2011 Dönemi Ara Sınav Soruları ve Çözümlü Cevapları

2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
(Ara Sınav)
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
(Ara Sınav)
1.Aşağıdakilerden hangisi, şer’i/nakli ilimlerden
değildir?
3.Aşağıdakilerden hangisi hadis usulü kitabı
değildir?
A.
B.
C.
D.
E.
A.
B.
C.
D.
E.
Hadis
Fıkıh
İslam Tarihi
Tefsir
Kelam
et-Tahâvî’nin Müşkilü’l-âsâr’ı
Iraki’nin Elfiyye’si
Hatib el-Bağdadi’nin el-Kifaye’si
Suyuti’nin Tedribu’r-ravi’si
İbnü’s Salah’ın Ulumu’l Hadis’i
Doğru Cevap: C
Doğru Cevap: A
İslam Tarihi, İslam Mezhepleri Tarihi ve İslamî
İlimler Tarihi, İslam Dinini konu edinmeleri
bakımından ilk bakışta İslamî İlimler içinde yer
alıyor gibi görünseler de aslında Tarih Bilimi’nin
alt dalıdırlar.
et-Tahâvî’nin (ö.321) Müşkilü’l-âsâr eseri, İhtilafü’l
hadis konusunda yazılmış bir eserdir.
Iraki’nin (ö.806) Elfiyye’si, İbnü’s Salah’ın hadis
usulüne dair eseri olan Ulumul Hadis’ini beyitlerle
(elfiyye) yazdığı eseridir.
Hatib el-Bağdadi’nin (ö.463) el-Kifaye eseri,
mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir.
2.Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber’e
Allah tarafından verilmiş görevlerden biri
değildir?
A.
B.
C.
D.
E.
Tezkiye
Beyan
Tebliğ
Tebyin
İsmet
Suyuti’nin (ö.911) Tedribu’r-ravi’si, Nevevi’nin etTakrib isimli hadis usulü eserine yazdığı şerhidir.
Nevevi’nin et-Takrib eseri, yine kendisinin yazdığı
el-İrşad isimli eserinin muhtasarı olup, el-İrşad ise
İbnü’s Salah’ın Ulumu’l Hadis’ine yazılan bir
muhtasardır.
İbnü’s Salah’ın (ö.643) Ulumu’l Hadis’i, üzerine
birçok çalışma yapılmış meşhur bir hadis usulü
eseridir.
Doğru Cevap: E
Tezkiye: İnsanların kötü huylardan, günahlardan,
kötülüklerden
temizlenmesi,
arındırılması
demektir.
Beyan: Peygamber’in kendisine indirilen kitabı,
ümmetine açıklaması, onları ihtilaf ettikleri
konularda aydınlatmasıdır.
Tebliğ: Allah’tan almış oldukları vahyi eksiksiz
olarak insanlara bildirmek anlamına gelir.
Tebyin: Beyan vazifesi ile aynı anlamdadır.
İsmet ise, Peygamberlerin bir özelliği olup,
günahlardan korunmuş olmalarını ifade eder.
4.Aşağıdakilerden hangisi hadisler arasındaki
çelişkileri inceleyen hadis ilminin alt dalına
verilen isimlerden biri değildir?
A.
B.
C.
D.
E.
Muhtelifü’l Hadis
İhtilafü’l Hadis
Cem’u’t Turuk
Müşkilü’l-hadis
Muhtelefü’l-hadis
Doğru Cevap: C
A,B,D ve E şıkları, Muhtelifü’l Hadis ilminin farklı
isimleridir.
Cem’u’t turuk ise, hadisin farklı kanallarının
toplanması anlamına gelmektedir.
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
5. Aşağıdakilerden hangisi mütekaddimun
dönemi hadis usulü kitaplarındandır?
A.
B.
C.
D.
E.
Suyuti, Tedribu’r-ravi
Kadı İyad, el-İlma
İbn Ebi Hatim, Kitabü’l-cerh vet’tadil
Nevevi, el-İrşad
Hatib el-Bağdaî, el-Kifaye
Doğru Cevap: E
Hatib el-Bağdadi’nin (ö.463) el-Kifaye eseri,
mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir.
Mütekaddimun ve müteahhirun ayrımı, Hatib elBağdadî ile yapılmaktadır.
6. Mütekaddimun dönemi, hadis tarihinin hangi
aşamalarını kapsar?
A.
B.
C.
D.
E.
Tehzib, tasnif, tesbit
Tedvin, tehzib, tesbit
Tesbit, tehzib, tahric
Tesbit, tedvin, tasnif
Tesbit, tahkik, tasnif
Doğru Cevap: D
Mütekaddimun dönemi, hadislerin tespit edildiği,
bir araya toplandığı [tedvin] (Ömer b. Abdülaziz &
Zühri) , ve tasnif edilerek farklı farklı türde hadis
rivayet kitaplarının oluşturulduğu dönemi kapsar.
(Ara Sınav)
8. Muhammed b. Sirin, hadis rivayetinde sened
kullanımının “fitne”nin ortaya çıkmasından sonra
başladığını söyler.
Yukarıdaki açıklamada “fitne” ile aşağıdaki
olaylardan hangisi kastedilmiştir?
A.
B.
C.
D.
E.
Muhtar es-Sekafî’nin isyanı
Sıffin Savaşı
Zeyd b. Ali’nin isyanı
Hz. Osman’ın şehid edilmesi
Hz. Ali’nin şehid edilmesi
Doğru Cevap: D
Bir takım kaynaklarda, İbn Sirin’in (h.33) “fitne”
olarak tanımladığı hadisenin Muhtar es-Sekafî’nin
isyanı olarak geçse de, Hadis Usulcülerinin ve
Tarihçilerin genel kabulü, fitnenin Hz. Osman (ra)’ın
şehadeti olduğu yönündedir. Bu konuda yazılmış
yüksek lisans tezi mevcuttur.
9. Hadislerin yazılmaması gerektiği kanaatinin
Hz. Peygamber’in vefatından sonra uzun süre
devam etmesinin nedeni aşağıdakilerden
hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Hz. Peygamber’in hayatındaki uygulamaları
Hz. Peygamber’in bu yöndeki emri
Yazı malzemesinin azlığı
Kur’an bu yöndeki emri
Bazı sosyal ve kültürel şartlar
Doğru Cevap: E
7. Hz. Peygamber’in, Hz. Aişe’den sonra en çok
hadis rivayeti bulunan hanımı kimdir?
A.
B.
C.
D.
E.
Sevde
Ümmü Habibe
Ümmü Seleme
Safiye
Hafsa
Doğru Cevap: C
Hz. Aişe (ra), muksirun (en çok hadis rivayet eden)
grubunda yer almakta olup, ondan sonra en çok
hadis rivayet eden Ümmü Seleme (ra)’dır.
Hz.
Peygamber
(sav)’in
hayatındaki
uygulamaları,
vefatından
sonra
hadislerin
yazılmamasına sebep olamaz. Çünkü bizzat
Peygamberimiz Abdullah b. Amr gibi sahabelere
hadis yazması için izin vermiş, Semire b. Cündeb,
Ebu Hureyre gibi sahabiler hadis yazmışlardır.
Hz. Peygamber’in ilk zamanlar Kur’an ayetleriyle
karışma endişesiyle hadis yazımına izin
vermemesi her ne kadar doğru ise de, ilerleyen
zamanlarda hadis yazımına dair teşvik ve izinleri, bu
emrin herkes için geçerli olmadığını göstermektedir.
Yazı malzemesinin
olmayacağına
dair
hadis yazımına engel
bkz:
İbrahim
Canan,
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
Peygamberimizin Okuma Yazma Seferberliği ve
Öğretim Siyaseti, İstanbul, 1984
Kur’an’ın hadislerin yazılmaması ile alakalı herhangi
bir emri bulunmamaktadır.
10. es-Sahifetu’s-Sahiha isimli hadis sahifesi
aşağıdaki hangi sahabiye aittir?
A.
B.
C.
D.
E.
Abdullah b. Amr
Ebu Hureyre
Abdullah b. Abbas
Ebu Rafi
Samüre b. Cündeb
Doğru Cevap: B
Şıklarda ismi geçen sahabilerin elinde yazılı
hadisleri bulunmakla beraber, bir özel isim olarak
es-Sahifetu’s Sahiha, Ebu Hureyre’nin (h.58)
yazdığı ve Hemmam b. Münebbih kanalı ile gelen
sahifedir.
(Ara Sınav)
Sünenler: Konularına göre tasnif edilmiş, ahkâm
hadisleri denilen, fıkhî içerikli hadisleri barındıran
eserlerdir.
Musannefler: Sünenlerle aynı olup, farklı olarak
Musanneflerde sahabe ve tabii sözlerine de yer
verilir. Konularına göre tasnif edilirler.
Müstedrekler: Bir müellifin şartlarına uyduğu
halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle
oluşturulan eserlerdir. Konularına göre tasnif
edilirler.
Muvatta’lar: Yaygın olarak uygulana gelen belli
bölgenin
hadislerini
toplamayı
amaçlarlar.
Konularına göre tasnif edilirler.
Mu’cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere
göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik
olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu
anlamıyla mu’cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı
âlimler ise mu‘cem ismini verdikleri eserlerinde
hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar.
Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu‘cemi anlamına
gelen mu‘cemü’ş-şüyûh diye isimlendirilirler.
Bununla birlikte, Abdullah b. Amr’ın (h.65) elinde
bulunan hadis sayfasına da es-Sahifetu’s Sadıka
ismi verilmektedir.
11. Aşağıdakilerden hangisi “ale’r-rical” hadis
kitabı türlerindendir?
A.
B.
C.
D.
E.
Musannefler
Sünenler
Muvattalar
Mu’cemler
Müstedrekler
Doğru Cevap: D
Hadis rivayeti kitapları, 2 genel başlık altında tasnif
edilmişlerdir. Bablarına (konularına) göre ve
ravilerine göre.
Ale’l-ebvab türü kitaplar, konularına göre tasnif
edilmiş hadis kitaplarıyken, ale’r-rical türü kitaplar,
ravilerine göre yazılmış kitaplardır.
12. Hadislerin tasnif döneminin başlangıç
yıllarının karakteristik özelliği olarak yaygın
olarak yazılan hadis kitabı türü aşağıdakilerden
hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Tartışma kitapları
Sahih hadisleri bir araya toplayan kitaplar
Sünenler
Muvattalar
Tek bir konuda yazılan kitaplar
Doğru Cevap: E
Tasnif döneminde yaygın olarak yazılan hadis kitabı
türü, tek bir konuda yazılan kitaplardır.
Aslında tasnif döneminde şıklardaki diğer kitap
türlerinden de eserler meydana getirilmiştir. Fakat
sorumuzda bizden “başlangıç yıllarında” ve “yaygın
olan” türü istemektedir.
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
13. Hadisleri, hadis kitabı yazarının hocalarının
isimlerine göre gruplandıran hadis kitabı türü
aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Müsnedler
Mu’cemler
Musannefler
Muvattalar
Müstedrekler
Doğru Cevap: B
Mu’cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere
göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik
olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu
anlamıyla mu’cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı
âlimler ise mu‘cem ismini verdikleri eserlerinde
hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar.
Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu‘cemi anlamına
gelen mu‘cemü’ş-şüyûh diye isimlendirilirler.
Diğer hadis kitabı türleri için bkz: 11. Soru
Açıklaması
14. Ahmed b. Hanbel’in müsnedinde 38 tane
uydurma hadis olduğunu iddia eden İbnü’lCevzi’nin iddialarını çürütme amacıyla “elKavlü’l-müsedded” isimli kitabı yazan hadis
âlimi aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Zehebi
Sehavi
İbn Hacer
Zeynüddin Iraki
Nevevi
Doğru Cevap: C
El-Kavlü’l Müsedded eseri, İbn Hacer el-Askalanî
(h.852) ’ye aittir. İbn Hacer’in bu tarz çalışmaları
meşhurdur. Örneğin, bazı âlimler Sahîh-i
Buhari’nin bazı hadislerini tenkit ettiğinde, İbn
Hacer Hedyü’s-sârî isimli eserinde bütün bu
tenkitleri tek tek ele alarak haksız olduklarını
savunur. Yine İbn Hacer, Sahîh-i Buhari’deki muallak
hadisleri hedef alan kişilere karşı, Tağliku’t-Ta’lîk
(Ara Sınav)
isimli kitabında bütün bu muallâk hadislerin
senedini bulmuş ve göstermiştir.
15. Buhari, “Sahih” ismiyle meşhur olan kitabını,
daha önce yazdığı hangi kitabındaki sahih
hadisleri seçerek meydana getirmiştir?
A.
B.
C.
D.
E.
Mebsut
Musannef
Cami
Müsned
Sahih
Doğru Cevap: A
Buhârî (h.256), elindeki bütün hadisleri Mebsût
adını verdiği büyük bir hadis kitabında konularına
göre tasnif ederek toplamıştır. Bunun en sağlam
rivayetlerini seçerek Sahîh’ini meydana getirmiş ve
döneminin Ahmed b. Hanbel, Yahyâ b. Maîn ve Ali elMedînî gibi büyük hadisçilerine kontrol ettirmiş ve
onaylarını almıştır.
16. Kütüb-i sitte müelliflerinin hadislerini
eserlerine almak için esas aldıkları prensibleri
tespit eden âlim ve ilgili eseri aşağıdakilerden
hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Hâkim, el-Müstedrek
Ebu Avane el-İsferâyînî, el-Müsnedü’l-muhrec
Hâzimî, Şurûtü’l-eimmeti’l-hamse
İbnü’l-Kayserânî, Şurûtü’l-eimmeti’s-sitte
Sıddık Hasan Han, el-Hıtta
Doğru Cevap: D
İbnü’l-Kayserânî (ö.507) Şurûtü’l-eimmeti’s-sitte
eserini “bazı kimselerin Kütüb-i sitte müelliflerinin
hadisleri eserlerine almak için esas aldıkları şartları
sormaları” üzerine yazdığını söylemektedir.
Hâzimî’nin (ö.584) Şurûtü’l-eimmeti’l-hamse adlı
risâlesi, İbn Mace’nin Sünen’i hariç 5 muhaddisin
şartlarını içerir.
el-Müsnedü’l-muhrec alâ kitâbi Müslim b.
Haccâc kitabı, Ebu Avane el-İsferâyînî’nin (ö.316)
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
(Ara Sınav)
Sahih-i Müslim’e yaptığı istihraç çalışmasıdır.
(Mustahreç)
Hâkim (ö.405) ise el-Müstedrek eserinde
Sahîhayn’da yer almamakla birlikte ikisinin ya da
ikisinden birinin şartlarına uyan hadisleri
toplamaya çalışmıştır.
17. İbn Mace’nin Sünen’i yerine el-Muvatta’ı
koyarak Kütüb-i Sitte hadislerini ilk defa bir
araya getiren âlim ve eseri aşağıdakilerden
hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Hatîb et-Tebrizî, Mişkatü’l Mesabih
Rezîn b. Muaviye, el-Cem’ beyne’l-usûli’s-sitte
Ali el-Kari, Mirkâtü’l-mefâtîh
Cevzakî, el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn
İbnü’d-Deyba, Teysîru’l-vusûl ilâ Câmiu’l-usûl
Doğru Cevap: B
İbn Mâce’nin (h. 273) Sünen’i yerine İmam
Mâlik’in el-Muvatta’ını koyarak Kütüb-i sitte’nin
hadislerini ilk defa bir araya toplayan âlim Rezîn b.
Muaviye (ö.535) olmuştur. O el-Cem’ beyne’lusûli’s-sitte adlı çalışmasında söz konusu altı
kitaptaki hadisleri bir araya getirmiştir.
Mişkatü’l Mesabih eserinde Hatîb et-Tebrizî
(ö.737), Begavî’nin (ö.516) Mesâbîhu’s-sünne
eserinde sahih ve hasen diye ikiye ayırdığı hadisleri
yeniden düzenlemiştir.
Ali el-Kari (ö.1014), Mirkâtü’l-mefâtîh adlı
eserinde,
Begavî’nin (ö.516) Mesâbîhu’ssünne’sindeki mükerrer rivâyetleri çıkarmış,
hadisleri senedleriyle birlikte kaydetmiştir.
Cevzakî’nin (ö.388) el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn
isimli eseri, Buhârî ve Müslim’in sahihlerindeki
hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilki olma
özelliğini taşımaktadır.
İbnü’d-Deyba’nın (ö.944), Teysîru’l-vusûl ilâ
Câmiu’l-usûl isimli eseri ise, İbnü’l-Esîr’in (ö.606)
Câmiu’l-usûl li ehâdîsi’r-Resûl adlı eserinin
muhtasarıdır.
18. Üç müsned ve üç mu’cem’in Kütüb-i sitte’de
bulunmayan hadislerini bir araya getiren alim
ve eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Beğavî, Mesâbîhu’s-sünne
Bûsîrî, İthâfü’s-sâdeti’l-mehere
İbn Hacer el-Askalânî, el-Metâlibü’l-‘âliye
Heysemî, Mecma’u’z- zevâid
Heysemî, Mevâridü’z-zam’ân
Doğru Cevap: D
Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr’in
(ö.807) Mecma’u’z- zevâid ve menba’u’l-fevâid
adlı kitabı, Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî
ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç
Mu’cem’inin
Kütüb-i
sitte’de
bulunmayan
hadislerini bir araya getirmiştir.
Beğavî (ö.516), Mesâbîhu’s-sünne isimli eserini
başta Kütüb-i sitte olmak üzere Dârimî’nin esSünen, Mâlik’in el-Muvatta’, Şâfiî’nin el-Müsned,
Dârekutnî’nin es-Sünen ve Beyhakî’nin Şuabü’lîmân adlı eserlerinden derleyerek meydana
getirmiştir.
Bûsîrî [Ahmed b. Ebî Bekir] (ö.840) İthâfü’ssâdeti’l-mehere adıyla da tanınan İthâfü’l-hıyere
bi zevâidi’l-mesânîdi’l-aşere isimli kitabında on
müsnedin zevâidini yapmıştır. Bunlar, Ebû Dâvûd etTayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b.
Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî Şeybe, Abd b.
Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya’lâ elMevsılî’nin Müsned’lerinde olup Kütüb-i sitte’de
bulunmayan hadisleri bir araya getiren bir eserdir.
İbn Hacer el-Askalânî (ö. 852) el-Metâlibü’l-‘âliye
bi- zevâid’il mesânîdi’s-semâniye isimli eserinde
Ebû Dâvûd et-Tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî
Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni’, İbn Ebî
Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû
Ya’lâ el-Mevsılî’nin Müsned’lerinde bulunduğu halde
Kütüb-i sitteile Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer
almayan 4702 hadisi bir araya getirmiştir.
Heysemî’nin (ö.807) Mevâridü’z-zam’ân ilâ
zevâidi İbn Hibbân isimli eseri de İbn Mâce’nin esSünen’i, Hâris b. Ebî Üsâme’nin Müsned’i,
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
(Ara Sınav)
Taberânî’nin iki Mu’cem’inde bulunup Kütüb-i
sitte’de yer almayan hadisleri bir araya getirdiği üç
zevâidi ile İbn Hibbân’ın Sahih’inde bulunup
Sahîhayn’da yer almayan 2647 hadisi ihtiva eder.
19. Hadislerin hangi hadis kitaplarının
neresinde olduğunu kolaylıkla tespitini sağlayan
kitap türü aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
E.
Zevaid
Et-Tergib ve’t-terhib
Etraf
Tahric
Mustahrec
Doğru Cevap: C
Zevaid kitapları, herhangi bir hadis kitabının bir
başka hadis eseri veya eserleriyle karşılaştırılıp
birincisinin ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği
hadisleri bir araya getirmeyi amaçlar.
et-Terğîb ve’t-terhîb, iyiliğe teşvik eden ve
kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya
getirmeyi amaçlar.
Etrâf türü eserler, hadisin baş tarafından tamamını
hatırlatan bir kısmını verip, ardından hadisin bütün
senedlerini veya belirli bazı kitaplara bağlı kalarak
onlarda geçtiği yerlerini bildiren kitaplardır.
Tahrîc kitapları, hadis ilminin dışındaki diğer ilim
dallarına ait kitaplarda mevcut hadislerin temel
hadis kaynaklarındaki yerlerine işaret ederek
değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini
yapan kitaplardır.
Müstahrec kitapları, daha önce telif edilen
herhangi bir hadis kitabında bulunan hadisleri, teker
teker ele alarak kitap sahibinin senedinden başka bir
senedle rivâyet etmek suretiyle meydana getirilen
hadis kitaplarıdır.
20. Aşağıdakilerden hangisi, Buhari’nin elCamiu’s-sahihi’nin şerhi değildir?
A.
B.
C.
D.
E.
el-Mu’lim bi fevâidi Müslim
İrşâdü’s-sârî
Umdetü’l-kârî
Fethu’l Bârî
A’lâmü’l-hadîs
Doğru Cevap: A
el-Mu’lim bi fevâidi Müslim eseri, Mâzerî’nin
(ö.536) Sahih-i Müslim üzerine yazdığı şerhi olup,
Müslim’in sahihine yazılan ilk şerh olma özelliğini
taşımaktadır.
Şıklarda zikredilen diğer eserler ise Buhari şerhleri
olup, sırasıyla müellifleri şu şekildedir:
Kastallânî’nin (ö. 923) İrşâdü’s-sârî li-şerhi Sahîhi’lBuhârî’si,
Bedrüddin Aynî’nin (ö. 855) Umdetü’l-kârî fî şerhi
Sahîhi’l-Buhârî’si
İbn Hacer el-Askalânî’nin (ö.852) Fethu’l Bârî bi
şerhi Sahîhi’l-Buhârî’si,
Hattâbî’nin (ö.388) A’lâmü’l-hadîs fî şerhi Sahîhi’lBuhârî’si. (Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’inin ilk şerhidir.)
Devamı www.hadisusulu.com sitesindedir…
Daha fazla bilgi için sitemizi ziyaret edebilir,
çalışmalarımızdan haberdar olmak için sosyal
medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
2011 AS 2251-A
HADİS TARİHİ VE USULÛ
(Ara Sınav)