GEDİZ DELTASI`NIN FAUNASI Deltalar yapıları

GEDİZ DELTASI’NIN FAUNASI
Deltalar yapıları gereği çok farklı tipte habitatlar içermelerinden dolayı,
buralardaki yaban hayatı da buna göre şekillenmekte ve çeşitlenmektedir. Gediz
Deltası da içerdiği farklı habitatlar nedeniyle, başta kuşlar olmak üzere çok sayıda
hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır. Bu türler arasında nesli küresel ya da ulusal
ölçekte tehlike altında olan türler de bulunmaktadır. Kuşlar ve sürüngenler dışındaki
fauna üyeleri hakkında yeterli araştırma bulunmamasına rağmen, kuş araştırmaları
ya da diğer arazi gezilerinde karşılaşılan pek çok hayvan türü bulunmaktadır.
Gediz Deltası’nda yaşayan memeli hayvan türleri ile ilgili bugüne kadar
yapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Memeli türleriyle ilgili bilgilerimiz bu
yüzden kısıtlıdır. Var olan bilgiler de daha çok büyük memeliler ile ilgilidir. Kemirgen
ve yarasa türleri gibi görülmesi ve tanımlanması zor gruplar hakkında neredeyse hiç
veri bulunmamaktadır. Ancak alanda özellikle kuş araştırmaları ya da amatör kuş
gözlem gezileri sırasında rastlanılan memeli hayvanlar da kaydedilmektedir. Memeli
hayvan türlerinden Çakal (Canis aureus), Tilki (Vulpes vulpes) Yaban Domuzu (Sus
scrofa), Yaban Tavşanı (Lepus europaeus), Yaban Kedisi (Felis sylvestris), Saz
Kedisi (Felis chaus) Gelincik (Mustela nivalis), Porsuk (Meles meles) gibi türler
deltada görülmektedir. Alanda en fazla gözlenen yırtıcı memeliler ise Çakal, Tilki ve
Yaban Kedisi’dir. Çakallar genellikle Üçtepeler’deki kaya inlerini dinlenmek ve
üremek için kullanmaktadır. Üçtepeler’in dışında tuz tavaları arasında, sazlıklar
civarında ve hatta tuzla ile Mavişehir arasındaki alanlarda dahi görülebilmektedir. Tilki
ise insana Çakal’dan daha fazla yaklaşabilmekte, bazen köylerin içlerinde ve Kuş
Cenneti Ziyaretçi Merkezi civarında gözlenmektedir. Genellikle Üçtepeler’deki ve
sazlıkların arka kesimlerindeki kum tepelerindeki inlerde yavrulamaktadır. Yaban
Kedisi de alanda görülebilen yırtıcı türlerindendir. Daha çok sazlıkların yakınlarında,
çalılık alanlarda ve Üçtepeler civarında görülen tür, Ziyaretçi Merkezi etrafında da
birkaç kez gözlenmiştir. Bunların dışında Porsuk, Gelincik ve çok nadir de olsa Saz
Kedisi alanda yaşayan önemli yırtıcı memeli türlerindendir. Porsuk, Lodos ve Poyraz
tepelerde gözlenmiştir. Saz Kedisi çok nadir bir kedi türü olup alandan birkaç kaydı
bulunmaktadır. Özellikle sazlık, bataklık alanlar ve buralara yakın tarım alanlarında
Yaban Domuzu sıkça gözlenmektedir. Kemirgen türlerinden de deltanın pek çok
kesiminde görülen Yaban Tavşanı özellikler Üçtepeler’de sıkça görülen türlerdendir.
Bunlarla beraber civardaki köylülerin bıraktıkları yılkı atları da kuzey tuz tavaları
arasında, Üçtepeler’de ve sazlıklar civarında yaşamlarını devam ettirmektedir.
Üçtepeler civarında Yaban Domuzu (Sus scrofa)
Üçtepeler’de Tilki (Vulpes vulpes)
Sürüngen türleri açısından da delta oldukça zengindir. Deltada yapılan
araştırmalarda 9 tür yılan, 10 tür kertenkele, 2 tür su kaplumbağası, 2 tür deniz
kaplumbağası, 1 tür kara kaplumbağası ve 4 tür de kurbağaya rastlanmıştır. Yılan
türleri arasında en çok karşılaşılan tür, 180 cm boya ulaşabilen ancak zehirsiz bir tür
olan Hazer (Bozürük) Yılanı (Coluber caspius)’dır. Yine zehirsiz bir tür olan Yarı
Sucul Yılan (Natrix natrix)’da tatlısu habitatların da sıkça rastlanan bir türdür. Deltada
bulunan zehirli yılan türü Şeritli Engerek (Vipera xantina)’tir ve taşlık-kayalık alanlarda
nadiren görülmektedir. Yarı zehirli bir tür olan Çukurbaş Yılan (Malpolon
monspessulanus) da alanda tespit edilen yılan türlerindendir.
Kertenkele türlerinden ise Tarla Kertenkelesi (Ophisops elegans) düzlük otluk
alanlarda, Dikenli Keler (Laudakia stelio) ise Üçtepeler’deki taşlık kayalık bölgelerde
gözlenen türlerdir. Geniş Parmaklı Keler (Hemidactilus turcicus) de alanda sıkça
görülen ve binalarda insanlarla beraber yaşayan bir türdür. 1 m kadar boya ulaşan
Oluklu Kertenkele (Ophisaurus apodus) Üçtepeler’de, İri Yeşil Kertenkele (Lacerta
trilineata) ise deltanın kuzey kesimlerindeki nemli çalılık bölgelerde görülen diğer
kertenkele türlerindendir.
Kurbağalardan ise sazlık ve bataklık alanlarda Ova Kurbağası (Rana
ridibunda) en yüksek sayıda görülen kurbağa türüdür. Gece Kurbağası (Bufo viridis),
Ağaç Kurbağası (Hyla arborea) ve Siğilli Kurbağa (Bufo bufo) da deltada
gözlenmektedir.
Türkiye’de Akdeniz ve Ege bölgelerinde bazı kumsallara yumurtlayan Adi
Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta) ve Yeşil Kaplumbağa (Chelonia mydas) da
deltaya yakın deniz kesimlerinde ve İzmir Körfezi içerisinde gözlenmektedir.
Sazlık alanlarda ve sulama kanallarında görülen Benekli Kaplumbağa (Emys
orbicularis) dünyada nesli azalmakta olan bir türdür ve yaşam alanı olarak temiz, tatlı
sulara ihtiyaç duymaktadır. Kirliliğe hoşgörüsü daha fazla olan Çizgili Kaplumbağa
(Mauremys caspica) ise Benekli Kaplumbağa’nın görüldüğü alanların dışında, drenaj
kanalları ve atık su taşıyan kanallarda dahi görülebilmektedir. Kara Kaplumbağası
(Testudo graeca) da otluk alanlarda ya da tarla kenarlarında gözlenen diğer bir
kaplumbağa türüdür.
Delta boyunca uzanan kıyılarda ve dalyanlarda toplam 60 tür deniz balığı,
Gediz Nehri ağzında ve Sazlıgöl’de de toplam 14 tür tatlı su balığı tespit edilmiştir.
Deltadaki ekolojik döngüdeki önemlerinin yanı sıra balık türlerinin birçoğu ekonomik
değere de sahiptir ve yöre insanına gelir sağlamaktadır. Tekel Çamaltı Tuzlası’nın
pompalarından yavru iken giren Kefal, Lidaki, Levrek, Dilbalığı ve Gümüş Balığı,
buralarda avlanan Tepeli Pelikan, Karabatak, sumru türleri, martı türleri, balıkçıl
türleri, batağan türleri gibi kuşlar açısından çok büyük önem taşımaktadır.
Gediz Deltası’nda özellikle bahar aylarında ve yazın çok sayıda böcek ve
örümcek türünü görmek mümkündür. Ancak bu türlerle ilgili bugüne kadar herhangi
bir araştırma yapılmamıştır. Keza tatlı su habitatlarında yaşayan omurgasız canlılarla
ilgili de bir çalışma bulunmamaktadır.