Sektör Oyunları Başlasın
Transkript
Sektör Oyunları Başlasın
Küresel Sektör Görünüm Ekonomik Görünüm no.1223 Şubat 2016 www.eulerhermes.com.tr Sektör Oyunları Başlasın Şirket Olimpiyatları Erken Başlıyor Ekonomik Araştırmalar Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Euler Hermes İçindekiler Ekonomik Araştırmalar Euler Hermes Group Ekonomik Görünüm no. 1223 Küresel Sektör Görünüm 3 EDİTORYAL 13 İnşaat: Senkronize yüzme yok! 4 GENEL BAKIŞ 14 Makine: Yatırıma doğru 400 metrelik engelli koşu. 5 Bazı sektörler 2015’te Olimpiyat ateşini az kalsın söndürüyordu. 5 2016’da yerini al, hazır ol, koş! 6 Mücadele 1: Emtia fiyatlarının düşük seyretmeye devam etmesiyle başa çıkabilmek için direnci artırmak. 7 Mücadele 2: Gelişmekte olan pazarlarda büyüme yollarının bulunması ve karışıklığın dengelenmesi için dikkatli olmaya yönelik pratik yapmak. 8 Mücadele 3: Borçlanma, ödeme koşulları ve kredi riskinde artışla karşı karşıya gelince güçlü kalmak. 9 Mücadele 4: Bir sonraki karmaşık dönemi atlatmak ve öne geçmek için hız kazanmak. 10 Mücadele 5: Yeniden yapılandırma ve fiyat savaşlarını kucaklamak veya üstesinden gelmek için iyi bir takım oyuncusu ve çevik olmak. 12 MERCEKTEKİ SEKTÖRLER 12 Metal: Triatlon mu, Iron Man mi? 12 Enerji: Bitiş çizgisini görmesi için yarı maraton koşması gerekiyor. 2 15 Ulaşım jimnastiği: Havacılık atlıyor, karayolu oturuyor, deniz ulaşımı düşüyor. 16 Perakende: Para için güreşiyor. 17 Bilgi ve İletişim Teknolojileri: Eskrimde gardınızı hiçbir zaman indirmeyin. 17 Tıbbi İlaç: Kendi yüksek atlama rekorunu kırıyor. 18 SEKTÖR RİSK GÖRÜNÜMÜ: Q4 GÜNCELLEMESİ Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm EDİTORYAL © Image Allianz 1173429902 Daha sert, daha iyi, daha hızlı ve daha güçlü* LUDOVIC SUBRAN Brezilya, Ağustos ayında 2016 Yaz Olimpiyatları’na ev sahipliği yapacak. Rio 2016, önemli bir spor etkinliği olmasının yanı sıra Brezilya’nın 1990 yılından bu yana yaşadığı en kötü ekonomik durgunluğu da mercek altına alacak. Bu yılki Olimpiyatlara hazırlanmak için dünyanın dört bir yanındaki şirketlerin arasındaki ateşli yarışmaya göz attık. Kesin olan bir şey var ki, şirketler kendi Olimpiyat oyunlarına erken başladılar. Bu nedenle şirketlerin dengesiz finansal piyasaların neden olduğu adrenalin patlaması sırasında serinkanlı davranmaları gerekiyor. Daha da önemlisi, bu yılki pentatlonda direnç, duyarlılık, güç, hız ve çeviklik üzerinde çalışmaları lazım. Bozulmaya karşı eskrim kılıcıyla savaşırken, ödeme yapılmaması durumlarını silahla vuracaklar. Gelişmekte olan pazarlarda serbest yüzmeleri, birleşme ve satın alma dalgalarını atlatmaları ve fiyatları düşük seyretmeye devam eden emtiayı koşarak hızla geçmeleri gerekecek. Gerçek şu ki, her sektörden şirket Olimpiyatlar'da farklı bir dalda yarışmak zorunda kalacak. Metal sektörü, talep, fiyatlar ve borçla karşı karşıya triatlona katılacak. Enerji sektörü, düşük petrol fiyatları maratonunu koşacak. İnşaat, farklı ülkelerde asenkronize yüzme (veya batma) yarışına girecek. Makine sektörü bol engelli koşuya katılırken, Perakende kâr elde etmek için güreşecek. Bilgi ve İletişim Teknolojileri eskrim sırasında tetikte beklerken, Tıbbi İlaç sektörü ise kendi yüksek atlama (yani kâr) rekorunu kıracak. Pratik yapmak mükemmelleştirir. Şirketler şimdiye kadar hayal kırıklığı yaratan pazarlardaki çukurları atlayıp, Fransız müzik grubu Daft Punk’ın ‘Harder, Better, Faster, Stronger’ şarkısına gönderme yapılmıştır * döner sermaye ayakkabılarını bağlayıp, rakiplerini gözlemleyerek özellikle zorlu olacak bir yıla hazırlandılar. Dopingi engelleme yetkilileri (borç için merkez bankaları ve canlandırma için hükümetler) de gelir getirmeyen sporculara karşı daha katı olma kararı aldı. Soru: Bu tempo ne kadar sürecek? Daft Punk grubunun "Harder, Better, Faster, Stronger" şarkısı, aklımıza 1970’lerde popüler olan ‘Altı Milyonluk Adam’ (Six Million Dollar Man) dizisini aklımıza getiriyor. Steve Austin’in biyonik donanımı (sol gözü, bacakları ve sağ kolu) karmaşık durumlardan kurtulmasının tek yoluydu. Spor dünyasında, performansın teknoloji kullanılarak geliştirilmesi neredeyse hile yapmak sayılıyor. Birbirine bağlanabilen aygıtlar, gizli motorlar ve büyülü mayolar dünya rekoru kırılmasına yardım edebilecek mucizeler arasında yer alıyor. Bozulmalar dünyasında dijitalleşmeyle paralel gitmemek çok zor. Bozulmanın 3D’li problemini çözebilen şirketler sonunda altın madalyayı alabilirler. (Distance to the customers: Müşterilere olan uzaklık, Dependence on infrastructure: Altyapıya bağımlılık, Divestment from R&D: Ar-Ge’ye yapılan yatırımların azaltılması) Kesin olan şu ki, kazananlar olduğu gibi kaybedenler de olacak. Yerini al, hazır ol, koş! 3 Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Euler Hermes GENEL BAKIŞ Sektör oyunları başlasın Şirket Olimpiyatları erken başlıyor SEKTÖR VE İFLAS ARAŞTIRMA EKİBİ © Image 660910 (Pixabay under Creative Commons CCO, Public Domain) ◽ 2015, zorlu bir oldu. Euler Hermes, 148 sektörün risk derecesini düşürürken, yalnızca 76 sektörün risk derecesini yükseltti. Metal ile Makine ve Ekipman sektörleri en sert darbeyi alan sektörler oldu. Latin Amerika ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi üyesi ülkeler ise en fazla sayıda risk derecesi yükselişinin yapıldığı bölgeler olarak dikkat çekiyor. ◽ 2016 yılında, şirketlerin profesyonel sporcu karakterlerini geliştirmeleri gerekecek: (i) Emtia fiyatlarının uzun süre düşük kalmaya devam etmesine karşı dirençli olmalılar; (ii) özellikle gelişmekte olan ekonomilerin Eldorado’su ortadan kaybolduğu için doğru pazarları hedefleyebilecek kadar dikkatli olmalılar; (iii) borçlanma, ödeme koşulları ve kredi riskinde artışla karşılaştıklarında güçlü olmalılar; (iv) kaliteli yatırımların 4 olmaması nedeniyle bozulmaya uğramaktan kaçınmakta hızlı olmalılar; (v) konsolidasyon ile birleşme ve satın almaların fiyat baskılarını artırmasına karşı çevik ve takım ruhuna sahip olmalılar. ◽ Bu yıl her sektör kendi Olimpik kulvarında yarışacak. Metal sektörü, talep, fiyat ve borç triatlonuna katılacak. Enerji sektörü, düşük petrol fiyatlarına katlanmak zorunda kalacak. İnşaat, farklı ülkelerde asenkronize yüzme (veya batma) yarışmasında olacak. Makine, engelli koşu dalında yarışacak; Ulaşım, jimnastik oyunlarına katılacak. Perakende, kâr için güreşecek; Bilgi ve İletişim Teknolojileri, eskrimde tetikte bekleyecek ve Tıbbi İlaç sektörü ise kendi yüksek atlama (yani kâr) rekorunu kıracak. Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Bazı sektörler Olimpiyat ateşini 2015'te neredeyse söndürdü Metal Tekstil İnşaat Makine ve ekipman Kâğıt Enerji Ulaşım Ev gereçleri Havacılık Otomotiv -10 -5 Düşük Risk Euler Hermes, 72 ülkedeki 18 sektörün riskini çeyrek bazında ölçüyor. 2015 yılında, 1.300 endüstride (ülke x sektör) 148 sektör risk derecesi düşürülürken, sadece 76 sektörün risk derecesi yükseltildi. ABD’nin Metal sektöründen Türkiye’nin Gıda sektörüne ve Suudi Arabistan’ın İnşaat sektörüne kadar (bir yıldan az bir sürede düşük riskten yüksek riske geldi) pek çok sektörde 2015 zaten hassas olan ödeme yapılmaması riskinin yeniden arttığı bir yıl oldu. Tablo 1’de 2015 yılı sonunda dünyadaki sektörlerin hangi pozisyonda olduğunu (düşük, orta, hassas, ve yüksek risk) ve bir yıl boyunca ne tür bir değişim geçirdiklerini gösterdik. Pek çok sektör, yeni yıla yaralı başladı. Öncelikle, en büyük darbeyi alan sektörler rekor seviyede risk derecesi düşürülmesi ile Metal (21 risk düşürülmesi) ve Makine ve Ekipman (15 risk düşürülmesi) oldu. Bu sektörler kusursuz bir fırtınayla karşı karşıya: Gelişmekte olan pazarlarda kısa vadeli türbülans, sıkılaşan finansman koşulları ve daha düşük emtia fiyatları, deflasyonel baskıların devam etmesi nedeniyle Bilgisayar ve Telekom (11 net derece düşürülmesi) ve BT Hizmetleri (8 derece düşürülmesi) sektörleri de hasar görmemiş değil. Son olarak, Tekstil (6 derece düşürülmesi), Tarımsal Gıda (5 derece düşürülmesi), Otomobil bileşenleri (4 derece düşürülmesi) gibi tüketici odaklı sektörler de özellikle gelişmekte olan pazarlardaki karışıklıktan olumsuz etkilendi. Olumlu gelişmelere baktığımızda ise Ulaşım (5 net derece yükseltilmesi) ve Havacılık (2 net derece yükseltilmesi) sektörlerinin daha ucuz emtia fiyatlarından faydalandığını görüyoruz. Yüksek Risk Tablo 1: 2015 yılsonundaki sektör risk derecelendirmeleri (y aksı) ve bir yıl içerisindeki değişim (x aksı) Elektronik Bilgisayar ve Telekom Perakende BT hizmetleri Araç bileşenleri Kimya Tarımsal gıda Tıbbi ilaçlar 0 5 Olumsuz Düşük emtia fiyatları Otomotiv İnşaat Ulaşım Kimya Tıbbi İlaç Tarımsal Gıda Tekstil Kâğıt Elektronik Metal Perakende Makine ve Ekipman Havacılık BT Hizmetleri Ev Gereçleri Bilgisayar ve Telekom Enerji Kaynak: Euler Hermes 15 20 25 x aksı: 2014 Q4 ve 2015 Q4 arasında net sektör değişimlerinin sayısı (=derecelendirmesi düşen sektör sayısı - derecelendirmesi yükselen sektör sayısı) y aksı: 2015 Q4 sonu itibariyle sektör risk seviyesi (GSYİH - 72 ülkedeki sektörlerin ortalama risk seviyeleri) Kaynak: Euler Hermes Diğer sektörlerin tümü ise yaklaşık olarak geçen seneki pozisyonlarını korudular (örn. Perakende, Kâğıt, İnşaat). 2016: Yerini al, hazır ol, koş! Sonuç olarak, bazı sektörler 2016’ya ligin en sonunda, zor bir pozisyonda başlıyorlar; bu sektörler: Metal, Makine ve Ekipman, İnşaat, Kâğıt ve Tekstil. En kırılgan pozisyonda olan bu sektörlere ek olarak pek çok sektör de hızla büyüyen ciroların olmaması nedeniyle oluşan borç yükü veya dağıtım modellerinde bozulma Tablo 2: Sektölerin 2016’daki 5 temel zorluğa karşı hassaslık seviyeleri Oldukça Olumsuz 10 Etkisi Yok Çin’deki yeniden dengelenme Olumlu Borç yükü Oldukça Olumlu Dijital bozulmalar Tedarik zincirinin yeniden yapılandırılması Dünya genelindeki sektörlerin 1/4 ’ü ‘hassas’ veya ‘yüksek’ risk derecelendirmesine sahip riski gibi yapısal zorluklardan dolayı dörtyol ağzında olacak. Bunun tam tersine, geçtiğimiz yıl genel ekonomik durumdan hafif etkilenmiş olan Tıbbi İlaç, Tarımsal Gıda, Otomotiv, Kimya ve Havacılık sektörleri ise güçlü bir pozisyonda bulunuyor. Bu durumda da tüm sektörlerin 2016 Olimpiyatları'nda cesaretlerini kanıtlamaları gerekiyor (Tablo 2). Bir yandan, düşük emtia fiyatları ve özellikle Çin de dahil olmak üzere gelişmekte olan pazarlardan gelen talebin dengesiz olması gibi zorluklar pek çok sektörde ödeme yapılmaması riskini artırmaya devam ediyor. Diğer yandan, uzun vadeli zorluklar oluşuyor. Yapısal olarak sermaye odaklı sektörler yüksek borç seviyeleri ve yatırım yapamama riskinden muzdarip iken, diğerleri faaliyetlerindeki bozulmanın arttığını (veya bir sonraki birleşme ve satın alma dalgasında çok hızlı bir şekilde konsolide olduğunu) gözlemleyebilirler. Pratik, mükemmelleştirir. Her sektörden şirket, Enerji maratonundan Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin kâr için eskrim yapmasına kadar kendi zorluğu ile karşı karşıya kalacak. Ancak tüm sektörlerin kaslarını gevşetmesi ve dengesiz finansal pazarların neden olduğu adrenalin patlaması sırasında serinkanlı olmak için atletik becerilerini geliştirmeleri gerekiyor. 5 ▶ Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Euler Hermes Mücadele 1: Emtia fiyatlarının düşük seyretmeye devam edebilmesi ile başa çıkabilmek için direnci artırmak. Emtia fiyatları düşük seyretmeye devam ediyor. Varil başına 30 Dolar'a düşmesinin ardından petrol fiyatlarının 2016 yılında varil başına 40 Dolar'ın altında seyredeceğini öngörüyoruz. Demirin ise 2015 yılında yüzde 43’lük düşüşün ardından 2016’da yüzde 18 daha ucuzlaması bekleniyor. Enerji, Metal, Makine ve Ekipman gibi emtiaya bağlı sektörlerin dayanıklılığı bu yıl sorgulanacak. Diğer sektörlerde ise olumlu kalemler yok olmaya başlarken (alım gücü, kâr marjları), daha zayıf bir emtia sektörünün ülke ve sektör riskleri üzerinde oluşturduğu domino etkisi sahneye hâkim olabilir. -%75 2014’ün ortalarından bu yana petrol fiyatlarındaki düşüş öncelikli sektörleri destekleyemediği göz önünde bulundurulduğunda 2016 yılında artabilir. Bu durumun en iyi örneklerinden biri 2016’da büyük bütçe kesintilerinin gerçekleştiği GCC ülkeleri. Suudi Arabistan’da harcamalar 135 Riyal (SAR), yani yaklaşık 36 milyar Dolar seviyesinde azaltılacak. Bu durumda petrol rezervlerindeki düşüşün etkileri enerji sektörüyle sınırlı kalmıyor ve yatırımların yoğun olduğu sektörleri de etkiliyor. 2015 yılında İnşaat sektörünün risk derecelendirmesi tüm GCC ülkelerinde düşürülmüştü. Suudi Arabistan’da İnşaat sektörü 2015’in 4’üncü çeyreğinden bu yana yüksek risk derecelendirmesine sahip. Bu olumsuz risk görünümünün arkasında pek çok altyapı projesinin ertelenmesi veya durdurulması ve önemli seviyede ödeme gecikmesi yer alıyor. Hükümetler, devlet yardımlarını kesmeye başladığı için GCC Makine ve Enerji sektörleri zaten olumsuz etkilenmiş durumda ve durum 2016’da daha kötüye gidebilir. Euler Hermes, petrolle ilgili yatırımların 2016 yılında yüzde 25 oranında azalacağını ve ülkelerinde Perakende sektörü de durumdan bunun makine ve ekipman sektörüne olumsuz olumsuz etkileniyor. Suudi Arabistan’da yansıyacağını öngörüyor çünkü petrol ve 2015 yılında metanın tüketici fiyatı yüzde gaz, toplam çıkışların neredeyse üçte birini 133, dizelin tüketici fiyatı yüzde 79 ve doğal oluşturuyor. Makine ve ekipman sektörünün gazın tüketici fiyatı yüzde 67 arttı. Bunun risk derecelendirmesi geçtiğimiz yıl 15 ülkede sonucu olarak tüketici fiyatları genel olarak düşürülmüştü. Söz konusu ülkeler arasında yükseldi, tüketicilerin alım gücü azaldı ve bu ▶ Kanada, Hindistan, Norveç, Rusya ve ABD de yer durum perakendecilerin gelirleri üzerinde de alıyor. Bu nedenle Makine ve Ekipman sektörü ağırlık oluşturdu. Benzer şekilde Perakende 2016 yılına ödeme yapılmaması riskine karşı sektörünün risk derecelendirmesi 2015’in global olarak ‘hassas’ seviyede başlıyor. 4’üncü çeyreğinde Kuveyt, Katar ve BAE’de Enerji sektörünün direnci dengesiz olacak. düşürüldü. Oyuncuların bazıları, özellikle Körfez Arap Ülkeleri’ndeki (GCC), devlet fonunun bol Tablo 1: Ana sektörlerdeki düşük petrol fiyatlarının özet tablosu nakit rezervlerinden faydalanan hükümete ait şirketler düşük petrol fiyatlarından çok Risk altında olan sektör Olumsuz etkiler etkilenmeyebilir. Aşağı yönlü çeşitlendirme ◾ Azalan gelirler sayesinde petrol üreticileri aynı zamanda ◾Petrol sektörü (ana ◾ Yeni petrol arama ve üretim projelerinin durdurulması oyuncular ve üretime ◾ Kayıtlı şirketlerin payına düşen fiyatların azalması petrole bağlı sermaye çöküşüne karşı korumaya yönelik oyuncular) ◾ Borçları yüksek olan üreticilere verilen kredilerde sıkılaştırmaya gidilmesi (örn. ABD’deki bağımsız sahipler. Bunun tersine, 2014 ile 2016 yılları kaya petrolü üreticileri) arasında petroldeki yükselişin yarıya indiği ◾ Yeni petrol arama ve üretim yatırımlarının olmaması nedeniyle azalan gelirler ◾Petrolle ilgili sektörler ABD’de daha yüksek riskli belirsizlikler söz ◾ Üretimin kayıplara neden olması (satışa yönelik) konusu. Bunun sonucu olarak da hizmete ◾ İşten çıkarmaların devam etmesi yönelik şirketler ve öncelikli olmayan tedarikçiler ◾ Petrolle ilgili oyuncuların siparişlerinin yeterli olmaması nedeniyle gelirlerin azalması için olumsuz etkiler söz konusu olabilir. ◾Makine ve Ekipman ◾ Faaliyetlerin kâr etmeye yetecek seviyede olmaması 2015 yılındaki yüzde 8’lik düşüşün ardından Sektörü ◾ Şirket el değiştirme süreci için potansiyel hedef olması ABD’deki iflasların 2016 yılında yüzde 3’lük artış kaydetmesi bekleniyor. ☑ Emtia ihracatçıları açısından karşı şoklar, korumacı politikalarının yokluğunda sektörler genelinde maddi hasarlar oluşturuyor. 2015 yılında, gelişmekte olan pazarlardaki emtiaya bağlı sektörlerin çoğunluğunda sektör riskinin yükseldiği görüldü. Bu domino etkisi (Tablo 1’e bakınız), politika aksiyonlarının 6 ◾İnşaat Sektörü ◾Tüketiciyle ilgili sektörler: özellikle Perakende ◾Finansal hizmetler Kaynak: Euler Hermes ⚠ ◾ Net petrol ihracatçısı ülkelerin bütçe hasılatının düşüşte olması ◾ Çok fazla yeni konut programıyla başa çıkılması gerektiğinde inşaat faaliyetlerinin aksaması ◾ Net petrol üreticisi ülkelerindeki tüketicilerden gelen talepte yavaşlama ◾ Maliyetten yapılan tasarrufların son tüketiciye ulaşmaması ◾ Petrolle ilgili kredilerde potansiyel kayıpların büyük olması ◾ Finansal riskten korunan petrol ürünlerinde potansiyel kayıplar Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm © Image 336897 (Pixabay under Creative Commons CCO, Public Domain) Daha ucuz emtia fiyatlarının etkisi kısıtlı Bu karmaşık dengenin en iyi örneklerinden sahip olduğu görülüyor. Özellikle Rusya (10 olacak. biri Otomotiv sektörü. 2016 yılında otomobil sektör) ve Türkiye (6) için risk artışına yönelik Geçtiğimiz yıl, özellikle hava ulaşımı olmak kayıtlarının Brezilya’da yüzde 7, Rusya’da revizyonlar yapılması nedeniyle Orta ve Doğu üzere petrol fiyatlarının düşük olmasından en ise yüzde 11 gerilemesi bekleniyor. Bunun Avrupa’da da risk arttı (30). Buna karşılık, çok faydalanan sektör "Ulaşım" sektörü oldu. tam tersine, Avrupa ve Kuzey Amerika’da ise görünümün olumlu yönde geliştiği tek bölge Bunun sonucu olarak Kuzey Amerika’nınki görünüm daha olumlu. Bunun bir istisnası ise Batı Avrupa (24 risk düşüşüne, 20 risk de dahil olmak üzere 2015’te 8 ülkede ise Çin pazarı. Çin’deki yavaşlama, Otomotiv artışına yönelik revizyon). Gelişmekte olan Ulaşım sektörünün risk derecelendirmesinde sektörünü ancak bir miktar etkiliyor çünkü pazarlar ve gelişmiş ekonomiler arasındaki iyileştirme yapıldı. Kimya sektörü gibi (mesela yerel otomobil üreticileri pazar payı kazanırken, risk devri şirketleri şaşkına çevirmiş durumda. plastik) bazı alt segmentler de daha ucuz yabancı üreticiler kayba uğruyor. Bu dağılımın Risk devri, şirketlerin yeni coğrafyalara açılma enerji maliyetlerinden faydalanıyorlar. Ancak arkasındaki nedenler ise vergi indirimleri kararlarını, kârlı büyüme arayışlarını ve daha bunların etkisi kısıtlı olacak çünkü sektörün fazla yatırım yapma isteklerini olumsuz etkiliyor. (yürürlükte olan endüstriyel politikalar) ve daha geneline baktığımızda kârlılıkla ilgili bir iyileşme düşük fiyatlar (fiyat savaşları). ▶ görülmüyor. Bu kısıtlı geçiş, genellikle ana payda, yani talepteki bozulma ile açıklanabilir. Aynı zamanda bazı sektörler için ticaret Tablo 3: Bölgeye göre sektör risk derecelendirmesinin bir yıl içerisindeki değişimi koşullarının önemli olduğunu da göz önünde bulundurmamız gerekiyor: Tarım sektörü için petrol fiyatlarının düşük olması oldukça olumlu sektör sektör derecesi derecesi bir gelişme iken (çünkü fazla enerjiye ihtiyaç yükseltilenler düşürülenler duyan bir sektör), tarımsal emtia fiyatlarının 24 22 şimdiye kadar düşük olmasının getirileri kısıtlı kaldı. 5 Mücadele 2: Gelişmekte olan pazarlarda büyüme yollarının bulunması ve karışıklığın dengelenmesi için dikkatli olmaya yönelik pratik yapmak. Sektör risklerindeki değişime bölgesel olarak bakıldığında (Tablo 3’e bakınız), Afrika ve Ortadoğu (39 adet risk artışına yönelik revizyon) ile Latin Amerika’nın (34 adet risk artışına yönelik revizyon) en fazla olumsuz yönde değişimin gerçekleştiği risk profillerine 8 7 10 6 19 20 30 34 39 Kuzey Amerika Latin Amerika Batı Avrupa Orta ve Doğu Avrupa Afrika ve Ortadoğu Asya Pasifik Kaynak: Euler Hermes 7 Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Gelişmekte olan pazarlar: Nefesleri yetmiyor mu? Gelişmekte olan pazarlar, önemli miktarda sektörün derecelendirmesinin risk artışına yönelik revize edilmesi (122 sektör) ve riski azalan sektörlerin sayısının sınırlı olması (özellikle Güney Doğu Asya ve Doğu Avrupa’da olmak üzere 47 adet) ile dünyayı endişelendirdi. 2015 yıl sonundan bu yana hiçbir sektörde risk azalımı olmamasıyla Brezilya ve Rusya fırtınanın tam ortasında yer alıyor. Brezilya’da, 18 sektörden 15’inin riski ‘yüksek’ veya ‘hassas’ seviyede. Rusya’da, bu durumdan en çok etkilenen sektörler, tüketiciyle ilgili sektörler oldu. Perakende, Ev Gereçleri ve Otomotiv sektörleri, şu anda ‘yüksek’ risk seviyesine sahip. Buna rağmen Kimya, Havacılık, Makine ve Ekipman ile Enerji gibi stratejik sektörler ise ‘orta’ risk grubunda yer alıyor. Rusya, bu sektörlerin sekteye uğramasının önüne geçmek için proaktif bir şekilde finansman ve mali canlandırma önlemleri almaya karar verdi. Sallantılı Çin’in yeniden dengelenmesi. Yerel olarak bakıldığında, yalnızca BT Hizmetleri ve Telekomsektörleri geçtiğimiz yıl deflasyonel baskıların artması nedeniyle ‘düşük’ riskten ‘orta’ riske revize edildi. Diğer sektörlerde zaten ödemelerdeki gecikmelerin artmasına ve iflas riskine göre düzenlemeler yapılmıştı ve bu da borsadaki yükselişin Çin’in fazla kapasite sorununun temeli değil, bir göstergesi olduğuna işaret etti. 2014 yılında Ulaşım, İnşaat, Kâğıt, Havacılık, Kimya ve Tarımsal Gıda sektörlerinde risk artışına yönelik revizyon yapıldı. 2016 yılında Gıda gibi tüketici odaklı sektörler, BT hizmetleri gibi lüks segmentler ve hükümetin hedefleri arasında olan sektörler (Havacılık, Otomotiv) direnç gösteriyor ancak dikkatli olunması gerektiğini gösteren sektörler de bulunuyor (Kimya ve Elektronik gibi). Riskli sektörler arasında Ağır İş Makineleri, İnşaat ve Emtia yer alıyor. Çin Yuanı’nın değer kaybetmeye devam etmesi, politika düzenlemelerinin yanlış anlaşılması ve ekonomik performansın daha zayıf olması gibi nedenlerden dolayı (Çin’in dengesini kaybetme riski Çin dışındaki tedarikçiler için daha yüksek seyrediyor.) Çin’in ithalat ‘kara deliği’nin ikinci tur etkileri şimdiden emtia ihracatçılarının (Malezya, Latin Amerika, Ortadoğu ve Afrika) kredi riski ve iş ortağı merkezlerde (Singapur, Hong Kong ve Tayvan) görülüyor. Avrupa, Olimpiyatlar’da yarışabilecek seviyede mi? Henüz değil. Avrupa’da, hane halkının alım gücünün artması sayesinde 2015 yılında Perakende sektöründe önemli iyileşme kaydedildi. Bu durum İspanya, İngiltere ve hatta Rusya’yla iş yapmalarına rağmen güçlü kalan Orta 8 Euler Hermes ve Doğu Avrupa ülkeleri için de geçerli oldu. 2016 yılında endüstriyle ilgili sektörlerdeki faaliyetlerin artmasının bir yansıması olarak özel sektör yatırımının da artacağı öngörülüyor. Avrupa’da ‘orta’ risk derecelendirmesine sahip olan Makine ve Ekipman sektörü için görünümün biraz daha iyi olması sermaye maliyetinin düşük olması (AMB’nin destekleyici politikaları sayesinde) ve kârlılığın iyileşmesinin (ücret faturasının azalmasının ardından) birleşik gücünü temsil ediyor. İtalya’da, ihracattaki iyileşme sayesinde Makine ve Ekipman sektörü yılı ‘düşük’ risk kategorisinde tamamladı. Mücadele 3: Borçlanma, ödeme koşulları ve kredi riskinde artışla karşı karşıya gelince güçlü kalmak. Global talep ve fiyatların 2015’te çok düşük bir seviyede artması nedeniyle herkes birikmiş borca bakmaya başladı. Şu anki durumda yeniden dengelenmenin bir gecede gerçekleşemeyeceği belli. Bu borç bilmecesi, finansman maliyetleri Merkez Bankası’nın sıkılaştırma politikası tarafından tehdide maruz kalmaya başladığında daha da kötüye gitti. Fed faiz artışı da öncesi ve sonrasında sıkılaştırmanın artmasını gerektirdi. Para birimlerinde beklenmedik değer kayıplarının gerçekleşmesi sonucunda gelişmekte olan pazarlarda kuvvetli para birimleri üzerinden borçlananlar zor durumda kaldı. Öz kaynakların borçlara oranıyla ölçülen borç yükü (Tablo 4’e bakınız) problemli görünüyor ancak yalnızca buna bakılmaması lazım. MSCI’nın gelişmekte olan pazarlar indeksindeki ülkelere bakıldığında borç-öz kaynak oranının 2007 ve 2015 yılları arasında yüzde 73 ile istikrar kazandığı görülüyor. Ancak, bundan daha önemlisi, sermaye getirisinin yarıya indiği görülüyor. Yani kârlılık probleminin nedeni borçlanma değil, bu. Pek çok şirket için nakit akışının daha büyük bir problem olduğunu göz önünde bulundurmak önemli ve DSO’lar ile iflaslar da gelişmekte olan pazarların çoğunluğunda artış trendinde. Çin’de DSO 2015’te 81 gün yükseldi (2014’te 77 gün) ve 2016 yılında 84 güne yükselmesi bekleniyor. © Image Allianz sb10069628a_002 Euler Hermes İflaslar, 2015 yılında yüzde 25 arttı ve 2016’da da yüzde 20 daha artış kaydetmeleri bekleniyor. Yüksek sermaye yoğunluğu ve parçalanma, artan borç ağırlıklarına karşı kırılganlığı alevlendiriyor. Borç seviyeleri, öz kaynakların borçlara oranıyla ölçüldüğünde Metal (yüzde 108), Makine ve Ekipman (yüzde 92) ile Kâğıt (yüzde 92) sektörlerinde özellikle zorlu görünüyor çünkü bu sektörler faaliyetlerini devam ettirmek için maliyetli yatırımlara ihtiyaç duyuyor. Yapısal olarak borçların yüksek olması durumu özellikle gelişmekte olan pazarlarda kritik. Gelişmekte olan pazarlardaki şirketler son yıllarda yüksek sermaye giderleri gerektiren büyük altyapı projeleri ve sektörel projeleri hayata geçirdiler. Örneğin, Hindistan’ın Makine ve Ekipman ile Metal sektörlerinin net öz kaynak borç oranı yüzde 240 seviyesinde yer alıyor. İnşaat sektöründe üzerinde yüksek parçalanma ve öz kaynak seviyesinin düşük olmasından kaynaklanan zayıf finansal sağlık, net öz kaynak borç oranının yüzde 127 seviyesine gelmesine neden oldu. Bu, global bir problem. Bu sektördeki küçük oyuncuların fiyatlandırma güçlerinin zayıf olması 18 yıllık nakit akışının borçlarına yansımasına neden oluyor ve borçlarını ödeyebilme kapasitelerini riske atıyor. İnşaat sektörü, Avrupa’da tüm iflasların yaklaşık yüzde 20’sini temsil ediyor. Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm © Image 681538 (Pixabay under Creative Commons CCO, Public Domain) Mücadele 4: Bir sonraki karmaşık dönemi atlatmak ve öne geçmek için hız kazanmak. Güvenle ilgili şoklar, doğa dostu olmakla ilgili farkındalığın artması ve ani politik hareketler ile zaman şirketler için zorlaşıyor ve yatırım döngüsü volatilite ve belirsizlik karşısında durgun seyrediyor. Ancak aynı zamanda daha eski sektörlerin bozulma riski, mevcut likiditenin yeni teknolojiler ve yeni tüketim modelleri ile yüksek yatırım getirisi elde etmesiyle arttı. Bunun bir örneği, Nesnelerin İnternetinin ekonomiye çok hızlı bir şekilde yayılmasıdır. Teknoloji firmaları kapsama alanlarını temel işlerinden çok daha fazla genişlettiler. Yeni segmentlere girmek için hızlı bir şekilde kapasite oluşturdular ve bunu da şu şekilde yaptılar: (i) toplam sermayenin yüzde 15’i seviyesine ulaşan, Ar-Ge yatırımları yapmaları, (ii) sermaye varlığı gerekliliklerinin sınırlı olmasının bu firmaları daha çevik yapması. Geleneksel şirketler için oyun henüz sona ermiş değil ancak -%50 MSCI gelişmekte olan pazarlar indeksindeki şirketlerin 2007 yılından bu yana elde ettikleri sermaye getirisi yeni teknolojilerden değer elde edecek ve yeni tüketim trendlerine uyum sağlayacak modeller adapte etmeleri ihtiyacı da giderek artıyor. Dijital transformasyondan sorumlu departmanlar için kuluçka merkezleri, işbirliği programları ve agresif birleşme ve satın almalar, güçlükleri aşmak için nakit biriktiren şirketlerin dijital girişimleri arasında yer aldı. Diğer şirketler ise stresli durumlarda aralarında elle tutulamayanların da bulunduğu (veri ve yetenek) varlıklarını likide etmeye başladılar (örneğin, fabrikalar). Emeksiz yemek olmaz, satışsız dengelenme olmaz. Yüksek seviyedeki borçlarına rağmen Kimya ve Havacılık sektörleri likidite riskine karşı bağışıklığa sahip gözüküyor. Her iki sektör de hem hacim, hem de fiyat etkileri ile faaliyetlerinden yeterli miktarda nakit elde edebilecek kadar istikrarlı talebi kullanabilir. Kimya sektörünün direnci, genellikle sermaye Tablo 4: Sektörlere göre ortalama net öz kaynak-borç oranı üzerindeki dış şokların etkisini yumuşatan, çeşitliliğe sahip pazarlardan geliyor. 2015’teki Havacılık yüzde 3,5’in artından satışların 2016 yılında Otomobil Üreticileri istikrarlı bir şekilde yüzde 3 seviyesinde artması İnşaat bekleniyor. Bu kapsamdaki bir istisna ise Brezilya. Metal Brezilya’da öz kaynak borç oranı yüzde 300 Kimya seviyesinde çünkü petrokimya sektörünün Otomotiv Tedarikçileri tamamı Petrobras skandalından olumsuz Makine etkilenmiş durumda. Kâğıt Otomotiv sektörünün durumu da oldukça açık. Sektörün borcunun yüksek olması Tekstil bankacılık faaliyetleriyle ilgili ve bunların en Perakende gelişmiş olduğu yerler söz konusu bankacılık Tarımsal Gıda faaliyetlerinin menkulleştirildiği ABD (öz kaynak Tıbbi İlaç borç oranı yüzde 336) ve Almanya (öz kaynak Elektronik borç oranı yüzde 197). Otomobil üretimi Hane Gereçleri faaliyetleri için döner sermaye ihtiyaçları negatif BT Hizmetleri ve bunun sonucu rahat ve pozitif bir nakit Bilgisayar & Telekom pozisyonu oluyor. ▶ 129 128 127 108 98 98 92 92 83 80 73 64 50 49 49 33 Kaynak: Bloomberg, Euler Hermes hesaplamaları 9 Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Tablo 5: Bölgeye göre e-ticaret gelirleri (milyar Dolar olarak) +%11 1500 +%12 1200 900 600 300 0 10 ABD 11 12 AB 27 13 14 15e Japonya 16f Diğer ülkeler Kaynaklar: IDATE, Euler Hermes tahminleri Herkes için bozulma: Ne kadar hızlı ve ne kadar derin? Bozulmaya daha fazla eğilimin 3 belirleyicisi var: (i) müşteriyle arada belirli bir mesafe olması. Müşteriye yaklaştıkça risk artıyor ancak orta seviyede yakınlık da yüksek risk anlamına geliyor. (ii) Düzenlemeler de dahil olmak üzere altyapıya bağlı olunması. Altyapıya yönelik önkoşullar hem giriş önünde engel oluşturabilir, hem de bir şeyler kurulabilecek kadar yer açılmasını sağlayabilir; (iii) inovasyona yapılan yatırımların ne kadar azaldığı. Nakit biriktiren şirketler ve Ar-Ge’ye çok az yatırım yapanlar zorunlu satın almaya maruz kalabilir. Otel yönetimi gibi tüketicilere yakın olan sektörler, genellikle en fazla darbeyi alan sektörler oluyor. Tüketiciler, kullanıcı-katılımcı konumuna geliyor ve aracı kurumları reddediyorlar. Tüketiciyle aradaki uzaklığın öneminin en rahat göründüğü konulardan biri Ulaşım sektöründe giderek yayılan araç paylaşımı. Daha yapısal açıdan bakıldığında ise yazılı medya ve iletişimin gerilemesi ile Kâğıt sektörünün dijitalizasyondan en az getiriyi elde eden sektörlerden biri olduğu görülüyor. Bu, global sektör riskini neden tutucu bir şekilde değerlendirdiğimizi açıklıyor; bu alanda en düşük seviyede riske sahip olan ülke yalnızca Hindistan. Şunu da belirtmek gerekiyor ki kalite inovasyonu (dayanıklı karton, duygusal kâğıt) ve dağıtım modelleri (nakliyat da dahil) daha büyük oyuncuları oyunda tutabildi. Diğer yandan Kimya ve Havacılık gibi değer zincirinde yüksekte yer alan, yüksek sermaye yatırımları ve karmaşık teknik süreçlere bağlı olan sektörler şimdilik daha iyi durumda. Ancak, bu sektörlerde de kiralama, potansiyel 10 Euler Hermes bozulma olarak görülüyor; Makine ve Ekipman sektöründe kiralama işletmeleri, satın alma işlemlerinin yerini alabiliyor. Bunlara ek olarak, ilginç bir şekilde, altyapısı sınırlı olan ülkelerde bozulma daha hızlı oluşuyor: bunun en ilginç örnekleri arasında Afrika’da mobil bankacılık ve online alışverişin yükselişi yer alıyor. Tablo 5, en son e-ticaret trendlerini özetliyor ve e-ticaret, Perakende sektörünün iş modeli açısından en önemli oyun değiştirici olarak görülüyor. Büyümenin atağa geçişini sınırlayan iki önemli engel düzenlemeler ve finansman. Her ikisi de inovasyon ve direnç açısından geçtiğimiz yıllarda yumuşak seyretti ve iş ortamının destekleyici olması da bu duruma olumlu yansıdı. Kamu politikaları, 2015 yılında dengesiz olduklarını gösterdi ve 2016’da geleneksel sektörlerin korunması için daha güçlü mali politikalar (vergi ve harcamalar) izleneceği öngörülüyor. Otomotiv sektörü, düzenlemelerin sermaye getirisi sağlayan faaliyetleri ne kadar hızlı etkileyebileceğinin en iyi örneklerinden birini temsil ediyor. Mücadele 5: Yeniden yapılandırma ve fiyat savaşlarını kucaklamak veya üstesinden gelmek için iyi bir takım oyuncusu ve çevik olmak. 2015 yılında organik büyüme açısından zorluklar yaşanırken, dış büyüme ivme kazandı. 2015 yılında yeni bir rekor seviyeye ulaşmasının ardından birleşme ve satın almaların (M&A) 2016 yılında daha fazla hız kazanacağını öngörüyoruz (Tablo 6’ya bakınız). Teknoloji sektörü ilk kez S&P 500 S&P 500’de ilk kez şirketlerin toplam piyasa değeri ile yer alıyor Tablo 6: Birleşme ve satın alma faaliyetleri 5,000 Hacim (rhs) Milyar Dolar olarak değer (Ihs) 20,0000 4,500 18,000 4,000 16,000 3,500 14,000 3,000 12,000 2,500 10,000 2,000 8,000 1,500 6,000 1,000 4,000 500 2,000 0 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 Kaynaklar: Bloomberg, Euler Hermes 0 Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm © Image Allianz EC6649_002 M&A pazarının yine 4 trilyon Dolar'ı aşarak (2015 yılında 4,3 trilyon Dolar) yüzde 10’luk artışla 20.000 işleme ulaşması bekleniyor. M&A faaliyetleri özellikle Tıbbi İlaç ve Teknoloji sektörlerinde canlı olacak. 2015’teki gerilemenin ardından ABD’de varlıkların çok düşük değerlendirilmesinin de etkisiyle enerji sektöründe M&A faaliyetlerinin de iyileşme kaydedeceğini öngörüyoruz. Bu M&A dalgası, şirketlerin mevcut zorluklarla başa çıkmasına yönelik stratejik bir hareket olarak değerlendirilebilir. Ancak bu aynı zamanda da yeni bir döviz dağılımı olacağının ve zayıf sektörlerin riskinin artacağının işareti. Daha yavaş büyüme, sıkı fiyat yarışı ve daha güçlü konsolidasyon. Donuk iyileşme, güçlü ve zayıf oyuncular arasındaki boşluğun artmasına neden oldu. Büyümenin kısıtlı devam etmesi ve yatırım getirilerinin yaptırımlar altında kalması nedeniyle şirketlerin potansiyel yeni gelirleri yakalamaları çok daha kritik. Sınırlar arası işlemlerin, M&A dalgasına güçlü katkı sağlamaları bekleniyor. Söz konusu işlemler 2015 yılında yüzde 17’lik büyüme kaydetti. M&A işlemlerinin toplam büyümesi ise aynı dönemde yüzde 12 seviyesindeydi. Gelişmekte olan pazarlarda önemli para birimlerinin değer kaybetmesi, yeni bir doğrudan yabancı yatırım (FDI) girişinin başlamasını sağlayabilir. Likiditenin bol, borçların ise ucuz olması nedeniyle bu trend söz konusu olduğunda Avrupalı firmaları hedefleyen Japon ve Çin firmaları başı çekiyor. Bunun sonucu olarak da fiyat yarışı daha da sertleşirken yeni oyuncuların hızlı bir şekilde Pazar payı elde etmek için genellikle agresif stratejiler oluşturmayı tercih etmesi ile kâr marjları üzerindeki baskılar da artıyor. 50 milyar Dolar'ı aşan işlemler 2015 yılında birdenbire artarak 57 vaka için 1,58 trilyona ulaştı. Tehlikede olan sektörler özellikle Tıbbi İlaç, Gıda ve İçecek ile Kimya sektörleri oldu. Bu trend, tedarik zincirleri arasındaki güç ilişkisinin istikrarını önemli derecede bozuyor. Küçük tedarikçiler fiyat güçlerini yeni büyük oyunculara karşı kaybediyor. Örneğin, Ab Inbev ve Sabmiller’in birleşme ve satın alma işlemi sonrasında bira pazarına tek bir şirket hakim. Giderek daha fazla şirket, satın alma faaliyetlerini Ar-Ge’ye bir alternatif olarak görüyor. Dış büyüme stratejileri, en kârlı faaliyetlerin bir parçası olmak ve yeni teknolojilerin avantajlarından faydalanmak açısından daha hızlı ve güvenli bir yol olarak algılanıyor. Patent ve know-how alımları, Tıbbi İlaç sektörünün DNA’sında her zaman vardı. Son olarak, Allergan satın alması ile Pfizer, en çok satan Botox ürününün yanı sıra diğer patentli ürünleri de satın almış oldu. Bu da sektörün henüz yeteri kadar olgunlaşmış olmadığına işaret ediyor. Bu gerekçe, küçük teknoloji firmalarına yönelik satın alma dalgaları için de geçerli: son beş yılda, bu alandaki satın almalar yüzde 20 seviyesinde artarken, diğer tüm sektörlerdeki artış yüzde 5 seviyesinde gerçekleşti. Buna paralel olarak, kâr getirmeyen hizmetler ise yatırımların azaltılması yöntemiyle ortadan kaldırılıyor. Kimya devleri Dupont de Nemeours ve Dow Chemicals arasındaki yeni simgesel birleşme de bunun iyi örneklerinden biri. Bu yıl sektörler için belirlediğimiz beş temel zorluk doğrultusunda şirketlerin Olimpiyatlarda’larmış gibi yarışacağı sekiz sektöre odaklandık. Metal triatlonundan Ulaşım jimnastik turnuvası ve Tıbbi İlaç uzun atlama yarışına kadar kesin olan şu ki hepsi eğlenceli oyunlar olacak. Tabii ödeme yapılmaması sorunu ve iflaslar da bunun bir parçası. ◼ 11 Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Euler Hermes 2015’teki yüzde 30’luk düşüşün ardından 2016’da çelik fiyatlarındaki düşüş MERCEKTEKİ SEKTÖRLER Metal: Triatlon mu, Iron Man mi? Euler Hermes, Metal sektöründe 2016 yılında iyileşme olacağını tahmin etmiyor. Bu olumsuz görünümün nedenleri ise şöyle: (i) Çin’den gelen talebin bu yıl yüzde 2 azalmasının beklenmesinin de etkisiyle iyileşme kaydetmeyen talebin yavaşlaması, (ii) kapasite fazlalığı ve düşük fiyatlar. Sektörde daha fazla konsolidasyon olmaması konusunda kısa vadede çözümün bulunmaması ve (iii) devam eden borç tehdidinin yüzde 108 seviyesinde olduğunun tahmin edilmesi. -%10 seviyesinde olacak sert düşüş (2015’te demir cevheri için yüzde 43, çelik için yüzde 32). Şirketler, hem hacim, hem de satış değerinin düşmesi nedeniyle gelirlerin azalmasıyla çifte sorunla karşı karşıya kalıyor. Bu, faaliyetlerini devam ettirmek için önemli seviyede sabit maliyete ihtiyacı olan bir sektör için çok daha zorlu bir durum. Metal sektörü, düşük kârlılık ve ağır borç yükü arasında sıkışmış durumda. Tüm bunlar, üretim kapasitelerinin Çelikte talep de, üretim de 2015 yılında azaltılabilmesi ve fiyatların yeniden yüzde 2’lik gerileme kaydetti. yükselmesi için geniş kapsamlı bir yeniden Global talebin yüzde 50’sini temsil etmesi ile yapılanmayı gerektiriyor. Ancak, sektörde hiçbir dünyanın en büyük çelik tüketicisi olan Çin’de tüketim yüzde 3,5 seviyesinde azaldı. Brezilya ve konsolidasyon belirtisi yok. Yerel hükümetler (ki Rusya, genel ekonomik durgunluklarına paralel bu hükümetler pek çok çelik şirketinin sahibi) ve kapasite fazlalığını azaltmayı hedefleyen olarak yüzde 12,8 (Brezilya) ve yüzde 10,4 merkezi hükümet arasındaki rekabetin devam (Rusya) ile tüketimde daha da güçlü bir düşüş yaşadı. Ancak bu ülkeler, üretimlerini iç talepteki ettiği Çin’de bu durum oldukça belirgin. Metal, 2016 yılında hassas bir sektör olmaya daralmaya göre düzenlemiyorlar. Bunun devam edecek. Euler Hermes’in takip ettiği 72 sonucu olarak da üretim fazlalığını bertaraf ülkenin 61’inde Metal sektörü ‘hassas’ veya etmek için ihracat hacmini artırıyorlar ve bu ‘yüksek’ risk seviyesinde bulunuyor ve çok iyi da çelik pazarının üretim fazlası durumunu durumda olduğu bir yer de ne yazık ki yok. kötüleştiriyor. Çelik sektörünün en önemli sorunu üretim Enerji: Bitiş çizgisini görmesi için yarım maraton daha fazlası olmaya devam ediyor. koşması gerekiyor. Üretim ve talep arasındaki giderek artan dengesizliğin neden olduğu sorunlar şöyle Petrol fiyatlarının düşük seyretmeye devam sıralanabilir: (i) Üretim kapasitelerinin kullanım etmesi Enerji sektörünü yeniden şekillendiriyor. oranında azalma (yıllık -4 puan; 2015 yılında yüzde 67), (ii) demir cevheri ve çelik fiyatlarında © Image Allianz 1196168462 Tablo 7: Dünya çelik üretimi (Bin ton olarak, 12 aylık) 1,700,000 1,600,000 %0 -%2 1,500,000 1,400,000 1,300,000 1,200,000 1,100,000 1,000,000 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16f Kaynaklar: Dünya Çelik Birliği, Euler Hermes 12 Hem petrolle ilgili faaliyetler, hem de diğer enerji kaynaklarından elde edilen kârlarda azalma görülüyor. Petrolle ilgili faaliyetlerden elde edilen kârların düşmesinin nedeni, satılan ürünlerinin değerinin azalması iken, diğer enerji kaynakları için geçerli olan neden ise rekabetçiliklerinin azalmasına paralel olarak hacimlerin de azalması. Yeni finansman fırsatları azaldığından, petrol şirketleri sermaye harcamaları konusunda diyet yapmaya zorlanıyor. Bankalar, özellikle küçük petrol üreticilerine finansman sağlamak konusunda isteksiz davranıyor. Bunun nedenleri arasında Enerji sektöründeki şüpheli kredilerin 2015 yılında 35 milyar Dolar seviyesine, yani 2014’tekinin beş katına çıkmış olması bulunuyor (bu, bankalardaki toplam şüpheli kredilerin yüzde 15’ine tekabül ediyor). 2015 yılındaki yüzde 28’lik daralmanın ardından petrol sektöründe eksplorasyon ve üretime yapılan yatırımların 2016’da yüzde 25 daha daralacağı öngörülüyor. Yaklaşık 30 milyar varillik petrol rezervine tekabül eden gecikmiş yatırım harcama hesaplarının ve yeni yatırımların en erken 2020 öncesinde faaliyete geçmesi beklenmiyor. Yatırım harcamalarının ertelenmesi (veya iptal edilmesi) ile petrol şirketleri düşük gelirlerin etkisini ve marjlardaki düşüşü hissetmeye başladı. Bunun ana kurbanları Kanada’daki yağlı kum projeleri, ABD’deki yeni kaya petrolü kuyuları ve yüksek maliyetli, derin su sahraları (özellikle Angola, Nijerya, Kuzey Denizi ve Meksika Körfezi’ndekiler). Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi’ndeki, devletin sahip olduğu şirketlerin de aralarında bulunduğu bazı petrol oyuncuları hükümet fonlarına erişimleri olmasının avantajlarından faydalanabilir ve petrol fiyatlarındaki uzun süren olumsuz durumla başa çıkabilir. Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm neredeyse yarısını temsil eden Çin, hava kirliliği nedeniyle kömüre yeni alternatifler arıyor. Tablo 8: Aylık petrol fiyatları (Dolar/varil) 120 Brent İnşaat: Senkronize yüzme yok. WTI 100 80 60 40 20 13 14 15 Kaynaklar: IHS, Euler Hermes tahminleri 16f 17f İnşaat sektöründeki hafif iyileşmenin 2016 yılında kırılgan seyretmesi bekleniyor. Euler Hermes, 2015’teki yüzde 2,4’e karşılık, 2016’da küresel pazarın yüzde 2,8 artış kaydedeceğini ve bunun arkasındaki itici güçlerin Avrupa ve Kuzey Amerika olacağını öngörüyor. Ancak, aşağı yönlü riskler bu senaryoyu tehlikeye atabilir. Bunlar: (i) Özellikle emtia ihracatçıları açısından gelişmekte olan pazarlarda beklenenden daha güçlü problemlerin olması ve bunun kamu yatırımlarının azalmasına neden olması, (ii) Faiz oranlarının artması nedeniyle şirketlerin borçlarını ödeme kapasitesi üzerinde ağırlık Tablo 9: İnşaat çıkışlarındaki büyüme Diğer enerji kaynaklarının rekabet gücü (hacim) azalıyor. 6000 Yenilenebilir enerji zaten oldukça para yardımı Gelişmekte Olan Pazarlar Gelişmiş Ekonomiler almış durumda ve zayıf kârlarına rağmen yüksek petrol fiyatlarıyla başa çıkabilecek durumda. 5000 Fiyat rekabetindeki bu kayıp nedeniyle yenilenebilir enerji göz ardı edilebilir. Örneğin, güneş 4000 enerjisine odaklanan temiz enerji şirketlerinin kâr marjının 2015 yılında yarısını kaybettiği 3000 tahmin ediliyor. Kömür pazarındaki kasvetli görünümün nedenleri arasında pazardaki güç dengesi ve 2000 mevzuata ilişkin baskılar bulunuyor. Hem dünya genelinde, hem de ABD’de kömür sektörünün 1000 karşı karşıya kaldığı sorunlar arasında üretim fazlası ve özellikle metalürjik pazarlardan gelen 0 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16f talepteki zayıflama yer alıyor. ABD, doğal gaz ve petrole doğru ilerlerken, global kömür talebinin Kaynaklar: Oxford Economics, Euler Hermes oluşturması ve hanelerin yeni konut alımına karşı istekli olmamasıdır. 2016 yılı, inşaat sektöründe sektör risk değerlendirmelerinin değişmesiyle başlıyor. Faaliyetler, Avrupa ve Kuzey Amerika’da ivme kazanıyor (2015’teki yüzde 1,7’ye karşılık 2016’da yüzde 2,2 bekleniyor). İyileşmenin en dinamik olduğu yerlerin de ABD ve İskandinav ülkeleri olduğu görülüyor. ABD, ‘düşük’ risk seviyesine sahipken, Norveç ve Danimarka’nın riski son iki çeyrekte risk düşüşüne yönelik revize edildi (Norveç: ‘düşük’ risk; Danimarka: ‘orta’ risk). Buna karşılık, sektör gelişmekte olan pazarlarda yavaşlama kaydediyor. Son on yıllık yüzde 7’lik ortalamaya karşı bu yılki büyümenin yüzde 3,4 seviyesinde olması bekleniyor. Faiz oranındaki artışların beklenenden daha sert olması da sektöre global olarak olumsuz yansıyabilir. Öncelikle, faiz oranlarındaki artışın beklenenden daha sert olması borç yükümlülüklerinin yerine getirilmesi açısından şirket kapasitelerini riske atabilir. Gerçekten de sektör kaldıraç katsayıları yüksek olan, küçük firmalardan oluşuyor ve diğer sektörlere oranla ödeme yapılması sürelerinin daha uzun olması zayıflık yaratıyor. Bunlara ek olarak, faiz oranlarındaki güçlü bir artış, kurumsal gelirleri olumsuz etkileyebilir. Son yıllarda oldukça düşük olan faiz oranları hane talebini artırdı çünkü krediye ulaşımın kolay olması inşaat fiyatlarının yukarı yönlü seyretmesini sağladı. Dolayısıyla, faiz oranlarında artış olması daha pahalı olacak kredi fiyatlarının telafi edilmesi gerekeceği için inşaat fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturabilir. Yapısal zayıflıkların bulunması ve geleceğe yönelik beklentilerin belirsiz olması nedeniyle 72 ülkenin 44’ünde İnşaat sektörü ‘hassas’ veya ‘yüksek’ risk derecelendirmesine sahip. Sektör, yalnızca 8 ülkede olumlu bir performans gösteriyor. 44 ülke İnşaat sektörünün ‘hassas’ veya ‘yüksek’ risk derecelendirmesine sahip olduğu ülke sayısı 13 ▶ Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Euler Hermes Tablo 10: Alt segmentler bazında Makine sektörünün gelirleri -%35 2016’da Maden ve Enerji sermayesi harcamaları Makine: Yatırıma doğru 400 metrelik engelli koşu. 2012 yılından bu yana yıllık ortalama yüzde -3,4 seviyesinde küçülmenin ardından makine sektörünün gelirleri 2015’te yüzde -4 seviyesindeydi. Euler Hermes, ciroların yüzde 5 daralması ile bu düşüşün 2016’da daha kuvvetli olmasını bekliyor. Bu öngörünün arkasında iki gerekçe var: (i) emtia fiyatlarının düşük seyretmeye devam etmesi, (ii) gelişmekte olan pazarların ekonomik performanslarının zayıf olması. Durağan talep, 2012 yılından bu yana yatırım kararlarını ve haliyle makine sektörü gelirlerini olumsuz etkiliyor. Uzun süredir aşağı yönlü bir trendde ilerleyen tarımsal emtia, tarımsal makine segmentinin yıllık gelirlerinin 2012 yılından bu yana yüzde 2 daralmasına neden oldu. Bundan en çok etkilenen faaliyetler İnşaat, Maden ve Enerji segmentleri oldu. Bu segmentler, Çin ekonomisinin hizmet odaklı bir şekilde yeniden yapılanmasından ve Brezilya ve Rusya’daki, (indeks: 2005=100) 400 ilgili beklentilerin hala düşük olduğu ekonomik durgunluktan olumsuz etkilendi. Petrol şokuyla daha kötüye giden durum segmentin gelirinin yüzde 7 seviyesinde azalmasına neden oldu. Maden ve Enerji sektörünün sermaye harcamalarının yeniden azalarak 2016’da yüzde -35 seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz. Bu da segmentin gelirinin yeniden düşerek yüzde -7 seviyesinde gerçekleşmesine neden olacak. Makine sektörü, 2016 yılına oldukça bozulmuş bir risk derecelendirmesi ile başladı Neredeyse her dört ülkeden biri, Çin ve ABD gibi ‘Hassas’ risk derecelendirmesine sahip. 2015 yılında, risk artışına yönelik revizyonu tetikleyen kalemler yetersiz talep ve kâr oldu. 2016 yılındaki temel konular ise likiditeyle ilgili endişelere işaret ediyor. Sektör, 2015 yılında borçların öz kaynakların yüzde 92’sine tekabül etmesiyle oldukça yüksek bir borç seviyesi kaydetti. Faiz oranlarındaki artışlar da sektörün borçlarını ödeme yetisini daha da zedeleyecek. Diğer yandan, faaliyet kârlarının zayıf olması da şimdiden nakit akışlarını olumsuz etkiliyor. Makine sektörünün en riskli olduğu ülkeler Brezilya, Çin ve Güney Afrika. İnşaat, Maden ve Enerji Global Makine Hizmetler Tarım Kamyon 350 300 250 200 150 100 50 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15e 16f Kaynaklar: Bloomberg, Euler Hermes Gelirlerinin 2016’da yüzde 1,5 seviyesinde artmasının beklenmesi ile hizmet (veya Kiralama) segmentleri dirençli seyrediyor. Makine ve Ekipman Hizmetleri (ve Kiralama), 2019’a kadar büyümenin yüzde 5 seviyesine ulaşacağının tahmin edildiği ABD gibi ekonomilerdeki oldukça olumlu, uzun vadeli görünümün avantajlarından da faydalanıyor. Bu trend, oldukça anlaşılabilir bir trend çünkü sanayiciler kâr etmekte zorlanırken, çok az (veya sıfır) uzun vadeli görünürlüğe sahipler ve her ikisi de yatırım kararlarının desteklenmesi açısından büyük öneme sahip. Global talebin zayıf olması, ihracat ve sanayi üretimi üzerinde Makine ve Ekipman hizmetleri göze çarpıyor ağırlık oluşturuyor. ancak bu geleneksel makine üreticileri için bozulma anlamına geliyor. © Image 676255 (Pixabay under Creative Commons CCO, Public Domain) 14 Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Tablo 11: Çin’deki yolcuların sayısı (bin olarak) 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 Kaynaklar: Ulusal istatistikler, Euler Hermes Ulaşım jimnastiği: Havacılık atlıyor, karayolu yerde oturuyor, deniz ulaşımı düşüyor. Düşük petrol fiyatları havacılığı en avantajlı sektör olarak öne çıkardı. Sektör kârlarının 2015 yılında ikiye katlanarak 33 milyar Dolar seviyesine ulaşmasının ardından 2016 yılında yüzde 10’luk artış kaydetmesini bekliyoruz. Ulaşım sektörü, hacimlerin artması ve giriş maliyetlerinin azalması ile önemli ölçüde canlandı. 2015 yılında taşınan yolcuların yüzde 6,4 artmasının ardından sektör hacminin 2016 yılında yüzde 6 ile artmaya devam edeceği öngörülüyor. 2015 yılında benzin fiyatlarının yüzde 20 seviyesinde azalmasının ardından sektörün maliyetleri de petrol fiyatlarının düşük seyretmeye devam etmesi sayesinde düşük kalacak. Sonuçlar, 2015 yılında net kâr marjının yüzde 9,5’e ulaştığı Kuzey Amerika’da özellikle olumlu gözüküyor. Sektör, bu bölgede ağır bir yeniden yapılandırma sürecinden geçti ve bunun sonucu olarak koltuk dolum seviyeleri artmaya devam ediyor. Bu konsolidasyon, 2015’te yüzde 3,5 ile kârların ılımlı seyrettiği Avrupa’da ise henüz gerçekleşmiş değil. Asya Pasifik bölgesinde, oldukça dinamik olan faaliyet büyümesi ile başa çıkabilmesi için sektörün önemli yatırımlar yapması gerekiyor. Harcamalar nedeniyle kâr marjları sınırlanarak yüzde 2,9 seviyesinde kalıyor. Genel olarak bakıldığında, sektörün gerçekten iyi bir durumda olduğu görülüyor. Buna ek olarak Airbus ve Boeing olmak üzere en sağlıklı iki hava aracı üreticisinin sipariş defterleri de önümüzdeki dokuz yıl boyunca dolmuş durumda. © Image 956415 (Pixabay under Creative Commons CCO, Public Domain) Kara ulaşımı sonuçları, global petrol fiyatlarından ziyade daha çok ulusal durumlarla alakalı. Ekonomik büyüme yavaş seyretmeye devam ettiği için 2016 yılında önemli bir global gelişme olacağını öngörmüyoruz. Düşük petrol fiyatlarının etkilerinin sınırlı olmasının altında, pek çok ülkede benzin fiyatlarının nakliyeciler tarafından yasal bir şekilde endekslenmesi yatıyor. Benzin faturalarındaki azalma da bu nedenle sınırlı. Örneğin, Fransa’da benzin faturalarının 2016 yılında toplam maliyetlerin yüzde 20’si seviyesinde sabitlenmesi bekleniyor. Sektör bugün özellikle işgücü maliyetinin toplam maliyetin yüzde 29’una tekabül ettiği Avrupa’da iş gücü maliyetlerine bağlı durumda. Bölgede, sınırların açılması ve ‘kabotaj’ aktiviteleri maaşlardaki farklılıklara dayalı rekabetin artmasına neden oldu ve bu aralık 1 ile 8 arasında değişiyor. Doğu Avrupa ülkeleri, Polonya’nın liderliğinde hızlı bir şekilde pazardan pay almaya devam ediyor ve bu durumun kaybedenleri Almanya, Belçika, Fransa ve İtalya’daki şirketler oluyor. Son olarak sektör, yüksek parçalanmadan mustarip durumda. Sektör, ağırlıklı olarak küçük ve orta ölçekli, fiyatlandırma gücü az olan şirketlerden oluştuğu için kârlılığı sınırlı kalıyor. Deniz taşımacılığı, 2016’da zorluklarla karşılaşmaya devam edecek. Sektörde, Baltık Kuru Yük Taşımacılığı Endeksi’ni aşağı çeken yavaş global ticaretin olumsuz etkileri görülüyor. 2015 yılında büyüklüğünün yarısını kaybeden sektör, şu anda 2013 seviyesinin dört kat altında bulunuyor. Sektör, konsolidasyonun gerçekleşmesi için önemli bir birleşme ve satın alma dalgasından -%50 2015’te Baltık Kuru Yük Taşımacılığı Endeksi geçiyor. Bu, oyuncuların şu anda çok düşük olan kârlılığı ve fiyatlandırma gücünü artırmalarını sağlayabilir. Uygulanan iki strateji bulunuyor. (i) Saldırgan operasyonlar: Özellikle Asya’da olmak üzere uluslararası faaliyetlerini canlandırmak için CMA CGM’nin Singapurlu Neptune Orient Lines (NOL) şirketini ele geçirmesi. (ii) Savunucu operasyonlar: Örneğin Çin’de sahibinin devlet olduğu iki kuruluşun (Sinotrans ve CSC Holding Co.) birleşmesi. 2009 krizi öncesindeki oldukça yüksek seviyede yatırımın da etkisiyle kapasite fazlalığının ısrarcı olması sonucunda bu trendin 2016 yılında da devam edeceğini öngörüyoruz. ▶ Petrol fiyatları ve otomobil satışları arasında direkt bir korelasyon yok. ▶ Petrolün fiyatı, bileşenlerden biri olsa da tek başına otomotiv pazarının dinamiklerini açıklamak için yeterli değil. Otomobil satışları, ekonomik büyüme ve tüketici güveni üzerinde ağırlık oluşturan işsizlik oranları ile belirleniyor. Bu nedenle petrol fiyatlarındaki düşüşün ülkeler üzerinde farklı etkileri oluyor. > Petrol fiyatlarındaki düşüş, ABD’de başta SUV’ler ve kamyonetler olmak üzere tüketicilerin daha fazla benzin harcayan modellere yönelmelerini sağlıyor. > Fransa’da, seyahat edilen mesafenin arttığını gözlemliyoruz. > Emtia ihracatçıları, ekonomik ortamlarında bozulmayla karşı karşıya olmalarının yanı sıra otomobil pazarlarında da güçlü bir daralma kaydediyorlar: 2015 yılında Brezilya’da yüzde 25, Rusya’da yüzde 30-35’lik daralma. ◼ 15 Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm -%1 Perakende sektörünün 2016 yılındaki kârı Euler Hermes Tablo 12: Halka açık ilk 20 perakendecinin gelir ve kâr değerlendirmesi (indeks: 2007=100) 140 Gelir Faaliyet kârı Bilgi ve İletişim Teknolojileri: Eskrimde gardınızı hiçbir zaman indirmeyin. Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) sektörü için 2016 olumlu gözüküyor: Euler Hermes’in izlediği 72 ülkeden 63’ü ‘düşük’ veya ‘orta’ risk derecelendirmesine sahip. 130 120 110 Perakende: Para için güreşiyor. Perakende sektöründeki iş modelleri, kısa vadeli özelliklerin (perakende satışlar, harcamalar) kapatamayacağı satış ve alım davranışları tarafından zorlanıyor. İtici güçlerin elverişli olması, Perakende sektörünün kârlarının 2015 yılında azalmasına engel olamadı; bu durumun 2016’da da devam etmesi bekleniyor. Petrolle ilgili harcamaların (1 trilyon Dolar olduğu tahmin ediliyor) da etkisiyle 2015 yılında artan hane harcamaları hacimlerinin ABD’de yüzde 2, Euro Bölgesinde yüzde 3 ve Çin’de yüzde 9 seviyesinde artmasını sağladı. Tüm bu pazarlarda yükselmenin 2016’da istikrarlı seyredeceğini öngörüyoruz. Ancak dünyanın ilk 20 kayıtlı perakendecisinin gelirlerinin yalnızca yüzde 1,5 seviyesinde artması, talebi elde etmek doğrultusunda sıkı bir fiyat savaşı olduğunu gösteriyor. 2016 gelirlerin yalnızca yüzde 1 seviyesinde artacağı öngörülüyorken, 2015’tekine benzer şekilde kârlarda yüzde 1 seviyesinde düşüş kaydedilmesi bekleniyor. Enflasyon (olmaması) fiyatları aşağı çekti. Fiyat, tüketicilerin satın alma kararlarında oldukça etkili bir faktör ve bu nedenle perakendeciler kâr marjları yerine hacim üzerine bahis oynuyor. 2016’da enflasyonun az miktarda da olsa geri dönmesini bekliyoruz. Bu doğrultuda Euro Bölgesi’nde tüketici fiyatları yüzde 0,8 artarken, ABD’de yüzde 1,7 ve Çin’de yüzde 1,8 seviyesinde artacak. Bu, perakende gelirlerini biraz artırsa da hanelerin harcanabilir gelirlerinin azalmasına paralel olarak satış hacimlerinin zayıflamasına neden olabilir. Bunlara ek olarak, faiz oranlarındaki artış (ABD’deki gibi) da hanelerin tüketici kredilerine yöneldiği ülkelerde tüketimin azalmasına neden olacak. Maliyet liderliği stratejisi, finansal durumları olumsuz olan perakendeciler nedeniyle limitine yaklaşıyor. Teknolojik aksamaların perakende üzerinde çeşitli etkileri oldu: (i) maliyet yapıları daha hafif olan yeni rekabet ortaya çıktı; (ii) daha fazla bilgi sahibi olan müşteriler esneklik istiyor; (iii) 16 100 90 80 70 07 08 09 10 11 12 13 14 15e 16f Kaynaklar: Bloomberg, Euler Hermes tedarik zinciri ve lojistikle ilgili değişimler var. Bu tehditler perakendecilerin dijital fırsatların daha iyi kullanılması doğrultusunda alternatif stratejiler aramalarına yol açtı. İş modellerinin artmasıyla birlikte perakendeciler gelirlerinin yüzde 2’sini Ar-Ge harcamalarına, özellikle internet faaliyetlerine ayırıyor. Firmalar, bu dijital yenilikleri elde edebilmek için tek başlarına yatırım yapmıyor. 2014’ten bu yana yeni yetiler kazanabilmek amacıyla birleşme ve satın almalara yönelmiş durumdalar. 2015’te yüzde 7 ile azalan birleşme ve satın alma faaliyetlerinin 2016’da 200 milyar Doları aşacağını ve bunun arkasındaki itici gücün Kuzey Amerika (işlemlerin yüzde 45’i) ve Asya Pasifik (işlemlerin yüzde 35’i) olacağını öngörüyoruz. Firmalar, konsolidasyon yoluyla uzun vadede sürdürülebilir marjlarda gerçekleşecek, onları farklılaştıracak pozisyonun peşindeler. Bu aynı zamanda ana işlerine odaklanma (yeniden yapılanma) ve kâr getirmeyen kalemlere yapılan yatırımların kesilmesi anlamına da geliyor. Haneler ve şirketlerden gelen talep, sektörü destekleyecek. Euler Hermes, 2015’teki yüzde 4,7’nin ardından sektör gelirinin 2016 yılında yüzde 4,3 seviyesinde büyüyeceğini öngörüyor. Bu büyümenin arkasındaki itici güçler dijitalleşme süreçleri, bağlılığın öneminin artması ve Nesnelerin İnternetinin gelişimi olacak. Asya, BT ürün ve hizmetlerinin 1 numaralı üreticisi ve 1 numaralı tüketicisi olmaya devam edecek (toplam hacmin yaklaşık yüzde 37’si ile). Değer açısından bakıldığında, büyümenin arkasındaki itici gücün donanım ve bileşenleri (2016’da konsolide ciro 1,3 trilyon Dolar) yerine yazılım ve hizmetler (2016’da konsolide ciro 3,8 trilyon Dolar)olduğu görülüyor. Bunun örneklerinden biri, şirketler daha fazla veri yönetimi çözümü ve güvenlik hizmetine ihtiyaç duyduğu için Büyük Veriye olan talebin artması ve Büyük Verinin 2016-2018 yılları arasında pazarı üçe katlamasının beklenmesi. Bunlara ek olarak, yeni elle tutulabilen cihazlar giderek sıkı fiyat baskılarına maruz kalıyor ve bunun ağırlığı marjlara yansıyor. 2000 yılından bu yana elektronik bileşenlerin fiyatı yarıya inmiş durumda ve son beş yılda da herhangi bir iyileşme gerçekleşmedi. Birleşme ve satın alma, giderek artan bir şekilde sektörü konsolide edecek bir strateji olarak görülüyor. Sektördeki mevcut birleşme ve satın alma dalgası, deflasyonel baskılarla başa çıkma ve daha olgun (ve daha yumuşak) donanım segmentine uyum sağlamanın bir yolu olarak görülüyor. PERAKENDE, HİZMETLE BULUŞUNCA: DİJİTAL ÖDEMELER, PERAKENDECİLER İÇİN BUGÜNÜN YARINI. 2015 yılında mobil teknolojilerden elde edilen gelirler 3,5 trilyon Dolar'a yaklaştı. Bunun beşte biri de perakendeden elde edildi. Dolayısıyla dijital ödemeler perakendeciler arasındaki yarışta hem ek bir özellik, hem de farklılaşmak için harika bir fırsat. Satış terminali ve herhangi bir cihaz veya ödeme kartı arasında veri alışverişini sağlayan Yakın Saha İletişimi (NFC), ödemelerin daha hızlı yapılabilmesinin yanı sıra mobil okutma yöntemi ile kasada bekleme sürecinin bertaraf edilmesini sağlıyor. Bu dijital deneyim, ürün ve hizmet bilgilerine daha iyi erişim sağlayarak müşteri deneyimine tamamıyla entegre ediliyor. Bunun karşılığında perakendeciler de Büyük Veri analitikleri sayesinde müşteri profilleri hakkında önemli miktarda veri elde edebiliyor. Güncel anketlerin sonuçlarına göre her sektörde mobil teknoloji deneyiminden faydalanan KOBİ’lerin gelirlerinde kullanmayanlara göre iki kat artış oluyor çünkü bu teknolojileri kullananlar hem müşterilerini daha iyi anlayabiliyor, hem de onlarla daha iyi ilişki kurabiliyor. İleriye baktığımızda beşinci jenerasyon (5G) ağların Nesnelerin İnternetini teşvik edeceğini ve bağlı cihazların artmasının perakendeciler için yeni ödeme yöntemlerini temsil ettiğini görüyoruz. ◼ Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm © Images 680052-91406-695308-81848 (Pixabay under Creative Commons CCO, Public Domain) Kuruluşlar, rakiplerini satın alarak ölçek ekonomilerindeki gelir büyümesinin yavaşlığını telafi etmeye çalışıyorlar. Savunmacı strateji, 2015 yılında 990 milyar Dolarlık rekor seviyede işleme ulaşılmasının arkasındaki tek gerekçe değildi. Daha saldırgan bir yaklaşım, kendine iyi bir yer edinmiş BT oyuncularının startup ekosistemindeki bağlantılarının avantajlarını kullanarak satın alacakları şirketleri daha kuluçka sürecindeyken seçebilmeleri. Bugün mevcut unicorn’ların (1 milyar Dolardan daha değerli olan startuplar) sayısı 148 ancak ‘teknoloji balonu’na yönelik endişeler artıyor. Pazardaki volatilite, 2016’da herhangi bir büyük halka arz gerçekleşmesini sınırlayabilir. Eğer sektörde balon oluşmaya başlarsa şunu unutmamak gerekiyor: bugünkü risk sermayedarları, 2000’li yıllardaki internet balonu nedeniyle 15 yıl öncekine kıyasla startupların kuluçka sürecinin daha sonlarına doğru yatırım yapıyor. O zamanlar risk sermayedarları henüz hiç gelir elde etmemiş startupları bile satın alabiliyorlardı. Tablo 13: Bilgi ve İletişim Teknolojileri sektörünün gelirleri (milyar Euro olarak) 5,000 BT Ekipmanı Tıbbi ilaç: Kendi yüksek atlama rekorunu kırıyor. Tıbbi İlaç sektörünün, bu raporda bahsettiğimiz beş zorluktan faydalanabilen sayılı sektörden biri olduğunu söyleyebiliriz. Sektör, ilaç ürünlerine yönelik global talepteki yapısal artıştan, belirsizlikle başa çıkmak amacıyla tutulan büyük nakit rezevlerinden faydalanarak Ar-Ge projelerinin finansmanını karşılıyor ve stratejik satın almalar gerçekleştiriyor. Yapısal gücü göz önünde bulundurulduğunda, Euler Hermes sektörün 2016 yılında dirençli olacağını öngörüyor. Tıbbi ilaç sektörü, izlenen 72 ülkenin 41’inde ‘düşük’ risk derecelendirmesine sahip ve ‘yüksek’ risk olduğu bir ülke yok. Sektör satışlarının 2016 yılında yüzde 3 artacağını öngörüyoruz ve bunun arkasındaki itici güçler de şöyle olacak: (i) gelişmekte olan Tablo 14: Dünya genelinde reçeteli ilaç satışları (milyar Dolar olarak) 775 %4 760 4,000 %3 745 %2 3,000 %1 730 %0 715 1,000 0 -% 1 12 13 Kaynak: IDATE, Euler Hermes 14 15 16f 700 Tıbbi ilaç şirketleri, ilaç fiyatlarındaki artışla karşı karşıya kalacak. Hükümetin kemer sıkma politikaları ve ilaç fiyatlarındaki artışla ilgili tartışmalar sektörü tehdit eden ana unsurlar olmaya devam edecek. İlaç fiyatları, politikacıların da dikkatini çekmiş durumda. Tahminler, 2020 yılına kadar çok rağbet gören ilaçların reçeteli ilaçların yalnızca yüzde 2’sini ancak ilaca yönelik harcamaların ise yüzde 30’unu oluşturacağını gösteriyor. Patentlerin bitiş süresinin yaklaşması da firmaların gelirleri üzerinde ağırlık oluşturabilir ve bu nedenle 2016’da tıbbi ilaç gelirlerinin 44 milyar Doları'nın risk altında olacağı öngörülüyor. Bunun sonucu olarak da muadil ilaçların özellikle gelişmekte olan ülkelerde ek pazar payına sahip olması bekleniyor. %5 BT ve yazılım hizmetleri 2,000 pazarlardaki orta sınıfın büyümesi; (ii) Küresel ilaç pazarının yüzde 40’ını temsil eden ABD’de ‘Obamacare’ programının satışları artırması; (iii) yeni ilaçların FDA tarafından onaylanması (2014’te onaylarda yüzde 40 artış) ve bunun sürdürülebilir Ar-Ge çalışmalarıyla desteklenmesi (tıbbi ilaç gelirlerinin yüzde 15’i). 11 12 13 14 15 16f -% 2 Birleşme ve satın alma faaliyetlerinin ivmesini koruması bekleniyor. Fiyat baskılarıyla başa çıkmak üzere büyük ilaç firmalarının birleşme ve satın alma ivmesini koruyacakları öngörülüyor (geçtiğimiz yıl 660 milyar Dolar'a ulaşmıştı). Shire ve Baxalta’nın 32 milyar Dolarlık bir işlemle birleşmek üzere olduğu da göz önünde bulundurulduğunda 2016 daha fazla birleşme ve satın alma işlemine şahit olacak gibi görünüyor. Bloomberg’ün verilerine göre Amerikalı ve Avrupalı büyük ilaç şirketlerinin borç kapasitesi 2016 yılında 200 milyar dolar seviyesinde. ◽ Kaynaklar: EvaluatePharma, Euler Hermes tahminleri 17 Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Euler Hermes Sektör risk derecelendirmelerinde 2015’in 4’üncü çeyreği sonunda 71 değişim Sektör Risk Görünümü SEKTÖR VE İFLAS ARAŞTIRMA EKİBİ Q4 GÜNCELLEMESİ ↑12 sektörün derecesi yükseltildi Kanada ↓ Ev Gereçleri ↓ BT Hizmetleri ↓ Metal ↑ Kâğıt 59 ↓ ABD ↓ Metal ↑ Ev Gereçleri Meksika ↓ Tarımsal Gıda Kolombiya sektörün derecesi düşürüldü temeller, oldukça l İyielverişli veya çok iyi görünüm. sinyalleri, l Zayıflık potansiyel yavaşlama. ↓ Bilgisayar ve Telekom ↓ İnşaat ↓ Elektronik ↓ Tarımsal Gıda ↓ Ev Gereçleri ↓ BT Hizmetleri ↓ Metal zayıflıklar; elverişli l Yapısal olmayan veya nitekim olumsuz Peru ↓ Metal görünüm. l Yakın veya beklenen kriz. Brezilya ↓ Perakende Kaynak: Euler Hermes, 17 Aralık 2015 itibariyle Arjantin ↓ Kimya 2015 Q4 SONUNDA SEKTÖR RİSK DERECELENDİRMELERİ ÜLKELER, 2014 YILINDA GSYİH’DEKİ PAYLARINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMİŞTİR @ Otomobil Otomotiv Bileşenleri Kuzey Amerika Latin Amerika Barı Avrupa Orta ve Doğu Avrupa Afrika ve Ortadoğu Asya Pasifik 18 l l l l l l l l l l l l B İnşaat l l l l l l j Ulaşım l l l l l l 6 Kimya Tıbbi İlaç Tarımsal Gıda l l l l l l l l l l l l l l l l l l © Tekstil Kâğıt l l l l l l l l l l l l Euler Hermes Ekonomik Görünüm No. 1223 |Şubat 2016 | Küresel Sektör Görünüm Slovenya Polonya ↑ Tarımsal Gıda ↑ Perakende Türkiye ↓ Kimya ↓ Tarımsal Gıda ↓ Perakende ↓ Tekstil Norveç ↑ İnşaat İngiltere ↓ Metal İsveç ↑ Otomotiv Almanya ↓ Tekstil Lüksemburg ↓ Metal İsviçre ↓ Otomobil Bileşenleri ↓ BT Hizmetleri Japonya ↓ Havacılık İtalya ↑ Makine ve Ekipman Tayvan ↓ Metal Kıbrıs ↑ Tarımsal Gıda ↑ Perakende Hindistan ↓ Makine ve Ekipman Vietnam ↑ Tekstil Filipinler ↓ Ev Fas ↓ Kimya Suudi Arabistan Telekom ↓ İnşaat ↓ Makine ve Ekipman ↓ Metal BAE Bileşenleri ↓ Bilgisayar ve Telekom ↓ İnşaat ↓ Metal ↓ Perakende l l l l l l + l l l l l l F Perakende Makine ve Ekipman l l l l l l l l l l l l ↓ Metal ↓ Perakende Kuveyt ↓ İnşaat ↓ Makine ve Ekipman ↓ Metal ↓ Perakende Singapur ↓ Metal Bahreyn ↓ Otomobil Metal Malezya ↑ Tarımsal Gıda ↑ Perakende ↓ Bilgisayar ve Endonezya ↓ Metal Mısır Güney Afrika ↓ Otomotiv ↓ Bilgisayar ve Telekom ↓ Metal Elektronik Gereçleri Ürdün ↓ Enerji ↓ Tekstil Havacılık l l l l l l ↓ İnşaat Katar ↓ İnşaat ↓ Makine ve Ekipman ↓ Metal ↓ Perakende BT Hizmetleri l l l l l l Umman ↓ Otomobil Bileşenleri ↓ İnşaat ↓ Metal Kuzey Amerika Orta ve Doğu Avrupa ↑ Derecede Yükselme Latin Amerika Afrika ve Ortadoğu ↓ Derecede Düşüş Batı Avrupa Asya Pasifik Kaynak: Euler Hermes Ev Gereçleri Bilgisayar ve Telekom Enerji l l l l l l l l l l l l l l l l l l 19 www.eulerhermes.com.tr