Suriyeli Göçmenler Özelinde Türkiye`de Göçmenlerin Sağlık

Suriyeli Göçmenler Özelinde
Türkiye’de Göçmenlerin Sağlık
Gereksinimleri
Dr.Melikşah Ertem
Göçmenler/sağlık hizmetleri ilkeler neler olmalı?
• Sağlık hizmetleri insan hakları temelinde değerlendirilmeli ve
hakçalık/eşitlik ilkesine uyulmalı
• Ülkedeki yasal düzenlemeler göçmenlerin hak ve özgürlüklerini
kısıtlamıyor olmalı
• Göçmenlere sağlık hizmeti sunulmasına ilişkin sağlık sisteminde ve
sağlıkla ilgili mevzuatta düzenlemeler yapılmalı
• Ülkedeki yönetim kademelerinin göçmenlerle ilgili algıları, düşünce
yapıları iyileştirilmeli.
• Sağlık örgütü sayı ve nitelik açısından göçmenlere uygun hale
getirilmeli
• Sağlık personelinin kültürler arası iletişim, göçmenlerin sağlık
gereksinimlerine duyarlı olması sağlanmalı
• Göçmenlerle ilgili sürveyans sistemi, bilgi sistemleri geliştirilmeli
• Göçmenlere sağlık hizmetlerine nasıl ulaşabilecekleri anlatılmalı
• Göçmenlere uygun sağlık hizmetleri planlanmalı ve sunulmalı
• Amaç: Suriyeli göçmenler özelinde Türkiye’de
yaşayan göçmenlerin sağlık sorunlarını ve
gereksinimlerini ortaya koymak.
Sunum planı
• Türkiye’de Suriyeli göçmenler
• Göçmenlerin Türkiye’deki sağlık riskleri
– Yaşam koşulları
– Mesleki riskleri
– Bulaşıcı hastalıklar
– Üreme sağlığı
• Türkiye’deki sağlık örgütlenmesi göçmenlerin
gereksinimlerine cevap verebilir mi?
• Türkiye’de 2 milyon Suriyeli göçmen olduğu
tahmin edilmektedir.
– Türkiye’de 10 ilde 24 kamp bulunmaktadır
– Kamplarda 258 bin
– Kamp dışı 2 milyona yakın
– Kabaca bir hesapla
•
•
•
•
300 bin 0-4 yaş arası çocuk
60 bin 0-11 aylık Bebek
100 binin üzerinde 65 yaş üstü
150 bin civarında fiziksel-mental engelli
Tüm bu rakamlar kesin olmayabilir
• Kayıtların yetersizliği
• Giriş/çıkışlardaki düzensizlik
• Güvensizlik duygusuyla göçmenlerin
kendilerini gizlemesi, yanlış/hatalı bilgi
vermesi
Düzensiz göçmenlerin durumunu ortaya koymak
amacıyla yapılan küçük bir çalışma
• Göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı İstanbul ve
İzmir illerinde toplam 60 kişiyle görüşüldü.
• Yarı yapılandırılmış bir görüşme formuyla
kişilere ait bilgiler toplandı ve analiz edildi.
• Tablo 1 ‘da görüşme yapılan bireylerin
demografik özellikleri sunulmuştur.
Tablo 1: Görüşme yapılan düzensiz göçmenlerin demograf,k özellikleri 2014 (Ertem M, Mardin D,
Tülek N. Yayınlanmamış düzensiz göçmenler raporu)
Sayı
Yüzde
Cinsiyet
Kadın
Erkek
32
28
53,3
46,7
19 ve altı
20-24 yaş
25-29 yaş
30-34 yaş
35-39 yaş
40 yaş ve üzeri
3
14
11
14
11
7
5,0
23,3
18,3
23,3
18,3
11,7
Okur yazar değil
İlk okul mezunu
Orta-Lise
Üniversite
Kaç aydır Türkiye’de yaşıyor (min:2 ay, max: 59 ay)
5 ay ve daha az
6-11 ay arası
12-23 ay arası
24 ay ve daha fazla
TOPLAM
9
15
29
7
15,0
25,0
48,3
11,7
7
20
18
15
60
11,7
33,3
30,0
25,0
Yaş grupları
Eğitim Düzeyi
Tablo 2: Düzensiz göçmenlerin çalışma ortamı ve şartları (Ertem M, Mardin D,
Tülek N Yayınlanmamış düzensiz göçmen raporu, 2014)
Sayı
yüzde
26
14
10
43,3
23,3
16,7
10
16,7
1
12
3
18
26
1,7
20,0
5,0
30,0
43,3
9
3
22
26
15,0
5,0
36,7
43,3
Çalıştığı yer
Çalışmıyor yada ev hanımı
Geçici işlerde çalışıyor
Çanta tamir atölyesi, fabrika, tekstil atölyesi,
mobilya atölyesi gibi işler
Çay ocağı, sokak satıcısı, fırın işçisi, terzi
Günde kaç saat çalıştığı (min:8, max:14)
8 ve daha az
9-12 saat
12 saatten çok
Cevap alınamamış
İşsiz yada ev hanımı
Haftalık kaç TL kazandıkları
250 TL altında
250 ve üzerinde
Cevap alınamamış
İşsiz yada ev hanımı
Suriyeli göçmenler
1. Ülkelerine
dönmek için
savaşın bitmesini
bekleyenler
2. Avrupa ülkelerine
gitmek için plan
yapanlar
3. Türkiye’de
entegre olmayı
planlayanlar
www.hurriyet.com.tr
• Sağlığın en önemli belirleyicisi yoksulluktur.
– Ülkelerinden yoksulluk, şiddet, baskı gibi
nedenlerle ayrılan göçmenler sürecin başından
itibaren sağlık riskleri taşımaktadır.
– İstanbul ve İzmir’de görüşülen düzensiz
göçmenlerin çoğunun ülkelerinde de dezavantajlı
bir gruba dahil oldukları anlaşılmıştır.
• Yoksul
• Etnik minörite (farklı meshepler, romanlar vs)
• Şiddet ve baskı mağduru
Yaşam alanları
• Göçmen ailelerle yapılan görüşmelerde
ailelerin çoğunlukla sağlıksız ve kalabalık
evlerde kaldıkları anlaşılmıştır.
– Bir çoğu 8-9 kişinin ya da 1-2 ailenin aynı evi
paylaşmak zorunda olduğunu belirtmiştir.
– Örneğin; Suriyeli bir göçmen kadın, «1,5 yıldır
toplam 12 kişilik 3 aile ile 4 odalı bir evde yaşamak
zorunda kaldıklarını» ifade etmiştir.
Sağlık hizmetlerini kullanım
• Düzensiz göçmenlerle yapılan görüşmelerde
göçmenlerin, hastalandıklarında
– İstanbul’da Şişli Etfal ve Haseki Hastanelerini,
– İzmir’de Tepecik Eğitim Araştırma Hastanelerini
tercih ettikleri anlaşılmıştır.
– Göçmen dostu hastane projesi oluşturulabilir mi?
Hastanelerde karşılaştıkları sorunlar
– İşlemler çok karışık anlayamıyoruz, bize yardımcı
olacak kimse yok
– Hastane hizmetleri çok pahalı olabiliyor
– Rengimizden dolayı bize AIDS’li olabiliriz önyargısıyla
yaklaşıyorlar.
– Bizim kimliğimiz olmadığı için hastaneye gitmiyoruz.
– Param olmadığı için ameliyat olamadım
– Aile hekimi; “siz bana kayıtlı değilsiniz bakamam” dedi.
– Hastanede bize iyi davranmıyorlar, bizi hor görüyorlar.
• Görüşme yapılan ailelerin bebeklerinin aşılanması
konusunda aile hekimlerine gittikleri ve sorun yaşamadan
aşılarını yaptırdıkları anlaşılmıştır.
• İstanbul’da aile hekimlerinin bazıları iş yoğunluklarının
fazlalığını öne sürerek aileleri reddettikleri de olduğu ancak
özellikle Kumkapı ASM hekimlerinin kendilerine gelen tüm
çocukların aşılarını ihmal etmeden yaptıkları ve bebek
izlemlerini gerçekleştirdiklerini ifade etmişlerdir.
• İzmir’de göçmenlerin yoğunlukla gittikleri Eşrefpaşa Aile
Sağlığı Merkezinde de hekimler ayrım gözetmeden
çocukların aşılarını yapmaktadırlar.
Tüberküloz hastalığı örneğinde sorunlar:
•
•
•
•
•
Kayıtlı hasta sayısı yetersiz
Tedaviyi terk sorunu yaygın
Adresler yanlış yada sahte çıkabiliyor
Temaslı araması olanaksız
Dirençli olgu sayısında artış olabilir
Ruh sağlığı sorunları
• PTSD, depresyon, psikozlar, anksiyete yaygın
sorunlar
• Toplum ruh sağlığı hizmetleri yetersiz
• Kültürel farklılıklar söz konusu
Kadına yönelik şiddet
Sosyal destek ağları
• Çok sınırlı sosyal destek mekanizmalarından söz edilebilir
• Gönüllü kuruluşların bütçeleri sınırlı
• GK’lar sosyal yardıma odaklanıyor ve sorun temelli
çalışıyor
Mülteci kamplarında sağlık hizmet
gereksinimleri
• Endemik hastalıkların tanı ve
tedavisi
• Bağışıklama hizmetleri
• Temiz içme suyu temini
• Güvenli ve yeterli beslenme
• Çocukların büyüme
gelişmelerinin izlenmesi
• Kadın sağlığı
• Ağız diş sağlığı hizmetleri
• Kronik hastalıkların kontrolü
• Ruh sağlığı hizmetleri
• Çevre sağlığı hizmetleri
Kamplarda sunulan hizmetlerden bazıları
•
•
•
•
Temiz içme suyu
Temiz, güvenilir, kültüre uygun gıda
Bağışıklama (rutin + polio kampanyaları)
Bulaşıcı hastalık salgınlarına yönelik
– Sendromik sürveyans
– TB, Şark çıbanı, ishalli hastalık ve sıtma yönetimi
– Hijyen eğitimleri
• Çevre sağlığına yönelik
–
–
–
–
Atıkların düzenli yok edilmesi
Jit alanlarının kontrolü
Suların mikrobiyolojik ve kimyasal izlemleri
Banyo, tuvalet gibi alanların hijyeninin sağlanması
• Üreme sağlığı
– Güvenli annelik
• Çocuk sağlığı
MEVCUT DURUM – KAMP İÇİ
KAMPLARDA HİZMETİN VERİLİŞ ŞEKLİ
ALTINÖZÜ
HATAY
YAYLADAĞI
K.MARAŞ
ADIYAMAN
ADANA
ANTAKYA
MERKEZ
HARRAN
CEYLANPINAR
AKÇAKALE
VİRANŞEHİR
SURUÇ
MERKEZ
MERKEZ
KARKAMIŞ
NİZİP
NİZİP
ISLAHİYE
ISLAHİYE
MERKEZ
MERKEZ
SARIÇAM
MALATYA
MERKEZ
MARDİN
MİDYAT
DERİK
NUSAYBİN
OSMANİYE
ŞANLIURFA
KİLİS
GAZİANTEP
TEKEL
BOYNUYOĞUN
TEKEL
YİBO
APAYDIN
CEVDETİYE
KÖKENLİ
TELHAMUT
SÜLEYMANŞAH
VİRANŞEHİR
SURUÇ
ÖNCÜPINAR
BEŞERİYE
KARKAMIŞ
NİZİP 1
NİZİP 2
ISLAHİYE 1
ISLAHİYE 2
K.MARAŞ
ADIYAMAN
ADANA
MABEK (BEYDAĞI
KONAKLAMA)
MİDYAT
DERİK ÇADIRKENT
NUSAYBİN
SAĞLIK HİZMETİNİ
VEREN KURUM
TSM
TSM
TSM
TSM
TSM
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
HİZMETİN VERİLDİĞİ YER
KONTEYNER
KONTEYNER
BİNA
KONTEYNER
PREFABRİK
PREFABRİK
PREFABRİK
BİNA
BİNA
BİNA
ÇADIR, KONTEYNER
BİNA/PREFABRİK
PREFABRİK
KONTEYNER
ÇADIR
KONTEYNER
AİT ÇADIR
AİT ÇADIR
PREFABRİK
PREFABRİK
ÇADIR
TSM
KONTEYNER
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
TSM/HASTANE
ÇADIR
ÇADIR
ÇADIR
Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon
Birimi 08.10.2015
Kamp dışında
• Toplum sağlığı merkezlerine bağlı
– Göçmen sağlığı birimi
• 12 ilde 42 Göçmen Sağlığı Birimleri kurulmuş.
(Amasya 1, Ankara 1, Bursa 2, Gaziantep 4, Mersin 9,
İstanbul 13, İzmir 4, Kayseri 1, Kahramanmaraş 1, Kilis
1, Adana 4, Osmaniye 1)
Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon
Birimi 08.10.2015
SUNULAN HİZMETLER İSTASTİKLER
KAMP İÇİ SUNULAN POLİKLİNİK HİZMETİ SAYILARININ YILLARA GÖRE SAYILARI
Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon
Birimi 08.10.2015
SUNULAN HİZMETLER
KAMP İÇİ SUNULAN ANA-ÇOCUK, KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNE AİT
SAYILARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI.
Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon
Birimi 08.10.2015
Poliomyelit eradikasyon kapsamında
• Sınır iller + İstanbul ve Mersin’de 0-5 yaş arası
tüm çocuklar poliomyelit aşısı yapılmış
– Toplam 9.403.319 çocuğa aşı yapılmış. Bunun
884.872 tanesi yabancı çocuklar.
– Diğer illerde de sadece Suriyeli çocuklar ve
temaslılarına aşı yapılmış
Kaynak: Uzm. Dr. Muhammet CEREN, TC Sağlık Bakanlığı Göçmen Sağlık Hizmetleri Koordinasyon
Birimi 08.10.2015
sonuç
• Türkiye, Suriye vatandaşlarına yönelik açık kapı politikasını
sürdürmektedir ve kamplarda yaşayan ve sayıları giderek
artan Suriyeli sığınmacılara önemli ölçüde yardım
sağlamaktadır.
• Kampların dışında kalan sığınmacıların durumuna önem
verilmesi gerekmektedir.
• Yerlerinden olmuş kişilerin ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı bir
ulusal strateji hazırlanmalıdır.
• Mülteci kamplarında bağışıklama, analık hizmetleri, çocuk
izlemleri belli bir miktarda yapılabilmektedir. Bunun
yanında ruh sağlığı, ağız diş sağlığı, kronik hastalıkların
kontrolü gibi hizmetler daha iyi hale getirilmelidir.