Gövdenin Arka Tarafı, Üst Ekstremite ve Alt Ekstremite

Transkript

Gövdenin Arka Tarafı,
Üst Ekstremite ve
Cilt 1
Alt Ekstremite
Üst Ekstremite ve
Alt Ekstremite
Ben Pansky | Thomas R. Gest
Özellik ve kazanımları…
• Genel hatlarıyla özlü ve kısa metin ile ayrıntılı resimler arasındaki denge hızlı anlamayı sağlar
• Yüzlerce tam renkli, atlas resimleri kolay erişimi sağlamak amacıyla özenle ilgili metin ile yan yana kondu
• Mantıklı bölgesel sıralama anatomik yapı ve bölümler arasında devamlılığı sağlarken, bölümler gövdenin
yüzeyelindeki yapılardan derine doğru ilerleyecek şekilde düzenlendi
• Klinik bilgiler konu sonlarında ilgili klinik içeriğin altını çizmektedir
• Ayrıntılı tablolar bölümlerin kilit noktalarına uygun şekilde serpiştirilmiştir
• Kinesioloji konuları ayrıntılı hareket aralığı (ROM) bilgileri ile birlikte diğer bilgilere eklenmiştir
• Bölümlerin başındaki genel hatlar konuların bulunmasını kolaylaştırır
• Ekler yön ve hareketler ile ilgili önemli terimler ve temel eklem bilgilerini içerir
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası serisi öğrenciler,
asistanlar ve sonraki aşamalarda olanlar için ideal kaynaktır
Pansky
Karahan
Gest
Diğer ciltlerin içeriği:
Gövdenin Arka Tarafı, Üst Ekstremite
ve Alt Ekstremite
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası serisi insan anatomisinin bilinmesi gerekli olan içeriğini ayrıntılı atlas
tarzı çizimlerle destekleyerek etkin, kullanımı kolay bir formatta sunar. Bu cilt gövdenin arka tarafının, üst ve alt ekstremitelerin yapı ve fonksiyonlarını, bu önemli bölgelerin klinik bilgileri ile desteklenmiş olarak içerir. Lippincott’un
Anatomi Atlası’ndan ve diğer konusunda yetkin kaynaklardan alınan sanat eseri kalitesindeki içerik kas iskelet sistemi anatomisinin fonksiyon ve klinik bağlantısını anlamak için size hiç bu kadar yakın olmamıştı.
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Thorax, Karın ve Pelvis
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Baş ve Boyun
GENEL DAĞITIM
Çeviri Editörü
GÜNEŞ TIP KİTABEVLERİ
M. Rauf İnan Sokak No: 3
06410 Sıhhiye / Ankara
Tel: (0312) 431 14 85 • 435 11 91-92
Faks: (0312) 435 84 23
İSTANBUL
Gazeteciler Sitesi Sağlam Fikir Sokak
No: 7 / 2 Esentepe / İstanbul
Tel: (0212) 356 87 43
Faks: (0212) 356 87 44
KARTAL ŞUBE
Cevizli Mahallesi Denizer Cad.
No: 19 / C Kartal / İstanbul
Tel&Faks: (0216) 546 03 47
Tuna Karahan
Cilt 1
ANKARA
Cilt 1
Türkiye’nin her yerinden...
0505 734 13 13
GÜNEŞ TIP
KİTABEVLERİ
LIPPINCOTT
AÇIKLAMALI İNSAN ANATOMİSİ ATLASI:
Üst Ekstremite ve
Alt Ekstremite
DİĞER CİLTLERİN İÇERİĞİ:
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Thorax,
Abdomen ve Pelvis
LIPPINCOTT
AÇIKLAMALI İNSAN ANATOMİSİ ATLASI
Üst Ekstremite ve
Alt Ekstremite
CilT 1
ç E V iRi E Di TÖR Ü
Ben Pansky, PhD, MD
Prof. Dr. Tuna Karahan
Professor Emeritus
Department of Surgery
University of Toledo College of Medicine
and Life Sciences
Toledo, Ohio
Thomas R. Gest, PhD
Associate Professor of Anatomy
University of Michigan Medical School
Ann Arbor, Michigan
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Anatomi Anabilim Dalı
LIPPINCOTT AÇIKLAMALI İNSAN ANATOMİSİ ATLASI:
Gövdenin Arka Tarafı, Üst Ekstremite ve Alt Ekstremite
Türkçe Telif Hakları 2015
Orijinal Adı: Lippincott”s Concise Illustrated Anatomy: Back, Upper Limb & Lower Limb
Yayınevi: Wolters Kluwer-Lippincott Williams &Wilkins
Yazarlar: Ben Pansky, Thomas R. Gest
Çeviri Editörü: Dr. S. Tuna Karahan
Orijinal ISBN: 978-1-60831-383-9
Kitabın 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince (kitabın bir bölümünden alıntı yapılamaz, fotokopi yöntemiyle çoğaltılamaz, resim, şekil, şema, grafik v.b.’ler kopya edilemez) tüm hakları Güneş Tıp
Kitabevleri Ltd. Şti.’ne aittir.
Yayıncı ve Genel Yayın Yönetmeni: Murat Yılmaz
Genel Yay›n Yönetmeni Yard›mc›s›: Polat Yılmaz
Yayın Danışmanı: Ali Aktaş
Dizgi-Düzenleme: İhsan Ağın
Kapak Uyarlama: İhsan Ağın
Baskı: Ayrıntı Basım ve Yayın Matbaacılık Hiz. San. Tic. Ltd. Şti.
İvedik Organize Sanayi Bölgesi 28. Cad. 770 Sok. No: 105-A Ostim/ANKARA
Telefon:(0312)3945590-91-92•Faks:(0312)3945594
Sertifika No: 13987
UYARI
Medikal bilgiler sürekli değişmekte ve yenilenmektedir. Standart güvenlik uygulamaları dikkate alınmalı, yeni araştırmalar ve klinik tecrübeler ışığında tedavilerde ve ilaç uygulamalarındaki değişikliklerin gerekli olabileceği bilinmelidir.
Okuyuculara ilaçlar hakkında üretici firma tarafından sağlanan ilaca ait en son ürün bilgilerini, dozaj ve uygulama şekillerini ve kontrendikasyonları kontrol etmeleri tavsiye edilir. Her hasta için en iyi tedavi şeklini ve en doğru ilaçları ve
dozlarını belirlemek uygulamayı yapan hekimin sorumluluğundadır. Yayıncı ve editörler bu yayından dolayı meydana
gelebilecek hastaya ve ekipmanlara ait herhangi bir zarar veya hasardan sorumlu değildir.
www.gunes kitabevi.com
Bu yeni eserimi, benim olgunlaştığım ve üretimimi arttırdığım zamanlar boyunca sevgi,
sabır, anlayış, cesaret ve desteğini benden esirgemeyen ve bana sürekli ilham kaynağı
olan 50 yıldan daha fazla süreyi benimle birlikte geçirdikten sonra sevgi dolu hafızamda
yaşayacak olan sevgili eşim JULIE’ye adıyorum.
Ayrıca, benimle ve benim yazılarımla, çizimlerimle ve hikayelerimle büyüyen ve
olgunlaşan sevgili oğlum JONATHAN’a ithaf ediyorum. Onun benim yanımdaki sevgi
dolu varlığı içimdeki “Yaşam ve Yaratıcılık Kıvılcımını” sonsuza kadar parlak tutmak için
beni cesaretlendirdi.
—Ben Pansky
Hayatımdaki en önemli insanlar olan çocuklarım, MADISON ve TAYLOR’a
—Thomas GesT
ÖNSÖZ
Tıp eğitimi sürekli bir değişim halinde olmaya devam etmektedir. Kendini eğitime adamış eğitmenler bizim bugünkü bilgi durumumuzu tanımlamak, rafine etmek ve güncellemek için nelerin, nasıl ve
neden öğretildiğine dair öğretim yöntemleri ve müfredat hazırlıkları içinde bulunmaktadırlar. Akademik gelenekler oldukça katıdır; bunları değiştirmek için zorlu bir uğraş gerekir. Öyle ki bazen yapılan
değişimlerin tıbbi, klinik ve bilimsel uygunluğu ikinci planda kalabilir. Ne kadar değişim yapılmış olursa
olsun, Tıp sanatı her zaman sağlam bir temel bilim iskeleti üzerine inşa edilmelidir. Hepimizin sahip
olduğu karmaşık yapıyı ve ince varyasyonları tam olarak anlamak için bu iskeletteki mihenk taşı Anatomi’dir. “Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası” serisi insan genel anatomisini büyük, karmaşık bir
geleneksel metinden daha çok bir özet şeklinde sunmaktadır.
Serideki her bir başlık çok resimli, fonksiyonel odaklı ve klinik bilgilendirici metin içererek, “yaşayan” anatomi ile yapı ve fonksiyon arasındaki ilişkinin önemini vurgulamaktadır. Tekrarlara sadece
belli noktaları vurgulamak için veya bölgeler arasındaki devamlılığı göstermek için gerekli olduğunda
yer verilmiştir.
Terminolojide “International Federation of Associations of Anatomists” (IFAA) alt kuruluşu olan “Federative Committee on Anatomical Nomenclature” (FCAT) tarafından onaylanan “Terminologia Anatomica” (1998) esas alınmıştır. Bu seride terimlerin İngilizce karşılıkları kullanılmıştır.
Anatomi üç boyutlu düşünmeyi gerektirir ki bu durum öğrenciler ve hızlı bir gözden geçirme yapmak isteyen pratisyenler için zor olabilir. Üç boyutlu anatomiyi ve yapıların birbirleriyle ilişkilerini
anlamak için en uygun yöntem disseksiyon masasında bir kadavrayı el ile incelemektir. Ancak fiziksel
olarak kadavra bulunmadığından, bu serideki güzel ve renkli şekiller Dr. Tank ve Dr. Pansky’nin birlikte
hazırlıkları ve Lippincott Williams & Wilkins tarafından basılan ve çok beğenilen bir kaynak olan Dr.
Pansky’nin “Review of Gross Anatomy” isimli eserinin 6. Baskısından alınmıştır.
Çizimler mantıklı bir sırayla sunulan anatomik görüntülerden oluşmaktadır, böylece sıkıştırılmış bir
anatomi müfredatı içinde kritik ve temel ihtiyaç olan görüntüler daha kolay ve daha hızlı bir şekilde
gözden geçirilebilir.
Yüzlerce tam renkli resmin yanı sıra kısaltılarak vurgulanmış ancak kapsamlı ve ayrıntılı bilgi içeren
metinler başka kitaplarda bulunmayan bir şekilde anatomiyi basit ama çok yönlü bir şekilde insan vücudunun güzellik ve işlevini vurgulayacak şekilde üç boyutlu olarak sunmaktadır.
Yıllar boyunca ciltlerin içeriğinde (metin ve resimlerde) yazılan materyalin toplam miktarı insan
vücudunun tamamını gerçeklikle sunmak için o kadar çok hale geldi ki, ciltlerce 1.000’den fazla sayfanın öğrenciler tarafından büyük korkuyla ve zorlukla karşılanacağını hissettik. Bu yüzden, vücudun
bölgelerini kapsayan 7 bölüm için 3 cilt yayınlamayı uygun bulduk. Bu çerçevede 1. Cilt: Gövdenin Arka
Tarafı, Üst ve Alt Ekstremite; 2. Cilt: Thorax, Karın ve Pelvis ve 3. Cilt: Baş ve Boyun bölümlerinden oluşmaktadır. Her bir cilt yaklaşık olarak 300 sayfa içermektedir. Böylece, vücudun belirli bir bölgesini çalışan kişi
sadece o bölgenin anlatıldığı cildi yanında taşıyabilir ve bir seferde tek bir ciltten çalışabilir. Dahası, bir
öğrenci veya pratisyen sadece vücudun belirli bir bölgesi ile ilgileniyorsa, çalışırken tüm kitabı yanında
taşımak yerine kendi konusunun gerektirdiği bilgilere yoğunlaşabilir (örneğin; genel pratisyen, psikolog,
nörolog, tıp öğrencisi, fizik tedavi uzmanı, meslek sağlığı uzmanı, hemşirelik, ortopedi, göz hastalıkları,
cerrahi gibi). Ancak konulara çalışan kişi vücut tek bir parça halinde işlev görmediği ve her biri bir
diğeri ile ilişkili olduğu için diğer ciltleri de bulundurmak isteyebilir.
Kitaptaki konu dizilimi Gövdenin Arka Tarafından Üst ve Alt Ekstremiteye, Göğüs, Karın ve Pelvisten Baş ve Boyna doğrudur. Böylece kitabı okuyan kişi bölgeler arasındaki bağlantıyı tamamen anlayabilir. Bölgesel yaklaşım pek çok insan anatomisi derslerinde ve disseksiyon laboratuvarında olduğu
gibi cerrahi dallarda da kullanılmaktadır. Ancak, şekiller öğrencilerin bir bölgeden diğerine geçişini
kolaylaştıracak şekilde birbirleriyle örtüşen yapıları içermektedir.
Vücuttaki yapılar, osteoloji dışında yüzeyel tabakadan derine doğru gözden geçirilmiştir. Kemiklerin
kendisi vücudun ana iskeletini oluşturur ve yumuşak dokulara tutunma yüzeyi sağlar. Bu yüzden osteoloji kitabın ilk bölümünde ele alınmıştır ve çoğu müfredat programında ilk işlenen konudur. Yaşayan
bir organizma içindeki bilgileri ayıklayarak, öğrenci ve pratisyenler normal ve anormal durumları hem
vii
viii Önsöz
daha iyi tanımlar hem de daha iyi tarif eder. Giderek, sofistike araçlar onlara bu sürekliliği anlamalarında yardımcı olur.
İlk başta, tıp sanatı öğrencileri sadece gözlem ve palpasyon kullanırdı, daha sonra disseksiyon yapılmaya başlandı ve şimdi kullanılan “araçların” ivme kazanmasıyla teknoloji stetoskoplar ve oftalmoskoplardan güçlü X-ışınları ve görüntüleme yöntemlerine ilerlemiştir. Bu perspektifte, X-ışınları 19.
yüzyılın bitiminde keşfedildi; nükleer tıp ve ultrasonografi 1950’lerde tanıtıldı; ve bilgisayarlı tomografi
(BT),pozitron emisyon tomografi (PET), single photon emisyon tomografi (SPECT), dijital radyografi
ve nükleer manyetik rezonans (NMR) 1970’lerde kullanılmaya başlandı.
Böylece, bir anatomi kitabı hastanın mevcut sağlık durumunu klinik açıdan iyi bir şekilde tanımlayan
radyolojik tartışma ve görüntüleme, BT, PET, SPECT ve NMR olmadan eksik olacaktır. Bir kişinin
radyografide ve bilgisayar görüntülemede normal anatomiyi tanımlamayı öğrendikten sonra genetik,
hastalık veya travmanın meydana getirdiği değişiklikleri anlaması daha kolay olur. Anatomi tıp ve ilişkili
bir çok alanda “mihenk taşı” olduğu için bu bilgiler kitabımıza da dahil edilmiştir.
Bugünün anlayışında fiziksel olarak zinde ve sağlıklı olmak dendiğinde yürüme büyük önem taşıdığından alt ekstremite bölümlerinde çok sayıda yürüme ile ilgili başlıklar kinesiyoloji konuları da entegre
edilerek ele alınmıştır.
Bu başlıktan olmak üzere sadece yaşlanma ile değil hayatın her döneminde esneklik azalmakta olduğundan, stres ve ağrı olmaksızın konforlu bir şekilde bir yerden bir yere hareket etme, kendini sakınma,
cisimleri hareket ettirme, duş alma, araba sürme, yemek yapma ve yeme bizim vücut bölümleri ve
eklemlerin hareket genişlikleri (ROM) üzerinde durmamızı önemli ve gerekli kılmaktadır. Bu nedenle
gerekli olan anatomi bilgisi içerisinde eklem hareket genişliği bilgisine büyük önem verilmiş, böylelikle
yeterli hareketin yapılabilmesi için gerekli olan “normal” hareket aralığı kavramı daha anlaşılır kılınmaya çalışılmıştır.
Anatomik bilimlerde eğitimci olarak çalışan biz şu gerçeğin farkındayız: Anatomi bilgisi öğrenci
ve çalışan hekim için kolaylıkla öğrenilir, fakat sürekli tekrar edilmediğinde yine kolaylıkla unutulur.
Zaman öğrenmede ters etki gösterebilir ve araya giren başka görevler de hatırlamayı zorlaştırabilir.
Umuyoruz ki, bu ciltte nispeten basitleştirilmiş, yarı-özet şeklinde özlü, doğrudan ve anlamlı olduğu
kadar işlevsel odaklı ve klinik bilgilendirici metinler “hiç durmadan tekrarlanan” ve çok fazla gerekli
olmayan bilgi içermemektedir. İnanıyoruz ki, insan vücudu ve onun bölümlerini kapsayan bu eserde
tam-renkli resimlerle birlikte sunulan temel bilgi ve görüşler okuyucunun çok karmaşık detaylar içeren
bu bölgeyi kolaylıkla anlamasına rehberlik edecektir.
ÇEVİRİ EDİTÖRLERİNİN ÖNSÖZÜ
Sürekli gelişen tıp bilimine ayak uydurmak, verilen tıp eğitiminin içeriği ve kalitesiyle mümkün olmaktadır. Karmaşık yapısı ve varyasyonların varlığı nedeniyle anlaması zor olan Anatomi, tıp eğitiminin
temel taşlarından biridir. Anatomi’nin kolay ezberlenen, bir o kadar da kolay unutulan bilgiler içerdiği
düşünülse de, başarının sırrı sık tekrar etmek, materyallerin iyi kullanımı, üç boyutlu düşünebilme ve
klinik ile ilişkisini kurabilmekte saklıdır. Bu kitap, hem net ve kolay anlaşılır şekilleriyle, hem de yapı ve
fonksiyon arasındaki ilişkiyi vurgulayarak verdiği klinik bilgiler ile hedefe ulaşmanızda size yol gösterecektir.
Bu eserin Türkçemize kazandırılması ve Türk Tıp Ailesinin kullanımına sunulması, çevirenler kadar
Güneş Kitabevi’nin değerli çalışanlarının da özverili gayretleri ve fedakarlığı sayesinde olmuştur.
Yarın meslektaşlarımız olacak sevgili öğrencilerimiz başta olmak üzere Türk Tıp Ailesine katkısı
olması dileklerimizle.
A. Elhan
S. T. Karahan
E. Tüccar
ix
TEŞEKKÜRLER
Başta ürün geliştirme editörü Crystal Taylor, Ürün Müdürü Julie Montal-bano, Sanat Yönetmeni Jennifer Clements, Tasarımcı Steve Druding olmak üzere Lippincott Williams ve Wilkins’ de bu kitabın
geliştirilmesi ve hazırlanmasında çalışan herkese çok teşekkür ederiz. Ayrıca editoriyal rehberlik ve sayfa
düzenlerinin sağlanmasındaki gayretleri için Kelly Horvath’a teşekkür ederiz.
Marcelo Oliver ve “Body Scientific International”, Dr. Tank ve Dr. Gest’in editörü olduğu Lippincott
Williams & Wilkins tarafından basılan Anatomi Atlası’nda bulunan Dr. Pansky’nin orijinal siyah-beyaz
resimlerin birçoğunu tam renkli bir şekilde çoğaltmak için bu güzel resimlerin sadece tonu ve rengini
değiştirerek mükemmel bir iş yaptı.
Toledo Tıp Merkezi Üniversitesi, Cerrahi Anabilim Dalı, Beyin Cerrahisi Birimi Sekreteri Danelle
Mooi’ye sürekli desteği ve anlbizleri sürekli cesaretlendirmesi, anlayışı ve esirgemediği bilgisayar ve
dijital dünyadaki deneyimleriyle Dr. Pansky’e gösterdikleri büyük yardımlar için şükranlarımızı sunarız.
Ayrıca Toledo Tıp Merkezi Üniversitesi, Cerrahi Anabilim Dalı, Spor Hekimliği Birimi’nden Yrd.
Doç. Dr. Jason W. Levine’e Dr. Pansky ile yapmış olduğu eklem hareketleri ve eklem hareket aralığı ile
ilgili tartışmaları ile Dr. Pansky’nin vücudumuzdaki kemik, eklem ve kasların hayatımızdaki yerini tam
olarak anlamasını sağlayan referanslar hakkındaki önerileri için teşekkür ederiz.
Ayrıca Arkansas Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nörobiyoloji ve Gelişimsel Bilimler Profesörü, PhD, Patrick Tank’e özel teşekkürlerimizi sunarız. Bu serinin ilk cildi ve ilk bölümünde onun ilhamı ve çok çalışması sayesinde projenin devam etmesi mümkün oldu.
Ben Pansky
Thomas Gest
xi
ÇEVİRİYE KATKIDA BULUNANLAR
Öğr. Gör. Dr. Ceren Günenç Beşer
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Prof. Dr. Deniz Demiryürek
Öğr. Gör. Dr. Burcu Erçakmak
Uzm. Dr. Ayşegül Fırat
Prof. Dr. S. Tuna Karahan
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Doç. Dr. Ayla Kürkçüoğlu
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Öğr. Gör. Dr. Hale Öktem
Prof. Dr. Can Pelin
Prof. Dr. Selçuk Sörücü
Yrd. Doç. Dr. Ragıba Zağyapan
xiii
İÇİNDEKİLER
Önsöz vii
Çeviri Editörlerinin Önsözü ix
Teşekkürler xi
Çeviriye Katkıda Bulunanlar xiii
Bölüm 1: Gövdenin Arka Tarafı
Çeviri: Dr. S. Tuna Karahan
1.1
Gövdenin Arka Yüzünün Yüzeyel Anatomisi
2
1.2
Columna Vertebralis
7
1.3
Omurlar: Boyun ve Göğüs
10
1.4
Omurlar: Bel, Sacrum ve Coccyx
16
1.5
Atlantooksipital ve Atlantoaksial Eklemler
(Art. atlantooccipitalis ve atlantoaxialis)
20
1.6
Omurlar Arası Eklemler
22
1.7
Kaburga ve Omurlar Arası Eklemler (Art. costovertebralis)
25
1.8
Klinik Bilgiler: Columna vertebralis
28
1.9
Gövde Arka Tarafının Fasiaları
30
1.10
Gövdenin Arka Tarafının Yüzeyel Kasları
32
1.11
Gövdenin Arka Tarafının Derin Kasları, 1. Bölüm
36
1.12
Gövdenin Arka Tarafının Derin Kasları, 2. Bölüm
40
1.13
Omurga ve Başın Hareketleri
42
1.14
Omurilik Zarları
46
1.15
Omurilik (Medulla spinalis)
50
1.16
Spinal Sinirler ve Dalları
53
1.17
Omuriliğin Kanlanması
58
1.18
Omurilik ve Omurganın Venleri
60
Bölüm 2: Üst Ekstremite
Çeviri: Dr. Can Pelin, Dr. Ayla Kürkçüoğlu, Dr. Ragıba Zağyapan, Dr. Hale Öktem
2.1
Üst Ekstremite’ye Giriş
64
2.2
Üst Ekstremite Derisinin Sinirleri
66
2.3
Üst Ekstremitenin Yüzeyel Venleri ve Fascia Profunda’nın Yapılanması
68
2.4
Üst Ekstremitenin Lenfatikleri
70
2.5
Omuz Kemeri Kemikleri
72
2.6
Kol Kemiği: Humerus
74
xv
xvi Contents
2.7
Önkol Kemikleri
76
2.8
Elbilek ve El Kemikleri
79
2.9
Omuz Ön Tarafındaki Kaslar
82
2.10
Omuz Arka Tarafındaki Kaslar ve “RotatorCuff ”
84
2.11
Axilla ve Plexus Brachialis
87
2.12
Arteria Axillaris ve Omuz Bölgesinin Kanlanması
92
2.13
Kol Kasları
95
2.14
Üst Ekstremitenin Damarları ve Sinirleri
98
2.15
Ön Kol Ön Yüzünün Kasları
100
2.16
Ön Kol Ön Yüzünün Damar ve Sinirleri
103
2.17
Ön Kol Arka Yüzündeki Kaslar
106
2.18
Ön Kol Arka Yüzünün Damar ve Sinirleri
108
2.19
El Sırtı
110
2.20
El Ayası (Palma Manus), Yüzeyel
114
2.21
Elin Palmar Yüzünde Yer Alan Kaslar
119
2.22
Elin Damarları
123
2.23
Elin Sinirleri
126
2.24
Omuz ve Omuz Kemerinin Eklemleri
129
2.25
Dirsek Eklemi
133
2.26
El ve El Bileği Eklemleri
136
2.27
Spesifik Sinir Hasarı: N. medianus (C5-T1)
141
2.28
Spesifik Sinir Hasarı: N. ulnaris (C8-T1)
144
2.29
Spesifik Sinir Hasarı: N. radialis (C5-T1)
146
Bölüm 3: Alt Ekstremite
Çeviri: Dr. Selçuk Sörücü, Dr. Deniz Demiryürek, Dr. Burcu Erçakmak,
Dr. Ceren Günenç Beşer, Dr. Ayşegül Fırat
3.1
Alt Ekstremiteye Giriş
150
3.2
Alt Ekstremitenin Deri İnnervasyonu
152
3.3
Alt Ekstremitenin Yüzeyel Venleri ve Fascia Profunda
155
3.4
Alt Ekstremitenin Lenf Akımı
158
3.5
Pelvis Kemeri (cingulum pelvicum)
160
3.6
Pelvis Kemerinin Eklemleri
164
3.7
Uyluk Kemiği
166
3.8
Bacak Kemikleri
169
3.9
Ayak Bileği ve Ayağın Kemikleri
172
3.10
Uyluğun Kompartmanları
176
3.11
Uyluğun Önündeki Kaslar
178
3.12
Trigonum Femorale ve Femoral Kılıf
180
Contents
3.13
Uyluğun İç Tarafındaki Kaslar
182
3.14
Femoral ve Obturator Damarlar ve Sinirler
184
3.15
Gluteal Bölge Kasları
188
3.16
Gluteal Bölgenin Damarları ve Sinirleri
190
3.17
Uyluğun Arka Tarafındaki Kaslar
194
3.18
Popliteal Bölge ve Diz Etrafındaki Anastomozlar
196
3.19
Bacağın Kompartmanları
198
3.20
Bacağın Arkasındaki Kaslar
200
3.21
Bacağın Yan ve Ön Tarafındaki Kaslar
204
3.22
Bacağın Damar ve Sinirleri
207
3.23
Ayak Sırtı
211
3.24
Aponeurosis Plantaris ve Ayak Tabanının Deri Sinirleri
214
3.25
Ayak Tabanı Kasları
216
3.26
Ayak Tabanının Damar ve Sinirleri
220
3.27
Kalça Eklemi (Art. coxae)
222
3.28
Diz Eklemi (Articulatio genus)
226
3.29
Articulatio Genus’un Bursa’ları, Articulatio Tibiofibularis Proximalis ve Distalis
233
3.30
Ayakbileği ve Ayağın Eklemleri
236
3.31
Ayak Kavisleri
242
3.32
Ayak Hastalıkları
244
3.33
Yürüme (Bipedal Hareket), 1. Bölüm
246
3.34
248
3.35
250
3.36
Alt Ekstremite Sinir Yaralanmaları
254
Ek A: Yön ve Hareket ile İlgili Temel Terimler 261
Ek B: Eklemler ile İlgili Temel Bilgiler 263
İndeks 267
xvii
2
KISIM
1.1
Gövdenin Arka Yüzünün Yüzeyel Anatomisi
I. Yüzey Anatomisi OQ#6#6
R
A. M. erector spinae:
B. !"
C. Processus spinosus:#$%&
D. Crista sacralis mediana:'!!
E. M. tarpezius:(
"
F. M. latissimus dorsi:)
G. Kaburgalar
H. Crista iliaca
I. Spina iliaca posterior superior:*""
J. Önemli vertebral seviyeler
1. +,-.!
2. +$-.!/
3. L4: Crista iliaca
4. S2: Spina iliaca posterior superior
[[# \;];;.$(OQ#6#6-R
A. (
////
B. )
//
"
"
C. 01
M. trapezius
M. latissimus dorsi
Sulcus medianus
M. erector spinae
Spina iliaca posterior superior
A
Q#6#6
# KISIM 1.1 % Gövdenin Arka Yüzünün Yüzeyel Anatomisi
Linea nuchae superior
Protuberentia occipitalis externa
M. trapezius’un
üst kenarı
Clavicula
Vertebra prominens (C7)
Acromion
Art. acromioclavicularis
Spina scapulae
Tuberculum majus
Plica axillaris posterior
Angulus inferior
Processus spinosus’lar
Costa
M. erector spinae’nin kabartısı
Crista iliaca
Os coxae
Sacrum
Trochanter major
Coccyx
Tuber ischiadicum
Palpe edilebilen kemikler
B
Q#6#6# C2
C3
C4
C5
C6
C8
S4
C7
C8
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
L1
L2
L3
L4
L5
S1
S2
S3
S5
C
Q#6#6-# 3
4
BÖLÜM 1 %
III. Gövdenin Arka Yüzünün Deri Sinirleri OQ#6#6.4R
A. )
"
"/"/
sokulur
B. +
35/ 1
1. Duyu lifleri 2. Simpatik lifler
"!
"
C. +
"
1. +
2. 6
3. )
"1
""3
5
4. )
"1
""3&789!"
""5
D. 0
""
1. 8
385-)
2. ;
3;5-<1!!=
!3!!
5
3. ,
3,5-<!!
!1
4. >
3>5-<
"
5. &7?
3&7?5-<1
/
1
E. %
1. 87,3%87,5-<!
!/!/!
2. >
&3%>7&5-<!
1"
F. .1. 87,3.87,5-<!
2. >
&3.>7&535-
3
!/!/
!5
KISIM 1.1 % Gövdenin Arka Yüzünün Yüzeyel Anatomisi
Membrana intercostalis externa
R. cutaneus anterior
R. lateralis
R. medialis
Sternum
M. intercostalis externa
M. transversus thoracis
M. intercostalis interna
M. intercostalis intimus
Cor
Pleura parietalis
R. cutaneus lateralis
R. anterior
R. posterior
Pulmo dexter
Corpus vertebrae (4.th)
Ggl. trunci sympathici
Rr. communicantes
albi ve grisei
Medulla spinalis
Ggl. spinale
Truncus nervi spinalis [n. spinalis] (T4)
R. anterior (4. n. intercostalis)
R. posterior
R. cutaneus posterior
R. medialis
R. lateralis
D
Q#6#6.# !
N. occipitalis major
(C2’nin r. posterior’u)
N. occipitalis tertius
(C3’ün r. posterior’u)
Cutis
M. trapezius
Rr. cutanei posteriores
(C4–T6’nın r. posterior’ları)
M. deltoideus
Fascia infraspinata
M. teres major
M. latissimus dorsi
(T7–T12’nin r. posterior’ları)
Fascia superficialis
M. obliquus externus abdominis
Rr. cutanei laterales
(N. intercostalis’lerin ön dallarının dalları)
Crista iliaca
Nn. clunium superiores
(L1–L3’ün r. posterior’ları)
Nn. clunium medii
(S1–S3’ün r. posterior’ları)
E
Q#6#64# 5
6
BÖLÜM 1 %
[9# \;];;^(OQ#6#6^R
A. @!/!
1. A"
2. B
3. B
4. D// B. @!/
1. @!/!
2. *1!
3. 6
V. Gövdenin Arka Yüzünde Deriyi Besleyen Arter ve Venler
A. A
"
B. D/ 1
1. D!!3!E5-(
/
2. D
!
!3!
!
!
5-(/
3. D!3'!!5-+
4. D3'5-)
/
5. D!3!5-.
VI.
A.
B.
C.
D.
E.
Gövdenin Arka Yüzünün Lenfatikleri
.!!!
0!
!
!/"E
!/"/!
D
/
!
!/!!
!
A. occipitalis
Rr. cutanei
(A. transversa cervicis’in dalları)
Cutis
M. trapezius
(A. intercostalis posterior’ların dalları)
M. deltoideus
Fascia infraspinata
M. teres major
M. latissimus dorsi
(A. intercostalis posterior’ların dalları)
Fascia
superficialis
Fascia
profunda
(kas üzerinde)
M. obliquus externus abdominis
Crista iliaca
(A. lumbalis’lerin dalları)
(A. sacralis lateralis’lerin dalları)
F
Q#6#6^# 7
KISIM
Columna Vertebralis
[# .](]'('`'OQ#6#g
R
A. ,;7,>
1. $
35
!
!
2. 8;35
!
!
3. &35
4. &3F5!
5. ,7&3F5!!!E
B. #"$8!G8!
[[# j(4`((
A. Servikal:D
B. Torakal: D
C. Lumbal: D
D. Sakral: D
E. )
1. 3
5
2. 3
5
3. Servikal:H/
4. Lumbal:I!!
Atlas (C1)
Axis (C2)
Servikal lordoz
C7
T1
Torakal kifoz
T12
L1
Lumbal lordoz
L5
Sakral kifoz
A
Os sacrum
Os coccygis [coccyx]
Q#6#g
# "#
$%&'
1.2
8
BÖLÜM 1 %
III. Columna Vertebralis’in Eklemlerinin Özellikleri OQ#6#g*.R
A. %
1. +
1"
3/!
!!5
2. @
!
/
315
3. +!1
B. J
1. J!
1
2. )!
!"
1!!!E""
C. D
1. '!"
a. .
3;
$5-B
!1
b. +-K"// !
F!
F
1
!
c. %-B
2. Vertebral oluk
a. '!!
!
/
!
b. .
c. +
D. Canalis vertebralis/
/
IV. Klinik Bilg iler
A. D
1. Kifoz:#3
"5
2. Lordoz: %
!
3. Skolyoz: #89!"3
"5
B. B"315!
!!>
&&G
KISIM 1.2 %Columna Vertebralis
Vertebrae cervicales
Processus
spinosus
Vertebrae thoracicae
For.
intervertebrale
Vertebrae lumbales
Corpus
vertebrae
Vertebrae sacrales
Os coccygis
[Coccyx]
B
C
Processus
spinosus’lar
(servikal)
Processus
spinosus’lar
(torakal)
Processus
spinosus’lar
(lumbal)
Crista
sacralis
mediana
D
Q#6#gq.# "#
(&B.)%&'C.*%&'D.%&'
9
10
KISIM
1.3
&'(w'`;
[# &'((:](((OQ#6#x
R
A. Corpus vertebrae
1. #
2. (
B. Arcus vertebrae:DF
1. '!!
3;5
a. Pedikül: D
b. Incisura vertebralis: '
2. Lamina arcus vertebrae (2): #"
"
C. Foramen vertebrale:#
!
/
D. K"3$5
1. Proc. spinosus:%
"
2. Proc. articularis (2 çift):'
"
a. Proc. articularis superior (2): 0"
b. Proc. articularis inferior (2): 0"
3. Proc. transversus (2):'!!
/"
Corpus vertebrae
Processus
articularis
superior
For.
vetrebrae
Fovea
costalis superior
Incisura
vertebralis
superior
Processus
transversus
A
Pediculus arcus
vertebrae
Processus
articularis
superior
Lamina
arcus
vertebrae
Processus
spinosus
Pediculus arcus vertebrae
Incisura
vertebralis
superior Fovea
costalis
superior
Corpus
vertebrae
Fovea costalis
proc. transversi
Processus
Fovea costalis transversus
proc. transversi
Processus
articularis
inferior
Procesus
spinosus
Incisura
vertebralis
inferior
B
Q#6#x
# +-A.%&'B.)%&'
II. Vertebrae cervicales OQ#6x-*)R
A. (1
B. '!
1. 8!
2. ,7G1
3. G
$"
C. )"
1. )
1
2. @
1
3. '!1
4. '!
/
Fovea costalis
inferior
BÖLÜM
2
Üst
Ekstremite
2.1 _)*#`##Q
2.2 Üst Ekstremite Derisinin Sinirleri
2.3 Üst Ekstremitenin Yüzeyel Venleri ve
<#|94`(>$((
2.4 Üst Ekstremitenin Lenfatikleri
2.5 Omuz Kemeri Kemikleri
2.6 ++##X
2.7 Önkol Kemikleri
2.8 Elbilek ve El Kemikleri
2.9 ?69(4*#+
2.10 ?*69(4*#+99
2.11 Axilla ve Plexus Brachialis
2.12 ###?
0##+(
2.13 ++(
2.14 _)*##@(###
2.15 +>?+(
2.16 Ön Kol Ön Yüzünün Damar ve Sinirleri
2.17 Ön Kol Arka Yüzündeki Kaslar
2.18 Ön Kol Arka Yüzünün Damar ve Sinirleri
2.19 )((
2.20 )(|[%>?
2.21 Elin Palmar Yüzünde Yer Alan Kaslar
2.22 )#@(
2.23 Elin Sinirleri
2.24 Omuz ve Omuz Kemerinin Eklemleri
2.25 Dirsek Eklemi
2.26 ))
##)*#
2.27 $#9#*##X("4#\6%
2.28 $#9#*##X("#]6%
2.29 $#9#*##X("4##\6%
64
66
68
70
72
74
76
79
82
84
87
92
95
98
100
103
106
108
110
114
119
'=
126
129
133
=
H
HH
H
64
KISIM
2.1
3$4$${}
I. Manus = El
A. #"35"/
[[# (\OQ#g#6
q.R
A. Omuz kemeri
1. 2 kemik: Scapula ve clavicula
2. !"
B. DE35
1. !!=
="
2. H1E!
E
/ C. B3!5
1. D3"5!35"
2. 8-6
3. ,
a. D3/5
b. '35
c. M
-H1
!
4. .!!-
!=
H1
!!
.# J3!5
1. D!!35"
2. ;-%/
/
3. ;
a. D3/5
b. '35
4. @!-D!/
E. El
1. ?!&!8>E
2. +3/15-D!
E!E!
!!/
/[1[7g#6%3$4$${}
Omzun ön tarafı
Omzun arka tarafı
Plica axillaris anterior
Axilla
Plica axillaris
posterior
Kolun (brachium)
ön yüzü
Kolun (brachium)
arka yüzü
Fossa cubitalis
Önkolun
(antebrachium)
ön yüzü
Önkolun
(antebrachium)
arka yüzü
Eminentia
thenaris
Regio
pectoralis
Eminentia
hypothenaris
Elin palmar/volar
yüzü (palma/vola manus)
Elin sırtı
(Dorsum manus)
A
B
Q#g#6
# Üst ekstremite’nin yüzey anatomisi. A. *%&'B.%&'
Axilla
Cingulum pectorale:
Clavicula
Scapula
Kol
(brachium)
Humerus
Fossa cubitalis
Önkol
(antebrachium)
Radius
Ulna
Ossa carpalia
El
(manus)
Ossa metacarpalia
Phalanges
C
D
Q#g#6-.# (C. *%&'.#%&'
Fovea
radialis
(enfiye
çukuru)
65
66
KISIM
2.2
3$4$$.1(
[# 3$4$$.$(OQ#g#g
R
A. >P+;
1. >P+G!
""
2. <
B. *!
1. G
2. $
"
3Q"/RT$5
3. ?
"
1
4. +;E
[[# 3$4$${.1(OQ#g#g-.R
A. #"
'
1. M!
!3,>5
a. M!
!"!
!
!
"
b. M!
!!
!"
c. M!
!!
!
2. >P+G!
""
3. +8P&!!
!/
"
B. B
1. M!!-ME3&G5
2. M!!/-M3&G5
3. M!!-M3&P?5
4. M!!-'E!/!!3?+85
5. M!!-+;3;!5!
a. M!!
b. D/ "
C. J
1. M!!-M!!3&G5
2. M!!-'E!/!!3?+85
3. M!!-M3&P?5
.# El
1. M3&P?5
a. <-D
11/
b. <-+"/,&
"
2. M3?+85
a. <-D
11/
b. <-+"/8&
"
c. <-/;&!"
3. M3G7?5
a. </!-%/;&!"
/[1[7g#g%3$4$$.1(
C5
C6
C7
C8
T1
C4
T1
C6
T2
C5
T1
C6
C8
C6
C7 C8
C7
A
B
Q#g#g
# (A.*%&'B.%&'
N. supraclavicularis
(plexus cervicalis)
(plexus cervicalis)
N. cutaneus brachii
lateralis superior
(n. axillaris)
N. cutaneus brachii medialis
(fasciculus medialis) ve
n. intercostobrachialis
(2. n. intercostalis)
N. cutaneus brachii
lateralis inferior
(n. radialis)
N. cutaneus
brachii lateralis superior
(n. axillaris)
N. cutaneus brachii posterior
(N. radialis)
N. cutaneus
brachii lateralis inferior
(n. radialis)
N. cutaneus antebrachii
posterior
(n. radialis)
N. cutaneus
antebrachii medialis
(fasciculus medialis)
N. cutaneus
antebrachii lateralis
(n. musculocutaneus)
N. cutaneus antebrachii
lateralis
(n. musculocutaneus)
Ramus superficialis
(n. radialis)
Ramus superficialis
(n. radialis)
Ramus palmaris
(n. medianus)
Rami digitales
palmares
(n. medianus)
C
Ramus palmaris
(n. ulnaris)
Ramus dorsalis
(n. ulnaris)
Rami digitales palmares
(n. ulnaris)
Rami palmares digitales
(n. ulnaris)
D
Q#g#g-.# Üst ekstremite’nin deri sinirleri. C.*%&'.#%&'
Rami digitales
palmares
(n. medianus)
67
68
KISIM
2.3
Üst Ekstremitenin Yüzeyel Venleri ve Fascia
'{\(
I. Üst Ekstremite’nin Yüzeyel Venleri OQ#g#x
R
A. V. cephalica
1. (1-<
2. .-J!!
1!!!
!
/!!
!
3. .-WE
B. W!
1. (1-<
2. .-J!!
1/!!
3. .-=
1/
!
E
C. W!
1. (1-@!
!!
2. .-@!1'/
!
!
3. .-W!
.# W!3
5
1. (1-<
2. .-J"
3. .-W!
[[# /((+w9]}
1. W"1
2. .""
!
[[[# 3$4$${^'{\(
A. @!!-!=
/
/!E
B. @!E-DE
C. @!!
!
1. !E"/
2. !!!!!
3. !
4. !E/!E
"
.# @!!
1. B/
2. B11
E. @!!
1. J/
2. J1
3. (!!E
!
/[1[7g#x%3$4$$\;](9(^'{\(
N. cutaneus brachii
lateralis superior
N. cutaneus brachii medialis
N. cutaneus brachii
lateralis inferior
N. intercostobrachialis
Fascia brachii
N. cutaneus antebrachii medialis
N. cutaneus
antebrachii lateralis
V. mediana cubiti
Fascia antebrachii
V. cephalica
V. basilica
R. superficialis (n. radialis)
R. dorsalis (n. ulnaris)
R. palmaris (n. ulnaris)
R. palmaris (n. medianus)
A
N. cutaneus brachii lateralis superior
N. cutaneus brachii posterior
N. cutaneus brachii lateralis inferior
Fascia brachii
N. cutaneus
antebrachii medialis
N. cutaneus antebrachii posterior
Fascia antebrachii
V. basilica
V. cephalica
R. superficialis (n. radialis)
R. dorsalis (n. ulnaris)
Plexus venosus dorsalis
Vv. metacarpeae dorsales
B
Q#g#x
# (
#(A.*%&'B.%&'
69
70
KISIM
2.4
3$4$$$(
[# \;](.(OQ#g#
R
A. 0
1"
!
B. H!/ ""
C. '"/ !
"
.# ."/ /
/ "
[[# /(:($(OQ#g#R
A. <
B. K/ !"1/ C. K/ !!
/ .# <// !!X89
!1/ [[[# .$(
A. A/ "/ 1"
B. 0
"/ =
C. 0
!!1/ / 1
[9# ((.;`;(Oj0((R
A. (
1. M!35
a. WE!
b. K// 2. M!35
a. WE!=
b. 3X?Y5
/ 3. M!35
a. WE!
b. #"
/ 4. M!
a. !
E
b. M
/ 5. M!
a. !
E
b. M!
!/ B. M!
!
!!
1. ./!!
!=E
!
!!!E
E
"1
2. ./!!
!!!1
9# /(:w
((.;`;(
1. Z/
2. (/ "/ 1J"/ /=
/[1[7g#%3$4$$$(
Avuç içi
merkezinden
derin lenfatiklere
71
Elin dorsaline
Parmak aralarından
elin dorsaline
Parmakların
dorsaline
M. pectoralis minor
(şeffaflaştırılmış)
A
M. pectoralis major
V. axillaris
Nodi lymphoidei axillares:
Nodi apicales
Nodi centrales
V. brachialis
V. cephalica
Nodi humerales
(laterales)
Nodi pectorales
(anteriores)
Nodi subscapulares
(posteriores)
V. basilica
V. mediana
cubiti
B
Q#g#
# A./$&%&'B.($&%&'
72
KISIM
2.5
Omuz Kemeri Kemikleri
[# /;;/`O-('(ROQ#g#
R
A. Q.R1"
3!5!3E5
!3E!5
1. )
a. /
/
b. /!1
c. %"!!
"
# "!!
!
!
2. 0E
8
3. 0E!!""
[[# /;`O1'(ROQ#g#q.R
A. Z11"1
1
1. *"
a. J"3/!/!!51/!
b. D"3/!5!/
/
/"1
2. B
a. D-
!!"F
!!/
b. D-
!
c. D/-/35
3. B
a. -
!!/
"
!
b. -A!
c. -)!!"!
!"1!!!
D"!!!
!!
1
[[[# /(}O&R
A. !1"35
Konum
Medial bölüm (gövdede)
Lateral bölüm (gövdede)
Extremitas sternalis
5. – 6. hafta (intrauterin dönem)
5. – 6. hafta (intrauterin dönem)
47829'
B. .!
/""
Konum
Corpus
8. hafta (intrauterin dönem)
Proc. coracoideus orta bölümü
15. – 18. ay
Cavitas glenoidalis üst bölümü
49'
Proc. coracoideus kök bölümü
4=829'
4=829'
Angulus inferior
4=829'
Acromion distal bölümü
4=829'
Margo medialis
4=829'
23'
23'
23'
43'
43'
4<847'
23'
23'
23'
23'
23'
IV. B(-
!B
A. B"
B. B"
BÖLÜM
3
Alt
Ekstremite
3.1 )*###Q
3.2 )*##@#
3.3 )*##>?^#<#|94
3.4 )*##9*((
3.5 |#+##0$#%
3.6 |#+##)*#
3.7 *+##
3.8 *+#*#
3.9 *
##(+#*#
3.10 +$(
3.11 4*#+
3.12 6#0<<+((9
3.13 69(4*#+
3.14 </@##
3.15 0+(
3.16 0#@(###
3.17 *69(4*#+
3.18 |$#
0@#?)9(4*#?
3.19 (+$(
3.20 (*(4*#+
3.21 (>69(4*#+
3.22 (@###
3.23 *((
3.24 $#|#*6/((@####
3.25 *6/(+(
3.26 *6/((@###
3.27 +)*#"%
3.28 @#?)*###0%
3.39 ##`
`(##
6#/#9#/#|##@##
3.30 */##()*#
3.31 *+##
3.32 *X(*(
3.33 >
#$4X*%"
3.34 >
#$4X*%'"
3.35 >
#$4X*%="
3.36 )*###>(
150
152
155
158
160
164
166
169
172
176
178
180
182
184
188
190
194
196
198
200
204
207
211
214
216
220
222
226
233
236
242
244
246
248
250
254
150
KISIM
3.1
($4$$}
[# )$&+
A. 0
"11
II. Genel Organizasyon OQ#x#6
*.R
A. Pelvis (Kalça) kemeri
1. H/1!
!
2. 61!
",
B. Kalça
1. !!="
2. B11
C. K
1. B1""
2. +-@
3. ,
a. J-@
b. D-0
c. -D
4. @13/5
a. .
!/
b. H1
/
.# Diz
1. 0/
2. '
/
E. (!
1. A"
2. H-/35
35
3. >
a. J-A/
b. %-0
c. D-3"
5-'/
4. @-A"
F. D
1. G. Ayak
1. D$&
8>1
2. D
[[[# (5(}(
A. A!!!E!!!!/
!
="
B. D/
C. A"
3E8
!5
.# D!8!
E. .!!;7,!
F. D!
!
W1"1""
G. M1"!!!
1. +!=1"
2. 011/3"5
!
KISIM 3.1 %
($4$$}
151
Lig. inguinale
Crena ani
Uyluğun ön yüzü
Regio
glutealis
(kalça)
Plica glutealis
Uyluğun
iç yüzü
Uyluğun
arka yüzü
Fossa
poplitea
Bacağın dış yüzü
Bacağın
arka yüzü
Bacağın
ön yüzü
Ayağın
sırtı
A
Ayak
tabanı
B
Q#x#6
# Alt ekstremitenin yüzey anatomisi. A.*%&'B.%&'
Crista iliaca
Spina iliaca anterior superior
Lig. inguinale
Trochanter major
Crista pubica
Tuber ischiadicum
Symphysis pubica
Tuberculum pubicum
Plica glutealis
Crista iliaca
Tuberculum iliacum
Trochanter major
Patella
Epicondylus lateralis
Condylus lateralis
Caput fibulae
Tuberculum anterolaterale
Tuberculum adductorium
Epicondylus medialis
Condylus medialis
Epicondylus lateralis
Condylus lateralis
Caput fibulae
Tuberositas tibiae
Collum fibulae
Margo anterior ve facies medialis
Malleolus lateralis
Tuberositas ossis metatarsalis quinti
Malleolus medialis
Tuber calcanei
Tuberositas ossis navicularis
Malleolus lateralis
Tuberositas ossis metatarsalis V
Palpe edilebilen yapılar
D
C
Q#x#6-.# (C. *%&'.#%&'
152
KISIM
3.2
($4$$.5'
[# .1(8}(
A. 'E-K
!7
B. 'E!-B1
!!7
C. %
-B1
[[# 8}(.`((OQ#x#g
R
A. 'E3%87>5
Sinir
N. iliohypogastricus
(ramus cutaneus lateralis)
N. ilioinguinalis
N. genitofemoralis
(ramus genitalis)
(ramus femoralis)
N. cutaneus femoris lateralisa
N. obturatorius
Spinal Seviye
L1
Gluteal bölge laterali
>#?
L1
L1, L2
>#?
>#&
>#'
&F'
Uyluk mediali, dizin hemen
#
L2, L3
H2F=
N. femoralis
Ramus cutaneus anterior
N. saphenus
L2, L3
HIJH=
>#&
&
J
K
mediali
a
Q%##(%%#(%?''#'
%&###VJJ%#JK
K'W>#'J
B. 'E!3%>7.,5
Sinir
N. cutaneus femoris posterior
Nn. clunei inferiores
Rr. perinei
N. suralis
N. cutaneus surae lateralis
R. calcanei medialis
N. plantaris medialis
N. plantaris lateralis
Spinal Seviye
FI
4J2
4J2
4J2
H=JH3
4J2
N. fibularis profundus
N. fibularis superficialis
H=JH3
H=JH3J4
X#&%J##
X#&%
>#
YJ'
Y'
Topuk
J=K'#
J=
3
J4
2'#
Y
K&JJ4F=
'#
C. <
!
Sinir
Spinal Seviye
Nn. clunei superiores
H4FI
Nn. clunei media
4FI
X#&%
Gluteal bölge mediali
KISIM 3.2 %
($4$$.5'
Nn. clunium:
superiores (L1–3)
medii (S1–3)
inferiores (S1–3)
N. cutaneus lateralis,
n. iliohypogastricus
(L1)
N. genitofemoralis (L1–2):
R. femoralis
R. genitalis
(n. ilioinguinalis ile birlikte)
N. cutaneous femoris lateralis (L2–3)
N. cutaneous femoris posterior (S1–3)
Rr. cutanei, n. obturatorius (L2–4)
Rr. cutanei anteriores,
n. femoralis (L2–4)
N. cutaneus surae lateralis (S1–2)
N. saphenus (L3–4)
N. cutaneus surae lateralis (S1–2)
N. fibularis superficialis (L4–S1)
N. suralis (S1–2)
N. fibularis profundus (L5)
A
Rr. calcanei mediales
n. tibialis (S1–2)
B
N. plantaris medialis (L4–5)
N. plantaris lateralis (S1–2)
Q#x#g
# Alt ekstremitenin deri sinirler. A.*%&'B.%&'
T10
L1
T11
T12
L2
T12
L1
L2
L3
L4
L5
S1
S2
S3
S4
S5
S2–S3
L3
L4
S1
L3
L5
S2
L4
C
S1
L5
S1
L5
D
Q#x#g-.# (C.*%&'.#%&'
153
154
BÖLÜM 3 % Alt Ekstremite
[[[# .$(OQx#g-.R
A. +-*""1//
!
B. A"
A. A-(
""
B. .7
-D8
;
!
%&"
1. %>d%&!
%&
etkiler
2. %&+88
155
KISIM
($4$$\;](9(
^'
I. Genel Özellikler
A. *"
/!/!F
/"
B. W"
!
3
"!5
1. D!
!
2. '""
II. Özel Venler OQ#x#x
R
A. W-W!"
1. (!-D!
3"
5
2. .-/!
/!
1"/!
!
/
3. .-%,$&!"
/1
4. B
a. )
E/!
b. K
!!/E!/!
c. B
!/!
!!!
!!
# D!
1
B. W
1. (!-D!
2. .-
!!!!
"1"1
/
3. .-!
4. B-J"
!"!
"
3.3
156
BÖLÜM 3 % Alt Ekstremite
III. Klinik Bilgiler
A. W
!-D"
"!
"
1. D"
"
a. W"1"
/
""
b. (1
1
2. +
"
1
1
""
B. W"-D!
!
1. Q./!fR8;&!
3"1
5
2. '1!!;8
3. W8
/"
C. W/-W!
.# /
F!f!!
//
E. +/-+
/
1
1. (
2. +
F. '-0/!
/"
"
[9# ($4$$^(
A. @!/!
1. B"/"
/!
2. @!!/-@!/!
"
3/
5
B. @!-K/F!E
!//!!
1. +!-@!
a. !/!/ b. !E/
c. +!
2. 63/
5-K1
"/ /!!/1/!1
C. @!!-(!/
1. @!-@
/!/!
!
/
2. <!-@!!
/!
3. <!E/E
/-@!!1
1"
KISIM 3.3 %
($4$$\;](9(^'
V. circumflexa ilium superficialis
N. cutaneus femoris
lateralis
R. femoralis,
n. genitofemoralis
Hiatus saphenus
Fascia lata
Lig. inguinale
V. epigastrica superficialis
V. femoralis
N. ilioinguinalis
(r. scrotalis anterior)
V. pudenda externa superficialis
V. saphena accessoria
V. saphena magna
N. cutaneus femoris
anterior
Rr. cutanei, n. obturatorius
R. infrapatellaris, n. saphenus
N. cutaneus surae
lateralis’in dalları
V. saphena magna
Fascia cruris
N. saphenus
N. fibularis superficialis
Crista iliaca
Nn. clunium superiores
(r. dorsalis’lerden L1–L3)
V. saphena parva
Vv. metatarsales
dorsales
A
Nn. ve vv. digitales
dorsales
Arcus venosus
dorsalis pedis
R. cutaneus lateralis,
n. iliohypogastricus
Nn. clunium medii
(r. dorsalis’lerden S1–S3)
Rr. digitales
dorsales,
n. fibularis
profundus
Nn. clunium inferiores
(n. cutaneus femoris
posterior’dan)
Fascia lata
V. saphena accessoria
N. cutaneus femoris
posterior’un dalları
N. cutaneus femoris
lateralis’in dalları
Rr. cutanei,
n. obturatorius
N. saphenus
V. saphena magna
Fascia cruris
Rr. terminales,
n. cutaneus femoris
posterior
N. cutaneus surae lateralis
(n. fibularis communis’ten)
R. communicans fibularis
N. saphenus’un dalları
N. cutaneus surae medialis
(n. tibialis’ten)
V. saphena parva
N. suralis
Rr. calcanei mediales,
n. tibialis
B
Rr. cutanei plantares,
n. plantaris medialis
Rr. calcanei laterales,
n. suralis
Rr. cutanei plantares,
n. plantaris lateralis
Q#x#x
# (
#(A. *%&'B.%&'
157
158
KISIM
3.4
($4$$
[# \;](.(^1'(5'(''OQ#x#
R
A. "3,7$5
1. (!
-D/1
/!1
2. .-*"/ 3M/!5
B. %387;5
1. (!
-D!F
/
2. .-J/1D;/
135
[[# ..(./.(5](
A. J/
/
;7,/ B. '
/ 3
/5
C. )/ "
13!5
[[[# .;`;(wg'
A. '35-@G7$
3g,>(5
1. D//-W
""
"
2. 0//-("
""F1
/"
B. j35-.8;7;9
/1
3g,>D5
1. *"3/!5-%
!
+/
1
a. D//-D"
"
"F
!1
b. 0//-0
2. A3/5-W//
87,
!/1
3q/ 5
a. D//-D/
"/
b. 0//-0
A. A1!
B. K/!
"
C. K/ !
/ !
Q
/R
.# D/ !
E. *"/ 1
""
/F
""
Thorax, Abdomen
ve Pelvis
Thorax, Abdomen
ve Pelvis
Cilt 2
• G
enel hatlarıyla özlü ve kısa metin ile ayrıntılı resimler arasındaki denge hızlı anlamayı sağlar
• Y
üzlerce tam renkli, atlas resimleri kolay erişimi sağlamak amacıyla özenle ilgili metin ile yan yana kondu
• M
antıklı bölgesel sıralama anatomik yapı ve bölümleri arasında devamlılığı sağlarken, bölümler gövdenin
• K
linik bilgiler konu sonlarında ilgili klinik içeriğin altını çizmektedir
• A
yrıntılı tablolar bölümlerin kilit noktalarına uygun şekilde serpiştirilmiştir
• B
ölümlerin başındaki genel hatlar konuların bulunmasını kolaylaştırır
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Gövdenin Arka Tarafı, Üst ve Alt Ekstremite
GENEL DAĞITIM
Pansky
Elhan
Gest
Thorax, Abdomen ve Pelvis
tarzı çizimlerle destekleyerek etkin, kullanımı kolay bir formatta sunar. Bu cilt göğüs, karın, pelvis ve perineum’un
yapı ve fonksiyonlarını bu önemli bölgelerin klinik bilgileri ile desteklenmiş olarak içerir. Lippincott’un Anatomi Atlası’ndan ve diğer konusunda yetkin kaynaklardan alınan sanat eseri kalitesindeki içerik anatomide yer alan fonksiyon
ve klinik bağlantıyı anlamak için size hiç bu kadar yakın olmamıştı.
Çeviri Editörü
ANKARA
Tel: (0212) 356 87 43
Faks: (0212) 356 87 44
Alaittin Elhan
KARTAL ŞUBE
Tel&Faks: (0216) 546 03 47
Cilt 2
Tel: (0312) 431 14 85 • 435 11 91-92
Faks: (0312) 435 84 23
İSTANBUL
Cilt 2
0505 734 13 13
GÜNEŞ TIP
KİTABEVLERİ
LIPPINCOTT
Thorax, Abdomen
ve Pelvis
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Gövdenin Arka
Tarafı, Üst Ekstremite ve Alt Ekstremite
LIPPINCOTT
Thorax, Abdomen
ve Pelvis
CİLT 2
ç E V İ Rİ E Dİ TÖR Ü
Ben Pansky, PhD, MD
Prof. Dr. Alaittin Elhan
Professor Emeritus
and Life Sciences
Toledo, Ohio
çEVİRİ EDİTÖRÜ YARDIMCISI
Dr. İpek Coşkun
Thomas R. Gest, PhD
Professor of Anatomy
Division of Clinical Anatomy
Department of Radiology
University of South Florida Morsani College of Medicine
Tampa, Florida
Thorax, Abdomen ve Pelvis
Orijinal Adı: Lippincott”s Concise Illustrated Anatomy: Thorax, Abdomen & Pelvis
Çeviri Editörü: Dr. Alaittin Elhan
Orijinal ISBN: 978-1-60913-028-6
Telefon:(0312)3945590-91-92•Faks:(0312)3945594
Sertifika No: 13987
UYARI
Bu yeni eserimi, benim olgunlaştığım ve üretimimi artırdığım zamanlar boyunca sevgi,
—Ben Pansky
Öğretmeyi keyifli hale getiren geçmişteki, şimdiki ve gelecekteki öğrencilerim ve benim
ve öğrencilerim için çok kıymetli bir hediye bırakacak cesareti gösteren geçmişteki,
şimdiki ve gelecekteki duyarlı beden bağışçıları için…
—Tom GesT
ÖNSÖZ
yer verilmiştir.
Yüzlerce tam renkli resimlerin yanı sıra kısaltılarak vurgulanmış ancak kapsamlı ve ayrıntılı bilgi içeren metinler başka kitaplarda bulunmayan bir şekilde anatomiyi basit ama çok yönlü bir şekilde insan
vücudunun güzellik ve işlevini vurgulayacak şekilde üç boyutlu olarak sunmaktadır.
vücudunun tamamını gerçeklikle sunmak için o kadar çok hale geldi ki, ciltlerce 1.000’den fazla sayfanın öğrenciler tarafından büyük korkuyla ve zorlukla karşılanacağını hissettik. Bu yüzden, vücudun bölgelerini kapsayan 7 bölüm için 3 cilt yayınlamayı uygun bulduk. Bu çerçevede 1. Cilt: Gövdenin Arka
Tarafı, Üst ve Alt Ekstremite; 2. Cilt: Göğüs, Karın ve Pelvis ve 3. Cilt: Baş ve Boyun bölümlerinden
oluşmaktadır. Her bir cilt yaklaşık olarak 300 sayfa içermektedir. Böylece, vücudun belirli bir bölgesini
çalışan kişi sadece o bölgenin anlatıldığı cildi yanında taşıyabilir ve bir seferde tek bir ciltten çalışabilir.
Dahası, bir öğrenci veya pratisyen sadece vücudun belirli bir bölgesi ile ilgileniyorsa, çalışırken tüm
kitabı yanında taşımak yerine kendi konusunun gerektirdiği bilgilere yoğunlaşabilir (örneğin; genel pratisyen, psikolog, nörolog, tıp öğrencisi, fizik tedavi uzmanı, meslek sağlığı uzmanı, hemşirelik, ortopedi,
göz hastalıkları, cerrahi gibi). Ancak konulara çalışan kişi vücut tek bir parça halinde işlev görmediği ve
her biri bir diğeri ile ilişkili olduğu için diğer ciltleri de bulundurmak isteyebilir.
Kitaptaki konu dizilimi Gvdenin Arka Tarafından Üst ve Alt Ekstremiteye, Göğüs, Karın ve Pelvisten Baş ve Boyuna doğrudur. Böylece kitabı okuyan kişi bölgeler arasındaki bağlantıyı tamamen anlayabilir. Bölgesel yaklaşım pek çok insan anatomisi derslerinde ve disseksiyon laboratuvarında olduğu
vii
viii
Önsöz
Öğrenci veya doktorlar tarafından yaşayan organizmalardan elde edilen bilgiler normal ve anormal
durumları tanımlama açısından önemlidir. İlk başta, tıp sanatı öğrencileri sadece gözlem ve palpasyon
kullanırdı, daha sonra disseksiyon yapılmaya başlandı ve şimdi kullanılan “araçların” ivme kazanmasıyla
teknoloji stetoskoplar ve oftalmoskoplardan güçlü X-ışınları ve görüntüleme yöntemlerine ilerlemiştir.
Bu perspektifte, X-ışınları 19. yüzyılın bitiminde keşfedildi; nükleer tıp ve ultrasonografi 1950’lerde
tanıtıldı; ve bilgisayarlı tomografi (BT), positron emisyon tomografi (PET), single photon emisyon bilgisayarlı tomografi (SPECT), dijital radyografi ve nükleer manyetik rezonans (NMR) 1970’lerde kullanılmaya başlandı.
Böylece, bir anatomi kitabı hastanın mevcut sağlık durumunu klinik açıdan iyi bir şekilde tanımlayan radyolojik tartışma ve görüntüleme, BT, NMR, PET, SPECT ve kesitsel anatomi olmadan eksik
olacaktır. Bir kişinin radyografide ve bilgisayar görüntülemede normal anatomiyi tanımlamayı öğrendikten sonra genetik, hastalık veya travmanın meydana getirdiği değişiklikleri anlaması daha kolay olur.
Anatomi tıp ve ilişkili bir çok alanda “mihenk taşı” olduğu için bu bilgiler kitabımıza da dahil edilmiştir.
Metinlerimizin birçok alanına çok temel ve gerekli klinik bilgiler dahil edilmesine rağmen, klinik
ile ilişkili her bilginin her anatomik bölge için tamamıyla tartışılması mümkün değildir. Ancak, temel
anatominin anlaşılması, neyin değişmeden ve klinik olarak belirti ve bulgu vermeden önce “normal”
olduğunun tam olarak anlaşılması için esastır.
Göğüs, karın ve pelvisin fonksiyonel anatomisi özlü ve klinik ile ilişkili bir şekilde sunulmaktadır. Böylece, öğrenci klinik uygulama ile anatominin arasındaki ilişkiyi daha iyi kavrayacaktır. Özel fonksiyonel
özetler, özellikle otonom innervasyon için olanlar, bu zor konuları kavramak için öğrenciye yardımcı
olmaktadır.
Anatomi Bilimi eğitmeni olarak bizler, genel anatomi konularının çabucak öğrenildiği ancak sık sık
tekrar edilmediği takdirde kolaylıkla unutulduğunun farkındayız. Zaman öğrenmede ters etki gösterebilir ve araya giren başka görevler de hatırlamayı zorlaştırabilir. Umuyoruz ki, bu ciltte nispeten basitleştirilmiş, yarı-özet şeklinde özlü, doğrudan ve anlamlı olduğu kadar işlevsel odaklı ve klinik bilgilendirici
metinler “hiç durmadan tekrarlanan” ve çok fazla gerekli olmayan bilgi içermemektedir. Ümit ediyoruz
ki, insan vücudu ve pek çok önemli bölümünü kapsayan bu ciltte renkli resimlerle birlikte sunulan kolay
okunan temel bilgi ve görüşler okuyucunun çok karmaşık ayrıntılar içeren bu bölgeleri kolaylıkla anlamasına rehberlik edecektir.
Güneş Tıp Kitabevleri’nin değerli çalışanlarının da özverili gayretleri ve fedakarlığı sayesinde olmuştur.
A. Elhan
S. T. Karahan
E. Tüccar
ix
TEşEKKÜRLER
Başta ürün geliştirme editörü Crystal Taylor, Ürün Müdürü Julie Montalbano, Sanat Yönetmeni Jennifer Clements, Tasarımcı Steve Druding olmak üzere Lippincott Williams ve Wilkins’ de bu kitabın
geliştirilmesi ve hazırlanmasında çalışan herkese çok teşekkür ederiz. Ayrıca editöriyal rehberlik ve sayfa
Her ikisi de Toledo Tıp Merkezi Üniversitesi’nde bulunan Cerrahi Anabilim Dalı Sekreteri Danelle
Mooi ve Hemşirelik, Acil Tıp ve Personel Geliştirme Bölümleri Sekreteri Nick Andrew Bell’e bizleri
sürekli cesaretlendirmeleri, anlayışları ve sağladıkları kablosuz bağlantılar ve bilgisayar ve dijital dünyasındaki deneyimleriyle Dr. Pansky’e gösterdikleri büyük yardımlar için şükranlarımızı sunarız.
South Florida Üniversitesi Morsani Tıp Fakütesi’nden Radyoloji bölümünde Yardımcı Doçent
Doktor Summer Decker’e abdominopelvik bilgisayarlı tomografi görüntülerini elde etmede ve bunları
illüstrasyonlar ile eşleştirmede göstermiş olduğu yardımları için teşekkür ederiz.
Ben Pansky
Thomas Gest
xi
ÇEVİRİYE KATKIDA BULUNANLAR
Prof. Dr. Afitap Anıl
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Prof. Dr. Meltem Bahçelioğlu
Yrd. Doç. Dr. Zafer Kutay Coşkun
Prof. Dr. Engin Çalgüner
Uzm. Dr. Sedat Develi
Gülhane Askeri Tıp Akademisi Anatomi Anabilim Dalı
Prof. Dr. Rabet Gözil
Prof. Dr. İ. Nadir Gülekon
Uzm. Dr. Nurcan İmre
Doç. Dr. Cenk Kılıç
Doç. Dr. Necdet Kocabıyık
Prof. Dr. Tuncay Peker
Doç. Dr. Süleyman Murat Tağıl
Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Prof. Dr. Ayşe Beliz Taşcıoğlu
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Yrd. Doç. Dr. Muhsin Toktaş
Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı
Prof. Dr. Bülent Yalçın
Prof. Dr. Fatih Yazar
Uzm. Dr. Selda Yıldız
xiii
İÇİNDEKİLER
Önsöz vii
Teşekkürler xi
Bölüm 1: Thorax
Çeviri: Dr. Engin Çalgüner, Dr. Afitap Anıl, Dr. Rabet Gözil, Dr. Tuncay Peker,
Dr. İ. Nadir Gülekon, Dr. Meltem Bahçelioğlu, Dr. Zafer Kutay Coşkun
1.1
Thorax Duvarının Yüzey Anatomisi
2
1.2
Bir Bütün Olarak Thorax
6
1.3
Thorax Duvarının Eklemleri
11
1.4
Mamma (meme); Glandula Mammaria
14
1.5
Göğüs Duvarının Kas, Damar ve Sinirleri
19
1.6
Solunumda Göğüs Duvarının Hareketleri
24
1.7
Göğüs Boşluğunun Bölümleri
26
1.8
Mediastinum Anterius ve Thymus
28
1.9
Mediastinum Medium: Pericardium ve Cor (Kalp)
30
1.10
Kalp ve Damarları
34
1.11
Kalbin İç Yüzü
40
1.12
Kalbin Kapakları
44
1.13
Kalbin Uyarı ve İletim Sistemi (Complexus Stimulans
Cordis-Systema Conducente Cordis)
47
1.14
Kalbin İletim Sistemi ve Elektrokardiyogramlar
50
1.15
Kalbin Ekstrinsik İnnervasyonu ve Plexus Cardiacus
53
1.16
Plevra ve Akciğerler ile Plevranın Göğüs Ön Duvarına İzdüşümü
1.17
Akciğerler
62
1.18
Trachea ve Arbor Bronchialis
68
1.19
Akciğerlerin Nörovasküler Yapıları
73
1.20
Mediastinum Superius
76
1.21
Mediastinum Posterius
80
1.22
Pars Thoracalis Trunci Sympathici
84
1.23
Oesophagus
86
1.24
Toraksın Lenfatikleri
88
58
xv
xvi İçindekiler
Bölüm 2: Abdomen
Çeviri: Dr. Sedat Develi, Dr. Selda Yıldız, Dr. Nurcan İmre, Dr. Cenk Kılıç,
Dr. Necdet Kocabıyık, Dr. Bülent Yalçın, Dr. Fatih Yazar
2.1
Karın Ön Duvarının Yüzey Anatomisi
92
2.2
Karın Duvarının Yüzeyel Venleri, Deri Sinirleri ve Fascia Superficialis’i
95
2.3
Karın Duvarı Kasları
98
2.4
Karın Duvarı Kaslarının Aponevrozları, Vagina Musculi
Recti Abdominis ve Karın Duvarının Nörovasküler Yapıları
101
2.5
Canalis Inguinalis, Funiculus Spermaticus ve Fıtık
107
2.6
Peritoneum (Periton)
114
2.7
Intestinum Tenue (İnce Bağırsaklar): Bölümleri ve Komşulukları
120
2.8
Intestinum Crassum (Kalın Bağırsaklar): Bölümleri ve Komşulukları
124
2.9
Intestinum Tenue (İnce Bağırsaklar) ve Intestinum Crassum (Kalın Bağırsaklar):
Damarları, Lenf Drenajı ve Sinirleri
128
2.10
Gaster (Mide): Bölümleri ve Komşulukları
132
2.11
Gaster (Mide): Damarları, Lenf Drenajı ve Sinirleri
136
2.12
Lien; Splen (Dalak): Bölümleri ve Komşulukları
140
2.13
Duodenum: Bölümleri ve Komşulukları
143
2.14
Pancreas: Bölümleri ve Komşulukları
146
2.15
Duodenum, Pancreas ve Lien (Splen): Damarları, Lenf Drenajı ve Sinirleri
149
2.16
Hepar (Karaciğer): Bölümleri ve Komşulukları
152
2.17
Karaciğerin Lobülleri, Damarları, Sinirleri ve Portal Dolaşım
156
2.18
Vesica Biliaris (Fellea) (Safra kesesi) ve Kanalları
160
2.19
Ren (Böbrek): Bölümleri ve Komşulukları
163
2.20
Ren (Böbrek): Damarları, Lenf Drenajı ve Sinirleri
168
2.21
Ureter’ler
171
2.22
Glandula Suprarenalis (Böbreküstü Bezi)
175
2.23
Abdomenin Lenfatikleri
178
2.24
Diaphragma
182
2.25
Karın Arka Duvarının Damarları
185
2.26
Karın Arka Duvarının Sinirleri
188
2.27
Abdomenin Kesit Anatomisi
194
Bölüm 3: Pelvis ve Perineum
Çeviri: Dr. Muhsin Toktaş, Dr. Süleyman Murat Tağıl, Dr. Ayşe Beliz Taşcıoğlu
3.1
Pelvis ve Perineum’un Yüzey Anatomisi
200
3.2
Pelvis Kemikleri
206
3.3
Pelvis İç Organları ve Pelvik Periton
212
3.4
Mesane ve Urethra
216
3.5
Ductus Deferens, Vesicula Seminalis ve Prostata
221
İçindekiler
3.6
Mesane ve Prostata: Kan Damarları ve Sinirleri
224
3.7
Ovarium, Tuba Uterina ve Uterus: Bölümleri ve Komşulukları
228
3.8
Uterus’u Taşıyan Yapılar ve Vagina
233
3.9
Kadın Genital Organları: Kan Damarları ve Sinirleri
236
3.10
Rectum ve Canalis Analis: Bölümleri ve Komşulukları
238
3.11
Rectum ve Canalis Analis: Damar ve Sinirleri
242
3.12
Pelvis Duvarı ve Diaphragma Pelvis’in Kasları
245
3.13
Perineum
248
3.14
Clitoris, Penis ve Testis
256
3.15
Pelvis ve Perineum’un Arter ve Venleri
261
3.16
Pelvis ve Perineum’un Lenfatikleri
266
3.17
Pelvis ve Perineum’un Somatik Sinirleri
268
3.18
Pelvis ve Perineum’un Otonomik Sinirleri
274
3.19
Miksiyon
278
3.20
Defekasyon
282
3.21
İnsanda Cinsel Yanıt Mekanizması
285
3.22
Pelvis’in Kesitsel Anatomisi
288
İndeks 291
xvii
2 2
KISIM
1.1
"##$%&'()*)
+/)):;<<=
Gövdenin üst bölümüne thorax denilir
1. 2. !"#"
B. $%&'
1. %()*!"*
!#
'"#
2. )%#()*+!"*+
!
,-*.
&%#
C. $%&'
1. /
%00
2. 1
!"
&%
3. )
'
"%
a. +
'
b. /!
0!
+')>'*&)%?)@)FI$"#(#J)')@)%?)@
:;<<NQ=
2(3''0
B. 2&(4&'5'
0
C. 2&(6&'0
D. 2&(4&'5'
0
E. 2(1'#'0
F. 2
(7
''0
KISIM 1.1 "##$%&'()*)
Palpe dilebilen yapılar
Clavicula
Sternum:
Incisura jugularis
Manubrium sterni
Angulus sterni
(synchondrosis manubriosternalis)
Corpus sterni
Symphysis xiphosternalis
Proc. xiphoideus
Plica axillaris
anterior
Cartilago costalis
Margo costalis
A
Linea
medioclavicularis
Spina
scapulae
Clavicula
Omuz ve
axilla’nın
sınırları
Vertebrae thoracicae:
Proc.
transversus
Proc.
spinosus
Angulus sterni
Linea
axillaris
anterior
Linea
axillaris
media
Papilla
mammae
(4. interkostal
aralıkta)
B
Angulus
inferior
Linea
paravertebralis
Linea
axillaris
posterior
C
Linea scapularis
D
;<<Q !"B.#$!"C.%
!"D.!"
3
4
BÖLÜM I Thorax
+#('(@#F"##?('@"*&:;<<
XY=
38-39(1"!""#!!0
B. $+-$*+(4&1"
!"""
C. $,-$*+(:%&%!
D. $;(4'
0
E. $,(4&%'0
F. $*.(<
'0
Z@))N)@?)@F[*\*':\[*'@#]#=
=00##
B. >#?:@
00"""
/
!1
0
C. %A
"05
"%
D. :
"
E. B0C.D*.':>
!"
KISIM 1.1 "##$%&'()*)
E
F
;<<
XY "E.&!"F.!"
5
6 6
KISIM
1.2
N)N$'$^@
"#?_)*):;<=
$
!-!
B. E(1*-*.
C. (E
D. )(*+
''
!"
E. )%%&(/!
1. E
2. *
*
'"
#
F. )%#%&0(F%
"
1. *+
*+
,-*+
&%#
2. H%
'(:/I]$*Z()])=
<
B. Bölümleri
1. J
(K;
%
!
a. E""+""
b. ) (L05
%0
1
)) )(M0
%
))) (*
0
0N
%
'
+
0
0
2. 3(<
a. C-O
%
b. E"+"";
) E""K;C
0K
0
)) (LP5'C$;-$C
%
J
%
20
)) (!+
0
0
NN
K-8
0;0P
!,
0
0
3. 4&%(B"0"0!
!"
a. =
b. E+"""+"K
c. ,
0
0
> Q00
C. *
;*&%'"8
'((
."/(
+"
0"/(
2"/(
3/"(
)"*
)"*
1"*
."!
-"4.5"!
+-"!
+-"!
+-"!
3(
06426!
KISIM 1.2 N)N$'$^@
Proc. transversus
Clavicula
Apertura thoracia superior (toraks girişi)
Sternum:
Incisura jugularis
Manubrium sterni
Angulus sterni
Corpus sterni
Symphysis xiphosternalis
Proc. xiphoideus
Scapula
Costae:
Costae
vera (1–7)
Costae
spuriae (8–12)
Cartilagines
costales
A
Costae fluctuantes (11,12)
Margo costalis
Proc. transversus,
vertebrae thoracicae
Caput costae
Collum costae
Tuberculum
costae
Angulus costae
Corpus costae
B
;<XN 7//"&!"B.!"
7
8
BÖLÜM I Thorax
*':Z`?@=:;<N=
1#
1. 30
*-,(E'
2. 3
a. 7
%9-*.()
!
"
b. 3#"
**-*+(M!0
B. $!:;<=
1. 3(B""
+
!"M
'
2. 3(+'%
3. $
(3'
''0
""
4. )($
'%
0
5. 3(H0"""""
6. 1(M'0""
7. E
0
C. )
!
1. *
:;<=(B
a. "0
H
!"!
b. 3'$*
'
""
c. $
(M
> )'
"'
0
_ 1
? E%
""
2. Q
(*%*
#
a. B*
#"0
b. $
''
3. *.
(3'""
4. ***+
:;<
=
a. 3'
""
a. 3
'
a. E0
a. **
0
*+
D. LR
1. *-*.
'"
"
!"";
a. M09#%#!""8,
!""
b. M"
"*8+.!""+C
E. )
(M***+%0+
/
KISIM 1.2 N)N$'$^@
Caput costae Collum costae Tuberculum costae
Facies articularis capitis costae
Angulus costae
Crista capitis costae
Facies articularis tuberculi costae
Corpus costae:
Facies interna
Sulcus costae
Cartilago costalis
ile eklem yapan yer
C
Collum costae Facies articularis
Caput costae
Tuberculum costae
Corpus costae
D
Caput costae
Collum costae
Caput costae’deki
tek eklem yüzü
Corpus costae
E
;<Q
8"8")"/9!"D.."/9!"E..+"/9!"
9
10
BÖLÜM I Thorax
Z@))N)@?)@
!"
1. +H%#%0
0
#
2. B!-!
B. F"!"(1'!0
C. :!"&(M#
""!"!
#
D. 3!"#0#
""
1
%R# #
E. M
()'%!"
# !
1. M
2. L
3. Q0
4. !"
a. F!"%%
!""0
0%
b. $
%
!""
F. 1
1. 1!"0!"!
0'
2. 100
G. 1
(:%
0
[ M
0(F
=
?@#
I. B#
(6
!!""
1. 1,
39S$*
&
%'#'
)!
'
2. Q
!""
BÖLÜM
2
Abdomen
2.1
(X
92
2.2
(
])*^5
*
<\5_
95
2.3
(
(
98
2.4
(
(<)]P
5
`5?$(
Z%<
101
2.5
7jP
)^
5
*<5
^
107
2.6
3
3
114
2.7
j
@5'0%
(/
120
j
7
('0%
(/
124
j
@5'j
7
('0)[\z*
128
2.8
2.9
2.10 #$0%(/
132
2.11 #$0)[\z*
136
2.12 ["*<0%(/
140
2.13 $
0%(/
143
2.14 350%(/
146
2.15 $
)35[*<0)
[\z*
149
2.16 +<(5'0%(/
152
2.17 (5'[?))*3/
156
2.18 ]5^*\(
160
2.19 `%?0%(/
163
2.20 `%?0)[\z*
168
2.21 G_
171
2.22 #{*
<%?
175
2.23 ?$[\
178
2.24 <P
182
2.25 (
185
2.26 (
*
188
2.27 ?$(
194
92
KISIM
2.1
Z#"##$%&'()*)
>'*&)%?)@)"$%@(@):;<=
A. Linea medioclavicularis veya linea midinguinalis: Planum medianum ile acromion’un
#'0
02'0
B. Planum transumbilicale:<
'0"
C. Planum transpyloricum:N5%
'"
#0"P!#O
0
#*
'0
Planum subcostale::#
0/
*.
!2+2K
'0
E. Planum intertuberculare (transtuberculare):$
'#
C
''0
F. Planum interspinosus: 1'0
Z#Z>@#
A. 4
#
B. ;
1. 1"(/#
2. 1"(/
3. 1(/
4. 1(/
Z#NI@?@):?)*`>()@*= :;<=
A. 2'
#
B. O
!
1. Regio epigastrica (Epigastrium; Fossa epigastrica)
a. 4
'"'
!
b. 4'0
2. Regio hypochondriaca (Hypochondrium) dextra
a. 4
'"'#
!
b. M#&&'0
3. Regio hypochondriaca (Hypochondrium) sinistra
a. 4
'"'#
!
b. H#&'0
4. Regio umbilicalis (Umbilicus)
a. 4
'
!
b. U5'0
5. Latus; Regio lateralis (lumbalis) dextra
a. 4
'
#
!
b. 3'0
6. Latus; Regio lateralis (lumbalis) sinistra
a. 4
'
#
!
b. 3'0
7. Hypogasrtium; Regio pubica (Regio hypogastrica)
a. 4
''
!
b. V'0
8. Inguen; Regio inguinalis dextra
a. 4
''#
!
b. 3'0
9. Inguen; Regio inguinalis sinistra
a. 4
''#
!
b. 3'0
KISIM 2.1 Z#"##$%&'()*)
93
Proc. xiphoideus
Linea alba
Margo costalis
Linea semilunaris
M. rectus abdominis
Umbilicus
Crista iliaca
Lig. inguinale
Tuberculum pubicum
Crista pubica
Symphysis pubica
A
Planum medianum
Linea medioclavicularis
Regio epigastrica
Regio hypochondriaca
dextra
Sağ üst
kadran
Umbilicus
Planum
transumbilicale
Sağ alt
kadran
Planum transpyloricum
Sol üst
kadran
Sol alt
kadran
Regio hypochondriaca
sinistra
Planum subcostale
Regio lumbalis dextra
Regio lumbalis sinistra
Regio umbilicalis
Planum intertuberculare
Regio inguinalis dextra
Regio inguinalis sinistra
Regio hypogastrica
B
C
;
Z 2.1A–C. A. :9!"B.:9!"
C.:9!"
94
BÖLÜM 2 Abdomen
(@)^?@#$%&jw*)&@#
A. JF
1. L,
'+C
2. 4'"'*
B. Duodenum
1. 4'#'
"
2. 6&55'"'
+C
C. L(1
'
%
)&#'
1. 1'
2. )&#'
!
5F
''00
*AK0+AK'""
E. M:
1. 1
"&%'/#
'C"%&'#,
!
2. 1'*
3. 1#"&%''C8
4. )O
*%
'%"%09
F. 6
(1O
J%
G. Umbilicus
1. M!
2. 6'!
0
"""
3. 4#!K;
95
KISIM
Z#"##$%&@@)X)
))@)"Y*z)_)z)@)*+)
$%&@@:;=
A. ) 7%alis
1. J
!"
!"""!"
!
2. 7&'0
B. 7#
1. <
'!!
2. :%'%'0
C. 7#&#
1. M"!
2. :%'%'0
7&#
1. 4A
!"!
2. :%'%'0
E. 7%
1. 7%'#'
/!&'
#'#
2. 7#
!
'07
)))@)
A. $
1. )$,-$**
$*+
2. )'
Y
'
3. E
a. $*+'
!
b. $*.'!
#
z E0
'!
B. Z%
1. 2*'&
0""
%'
2. !"
3. E
a. Z%
!
b. Z'0'!
5'!#
C. M:;NX=
1. $
0
2. )%
a. $,&%"
b. $*.
#
z $*+
!
Y*z)_)z)@)*
A. M!%
##
"+
1. 0#'3#
a. M0#!
b. F%!'"
2. J
!#'1#
a. J
Y&
'#!
b. 2'"
!"#
2.2
96
BÖLÜM 2 Abdomen
Z@))N)@?)@
A. 7%'
1. 7#'
2. 7#'%
a. Q
b. 4!"""%!"
!""!
B. 4%
1. M
a. F!""
b. M'##%'0
2. 7
'!
3. F
!
#
F!
#
!""caput medusae
Rr. cutanei anteriores,
nn. intercostales
(T7-11)
V. axillaris
T7
Rr. cutanei laterales,
nn. intercostales
(T7-11)
V. thoracica lateralis
V. thoracoepigastrica
T10
V. paraumbilicalis’lere
drene olan v. perforans’lar
R. cutaneus lateralis,
n. subcostalis
(T12)
V. epigastrica superficialis
V. circumflexa ilium
superficialis
R. cutaneus anterior,
n. subcostalis
(T12)
L1
N. cutaneus femoris
lateralis (L2-3)
V. pudenda externa
superficialis
R. femoralis,
n. genitofemoralis (L1-2)
V. saphena magna
A
V. dorsalis penis
superficialis
R. cutaneus anterior,
n. iliohypogastricus (L1)
R. scrotalis anterior,
n. ilioinguinalis (L1)
;
Z 2.2A. :$
9!"
KISIM 2.2 Z#"##$%&@@)X)))@)"Y*z)_)z)@)*+)
C3
C4
C5
T1
C6
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
L1
B
C5
C6
C7
C8
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
L1
L2
L3
L4
L5
C
;
ZNX :
;"B.&!"C.
!"
97
98
KISIM
2.3
Z#"#Z*@#
Z#"#Z*@#:;{}=
Kas
Origosu
'"<(( 5(
(
'"<((
(
'"
(
'"/(
'"
'"
<((
((
'"
H
'"/(
'"
/
//(/
/+G0"
(+G0
)(*/
/(/
/0G2"
(.G0
8(/
(/
'"/(
/(/
8/
((
=/(/
(/(((/(
/(
/
/
0
2(
/(/
/
(
=/(/
/(
>
*
*
#/
%(
?"/@14..B
"(/@.+B"
/(
"
(@=.B
%(
%(
%(
7((/"(( >
*
?"/@14..B
-41(
#/
"(/@.+B
=
=!;# ?"(/@.+B
=.4=2
.+"
3/"
(
>
*
.+"(
=(
'"(
I(;*(
/"
(
/;*((/ (*
(@"/(B *
///
((/( I(;*;
/
@"HB
((((
$
*
=(
7
@
*@/
!!B
(#(((
(B*
$*;(
?"(/@.+B
=.4
=2(
#
=+4=2(
#
?"*@=+4=2B
?"*"
@=.J=+B
%@@)/I*'#@#
A. N'
1. FK
'!
a. /&%
b. Q&%
#
z 0"""
2. 7
''linea
transversa"?8-
@!"""
B. M
0
0
#0
1. >"#
2. H#
3. Z
4. :%(1
0
%
00
!0
0
KISIM 2.3 Z#"#Z*@#
4
Corpus sterni
5
6
Proc. xiphoideus
11
7
Cartilagines
costales
T11
T12
12
8
9
10
L1
L2
Proc. transversus, vertebrae lumbales
L3
Crista iliaca
L4
Ala ossis ilii
L5
Promontorium
Os sacrum
Spina iliaca anterior inferior
Eminentia iliopubica
Linea arcuata
Pecten ossis pubis
Os coccygis [coccyx]
Ramus superior ossis pubis
Symphysis pubica
For. obturatum
Crista pubica
Tuberculum pubicum
A
M. pectoralis major
M. serratus anterior
Linea alba
M. obliquus externus
abdominis
Margo costalis
abdominis ve
aponevrozu(kesilmiş)
Linea semilunaris
M. obliquus internus
abdominis ve aponevrozu
Spina iliaca anterior
superior
Lig. inguinale
superior
Lig. inguinale
Fibrae intercrurales
Anulus inguinalis
superficialis:
Crus laterale
Crus mediale
M. cremaster
Fascia spermatica externa
(kesilmiş)
Fascia spermatica
externa
B
Cutis ve m. dartos (kesilmiş)
;
Z{XN A.:(
"B. :(
9$"
99
100
BÖLÜM 2 Abdomen
M. rectus abdominis
(kesilmiş ve yukarı
yatırılmış)
A. ve v. epigastrica
superior
M. pectoralis major (kesilmiş)
M. rectus abdominis
Vagina musculi recti abdominis’in
lamina anterior ve posterior’u
M. obliquus externus abdominis ve
aponevrozu (kesilmiş)
M. obliquus internus abdominis ve
M. transversus abdominis ve
Linea arcuata
Fascia transversalis
A. ve v. epigastrica inferior
(fascia transversalis’ten
geçmektedir)
Anulus inguinalis profundus
M. rectus abdominis (kesilmiş)
Intersectio tendinea
Vagina musculi recti
abdominis (kesilmiş)
M. transversus abdominis ve
aponevrozu
Lig. inguinale
Anulus inguinalis profundus
M. pyramidalis
Fascia spermatica interna
C
Cutis, m. dartos ve fascia (kesilmiş)
For. venae cavae (8. torakal
omur seviyesinde bulunur ve
v. cava inferior ile sağ
n. phrenicus geçer)
Tendo centralis
Lig. arcuatum medianum
Lig. arcuatum mediale
Lig. arcuatum laterale
M. quadratus
lumborum
M. psoas major
M. psoas minor**
M. iliacus
M. cremaster (kesilmiş)
Fascia spermatica externa (kesilmiş)
Hiatus oesophageus
(10.T vertebra seviyesinde
bulunur ve oesophagus ile
truncus vagalis’ler geçer)
Diaphragma
Hiatus aorticus (10.T vertebra
seviyesinde bulunur ve aorta
ile ductus thoracicus geçer)
Crus dextrum ve sinistrum
Trigonum lumbocostale*
Costa (XII)
abdominis
abdominis
M. transversus
abdominis
Crista iliaca
superior
Lig. inguinale
Lig. longitudinale
anterius
Lig. lacunare
Tendo, m. iliopsoas
Trochanter minor
* Trigonum lumbocostale
(%80 oranında görülür)
** M. psoas minor
(%50 oranında görülür)
D
;
Z{X C.:(
9":(
9$
"
BÖLÜM
3
Pelvis ve
Perineum
3.1
200
3.2
Pelvis Kemikleri
206
3.3
3@FP33
212
3.4
Mesane ve Urethra
216
3.5
Ductus Deferens, Vesicula Seminalis ve Prostata
221
3.6
30(*
224
3.7
)
?
G
0%(/
228
3.8
G
_
/<]P
233
3.9
($#P0(*
236
3.10 `5
70%(/
238
3.11 Rectum ve Canalis Analis: Damar ve Sinirleri
242
3.12 3
<P3_(
245
3.13 Perineum
248
3.14 7)3
256
3.15 Pelvis ve Perineum’un Arter ve Venleri
261
3.16 Pelvis ve Perineum’un Lenfatikleri
266
3.17 Pelvis ve Perineum’un Somatik Sinirleri
268
3.18 33
_
*
274
3.19 Miksiyon
278
3.20 Defekasyon
282
3.21 @$7
285
3.22 Pelvis’in Kesitsel Anatomisi
288
200
KISIM
3.1
j@")*+)$%&'()*)"j@
>)@`)@#@#:;{}=
A. Crista iliaca
1. )'"
2. B";
''
3. E
B. Spina iliaca anterior superior
C. Spina iliaca posterior superior
1. "0"
0!""
2. Q
''
Crena anai:Q#'
E. Sulcus glutealis: J&'
F. Tuber ischiadicum:<#'
G. Ramus ischiopubicus
1. V#
%'
2. <
3. $'
KISIM 3.1 Pelvis ve Perineum’un Yüzey Anatomisi
Palpe edilebilen yapılar.
Crista iliaca
Spina iliaca
anterior superior
Lig. inguinale
Crista pubica
Tuberculum pubicum
Symphysis pubica
A
Crista iliaca
Spina iliaca
anterior superior
Lig. inguinale
Crista pubica
Tuberculum pubicum
Symphysis pubica
B
;{<XN 3
9!A.:"B.K"
201
202
BÖLÜM 3 Pelvis ve Perineum
Z>##/)'@^?@#:;{
=
A. Mons pubis
1. 1%
'%!"
2. BM
0!"""
B. Labium majus pudendi
1. J
'
2. H
"""
3. Q0
"""
""
0
4. H
5. Rima pudendi:Q#
5'
6. Commissura labiorum anterior:2
5'!#
7. Commissura labiorum posterior:2
5'
C. Labium minus pudendi
1. 7
'
5'
0#
2. Preputium clitoridis:2
''!#
!"""
3. Frenulum clitoridis:2
''#
!"""
4. Frenulum labiorum pudendi (Fourchette):2
'0
Clitoris:3
'%4
#!"""
E. Vestibulum vaginae
1. 2
''#
2. /0
P
a. L%&
b. Vagina
c. !"#$%&'/
'
!"""
3. Hymen:M
6
"""
Q
!!'
Palpe edilebilen yapılar.
Crista iliaca
Spina iliaca
anterior superior
Os sacrum
Incisura ischiadica
major
Os coccygis
[coccyx]
Spina ischiadica
Incisura ischiadica
minor
Tuber ischiadicum
C
Crista iliaca
Spina iliaca
anterior superior
Os sacrum
Os coccygis
[coccyx]
Incisura ischiadica
major
Spina ischiadica
Incisura ischiadica
minor
Tuber ischiadicum
D
;.{<X 3
9!A.:"B.K"
203
204
#/)'@^?@#:;{Y=
A. Scrotum
1. $'0
2. Q#%/0'%
%
"%
3. Q
P
a. H(QM
0
b. Dartos(H"#0"#'/
/
B. Penis
1. Glans penis0
0
a. E
%&
b. 3'
F"
#!"""
2. Preputium penis
a. F'!
b. 7"%
frenulum preputii
3. Corpus penis:V&
!""
Z@))N)@?)@
A. F
5'/%
B. Hymen imperforatus::'0/
#'
0
/%!*
C. +*&!H"%!
'
Mons pubis
Preputium clitoridis
Glans clitoridis
Frenulum clitoridis
Commissura labiorum anterior
Labium majus pudendi
Labium minus pudendi
Ostium urethrae externum
Vestibulum vaginae
Ostium vaginae
Gl. vestibularis major’un
kanalının açıldığı delik.
Frenulum labiorum pudendi
Commissura labiorum posterior
Anus
E
Ostium urethrae externum
Glans penis
Corona glandis
Frenulum preputii
Preputium penis
Corpus penis
Scrotum
Raphe scroti
Anus
F
;{<
XY !9!"E. :"F.K"
205
206
KISIM
3.2
j@")*Z()@)
)?@(j@")z(:j@")*()=
A. 3
'
%
B. )""#
C. 0
1. Os ilium (ilium), os ischium (ishium) ve os pubis (pubis)./
os coxae'0
2. Os sacrum:/
'
II. Cavitas Pelvis
A. )#
B. )
1. Linea terminalis:)'
#'
!#
'
#
2'
2. 4''
!""5
3. 4''
!""0
C. )#0
1. E%
'
%
'0&'M#
2. H%#
j@")*+)@#:;{}=
A. )'0
1. Anteroposterior (AP)conjugata anatomica:1%
'"
'
2. Conjugata vera (obstetrica):
a. 1%
''
b. )40!%%
#
3. 35(
a. 1%
''7!0"
0
b. 7
00
"""")%
4. Diameter transversa: )'!
0
5. Diameter obliqua:/#'#
'
#
'
B. )#'0
1. AP(1%
'&'
0
2. Diameter transversa:Q#
%'0
3. Diameter obliqua:/#%#
'
#
'
0
0
KISIM 3.2 j@")*Z()@)
Crista iliaca
Fossa iliaca
Tuberositas iliaca
Spina iliaca posterior inferior
Facies auricularis
Incisura ischiadica major
Eminentia iliopubica
Linea arcuata
Ramus superior ossis pubis
Spina ischiadica
Incisura ischiadica minor
Sulcus obturatorius
Facies symphysialis
Ramus inferior ossis pubis
For. obturatum
Tuber ischiadicum
Ramus ossis ischii
A
Crista iliaca
Linea glutea inferior
Linea glutea anterior
Linea glutea posterior
Tuberculum iliacum
Labium externum,
crista iliaca
Spina iliaca posterior inferior
Acetabulum
Incisura ischiadica major
Incisura acetabuli
Spina ischiadica
Incisura ischiadica minor
Pecten ossis pubis
Tuberculum pubicum
For. obturatum
Tuber ischiadicum
Ramus inferior ossis pubis
B
Ramus ossis ischii
;{XN N/"A.Q#!"B. %!"
207
208
j@")*+)##_@>##@(*#
A. M!0
"
!
B. )'
""""00!0"
!
C. $
1. Antropoid
a. D+K!""
b. <)400%
"""
c. L%%
d. 1%'
e. $0
2. -/
a. DC.!""
b. )
c. )
%'#%#
d. H%0
3. Android
a. D+.!""/!%
#
b. )
c. )
d. 1%'
e. B'
4. Platipelloid
a. D+C!""
b. c. 1
d. )400
e. 6
'
V. Axis Pelvis
A. 6
'0
B. )'
%'0
/O.\
0!
!'
'%
%
Baş & Boyun
Baş & Boyun
Cilt 3
• Fonksiyonel özetler kafa çiftleri, baş ve boynun arterleri ve otonom innervasyon konularını içerir
• Genel hatlarıyla özlü ve kısa metin ile ayrıntılı resimler arasındaki denge hızlı anlamayı sağlar
• Yüzlerce tam renkli, atlas resimleri kolay erişimi sağlamak amacıyla özenle ilgili metin ile yan yana kondu
Baş & Boyun
tarzı çizimlerle destekleyerek etkin, kullanımı kolay bir formatta sunar. Bu cilt baş ve boynun yapı ve fonksiyonlarını
bu önemli bölgelerin klinik bilgileri ile desteklenmiş olarak içerir. Lippincott’un Anatomi Atlası’ndan ve diğer konusunda yetkin kaynaklardan alınan sanat eseri kalitesindeki içerik anatomide yer alan fonksiyon ve klinik bağlantıyı
anlamak için size hiç bu kadar yakın olmamıştı.
• Mantıklı bölgesel sıralama anatomik yapı ve bölümleri arasında devamlılığı sağlarken, bölümler gövdenin
• Klinik bilgiler konu sonlarında ilgili klinik içeriğin altını çizmektedir
• Ayrıntılı tablolar bölümlerin kilit noktalarına uygun şekilde serpiştirilmiştir
• Bölümlerin başındaki genel hatlar konuların bulunmasını kolaylaştırır
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Gövdenin Arka Tarafı, Üst ve Alt Ekstremite
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Thorax, Karın ve Pelvis
GENEL DAĞITIM
Pansky Tüccar
Gest
Çeviri Editörü
Tel: (0312) 431 14 85 • 435 11 91-92
Faks: (0312) 435 84 23
İSTANBUL
Tel: (0212) 356 87 43
Faks: (0212) 356 87 44
KARTAL ŞUBE
Tel&Faks: (0216) 546 03 47
Eray Tüccar
Cilt 3
ANKARA
Cilt 3
0505 734 13 13
GÜNEŞ TIP
KİTABEVLERİ
Wolter Kluwer Lippincott
Health
Williams & Wilkins
LIPPINCOTT
Baş ve Boyun
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Gövdenin Arka
Tarafı, Üst Ekstremite ve Alt Ekstremite
Lippincott’un Açıklamalı İnsan Anatomi Atlası: Thorax,
Abdomen ve Pelvis
LIPPINCOTT
Baş ve Boyun
CİLT 3
ç E V İ Rİ E DİTÖR LER İ
Ben Pansky, PhD, MD
Prof. Dr. Eray Tüccar
Professor Emeritus
and Life Sciences
Toledo, Ohio
Thomas R. Gest, PhD
Professor of Anatomy
Division of Clinical Anatomy
Department of Radiology
University of South Florida Morsani College of Medicine
Tampa, Florida
Baş ve Boyun
Orijinal Adı: Lippincott”s Concise Illustrated Anatomy: Head & Neck
Çeviri Editörü: Dr. Eray Tüccar
Orijinal ISBN: 978-1-60831-383-9
Telefon: (0312) 394 55 90 - 91 - 92 • Faks: (0312) 394 55 94
Sertifika No: 13987
UYARI
Bu yeni eserimi, benim olgunlaştığım ve üretimimi arttırdığım zamanlar boyunca sevgi,
—Ben Pansky
Öğretmeyi keyifli hale getiren geçmişteki, şimdiki ve gelecekteki öğrencilerim, benim ve
öğrencilerim; çok kıymetli bir hediye bırakacak cesareti gösteren geçmişteki, şimdiki ve
gelecekteki duyarlı beden bağışçıları için…
Bir anatomist olarak mirası yayınlarında, bilgi ve becerilerini aktardığı önceki sayısız
öğrencilerinde yaşayacak olan meslektaşım ve arkadaşım Patrick Tank’in anısına ithaf olunur.
—Tom Gest
önsöz
yer verilmiştir.
Yüzlerce tam renkli resimlerin yanı sıra kısaltılarak vurgulanmış ancak kapsamlı ve ayrıntılı bilgi içeren metinler başka kitaplarda bulunmayan bir şekilde anatomiyi basit ama çok yönlü bir şekilde insan
vücudunun güzellik ve işlevini vurgulayacak şekilde üç boyutlu olarak sunmaktadır.
vücudunun tamamını gerçeklikle sunmak için o kadar çok hale geldi ki, ciltlerce 1.000’den fazla sayfanın öğrenciler tarafından büyük korkuyla ve zorlukla karşılanacağını hissettik. Bu yüzden, vücudun
bölgelerini kapsayan 7 bölüm için 3 cilt yayınlamayı uygun bulduk. Bu çerçevede 1. Cilt: Gövdenin Arka
Tarafı, Üst ve Alt Ekstremite; 2. Cilt: Thorax, Karın ve Pelvis ve 3. Cilt: Baş ve Boyun bölümlerinden oluşmaktadır. Her bir cilt yaklaşık olarak 300 sayfa içermektedir. Böylece, vücudun belirli bir bölgesini çalışan kişi
sadece o bölgenin anlatıldığı cildi yanında taşıyabilir ve bir seferde tek bir ciltten çalışabilir. Dahası, bir
öğrenci veya pratisyen sadece vücudun belirli bir bölgesi ile ilgileniyorsa, çalışırken tüm kitabı yanında
taşımak yerine kendi konusunun gerektirdiği bilgilere yoğunlaşabilir (örneğin; genel pratisyen, psikolog,
nörolog, tıp öğrencisi, fizik tedavi uzmanı, meslek sağlığı uzmanı, hemşirelik, ortopedi, göz hastalıkları,
cerrahi gibi). Ancak konulara çalışan kişi vücut tek bir parça halinde işlev görmediği ve her biri bir
diğeri ile ilişkili olduğu için diğer ciltleri de bulundurmak isteyebilir.
Kitaptaki konu dizilimi Gövdenin Arka Tarafından, Üst ve Alt Ekstremiteye, Göğüs, Karın ve Pelvisten Baş ve Boyna doğrudur. Böylece kitabı okuyan kişi bölgeler arasındaki bağlantıyı tamamen anlayabilir. Bölgesel yaklaşım pek çok insan anatomisi derslerinde ve disseksiyon laboratuvarında olduğu
vii
viii Önsöz
İlk başta, tıp sanatı öğrencileri sadece gözlem ve palpasyon kullanırdı, daha sonra disseksiyon yapılmaya başlandı ve şimdi kullanılan “araçların” ivme kazanmasıyla teknoloji stetoskoplar ve oftalmoskoplardan güçlü X-ışınları ve görüntüleme yöntemlerine ilerlemiştir. Bu perspektifte, X-ışınları 19. yüzyılın
bitiminde keşfedildi; nükleer tıp ve ultrasonografi 1950’lerde tanıtıldı; ve bilgisayarlı tomografi (BT),
dijital radyografi ve nükleer manyetik rezonans (NMR) 1970’lerde kullanılmaya başlandı.
Böylece, bir anatomi kitabı hastanın mevcut sağlık durumunu klinik açıdan iyi bir şekilde tanımlayan
radyolojik tartışma ve görüntüleme, BT, NMR ve kesitsel anatomi olmadan eksik olacaktır. Bir kişinin
radyografide ve bilgisayar görüntülemede normal anatomiyi tanımlamayı öğrendikten sonra genetik,
hastalık veya travmanın meydana getirdiği değişiklikleri anlaması daha kolay olur. Anatomi tıp ve ilişkili
bir çok alanda “mihenk taşı” olduğu için bu bilgiler kitabımıza da dahil edilmiştir.
Metinlerimizin birçok alanına çok temel ve gerekli klinik bilgiler dahil edilmesine rağmen, klinik
ile ilişkili her bilginin her anatomik bölge için tamamıyla tartışılması mümkün değildir. Ancak, temel
anatominin anlaşılması, neyin değişmeden ve klinik olarak belirti ve bulgu vermeden önce “normal”
olduğunun tam olarak anlaşılması için esastır.
Baş ve Boyun fonksiyonel anatomisi, (duyu organları dahil) Beyin ve Kranial Sinirler özlü ve klinik
ile ilişkili bir şekilde sunulmaktadır. Böylece, öğrenci klinik uygulama ile anatominin arasındaki ilişkiyi
daha iyi kavrayacaktır. Özel fonksiyonel özetler –özellikle kranial sinirler, baş ve boynun arterleri ve
otonomik innervasyon için olanlar- bu zor konuları kavramak için öğrenciye yardımcı olmaktadır.
Ortalama bir öğrenci, klinisyen, araştırmacı veya eğitmen sık sık baş, boyun ve duyu organları,
ayrıca beyin dahil olmak üzere merkezi sinir sistemi ve kranial sinirler ile ilgili öğrenilmesi gereken
bilgilerin çokluğu ve karmaşıklığı altında ezilmektedir. Konuları hızla gözden geçirmeyi isteyen kişiler
sıklıkla sinirbilim alanındaki gelişmelerden, açıklamaların yoğunluğundan, referansların çokluğundan
ve içerdikleri detaylardan, gerçekten gerekli olan bilgileri kaybetmeden sunulan bütün bu materyali
çalışmak ve özümsemek için gereken zaman miktarı karşısında şaşkına dönmektedirler.
Anatomi Bilimi eğitmeni olarak bizler, genel anatomi ve ilişkili sinir bilimsel konuların çabucak öğrenildiği ancak sık sık tekrar edilmediği takdirde kolaylıkla unutulduğunun farkındayız. Zaman öğrenmede ters etki gösterebilir ve araya giren başka görevler de hatırlamayı zorlaştırabilir. Umuyoruz ki,
bu ciltte nispeten basitleştirilmiş, yarı-özet şeklinde özlü, doğrudan ve anlamlı olduğu kadar işlevsel
odaklı ve klinik bilgilendirici metinler “hiç durmadan tekrarlanan” ve çok fazla gerekli olmayan bilgi
içermemektedir. İnanıyoruz ki, Baş-Boyun ve ilişkili bölümleri kapsayan bu ciltte tam-renkli resimlerle
birlikte sunulan temel bilgi ve görüşler okuyucunun çok karmaşık detaylar içeren bu bölgeyi kolaylıkla
anlamasına rehberlik edecektir.
Güneş Tıp Kitabevleri’nin değerli çalışanlarının da özverili gayretleri ve fedakarlığı sayesinde olmuştur.
A. Elhan
S. T. Karahan
E. Tüccar
ix
te ş ekkürler
Başta ürün geliştirme editörü Crystal Taylor, Ürün Müdürü Julie Montal-bano, Sanat Yönetmeni Jennifer Clements, Tasarımcı Steve Druding olmak üzere Lippincott Williams ve Wilkins’ de bu kitabın
geliştirilmesi ve hazırlanmasında çalışan herkese çok teşekkür ederiz. Ayrıca editöriel rehberlik ve sayfa
Her ikisi de Toledo Tıp Merkezi Üniversitesi’nde bulunan Cerrahi Anabilim Dalı Sekreteri Danelle
Mooi ve Hemşirelik, Acil Tıp ve Personel Geliştirme Bölümleri Sekreteri Nick Andrew Bell’e bizleri
sürekli cesaretlendirmeleri, anlayışları ve sağladıkları kablosuz bağlantılar ve bilgisayar ve dijital dünyasındaki deneyimleriyle Dr. Pansky’e gösterdikleri büyük yardımlar için şükranlarımızı sunarız.
Ben Pansky
Thomas Gest
xi
İ çindekiler
Önsöz vii
Teşekkürler xi
Bölüm 1: Boyun
Çeviri: Dr. Halil İbrahim Açar, Dr. Eray Tüccar
1.1
Boyun Yüzey Anatomisi
2
1.2
Boyun Üçgenleri ve Fasiyaları
6
1.3
Boynun Yüzeysel Venleri ve Kutanöz Sinirleri
11
1.4
Trigonum Cervicale Anterius
16
1.5
Glandula Thyroidea ve Parathyroidea 24
1.6
Vagina Carotica ve Truncus Sympathicus
30
1.7
Trigonum Cervicale Posterius 39
1.8
Boyun Kökü
45
1.9
Vertebrae Cervicales ve Ense
51
1.10
Larynx: Bölümleri ve İlişkileri
62
1.11
Larynx: Kasları ve Damar-Sinirleri
69
1.12
Pharynx: Bölümleri ve İlişkileri
76
1.13
Pharynx: Kasları ve Damar-Sinirleri
79
1.14
Baş ve Boynun Lenfatikleri 86
Bölüm 2: Baş
Çeviri: Dr. Tülin Şen Esmer, Dr. Bilge İpek Torun, Dr. S. Tuna Karahan, Dr. Ai Fırat Esmer
2.1
Başın Yüzey Anatomisi
92
2.2
Başın Yüzeyel Venleri ve Kutanöz İnnervasyonu
96
2.3
Kafa İskeleti (Cranium): Genel Özellikleri
100
2.4
Kafa İskeleti: Önden Bakış
105
2.5
Kafa İskeleti: Yandan Görünüş
108
2.6
Kafa İskeleti: Üstten, Arkadan ve Sagittal Görünüş
112
2.7
Kafa İskeleti: Alttan Görünüş
116
2.8
Kafa İskeletinin İçi: Cranial Fossa’lar ve Delikler
119
xv
xvi Içindekiler
2.9
SCALP Vv. Diploicae ve Vv. Emissariae
123
2.10
Yüzün İfade Kasları (Mimik Kaslar)
128
2.11
Gl. Parotidea, Nervus Facialis ve
2.12
Yüzün Kan Damarları
133
2.13
Fossa Temporalis, Fossa Infratemporalis ve Fossa Pterygopalatina
139
2.14
Fossa Infratemporalis: Çiğneme Kasları
141
2.15
Fossa Infratemporalis: Articulatio Temporomandibularis ve Nörovasküler Yapılar
145
2.16
Regio Submandibularis
152
2.17
Cavitas Oris ve Dişler
156
2.18
Dil ve Paralingual Boşluk
164
2.19
Palatum (Damak) ve Tonsilla Palatina (Bademcik)
173
2.20
Nasus, Cavitas Nasi ve Sinus Paranasales
177
2.21
Palpebra (Göz Kapakları) ve Apparatus Lacrimalis (Göz Yaşı Sistemi)
187
2.22
Orbita
193
2.23
Gözün Ekstrinsik Kasları
196
2.24
Bulbus Oculi’nin (Göz Küresi) Yapısı
202
2.25
Orbita ve Bulbus Oculi’nin Damar ve Sinirleri
208
2.26
Kulak
218
Bölüm 3: Beyin ve Kranial Sinirler
Çeviri: Dr. Nihal Apaydın
3.1
Beyin Zarları
234
3.2
Dura Mater Sinusları ve Beynin Venöz Drenajı
240
3.3
Sinus Cavernosus
246
3.4
Beyin: Genel Özellikleri
249
3.5
Beyin: Tabandan Görünüş
253
3.6
Beyin: Lateral Görünüş
255
3.7
Beyin: Medial Görünüş
258
3.8
Beyinsapı ve Cerebellum
260
3.9
Glandula Pituitaria (Hypophysis)
263
3.10
Beynin Arterleri
266
3.11
Beynin Ana Arterlerinin Tıkanması
274
3.12
Kafa Yaralanmaları ve Kafaiçi Kanama 276
3.13
Beynin Ventrikülleri 282
3.14
Beyin-Omurilik Sıvısının Dolaşımı 286
3.15
Kranial Sinirlerin Özeti 292
2
KISIM
1.1
Boyun Yüzey Anatomisi
E "&.F&.GH"JJ
A. 1. 2. !"#$%&"
'(
3. #$'!"$
a. Prominentia laryngea""#)*+
b. ,-!
4. &&#&&.!&#$"
5. /&
6. 0&1#2+
7. !&
8. &"2
a. 2"!&!&$"&&
"$
b. 3)!'+#)##"&!&!
B. Yanda FNOOG
1. 5&
"
2. 6&!&$&
!$
3. "$&"1$7&"#&
"$
"-8
#$"+&-
4. 9("
&")#"-
1#"-:
&&""$(
5. &"
KISIM 1.1 Boyun Yüzey Anatomisi
3
Protuberantia mentalis
Processus mastoideus
Os hyoideum:
Cornu minus
Cornu majus
Corpus ossis htoidei
Angulus mandiblae
Prominentia laryngea
Cartilago thyroidea
Cartilago cricoidea
Isthmus glandulae thyroideae
Tuberculum caroticum
Trachea
Extremitas sternalis
Incisurs suprasternalis
A
Zygoma and
zygomatic arch
Superior nuchal line
External occipital protuberance
Mastoid process
Inferior border
of mandible
Hyoid bone
Lamina of thyroid cartilage
Spinous process
of C7 vertebra
Cricoid cartilage
1st tracheal ring
B
NOO( Palpable Features and Landmarks of the Neck. A.B.
4
BÖLÜM 1 Boyun
C. 1. 5&&;!&
2. &!;$&
$
3. 6&!&$&$
a. 3<$&
$
&:-#"'(#)(#)'
b. /!!"*""
.$&
$
EE &H"JJJHJH
A. ="
1. &&""!&$&'&
"
#"++(#'(
2. &!>&&!&$"&
&!&
'(!#)
3. 2&&3-&&'("18!8!'8'
&+!#-8)*+"
4. 6
1#
&&""!+(#(
B. 2
1. ?
!#6
1#
&&""!'(
2. ?
&&5&
"$& <@&"8*'!
A B')'"8*"
&"B+:8*!
#"&!&B#+!&!&B@&"'("
($)#
3. ?
&>"&#$(8:"
&"$8*+(##)
C. C,"#$-"&#
$)'"'":@
!.
&!
(:"%D &+(
Palpe deilebilen yapılar
Linea nuchalis superior
Processus mastoideus
Protuberantia occipitalis externa
M. trapezius’un
üst kenarı
Vertebra prominens (C7)
Art. acromioclavicularis
Clavicula
Acromion
Spina scapulae
C
NOO, !"#$%&'
KISIM 1.1 Boyun Yüzey Anatomisi
EEE *
A. C
1. C''""8#)(-*
"(
2. C#''"&**
B. Santral venöz kateterizasyon (santral hat)
1. 9''!!
&!!
1#!!
-"
2. 6
1#
a. 5)"(
b. E*!8!!"+#
c. 2*- !(''+!'("
&
d. 9
&&""$!)&"
!
e. E*"
&"$!!8
FG+8
C. 1. &&""&!-
2. #$'!"
&"$)
"
3. ?(*"#)
D. V. jugularis interna pulsasyonu
1. 9!)**+!"*#
#8
2. 5&!&$"&"
&"$#)'
3. 3"#8*!
&!!!
&&&$+''
!+"(!
1#$#+:
(-8*!*
#)(/#(
4. "8"!*-
&"
5
6
KISIM
1.2
RT*UJ
E RT*
A. Trigonum cervicale anterius FNOVG
1. 2
a. b. &"
c. "
2. 3)'"
a. Trigonum submandibulare&""
#&!!
!
b. Trigonum submentale"
#&!"
c. Trigonum caroticum"
#&!"
"!
"
&"
d. Trigonum musculare"
&""
"!
B. Trigonum cervicale posterius FNOVG
1. 2
a. &"
b. (
c. !&
2. 3)'"
a. Trigonum occipitale
&""("
"!
-
b. Trigonum omoclaviculare (supraklaviküler üçgen)
&"
"
"!-&!&
EE -HWUFU
"#G
A. 3"$-!H>#+(#I:&(
+(##
B. J'(-K&&!&-&"$+*#!8
*'("- '*'"!
1. 5"
a. 38#+"
&"1!"
'()'&'-
b. 2"!'(')'"'''(+(
c. K*()88**+:"$+
+""&
d. 2?
-&$600
!:#"$
(+
2. J'("!)("$
KISIM 1.2 RT*UJ
Trigonum cervicale posterius
[regio cervicalis lateralis;
trigonum colli laterale]:
Trigonum occipitale
[regio occipitalis]
Trigonum omoclaviculare
[fossa suprasclavicularis
major]
Trigonum cervicale anterius
[regio cervicalis anterior;
trigonum colli anterius]:
Triangonum caroticum
Trigonum musculare
[omotracheale]
M. sternocleidomastoideus
A
Trigonum cervicale posterius
[regio cervicalis lateralis;
trigonum colli laterale]:
Trigonum occipitale
Trigonum omoclaviculare
[fossa suprasclavicularis
major]
Trigonum cervicale anterius
[regio cervicalis anterior;
trigonum colli anterius]:
Trigonum submentale
Trigonum submandibulare
Trigonum caroticum
Trigonum muscular
[omotracheale]
B
NOV( Boynun üçgenleri. A.B.
7
8
BÖLÜM 1 Boyun
EEE -!UFU"#
&GFNOV,(-G
A. !"#$$$%!&'*
superficialis)
1. 3""+!
a. /#"&!&!$)
b. E"
&"!"
($
2. 3*
a. &&;#""&<$&
$
b. ,&&
"":#
$!#
"$)
c. !&""&&"
B. !+&!
1. E-)'&'-"
""
"
"
2. E8
a. J'("
"!"
$
b. ="
!"
$)
C. #$$
1. 3#;&#
;!#
2. %)'"'
a. K&&
i. >;!&$+!:#
$"'(
&!&'''8
ii. ,"!&#$:-&
&&#(:8*#)*'8*(!
&"$-8
iii. Lig. suspensorium glandulae thyroideae#
$'+"
&#&&$((;$-8":#
$
+"#8"
b. #$$$%+,
i. &&$+!;!#$'()
ii. ,&"#"!&
#""$
D. #$%
1. "!!'8:!)!#"
&!&$("8:!-
2. 3*
a. J!&!&$&!$
b. ,-"1#&&$&$!&
"$
c. ""$!":%8
i. "2-!!&)
-
ii. 6#;-
!!
;;&$
#+'()-
E. Vagina carotica
1. 9"8-"
&&""!!
1#!
!#&8'+)"'(8
2. &"-&&!&-"-&$#
'(!-
3. J-"1#$!&&&$:8*
+!"
KISIM 1.2 RT*UJ
Os occipitale
9
Pharynx
Lamina superficialis,
fascia cervicalis profunda
[fascia colli profunda]
Fascia prevertebralis
Mandibla
Os hyoideum
Fascia buccopharyngea
Larynx
Fascia superficialis
Şekil D’nin alındığı
kesit
Isthmus thyroideus
Fascia pretrachealis
Fascia infrahyoidea
Lamina superficialis,
fascia cervicalis profunda
Spatium suprasternalee
Manubrium sterni
C
Trachea
Esophagus
Mm. infrahyoidei:
M. sternohyoideus
M. sternothyroideus
M. omohyoideus
A. carotis communis
V. jugularis interna
N. vagus (X)
Truncus sympathicus
M. longus colli
Gl. thyroidea
Trachea
Esophagus
Cutis
Fascia superficialis:
Platysma
Fascia cervicalis profunda
[fascia colli profunda]:
Lamina superficialis
Fascia infrahyoidea
Fascia visceralis:
Fascia pretrachealis
Fascia buccopharyngea
Vagina carotica
Fascia alaris
Fascia prevertebralis
M. scaleneus anterior
M. scaleneus medius
M. trapezius
Arcus vertebralis (C7)
D
Lig. nuchae
NOV,(- Fascia cervicalis profunda. C.()*D. Horizontal kesit görüntüsü.
10
BÖLÜM 1 Boyun
E5 UJ
A. Spatium retropharyngeum
1. K&&&#!
2. "$""$(:-+)"
a. K&)&-:-&&&#$
*:!#&&8
b. L-#-1(!"
B. %*%-/
1. 0&
1#'(""$)!'(-&&!&
-"-&$
2. &!1#$
C. Spatium pretrachealis
1. /&)'-!-&&$
2. K&&$&#$"&
&"!"!"
D. Spatium parapharyngeum (pharyngeum laterale)
1. 5;$
2. J#$'''8*!#
-&!-
,&$(:8*
#"&&"+*!"
EEE *
A. M--&&!&-$"-&$--
#"!&!&$'!
B. M----&&+
&"$)'*
C. M--&&$&!#$(
""$
D. M-"#"$+""$
#&"!)#
BÖLÜM
2
2.1 $>"?
2.2 $>"?@(?
#
92
96
2.16
+~Z~
152
100
2.17 )$
156
2.4 (<#%XZ%$
105
2.18 )6
$%
164
2.5 (<#%>ZJ""$
108
2.3 (<#%FH
JX?%
2.6 (<#%[%Z
+
J""$
2.7 (<#%J""$
2.8 (<#%#
\)%
112
116
119
2.9 +][@^)]@^_ 123
2.10 >"?"#<Z(F`%(H
2.19 6F)%H
6FZ%H
173
2.20 j[j
+6
177
2.21 6]~FJ?(]%H
]]
FJ?>$+H
187
2.22 ~
193
2.23 J?"_%%(
196
2.24 ~\FJ?("H
>]
202
2.25 ~~\
)+
208
2.26 (%
218
128
2.11 J^6Z[j
2.12 >"?"()
2.15 {<]
]Z~j%"
>]
145
2.13 ][
{<]
6
]
2.14 {<]
|}(
133
139
141
92
KISIM
2.1
JHW
E J"&.6W
Os frontale
1. )'"'8
2. J'()(
a. Tuber frontale:)(+&#+
. Arcus superciliaris:$'8+)#
c. Glabella:&&$--++)')#
& Margo supraorbitalis:0&
Pterion:,()"
"'('"
$&"$-$
"1$8"
B. Os zygomaticum
1. D8'('
2. J'()(
a. -8$8
. "8&(#"&$8
C. Os nasale!&#
1. 9")'(')'''8
2. Nasion:-$8"+)''
3. D. Maxilla
1. '('
2. J'()(
a. #-$8
. 38"
Mandibula
1. 5&
&$+)D8'(''""
2. J'()(
a. Protuberentia mentalis:N*8&#
. N#"$
c. Ramus mandibulae'()"
"!#
(
F. Os temporale
1. >)'"
2. J'()(
a. Arcus zygomaticus:(#"&"8
. Meatus acusticus externus: 5&
(#"&$"D)'"'
c. Proc. mastoideus: &&;$D)'"'
& Pars squamosa: "-)''*'+")'"'
+(
G. Os parietale
1. 2&!"
"$'-
2. J'()(
a. Bregma:-!$8"*-&
$*)#
. Vertex: 9-'##"$+8
(
H. &&
1. 2&!8')'"
2. J'()(
a. Protuberentia occipitalis externa (inion):
. Linea nuchalis superior:0$&
"$*(
KISIM 2.1 JHW
II. ="J'(/#-
1. A. facialis:$"+#"$
8 &")-#)('")8*&"$&"
#+(
2. A. temporalis supeficialis:9*)-&(#"&$)'"''
+(*
3. A. meningea media:&(#"&$#+8
--+)*!$*!!!
*(
B. 6
1. V. jugularis interna:
&
2. Sinus sagittalis superior:#'("$&&
$
3. Sinus transversus:5&&;$8*8&
!"&&;$D'*
Arcus superciliaris
Glabella
Nasion
Margo orbitalis
Os nasale
Arcus zygomaticus
Os zygomaticum
Nares
Angulus mandibulae
Protuberantia mentalis
Os hyoideum
Cartilago thyroidea
A
NVO +#)
93
94
BÖLÜM 2 EEE $*J!HW"*#
3
1. Fissura lateralis:5$8D$*(
2. Sulcus centralis:?!&&;"-
8*!$%&"*(
3. "L$"&&;$*
#+8"''#+
B. 5('
1. 38!(++-(-#)
2. 2-&&$
3. 2";;$#)!8&!!'8
)#
E5 *
19-&*-&8
B.
C.
D.
F.
G.
H.
!"&&$+#!
"
J'(!+#8"*8#8"*!'8
+88&8!"
N#8"#8"
"".8&!!)()"+
#8
3#""-!8#)'
J8
8O.F$'('*#)--+#
J'('*""(''"(-"!
'")#"""#
J'()#"8!-)#*8"
8"'"*#8)
'")
2&$#(8"'!+#8-"
&#)'&*#-(&
J'("!"*8*8#8""
1!#'+'"&8"1
("#
J8"&""-
)'#88>#+(#8
3
(8""8"*"
I. K"J'(#-"(8
#!8)(
3-&"#8
+8"*"
a. 2)(#!8-")#
"-(!!"
. K-"&*)#-()"8
KISIM 2.1 JHW
Regio parietalis
Regio frontalis
Regio temporalis
Regio orbitalis
Regio zygomaticus
Regio infraorbitalis
Regio nasalis
Regio parotidea
Regio buccalis
Regio oralis
Regio mentalis
B
Regio parietalis
Regio frontalis
Regio temporalis
Regio orbitalis
Regio occipitalis
Regio infraorbitalis
Regio nasalis
Regio zygomaticus
Regio parotidea
Regio oralis
Regio buccalis
Regio submandibularis
Regio mentalis
Regio submentalis
C
NVO(, +#
95
96
KISIM
2.2
JHW5
]W1
E JHW5FNVVG
Vena supraorbitalis
1. 2&!!)(1*:!
"-&*
!
2. 0&$#+)'"'+!
"&$'(
)'"'!
-!"!
#$
B. Vena supratrochlearis
1. )'"''1*
2. C)('"!
8!
#$8
C. Vena angularis
1. 3-8**!(!
-&$
8
2. 3-!)(!
-&*!
"&
**
D. Vena facialis
1. 6
#$!"
2. "#"$)-
"+(!"$D8**!
"$))'8!!
1#$
3. 5;#"(
4. C)(!"
"$!)(1*
5. L#"$#
"!"*!)(!
-&$
Vena temporalis superficialis
1. 38!&$-!)(1*
2. 6
*!
3. &(#"&$+(#
$#!!
";8
!
"$8
4. J'('-8!#
$!)(1*
F. Vena retromandibularis
1. J'(!*#
$+
2. 6
"-&!!
";$8"8
3. C
$+
&;$8**
-&
D8-+(
4. !)
a. )6
-&8
. )6
&8!
1#;$8
G. Vena auricularis posterior
1. 38)'"''
2. 9*8**!
"$)'8!
1#;$8
6
1#;"
&"$2
+(8*!!
&!$+
H. Vena occipitalis
1. 9--!
&!&-!!
!$
I. Vena jugularis externa
1. 9'+'"!")#!)(1
2. /#"&!&$8**!""$"''
*)2$#+!!
1#;$
EE J
]W!FNVV(,G
%&
1. Nervus occipitalis major
a. 2&$!;$)'"'!
)'"''!
*
. %
$)(
KISIM 2.2 JHW5
]W1
2. Nervus occipitalis minor
a. 9!
. 5;&!&$%
$
3. Nervus auricularis magnus
a. =8!
. 5;&!&$%D $
B. Nervus trigeminus$38&
1. -!;$"8*)-
)#!
2. ,+
Vv. superiores cerebri
Sinus sagittalis superior
Sinus sagittalis inferior
V. temporalis superficialis
V. cerebri magna
(Galen veni)
V. emissaria parietalis
V. cerebri media
Sinus cavernosus
Sinus petrosus
superior ve inferior
Sinus rectus
V. supraorbitalis ve
v. supratrochlearis
Vv. inferiores
cerebri
V. ophthalmica
superior ve inferior
V. angularis
Confluens sinuum
V. infraorbitalis
Sinus transversus
Sinus occipitalis
Sinus sigmoideus
Bulbus superior
venae jugularis
V. occipitalis
Plexus pterygoideus
V. emissaria mastoidea
V. emissaria condylaris
V. auricularis posterior
V. profunda faciei
V. retromandibularis:
Arka dalı
Ön dalı
V. maxillaris
V. facialis
V. alveolaris inferior
V. jugularis externa
V. submentalis
V. vertebralis
V. thyroidea superior (kesilmiş)
V. jugularis interna
V. communicans
V. thyroidea media (kesilmiş)
V. jugularis anterior
V. brachiocephalica
V. subclavia
A
NVV -
)!
97
98
BÖLÜM 2 a. Nervus ophthalmicus6
'#)(!)'!
9)(
N. supraorbitalis:?
-$&!-
$
#+!
N. supratrochlearis:?
-$!'
#)(+-!
& N. infratrochlearis: ?
&$&&&"!&&
&"!
N. lacrimalis:,#)(!
N. nasalis externus: ?
&$
"
!
. Nervus maxillaris6%
J#)(8*'(#""
!8!)#'(!
=
?
-J#)(8*'!8
)#!
?
(#"&-&?
(#"&$(#"&"'(
!
& ?
(#"&"?
(#"&$!'!
)#!
c. Nervus mandibularis6 "'()!*(8*
)D')'"''!
=
N. mentalis:?
!-$+!8
!
N. buccalis: J!"
"$'(!"
$!
& N. auriculotemporalis: =8*)D')'"''!
EEE *
J'(!"(-",!'(''+#
-
6
#!!
"&"(
&!$)'"&'"(#8"
B. J'('!*!!8'(!"(
C. ?)1
1. 3!+&#*(&!&8*
8
2. J#'(*-&)1
3. Occipital nöralji:?
&&"1$**)#*"#*
!
&&"11!
4. 9*#!8*##*)#(*
D. 2
1. ?
-J'(')'"'(
a. ,!"!"&8!
. K
-$
-$"#+*+#"
"
2 N."!+!"(()(&
"8
3 N.&&"8"")#'()"(
+
J*!"((""
4 C##"1/#"!1!"&-
!#+8
38!'(*M#8P+*&"(!#
###!-- 8##8
KISIM 2.2 JHW5
]W1
V1
C2
V2
C3
V3
C4
B
N. supraorbitalis (V1)
N. supratrochlearis (V1)
N. occipitalis major (C2)
N. infratrochlearis (V1)
N. nasalis externus (V1)
N. zygomaticotemporalis (V2)
N. zygomaticofacialis (V2)
N. occipitalis minor (C2)
N. infraorbitalis (V2)
Ggl. trigeminale (V)
N. auricularis magnus (C2-3)
N. buccalis (V3)
N. mentalis (V3)
C
N. auriculotemporalis (V3)
NVV(, B.-C.-
99
100
KISIM
2.3
#1F,
G_6W
E $,
%&*"8"%%"8
2&"
-#"+-!"*"8
B. )'"
1. Neurocranium
a. &&"!""#8
. 3+!
c. !+*+
& !!-+
8"Q
&&
-
"
+-
"+-
2. Viscerocranium
a. ?)#8
. J'(8
c. 8"R
;+-
+-
(#"&"+-
6"
&-+-
&"+-
EE `
f
]
Calvaria
1. E+8*&!&$8
2. 9-"!")'"-8
a. -S"')'"'
. $
c. "1$
& "S"')'"'
&&S"')'"'
3. 2-!$+!8)'"'+8
a. =89""*#)&&)'"'
. E+9""*#)&&)'"'#&
-+8"8
c. =C)&*'#""!
"$!
(!
&$+
B. 9-
1. "!!!&&""
2. ?&"$#'"-8
a. -
. "
c. "1$+
& "
&&)'"'
3. K&"!"'('++
3+
!
4. ="!#+*+
BÖLÜM
3
Beyin ve
Kranial
Sinirler
3.1
3.2 )`+
@?)
3.3 +
3.4 Beyin: Genel Özellikleri
3.5 ~ZJ""$
3.6 J""$
3.7 `ZJ""$
3.8 ]~
3.9 JZ6F]]7H
234
240
246
249
253
255
258
260
263
3.10 Beynin Arterleri
3.11%
3.12(<>
(<(
3.13 Beynin Ventrikülleri
3.14*%+)$
3.15 Kranial Sinirlerin Özeti
266
274
276
282
286
292
234
KISIM
3.1
gJ
I. gJFN2OG
Beynin Fibröz Örtüsü
1. Cranium’un hemen içinde bulunur.
2. 3"!!)('+&)'8
!
3.3+'('*'D"!+!)&+"!-
(
B. 8
1. Dura mater
a. M8+!-)('
&"":
8"
b. %
i. =9"8"
ii. =&E+'(#'!!-)((
E+'(''"")8
+*8"8&"!
""&)"*$
2. Arachnoidea mater
a. E&+8---!')'"&*((
b. =$+
*+#$+'(''+!
c. 5$&&&*"8
3"
&"+(-
d. 2"&""!32
e. Granulationes arachnoideae
i. &$&*#&+
#)*'+'"8(-+'(''+'
#'+&8"
ii. 32$!)("1*
f. &2"&"$#8"8)'":
8*888'(&$)'#
(*8
3. Pia mater
a. M+E&!'+(+
8:8!!''("&+
(#):"(:((
b. 9"$8
C. =$&";J&X&Z";(:&!$
"#J&X&Z"#(
KISIM 3.1 gJ
235
Granulationes arachnoideae
Dura mater cranialis
[encephali]
(kesilerek yukarı yatırılmış)
Sinus sagittalis superior’u gösterebilmek için,
dura mater cranialis’in lamina periostalis’i
kesilerek yukarı yatırılmıştır.
R. meningeus,
a. ethmoidalis anterior
Arachnoidea mater
cranialis [encephali]
(kesilerek yukarı yatırılmış)
Meninges:
Pia mater cranialis
[encephali]
Arachnoidea mater
cranialis [encephali]
Dura mater cranialis
[encephali]
A. ve v. meningea media
A
N2O /')#
236
BÖLÜM 3 Beyin ve Kranial Sinirler
II. Dura E"#J&$
]FN2OG
K;&
1. 8#)""--#
&+
2. /"J
a. &#&-!&&&
-+'('"&8
b. :&&""
B. /"&
1. "&"+##8)"8
2. /"J
a. 2!&"*!
b. 5$!!&
&
c. -;&!-;&8
d. 2"&&$+!&
denir.
3.9-+8*!-)'"
C. K;&
1. 9'+'8#)":&"$"-(
2. /"J
a. 5&&$-""#"$&&&
&
b. J&"&$
D. =#"
1. 2&&$+8:#
$)
2./"5&&$:-"!-(!++*
!
III.-
3!
JF.JJW]2.VG
IV.3*
=!"(!&!$
B. 1. L
"#
"$-&$
$
2. "#"
a. ";$--"+!*-
"&*
-&"$#
b. =$8)!*(!-
c. =$OQF$:-&+"'($
"'')'"''
d. L
&&
"#"!
";$'+':-"
!$#+&!-$
3. "#C
#&$&
&&$
!$+:-
1#$#+:-&8
+"(
C. #özeti
Arter
R. meningeus
R. meningeus
Kaynak arter
$
$
Alan
&
&
:&!
:&&!
R. meningeus
R. meningeus
R. meningeus
&
;
;
$)&
$)&
$)&
&
&
&
&
&
&
&
$!
$
!
!!
!
&!
<!!
=
$)
!
KISIM 3.1 gJ
Falx cerebri
A. ve v. meningea
media
Diaphragma sellae
Incisura
tentorii
Crista galli
Tentorium
cerebelli
(sağ yarı
çıkarılmış)
Falx cerebelli
B
N2O !&>!?'))#
237
238
V. Meningeal Sinirler
=$!6
'+[
!
%
!*
B. ?
"$
&$"#-&-;
&$))'"''!
C. ?
"&$6"#"&$*#)'-;&$
)'"''!
D. 62 "#-&"$!
E. 63 "#
"#"$*!
F. !%$#[
![00
-&$
!
G. =$"""-!8!*
"*#
H. =$8*'(
I. #)(
Dal
:!
R. meningeus
:!&!
:!
R. meningeus
R. meningeus
:
Sinir
%$@G
I@JG
%$$&!@J1G
%$$&!@J1G
%;@J2G
%!@J3G
=K
=Q
&
!
#&
&
!
&
&
&
VI. Meningeal Venler
9'+''(:$
B. =!-
C. 6!
"!!
&!!!
&*!+8$
D. 6
"#"*!--"$;
#$!*!8!
1#$)''
VII.*
Menenjit
1. 3!A!"$(-"
2. 3!-#&*#-)("
"
3. ^88*!*
4. Meningismus-"1""
#)'"!"-"8"
B. Meningioma
1. 3'")+*"##
"88&8
2. 2#+'")"- )"
"+*"88
C. Meningoensefalit:!(-"
D. Meningosel:(-!"#--8"
KISIM 3.1 gJ
E. Incisura tentorii veya tentorial çentik
1. /"&$-&$"$#+
'-!
2. 9-+++-8
3. 3-8"###)('"+''
F.
G.
H.
I.
J.
K.
"$"'('(
&"*!60
-!"
&$#"(
3''"!
1#$)''
="$-8!*!!
"
*
3)"+''!++"*
8-+!&*
#"#-
1. 3"#"$8
epidural kanama
2. M"""+
9'-!"
1. 9-""$-"
2. =$&8!""(
*-##)'"(
3. 9-$32
=#"$888"^-('")#"$+*
&**!8888"
1. =#"$888"-(
888")&
2. "&"'(&*+#)"(
8
=8*=)("!"#"
**
1. *-!;!$
+"
2. 2&!"#"!#"8*
)*32"+#"$
""*8*8:#
$#"("!8*8"8("+
8'8*")
239
240
KISIM
3.2
-
3!
J5]W-qJ
I.-
3!
JF!
-
3GFN2V(G
=!&
B. C8(!!(!"!!"#
!!
1#$!)(
C. 1"
1. ,%045467
a. K
&&"$8!*
*!8-;&$'"(!&&
$&-"$
b. C*)*!!"
c. 6!
&(!!$
-&*
d. Lacunae laterales#&$(**8!
8"!)(#8"*+:#
&&$32$!)("
e. K
$#+!
"&*!
&&)"*
2. Sinus sagittalis inferior FN2V-G
a. K;&$&(
b. K;&$!"-"'('!:!
&"#
8&$8
3. Sinus rectus
a. K;&$"&$*&(
b. 2#-!
&"#C!!!
!-
&$&-"$!!$
4. Sinus occipitalis
a. K;&$*:'+'':-""#"$8
!!*
b. -"$
5. 7!*
a. 5&&$#&!
&&$
b. 2!$
6. Sinus transversus FN2VG
a. N-:&-"$8:"$)-
""*$"*
8!8**!#"!"
b. 6!
-!&$!!!
&$
7. Sinus sigmoideus
a. N-!$*!"8$
-&$!1#
!"
b. "!!
&"$!
"&!!
""#'(!*:"!'&&
"""8
8. Sinus sphenoparietalis
a. N-"*"$'('
b. ^!
&"!!
&"$!"#
!*
c. 2&!$
KISIM 3.2 -
3!
J5]W-qJ
241
Falx cerebri
B’nin kesit planı
Plexus choroideus ventriculi tertii
Gyrus cinguli
Corpus callosum
Septum pellucidum
Fornix
Commissura anterior
V. magna cerebri
(Galen veni)
Ventriculus tertius
Sinus intercavernosus
anterior ve posterior
Sinus rectus
Tentorium cerebelli
(kesilmiş)
Hypophysis
Sinus sphenoidalis
Confluens
sinuum (kesilmiş)
A. basilaris
Sinus occipitalis,
falx cerebelli’de
Plexus basilaris
Cerebellum
Ventriculus quartus
A
Canalis centralis (medulla
oblongata ve medulla spinalis’te)
Medulla spinalis,
pars cervicalis
Pons
Medulla oblongata
Dura mater cranialis:
Lamina periostalis
Lamina encephali
V. diploica
Granulationes arachnoideae
Arachnoidea mater cranialis
Spatium subarachnoideum ve
trabeculae arachnoideae
Scalp’ı oluşturan tabakalar:
Skin (cutis)
Connective tissue (bağ dokusu)
Aponeurosis (galea aponeurotica)
Loose connective tissue
(gevşek bağ dokusu)
Periosteum
Pia mater
cranialis
Vv. cerebri
superiores
A. cerebri
media
Falx cerebri
Hemispherium cerebri
Corpus callosum
B
Septum pellucidum
Ventriculus lateralis
N2V( (!!
&$. B. +
242
9. Sinus cavernosus
a. N-"*#)!-(
b. 6
"&!
"-&&!$
eder.
c. E)!-
d. 6
"&!;#&*
10.
11.
12.
13.
!-&*!
1#
*
e. 000066!62&-!
(
&60
$+
2&!!&!$*
-()'!
Sinus petrosus superior
a. N-"$'-""*$
"+(:&!$
b. 2!8#"$8
c. 6!
-&!!
&!!!
"&$
Sinus petrosus inferior
a. N-:&&"*$""*$
$(:&!$
b. 2#"!1#$
c. 6!
!!
-&!!!
"$
d. 2&!$*
&60-
5;
a. &&"*$'(*
-$*
b. 5;!!*
II.-"5F5-"G
9-+!8()8
B. E+-"#!!8-&$!*
C. K"!)#
III.5F5G
=!-8!***
B. 1-
!-
"!-
&!#!&
&$#+
IV.5]W-qJFN2VU(G
6-&&
1. E&!+
2. 3++)&$+#)''
3. 2"&"!$#+&!&$
$:$"()'&8
$+
4. 3!
a. 6!
&#$&
$8&<8#)'"88+&
!''!!#&-32$!)(
8""*
b. 6
"-&&&!!$
c. 6!
-&"-"!
-$
d. 6!
&!#"!-$
B. 6-&
1. 6
&"#C!!
&$8"8"
&&$+
2. 6
&"##-8&$8
3. 6
&"#:!!
!
&&!
&&!
!"!!!
&!!"-!
drene eder.

Gövdenin Arka Tarafı, Üst Ekstremite ve Alt Ekstremite

Transkript

Benzer belgeler

Sağlık, Kültür ve İnsan Bedeni

Klinik Temelli Topografik ‹nsan Anatomisi

Dünya Örnekleri Işığında

Alternatif Tıbbın En Yenisi: Biorezonans

anatomi tarihçe

Anatomy.TV Sales Rep Demo Script

Disseksiyon teknikleri