ayen enerji a.ş. mordoğan rüzgar enerji santrali çed raporu

Transkript

AYEN ENERJİ A.Ş.
MORDOĞAN RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ
ÇED RAPORU
İZMİR İLİ, KARABURUN İLÇESİ, MORDOĞAN
BELDESİ, BİTİKTEPE-DEĞİRMENDAĞIDÜZLENDAĞI-MORDOĞAN MEVKİİ
ŞUBAT - 2011
AYEN ENERJİ A.Ş.
MORDOĞAN RES ÇED RAPORU
Proje Sahibinin Adı
AYEN ENERJİ A.Ş.
Adresi
Hülya Sok. No:37 G.O.P. / ANKARA
Telefon Numaraları
(0 312) 445 06 35
Faks Numaraları
(0 312) 445 05 02
Projenin Adı
Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali
Proje Bedeli
41,448,890 €
İzmir İli, Karaburun İlçesi, mordoğan Beldesi,
Bitiktepe-Değirmendağı-Düzlendağı-Mordoğan
Mevkii
Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli,
İlçesi, Beldesi, Mevkii)
Proje için seçilen yerin koordinatları,
zone;
Mordoğan RES Alanı Koordinatları
Koor. Sırası :Sağa- Yukarı
Datum
: ED-50
Türü
: UTM
D.O.M.
: 27
Zon
: 35
Ölçek Faktörü: 6 derecelik
463207 4266312
463672 4266434
464158 4266307
464703 4265772
464825 4265295
464723 4264864
464535 4264667
464508 4264537
464573 4264222
464470 4263773
464116 4263418
463716 4263314
463793 4262997
463682 4262534
463328 4262184
462863 4262059
462365 4262187
461284 4263280
461164 4263751
461300 4264249
461632 4264559
461939 4264643
462068 4264762
462371 4264874
462441 4265171
462551 4265279
462631 4265580
462812 4265747
462866 4265974
Koor. Sırası:EnlemBoylam
Datum
: WGS-84
Türü
: Coğrafik
D.O.M.
:Zon
:Ölçek Faktörü
:38.54278909 26.57732897
38.54390767 26.58265830
38.54278293 26.58824156
38.53798345 26.59452229
38.53368967 26.59594615
38.52980154 26.59479768
38.52801873 26.59265085
38.52684611 26.59234771
38.52400999 26.59310938
38.51995957 26.59195066
38.51674616 26.58790818
38.51579269 26.58332540
38.51293909 26.58422505
38.50876209 26.58297597
38.50559342 26.57893425
38.50444765 26.57360796
38.50558022 26.56788976
38.51538370 26.55543159
38.51962301 26.55402897
38.52411680 26.55556141
38.52692484 26.55935294
38.52769503 26.56287027
38.52877295 26.56434371
38.52979515 26.56781379
38.53247461 26.56860088
38.53345252 26.56985711
38.53616844 26.57075883
38.53768100 26.57282664
38.53972893 26.57343414
Mordoğan RES Türbinleri Koordinatları
1
TOPÇUOĞLU MAD. SAN. VE TİC. LTD ŞTİ.
AYEN ENERJİ A.Ş.
Koor. Sırası :Sağa- Yukarı
Datum
: ED-50
Türü
: UTM
D.O.M.
: 27
Zon
: 35
Ölçek Faktörü: 6 derecelik
463900 4264318.97
463695 4265507.97
463670 4264924.97
463465 4265114.97
463273 4264705.97
463656 4264243.97
463374 4264250.97
463078 4264264.97
462754 4263778.97
462549 4263975.9
462104 4263744.9
462329 4263596.9
462474 4263368.9
462657 4263169.9
462861 4263000.9
Koor. Sırası:EnlemBoylam
Datum
: WGS-84
Türü
: Coğrafik
D.O.M.
:Zon
:Ölçek Faktörü
:38.52485678 26.58538397
38.53556344 26.58297041
38.53030855 26.58271393
38.53201238 26.58035210
38.52831865 26.57817084
38.52417095 26.58258878
38.52422245 26.57935341
38.52433637 26.57595707
38.51994312 26.57226618
38.52170920 26.56990408
38.51960861 26.56481193
38.51828443 26.56740086
38.51623588 26.56907636
38.51445024 26.57118607
38.51293579 26.57353495
Projenin ÇED Yönetmeliği
kapsamındaki yeri (sektörü, alt sektörü)
Raporu Hazırlayan Kuruluşun/Çalışma
Grubunun Adı
Adresi
ÇED Yönetmeliği EK-II
Madde 29- 10 MW ve üzeri Rüzgâr enerji santralleri.
Telefon Numaraları
0 312 213 31 38 - 0 312 213 31 44
Faks Numaraları
0 312 213 31 48
PTD Raporu Sunum Tarihi
ŞUBAT - 2011
2
TOPÇUOĞLU MAD. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
Bişkek Cad. (8.Cad.) No:123/5-6 Emek/ANKARA
AYEN ENERJİ A.Ş.
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI............................................................................. 6
(Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu
Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve
Gereklilikleri) ......................................................................................................................... 9
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU .......................................................... 16
II.1. Faaliyet Ünitelerinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim Alanlarına
Mesafesi,............................................................................................................................. 16
II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin,
Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde
Gösterimi,............................................................................................................................ 16
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI.......................................... 18
III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları,..................................................... 18
III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu,............... 18
III.3. Projenin Fayda – Maliyet Analizi,................................................................................. 18
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak, Yatırımcı
Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal
ve Altyapı Faaliyetleri, ......................................................................................................... 19
III.5. Kamulaştırma, ............................................................................................................. 20
III.6. Diğer Hususlar............................................................................................................. 20
BÖLÜM IV: RÜZGAR ENERJİSİ SANRALİNDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ
VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİNİN AÇIKLANMASI ............. 21
IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki alanının Nasıl ve Neye göre Belirlendiği
Açıklanacak ve Etki Alanı Haritası üzerinde Gösterilecek)................................................... 21
IV.1.1. Proje Alanı Yakınlarında Bulunan Maden Ocaklarının Projeye Etkileri, Alınacak
Önlemler,............................................................................................................................. 21
IV.2. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı,................... 22
IV.2.1. Rüzgar Enerjisi Santrali Yerlerinin ve EİH Hat Güzergahının Jeolojik Özellikleri
(Tektonik Hareketler, Topografik özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz
Oluşlumlar, Çığ, Sel, Kaya Düşmesi vb. 1/25.000’lik Jeoloji Haritası ve Kesitler)................. 22
IV.2.2. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik, Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme,
Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su Yolu
Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları, Diğer
Kullanımlar), ........................................................................................................................ 29
IV.2.3.Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması,
Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb.), ....................................... 32
IV.2.4. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon Alanları,
Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim
Miktarları) ............................................................................................................................ 34
IV.2.5. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve Kapalılığı
Bunların Mevcut ve planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, Orman Yangınlarına
Karşı Alınacak Önlemler),.................................................................................................... 42
IV.2.6. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı
Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer
Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma
Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, turizm Alan ve Merkezleri, Mera Knunu Kapsamındaki
Alanlar),............................................................................................................................... 42
IV.2.7. Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal Olarak
Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan Türler;
Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Yaşama Ortamları, Av Hayvanlarının
Adları, Popülasyonları ve Bu Türler İçin Alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Proje Alanı
Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin ve Örnekleme Alanlarının Bir Harita Üzerinde Gösterilmesi,
3
AYEN ENERJİ A.Ş.
Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat ve
İşletme Aşamalarında)......................................................................................................... 43
IV.2.8. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (Askeri
Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar,
25.09.1978 Tarih ve 16415 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan 7/16349 Sayılı bakanlar
Kurulu Kararı İle Sınırlandırılmış Alanlar vb.)....................................................................... 50
IV.2.9. Bölgenin Genel İklim Koşulları, Sayılı Günler, Sıcaklık, Yağış ve Rüzgar Dağılımları,
............................................................................................................................................ 51
IV.2.10. Diğer Özellikler....................................................................................................... 56
IV.3. Sosyo – Ekonomik Çevrenin Özellikleri ....................................................................... 57
IV.3.1. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu
Hizmetlerden Yararlanılma Durumu) ................................................................................... 57
IV.3.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları (Yerleşme
Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda Sanayi Bölgeleri,
Limanlar, Konutlar, Turizm Alanları vb.)............................................................................... 63
IV:3.3. Diğer Özellikler......................................................................................................... 72
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE
ALINACAK ÖNLEMLER ...................................................................................................... 73
(Bu Bölümde Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Tanımlanır, Bu Etkileri
Önlemek En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik Önlemler V.1
ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Şekilde Açıklanır.) .............................................. 73
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik
Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler ....................................................................... 73
V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda
Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı, Patlayıcı,
Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları ............................ 73
V.1.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi
Amaçlar İçin Kullanılacakları,............................................................................................... 74
V.1.3. Faaliyet Ünitelerinin İnşası İle İlgili İşlemler ............................................................... 74
V.1.4. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler .... 74
V.1.5. Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve özellikleri, Nasıl Bertaraf Edileceği ve
Bu Konuda Yapılacak Çalışmalar ........................................................................................ 75
V.1.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Bu
Suların Kullanımı Sonucu Oluşacak Atık Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Ortama
Nasıl Verileceği, Bu Konuda Yapılacak Çalışmalar ve Bu Suların Özellikleri ....................... 77
V.1.7. Rüzgar Enerji Santralinde ve EİH’nda Yapılacak Topraklama ve Paratoner Kurulması
İle İlgili İşlemler.................................................................................................................... 78
V.1.8. Arazinin Hazırlanması ve Tesislerin İnşası Sırasında Yapılacak İşler Nedeni İle
Meydana Gelecek Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi......................................................... 78
V.1.9. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Ortadan
Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı ............................ 84
V.1.10. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden
Çıkarılacak Tarım alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün
Türleri.................................................................................................................................. 85
V.1.11. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin faaliyete Açılmasına Dek Yerine
Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer Teknik/Sosyal
Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği.................................................... 85
V.1.12. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin faaliyete Açılmasına Dek
Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar ..................... 86
V.1.13. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve Tabiat
Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal
Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi ........... 86
V.1.14. Diğer Faaliyetler ...................................................................................................... 86
4
AYEN ENERJİ A.Ş.
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve
Alınacak Önlemler ............................................................................................................... 86
V.2.1. Faaliyet Ünitelerinin Özellikleri, Boyutları, Kapasiteleri vb. Diğer Bilgiler.................... 86
V.2.2. Rüzgar Enerjisi Santralinin ve EİH’nın Bakımı İçin Ne Gibi İşlemler Yapılacağı,
Kullanılacak Malzemeler, Çıkacak Atıkların Tür ve Miktarları, Özellikleri, Boyutları, Özellikleri
ve Nasıl Bertaraf Edileceği .................................................................................................. 87
V.2.3. Meydana Gelen Elektrik ve Manyetik Alanlar ve Şiddetleri, Etkileri, Alınacak Önlemler,
............................................................................................................................................ 88
V.2.4. Işık Yansımasına Karşı Alınacak Tedbirler ................................................................ 90
V.2.5. Güvenliği Tehlikeye Atabilecek Riskler Olup Olmadığı (Kuş Göç Yolları vs.)............. 90
V.2.6. Hattın ve Trafonun Haberleşme İle İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV Vericileri
vs.) Etkileri........................................................................................................................... 90
V.2.7. Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin
Tanımlanması...................................................................................................................... 90
V.2.8. Proje Ünitelerinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Gürültü Kaynakları ve Alınacak
Önlemler.............................................................................................................................. 92
V.2.9. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha
Düzenlemeleri ..................................................................................................................... 96
V.2.10. Diğer Faaliyetler ...................................................................................................... 96
V.3. Çevresel Fayda – Maliyet Analizi ................................................................................. 96
BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN
ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER ............................................. 98
VI.1. Arazi Islahı .................................................................................................................. 98
VI.2. Diğer Çalışmalar ......................................................................................................... 98
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ........................................................................ 99
(Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji ve Alınacak Önlemlerin Alternatiflerin Karşılaştırılması
Yapılacak ve Tercih Sıralaması Yapılacaktır.) ..................................................................... 99
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI .....................................................................................103
VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme
Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı ..........................................103
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik Belgesi
Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının İkinci Paragrafında Yer Alan Hususların
Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program.....................................................................................109
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI............................................................................................110
(Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle Bilgilendirildiği,
Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu İle İlgili Açıklamaların ÇEd Raporuna Yansıtılması)
...........................................................................................................................................110
BÖLÜM X: SONUÇLAR .....................................................................................................111
(Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve
Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde
Başarı Sağlayabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında
Alternatifler Arası Seçimler ve Bu seçimlerin Nedenleri) .....................................................111
5
AYEN ENERJİ A.Ş.
TABLOLAR
Tablo 1: Yıllara Göre Türkiye’deki Elektrik Tüketimi......................................................... 10
Tablo 2: Türkiye’deki Rüzgar Enerji Santralleri ............................................................... 11
Tablo 3: Teknik Bilgiler .................................................................................................... 12
Tablo 4: Türbin Koordinatları ........................................................................................... 17
Tablo 5: İzmir İli Arazi Sınıfları Dağılımı (ha) ................................................................... 33
Tablo 6: Arazilerin Kullanım Durumu ............................................................................... 33
Tablo 7: Tarım Alanlarının Dağılımı ................................................................................. 34
Tablo 8: Tarımsal Üretim Değerleri.................................................................................. 35
Tablo 9: İzmir İli Hububat Ekiliş Alanı ve Üretimi.............................................................. 35
Tablo 10: İzmir İli Baklagil Ekiliş Alanı ve Üretimi............................................................. 36
Tablo 11: İzmir İli Endüstri Bitkileri Ekiliş Alanı ve Üretim ................................................ 38
Tablo 12: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Flora Türleri....................................... 44
Tablo 13: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Amphibia Türleri ................................ 46
Tablo 14:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Reptilia Türleri.................................... 47
Tablo 15:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Aves Türleri........................................ 48
Tablo 16: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Mammalia Türleri .............................. 49
Tablo 17: İzmir İli Aylara Göre Sıcaklık Değişimleri ......................................................... 51
Tablo 18: Konya İli Yağış Dağılımı................................................................................... 52
Tablo 19: Aylara Göre En Düşük Bağıl Nem ve Ortalama Bağıl Nem Tablosu................. 52
Tablo 20: Aylık Ortalama Rüzgar Hızı, En Hızlı Rüzgar hızı Ve Yönü, Ortalama Fırtınalı
Gün Sayısı, Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Tablosu........................................... 53
Tablo 21: Rüzgar Esme Sayıları Toplamı Tablosu........................................................... 54
Tablo 22: Rüzgar Yönlerine Göre Ortalama Hız .............................................................. 55
Tablo 23: Ortalama Yerel Basınç(hPa) ............................................................................ 55
Tablo 24: Ortalama Buharlaşma Miktarları (mm.) ............................................................ 56
Tablo 25: Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı ..................................................................... 56
Tablo 26: Ortalama Dolulu Gün Sayısı ............................................................................ 56
6
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 27: Ortalama Sisli Gün Sayısı................................................................................ 56
Tablo 28: Ortalama Kırağılı Gün Sayısı ........................................................................... 56
Tablo 29:Okul Öncesi ...................................................................................................... 57
Tablo 30:İlköğretim.......................................................................................................... 57
Tablo 31: Lise Ve Dengi Okullar ...................................................................................... 57
Tablo 32: Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı ........................................................................ 58
Tablo 33: Öğretmen Başına Öğrenci Sayısı .................................................................... 58
Tablo 34: Üniversitelerin Enstitü, Fakülte, Y.Okul, Öğrenci ve Öğretim Görevlileri Durumu58
Tablo 35: Yüksek Öğrenim Yurtlarının Yatak Kapasiteleri................................................ 59
Tablo 36: İzmir İlindeki Devlet ve Kamu Hastaneleri ........................................................ 60
Tablo 37: İzmir İlindeki Özel Hastaneler .......................................................................... 61
Tablo 38: Özel Hemodiyaliz Merkezleri............................................................................ 62
Tablo 39: Üniversite Hastaneleri...................................................................................... 63
Tablo 40: İzmir İli Sağlık Kurumları Dağılımı (2008)......................................................... 63
Tablo 41: Antik Kentler ve Ören Yerleri Tablosu .............................................................. 65
Tablo 42: İlçelere Göre Organize Sanayi Bölgelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı(*) ............ 68
Tablo 43: İlçelere Göre Küçük Sanayi Sitelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı ( * )................. 69
Tablo 44: Sanayi Tesislerinde İlçelere Göre çalışan Sayısı* ............................................ 70
Tablo 45: İzmir Turizm Hareketleri (Aralık 2008).............................................................. 72
Tablo 46: 2005-2006-2007-2008 Yılları On İki Aylık Dönemde Turizm Hareketleri .......... 72
Tablo 47: Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri .................................................... 75
Tablo 48: Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri....................................................... 79
Tablo 49: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı ........................................... 79
Tablo 50: Ses Basıç Düzeyleri........................................................................................ 80
Tablo 51: Atmosferik Yutuş.............................................................................................. 81
Tablo 52: Nihai Ses Basınç Düzeyleri.............................................................................. 82
Tablo 53: Düzeltme Faktörleri......................................................................................... 82
Tablo 54: Ses Düzeyleri .................................................................................................. 83
7
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 55: Lgündüz Değerleri ........................................................................................... 84
Tablo 56: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri.......................................... 85
Tablo 57: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı ........................................... 92
Tablo 58: Ses Basınç Düzeyleri...................................................................................... 93
Tablo 59: Atmosferik Yutuş.............................................................................................. 93
Tablo 60: Nihai Ses Basınç Düzeyleri.............................................................................. 94
Tablo 61: Düzeltme Faktörleri.......................................................................................... 94
Tablo 62: Ses Düzeyleri .................................................................................................. 94
Tablo 63: Lg Değerleri ...................................................................................................... 95
Tablo 64: Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri........................................ 95
Tablo 65: Karbon Dioksit(CO2) Emisyonu (Küresel ısınmada, sera etkisi yaratan başlıca
unsur)............................................................................................................................ 100
Tablo 66: Sülfür Dioksit (SO2) Emisyonu ( Asit yağmurlarını doğuran başlıca unsur)..... 100
Tablo 67: Nitrojen Oksit (NOX) Emisyonu (Asit yağmurlarını doğuran diğer bir unsur ve
dumanlı sisin temel maddesi) ........................................................................................ 100
Tablo 68: İzleme Raporları Formu ................................................................................. 109
ŞEKİLLER
Şekil 1: Rüzgâr Türbini İç Yapısı ..................................................................................... 13
Şekil 2: Proses İş Akım Şeması....................................................................................... 18
Şekil 3: İzmir İli Deprem Haritası...................................................................................... 28
Şekil 4:Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri............................................................................... 43
Şekil 5: Kış Aylarına Ait Rüzgar Grafiği............................................................................ 53
Şekil 6: Yaz Aylarına Ait Rüzgar Gülü ............................................................................. 54
Şekil 7: Gürültü Yayılım Grafiği........................................................................................ 84
Şekil 8: Gürültü yayılım grafiği (işletme aşamasında) ...................................................... 95
Şekil 9: İş Kazası İçin Acil Müdahale Planı .................................................................... 106
Şekil 10: Yangın İçin Acil Müdahale Planı...................................................................... 107
Şekil 11: Deprem İçin Acil Müdahale Planı .................................................................... 108
8
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI
(Proje Konusu Faaliyetin Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları
ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde
Önem ve Gereklilikleri)
İzmir ili, Karaburun ilçesine bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı –
Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde Ayen Enerji A.Ş. tarafından Mordoğan Rüzgar Enerji
Santrali kurulması planlanmaktadır. Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite,
kurulu gücü 2,1 MW olan 14 adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır.
Mordoğan RES, 30 km uzunluğunda 34,5 kV çift devre 477 MCM havai hat ile Çeşme
TM’ye bağlanacaktır. Çeşme TM’de 2 adet fider bu proje kapsamında donatılacaktır. Çeşme
TM, Çeşme – İzmir II 154 kV hatta bağlanacaktır.
4628 sayılı yasa uyarınca ilk başvuru 24.01.2003 tarihinde yapılmış olup, lisans onayı
alınmıştır. İnşaat öncesi dönem 14 ay, inşaat süresi de 12 ay olarak planlanmıştır. Projenin
toplam tamamlanma süresi 26 aydır.
Enerjinin yeterli, zamanında, kaliteli, ekonomik, güvenilir ve temiz olarak sunumu
günümüzde ülkelerin gelişmişlik düzeylerini belirleyen en önemli göstergelerden biridir.
Sanayinin olduğu kadar halkın günlük yaşantısının da en önemli girdilerinden olan enerjiye
talep sürekli olarak artarken enerji kaynakları da hızlı bir şekilde tükenmektedir. Sürdürülebilir
bir dengenin sağlanabilmesi için enerji kaynak çeşitliliğinin sağlanması ve konvansiyonel
enerji kaynaklarının yanında, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıma sunulması büyük
önem kazanmıştır.
Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu enerji, gelişmiş bir ülke olma çabalarına koşut olarak
günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olan enerji kaynaklarının
çeşitlilik bakımından neredeyse tamamına sahip ülkemizde, yerli kaynaklarımız miktar
bakımından yeterli değildir. Bu nedenle Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke konumunda
bulunmaktadır. Ülkemizin elektrik enerjisi talebi yılda ortalama % 8 artış göstermektedir. Bu
tahminlere göre Türkiye'nin enerji ihtiyacının güvenli olarak karşılanması için, birçok ülkede
olduğu gibi ülkemizde de sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan yenilenebilir
enerji kaynaklarına yönelinmesi önem kazanmıştır.
Yenilenebilir enerji kaynakları olarak bilinen hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal,
biyokütle, dalga, gel-git enerjileri içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni ise
rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir
halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yaratması yanında dışa bağımlı
olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır.
Rüzgar enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlaması ve çalıştırılması için rüzgarın
karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Türbin yerleşimi ve rüzgar enerji
potansiyelinin belirlenebilmesi için uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun
en iyi örneklerinden biri, Avrupa Birliği ülkelerindeki rüzgar enerjisi potansiyelini belirlemek
için 200 den fazla yerde kurulan uygun meteoroloji istasyonlarının 10 yılı aşan verileri sonucu
oluşturulan "Avrupa Rüzgar Atlas" ıdır. Bu Atlas, Ege Denizi ve buna komşu Yunanistan
kıyılarının yüksek rüzgar enerjisi kapasitelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ülkemizin
özellikle Ege Denizi'ne kıyısı olan batı bölgelerinde yapılan rüzgar ölçümleri de bu potansiyeli
doğrulamaktadır.
Ülke bazında inceleme yapıldığında, Uluslararası Enerji Ajansının verilerine göre
Türkiye’nin Haziran 2007 elektrik üretimi 15 172 GWh olarak, bir sene önceki aynı döneme
9
AYEN ENERJİ A.Ş.
göre 1 267 GWh ile %9,1 artış göstermiştir. Jeotermal, rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir
enerji kaynaklarından elektrik elde edilmesi Haziran 2006 rakamlarına oranla Haziran
2007’de %47,1 oranında, Ocak’tan Haziran’a 6 aylık karşılaştırma da ise 2007’nin ilk
yarısında %106,8 artış göstermiştir.
Tablo 1. Yıllara Göre Türkiye’deki Elektrik Tüketimi
Düşük Olasılık
Yıl
Yüksek Olasılık
GWh
% Artış
GWh
% Artış
2007
185 032
6,2
188 343
8,1
2008
196 689
6,3
203 787
8,2
2009
209 081
6,3
220 701
8,3
2010
222 253
6,3
239 019
8,3
2011
236 255
6,3
258 858
8,3
2012
251 139
6,3
280 084
8,2
2013
266 961
6,3
302 491
8,0
2014
283 779
6,3
326 388
7,9
2015
301 941
6,4
351 846
7,8
2016
321 567
6,5
378 234
7,5
Jeotermal, rüzgar ve güneş enerjisindeki %106,8’lik artışa rağmen toplam enerjideki
yeri malesef çok küçüktür. Türkiye’nin brüt elektrik enerjisi tüketimi (brüt üretim + dış alım –
dış satım) 2005 yılında %7,2 artış ile 160,8 Milyar kWh, 2006 yılında ise %8,3 artış ile 174,2
Milyar kWh olmuştur. 2007 yılında fosil yakıtlardan elde edilen elektrik 2006’ya göre %20
civarında artarken, hidroelektrik kullanımı 2007’de gene %20 civarında azalmıştır. 2006 yılı
için tüketim miktarı olan 174 230 GWh, 27 417,1 MW termik, 59,0 MW rüzgar ve 13 062,7
MW hidrolik olarak toplam 40 538,8 MW kurulu güç ile üretilmiştir.
DPT Müsteşarlığı tarafından 2004 yılında belirlenen kalkınma hızı ve nüfus artışı
değerlendirmelerine göre, 2020’de ülkenin nüfusunun 87,8 Milyon olması beklenmektedir.
Kalkınma hızı kriz yılları dışında +%10 ile -%5 arasında sapmalar ile yakalanabilmektedir. Bu
sapma oranları göz önüne alındığında 2016 yılında ihtiyaç duyulacak elektrik enerjisi 321
567 GWh veya 378 234 GWh civarında olacaktır. 2006 yılında toplam üretim 167 347 GWh
olduğu göz önüne alınırsa, düşük olasılık ta bile 154 220 GWh’lik (%92,1’lik artış) ihtiyacı
üretecek olan teknolojinin mümkün olduğunca yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak
yapılması bir zorunluluk olmalıdır.
Rüzgar potansiyeli oldukça yüksek olan ülkemizde özellikle son yıllarda rüzgar
santrallerinin kurulması ve işletmeye alınması önemli bir artış söz konusudur. İşletmedeki
rüzgar santrallerinin toplam kurulu gücü şekildeki harita üzerinden 112,9 MW iken, inşası
devam eden rüzgar santrallerinin kurulu gücü ise 677,4 MW’dır. Ancak zaman içerisinde
bitirilen ve işletmeye alınan santrallerle birlikte Eylül 2007 itibariyle bu rakam 146,25 MW’a
yükselmiştir.
Türkiye'nin de içinde bulunduğu Avrupa kıtasını ele aldığımızda Almanya, 2002
yılında tesis ettiği 3247 MW yeni kapasite ile toplamda 12 001 MW kurulu güce ulaşarak, tüm
dünyadaki kurulu rüzgar gücünün % 38' ine ulaşmış durumdadır. Ülkemizde uygulamaları
1998 yılında başlayan rüzgar santralleri küçük ölçeklidirler. Şu anda, toplam kurulu gücü
17,4 MW olan iki santral "Yap-İşlet-Devret" modeliyle üretim yaparken, toplam kurulu gücü
1,7 MW olan bir diğer santral "Otoprodüktör" statüde üretim kWh’dır ve toplam üretim
içerisinde çok küçük bir orana karşı gelmektedir. Ancak, şu anda ülkemizde yaklaşık 300
noktada rüzgar elektriği üretmeye yönelik ölçümler yapılmaktadır.
10
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 2. Türkiye’deki Rüzgar Enerji Santralleri
Mevkii
İzmir-Çeşme
İzmir-Çeşme
Çanakkale-Bozcaada
İstanbul-Hadımköy
Balıkesir-Bandırma
İstanbul-Silivri
İzmir-Çeşme
Manisa-Akhisar
Çanakkale-İntepe
Çanakkale-Gelibolu
Hatay-Samandağ
Manisa-Sayalar
İzmir-Aliağa
Muğla-Datça
Hatay-Samandağ
Hatay-Samandağ
Aydın-Didim
İzmir-Çeşme
Üretime Geçiş Tarihi
1998
1998
2000
2003
I/2006
II/2006
I/2007
I/2007
I/2007
II/2007
I/2008
I/2008
I/2008
Total (MW)
II/2008
II/2008
II/2008
II/2008
II/2008
Balıkesir-Susurluk
Osmaniye-Bahçe
İzmir - Çeşme
Balıkesir-Bandırma
II/2008
I/2009
I/2009
I/2009
Tekirdağ-Şarköy
Balıkesir-Havran
I/2009
I/2009
Çanakkale-Ezine
I/2009
Manisa-Kırkağaç
II/2009
Manisa-Soma
II/2009
Edirne-Enez
II/2009
İzmir-Aliağa
II/2009
İzmir-Aliağa
II/2009
İzmir-Aliağa
I/2010
İzmir-Foça
I/2010
Balıkesir-Kepsut
I/2010
Manisa-Soma-Kırkağaç
I/2010
Balıkesir-Kepsut
I/2010
TÜRBİN TEDARİK SÖZLEŞMESİ İMZALI PROJE
TOPLAMI
Türbin adet ve kapasitesi
Kurulu Güç (MW)
3 adet 500 kW
1,50
12 adet 600 kW
7,20
17 adet 600 kW
10,20
2 adet 600 kW
1,20
20 adet 1.500 kW
30,00
1 adet 850 kW
0,85
49 adet 800 kW
39,20
6 adet 1.800 kW
10,80
38 adet 800 kW
30,40
13 adet 800 kW + 5 adet 900 kW
14,90
15 adet 2.000 kW
30,00
38 adet 800 kW
30,40
17 adet 2.500 kW
42,50
249,15
36 adet 800 kW
28,80
900 kW
35,10
2.500 kW
22,50
2.100 kW
31,50
2.500 kW
15,00
17 adet 800 kW ve 6 adet 900
kW
19,00
54 adet 2.500 kW
135,00
9 adet 2500 kW
22,50
15 adet 3000 kW
45,00
28,80
kW
8 adet 2000 kW
16,00
kW
20,80
32 adet 800 kW
25,60
176 adet 800 kW
140,80
15,00
15 adet 2.000 kW
30,00
36 adet 2500 kW
90,00
15 adet 2000 kW
30,00
15 adet 2000 kW
30,00
61 adet 900 kW
54,90
36 adet 2500 kW
90,00
57 adet 2500 kW
142,50
1.068,80
1.068,80
Mevkii
Üretime Geçiş Tarihi
Türbin adet ve kapasitesi
Kurulu Güç (MW)
İstanbul-Gaziosmanpaşa
II/2008
12 adet 2.000 kW
24,00
İstanbul-Çatalca
II/2008
20 adet 3.000 kW
60,00
Balıkesir-Şamlı
II/2008
30 adet 3.000 kW
114,00
İNŞA HALİNDEKİ KAPASİTE TOPLAMI
198,00
Rüzgâr türbinleri, rüzgârdaki kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye daha sonra da
elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, jeneratör, hız
11
AYEN ENERJİ A.Ş.
dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşur. Rüzgârın
kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak
gövdedeki jeneratöre aktarılır. Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte
şebekeye verilmektedir.
Temiz, çevreyi kirletmeyen, yakıt parası olamayan bir enerjidir. İngiltere’de geçen
sene 1007 adet türbin kullanılarak elde edilen 557,5 MW’lık güç ile üretilen elektrik enerjisi ile
365.000 adet hanenin enerji ihtiyacı karşılanmış olup bu sayede 1.260.000 ton CO2, 14.600
ton SO2, 4400 ton NOx tasarrufu yapılmıştır. (www.bwea.com). Dış maliyet denilen bu maliyet
bugün hiçbir biçimde 1-1,25 cent/kWh’ten az değildir.
Enerji hatlarının ulaşmadığı uzak noktalarda kurularak bu tip yerlerin enerji ihtiyacı
karşılanabilir. Rüzgar enerjisinde ham madde ulaştırma masrafı yoktur. Doğadaki rüzgar
direkt olarak kullanılabilir. Rüzgar türbinleri karmaşık makineler değildir. Gayet basit bir
şekilde operatöre ihtiyaç duyulmadan çalıştırılabilmektedirler. Tamamen otomatik olarak
çalışabilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Ayrıca bu şekilde sadece periyodik bakımlarının
yapılması ile 20-30 yıla yakın çalışabilirler. Örnek olarak, Vestas firmasının ilk ürettiği türbin,
2000 yılının Mart ayında 20. işletim yılını doldurmasına rağmen hiçbir parçasını
kaybetmemiştir.
Rüzgar türbinleri, patlama yapmazlar, radyasyon yaymazlar. Ayrıca her hangi bir
radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Dolayısıyla tehlikeli değildirler. Montaj aşaması hariç
bugüne kadar hiçbir rüzgar santralinde ölümlü kaza olmamıştır. Bakım sürelerinde
alınabilecek tedbirler ile herhangi bir ufak kaza oluşması da engellenebilir. Yinede rüzgar
türbini kazası sonucu ölüm riski %0,0006 gibi bir rakamdır (www.bwea.com).
Artan petrol fiyatları veya aniden ortaya çıkan başka maliyetleri olmadığından vergi
artırımı olarak vatandaşa yük olmazlar. Atmosfere veya yakındaki nehir ve denizlere ısıl
emisyonları yoktur. Buna ilaveten başka bir atık üretimi de söz konusu değildir. Rüzgar yerli
bir enerji kaynağıdır. Yerel kaynaklar kullanılarak üretilebilen türbin grupları ile dünya
genelinde onbinlerce insana iş olanakları sunmuştur. Amerika’da yapılan bir çalışmaya göre,
rüzgar enerjisinden üretilen 10 milyon kWh elektrik enerjisinin, yine aynı elektrik miktarını
üreten kömür santraline göre %27, doğalgaz santraline göre %66 daha fazla iş imkanı
sağlamaktadır (www.awea.org). Aşağıdaki tabloda teknik bilgiler verilmiştir.
Tablo 3: Teknik Bilgiler
Kurulu Güç
30,75 MW
Yıllık Enerji Üretimi (Brüt)
95.813.670 kWh
Yıllık Enerji Üretimi (Park)
80.720.560 kWh
Türbin Tipi
NEG MICON 750/48
Türbin Gücü
2100 kW – 1350 kW
Generator Gerilimi
690 V AC
Türbin Adedi
14+1
Öngörülen ortalama yıllık üretim miktarı
99,409,200 kWh/yıl
Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi (tek hat
şemasına uygun)
Çeşme RES TM 380/33 kV 125 MVA
trafonun 1 nolu OG barasına
Öngörülen tesis tamamlanma süresi
İnşaat öncesi
dönem:14 ay
Güç Faktörü
0,9
12
İnşaat dönemi: 12 ay
AYEN ENERJİ A.Ş.
Öngörülen proje kapasite faktörü
% 43,8
Kapasite Kulanım Faktörü
35,6%
Talep edilen lisans süresi
49 yıl
dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşmaktadır.
Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilmektedir. Rotor milinin devir hareketi
hızlandırılarak gövdedeki jeneratöre aktarılmakta ve Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi
enterkonnekte şebekeye verilmektedir.
Şekil 1: Rüzgâr Türbini İç Yapısı
1. Makina Yeri
Makina yeri, rüzgâr türbininin dişli kutusu ve elektrik generatörü dahil kilit parçalarını
içerir. Servis personeli, makina yerine türbin kulesinden girebilir. Makina yeri solunda, rüzgâr
türbini pervanesi yani pervane kanatları ve göbek bulunur.
2. Pervane Kanatları
Pervane kanatları, rüzgârı yakalar ve rüzgârın gücünü pervane göbeğine aktarır.
Pervaneler fiberglas ve epoksi ile güçlendirilmiş karbon fiberinden yapılmıştır. Her kanat ana
desteğe bağlanmış iki adet kanat kabuğundan oluşur. Kanatlar optimum enerji üretimini
minimum gürültüde yapacak en hafif malzemeden tasarlanarak yapılmıştır. Her kanatta,
13
AYEN ENERJİ A.Ş.
kanat üzerinde bulunan yıldırım alıcıları ve kanat içerisinde bulunan bakır iletken
kablolarından oluşan yıldırımdan korunma sistemi vardır.
3. Göbek
Pervane göbeği, rüzgâr türbininin düşük hız miline bağlıdır.
4. Düşük Hız Mili
Rüzgâr türbininin düşük hız mili, pervane göbeğini dişli kutusuna bağlar. Bu mil
aerodinamik frenlerin çalışması için hidrolik sisteme ait borular içerir.
5. Dişli Kutusu
Dişli kutusunda, solda düşük hız mili bulunur. Sağdaki yüksek hız milinin, düşük hız
milinden 100 kat hızlı dönmesini sağlar.
6. Mekanik Frenli Yüksek Hız Mili
Mekanik frenli yüksek hız mili, dakikada yaklaşık 1500 devir hız ile döner ve elektrik
generatörünü çalıştırır. Bir acil durum mekanik freni vardır. Mekanik fren, aerodinamik
frenlerin çalışmaması durumunda veya türbin bakımdayken kullanılır.
7. Elektronik Kontrol Ünitesi
Elektronik kontrol ünitesi, rüzgâr türbininin durumunu sürekli izleyen ve eğim
mekanizmasını kontrol eden bir bilgisayar içerir. Bir arıza halinde (örneğin, dişli kutusu veya
generatörün fazla ısınması) rüzgâr türbinini otomatik olarak durdurur ve telefon modem hattı
vasıtasıyla türbin operatörünün bilgisayarına uyarı verir.
8. Hidrolik Sistem
Hidrolik sistem, rüzgâr türbininin aerodinamik frenlerini içerir.
9. Soğutma Ünitesi
Soğutma ünitesi, elektrik generatörünü soğutmak için kullanılan bir soğutma ünitesi
içerir. Ayrıca dişli kutusundaki yağı soğutmak için kullanılan bir soğutma ünitesi içerir.
10. Kule
Rüzgâr türbininin kulesi, makine yerini ve pervaneyi taşır. Genelde kulenin yüksek
olması bir avantajdır, zira zeminden uzaklaştıkça rüzgâr hızları artar.
Kuleler, dairesel veya kafes biçiminde olabilir. Dairesel kuleler türbinin tepesine
ulaşmak için bir iç merdiven olabildiğinden personelin türbinlere bakması için daha güvenlidir.
Kafes kulelerin avantajı başlıca daha ucuz olmasıdır. Dairesel kuleler içerisinde servis
asansörü kullanılmaktadır.
11. Eğim Mekanizması
Eğim mekanizması, pervane ile birlikte makine yerini rüzgâra karşı döndürmek üzere
elektrik motorlarından yararlanılır.
14
AYEN ENERJİ A.Ş.
Eğim mekanizması, yelkovanı kullanarak rüzgâr yönünü algılayan elektronik kontrol
ünitesi tarafından çalıştırılır. Rüzgâr, yön değiştirdiğinde normalde türbin bir defada sadece
birkaç derece eğilir.
12. Anemometre ve Yelkovan
Anemometre (Rüzgâr ölçer) ve yelkovan, rüzgâr hızı ve yönünü ölçmek için kullanılır.
Anemometreden gelen elektronik sinyaller, rüzgâr türbininin elektronik kontrol ünitesi
tarafından rüzgâr hızı yaklaşık 4 m/s'ye yaklaştığında rüzgâr türbinini çalıştırmak için
kullanılır. Bilgisayar, türbini ve çevresini korumak için rüzgâr hızı 25 m/s'yi aştığında türbini
otomatik olarak durdurur.
Yelkovan, sinyalleri rüzgâr türbininin elektronik kontrol ünitesi tarafından rüzgâr
türbinini rüzgâra karşı döndürmek üzere kullanılır.
15
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Faaliyet Ünitelerinin Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi Yerleşim
Alanlarına Mesafesi,
Mordoğan Rüzgar Enerji Santrali’ne en yakın yerleşim 600 m güneydoğusunda
bulunan Mordoğan Beldesidir. Proje alanına yaklaşık 350 m mesafede Mordoğan beldesine
ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almaktadır.
İzmir ili, Anadolu Yarımadası'nın batısında, Ege kıyılarımızın tam ortasında yer alır.
Kuzeyden Balıkesir, doğudan Manisa, güneyden Aydın illeri ile çevrilmiştir. İl toprakları, 37o
45' ve 39o 15' kuzey enlemleri ile 26o 15' ve 28o 20' doğu boylamları arasında kalır. İlin
kuzey-güney doğrultusundaki uzunluğu yaklaşık olarak 200 km, doğu-batı doğrultusundaki
genişliği ise 180 km'dir.
Mordoğan, İzmir'e 80 km mesafade bir sahil kasabasıdır. Karaburun ilçesinin bir
beldesi olup, buraya 20 km uzaklıktadır. Uzunada'nın tam karşısında yer alır.
Proje sahasının yer bulduru haritası Ek-4 ‘te, 1/25000 ölçekli topoğrafik harita ise Ek2’de verilmiştir.
Proje sahası İzmir’den kuş uçuşu 50 km, Urla’dan 30 km, Karaburun’dan 16 km
mesafededir. Ulaşım İzmir’den Urla’ya kadar otoban, Urla’dan Mordoğan’a kadar asfalt
yoldur. Mordoğan’dan proje sahasına 1 km stabilize yol mevcuttur. Proje sahasına ulaşım
her mevsim mümkün olmaktadır.
Rüzgar çiftliğinin kurulacağı bölge orman arazisi olup, tarıma elverişli değildir. Arazi
üzerinde herhangi bir edinilmiş özel mülkiyet hakkı olmayıp, projenin gelişme sürecine göre
gerekli izinler alınacaktır.
II.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal
Ünitelerin, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı
Üzerinde Gösterimi,
Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite, kurulu gücü 2,1 MW olan 14
adet ve 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır.
Rüzgar santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16 mx16 m boyutlarında
çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup beton ile kapatılacaktır.
Şalt sahası için boyutları 27 m x 12 m ve derinliği 0,5 m olan ve 250 m2 ve 20 m2 lik
alanlarda ve 0,5 m derinliğinde çukur açılarak kontrol binası ve trafo merkezi inşa işlemleri
gerçekleştirilecektir.
Proje kapsamında 15 adet rüzgar türbini bulunacaktır. Türbin koordinatları aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
16
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 4: Türbin Koordinatları
Türbin No
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
Sağa(Y)
463900
463695
463670
463465
463273
463656
463374
Yukarı(X)
4265318,97
4265507,97
4264924,97
4265114,97
4264705,97
4264243,97
4264250,97
T8
T9
463078
462754
4264264,97
4263778,97
T10
T11
462549
462104
4263975,9
4263744,9
T12
462329
4263596,9
T13
462474
4263368,9
T14
462657
4263169,9
T15
462861
4263000,9
17
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili Finans Kaynakları,
Projenin gerçekleşmesi ile ilgili gerekli olan finans kaynakları %25 oranında faaliyet
sahibinin öz kaynakları ile %75 oranında yurt içi ve yurt dışından kredi sağlanmak koşulu ile
karşılanacaktır.
III.2. Projenin Gerçekleşmesi İle İlgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu,
Ayen Enerji A.Ş. uluslar arası bilgi ve tecrübelerin, teknolojinin ve finans modellerinin
kullanılması ile 29.05.2008 tarihinden itibaren 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere
EPDK tarafından lisans verilen Mordoğan RES projesinin mümkün olan en kısa sürede
kurulması ve işletmeye geçirilmesini amaçlamaktadır. Üretim Lisansı EK-1’de verilmiştir.
Şekil 2. Proses İş Akım Şeması
İzmir ili, Karaburun ilçesi’nde bulunan Mordoğan RES ile ilgili ilk çalışmalar 2000
yılında başlamıştır. 4628 sayılı yasa uyarınca lisans için ilk başvuru 19.11.2002 tarihinde
yapılmış olup, lisans onayı alınmıştır. İnşaat öncesi dönem 14 ay, inşaat süresi de 12 ay
olarak planlanmıştır. Projenin toplam tamamlanma süresi 26 ay olarak planlanmıştır.
Tesisin inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında 5 kişi çalışacaktır. Çalışacak
personelin her türlü ihtiyaçlarını karşılamak için prefabrik şantiye kurulacaktır.
III.3. Projenin Fayda – Maliyet Analizi,
Yatırım Bedeli Ve Yıllık Giderler
Mordoğan RES Projenin yatırım tutarı aşağıda verilmiştir. Keşif bedeline bilinmeyen
giderler eklenerek projenin tesis bedeli bulunmuş; tesis bedeline mühendislik hizmetleri gideri
ve kamulaştırma eklenerek proje bedeli bulunmuştur. Proje bedeline 1 yıl olan inşaat süresi
için faiz eklenerek yatırım bedeli bulunmuştur.
18
AYEN ENERJİ A.Ş.
TOPLAM YATIRIM TUTARI
1
İnşaat İşleri
5,227,500 €
2
Rüzgar Türbinleri Temin Ve Montajı
30,750,000 €
3
Keşif Bedeli (1+2)
35,977,500 €
4
Beklenmeyen Giderler
1,798,875 €
5
Enterkonnekte Sisteme Kadar Hat
Ve Karşı Merkez Fider Donanım Bedeli
1,500,000 €
6
Tesis Bedeli (3+4+5)
39,276,375 €
7
Etüt Proje Bedeli
100,000 €
8
Sigorta
307,500 €
9
Kamulaştırma(Orman)
179,888 €
10
Kdv
1,585,127 €
11
Proje Bedeli (6+7+8+9+10)
41,448,890 €
12
Yatırım Dönemi Faizleri
972,144 €
13
Kredi Masrafları
154,190 €
14
Toplam Yatırım Tutarı (11+12+13)
42,575,224 €
Yıllık giderler, işletme ve bakım gideri, yenileme gideri,genel giderler, sigorta
amortisman giderinden oluşmaktadır.
YILLIK İŞLETME GİDERLERİ
İşçilik Personel
Bakım, Onarım Malzeme Ve Yedek Parça
Genel Giderler
Sigorta
Toplam
Yıllık Amortisman
ve
175,000.00 €
620,000.00 €
150,000.00 €
58,914.56 €
1,003,914.56 €
4,050,271.88 €
Yıllık Gelirler
Mordoğan RES projesinin geliri enerji gelirinden ve 21 boyunda alınacak olan karbon
kredisinden oluşmaktadır. Enerji birim fiyatı, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik
Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda geçen 5,5 €¢/kWh alınmıştır. Karbon
Emisyon Değeri 600 ton/GWh ve satış fiyatı 7€/ton alınmıştır.
Mordoğan RES projesinin iç karlılık oranı 14.2 olarak hesaplanmıştır.
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak,
Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer
Ekonomik, Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri,
Bu bölüm başlığı altında; proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine
bağlı olarak yatırımcı firma ve diğer firmalar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan faaliyet
enerji iletim hattının yapılmasıdır.
19
AYEN ENERJİ A.Ş.
III.5. Kamulaştırma,
üzerinde edinilmiş herhangi bir özel mülkiyet hakkı olmayıp, projenin gelişme sürecine göre
III.6. Diğer Hususlar
Bu başlık altında değerlendirilmesi gereken başka bir husus bulunmamaktadır.
20
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM
IV:
RÜZGAR
ENERJİSİ
SANRALİNDEN
ETKİLENECEK
ALANIN
BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİNİN
AÇIKLANMASI
IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (Etki alanının Nasıl ve Neye göre
Belirlendiği Açıklanacak ve Etki Alanı Haritası üzerinde Gösterilecek)
biyokütle, dalga, gel-git enerjileri içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni
Bu bağlamda pek çok ülke ileriki yıllarda elektrik enerjisi gereksinimlerinin %10'unu
rüzgar enerjisinden karşılamayı planlamaktadır. Çünkü rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle ve
dalga gibi yenilenebilir enerji kaynakları arasında elektrik üretimi konusunda en fazla ümit
veren yenilenebilir enerji kaynağı, rüzgar enerjisidir. Bu nedenle, pek çok ülke ulusal
programlar ve teşvikler uygulayarak rüzgar enerjisi teknolojisini geliştirmeye çalışmaktadırlar.
Fosil, nükleer ve diğer yöntemlerde atmosfere zararlı gazlar salınmakta, bu gazlar
havayı ve suyu kirletmektedir. Rüzgârdan enerji elde edilmesi sırasında ise bu zararlı
gazların hiçbiri atmosfere salınmaz, dolayısıyla rüzgâr enerjisi temiz bir enerjidir, yarattığı tek
kirlilik gürültüdür. Pervanelerin dönerken çıkardığı sesler günümüzde büyük ölçüde
azaltılmıştır.
Rüzgar enerjisi temiz bir enerji kaynağıdır. Çevre dostu olan rüzgar enerjisi; asit
yağmurlarına, atmosferik ısınmaya yol açmayan, CO2 emisyonunu azaltan, fosil yakıt
tasarrufu sağlayan, radyoaktif etkisi olmayan bir yöntemdir.
Ülkemizde elektrik enerjisi ağırlıklı olarak fosil yakıtlardan ve hidroelektrik
santrallerinden sağlanmaktadır. Açıktır ki, bunlara ilave enerji kaynaklarına yönelinmez ise
ülke topraklarında kısıtlı olan bu kaynakların hızlı kullanılması ile tükenmesi ve dışa bağımlı
enerji tüketimi ortaya çıkacaktır. Özellikle su miktarının yeterli olmadığı dönemlerde elektrik
üretimi su varlığına dayanan hidroelektrik santrallerini tamamlayacak alternatif enerji
kaynakları önem kazanmaktadır.
Bu anlamda günümüzde rüzgar enerjisi hem fosil enerji kaynaklarını hem de
hidroelektrik enerji üretimini tamamlayıcı bir öğe olduğundan, kullanıldığı oranda enerji
kaynakları itibariyle dışa bağımlılığı azalttığından ve yeni endüstri kollarının yaratılarak
istihdam Rüzgar enerjisinden elde edilen her kilowatt saat elektrik enerjisi ile insanlar ve
çevre aşağıdaki zararlı yüklerden korunmaktadır.
Mordoğan RES için seçilen türbinler günümüz üretilen en modern türbinler olup,
gerekse çevreye verilen ses düzeyi, gerekse estetik görünümleri bakımından mükemmel
özelliktedir. Bu türbinlerden dünya çapında 2800 adet kurulmuş olup, çalışma güvenirliği ve
performansı kanıtlanmıştır.
Projeden etkilenecek alan belirlenirken, çevresel, ekonomik ve sosyal faktörlerin bir
arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Proje etki alanı, gürültü ve parazit etkisi düşünülerek
belirlenmiştir. Rüzgar türbini elektromanyetik etki alanı çok zayıftır ve türbinin dış cephesinde
hemen hemen sonlanır, bu da yer seviyesinden 40-50 m. yukarıda kalır. Bu nedenle
türbinlerin elektromanyetik etkisi değerlendirmeye alınmamıştır.
21
AYEN ENERJİ A.Ş.
Söz konusu faaliyetten kaynaklı toz oluşumunun sadece inşaat aşamasında ve kısa
süreli gerçekleşecek olması ve bu tozun da yönetmelik sınır değerlerini aşmaması nedeni toz
modellemesi yapılmamıştır.
ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almakta olup;
yapılan hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü düzeyi 500 m’den itibaren 04.06.2010
tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır.
Yapılan araştırmalarda; türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması 2-3 km’lik alanla
sınırlı kaldığı görülmüştür. Ancak, rüzgar türbini teknolojisinde gelinden bugünkü nokta tüm
bu olumsuzlukları minimuma indirmektedir.
IV.1.1. Proje Alanı Yakınlarında Bulunan Maden Ocaklarının Projeye Etkileri, Alınacak
Önlemler,
Proje alanı yakınlarında bulunan ER:3145958 ve ER:3145951 sayılı 2 adet IV. Grup
arama ruhsatı ile ER:3059410 sayılı 1 adet II. Grup işletme ruhsatı bulunmakta olup RES
kurulum ve işletim faaliyetlerinin Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen ruhsatlara
dayalı çalışmalara engel olmayacak ve bu alanda bulunan malzemeyle ilgili kaynak kaybı
olmayacaktır. Konu ile ilgili Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 15.04.2009 tarih ve 27191
sayılı yazısı EK-12’de verilmiştir.
Rüzgârdan enerji elde edilmesi sırasında zararlı gazların hiçbiri atmosfere salınmaz,
dolayısıyla rüzgâr enerjisi temiz bir enerjidir, yarattığı tek kirlilik gürültüdür. Pervanelerin
dönerken çıkardığı sesler günümüzde büyük ölçüde azaltılmıştır. Rüzgar santrali işletmeye
geçtikten sonra çevreye ve civarında açılabilecek ocaklara herhangi bir olumsuz etkisi
bulunmamaktadır.
İleriki yıllarda yapılacak patlatmalı ocak işletmeciliğinden rüzgar santraline olabilecek
en önemli çevresel etki vibrasyondur.
IV.2. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı,
IV.2.1. Rüzgar Enerjisi Santrali Yerlerinin Jeolojik Özellikleri (Tektonik Hareketler,
Topografik özellikler, Mineral Kaynaklar, Heyelan, Benzersiz Oluşlumlar, Çığ, Sel, Kaya
Düşmesi vb. 1/25.000’lik Jeoloji Haritası)
JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ
Stratigrafi
İzmir İlinin stratigrafik istifine bakıldığında en altta Paleozoyik yaşlı temel kayaçlar ve
onların üzerinde Tersiyer tortuları izlenir.
22
AYEN ENERJİ A.Ş.
Paleozoik
İzmir ilinin en yaşlı kayaç birimleri, Menderes Masifini oluşturan Paleozoik yaşlı temel
kayaçlarıdır. Özellikle ilin güneyinde geniş yüzlekler veren Menderes Masifinin çekirdeği
mikaşist ve paragnyslardan oluşmakta olup, bunlar aşamalı olarak metablastik gözlü gnays
ve sonunda anatektik granitik gnaysa geçiş yaparlar. Mika-şist ve gnayslardaki mineral
topluluğu disten-stavrolit-almandinbiotit-muskovit-plagioklaz-kuvars'tır. Ana kayaçların
genellikle prekambriyen ve/veya en alt paleozoik yaşlı olduğuna inanılmaktadır.
Çekirdek pek çok sayıda zımpara taşı ve diasporit yatakları ile karakterize edilen
düşük dereceli mikaşist, fillit ve mermerlerden oluşan bir örtü ile kuşatılmıştır. Şistler
litostratigrafi korelasyonu ile alt paleozoik olarak değerlendirilmiştir. Mermerler için ise
Devonien, karbonifer veya permo-Triyas yaş tahmin ediliyor.
Örtü içindeki metamorfizma çok belirgin ve düzenli bir şekilde tavandan tabana doğru
artmakta, bunun da çekirdekteki migmatitleşmeye bağlı olduğu düşünülmektedir. Kritik
mineral toplulukları farklı derecedeki metamorfizmaya sahip olan yeşil şist fasiyesine işaret
etmektedir (örneğin; granat-biotitmuskovit- albit-kuvars kloritoid-muskovit-paragonit-kuvars).
Yukarıda adı geçen örtü alt veya şist ile üst veya mermer örtü olarak ikiye ayrılmaktadır. Alt
örtü çoğunlukla merceksel ardalanmalar halindeki mermerler, metakonglomeralar içerir.
Çeşitli tiplerdeki düşük dereceli metamorfizmaya uğramış pelit ile pisamitlerden oluşmaktadır.
Üst örtü yaklaşık olarak bütünüyle karbonatlı kayaçlardan meydana gelmiştir. Bunların orjinal
kalınlıklarının birkaç bin metreye kadar ulaştığı olasıdır. Burada neritik fasiyesin etkin olduğu
tahmin edilmektedir. Dolomitik mermerler istifin en alt kısımlarını oluştururlar.
Karbonifer Yaşlı Alandere Formasyonu: Ildır ve Reis Dere Köyleri arasında mostra
verir ve koyu kahverengi ve siyah renklerde krinoid sapları içeren bol fosilli kireç taşlardan
oluşmuştur. Alandere formasyonu ayrıca Ildır'ın kuzeydoğusu ile eski Balıklıova Köyü
batısında dar bir alanda yüzler vermektedir. Reisdere çevresinde bu birim masif içyapılı gri
ve açık kahverengi kireç taşlarından oluşmaktadır. Buradaki kireç taşlarının da en belirgin
özelliği bol oranda Krinoid sapı ve mercek fosilleri içermesidir. Ildır'ın kuzey doğusunda bu
birim siyah renkli bol fosilli kireç taşları, intra - formasyonal çakıl taşları ve ender olarakta
yeşil kum taşı ara katıklarından oluşmaktadır.
Tabanı Karaburun Yarımadası’nda görülmeyen Alandere formasyonunun yüzeyleyen
kesimi 300 m'nin üzerinde, kalınlık verir. Alandere formasyonunun üst dokanağı Ildır'dan,
Gerence Körfezine giden yol boyunca görülür ve koyu siyah renkli kireç taşlarından oluşan
alt triyas kayaları doğrudan, açık gri renkte bol sünger spikülleri içeren mikritik dokuda kireç
taşlarıyla oturur. Tam dokunak boyunca oksidasyon yüzeyi ve karstik erime boşluklu bir zon
görülür.
Mesozoik
Karareis Formasyonu: Bu birim boz renkli kum taşları, çamur taşları, ince tabakalı siyah
çörtler ve pelajik kireç taşları merceklerinden yapılıdır. Birimin üst bölümlerinde mafik
denizaltı volkanitleri ve tüfleri bulunur. Karareis formasyonu fosilce fakirdir; merceksel kireç
taşları yer yer dolomitleşmiştir ve yer yer ise sünger spikülleri ve radyolaryalar içerir. Karesis
Formasyonu kırıntılı tortul girdisi bol deniz ortamı ürünüdür. Bu ortamda pelajik kireç taşları
ve tabakalı çört mercekleri tortullaşmıştır. Yer yer olistostromal arakatkılar ve 500 m. boya
erişen blokların varlığı tektonikce aktif bir tortullaşma alanına işaret etmektedir. Derinleşen ve
açılan bu erken Triyas Havzası içinde zaman zaman mafik volkanizma oluşmuştur ve daha
sonra Ladiniyen sırasından açılması durmuş olan havzada platform koşulları hakim olarak
Cami Boğazı formasyonu üstte tortullaşmıştır.
23
AYEN ENERJİ A.Ş.
Gerence Formasyonu: Bu formasyonu çörtlü ince tabakalı kireç taşları marn, ammonitli
kırmızı kireç taşları, kırmızı-yeşil çörtüler ve kumtaşı ara katkılarından oluşan bir özelliğe
sahiptir. Gerence formasyonu heterojen litolojik özelliktedir ve kısa mesafelerde yanal fasiyes
değişimi gösterir. Gerence Formasyonu'nun orta ve üst bölümlerinde kireç taşı ve çört
kırıntılarından oluşan çakıl taşı ara katkıları yaygındır. Gerence Formasyonu en ince olduğu
yerlerde 150-200 m. kalınlık verir ve Balıklıova kuzeyinde 500 m.'nin üzerinde bir kalınlığa
erişir.
Gerence formasyonu üzerinde geçişli bir dokunakla Cami Boğazı formasyonu gelir.
Her iki birimin sınırında sarı renkli ince orta kalınlıkta kireç taşları bulunur ve bunlar üstte
doğru yavaş yavaş Cami Boğazı formasyonunun masif ve gri renkli pembe damarlı kireç
taşlarına geçer.
Cami Boğazı Formasyonu: Cami Boğazı formasyonu beyaz ve açık gri renklerde masif
kireç taşlarından oluşmuştur. Formasyonu morfolojisi, komşu birimlere oranla belirgin sarptır.
Bu birim denize giren grubunun, (Karareis ve Gerence formasyonları) hem Karareis
formasyonunu ve hemde Gerence formasyonunu üstlenmektedir. Birimin alt kesimleri pembe
damarlı olmasıyla tipiktir ve bu özelliği nedeniyle antik çağlarda mermer olarak işletilmiştir.
Çoğu kez çıplak gözle fosilsiz izlenimi vermesine rağmen, ince kesitlerde bol oranda alg
yığışımı içerdiği ve foraminifer ostrakod, krinoid, sünger ve gastropat kavkı parçalarından
oluşan biyolastik özellikte olduğu görülür.
Güvercinlik Formasyonu: Bu formasyon stromatolitik laminalı dolomitler megalodonlu kireç
taşları ve arada kırmızı renkli kum taşı merceklerinden oluşmuştur. Alt kesimde sarı renkli
megalodonlu ince tabakalı kireç taşları ile başlar ve üste doğru stromatolitik laminalı
dolomitler ile devam eder. Güvercinlik formasyonunun alt dokanağı Cami formasyonu ile
geçişlidir. Üst dokanağı Nohutalan formasyonu ile geçişli ilişki sunar. Bu birim oldukça sığ bir
karbonat tortullaşma havzasında oluşmuştur. Tortullaşmanın oluştuğu alana, zaman zaman
kırıntılı malzeme girdisi gelişmiş ve çapraz katmanlama sunan kum taşı mercekleri
oluşmuştur.
İzmir Flişi: Kretase yaşlı İzmir flişi ilin birçok yerinde özellikle İzmir Körfezi ile Doğanbey
Bucak Merkezi arasında geniş bir saha kaplar. Genellikle koyu esmer renkli olan flişler, çeşitli
killi şist, mikalı kumtaşı, arkoz, konglomera, kristalen veya dolomitik kalker, kırmızımtrak
pembe veya grimsi esmer renkli şistli kalker ve radiolaritlerle temsil olunmuştur. Bu tabakaları
bazen kuvars, bazen kalsit, bazen de her iki minerale ait damarlar kesmiştir. Flişler içinde
baskın olan çeşitli killi şistler ve bazen çok kristalize kireç taşları bu formasyonunu oldukça
şiddetli bir kıvrımlanmaya ve başkalaşıma uğramış olduğunu göstermektedir. İzmir Körfezi ile
Seferihisar ve Doğanbey arasında yeralan flişlerde dar alanlarda yer yer serpantinler
yüzeylemektedir. Koyu yeşil, siyah veya açık yeşil renkli serpantinler sert ultrabazik
kayaçların alterasyonu sonucu oluşmuştur. Oldukça kırıklı bir yapı gösterirler. Serpantinler
sekonder olarak klorit içermektedirler. Serpantin oluşurken selonder olarak da magnetik
oluşmuştur. Tekstür çok kataklastiktir.
Melanj: İzmir-Ankara zonunun tipik birimidir. Bloklu yapıya sahiptir, (Kretase CampanianDanian) yaşlıdır. Birim çeşitli boyutlarda ultramafit,radyolarit,çörtlü kireç taşı, tüfit, çamur
taşı,mermer ve değişik litolojik birimler karmaşığıdır.
c)Tersiyer Yaşlı Magmatik Kayaçlar:
Kozak Plütonu: Tersiyer yaşlı ilk kaya birimi olup ismini Kozak bucağından alan Kozak
Plütonu genellikle gri renkli, orta taneli, bol çatlaklı ve eklemlidir. Küresel ayrışma gösteren
plüton sık sık aplit damarları ile kesilmiş ve granodiyoritik bileşimdedir. Granodiyorit
parfirdaykları genellikle Alt Triyas yaşlı çökelleri yer yer keserek kontakt metamorfizmaya
uğratmıştır. Dokanaklarda bu formasyonlara ait anklavlar içerir. Olasılı yerleşme yaşının
24
AYEN ENERJİ A.Ş.
Eosen-oligosen olduğu düşünülmektedir. Ancak bazı araştırmacılar tarafından çeşitli
yöntemlerle yapılan yaş tayinleri söz konusu plütonun yaşının Miyosen'e kadar çıkabileceğini
düşündürür.
Yuntdağı Volkaniteri: İl sınırları içerisinde geniş alanlar kapsamaktadırlar. Bunlar Akyürek
ve Sosyal ( 1983 ) tarafından Yuntdağı volkanitleri olarak adlandırılmıştır. Avolkanitler içinde
çeşitli türde lavlar, tüfler, silisleşmiş tüfler aglomeralar ve laharlar ayırtlanmıştır. Lavlar, siyah,
gri, bordo ve sarı, yer yer çok sert ve bol çatlaklı olup akma yapıları izlenir. Genellikle dom
şeklinde izlenirler ve bazı yerlerde de volkan çivilerine rastlanmaktadır. Özellikle Bergama
grabeni içindeki domlar tipik olup graben ve domlar parçalanmıştır. Lavlar genellikle
andezitlatit andezit-dasit ve riyodasitik bileşimdedirler. Tüfler daha çok dasitik, riyodasitik ve
latit andezitik bileşimde, gri, sarı, beyaz renklerde olup yer yer kaolenleşmişlerdir. Beyaz
hamur içinde küçük biotik ve cam parçaları ilk bakışta göze çarpar. Laharlar orta ve iri
boyutta, köşeli, genellikle andezit bileşimli çakıl ve bloklardan oluşmuşlardır. Volkan
bacalarından su ile doymuş materyalin sellenmelerle eteklere doğru kamalarıyla
oluşmuşlardır ve genellikle tüf matrikslidirler .Aglomeralar tüf matriks içinde yer alan andezit
ve dasit bileşiminde kayaç parçalarından oluşmuştur. Yuntdağı Volkanitleri, Dikili, güneyinde,
Dikili - Çandarlı İlçe merkezleri arasında yoğun olup bu bölge Kozan ve diğerleri (1982)
tarafından Karadağ volkanik alanı olarak adlanmıştır.
Yuntdağ Volkanitleri, karasal çökellerden oluşan Soma Grubunun altında, üstünde,
bazen de lav akıntıları ve tüfit düzeyleri şeklinde içinde yeralırlar.Yutdağı ve volkanitleri
Soma Grubu çökelimi süresinnce değişik evrelerle devam ettiği ve orta Miyosen'den Pliyosen'e değin etkinliklerini sürdürdüklerini öne sürmek mümkündür. Yuntdağı
volkanitlerinin toplam kalınlığı yaklaşık 550 m. kadardır.
Rahamlar Aglomerası: İzmir ilinde yer yer Miyosen Tortulları üzerinde, yer yer de onunla
girik olarak kalın aglomera yataklanmaları bulunmaktadır. Akyürek ve Soysal (1993)
tarafından Rahmanlar Aglomerası olarak adlanan bu aglomeralar arasında tüfit ve silttaşı
düzeyleride yer alır. Genellikle yarı köşeli ve yuvarlak andezit ve dasit çakıl ve bloklarının
tüfsel bir matriksle tutturulmalarından oluşurlar. Yaklaşık 400 m. kalınlığa erişebilen bu
birimler Yuntdağı volkanitlerinin oluştuğu dönemden sonra, bölgede bulunan yersel göllere
taşınan çeşitli boyuttaki volkanik malzemenin göl ortamında çökelmesi ve çimentolanması ile
oluşmuşlardır.
METAMORFİZMA VE MAĞMATİZMA
a)Mağmatizma
Menderes Masifi içindeki mikalar üzerinde K-A ve Rb-Srmetotlarıyla yapılan
jeokronolojik yaş ölçümleri 25-+3 milyon yıl yaş vermiştir. Bu devirden hemen sonra geniş bir
volkanizma başlamıştır. Bu veriye göre ve de birçok araştırmacının da belittiği gibi Menderes
masifinde Oligosen'den sonra bir sıcaklıkla cephesi yükselimi oluşmuştur. Sıcaklığa bağlı
metamorfizma bölgedek i granodiyoritleri az da olsa etkilemiştir. Bu zaman aralığında
(Eosen-Oligosen ) granit intrüzyonlar oluşmuştur. Kozak Plütonu da böyledir. Alt Miyosen 'in
üst-orta Miyosen'in altı ( Burdigaliyen - Vindoboniyen) yaş aralığında yer yer fışkıran ve
tortullaşmaya çok az katkı veren volkanizma, Alt Pliyosen yaş aralığında daha kuvvetli
fışkırarak, tortullaşmaya daha çok katkı yapmıştır. Neojen Volkanitleri ( Yuntdağ Volkanitleri )
Geniş bir alanda yayılım gösterirler. Riyolitlerden bazaltlara kadar bir dizi gözlenirler.
Saptanan en büyük yüzeyler andezitikdirler. Yapılan etütler volkanitlerin, hem asidik hemde
bazik bir kimyasal bileşime sahip olduğunu göstermiştir.
25
AYEN ENERJİ A.Ş.
Karaburun - Çeşme Volkanitleri :
Karaburun çevresi ve Çeşme’nin doğusunda Alt-Orta Miyosen yaşlı kalkalkalin
volkanizma yüzlekler verir, Latit-andezit, andezit, dasit ve riyodasit türde lavlar izlenir.
Yapılan radyometrik yaş belirlemelri 21,3,19,3,18,2,17,3 ve 17 milyon yıl gibi değerler
vermiştir. (Borsi ve diğerleri 1972).Buda; Orta-Üst Miyosen zaman aralığına karşılık gelir.
Araştırmacılara alınan 19 örneğin ana element kimyasal analizleri sonucuna göre; Karaburun
- Çeşme Volkanitleri alkali-silis içeriklerine göre sınıflandırıldıklarında subalkalin kesimde
kalırlar. Taylar sınıflamalarında andezit ve dasit olarak adlanabilirler. Streckeisen üçgen
diyagramların da ise latit-andezit, andezit, dasit ve riyodasit türde oldukları anlaşılır. Ayrıca
küçük dayklar biçiminde yer yer de alkali bazaltik nitelikli lavları da izleyebiliriz. Karaburun Çeşme Volkanitleri daha batıdaki Sakız Adası’nda da yüzlükler verirler.
Urla Cumaovası Volkanitleri :
Urla-Seferihisar - Cumaovası yörelerinde alkalin nitelikli, Orta Miyosen yaşlı hem
bazik hem de asitik bir volkanizma etkimdir. Lavlar alkali bazaltik (hawait) trakitik, alkali
riyolitik ve riyolitik türdedir. Alkali nitelikte olan bazaltik kayaçlar Urla Bölgesi’nde
hawaitlerden, alkali trakitlere kadar değişen bir farklılaşma gösterirler. Bu seri kabuk altından
türemiş alkali bazaltik bir mağmanın kabuk içine yavaş yerleşme ve bu yerleşme sırasındaki
ortaç kimyadaki depolanmanın farklılaşması sonucu oluşmuştur. (İnnocenti ve
Mezzuoli,1972). Bazık kayaçların kimyasal bileşimi ve rb. Sr. İzotopik bileşimleri, bunların alt
kabuk olduğunu belirtir. Seferihisar ve Comaovası yörelerinde ise asidik, alkali riyolitik bir
volkanizma görülür. Bu lavlar ise araştırıcılara göre alkali bazik mağma yükselimi sonucu
gelişen anatektik olayların ürünleridirler. Alkali riyolitik kayaçlar yer yer perlit türündedir. Ve
Cumaovası yöresinde belirgin volkanik domları oluştururlar. Domları oluşturan bu riyolit ve
perlit türündeki çeşitli camsı kayaçlarda yapılan kimyasal analizler bölgedeki volkanizmanın
iki evreli olduğunu söyletir. (Özgenç,1978). Bölgedeki alkali bazik ve alkali asidik lavlar bir
arada bulunurlar. Bulunan radyometrik yaş, (11,3, 11,9 ve 12,5 milyon yıl) Orta Miyosen'dir.
b) Metamorfizma
İzmir İlinde özellikle güneyinde geniş yüzlekler veren Menderes Masifi’nin çekirdeğini
oluşturan ana kayaçlar ( gnays ve gözlü gnays) genellikle prekambriyen ve/veya en alt
palezoik yaşlı olup,kaledonian veya daha yaşlı metamorfizma ile değişime uğramıştır. Tüm
araştırmaların yanlız bir çeşit metamorfizmanın Menderes Masifi’nin her iki (alt ve üst )
örtüsünü etkilediğini göstermektedir. Bu metamorfizma da çekirdeğin ve örtüsünün bazı
bölümlerinin migmatitleşmesine neden olmuştur. Alt örtü çoğunlukla çeşitli tiplerdeki pelitler
ile psamitlerden meydana gelmiş sedimanların düşük dereceli metamorforizmaya uğraması
sonucunda oluşan şistlerden ibaret olup, bunların arasında ise merceksel ardalanmalar
halinde mermerler yeralmaktadır.
Üst örtü yaklaşık olarak bütünüyle karbonatlı kayaçlardan meydana gelmiştir. Burada
neritik fasiyenin etkin olduğu tahmin edilmektedir. Bunlar ılıman derecedeki sıcaklık ve
basınca maruz kalarak mermere dönüşmüşlerdir. Örtü içindeki metamorfizma derecesi çok
belirgin ve düzenli bir şekilde tavandan tabana doğru artmaktadır. Buradaki kritik mineraller
topluluğu
(Granat-biotit-muskovit-albit-kuvarsi
kloritoid-muskovit-peragonit-kuvars)farklı
derecedeki metamorfizmaya sahip yeşilşist fasiyesine işaret etmektedir. Diasport/Korundum
izogradı mermer içindeki geçilmektedir. (Önay,1949). Stratigrafi ve bölgesel jeolojik ilişkiler
hakkında farklı görüşlere göre örtünün tektojenezi ve metamorfizmanın hersinian sonunda
(Önay,1949,Schuiling, 1962)veya buna alternatif olarak Alpin başlangıcında (Wippern
1964,Brinkmann,1967) meydana geldiği tahmin edilmektedir. Jagör (Berne) tarafından
yapılan ve İzdar (1975) ve Brinkmann (1976) tarafından rapor haline getirilen mika üzerindeki
26
AYEN ENERJİ A.Ş.
Rb-Sr determinasyonu (muskovit 66 -+ 4 milyon yıl biotit 22.2.-+1,3 milyon yıl) muskovit
yaşının biraz yüksek gözükmesine rağmen, Alpin metamorfizmasına işaret etmektedir.
Tektonik Ve Paleocoğrafya
a) Tektonik
Batı Anadolu, güncel geometresini Miyosen öncesi kazanmış KD gidişli, altı tane
belirgin stratigrafik-yapısal topluluğa bölünebilir. (KAYA. O,1982,T.J.K.) 1-Trakya Topluluğu,
3-Balıkesir Topluluğu, 4-Tavşanlı Topluluğu, 5-Menderes Topluluğu,6-Teke Topluluğu,
Topluluklar arasındaki sınırlar geç Paleojen'de oluşmuştur. Bu hatlar günümüze dek çok katlı
çekim ve doğrultu atımlı faylara değişmiş, ilksel olarak güneydoğuya yatık itki faylarıdır. Bu
sınırlar için " Yapısal bölme " deyimi uygundur. Akitaniyen - Tortoniyen statigrafik yapısal
toplulukları KB'den GD'ya 1-Trakya Topluluğu'nun Gelibolu As Topluluğu, 2-Ege Kıyı
Topluluğu, 3-Kuzey Menderes Topluluğu, 4-Güney Menderes Topluluğu, 5-Güneybatı
Anadolu Topluluğudur. Akitaniyen-Tortoniyen stratigrafik-yapısal toplulukları, aleojen'de
çekirdeklenmiş yapısal bölmeler boyunca KD gidişli veya bunları kesen K ve KKD gidişli
çekim fayları ile birbirlerinden ayrılırlar. Torbalı -Akhisar çekim fayı ( büyük fayı ): KKD gidişli
ile Doğanbey Gördes yapısal bölmesinin KD gidişini keser. Fay yaklaşık 4 km. arayla daha
doğuda yer alan aynı gidişli Tire-Gördes büyük fayı ile beraber bir türümsel dizge oluşturur. (
Uzun bir addan sakınmak amacıyla Tire-Gördes deyimi yazılmayarak Torbalı-Akhisar adı
altında çağrışımlı olarak bırakılmıştır. ) Batı blok bağıl alçalım gösterir. Büyük fay; a-büyüme
fayı olarak açınmıştır. b- Volkanik merkezlerden geçer, c-Deprem odak dizilimi ile çakışır.
Karaburun Ayvacık büyük fayı: Kuzey gidişlidir, doğu bloğu bağıl alçalım gösteren bir
büyüme fayıdır. Sismik kayıtlardan bu fayın deniz içinde de devamlılığı anlaşılmıştır.
Büyükfay a-deprem enerjisi yoğunluk dağılımı ile uyumludur. , b-deprem odak dizilimi ile
çakışır. ,c- yaşlı volkanik merkezlerden (16.0-21.5 milyon yıl ) geçer, d- cevherleşme
kuşakları, sıcaksu kaynakları ve güncel faylarla çakışır. Geç Paleojen -Orta Miyoen'de
oluşmuş veya son şeklini kazanmış kırık hatları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
KD gidişli kırıklar: Pleojen'den kalıtsal gravite magmatik ve sismik gidişlerle tam veya
yaklaşık çakışmalıdır. Kırıkların en sürekli olanları Paleojen itki faylarının Miyosen büyüme
faylarına dönüşmüş olanlarıdır. “Yapısal bölmeler” olasılık paleojen gabbroid girmelerin ve
Miyosen volkanik merkezlerin dizilimi bu kırıkları tanımlar. KD gidişli kırıklar ile, aynı
magmatik ve yapısal hatları sınırlayan KB gidişli kırıkların yaşıt oldukları açıktır.
K gidişli kırıklar: Paleojen granitoid girmelerinin olağan birincil sınırıdır; Miyosen büyüme
fayları, volkanik merkez dizilimi, Paleojen’den kalıtsal bir bölüm gravite, magnetik ve sismik
gidişlerle çakışır. KD ve KB gidişli kırıklar, türümsel olarak, güneyden kuzeye bir sıkıştırma ile
ilgili makaslama yüzeyleri olmaktadır. Bunlar arasındaki açıyı ortalayan K gidişli kırıklar
açılma çatlağı olarak tasarlanan oluşum mekaniğini tamamlar. Özellikle K ve KD gidişli faylar
bağıl zamanı belirlenemeyen çok genç tektonik evrelerde doğrultu atımlı olarak yeniden
işlenmiştir.
Tortoniyen - Pliyosen Yapı:
Yeni gelişen yapı iki örgütlü gidiş gösterir: a- Erken Miyosen 'den Güncel'e kadar etkin olan
Torbalı - Akhisar (ve eşleniği, Tire, Gördes) büyük fayı doğusunda BKB gidişli, b-batısında
DKD gidişli faylar. Fayların büyük bölümü eğimlenmiş fay bloklarını sınırlayan, dönmeli
faylardır. Bu yöndeki özellikler şunlardır.
1- Grabenler bakışımsızdır(Yarım Graben); blokların kuzey yamacı fazla eğimli güney
yamacı az eğimlidir.
27
AYEN ENERJİ A.Ş.
2- Geç Miyosen - Pliyosen tortul dolguları güney yamaç üzerinde transgressif aşmalıdır.
Grabenlerin sınır fayları kuzeye eğimli listrik faylardır. Blokların güney yamaçlarındaki faylar
magma ve sıcak su yükselmelerine olanak sağlanmış olabilecek. antiletik bileşenlerdir.
Depremsellik
T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma
Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve Bakanlar Kurulu’nun 18.04.1996 tarih ve 96/8109
sayılı kararıyla yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’na göre; proje alanının
içinde bulunduğu bölge, 1. derece deprem bölgesindedir.
Proje ile ilgili olarak 17/08/1987 tarih ve 1634 sayılı ve 31/08/1989 tarih ve 4343 sayılı
Genelgelerine ve ayrıca Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik ilgili
hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca, proje alanında yapılacak tüm proje ve hesaplamalarda,
temel yapı ile ilgili kısımların inşaatında yürürlükte olan tüm yapı ve deprem yönetmeliklerine,
genel ve fenni şartnamelere ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Yönetmeliklerine
uyulacaktır.
FAALİYET
ALANI
Şekil 3: İzmir İli Deprem Haritası
28
AYEN ENERJİ A.Ş.
Heyelan ve Çığlar
İzmir İli’nde, çığ olayı riski sadece Ödemiş, Bozdağ’da bulunmaktadır. Bu nedenle;
zararların azaltılması ve oluşabilecek olaylarda hızlı müdahale edilebilmesi için İl genelinde
Çığ Uyarı Birimi oluşturulmuş ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel
Müdürlüğü’ne gönderilmiştir.
IV.2.2. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik, Mevcut ve Planlanan Kullanımı (İçme,
Kullanma, Sulama Suyu, Elektrik Üretimi, Baraj, Göl, Gölet, Su Ürünleri İstihsali, Su
Yolu Ulaşımı Tesisleri, Turizm, Spor ve Benzeri Amaçlı Su ve/veya Kıyı Kullanımları,
Diğer Kullanımlar),
İzmir ili su kaynaklarına ilişkin genel bilgiler aşağıda verilmiştir.
Yıllık Ortalama Yağış Miktarı
Ortalama Akış Verimi
Ortalama Akış / Yağış oranı
Toplam su potansiyeli
Yerüstü suyu potansiyeli
Gediz Nehri
Kuzey Ege suları
Küçük Menderes Nehri
Doğal göl yüzeyleri
Gölcük
Karagöl
Belevi Gölü
Gebekirse Gölü
Barutçu (Akgöl) Gölü
Baraj rezervuar yüzeyleri
Alaçatı Barajı
Balçova barajı
Güzelhisar barajı
Kavakdere Barajı
Kestel barajı
Seferihisar barajı
Tahtalı Barajı
Ürkmez barajı
Gölet rezervuar yüzeyleri
Ataköy göleti
Balabandere göleti(KHGM)
Dokuz Eylül göleti (KHGM)
Mordoğan göleti
Sandıdere göleti (KHGM)
Ulamıs göleti (KHGM)
Dikili Deliktas Göleti (KHGM)
Karaburun Parlak Göleti (KHGM)
Seferihisar Payamlı Göleti(KHGM)
Bergama Göçbeyli Göleti (KHGM)
Akarsu yüzeyleri
Bakırçay nehri
Gediz nehri
Küçük Menderes nehri
Toplam su yüzeyi
Yeraltısuyu (kaynaklar dahil)
: 687 mm
: 5 l/s/km2
: % 23 olup,
: 2,564 km3/yıl
: 2,07 km3/yıl
: 0,13 km3/yıl
: 0,75 km3/yıl
: 1,19 km3/yıl
: 372 ha
: 81 ha
: 2 ha
: 140 ha
: 75 ha
: 74 ha
: 3 688 ha
: 255 ha
: 38 ha
: 467 ha
: 96 ha
: 245 ha
: 179 ha
: 2 350 ha
: 58 ha
: 158 ha
: 20 ha
: 24 ha
: 6 ha
: 18 ha
: 11 ha
: 14 ha
: 23 ha
: 14 ha
: 9 ha
: 19 ha
: 861 ha
: 200 ha
: 421 ha
: 240 ha
: 5 079 ha
: 0,494 km3/yıl
29
AYEN ENERJİ A.Ş.
İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar
İzmir ili sınırları içinde kullanılan içme suyu kaynakları;
- Alaçatı Barajı
- Balçova Barajı
-Tahtalı Barajı
- Halkapınar Kuyuları
- Menemen ve Çavuşköy Kuyuları
- Pınarbaşı Kuyuları
- Buca Kuyuları
İzmir İli sınırları içinde isletmeye açılmış barajlar;
Alaçatı Barajı
Yer
:Çeşme
Amacı
:İçme ve Kullanma Suyu
Su Kaynağı :Hırsızdere
Göl Alanı
:255 ha
Yükseklik
:(temelden) 17,3 m
Kret Uzunluğu :395 m
Göl Hacmi
:17 hm3
Dolgu Hacmi :0,3 hm3
Yağış Alanı :42,2 km2
Balçova Barajı
Yer
: Balçova
Amacı
: İçme ve Kullanma Suyu
Su Kaynağı :Ilıca Deresi
Göl Alanı
:38 ha
Yükseklik
:(temelden) 73,4 m
Göl Hacmi
:8,1 hm3
Dolgu Hacmi :1 hm3
Yağış Alanı :33 km2
Kapasite
:400 lt/s
Güzelhisar Barajı
Yer
:Aliağa
Amacı
:Sanayi Suyu
Su Kaynağı :Güzelhisar Deresi
Göl Alanı
:492 ha
Yükseklik
:(temelden) 89 m
Göl Hacmi
:4.92 km3
Kavakdere Barajı
Yer
Amacı
:Seferihisar
:Sulama
30
AYEN ENERJİ A.Ş.
Su Kaynağı :Kavakdere
Göl Alanı
:96 ha
Yükseklik
:(temelden) 43 m
Göl Hacmi
:14 hm3
Kestel Barajı
Yer
:Bergama
Amacı
:Sulama taşkın
Su Kaynağı :Kestel D. ve Bergama regülatörü ile derive edilen su
Göl Alanı
:245 ha
Yükseklik
:(temelden) 65 m
Göl Hacmi
:37 hm3
Dolgu Hacmi :1 hm3
Seferihisar Barajı
Yer
Amacı
Su Kaynağı
Göl Alanı
Yükseklik
Göl Hacmi
Yağış Alanı
:Seferihisar
:Sulama
:Seferihisar Deresi
:179 ha
:(temelden) 59 m
:28,1 hm3
:41 km2
Tahtalı Barajı
Yer
:Menderes
Amacı
:İçme ve Kullanma Suyu
Su Kaynağı :Tahtalı Çayı
Göl Alanı
:2350 ha
Yükseklik
:(temelden) 57,5 m
Göl Hacmi
:307 hm3
Ürkmez Barajı
Yer
:Seferihisar
Amacı
:Sulama
Su Kaynağı :Ürkmez Deresi
Göl Alanı
:58 ha
Yükseklik
:(temelden) 44,5 m
Göl Hacmi
:7 hm3
Dolgu Hacmi :1 hm3
Yağış Alanı :30,8 km2
31
AYEN ENERJİ A.Ş.
1380 sayılı Su Ürünleri Kanununa göre İzmir İli’nde Selçuk, İzmir Körfezi, Bergama,
Menemen, Çeşme, Karaburun, Dikili, Foça, Urla ve Seferihisar’da 10 alan Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı tarafından su ürünleri istihsal sahası olarak belirlenmiştir.
IV.2.3.Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Arazi Kullanım Kabiliyeti
Sınıflaması, Erozyon, Mera, Çayır, Toprağın Mevcut Kullanım Durumları vb.),
İzmir’in topraklarının büyük bölümü kalkersiz kahverengi topraklar sınıfına
girmektedir. Alanı geniş olan diğer topraklar, kalkersiz kahverengi orman toprakları ile kırmızı
Akdeniz topraklarıdır.
Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı
kapsamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı Akdeniz
toprakları, rendzina toprakları ve organik topraklarıdır.
Oluşumlarına göre toprak sınıfları aşağıda özetlenmiştir.
Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu – 2008
İzmir İlinde islemeli tarım toprakları olarak kabul edilen toprakların %95,2’sinin tuzsuz,
%3,3 hafif tuzlu, %0,4’ü orta tuzlu ve %0.1’i ise çok tuzludur. Tarım topraklarının %32.l’i asit,
%60.8’i nötr, %7.1’i ise alkali reaksiyona sahiptir.
Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır. Analiz
sonuçları ortalamalarına göre toprakların %l5.9’unda organik madde çok az, %50’sinde az,
%25,5’inde orta, %6,4’ünde iyi, %2,2’sinde ise yüksek düzeydedir. İl topraklarının azotlu
gübrelerle gübrelenmesi gerekmektedir. Azot noksanlığına yağışlar ve erozyon neden
olmaktadır. Organik madde miktarını arttırıcı önlemlere başvurulması verimlilik ve artış için
gereklidir.
İzmir’in topraklarının büyük bölümü kalkersiz kahverengi topraklar
girmektedir. Alanı geniş olan diğer topraklar, kalkersiz orman toprakları ile kırmızı
topraklarıdır. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş
kaplamaktadır. Geriye kalan topraklar ise kahverengi orman toprakları, kırmızı
toprakları rendzina toprakları ve organik topraklardır.
32
sınıfına
Akdeniz
bir alanı
Akdeniz
AYEN ENERJİ A.Ş.
Arazi Sınıfları
Tablo 5: İzmir İli Arazi Sınıfları Dağılımı (ha)
İzmir İli’nde toprak islemeye elverişli arazileri oluşturan I, II, III ve IV. Sınıf arazilerin
toplamı İl yüzölçümünün % 31’i olan 372.393 ha’dır.
Kullanma Durumu
Tablo 6: Arazilerin Kullanım Durumu
Proje alanının arazi kullanım kabiliyet sınıflaması aşağıda verilmiştir.
E20 t – 3 F VII es
E 20
2
F
VII
es
: Kırmızı kahverengi Akdeniz toprağı, çok sığ (20-0) ve eğim %20-%30
: Şiddetli su erozyonu
: Fundalık
: VII. Sınıf toprak özelliği
: Eğim ve erozyon zararı, toprak yetersizliği
VII. Sınıf Toprakların Özellikleri
Bu sınıfa giren topraklar;
- Çok dik eğim
- Erozyon
- Toprak sığlığı
- Taşlılık
- Yaşlık
- Tuzluluk veya sodiklik gibi, kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli
sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, drenaj
hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontrol
uygulamalarına elverişli olmadığından, çayır ve mera ıslahı için elverişli kullanılma olanakları
oldukça sınırlıdır.
U 15 -3 F VI es
U 15
3
:Kireçsiz Kahverengi Topraklar, sığ (50-20) ve eğim %12-%20
:Şiddetli su erozyonu
33
AYEN ENERJİ A.Ş.
F
VI
es
:Fundalık
:VI. Sınıf toprak özelliği
:Eğim ve erozyon zararı, toprak
VI. Sınıf Toprakların Özellikleri
Bu sınıfa giren topraklar;
- Dik eğim
- Şiddetli erozyon zararı
- Geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri
- Taşlılık
- Sığ kök bölgesi
- Aşırı yaşlık veya taşkın
- Düşük nem kapasitesi
- Tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Bu
sınırlandırmalardan bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültür bitkilerinin
yetiştirilmesi uygun değildir. Ancak çayır, mera ve orman için kullanılabilirler.
Arazi Varlığı Haritası EK-16’da verilmiştir.
IV.2.4. Tarım Alanları (Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Özel Mahsul Plantasyon
Alanları, Sulu ve Kuru Tarım Arazilerinin Büyüklüğü, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık
Üretim Miktarları)
İzmir İli tarım arazilerinin 1.774.505,8 da sulanan alan ve 1.674.439,1 da alanı
sulanmayan kuru tarım arazisidir. DSİ etüt sonuçlarına göre sulanabilecek tarım arazisi alanı
3.041.650 dekardır. İzmir İli tarım alanlarının 1.456.716,6 da. tarla tarımı alanı, 936.342 da.
zeytinlik, 413.101,2 da. sebze tarımı, 274.153 da. meyve alanı, 134.274 da. bağ alanı,
44.680 da. narenciye alanı, 11.590da. kavaklık, 7.850 da. süs bitkisi, 43.730 da. nadas ve
126.508 da. tarıma elverişli bos arazilerden oluşmaktadır.
Tablo 7: Tarım Alanlarının Dağılımı
Kaynak: İzmir İl Çevre Durum Raporu, 2008
34
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 8: Tarımsal Üretim Değerleri
Bitkisel Üretim
Meyve ve diğer uzun ömürlü bitkilerin tarımının yapıldığı alan toplamı 1.401.039,0
dekardır. Sebze ve süs bitkileri alanı toplamı 420.951,2 dekar, tarla alanları toplamı
1.456.716,6 dekardır.
Tarla Bitkileri
Buğdaygiller
Tablo 9: İzmir İli Hububat Ekiliş Alanı ve Üretimi
Buğday
Yıllara göre değişmekte birlikte en geniş alanda ekilisi yapılan tarla bitkisidir. Tüm
ilçelerde ekilisi olan buğday, 2008 yılında 398.954 da alanda ekmeklik ve 52.512 da alanda
durum ekilmiştir. Üretim miktarı iklim koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte yüksek
verimli hibrit çeşitlerin kullanılması ile artmaktadır. 2008 yılı üretim miktarı 160.602 ton
ekmeklik ve 23.986 ton durum olmak üzere 184.588 tondur.
35
AYEN ENERJİ A.Ş.
Arpa
Arpa hayvan yemi olduğu kadar münavebe bitkisi olarak önem taşır. Bira ve yem
sanayi için önemli olmasına karsın ekonomik olmadığı için ekiliş alanı azalmaktadır. İzmir
İli’nde 1970’li yıllarda 250.000 dekara ulasan arpa ekim alanları 1990 ‘lı yıllarda 130.000
dekara düşmüştür. 2008 yılında 115.208 da alanda arpa ekimi yapılmış ve 31.940 ton arpa
üretilmiştir.
Dane Mısır
Gıda ve yem sanayinin önemli ham maddesi olan mısırın üretimini artırmak amacıyla
İzmir İli’nde uygulanmakta olan ikinci ürün projeleri ve yüksek verimli hibrit tohumlar
sayesinde dane verimi artmıştır. 2007 yılı ekiliş alanı 106.964 da, üretim miktarı 105.306
tondur. 2008 yılı ekiliş alanı 106.964 da, üretim miktarı 191.973 tondur. Yaygın olarak yüksek
verimli, orta erkenci hibrit çeşitlerin ekilisi yapılmaktadır.
Yulaf
İzmir İli’nde 2006 yılı yulaf ekilisi 13.115 da üretim miktarı 2.590 tondur. 2008 yılı
ekilisi 17.161 da alanda üretim miktarı 3.823 tondur.
Çavdar
İzmir İli’nde 2006 yılı çavdar ekilisi 8.333 da üretim miktarı 1.642 tondur. 2008 yılı
ekilisi 8.898 da alanda üretim miktarı 1.830 tondur.
Baklagiller
Tablo 10: İzmir İli Baklagil Ekiliş Alanı ve Üretimi
Nohut
2006 yılında 3.141 da üretim miktarı 432 ton iken 2008 yılında 2.925 da alandan
421,5 ton üretim sağlanmıştır.
Kuru Fasulye
2006 yılında 3.538 da alanda ekilip 637 ton olan üretim miktarı, 2008 yılında 3.164 da
alanda ekilip 581,8 ton ürün alınmıştır.
Bakla
2006 yılı bakla ekiliş alanı 2.583 da, üretim miktarı 565 ton iken 2008 yılında 2.323 da
alanda 494,7 ton üretim yapılmıştır. Diğer baklagillerden bezelye ve börülcenin ekiliş
alanında önemli bir değişme olmamıştır. Bu ürünlerin verimlerindeki artış üretim miktarını
artırmıştır.
36
AYEN ENERJİ A.Ş.
Yem Bitkileri
TR3 Ege Bölgesinde en fazla hayvan varlığına sahip olan İzmir İli’nde son yıllarda
yem ihtiyacını karşılamak amacıyla yem bitkileri tarımına önem verilmektedir. Tarla bitkileri
içerisinde yem bitkilerinin ekiliş alanı payı 2007 yılında % 25,12 iken 2008 yılında % 38,16’
ya ulaşmıştır. Yem bitkileri üretiminin destekleme kapsamına alınması, süt sığırcılığının
gelişmesi ve kültür ırkı hayvan çeşitlerinin yaygınlaşması ile üretim hızla gelişmiştir. İzmir
İli’nde kesif yem üretiminde kendine yeterli olup, diğer illere yem bitkisi satısı yapılmaktadır.
En önemli yem bitkileri mısır (silaj), yonca, fiğ ve yem şalgamıdır.
Mısır (silaj)
Hayvancılığın gelişmesi ve yem bitkisi desteklemelerinin verilmesi üzerine üretimi en
fazla artan ve İzmir İli’nde en yüksek ekiliş alanına sahip yem bitkisidir. Pamuk üretimini
bırakan üretici bu ürüne yönelmiştir. Birinci ve ikinci ürün olarak ekiliş alanı 2006 yılında
331.742 da, üretim miktarı 1.612.885 tondur. 2008 yılında 350.113 da alanda 1.592.469 ton
silaj mısır üretimi sağlanmıştır.
Fiğ:
Mısır (silaj)’dan sonra en fazla ekilen yem bitkisidir. Kışlık ikinci ürün olarak buğday ve
pamuk anızına ot üretimi ve yeşil gübre ihtiyacını karşılamak amacıyla ekilmektedir. Yazlık
ürünlerin ekilisinden önce hasadı yapılabildiğinden yaygınlaştırılması gereken bir yem
bitkisidir. Ülkemizde yas ot payı % 4’tür. İzmir İli 2007 yılı ekilisi 42.328 da kuru ot, 24.492 da
yeşil ot ve 250 da dane olmak üzere 67.070 da üretim ise 25.639 ton yeşil ot, 15.843 ton
kuru ot ve 35 ton danedir. 2008 yılında 50.356 da kuru ot, 16.230 da yeşil ot ve 350 da dane
olmak üzere 66.936 da alanda ekim yapılmış ve 20.344 ton yeşil ot, 21.997,5 ton kuru ot ve
53,3 ton dane üretilmiştir.
Yem Şalgamı
2008 yılında ekiliş alanı en fazla olan üçüncü yem bitkisi türü yem şalgamıdır. 2007
yılında 46.730 da alanda ekimi yapılmış ve 273.251 ton üretim sağlanırken, 2008 yılında
47.700 da alanda 281.190,6 ton üretim sağlanmıştır.
Yonca:
En fazla ekim alanına sahip dördüncü yem bitkisi yoncadır. 2007 yılında kuru ot
yetiştiriciliği için 30.554 da, yeşil ot yetiştiriciliği için 6.857 da olmak üzere toplam 37.411 da
alanda ekiliş olup üretim miktarı 45.393 ton kuru ot ve 33.925 ton yeşil ot üretilmiştir. 2008
yılında 6.915 da alanda yeşil ot ve 42.405 da alanda kuru ot ekimi yapılmış ve 44.562 ton
kuru, 28.115 ton yeşil ot üretilmiştir. İzmir İli’nde bu dört yem bitkisi dışında hasıl mısır,
tritikale, sudan otu, sorgum, hayvan pancarı ve üçgül ekilisi yapılmaktadır.
37
AYEN ENERJİ A.Ş.
Endüstriyel Bitkiler
Tablo 11: İzmir İli Endüstri Bitkileri Ekiliş Alanı ve Üretim
Pamuk
İzmir İli’nde tarımı yapılan tarla bitkileri içerisinde en geniş ekiliş alanına sahip bitkidir.
Çiftçimizin donanımı ve üretim programı daha çok pamuğa göre düzenlenmiştir. Karlılık
durumuna göre ekiliş alanı her yıl değişmektedir. Son yıllarda üretim maliyetinin artması,
satış fiyatını düşmesi ve ithalat nedeniyle üretim alanı hızla azalmıştır. Ülkemizin ve
dünyanın en kaliteli pamuğu olan “mıntıka” İzmir İli’nde yetişmektedir. 1980’li yıllara kadar
önemli bir pamuk ihracatçısı olan ülkemiz, bu dönemden sonra dünyanın önde gelen pamuk
ithalatçısı ülkelerden olmuştur. 1980–84 yıllarında % 4 olan dünya ticaretindeki payımız
2003–2004 yılında % 1 ‘e düşmüştür. Pamuk üretimimiz 1980–2000 döneminde % 7
oranında gerilemiştir. Maalesef ülkemiz, pamukta dışa bağımlı bir ülke haline gelmiştir. İzmir
İli pamuk üretiminin ülke payına oranı 2003 yılı itibariyle % 9,1 seviyesindedir (TÜİK 2003
yılında sonraki ülke istatistik verileri açıklanmamıştır.). 2007 yılı pamuk ekiliş alanı 342.106
da, üretimi ise 132.318 tondur. 2008 yılında pamuk ekiliş alanı 208.493 da, üretimi ise
91.397,8 tona gerilemiştir. İzmir İli’nde Menderes, Bergama, Torbalı, Dikili ve Kınık ilçelerinde
ekimi yapılmaktadır.
Patates
Özellikle Ödemiş, Kiraz, Tire, Beydağ ve Bayındır ilçelerinde yetiştirilir. Ödemiş ilçesi
patates üretimi Ege Bölgesinin yemeklik ihtiyacını karşılamaktadır. 2007 yılı birinci ve ikinci
ürün ekiliş alanı 112.237 da, üretim miktarı 287.363 tondur. 2008 yılı ekiliş alanı 113.030 da
üretim ise 284.025tondur. Ekiliş alanları turfanda yemeklik patates üretimine yöneliktir.
Pazarlama ağları geliştiği takdirde üretimi 6-8 kat artırmak mümkündür.
Tütün
Geleneksel ürünümüz olan tütün, diğer bitkilerin ekonomik olarak yetiştirilip, tarımın
yapılamadığı kıraç ve fakir arazilerde küçük aile isletmeleri seklinde yetiştirilmektedir.
Dünyanın en kaliteli tütününün yetiştirildiği İzmir İli’nde üretim kota konulması nedeniyle hızla
azalmıştır. 2006 yılı ekiliş alanı 81.212 da, üretimi ise 6.227 tondur. 2008 yılı ekiliş alanı
50.195 da, üretimi ise 4.035 tondur
Ayçiçeği
1970’li yılların basında 200 ton olan ayçiçeği üretimi 1979 yılından itibaren düzenli bir
artış göstermiştir. 2007 yılında 10.896 da alanda ayçiçeği ekilmiş ve 1.312 ton yağlık ve 86
ton çerezlik ayçiçeği üretilmiştir. 2008 yılında 11.520 da alandan 1.775 ton yağlık ayçiçeği
üretimi yapılmıştır.
38
AYEN ENERJİ A.Ş.
Bahçe Bitkileri
Meyve Üretimi
Ekolojik koşulların uygunluğuna bağlı olarak Đlimizde 2008 yılında 936.342 da zeytin
alanı, 274.153 da meyve alanı, 134.274 da bağ alanı ve 44.680 da narenciye alanı olmak
üzere toplam 1.389.449 da alanda meyvecilik yapılmaktadır. Đlimizde 4 yumuşak çekirdekli,
8 tas çekirdekli, 4 sert kabuklu, 3 turunçgil, 4 üzümsü meyve, 4 subtropikal meyve ve 2
aromatik olmak üzere 29 meyve türü yetiştirilmektedir. 2006 yılı verilerine göre ülkemiz zeytin
(yağlık) üretiminin % 23,00’ü, Kiraz üretiminin % 17,14’ü ve mandalina (satsuma) üretiminin
%14.03’ ü İzmir İli’nde gerçekleşmektedir.
Mandarin
Önemli bir mandarin üretim merkezi olan Đlimizde 2008 yılında 97.909 ton satsuma,
44 tonu diğer çeşitler olmak üzere 97.953 ton üretim yapılmaktadır. 1970 yılında 1 milyon
kadar olan meyve veren ağaç sayısı 1992 yılında 1.214.600’e ve 2008 yılında 1.584.573‘e
ulaşmıştır.
Zeytin
2008 yılı İzmir İli zeytin üretimi 31.617 ton sofralık ve 319.194 ton yağlıktır. Elde
edilen yağ miktarı 65.968 tondur. 2007 yılında 1.033.245 ad. Sofralık ve 12.216.328 ad
yağlık olmak üzere toplam 13.249.573 adet olan meyve veren ağaç sayısı 2008 yılında
1.068.785 adet sofralık ve 12.355.610 adet yağlık olmak üzere toplam 13.424.395 adede
ulaşmıştır. Zeytinin verimi yıllara göre peryodizite sebebiyle değişmektedir. Son yıllardaki
kuraklık verimi olumsuz olarak etkilemiştir. İzmir, safralık, Ayvalık yağlık, uslu, memecik ve
Gemlik üretimi yapılan önemli zeytin çeşitleridir.
İncir
2008 yılı incir üretimi 21.085 tondur. 1970’li yıllarda 800.000 olan meyve veren ağaç
sayısı 1992 yılında 1.350.820 adet, 2008 yılında 1.336.710 adet olmuştur. İncir verimi uzun
yıllar 30-66 kg/ağaç arasında, üretim 22.000-55.000 ton arasında dalgalanmıştır. Kuraklık
üretimi olumsuz olarak etkilemektedir. En yaygın çeşitler Bardacık ve sarıloptur.
Kestane
Türkiye üretimini %16’sını oluşturan Kestane Ödemiş, Beydağ, Kiraz ve Tire’de
yetişmektedir. Toplam meyve veren ağaç sayısı 1970 yılında 140.000 iken 2008 yılında
305.000 adet olmuştur. Aynı yıl kestane üretimi 7.861 tondur. Sarı haşlama, kara haşlama ve
ışıklar en çok yetiştirilen kestane çeşididir.
Şeftali
Türkiye üretiminin % 8’lik kısmını üreten İzmir İli’nde 1973 yılında 566.700 olan
meyve veren ağaç sayısı 2008 yılında 6.630 si nektarın olmak üzere 1.342.040 olmuştur.
Ancak 1970 yılından sonra kuruma, yaslanma, kuraklık ve kirazın ekonomik olarak ön plana
çıkması sonucu cazibesini yitirmiştir. 2008 yılı üretimi 55.380 ton şeftali ve 132 ton
nektarındır. En önemli üretim merkezleri Selçuk, Kemalpaşa, Tire, Torbalı ve Menemen ‘dir.
39
AYEN ENERJİ A.Ş.
Kiraz
İzmir İli’nde kiraz üretiminin yaklaşık % 13’ü gerçekleştirilmektedir. 1973 yılında
194.440 olan ağaç sayısı kirazın ekonomik olarak ön plana çıkmasıyla hızla artmış ve 2007
yılında 1.878.742 adet, 2008 yılında 2.064.976 adede ulaşmıştır. Kiraza yönelişte dış satıma
yönelik kaliteli ve erkenci çeşitler geliştirilmesi ve ekonomik olarak gelirinin yüksek olması
önemli etmenlerdir. 2008 yılında kiraz üretimi 31.940 ton olmuştur.
Üzüm
İzmir İli 2008 yılı üzüm üretimi 33.792 ton çekirdekli sofralık, 57.880 ton çekirdeksiz
sofralık, 735 ton çekirdekli kurutmalık, 27.815 ton çekirdeksiz kurutmalık ve 18.714 ton
şaraplıktır. Türkiye üretimindeki payı % 6 civarındadır. Üzüm üretiminin % 75’i dünya
pazarlarında ısrarla aranan sultaniyedir. Diğer önemli çeşitler razakı, perlet ve alphonsedir.
Đlimizde toplam 129.661 da alanda bağcılık yapılmaktadır. Şaraplık üzüm üretimi son
yıllarda artış göstermektedir.
Nar
2008 yılı üretimi 3.310 ton, meyve veren ağaç sayısı 119.820 adettir.
Sebze Üretimi
İzmir İli önemli sebze üretim merkezlerinden biridir. 24 değişik türde üretim
yapılmaktadır. Domates, biber, hıyar, karpuz, marul, enginar, bamya ve fasulye önemli
sebzelerdir. 2006 yılı verilerine göre ülkemiz enginar üretiminin %32,48’i, hıyar (turşuluk)
üretiminin % 27,17’si, domates (salçalık) üretiminin %17,83’ü ve ıspanak üretiminin % 10.77’
si İzmir İli’nde gerçekleşmektedir.
Domates:
2007 yılı domates ekiliş alanı 96.335 da salçalık ve 40.014 da sofralık olmak üzere
toplam 136.349 da’dır. Üretilen miktar ise 590.037 ton salçalık ve 189.921 ton sofralıktır.
2008 yılı domates ekiliş alanı 106.725 da salçalık ve 76.339 da sofralık olmak üzere toplam
183.064 da’dır. Üretilen miktar ise 704.438 ton salçalık ve 421.398 ton sofralıktır. Önemli
çeşitler SC-212 WC156, pearson ve yerlidir.
Biber:
2008 yılı biber ekiliş alanı 26.072 da salçalık, 11.568 da sivri biber ve 5.977 da
dolmalık biberdir. Üretim miktarı ise 69.743 ton salçalık, 25.035 ton sivri ve 14.824 ton
dolmalık biberdir. Önemli çeşitler çarliston, ege acı, tatlı sivri, yası dolmalık ve sarı
dolmalıktır.
Hıyar:
2008 yılı hıyar üretimi 46.627 tonu turşuluk ve 33.835 tonu sofralık olmak üzere
80.462 tondur. Ekiliş alanı 19.702 da turşuluk ve 12.498 da sofralıktır. Ülkemizde üretilen
sofralık hıyar üretiminin % 6’sı turşuluk hıyar üretimini % 4’ü İzmir İli’nde yetişmektedir.
Önemli çeşitler sakız, Çengelköy, bathalfa F1ve levina F1dir.
40
AYEN ENERJİ A.Ş.
Karpuz:
2008 yılı karpuz ekilisi 70.211 da, üretim miktarı 262.152 tondur. Önemli çeşitler
Halep karası, crimson sweet, Washington ve sugar babydir.
Marul:
2008 yılı marul üretimi, 13.883 ton göbekli, 2.722 ton kıvırcık olmak üzere 16.605
tondur. Marul ekiliş alanı 7.323 da göbekli ve 1.868 da kıvırcık olmak üzere 9.191 da’dır.
Önemli çeşitler yedi kule, adi kara, granel rapistir.
Enginar:
2008 yılındaki 9.540 ton üretim miktarı ile ülke üretiminin % 50’si İzmir İli tarafından
karşılanmaktadır. Ekiliş alanı 8.000 da’dır. Önemli çeşitler sakız ve bayrampaşadır.
Bamya:
2008 yılında 18.244 da alanda, 8.817 ton bamya üretilmistir.
Fasulye (taze):
2008 yılında 25.821 da alanda, 27.854 ton üretim yapılmıştır.
Örtü altı sebze yetiştiriciliği:
İzmir İli’nde örtü altı seracılığın önemli bir yeri vardır. 2008 yılında 118,7 da cam,
6.988,5 da plastik, 340 da yüksek tünel ve 20 da alçak tünel olmak üzere toplam 7.467,2 da
alanda örtü altı sebze tarımı uygulaması yapılmıştır. Cam seranın yatırım maliyetinin
yüksekliği ve yöre ekolojik koşullarının uygun olusu üreticiyi plastik seracılığa yöneltmiştir.
Menderes, Menemen, Torbalı ve Seferihisar en fazla örtü altı sebze yetiştiriciliğinin yapıldığı
ilçelerdir. Örtü altı çiçek yetiştiriciliğinin son yıllarda getirisinin fazla olusu, örtü altı sebze
tarımını olumsuz etkilemiştir.
Hıyar:
2008 yılı örtü altı hıyar üretimi 108.784 ton, ekiliş alanı 4.75,5 dekardır. En çok
üretilen çeşitler solara F1, bonika F1, maram F1 ve patara F1’dir.
Domates:
2008 yılı örtü altı domates üretimi 21.738 ton, ekiliş alanı 747,4 dekardır. En çok
üretilen çeşitler earlina, king globe, FC 21-21 ve H 2274’tür.
Marul:
2008 yılı örtü altı marul üretimi 8.634,95 ton göbekli, 2.816 ton kıvırcık ve 816 ton
aysberg olmak üzere toplam 12.266,95 tondur. Ekiliş alanları toplamı 2.257,3 da göbekli, 804
da kıvırcık ve 204 da aysberg olmak üzere 3.265,3 dekardır.
Süs Bitkileri
İzmir İli’nde kesme çiçek, iç ve dış mekan süs bitkileri üretimi 17 ilçe de örtü altı ve 14
ilçede açıkta süs bitkisi yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ülkemiz süs bitkileri üretimininde İzmir 3.
41
AYEN ENERJİ A.Ş.
Sırada olup, üretimdeki payı %12,5’dir. Örtü altı süs bitkileri üretiminde ise %29,6’lık payla
Antalya’dan sonra ikinci sıradadır. Örtü altı süs bitkileri yetiştiriciliğinin en fazla yapıldığı
ilçeler Menderes, Urla, Balçova ve Seferihisar’dır. Açıkta süs bitkisi yetiştiriciliği ise
Karaburun, Urla, Bayındır ve Torbalı ilçelerinde yoğunluk kazanmıştır.
Kesme Çiçek Üretimi:
İzmir İli’nde gül, krizantem, gerbera ve lilium basta olmak üzere 17 kesme çiçek türü
yetiştirilmektedir. 2008 yılında 1.685,2 da alanda 229.522.000 adet karanfil,1.377 da alanda
25.081.500 adet Nergis, 766 da alanda 113.450.000 adet gül ve 364 da alanda 28.307.000
adet Krizantem olmak üzere toplam 4.192,2 da alanda 396.360.500 adet süs bitkisi üretimi
gerçekleşmiştir.
Doğal Çiçek Soğanı Üretimi:
İzmir İli’nde 2008 yılında İzmir İli’nden ihracat yapan üç firmanın doğa ve üretim
kotası 10.720.491 adet doğal çiçek soğanı olup, 6.233.033 adedi ihraç edilmiştir. Üretim
olarak adlandırılan çiçek soğanları Bornova, Menemen ve Urla ilçelerimizde firmalara ait
alanlarda kültürel yollarla elde edilmektedir.
IV.2.5. Orman Alanları (Ağaç Türleri ve Miktarları, Kapladığı Alan Büyüklükleri ve
Kapalılığı Bunların Mevcut ve Planlanan Koruma ve/veya Kullanım Amaçları, Orman
Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler),
Proje alanı meşçeresinin;
a)
b)
c)
d)
İşletme Şekli
: Baltalık
Mevcut Ağaç cinsleri : Bt
Meşçere tipleri
: BKBt, BKBt-1
Ormansız sahalar
:T
BKBt (Bozuk karışık baltalık),
BKBt (Bozuk karışık baltalık, kapalılığı 1 (gevşek kapalı)),
T (Kayalık, taşlık),
Faaliyet alanı yangın görmüş, gençleştirmeye ayrılmış veya ağaçlandırılan
sahalardan değildir. Ayrıca çalışma alanında milli park, Av yaban hayatı, av üretme sahası,
turizm alanı, özel çevre koruma bölgesi, sit alanını içerisinde kalmamaktadır. Proje
kapsamında orman yangınları ile ilgili her türlü tedbir firma yetkililerince alınacaktır. Orman
yangınları ve alınacak tedbirler ile ilgili bilgiler Bölüm V.2.7.’de belirtilmiştir.
IV.2.6. Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları,
Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları,
Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre
Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu
Kapsamındaki Alanlar),
Proje alan, koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat
Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv
Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Arkeolojik, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel
Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu
Kapsamındaki Alanlar içerisinde yer almamaktadır.
42
AYEN ENERJİ A.Ş.
IV.2.7. Flora ve Fauna (Türler, Endemik Özellikle Lokal Endemik Bitki Türleri, Doğal
Olarak Yaşayan Hayvan Türleri, Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan
Türler; Nadir ve Nesli Tehlikeye Düşmüş Türler ve Bunların Yaşama Ortamları, Av
Hayvanlarının Adları, Popülasyonları ve Bu Türler İçin Alınan Merkez Av Komisyonu
Kararları) Proje Alanı Üzerindeki Vejetasyon Tiplerinin ve Örnekleme Alanlarının Bir
Harita Üzerinde Gösterilmesi, Projede Faaliyetten Etkilenecek Canlılar İçin Alınması
Gereken Koruma Tedbirleri (İnşaat ve İşletme Aşamalarında)
FLORA VE FAUNA
İzmir ili, Karaburun ilçesinde yer alan faaliyet sahası üzerinde ve yakın çevresinde
flora-fauna envanteri mevcut literatür taramaları yapılarak belirlenmiştir.
FLORA
Türkiye 3 floristik bölgenin kesiştiği bir coğrafyada yer almaktadır. Bunlar AvrupaSibirya, İran-Turan ve Akdeniz fitocoğrafik bölgeleridir. Bu bölgeler kendilerine has iklim ve
farklı toprak tipleri içermektedir.
Ayrıca bu bölgelerin birbirlerine geçiş teşkil eden alanlarında ve hatta içlerinde diğer
bölge özelliğine sahip alanlar bulunması ülkemiz florasının zenginleşmesinde önemli rol
oynamaktadır.
Şekil 4:Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri
P.H. Davis’in hazırladığı harita (http://www.dkm.org.tr/anadolu-caprazi/anadolu-caprazi-nedir.php)
EUR.-SİB.(EUX): Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi)
Col.: Öksin alt bölgesinin Kolşik sektörü
MED.: Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi)
W.A: Batı Anadolu bölgesi
T.: Toros Bölgesi
A.: Amanos Bölgesi
IR.-TUR.: Irano-Turanien Bölgesi
43
AYEN ENERJİ A.Ş.
C.A.: İç Anodolu Bölgesi
E.A.: Doğu Anadolu Bölgesi
Mes: Mezopotamya
X: Muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi
İzmir ili, Karaburun ilçesinde yer alan proje alanı Akdeniz bölgesine aittir. Bu bölge
ülkemizin güney ve batı kesimini kapsar.
Proje alanında Akdeniz ve Doğu Akdeniz fitocoğrafik
bulunmaktadır. Faaliyet alanında endemik tür bulunmamaktadır.
bölge
elementleri
Faaliyet alanındaki bitki türlerinin familya bilgileri, Latince isimleri, varsa Türkçe
isimleri, ait oldukları fitocoğrafik bölgeler, endemizm durumları, IUCN’e göre risk sınıfları,
nisbi bolluk dereceleri ve habitat bilgileri tabloda belirtilmiştir. Familya, cins ve tür isimleri
alfabetik olarak verilmiştir.
Tablo 12: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Flora Türleri
Familya ve Tür Adı
Türkçe Adı
Fitocoğrafik
IUCN/ Nisbi
Endemizm
Habitat
Bölge
RDB Bolluk
Amaryllidaceae
Narcissus tazetta
alttür tazetta
-
-
4
Pinus pinea ormanı, sahil yakını
kayalık yerler, Quercus makiliği
Akdeniz
-
-
3
maki, çalı yamaçlar
Doğu Akdeniz
-
-
3
tepe kenarları, maki, tarla
Çoban dikeni Doğu Akdeniz
-
-
4
kayalık yamaç, maki,
Pinus orman açıklığı
Filago pyramidata
-
-
3
taşlık tepe yamaçları, çalılıkta açık
alan, yolkenarı, kumlu alan
Jurinea mollis
-
-
3
orman, maki, firigana, çağıllık
Pilosella x auriculoides
-
3
meşe ve çam ormanı tahrip açıklığı,
otlak, tepe yamaçları, çalılık
Nergis
Apiaceae
Torilis arvensis
alttür elongata
Asteraceae
Anthemis palestina
Centaurea urvillei
alttür urvillei
Papatya
Boraginaceae
Alkanna tinctoria
alttür anatolica
Havacıva
Doğu Akdeniz
-
-
4
kuru yamaçlar, kireçtaşı çağıllar,
bozkır, maki, Pinus ormanı
Doğu Akdeniz
-
-
3
moloz, kurak tepe, kumul
-
-
3
maki, taşlık yamaç, otlak
-
-
4
meşe çalılığı, çam ormanları açıklığı
-
-
3
2
kumlu yerler
kumlu yerler
-
-
4
çam ormanı, meşe çalılığı, maki
-
-
3
kuru tepelikler, çam ormanı, çalılıklar
Brassicaceae
Alyssum fulvescens
varyete fulvescens
Erophila verna
alttür praecox
Campanulaceae
Campanula macrostachya
Caryophyllaceae
Silene nocturna
Spergularia rubra
Cupressaceae
Juniperus oxycedrus
alttür oxycedrus
Akdeniz
Katran ardıcı
Cyperaceae
Carex illegitima
Doğu Akdeniz
44
AYEN ENERJİ A.Ş.
Euphorbiaceae
-
-
3
orman açıklığı, taşlık alanlar,
nadas tarlalar
-
-
4
nadas tarlaları, yolkenarları,
bozkır, meşe ve çam korulukları
Akdeniz
-
-
4
kireçtaşı taraçlar, yolkenarları,
çam ormanları, meşe makisi
Akdeniz
-
-
3
taşlı yamaçlar, maki,
çam ormanları
Doğu Akdeniz
-
-
4
maki ve çam altında
Andrachne telephioides
Fabaceae
Medicago rigidula
varyete rigidula
Ononis pusilla
Ononis spinosa
alttür antiquorum
Kayışkıran
Trifolium glanduliferum
varyete granduliferum
Yonca
Fagaceae
Quercus cerris
varyete cerris
Saçlı meşe
Akdeniz
-
-
3
karışık ve yaprak döken ormanlarda
diğer Quercus türleri, Carpinus,
Fagus, Castanae, Pinus
Quercus ilex
Çalı meşesi
Akdeniz
-
-
3
makide Laurus, Phillyrea,
Carpinus ile yamaçlarda
Sarı püren
Doğu Akdeniz
-
-
4
meşe ve ardıç makisi, kızılçam
korulukları ve kireçtaşı kayalar
Akdeniz
-
-
3
çorak yerler, çam ağaçları,
Quercus çalılığı
Akdeniz
-
-
4
Pinus, Fagus ve Quercus, Juniperus
çalılıkları, maki, taşlı yer
-
-
4
Pinus korulukları, maki çalılık,
kalkerli kayalı yamaçlar, kumullar
Akdeniz
-
-
3
maki içinde kuru kayalık yerler,
meşe çalılığı, kır kenarları
Himantoglossum affine
Doğu Akdeniz
-
-
3
kuru Quercus ormanları, maki, iğne
yapraklı ormanlar, kalkerli yerler
Ophrys attaviria
Doğu Akdeniz
-
-
3
frigana, açık çam ormanları ve
çalılıklar, kuru kalkerli topraklar
Akdeniz
-
-
4
sahil
Akdeniz
-
-
3
çalılık, maki
-
-
3
taşlık alan, kumlu alan
-
-
3
tepe kenarları, maki, meşe çalıları,
karışık ormanlar, yol kenarları
Doğu Akdeniz
-
-
3
taşlı yamaçlar
Akdeniz
-
-
3
orman açıklığı, maki,
taşlık tepe yamaçları
-
-
3
kumlu yerler, maki, aşınmış kıyılar
Guttiferae
Hypericum empetrifolium
Lamiaceae
Sideritis lanata
Liliaceae
Allium paniculatum
alttür paniculatum
Muscari neglectum
Dağ sümbülü
Oleaceae
Jasminum fruticans
Katırtırnağı
Orchidaceae
Pinaceae
Pinus pinea
Ranunculaceae
Clematis cirrhosa
Resedaceae
Reseda alba
Rosaceae
Crataegus monogyna
alttür azarelle
Fıstık çamı
Alıç
Potentilla kotschyana
Rubiaceae
Crucianella angustifolia
Rutaceae
Ruta montana
Scrophulariaceae
Sedef otu
45
AYEN ENERJİ A.Ş.
Linaria simplex
Akdeniz
Violaceae
Viola kitaibeliana
Kaynak: Türkiye Bitkileri Veri Servisi(TÜBİVES)
Baytop T., 2007: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü TDK, ANKARA
2000: Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, ANKARA
-
-
3
seyrek makiler, kayalı ve taşlı
yerler, nadas tarlaları
-
-
3
taşlık yamaç, moloz, maki, kıyı
IUCN RED DATA BOOK Kategorileri
EX: Tükenmiş
EW: Doğada tükenmiş
CR: Çok tehlikede
EN: Tehlikede
VU: Zarar görebilir
LR: Az tehdit altında
LR(cd): Koruma önlemi gerektiren
LR(nt): Tehdit altına girebilir
LR(lc): En az endişe verici
DD: Veri yetersiz
NE: Değerlendirilemeyen
Nisbi Bolluk Dereceleri
1. Çok Nadir
2. Nadir
3. Orta Derecede Bol
4. Bol
5. Çok Bol veya Saf Populasyon Oluşturmakta
FAUNA
Faaliyet alanı için yapılan geniş kapsamlı literatür taraması sonucunda, bulunması
muhtemel yaban yaşamı envanteri oluşturulmuştur.
Yapılan fauna çalışması sonucunda, faaliyet alanında bulunan Amphibia, Reptilia,
Aves ve Mammalia türleri tablolarda belirtilmektedir.
Tablo 13: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Amphibia Türleri
Familya Adı
Tür Adı
Türkçe Adı
Habitat
IUCN
BUFONİDAE
Bufo bufo bufo
Siğillikurbağa
Taş altı, toprak içi
LR(lc)
RDB BERN
nt
III
PELOBATİDAE
Pelobates syriacus
Toprak kurbağası
Toprak içi
LR(lc)
nt
II
SALAMANDRİDAE
Triturus karelinii
Pürtüklü semender
Suya yakın orman ve taşlıklar
nt
II
LR(lc)
Kaynak: Demirsoy A., 1996: Türkiye Omurgalıları ‘Amfibiler’ Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü,
Proje No: 90-K-1000-90, ANKARA
http://www.iucnredlist.org/
IUCN Risk Sınıfları
EW: Vahşi hayatta nesli tükenmiş
CR: Ciddi tehlike altında
EN: Tehlike altında
VU: Hassas
LR: Düşük risk
LR(cd): Korumaya bağımlı
LR(nt): Yakın tehdit altında
Bern Listeleri
EK-II: Kesin koruma altındaki fauna türleri
EK-III: Koruma altındaki fauna türleri
46
AYEN ENERJİ A.Ş.
Prof. Dr. Ali Demirsoy’a göre Red Data Book Kategorileri
Ex: Tükenmiş türler
E: Tehlikede olan türler
V: Zarar görebilir türler
R: Nadir türler
I: Meçhul türler
K: Yetersizce bilinen türler
O: Tehlike dışı türler
nt: Nadir veya tehdit altında olmayan türler
Tablo 14:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Reptilia Türleri
Familya Adı
Tür Adı
Chamaeleo chamaeleon
CHAMAELEONİDAE
chamaeleon
Türkçe Adı
Habitat
Bukalemun
Ağaçlar
-
nt
II
EK-1
Orman kenarındaki
taşlık,
kumluk ve çalılık yerler
-
nt
II
EK-1
LR(lc)
nt
III
EK-1
COLUBRİDAE
Coronella austriaca
austriaca
Güney yılanı
GEKKONİDAE
Hemidactylus turcicus
turcicus
Geniş parmaklı
Taş altı, kayalar arası
keler
IUCN RDB BERN AKK(*)
Orman ve makiliklerde,
İnce kertenkele taşlar ve yapraklar
LR(lc) nt
II
arasında
Kaynak: Demirsoy A., 2006: Türkiye Omurgalıları ‘Sürüngenler’ Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90, ANKARA
(*) T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü “2010-2011 Av Dönemi
Merkez Av Komisyonu Kararları”
SCİNCİDAE
Ablepharus kitaibelii
kitaibelii
EX: Tükenmiş
CR: Çok tehlikede
EN: Tehlikede
DD: Veri yetersiz
Bern Listeleri
R: Nadir türler
I: Meçhul türler
47
EK-1
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 15:Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Aves Türleri
Familya Adı
CAPRİMULGİDAE
CERTHİİDAE
CHARADRİİDAE
COLUMBİDAE
CORACİİDAE
CORVİDAE
EMBERİZİDAE
FALCONİDAE
FRİNGİLLİDAE
Tür Adı
Caprimulgus europaeus
Türkçe Adı
Çobanaldatan
Halkalı cılıbıt
Tahtalı
Gökkuzgun
Alakarga
Boz çinte
Kerkenez
Habitat
St, ÇB
Or,ÇB
SA
Or,ÇB
St, ÇB
ÇB,Or
ÇB
ÇB, St
IUCN
LR(lc)
LR(lc)
LR(lc)
LR(lc)
LR(nt)
LR(lc)
LR(nt)
LR(lc)
Certhia familiaris
Orman tırmaşıkkuşu
Charadrius hiaticula
Columba palumbus
Coracias garrulus
Garrulus glandarius
Emberiza cineracea
Falco tinnunculus
Coccothraustes
coccothraustes
Lanius nubicus
Anthus trivialis
Ficedula parva
Luscinia megarhynchos
Parus lugubris
Parus major
Passer montanus
Dendrocopos syriacus
Kocabaş
ÇB,Or
LR(lc)
ERL BERN STATÜ AKK
L-3
II
G
EK-1
II
Y
EK-1
II
T,KZ EK-1
Y
EK-3
L-3
II
G
EK-1
III
Y
EK-3
L-3
II
Y,G
EK-1
L-3
II
Y
EK-1
Y,KZ
EK-1
LANİİDAE
Maskeli örümcekkuşu
St,Or LR(lc) L-3
III
G
MOTACİLLİDAE
Ağaç incirkuşu
St
LR(lc)
II
T,G
MUSCİCAPİDAE
Küçük sinekkapan
ÇB, Or LR(lc)
II
T
MUSCİCAPİDAE
Bülbül
ÇB,Or LR(lc)
II
G
PARİDAE
Ak yanaklı baştankara
Or,ÇB LR(lc)
II
Y
PARİDAE
Büyük baştankara
ÇB,Or LR(lc)
II
Y
PASSERİDAE
Ağaç serçesi
ÇB,St LR(lc)
III
Y
PİCİDAE
Alaca ağaçkakan
Or,ÇB LR(lc)
II
Y
REGULİDAE
ÇB,Or LR(lc)
II
Y,KZ
Regulus regulus
Çalıkuşu
SYLVİİDAE
Phylloscopus sibilatrix
Orman çıvgını
ÇB,Or LR(lc)
G
SYLVİİDAE
Sylvia curruca
Küçük akgerdan
ÇB, Or LR(lc)
II
G
SYLVİİDAE
Sylvia melanocephala
Maskeli ötleğen
ÇB,Or LR(lc)
II
Y
SYLVİİDAE
Sylvia nisoria
Çizgili ötleğen
ÇB,Or LR(lc)
II
G,T
SYLVİİDAE
Sylvia rueppelli
Kara boğazlı ötleğen
ÇB,Or LR(lc)
II
G
TURDİDAE
Erithacus rubecula
Kızılgerdan
ÇB,Or LR(lc)
II
Y
TURDİDAE
Turdus iliacus
Kızıl ardıç
ÇB,Or LR(lc)
III
KZ
Kaynak:
Demirsoy A., 2008: Genel Zoocoğrafya ve Türkiye Zoocoğrafyası ‘Hayvan Coğrafyası’ Meteksan A.Ş.,ANKARA
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü “2010-2011 Av Dönemi Merkez
Av Komisyonu Kararları”
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-2
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-1
EK-2
Habitat
St: Step
Or: Orman
SA: Sulak alan
Dn: Deniz
DK: Dağlık ve kayalık
ÇB: Çalı ve bahçelik
Yurt Statüsü
Y: Yerli
G: Göçmen
T: Transit
KZ: Kış ziyaretçisi
BG: Bölgeler arası göç
YG: Yükselti göçmeni
R: Rastlantısal
Ya: Yaz konukçusu
YZ: Yaz ziyaretçisi
European Red List Kategorileri
L-1, LİSTE 1: Avrupa’da Yaşayan ve Soyu Tehlikede Olan Türler
L-2, LİSTE 2 : Avrupa’da Dışında da Yaşayan ve Soyu Tehlikede Olan Türler
L-3, LİSTE 3: Soyu Tehlike Altında Olmayan; Ama Avrupa’da Özel İlgi Gösterilen Türler
L-4, LİSTE 4 : Soyu Tehlike Altında Olan Türler
48
-
II
AYEN ENERJİ A.Ş.
EX: Tükenmiş
CR: Çok tehlikede
EN: Tehlikede
DD: Veri yetersiz
Bern Listeleri
Tablo 16: Faaliyet Alanı ve Çevresinde Belirlenen Mammalia Türleri
Familya Adı
Tür Adı
Türkçe Adı
Habitat
IUCN RDB BERN
Orman, fundalık, makilik,
CANİDAE
Canis aureus
Çakal
LR(lc)
nt
meşelik
Ağaçlık, fundalıklar ve
ERİNACEİDAE
Erinaceus concolor Kirpi
LR(lc)
nt
III
çalılıklar
Otluk, ormanlık, açık
LEPORİDAE
Lepus europaeus
Yabani tavşan
LR(lc)
nt
III
araziler
Oryctolagus
Kumlu, çalılık,
LEPORİDAE
Adatavşanı
LR(nt)
nt
III
cuniculus
ağaçlık araziler
İğneyapraklı ormanlar,
SORİCİDAE
Suncus etruscus
Etrüsk sivrifaresi
LR(lc)
nt
III
bahçeler, kırlar
VESPERTİLİONİDAE Nyctalus noctula
Akşamcı yarasa Ormanlar, yerleşim yerleri LR(lc)
V
II
Kaynak: Demirsoy A., 1996: Türkiye Omurgalıları ‘Memeliler’ Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü,
Proje No: 90-K-1000-90, ANKARA
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü “2010-2011 Av Dönemi Merkez
Av Komisyonu Kararları”
EX: Tükenmiş
CR: Çok tehlikede
EN: Tehlikede
DD: Veri yetersiz
Bern Listeleri
R: Nadir türler
I: Meçhul türler
Bern Sözleşmesi’nin Ek-2 ve Ek-3 listesinde yer alan fauna türleri için, sözleşmenin 6.
ve 7. maddeleri uygulanacaktır. Bu maddeler:
49
AKK
EK-3
EK-1
EK-3
EK-3
EK-1
AYEN ENERJİ A.Ş.
Madde 6
Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak
korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu
türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır:
a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri;
b)Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip
etmek;
c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme,
geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek;
d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa
bu yumurtaları alıkoymak;
e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş
hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun
kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç
ticareti.
Madde 7
1-Her Akit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence
altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır.
2-III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü işletme şekli, 2. maddenin
şartları gözönünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde
düzenlenmiş olacaktır.
3-Alınacak önlemler;
a)Kapalı av mevsimlerini ve/veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları,
b)Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun
durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını,
c)Yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satışının, satmak amacıyla elde
bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde
düzenlenmesi hususlarını kapsamaktadır.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün
"2010-2011 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları "
Ek-1 (Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları),
Ek-2 (Merkez Av Komisyonu’nca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları),
Ek-3 (Merkez Av Komisyonu’nca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av
Hayvanları) listeleri ilgili tablolarda gösterilmiştir.
Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan yaban hayvanlarının avlanması, ölü yada canlı
bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır.
Ek-3 listesinde yer alan yaban hayvanları Çevre ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen
2010-2011 av döneminde belirtilen sürelerde avlanmasına Merkez Av Komisyonunca izin
verilen av hayvanlarıdır.
IV.2.8. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler
(Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş
Alanlar, 25.09.1978 Tarih ve 16415 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan 7/16349 Sayılı
bakanlar Kurulu Kararı İle Sınırlandırılmış Alanlar vb.)
Rüzgar santralinin kurulacağı arazi orman arazisi içerisinde kalmaktadır. Kullanılacak
orman arazisi ve buradaki tesisler için 03.07.2004 tarihinde 25511 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanarak yürürlüğe giren Orman Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'da
"Savunma, ulaşım, enerji, haberleşme, su, atık su, petrol, doğalgaz, altyapı ve katı atık
50
AYEN ENERJİ A.Ş.
bertaraf tesislerinin; sanatoryum, baraj, gölet ve mezarlıkların; Devlete ait sağlık, eğitim ve
spor tesislerinin ve bunlarla ilgili her türlü yer ve binanın Devlet Ormanları üzerinde
bulunması veya yapılmasında kamu yararı ve zaruret olması halinde, gerçek tüzel kişilere
bedeli mukabilinde Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebilir" ifadesi bulunmaktadır. Bu
kapsamda faaliyet gerçekleştirilirken Çevre ve Orman Bakanlığı’nın ilgili Orman Bölge
Müdürlüğünden orman alanları ile ilgili gerekli izinler alınacaktır. Proje alanı, kamu kurum ve
kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 25.09.1978 tarih ve 16415 sayılı Resmi
Gazetede yayınlanan 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile sınırlandırılmış alanlar, askeri
yasak ve askeri güvenlik bölgeleri vb. içerisinde kalmamaktadır.
IV.2.9. Bölgenin Genel İklim Koşulları, Sayılı Günler, Sıcaklık, Yağış ve Rüzgar
Dağılımları,
Akdeniz iklim kuşağında kalan İzmir’de yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı
geçmektedir. Dağların denize dik ve ovaların İç batı Anadolu eşiğine kadar sokulması, denize
etkilerin iç kesimlere kadar yayılmasına olanak vermektedir.
Tablo 17: İzmir İli Aylara Göre Sıcaklık Değişimleri
Aylar
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
YILLIK
Ortalama
Sıcaklık
o
( C)
7,9
8,2
10,5
14,6
19,1
23,8
26
25,4
21,9
17,5
12,6
9,5
16,4
Ortalama
Yüksek
o
Sıcaklık ( C )
12,3
12,9
15,6
19,5
23,7
28,5
31,3
30,9
27,4
22,9
17,6
13,6
21,4
Ortalama Düşük
Sıcaklık
o
( C)
4,3
4,4
6,1
10
14,2
18,3
20,5
20,2
17
13,3
8,8
6,1
11,9
Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere aylık ortalama sıcaklık seviyeleri Haziran,
Temmuz, Ağustos aylarında en yüksek değeri göstermektedir. Aylık ortalama sıcaklık değeri
en yüksek Temmuz ayında olup, aylık ortalama düşük sıcaklık değeri en düşük ay ise Ocak
ayıdır.
YAĞIŞ:
İzmir’de iklim elemanları içinde en büyük değişkenliği yağış miktarı göstermektedir.
Yıllık ortalama yağış miktarı 574,4mm olmasına karşın, genel atmosfer dolaşımında görülen
değişmelere bağlı olarak bazı yıllarda yağış toplamı artmaktadır. Yıl içinde yağış miktarı ekim
ayının ikinci yarısından itibaren artış göstermekte ve Mayıs ayına kadar devam etmektedir.
Aylık ortalama yağış miktarının en yüksek olduğu aylar Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat’tır.
Ortalama yağış değerlerine göre, sadece Aralık ayında düşen yağışların yıllık toplama katkısı
%20 civarındadır. Yaz aylarında aylık yağış miktarının yıllık toplam içindeki payı ise,%2
düzeyine düşmektedir.
51
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 18: Konya İli Yağış Dağılımı
Aylar
Ortalama
Toplam
Günlük
En Çok
Ortalama
Kar
Yağış
Miktarı
Yağış
Miktarı
Yağışlı
Günler
(mm)
(mm)
Sayısı
Ocak
94,6
117
0,4
Şubat
80,6
80,2
0,4
Mart
67,2
47,8
0,2
Nisan
46,4
51,7
0
Mayıs
20,7
39,1
0
Haziran
8,6
41,6
0
Temmuz
3,6
24,6
0
Ağustos
1,8
7,9
0
Eylül
14,3
40,6
0
Ekim
36,9
74,4
0
Kasım
90,2
87,3
0
Aralık
109,5
73
0,3
NEM
İzmir’de bağıl nem oranı sıcaklığın yüksek, bulutluluğun az olduğu yaz aylarında
düşüktür. Buna karşılık nemli hava akımlarının etkisine girildiği yılın soğuk döneminde artış
görülmektedir. Yıl içinde Mart ayından itibaren azalmaya başlayan ortalama bağıl nem değeri
en düşük oranına Temmuz ayında ulaşmaktadır.
Tablo 19: Aylara Göre En Düşük Bağıl Nem ve Ortalama Bağıl Nem Tablosu
Aylar
En
Düşük
Bağıl
Nem
Ortalama
Bağıl
Nem
(%)
(%)
Ocak
35
75
Şubat
26
73
Mart
24
74
Nisan
23
73
Mayıs
21
72
Haziran
22
67
Temmuz
20
66
Ağustos
18
69
Eylül
18
71
Ekim
21
75
Kasım
22
76
Aralık
23
76
YILLIK
18
72
RÜZGAR
İzmir’in deniz kıyısında bulunması ve karadaki topografik farklılıklar sebebiyle
rüzgarların genel olarak deniz-kara ve vadi-tepe arasında gidip gelen rüzgarlar olduğu
52
AYEN ENERJİ A.Ş.
görülmektedir. Rüzgarlar, hem gündüz ve gece saatlerine hem de bölgelerin denizlere ve
dağlara göre konumlarına bağlı olarak zıt yönlere dönmektedir.
Tablo 20: Aylık Ortalama Rüzgar Hızı, En Hızlı Rüzgar hızı Ve Yönü, Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı, Ortalama
Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Tablosu
Ortalama
Fırtınalı
Gün
Sayısı
Ortalama
Kuvvetli
Rüzgarlı
Gün
Sayısı
29,8
1,2
5,7
28,1
1,3
5,3
WNW
28,4
0,8
4,9
SSW
22,8
0,5
5
2,5
S
18,6
0,1
3,7
2,7
W
25,1
0,1
5
Temmuz
2,6
WNW
24
0,3
5,9
Ağustos
2,4
WNW
20,1
0,1
3,7
Eylül
2,4
WSW
19,1
0,1
3,7
Ekim
2,1
W
29,1
0,2
3,1
Kasım
2,2
SW
31
0,8
4,2
Aralık
2,3
SSW
27
1
5,2
YILLIK
2,4
SW
31
6,5
55,4
Ortalama
Rüzgar
Hızı
(m/s)
Yönü
Ocak
2,4
SSW
Şubat
2,5
W
Mart
2,5
Nisan
2,5
Mayıs
Haziran
Aylar
En Hızlı Rüzgar
Hızı (m/s)
Yıllık olarak en fazla esen rüzgarlar doğu-güneydoğu(ESE) yönünden gelmektedir.
Bunu güney-güneydoğu (SSE),batı-kuzeybatı (WSW) ve güneydoğu (SE) yönleri
izlemektedir. Kış aylarında hakim yönler güneydoğulu rüzgarlardır. Bu aylarda en fazla esen
yön doğu-güneydoğu (ESE) olup, bunu güney-güneydoğu (SSE) ve güneydoğu (SE) yönleri
izlemektedir. Yaz aylarında rüzgarlar en fazla doğu-güneydoğu ile batı-güneybatı arasında
değişmektedir.
Şekil 5: Kış Aylarına Ait Rüzgar Grafiği
53
AYEN ENERJİ A.Ş.
Şekil 6: Yaz Aylarına Ait Rüzgar Gülü
Tablo 21: Rüzgar Esme Sayıları Toplamı Tablosu
Aylar
Yönler
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
N
66
50
52
79
61
82
97
83
65
74
60
82
851
NNE
86
80
99
75
76
119
165
131
100
86
85
104
1206
NE
61
69
66
65
69
69
116
106
89
98
72
97
977
ENE
199
167
161
143
119
141
180
181
187
190
178
196
2042
E
298
247
285
202
206
171
189
203
218
229
241
303
2792
ESE
930
807
765
580
639
563
566
631
608
713
833
874
8509
SE
475
368
331
298
292
226
192
214
263
356
398
477
3890
SSE
287
297
281
260
134
124
128
135
145
187
266
276
2520
S
100
109
114
94
61
39
43
41
52
49
76
119
897
SSW
57
44
60
85
65
70
61
49
45
48
45
65
694
SW
36
42
76
95
150
178
170
155
103
64
47
35
1151
WSW
79
104
183
317
471
535
535
540
473
264
150
57
3708
W
45
94
174
218
286
248
215
210
232
223
118
35
2098
WNW
98
92
165
178
168
134
133
119
126
203
128
69
1613
NW
57
54
81
68
72
69
63
52
52
72
69
62
771
NNW
84
75
70
92
77
88
101
90
94
92
102
114
1079
54
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 22: Rüzgar Yönlerine Göre Ortalama Hız
Aylar
Yönler
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
YILLIK
N
1,9
2,6
2,1
1,4
1,4
1,6
2,2
1,7
1,6
1,6
1,8
2
1,8
NNE
1,9
2,2
2,1
1,5
1,8
2,1
2,2
1,9
1,7
1,7
1,7
1,7
1,9
NE
1,7
2
1,9
1,5
1,7
1,8
2,1
1,9
1,8
1,5
1,4
1,6
1,8
ENE
2,2
2,1
1,7
1,5
1,4
1,5
1,7
1,7
1,6
1,9
1,8
1,9
1,8
E
2,4
2,3
2,2
1,9
1,6
1,5
1,7
1,6
1,8
1,7
1,9
2,2
1,9
ESE
2,2
2,3
2,2
1,9
1,9
1,9
1,7
1,7
1,8
1,91,8
1,9
2,1
2
SE
2,4
2,2
2,1
1,9
1,8
1,8
1,5
1,5
1,6
2
2
2,3
2
SSE
2,4
2,7
2,4
2,3
1,8
1,5
1,5
1,4
1,5
2,8
2,4
2,6
2,2
S
3,6
4
3,4
3,2
2,3
2,4
1,2
1,2
2,1
1,8
3,5
3,5
3,1
SSW
3,9
2,9
3
3
2,2
2,1
1,4
1,8
2,3
2,5
2,8
3,6
2,6
SW
3,8
2,6
3,1
3,6
3
3,4
3,2
2,9
3
2,9
2,4
3,3
3,1
WSW
3,4
3,5
3,7
4
3,9
4,4
4,2
4
3,8
3,4
2,7
2,5
3,9
W
2,5
2,7
3,2
3,9
3,8
4,3
4,3
4,2
4,1
3,2
3,2
3,3
3,8
WNW
2,9
3,2
3,3
3,3
3,3
3,7
3,6
3,6
3,4
2,2
3,1
2,8
3,3
NW
2
2,8
2,71,9
2,3
2,6
2,7
3,1
2,3
2,7
1,5
2,6
2,5
2,6
NNW
1,8
2,3
2
1,6
2,2
2
1,6
1,6
1,5
1,6
2,2
1,9
BASINÇ
Tablo 23: Ortalama Yerel Basınç(hPa)
Rasat
Süresi/Aylar
Oratlama Yerel
Basınç
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
1017,4
1016,6
1015,0
1012,5
1012,6
1011,2
1009,3
1009,9
1013,3
1016,2
1017,3
1017,4
1014,1
55
AYEN ENERJİ A.Ş.
BUHARLAŞMA
Tablo 24: Ortalama Buharlaşma Miktarları (mm.)
Aylar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
Günlük en çok
buharlaşma
6,1
4,8
39,0
8,2
9,6
11,8
14,0
14,0
16,5
260,0
4,8
4,5
260,0
Ortalama Buharlaşma
28,7
39,3
70,2
97,6
145,2
191,2
216,8
190,2
131,7
93,9
46,3
30,9
1282,0
KAR, DOLU, SİS VE KIRAĞI
Tablo 25: Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı
Aylar
Yıllık
1
0,4
2
0,4
3
0,2
4
-
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
-
11
-
12
0,3
Yıllık
1,2
Tablo 26: Ortalama Dolulu Gün Sayısı
Aylar
Yıllık
1
0,1
2
0,2
3
0,2
4
-
5
-
6
-
7
-
8
-
9
-
10
-
11
-
12
0,1
Yıllık
0,4
Tablo 27: Ortalama Sisli Gün Sayısı
Aylar
Ortalama Kırağılı
Gün Sayısı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
-
-
0,1
-
-
-
0,1
0,2
0,1
-
-
-
0,4
Tablo 28: Ortalama Kırağılı Gün Sayısı
Aylar
Ortalama Kırağılı
Gün Sayısı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Yıllık
4,6
3,3
1,0
-
-
-
-
-
-
-
0,7
2,5
12,0
IV.2.10. Diğer Özellikler
56
AYEN ENERJİ A.Ş.
IV.3. Sosyo – Ekonomik Çevrenin Özellikleri
IV.3.1. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri (Eğitim, Sağlık, Kültür Hizmetleri ve Bu
Hizmetlerden Yararlanılma Durumu)
Eğitim
İlk ve Orta Öğretim
Bir eğitim, kültür ve üniversite şehri olan İzmir İli’nde (2006-2007 öğretim yılı ) 844
Okul Öncesi Okul, 1252 İlköğretim (Resmi+Özel) Okulu, 182 Genel ve 217 Meslek ve Teknik
Lise olmak üzere toplam 2 495 adet okul bulunmaktadır.
Okul öncesi Öğretim kurumlarında öğretmen sayısı 1 538, öğrenci sayısı 27 220 dir.
İlköğretim Okullarındaki öğretmen sayısı 17 683, öğrenci sayısı 459 994 dur. Lise ve Meslek
Liselerindeki öğretmen sayısı ise 10 058, öğrenci sayısı 165 278’dır. İlimizde toplam öğrenci
sayısı 652 492 olup, öğretmen sayısı ise 29 279 ‘dur.
İlimizde ayrıca 20 adet Özel Eğitim Okulu bulunmaktadır. Bu okullarda toplam 192
öğretmen ve 1473 öğrenci bulunmaktadır.
İzmir İlinde Okulların Genel Durumu
Tablo 29:Okul Öncesi
Okul Sayısı
Derslik Sayısı
Öğretmen Sayısı
Öğrenci Sayısı
844
1 726
1 538
27 220
Kaynak: www.izmir.gov.tr
Tablo 30:İlköğretim
Okul Sayısı
1 252
Derslik Sayısı
11 700
Öğretmen Sayısı
17 683
Öğrenci Sayısı
459 994
Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı
26
Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı
39
Tablo 31: Lise Ve Dengi Okullar
Genel Lise
Okul Sayısı
Derslik Sayısı
Öğretmen Sayısı
Öğrenci Sayısı
Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı
Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı
182
3 321
6 013
100 649
17
30
57
Mesleki ve
Teknik Lise
217
1 836
4 045
64 629
16
35
Toplam
399
5 157
10 058
165 278
16
32
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 32: Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı
Türkiye
Ortalaması
İzmir
Ortalaması
İlköğretim
59
39
Genel Lise
37
30
Meslek Lisesi
33
35
Eğitim Kademesi
Tablo 33: Öğretmen Başına Öğrenci Sayısı
Türkiye
Ortalaması
İzmir
Ortalaması
Okul Öncesi
17
17
İlköğretim
30
26
Genel Lise
18
17
Meslek Lisesi
13
16
Eğitim Kademesi
Üniversiteler
İzmir ilinde (Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Yüksek Teknoloji Enstitüsü,
Yaşar Üniversitesi ve Ekonomi Üniversitesi Rektörlükleri olmak üzere) beş üniversite
mevcuttur. Bu üniversitelerden; Dokuz Eylül Üniversitesinde 3.026 akademik personel ve
41.289 öğrenci, Ege Üniversitesinde 2.969 akademik personel ve 41.766 öğrenci, Yüksek
Teknoloji Enstitüsünde 478 akademik personel ve 1 997 öğrenci, Ekonomi Üniversitesinde
351 akademik personel ve 4 932 öğrenci, Yaşar Üniversitesinde de 134 akademik personel
ve 1.871 öğrenci olmak üzere toplam 6.958 akademik personel ve 91.855 öğrenci
bulunmaktadır.
Üniversitelerin Kampus Durumu: Dokuz Eylül Üniversitesi (Konak, Bornova, Buca,
Balçova, Narlıdere, Karşıyaka, Urla ve Torbalı ilçelerinde olmak üzere) 13 ayrı yerleşim
alanına dağılmış olarak hizmet sunmaktadır. Ege Üniversitesi, Bornova Kampusunda
faaliyetlerini sürdürmektedir. Yüksek Teknoloji Enstitüsünün Kampus alanındaki inşaatların
yapımı devam etmektedir.
Tablo 34: Üniversitelerin Enstitü, Fakülte, Y.Okul, Öğrenci ve Öğretim Görevlileri Durumu
9 Eylül
Üniv.
Ege
Üniv.
Y.Tekn.
Ens.
Ekonomi
Üniv.
Yaşar
Üniv.
Toplam
Fakülte Sayısı
10
11
3
5
4
33
Enstitü Sayısı
10
7
1
2
2
22
Yüksek Okul
10
13
0
2
2
27
Öğretim El. Say.
3 026
2 969
478
351
134
6 958
Öğrenci Sayısı
41 289
41 766
1 997
4 932
1 871
91 855
58
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 35: Yüksek Öğrenim Yurtlarının Yatak Kapasiteleri
Kız
Erkek
Toplam
Bornova Yurdu
3 018
2 192
5 210
Atatürk Yurdu
896
936
1 832
H. A. Yesevi Yurdu
744
760
1 504
H. A. Tatari Kız Yurdu
648
-
648
Urla Yurdu
304
384
688
Çeşme Yurdu
92
72
164
5 702
4 344
10 046
TOPLAM
Yüksek Öğrenim öğrencilerine yönelik olarak İzmir İli’nde altı (6) öğrenci yurdu
bulunmakta, bu yurtlardaki 2006 Aralık ayı sonu itibariyle yatak kapasitesi 10.046’tür.
Sağlık
İzmir’de Sağlık Bakanlığına bağlı 27 hastanede 6384 adet yatak bulunmaktadır.
Üniversite Hastanelerinde 3089 yatak, 16 adet olan Özel Hastanelerde ise 915 adet yatak
bulunmaktadır. Hastanelerin yatak işgal oranları incelendiğinde, il merkezlerindeki devlet
hastanelerinde ve üniversite hastanelerinde % 80’lere varan bu rakamın ilçe hastanelerinde
ve özel hastanelerde % 30 civarında olduğu gözlenmektedir. Bu durum, İzmir’deki büyük
hastanelerin özellikle çevre iller için son başvuru yeri olmasından kaynaklanmaktadır. Bütün
bu sonuçlar, İzmir’deki sağlık hizmetlerinin koordinasyonunda ve hizmetin planlanmasında
temel veri kaynakları olarak alınmaktadır.
59
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 36: İzmir İlindeki Devlet ve Kamu Hastaneleri
S.B. Toplam Yatak Sayısı=6062
S.B. Yatak Doluluk Oranı %=73,1
60
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 37: İzmir İlindeki Özel Hastaneler
Özel Hastaneler Yatak Doluluk Oranı %=42,9
61
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 38: Özel Hemodiyaliz Merkezleri
62
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 39: Üniversite Hastaneleri
Üniversite Hast. Yatak Doluluk Oranı % = 78
Tablo 40: İzmir İli Sağlık Kurumları Dağılımı (2008)
*Belediye Hastanesi ve Kara Hastanesi
Kültürel Değerler
Ülkemizin üçüncü büyük kenti olan İzmir her şeyden önce uluslar arası ticarete açık
bir liman kentidir. İzmir’in görünümünü giderek değiştiren ticari ofisler, bürolar, banka ve
sigorta şirket binaları bu görünümün tipik göstergeleridir. Öte yandan sanayi ve tarımsal
üretime paralel olarak gelişen ihracata yönelik liman isletmesi tesisleri ve benzerleri kentin
ticari çehresini oluştururlar. Kültürel zenginliklerin, ticari niteliği ağır basan bir kente belirleyici
bir önem taşıması her zaman görülen bir olgu değildir. Oysa İzmir bu anlamda olağan dışı bir
kültür zenginliğine sahiptir. Tiyatroları, kütüphaneleri, eğitimi, müzeleri ile İzmir’in kültür
tarihindeki önemi inkar edilemez. Kültür varlıklarımız olarak medreseler, camiler, şadırvanlar
bulunmaktadır.
Efes Müzesi
Efes Müzesi salonlarında sergilenmekte olan arkeolojik eserler bazı müzelerde
olduğu gibi kronolojik olarak değil buluntu yerine göre sergilenmektedir.
Yeşilova Höyüğü
Smyrna (Tepekule)’de yapılan kazılar neticesinde İzmir’in tarihi MÖ 3.300/3.000
yıllarına yani Erken Tunç Çağı’na dayanmaktaydı. Ancak 2005 yılında Yeşilova Höyüğünde
yapılan kazılar İzmir’in tarihinin M.Ö.9.000– 8.000’lere uzandığı ortaya koymuş neticesinde
de 5 binyıl ile özleştirilen İzmir tarihi en az 3 binyıl daha eskiye gitmiştir
63
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tire Müzesi
Tire müzesi 1936 yılında Atatürk’ün kurduğu Halkevlerinin Müzecilik kolu tarafından
amatörce bir çalışma ile baslar.1945 yılında Nüfus memuru Faik TOKLOĞLU müzecilik
kolunun basına geçer ve çalışmalarını tamamlayarak Milli Eğitim Bakanlığı Eski Eserler ve
Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı Müze Memurluğu olarak hizmet verir. 1945-1970 yılları
arasında İlçemizde bulunan Yeşil İmaret (Yahsibey) Camiinde hizmet vermekte iken, şimdiki
adresi olan Cumhuriyet Mahallesi, Sanizade Meydanı No:10 da modern müze binasının
yapılması ile hizmetini Müze Müdürlüğü olarak yapmaya baslar.
Ödemiş Müzesi
Ödemiş’te bir müze kurulması fikri 1974 yılında oluşmaya başlamıştır. Ödemişli eski
eser koleksiyoneri Mutahhar Şerif BASOĞLU tarafından müze yapılmak üzere bağışlanan
2772m2 yüzölçümlü 64 pafta, 407 ada,29 parselin üzerine çadır formunda bodrum üzeri
zemin kat olarak inşa edilmiştir.
Birgi Çakırağa Konağı
Ege bölgesinin, ilk yapılısındaki üslubu korunmuş ender konaklarından biri olan
Çakırağa Konağı’nın 1761 tarihinde Şerif Ali Ağa tarafından yaptırıldığı genel kanıdır.
Konakta, 19. yüzyılda yapıldığı düşünülen kalem isi süslemeler yer alır. Üç katlı, dış sofralı,
çift köşk odalıdır. Alt kat duvarları tas örgü, diğer duvarları ahşap çatkı içine dolma teknikle
inşa edilmiştir.
64
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 41: Antik Kentler ve Ören Yerleri Tablosu
65
AYEN ENERJİ A.Ş.
IV.3.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi Kullanımları
(Yerleşme Alanlarının Dağılımı, Mevcut ve Planlanan Kullanım Alanları, Bu Kapsamda
Sanayi Bölgeleri, Limanlar, Konutlar, Turizm Alanları vb.)
Planlı Kentsel Gelişme Alanları
İzmir kenti çevresindeki kentsel gelişmelere bir bütün olarak bakıldığında, oldukça
geniş bir alanı kapsayan İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları dışındaki alanların bir
bölümünde ve İzmir il sınırları dışında, komsu il ve ilçe merkezlerinde de İzmir’in
saçaklanması olarak nitelendirebileceğimiz gelimseler göze çarpmaktadır. 2004 yılında
yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Yasası öncesinde 9 ilçe belediyesinden
oluşan İzmir Büyükşehir Belediyesinin, 5216 sayılı Yasa sonrasında genişleyen sınırları;
kuzeyde Aliağa, güneyde Selçuk ilçe merkezlerini içine alacak biçimde, Valilik merkez
alınarak 50 kilometre yarıçaplı daire içinde büyütülmüştür. 5216 sayılı yasa öncesinde,
İzmir’in etkisiyle oluşan kentsel gelişmenin boyutundan daha küçük olan İzmir Büyükşehir
Belediyesi sınırları, yapılan yeni düzenleme sonrasında, bu gelişme alanlarının yanı sıra
oldukça geniş bir kırsal alanı da içine alacak biçimde genişletilmiştir. Belirli bölgelerde kırsal
alanları da içermesine rağmen, özellikle batıda Alaçatı-Çeşme bölgesinde ve Karaburun
Yarımadası üzerinde gözlemlenen ve genel olarak İzmir kentinden kaynaklanan yoğun ikinci
konut gelişmelerinin ve turizm gelişmelerinin Büyükşehir belediyesi sınırları dışında kalması,
yapılan yasal düzenlemenin önemli olumsuz sonuçları olarak göze çarpmaktadır. Büyükşehir
66
AYEN ENERJİ A.Ş.
belediye sınırları her ne kadar genişletilmiş de olsa, İzmir kentinin etkilerinin salt yönetsel
sınırlarla tanımlanması olanaklı değildir. Kentsel gelişmelerin çevresel kaynaklar, gelimse
eğilimleri ve altyapı olanaklarına bağlı olarak yönetsel sınırlardan bağımsız gelişme
gösterdiği gözlenmektedir. Ancak, üretilen planlama kararlarının günümüzde geçerli olan
mevzuat doğrultusunda kolay uygulanabilirliğini sağlamanın yolu, kentsel gelişmelerin
yönetsel sınırlarla bağlantılı olarak tanımlanmasından geçmektedir.
Kentsel Alanlarda Yoğunluk
Günümüzde İzmir kent merkezi çevresindeki bütünleşmiş kentsel alana bakıldığında;
5216 sayılı Yasa öncesinde İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni oluşturan 9 ilçe belediyesinin
(Konak, Karşıyaka, Bornova, Buca, Balçova, Gaziemir, Narlıdere, Güzelbahçe, Çiğli) yanı
sıra, kuzey aksında Menemen ilçe belediyesi, Sasalı, Harmandalı, Ulukent, Koyundere ve
Asarlık ilk kademe belediyelerinin, güneydoğuda Kaynaklar ilk kademe belediyesinin,
güneyde Menderes ilçe belediyesi, Sarnıç ve Görece ilk kademe belediyelerinin, batıda Yelki
ilk kademe belediyesinin bütünleşik olarak İzmir Merkez Kenti oluşturduğu görülmektedir.
İzmir Merkez Kent, kuzeyde Menemen sonrasında var olan tarımsal alanlarla
sonlanırken, Kent doğuda Bornova ile Kemalpaşa arasında ve Kaynaklar doğusunda esik
oluşturan orman alanları ile sonlanmaktadır. Karşıyaka ve Bornova ilçelerinin kuzeyinde de
esik oluşturan orman alanları ile sonlanan Merkez Kent, güneyde Tahtalı Barajı ve Baraj
havzası içindeki tarım alanları ile sonlanmaktadır. Batıda Güzelbahçe ile Urla arasında kıyı
kesiminde yapılaşma açısından bir kopuş yaşanmasa da, bu bölgede yapılaşmaların genel
olarak ikinci konut niteliğinde olması ve dar bir kıyı boyunca sürmesi, Urla ile İzmir Merkez
Kentin birbirinden ayrılmasını sağlarken, Merkez Kent güneybatıda ise Yelki ile Seferihisar
arasında var olan tarım alanları ve bos alanlar ile sonlanmaktadır. İzmir Merkez Kent olarak
tanımladığımız bölge içinde yer alan ve geçmişte kendi gelişme dinamiklerine bağlı olarak
gelişme göstermiş olan yerleşmelerin son yıllarda doğrudan İzmir kentinin etkisi altında
geliştiği, gerçeklesen yapılaşmaların büyük bölümünün İzmir’in etkisiyle oluştuğu,
nüfuslarında yaşanan önemli artısın İzmir kentinin dinamiklerinden kaynaklanmaktadır.
Kentsel Yenileme Alanları
Batı aksı İzmir’de konut bölgesi olarak kabul edilmektedir. Güney kesimlerindeki
orman ve eğimli alanlar kuzeyden ise Denizli sınırlamasından ötürü Urla yerleşmesine kadar
doğrusal bir yapı göstererek homojen olarak gelişmektedir. İzmir kentine ve kentin merkez
bölgesine yakın olması arada büyük boşluklara yol açacak, bölecek kullanışları olmadığından
ötürü, hızla birincil konut alanına dönüşmektedir. Burada en önemli olay, Balçova’daki tarım
alanları olmaktadır. Bu kesimde seracılığında eklenmesi ile ortaya çıkmış olan tarım alanları
kentin orta kesiminde kalsalar bile başka bir kullanışa açılmayacak kadar kıymetlidirler. Bu
denli kıymetli potansiyele sahip toprakların yeşil alanlar ile bezenmiş, kentsel yoğunluk içinde
çok kıymetli bir öğe olacaktır. Bu alanların toplumsal faydaya açılacak binalardan çok daha
değerli olacaktır. İzmir’in dördüncü aksı olarak kabul edilen güney aksı konut ve sanayi
kullanışlarının görüldüğü aks olmaktadır. Havaalanı, Tahtalı Barajı gibi engelleyici niteliklerin
yanı sıra havaalanı bağlantısı önemli derece düşünülen serbest bölge ve sanayi bölgesi ile
küçük sanatlar gibi kullanışlar bölgenin gelişmesinde önemli rol oynayacak potansiyellerdir.
Bu aksta yapılan toplu konut çalışmalarında aksı gelişme eğilimini arttırıcı önemli roller
oynamaktadırlar.
Kırsal Yerleşme Deseni
İzmir il sınırları içinde 632 köyü bulunmaktadır. Kırsal yerleşme birimlerinin büyük
bölümünün tek noktada kurulu olduğu, mezra türü dağınık yerleşimlerin az olduğu
67
AYEN ENERJİ A.Ş.
görülmektedir. Ancak özellikle önemli karayolu aksları üzerinde kırsal yerleşmelerden kopuk
küçük yerleşimlerin oluştuğu görülmektedir.
Kırsal alanlarda yasayan nüfusun planlama dönemi içindeki değişimini belirlemek
üzere ilçeler bazında kırsal nüfusların projeksiyonları yapılmış ve dönem içindeki olası
değişimler tahmin edilmeye çalışılmıştır. 5216 sayılı Yasa ile İzmir Büyükşehir Belediyesi
sınırları içine katılan köylerin büyük bir bölümü ilçe ve ilk kademe belediyelerinin mahallesi
durumuna getirilirken, orman köyü niteliğindeki köylerin tüzel kişiliği korunmuştur. Bu köylerin
bütününe bakıldığında nüfus artısının süreceği görülmektedir. Büyük bir bölümü kentle
bütünleşmiş olan ancak orman köyü kabul edilmeleri nedeniyle köy statüsü korunan bu
yerleşmelerin gelecekte de giderek İzmir kenti ile bütünleşecektir. İl sınırları içinde planlama
dönemi içinde gerçekleşecek yatırımlar ve planın uygulanması sonrasında, kırsal nüfusta
belirli bölgelerde bu eğilimin değişmesi de olası görülmektedir. Özellikle Bakırçay ve
Küçükmenderes Havzalarında gerçekleşecek sulama yatırımları göç hızının azalmasına
neden olacak gibi görünmektedir.
Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu
İzmir İli’ndeki, ilçelere göre organize sanayi bölgelerindeki sektörel işyeri sayısı tablo
42'de, ilçelere göre küçük sanayi sitelerindeki sektörel işyeri sayısı ise tablo 43'de, sanayi
tesislerinde ilçelere göre çalışan sayısı ise tablo 44'de verilmiştir.
Tablo 42: İlçelere Göre Organize Sanayi Bölgelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı(*)
*:OSB’lerde yer alan firmaları kapsar
68
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 43: İlçelere Göre Küçük Sanayi Sitelerindeki Sektörel İşyeri Sayısı ( * )
*:KSS’lerde yer alan firmaları kapsar
69
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 44: Sanayi Tesislerinde İlçelere Göre çalışan Sayısı*
Limanlar
İzmir İli yurdumuzun deniz yolu ihracatı bakımından önemli bir ilidir. Ege ve Akdeniz'in
bütün limanları ile bağlantılıdır. Bu yüzden ülke ekonomisine olan katkısı fazladır. İzmir limanı
eski liman (pasaport) ve yeni liman Alsancak olmak üzere iki bölümde faaliyetini
yürütmektedir. Yolcu iskeleleri Konak, Karşıyaka, Alsancak, Pasaport, Üçkuyular, Bostanlı
vapur iskeleleridir. Günlük sefer sayıları; Normal günde 57, Cumartesi-Pazar toplam 34 sefer
yapılmaktadır. 2004 yılında İzmir Limanlarına yanaşan yolcu gemisi 1479 adet, yanaşan yük
gemisi 6428 adet inen-binen yolcu sayısı 136.526 kişidir.
Turizm
Kültür Turizmi
Doğal ve tarihi güzellikleri, turizme uygun iklim koşulları, yeterli konaklama ve ulaşım
altyapısı ile İzmir, turizm potansiyeli yüksek illerimizden biridir. İzmir, turizme bugünkü
anlamda yakın tarihte başlamış olmasına rağmen, tarihi özelliklerini incelediğimizde, her
zaman turizmle iç içe olduğu görülür. Deniz, güneş, kum üçlüsünün yanı sıra İzmir-Merkez,
Bergama, Çeşme, Ödemiş, Tire, Selçuk Müzeleri, Efes ve Bergama Ören yerleri ile kültürel
turizm olanaklarını Türkiye’de ilk sunan ildir. Şehir merkezinde antik dönemden beri varlığını
korumuş olan Smyrna (Tepekule), Kadifekale ve dünyanın en büyük agorası olarak bilinen
kent merkezindeki Agora ile kendine has dokuya sahip Kemeraltı Çarsısı, camileri, kiliseleri,
havraları, hanları, çeşmeleri turizm yönünden çekim merkezleridir.
70
AYEN ENERJİ A.Ş.
İnanç Turizmi
Turizm, insanların sürekli yasadıkları yer dışına yaptıkları seyahatler ve gittikleri
yerlerde geçici konaklamalarından doğan ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili bütün
faaliyetlerdir. Diğer bir değişle, insanlar, tarihin her çağında değişik nedenlerden dolayı
seyahat etmişlerdir. Bu nedenlerin basında ise, sağlık ve din amacıyla yapılan seyahatler
gelmektedir. İnanç Turizmi kapsamında İlimiz sahip olduğu değerlerle çok özel bir konuma
sahiptir. Hıristiyanlar için dini açıdan çok önem taşıyan ve " Hac" yeri ilan edilen Meryem Ana
Evi, Meryem Ana adına yapılmış ilk kilise olan "Çifte Kiliseler" ve Hz. İsa ‘nın en sevdiği
havarisi olan St. John'un mezarının da içinde bulunduğu St. John Bazilikası, Yedi Uyuyanlar
Mağarası ile İncil’de yer alan ve Anadolu’da Hıristiyanlığı yaymak için kurulan Yedi Kiliseler
Ege Bölgesinde bulunmaktadır. Kitapta söz edilen kiliseler gerçek anlamda kiliseler olmayıp,
Romalıların zulmünden kaçıp ibadet yapan ilk Hıristiyan topluluklarını ifade etmektedir.
Günümüzde Yedi Kilise topluluğunun bulunduğu yerlerde göze çarpan kilise kalıntıları
Hıristiyanlık resmi din olarak kabul edildikten sonra inşa edilmiş yapılara aittir. Yedi
Kiliselerden üçü bugün İzmir il sınırları içindedir. Bunlar Ephesus (Efes), Smyrna (İzmir), ve
Pergamon (Bergama) Kiliseleridir. Diğer kiliseler, Sardis (Sart), Philadelphia (Alaşehir),
Thyatira (Akhisar) ve Laodicea (Goncalı) Kiliseleridir. Bu kiliselerin İzmir’de bulunması İzmir’i
İnanç Turizmi açısından önemli bir çekim merkezi yapmaktadır.
Kongre Turizmi
Beş üniversitenin ilimizde bulunması, bilimsel kongre ve toplantıların ilimizde
yapılmasına olanak sağlayacağı gibi, ülkemizde ilk Uluslar arası Sanayi Fuarı’na ev sahipliği
yapması ile is, kongre ve fuarlar kenti olmaya layık bir ildir. İklim koşullarının uygun olması
dolayısı ile kentimiz tüm yıl kongre turizmi imkânına sahiptir.
Yat Turizmi
Türkiye 8333 kilometre uzunluğunda kıyısı bulunan yarımadadır. Dolayısıyla yat
turizmine olanak sağlayan koy sayısı da oldukça fazladır. Hâkim rüzgârlara karsı korunaklı,
temiz, doğayla iç içe oluşları yatçıları cezbetmektedir. Ayrıca aynı bölgeler antik çağlarda
denizcilikle yoğun olarak uğrasan toplumlara da yurt olduğundan özellikle Ege ve Akdeniz
kıyılarındaki bu sakin koylar aynı zamanda antik yerleşmelerin kalıntılarının bulunduğu ören
alanlarıdır. Koylar doğal yapılarıyla olduğu kadar bu arkeolojik değerleriyle de denizli turistleri
çekmektedirler.
Doğa Turizmi
Doğanın farklı imkanlara sahip olduğu farklı koşulları, yaylalarda kamp, mağaracılık,
dağcılık, trekking, sörf, dalış, kaya tırmanıcılığı, bisiklet ya da golf oynayarak, kus
gözlemciliği yaparak kullanılması ve daha bunlar gibi doğanın pek çok alanda sağladığı
alternatiflerin gezi, dinlenme, spor amacıyla kullanıma açılması doğa turizminin oluşmasına
ortam sağlamaktadır.
Yayla Turizmi
Anadolu'nun, kıyılardan içerlere, batıdan doğuya doğru yükseklik artısının olması
morfolojik, topoğrafik, doğal bitki örtüsü ve iklim şartlarında farklılık göstermesi yaylacılık
hareketlerine elverişli bir ortam sunar. Buralar da son derece çekici bir çevre ve tatil yapma
ortamı bulunurken orman içi boşluk ve çayır alanlar ile daha çok orman üst sınırlarında yer
alan ortak alanlar ise dinlenme ortamının yanı sıra hayvancılık faaliyetlerine elverişli alanları
teşkil ederler.
71
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 45: İzmir Turizm Hareketleri (Aralık 2008)
Tablo 46: 2005-2006-2007-2008 Yılları On İki Aylık Dönemde Turizm Hareketleri
IV:3.3. Diğer Özellikler
72
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE
ALINACAK ÖNLEMLER
(Bu Bölümde Projenin Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri Tanımlanır, Bu
Etkileri Önlemek En Aza İndirmek ve İyileştirmek İçin Alınacak Yasal, İdari ve Teknik
Önlemler V.1 ve V.2 Başlıkları İçin Ayrı Ayrı ve Ayrıntılı Şekilde Açıklanır.)
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve
Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler
V.1.1. Arazinin Hazırlanması İçin Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar
Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Sırasında Kullanılacak Malzemelerden Parlayıcı,
Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları ve Kullanımları
İnşa işlemleri sırasında alanda rüzgar türbinleri, şalt sahası ve trafo inşası sırasında
hafriyat oluşacaktır.
Proje alanındaki tüm işlemler 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı resmi gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliği” ne göre değerlendirilecektir.
Proje kapsamında hafriyat işlemlerinin gerçekleşeceği üniteler ve hafriyat miktarları
aşağıda ayrı ayrı hesaplanmıştır.
Rüzgar türbinleri için oluşacak hafriyat miktarı;
çukurlar açılacaktır. Oluşacak hafriyat miktarı;
16mx16mx3m=768 m3
Proje kapsamında 15 adet rüzgar türbini yer alacağından toplam hafriyat;
Toplam hafriyat miktarı= 15x768= 11.520 m3
Faaliyet sahasında 250m2lik alan Kontrol binası ve bu binanın dışında 20m2llik bir yer
ise Trafo olarak ayrılacaktır. Kontrol binası yeri için arazi düzenlemeleri yapılacak olup, bu
sırada oluşacak hafriyat ise;
Hafriyat miktarı=Hafriyat alanı ×Hafriyat derinliği=(250m2+20m2)×0,50m=135m3
Kontrol Binası ve Trafodan çıkan Hafriyat Miktarı=135m3
Şalt Sahası için boyutlar 27m x12m=324m2
Hafriyat Miktarı=Hafriyat Alanı x Hafriyat Derinliği
=324 m2x0,50m
=162m3
Toplam Hafriyat Miktarı
Rüzgar Türbinleri+Kontrol Binası ve Trafo Hafriyat Miktarı+Şalt sahası
=11.520m3+135m3+162m3=11.817 m3
Hafriyat çalışmaları sırasında kullanılacak malzemelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli
ve toksik olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları söz konusu değildir.
73
AYEN ENERJİ A.Ş.
V.1.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya
Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları,
Faaliyet kapsamında alanda rüzgar türbinleri ve enerji nakil hattı ve şalt sahasının
inşa işlemleri sırasında toplam 11.817 m3 hafriyat oluşacaktır.
Oluşacak bu hafriyatlar;


Çevre/peyzaj düzenlemesinde,
Bölgedeki bozuk alanların düzeltilmesinde (eğime bağlı olarak),kullanılacaktır.
V.1.3. Faaliyet Ünitelerinin İnşası İle İlgili İşlemler
İzmir İli, Karaburun İlçesi’ne bağlı Mordoğan beldesi, Bitiktepe – Değirmendağı –
Düzlendağı – Mordoğan mevkiinde kurulması planlanan rüzgar enerji santrali inşa işlemleri
sırasında rüzgar türbinleri, şalt sahası, trafo merkezi, kontrol binası yapımları sırasında arazi
kullanımı söz konusu olacaktır. Rüzgar santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde
16 mx16 m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup
beton ile kapatılacaktır. Şalt sahası için boyutları 27 m x 12 m ve derinliği 0,5 m olan ve
kontrol binası ile trafo için de alanları sırayla 250 m2 ve 20 m2 ve derinliği 0,5 m olan çukurlar
açılarak inşa işlemleri gerçekleştirilecektir.
İnşaat öncesi dönem 14 ay, inşaat süresi de 12 ay olarak planlanmıştır. Projenin
toplam tamamlanma süresi 26 ay olarak planlanmıştır.
Santralin kurulu gücü 30,75 MW olacaktır. Bu kapasite kurulu gücü 2,1 MW olan 14
adet ve türbin gücü 1,35 MW olan 1 adet rüzgar türbininden sağlanacaktır.
V.1.4. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma ve Depolama Gibi Toz Yayıcı İşlemler
Proje kapsamınsa; rüzgar türbinlerinin, şalt sahasının, trafo merkezi ve kontrol binası
kurulması sırasında hafriyat meydana gelecektir. Hafriyat işlemlerinden kaynaklanan toz
oluşumu söz konusu olacaktır.
İnşaat işlemleri sırasında toplamda yaklaşık 11.817 m3 hafriyat malzemesi
oluşacaktır. Hafriyat işlemleri sırasında sahada 12 ay, ayda 26 gün ve günde 8 saat tek
vardiya halinde çalışılacaktır.
Hafriyat işlemleri inşaat aşaması boyunca peyderpey devam edecektir. Buna göre;
Toplam hafriyat miktarı
Hafriyat malzemesinin yoğunluğu
Toplam hafriyat miktarı
Toplam inşaat süresi
Bir saatte yapılacak hafriyat miktarı
= 11.817m3
= 1,6 ton/m3
= 11.817m3 x 1,6 ton/m3 =18.907,2 ton
= (8 saat/gün x 26gün/ay x 12 ay/yıl) = 2496 saat
= 18.907,2 ton /2496saat = 7,57 ton/saat olacaktır.
Hafriyat malzemesi proje kapsamında yer alacak şantiye alanlarında depolanacak ve
gerekli olduğu zamanlarda buradan alınarak kullanılacaktır. Hafriyat malzemesinin taşınması
sırasında nakliye kamyonlarına 20 tondan fazla malzeme yüklenmemesine dikkat edilecektir.
Buna göre bir günde yapılacak sefer sayısı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır;
74
AYEN ENERJİ A.Ş.
Bir günde yapılacak hafriyat miktarı = 18.907,2 ton/ (12ay x 26gün/ay) = 60,6 ton/gün
Bir saat yapılacak sefer sayısı = 7,57 ton/saat / 20 ton/sefer= 0,378 sefer/saat = 1
sefer/saat olacaktır.
İnşaat aşamasındaki toz emisyon faktörleri, emisyon değerleri ve bunlara göre
hesaplanmış emisyon debileri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 47: Toz Emisyon Faktörleri ve Emisyon Debileri
Toz Faktörleri
Emisyon Değerleri
Emisyon Debileri
Sökme
0,025 kg/ton
7,57 ton/saat x 0,025 kg/ton =0,189kg/saat
Yükleme
0,01 kg/ton
7,57 ton/saat x 0,01 kg/ton =0,0757 kg/saat
Nakliye
0,7 kg/km-araç
(1 araç/saat x 0,7kg/km.araç x 0,1km) = 0,07 kg/saat
Boşaltma
0,01 kg/ton
7,57 ton/saat x 0,01kg/ton = 0,0757kg/saat
Toplam emisyon miktarı
0,4104 kg/saat
Tesisin inşası sırasında yapılacak işlemler nedeniyle oluşacak toplam emisyon
debisinin 0,4104 kg/saat olup; 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliği ”ndeki 1 kg/saat
sınırının altında kalmaktadır. Bu nedenle toz modellemesi çalışması yapılmasına gerek
kalmamıştır.
İnşaat aşamasında savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacak, malzeme
üstü naylon branda ile kapatılacaktır. Hafriyat malzemesi sahada yeşil alanların
düzenlenmesinde kullanılacaktır. Bu aşamada hafriyatın bitkisel toprak üst tarafa gelecek
şekilde biriktirilerek üzerinin çimlenmesi sağlanacaktır.
V.1.5. Proje Kapsamında Oluşacak Katı Atık Miktarı ve Özellikleri, Nasıl Bertaraf
Edileceği,
İnşaat aşamasında;
Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak olan personel
sayısı yaklaşık 20 kişi olacaktır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarı,
günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.34kg değeri kullanılarak
(www.cevreorman.gov.tr) şu şekilde hesaplanmakta
Evsel nitelikli katı atık miktarı; 20 kişi x1,34kg/kişi-gün= 26,8 kg/gün
Proje kapsamında; inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı toplam 26,8
kg/gün olarak hesaplanmış olup, bu atıklarla ilgili 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne
uyulacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin 8.Maddesine uygun olarak bu atıklar,
çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini
önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek ve gerekli
tedbirler alınacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin katı atıkların toplanması ve
taşınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi’nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar
çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı
standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
75
AYEN ENERJİ A.Ş.
nin 20. Maddesine uygun olarak, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden
çevreyi kirletmeyecek şekilde gerekli ekipmana sahip en yakın belediye veya belediyeler
tarafından ücreti mukabil olarak bertaraf edilecektir.
Arazinin hazırlanması sırasında çıkacak bitkisel toprak ve hafriyat malzemesi; arazi
tesviyesi ve peyzaj düzenleme çalışmalarında kullanılacağından hafriyat artığı malzeme
oluşmayacaktır. Proje kapsamında 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı “Hafriyat Toprağı, İnşaat
ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır.
Personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıkların (cam kağıt plastik vb.), Bu
personelin yemek servisinden kaynaklanacak organik kökenli evsel nitelikli katı atıkların ve
Çimento torbaları, sac ve metal parçaları, ambalaj ve kutular, kereste vb. inşaat kaynaklı
atıkların yönetimi 14 Mart 1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı de yayımlanarak
yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve
27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik), 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı
R.G.'de yayımlanarak yürürlüğe "Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve
27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, inşaat ve Yıkıntı Atıklarının
Kontrolü" Yönetmeliği’ne ve 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) göre yapılacaktır.
İnşaat aşamasında alanda çalışacak çeşitli iş makineleri ve işletme döneminde de
tesislerde bulunacak makine-ekipmanların bakım, onarım, yağlama vb. işlemleri sırasında
yağlı üstübü, boş yağlama yağı tenekeleri, yağlı eldiven vb. atıkların açığa çıkması
muhtemeldir. Bakım-onarım esnasında hangi işlemlerin yapılacağı ve ne miktarda malzeme
kullanılacağı daha önceden belirlenemeyeceğinden, kullanılamaz duruma gelecek bu tür
atıkların kesin miktarı da belirlenememiştir.
Trafo merkezinde ise yapılacak binaların ve üniteler(akım trafosu, parafur, hat tıkacı,
gerilim trafosu ve direkler) için hafriyat çalışmaları yapılacaktır. Hafriyat çalışmalarında çıkan
malzeme(toprak, küskülük malzeme vb.) yapıların ve ünitelerin temel iç dolgularında
değerlendirilecek, arta kalan malzeme ise saha düzenlenmesinde(yol, tretuvar vb.)
kullanılacaktır. Dolayısıyla inşaat aşamasında hafriyat artığı oluşmayacaktır.
İşletme aşamasında;
Rüzgar enerji santrali projesinin işletilmesi sırasında personelden kaynaklı oluşacak
evsel nitelikli katı atıkların dışında herhangi bir atık oluşumu söz konusu olmayacaktır.
Faaliyetin işletme aşamasında 5 kişinin çalışması planlanmaktadır. Bir kişinin günde ürettiği
katı atık miktarı 1,34 kg/gün alındığında; oluşacak toplam evsel katı atık miktarı,
1,34 kg/gün-kişi x 5 kişi =6,7 kg/gün olacaktır.
76
AYEN ENERJİ A.Ş.
Personelin çeşitli kullanımları neticesinde oluşacak evsel nitelikli katı atıklar,
14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”nin (05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik) taşıma, depolama ve nihai bertarafı konularında ilgili maddelere uyularak
toplanacaktır. Toplanacak bu evsel nitelikli katı atıklar, en yakın belediye tarafından ücreti
karşılığında düzenli olarak alınacaktır. Ayrıca değerlendirilebilir nitelikte oluşabilecek evsel
nitelikli katı atıklar(plastik, metal, cam vb.), 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği”nin (30.03.2010 tarih
ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ilgili hükümlerine uygun olarak ayrı
biriktirme kaplarında biriktirilerek değerlendirilecektir.
V.1.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Nereden ve Nasıl Temin Edileceği,
Bu Suların Kullanımı Sonucu Oluşacak Atık Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi
Alıcı Ortama Nasıl Verileceği, Bu Konuda Yapılacak Çalışmalar ve Bu Suların
Özellikleri
Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı Ayen Enerji
A.Ş. ve yüklenicileri tarafından yerel kaynaklardan, şebekeden ve tankerler ile civardaki
yerleşim yerlerinden getirilecektir. Gerek duyulması halinde personelin içme suyu
damacanalarla piyasadan temin edilecektir.
Evsel Nitelikli Atıksular
Mordoğan RES’de inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında ise 5 kişi
çalışacaktır. Personelin içme ve kullanma suyu kullanımı sonucu oluşacak atıksu üretimine
ilişkin hesaplamalar aşağıda verilmektedir.
Bir kişinin günde ortalama kullanacağı içme ve kullanma suyu miktarı 200 lt/gün kabul
edilmiştir.
İnşaat aşamasında:
Projenin inşaat aşamasında, personelden kaynaklı su kullanımı ve inşaat işleri
sırasında direk temellerine harç betonu yapmak için su kullanımı olacaktır. Kişi başına
gerekli su miktarı 200 lt/gün alınırsa:
İnşaat aşamasından çalışacak 20 işçinin oluşturacağı atık su miktarı;
20 N x 200 lt/gün = 4000 lt/gün N = 4 m3/gün olacaktır.
Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı yerel
kaynaklardan, şebekeden ve tankerler ile civardaki yerleşim yerlerinden getirilecektir. Gerek
duyulması halinde personelin içme suyu damacanalarla piyasadan temin edilecektir.
Ayrıca enerji iletim hattının inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; trafo
merkezinde ve arazide ulaşımın mümkün olduğu direklerde hazır beton (beton santralinde
hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Ulaşım
imkanlarının mümkün olmadığı direkler için ise yerinde döküm beton imalatı yapılacaktır.
Hazır beton için gerekli su, beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı
yerde temin edilmektedir. Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında
kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atıksu oluşturmayacaktır.
77
AYEN ENERJİ A.Ş.
İşletme aşamasında;
Mordoğan RES projesinin işletme aşamasında 5 kişinin çalışması planlanmaktadır.
İşletme aşamasından çalışacak 5 işçinin oluşturacağı atık su miktarı;
5 N x 200 lt/gün = 1000lt/gün N = 1 m3/gün olacaktır.
Oluşacak evsel nitelikli atıksular; Sağlık Bakanlığının 19.03.1971 Tarih ve 13783
Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün
Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri gereğine uyularak
yapılacak olan sızdırmasız fosseptik çukuruna yapılacak olup, fosseptik dolduğunda düzenli
aralıklarla en yakın belediye tarafından ücreti karşılığı vidanjör ile çekilecek ve belediye izni
ile uygun kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir.
V.1.7. Rüzgar Enerji Santralinde ve EİH’nda Yapılacak Topraklama ve Paratoner
Kurulması İle İlgili İşlemler
Topraklama sistemi:
Rüzgar santrali içerisindeki tüm elektrik aksamı ilgili standartlara göre
topraklanacaktır. Ayrıca çelik aksamdan yapılmış olan kuleler yıldırım ve diğer elektriksel
boşalmalara karşı paratoner tesisatı ile donatılacaktır. Kuleler sadece bir noktadan değil
birkaç noktadan ayrı ayrı topraklanacaktır.
İşletme topraklaması yani trafoların nötr noktaları ise tamamen ayrı olarak
topraklanacaktır. Topraklama detayları, ilgili standart ve yönetmenliklere uygun olarak ve
sahanın toprak direncine göre yapılacaktır. Bu detay projeleri ilgili kuruma onaylattırılarak
imalata geçilecektir.
Izgara temelli direklerdeki topraklama direnci, herhangi bir topraklama elemanının
konulmasından önce ölçülmektedir. Topraklama direncinin 20Ω’un altında olması durumunda
herhangi bir ilave topraklama işlemine gerek duyulmamaktadır. Topraklama direncinin 20
Ω’dan büyük olduğu durumlarda pilon ayaklarının merkez noktasına bir topraklama kazıgı
veya plâkası yerleştirilecek, bu kazık veya plâka da köşegen üzerindeki iki ayak bir iletken ile
bu kazığa veya plâkaya bağlanacaktır. Bu işlem sonucunda toprak direncinin 20Ω’un altına
düşmesi hâlinde başka bir topraklama uygulanmayacaktır. Direncin hala 20Ω’dan yüksek
olması durumunda kontropualar ilâve edilecektir. Bu işlem, 20Ω’luk bir toprak direnci elde
edilene veya bütün ayaklara kontrpua konulana kadar tekrarlanacaktır.
Direnç ölçümü sırasında da çevre konusunda hassasiyet gösterilecek, ölçüm için
kloritler veya iletkenlik tuzları kullanılmayacaktır. Ölçüm işlemleri, kazık veya dirençten
irtibatla ayrılmış topraklama teli vasıtasıyla gerçekleştirilecektir.
21.08.2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş
olan Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.
V.1.8. Arazinin Hazırlanması ve Tesislerin İnşası Sırasında Yapılacak İşler Nedeni İle
Meydana Gelecek Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi
Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek oluşacak
gürültü; tesislerin inşası aşamasında kullanılacak iş makineleri ve ekipmanlardan
kaynaklanacaktır.
78
AYEN ENERJİ A.Ş.
Proje alanında meydana gelecek gürültü konusunda; inşaat aşamasında kullanılacak
alet, ekipman ve makinelerde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Hazırlanan ve 5/6/2002 tarihli
ve 24776 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Makine Emniyeti
Yönetmeliği’nde (98/37/AT) verilen esaslar sağlanacaktır. İnşaat işlemleri sırasında gürültü
oluşturacak ekipmanlar ve gürültü seviyeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 48: Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri
Gürültü kaynağı
Adet
Ses Gücü Düzeyi (dB)
Dozer
1
110
Lastikli yükleyici
1
105
Beton Mikseri
1
107
Mobil vinç
1
105
Kamyon
2
104
Yukarıdaki tabloda yer alan gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin 5004000 Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav
bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir.
n
L w  10 x log(  10
L w (i)
10
)
i 1
Lw
10 10
L w (i) = 10 log (
)
4
Tablo 49: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı
Gürültü Kaynakları
500
1000
2000
4000
Hz
Hz
Hz
Hz
Dozer
110
104
104
104
104
Lastikli yükleyici
105
99
99
99
99
Beton mikseri
107
101
101
101
101
Mobil vinç
105
99
99
99
99
Kamyon
104
98
98
98
98
Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir.
Toplam
Her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle
göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Lp  L w  10log(
Lp
Q
r
Q
)
4πr 2
: x Mesafedeki Gürültü Seviyesi
: Ses Düzeyi Sabiti (2 alınmıştır.)
: x Mesafedeki Yarıçap
79
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 50: Ses Basıç Düzeyleri
Ses Basınç Düzeyi (dB)
Dozer
Lastikli yükleyici
Beton mikseri
Mobil vinç
Kamyon
Mesafe
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
500
Hz
62,04
56,02
48,06
42,04
36,02
30,00
26,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
59,04
53,02
45,06
39,04
33,02
27,00
23,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
56,04
50,02
42,06
36,04
30,02
24,00
20,48
1000
Hz
62,04
56,02
48,06
42,04
36,02
30,00
26,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
59,04
53,02
45,06
39,04
33,02
27,00
23,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
56,04
50,02
42,06
36,04
30,02
24,00
20,48
2000
Hz
62,04
56,02
48,06
42,04
36,02
30,00
26,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
59,04
53,02
45,06
39,04
33,02
27,00
23,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
56,04
50,02
42,06
36,04
30,02
24,00
20,48
4000
Hz
62,04
56,02
48,06
42,04
36,02
30,00
26,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
59,04
53,02
45,06
39,04
33,02
27,00
23,48
57,04
51,02
43,06
37,04
31,02
25,00
21,48
56,04
50,02
42,06
36,04
30,02
24,00
20,48
Atmosferik Yutuş
Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış
olup bağıl nem (Q) % 72 alınmıştır.
A atm
 f 2x r 
 7.4 x10 

 Q 
-8
80
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 51: Atmosferik Yutuş
Frekans
500
500
500
500
500
500
500
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
2000
2000
2000
2000
2000
2000
2000
4000
4000
4000
4000
4000
4000
4000
Mesafe
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
Atmosferik Yutuş
0,01
0,03
0,08
0,15
0,30
0,61
0,91
0,06
0,12
0,30
0,61
1,21
2,43
3,64
0,24
0,49
1,21
2,43
4,85
9,70
14,56
0,97
1,94
4,85
9,70
19,41
38,82
58,23
Nihai Ses Basınç Düzeyleri
Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav
bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Lp = Lp - Aatm
81
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 52: Nihai Ses Basınç Düzeyleri
Dozer
Lastikli yükleyici
Beton mikseri
Mobil vinç
Kamyon
Mesafe
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
Nihai Ses Basınç Düzeyi (dB)
500
1000
2000
4000
Hz
Hz
Hz
Hz
62,02 61,98
61,80
61,07
55,99 55,90
55,53
54,08
47,98 47,76
46,85
43,21
41,89 41,43
39,61
32,33
35,71 34,81
31,17
16,61
29,39 27,57
20,29
-8,82
25,57 22,84
11,92 -31,75
57,02 56,98
56,80
56,07
50,99 50,90
50,53
49,08
42,98 42,76
41,85
38,21
36,89 36,43
34,61
27,33
30,71 29,81
26,17
11,61
24,39 22,57
15,29 -13,82
20,57 17,84
6,92
-36,75
59,02 58,98
58,80
58,07
52,99 52,90
52,53
51,08
44,98 44,76
43,85
40,21
38,89 38,43
36,61
29,33
32,71 31,81
28,17
13,61
26,39 24,57
17,29 -11,82
22,57 19,84
8,92
-34,75
57,02 56,98
56,80
56,07
50,99 50,90
50,53
49,08
42,98 42,76
41,85
38,21
36,89 36,43
34,61
27,33
30,71 29,81
26,17
11,61
24,39 22,57
15,29 -13,82
20,57 17,84
6,92
-36,75
56,02 55,98
55,80
55,07
49,99 49,90
49,53
48,08
41,98 41,76
40,85
37,21
35,89 35,43
33,61
26,33
29,71 28,81
25,17
10,61
23,39 21,57
14,29 -14,82
19,57 16,84
5,92
-37,75
Ses Düzeyleri
A ağırlık ses düzeylerinin hesaplanması için aşağıdaki tabloda yer alan düzeltme
faktörleri kullanılmıştır.
Tablo 53: Düzeltme Faktörleri
Merkez Frekansı (Hz)
Düzeltme Faktörü
500
-3,2
1000
0,0
2000
+1,2
4000
+1,0
82
AYEN ENERJİ A.Ş.
Yukarıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri ile yapılan hesap sonucunda her bir
gürültü kaynağının 4 oktav bandı için bulunan ses düzeyleri ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 54: Ses Düzeyleri
Gürültü Kaynakları Mesafe
Dozer
Lastikli yükleyici
Beton mikseri
Mobil vinç
Kamyon
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
50
100
250
500
1000
2000
3000
500
Hz
58,82
52,79
44,78
38,69
32,51
26,19
22,37
53,82
47,79
39,78
33,69
27,51
21,19
17,37
55,82
49,79
41,78
35,69
29,51
23,19
19,37
53,82
47,79
39,78
33,69
27,51
21,19
17,37
52,82
46,79
38,78
32,69
26,51
20,19
16,37
Ses Düzeyi (dBA)
1000
2000
4000
Hz
Hz
Hz
61,98 63,00 62,07
55,90 56,73 55,08
47,76 48,05 44,21
41,43 40,81 33,33
34,81 32,37 17,61
27,57 21,49
-7,82
22,84 13,12 -30,75
56,98 58,00 57,07
50,90 51,73 50,08
42,76 43,05 39,21
36,43 35,81 28,33
29,81 27,37 12,61
22,57 16,49 -12,82
17,84
8,12
-35,75
58,98 60,00 59,07
52,90 53,73 52,08
44,76 45,05 41,21
38,43 37,81 30,33
31,81 29,37 14,61
24,57 18,49 -10,82
19,84 10,12 -33,75
56,98 58,00 57,07
50,90 51,73 50,08
42,76 43,05 39,21
36,43 35,81 28,33
29,81 27,37 12,61
22,57 16,49 -12,82
17,84
8,12
-35,75
55,98 57,00 56,07
49,90 50,73 49,08
41,76 42,05 38,21
35,43 34,81 27,33
28,81 26,37 11,61
21,57 15,49 -13,82
16,84
7,12
-36,75
Toplam Ses Düzeyi
(dBA)
67,74
61,37
52,55
45,50
38,19
30,53
25,86
62,74
56,37
47,55
40,50
33,19
25,53
20,86
64,74
58,37
49,55
42,50
35,19
27,53
22,86
62,74
56,37
47,55
40,50
33,19
25,53
20,86
61,74
55,37
46,55
39,50
32,19
24,53
19,86
Lgündüz Değerleri
En kötü senaryo kabulü ile her bir gürültü kaynağının aynı anda çalışması durumunda
oluşacak eşdeğer gürültü düzeyleri ise hesaplanmış olup aşağıdaki tabloda verilmiştir.
n
L eq  10 x log( 10
L w (i)
10
)
i 1
L gündüz = L eq
83
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 55: Lgündüz Değerleri
Mesafe
Eşdeğer Gürültü Düzeyi (dBA)
50
100
250
500
1000
2000
3000
71,52
65,15
56,37
49,50
43,05
38,55
37,31
80
Gürültü Seviyesi (dBA )
70
60
50
40
30
20
10
0
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
Mesafe (m )
Şekil 7: Gürültü Yayılım Grafiği
İnşaat süresince makinelerin çalışması esnasında gürültü oluşacaktır. Sanayi
tesislerinde kullanılan alet, ekipman ve makinelerin ses gücü düzeyleri ile ilgili düzenlemeler
3143 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri
uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığının yetkisindedir. Sanayi tesislerinde çalışanların kulak
sağlık ve konforu açısından maruz kaldıkları gürültü ve titreşim düzeyleri için; Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan ve 23.12.2003 tarihli ve 25325 sayılı resmi
Gazetede yayımlanan “ Gürültü Yönetmeliği ile Titreşim Yönetmeliği’nde getirilen esaslar
sağlanacaktır.
Yukarıda bulunan değerler; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
hazırlanan 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gürültü
Yönetmeliği ile ve Tablo-12’de verilen 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği”nin 23. maddesinde belirlenen ve çevresel gürültü sınır değerlerini gösteren
Tablo-5 ile karşılaştırılmıştır.
84
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 56: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım)
Lgündüz (dBA)
Bina
70
Yol
75
Diğer kaynaklar
70
ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almaktadır. Yapılan
hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü düzeyi 100 m’den itibaren Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır.
Söz konusu proje kapsamında kullanılacak iş makineleri aynı anda çalıştırılmayacağından ve
gürültü kaynaklarının yerlerinin sabit değil değişken olması nedeniyle gürültü seviyesi
hesaplanan değerin altında olacaktır. Dolayısıyla faaliyet sırasında oluşacak gürültünün
yerleşim birimleri üzerinde olumsuz bir etkisi olmayacaktır.
Gürültü konusunda 09.12.2003 Tarih ve 25311 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği”nin ilgili maddeleri uyarınca önlem alınacak, yine aynı yönetmeliğin ilgili
maddeleri’nde belirtildiği gibi faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için
kulaklık, kask ve iş elbisesi vb. kullanmaları sağlanacak ve belirtilen hükümlere uyulacaktır.
V.1.9. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla
Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı
Proje kapsamında türbinlerin yerleştirileceği alanda bitki örtüsü temizlenecektir. Her
bir türbin için 16mx16m=256 m2’lik alan; 15 adet türbin için toplamda 3840 m2’lik alan
kullanılacaktır. Faaliyetin arazi hazırlanması ve inşası aşamasında bitki türleri için tek
olumsuzluk direk ayaklarının ağaçlara isabet eden kısımlarında ağaç kesiminin yapılacak
olmasıdır. Ancak Arazi çalışmaları sırasında endemik türe rastlanmamış olup, proje
kapsamında ortadan kaldırılacak türler geniş yayılım gösteren türlerdir. Bu türlerin ortadan
kalkması ile tür neslinin tehlikeye düşmesi söz konusu olmayacaktır.
V.1.10. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla
Elden Çıkarılacak Tarım alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve
Tarım Ürün Türleri
Rüzgar santralinin kurulacağı arazi orman arazisi olup, tarıma elverişli değildir. Arazi
üzerinde herhangi bir edinilmiş özel mülkiyet hakkı olmayıp projenin gelişme sürecine göre
Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personel İçin Kurulacak Şantiye Alanı ve Diğer
Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği
Projenin inşaat aşamasında 20 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışanların
kalacağı yapılar kolay sökülüp takılabilen canlı ve çevreye zararsız malzemelerden üretilmiş
prefabrik yapılardan teşkil edilecektir. Alanda kalmayacak personel için servis araçları tahsis
edilecektir. Bunun yanında personelin sosyal ihtiyaçlarını (duş, wc, soyunma odaları vb.)
karşılamaya yönelik prefabrikten sosyal ünitelerde kurulacaktır. Alanda temin edilemeyen
ihtiyaçlar, civarda bulunan yerleşim birimlerinden sağlanacaktır.
85
AYEN ENERJİ A.Ş.
Sürdürülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar
Tesisin inşaatı sırasında iş makinelerinin kullanımından, direk dikim ve tel çekimi
sırasında düşmeden kaynaklı yaralanma olayları söz konusu olabilecektir. Tesisin inşaatı
sırasında ;”İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü” ve Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Tüzüğü” hükümlerine uyulacak ve olası tüm kaza ve risklerin en aza indirilmesi için gerekli
önlemler alınacaktır. Çalışanlar yapılacak işin gerektirdiği işi güvenliği işi güvenliği
malzemeleri ile donatılacak ve bunların sağlık ve iş güvenliği kurallarına uygun şartlar altında
çalışmaları sağlanacaktır.
V.1.13. Hat Güzergahı ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan Kültür ve
Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması
Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin
Belirlenmesi
Rüzgar santrali içerisinde 2872 sayılı çevre kanunu, 2873 sayılı Milli parklar kanununa
giren “milli parklar, tabiatı koruma alanları, tabiat anıtları, tabiat parkları başlığı altında yer
alan herhangi bir alan bulunmamaktadır.
Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında herhangi bir kültür ve tabiat varlığına
rastlanıldığında en yakın müze müdürlüğüne veya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge
Kurulu Müdürlüğü’ne haber verilecektir.
V.1.14. Diğer Faaliyetler
Bu bölümde incelenecek başka bir husus bulunmamaktadır.
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine
Etkileri ve Alınacak Önlemler
V.2.1. Faaliyet Ünitelerinin Özellikleri, Boyutları, Kapasiteleri vb. Diğer Bilgiler
86
AYEN ENERJİ A.Ş.
Kurulu Güç
30,75 MW
95.813.670 kWh
80.720.560 kWh
Türbin Tipi
NEG MICON 750/48
Türbin Gücü
2100 kW – 1350 kW
Generator Gerilimi
690 V AC
Türbin Adedi
14+1
99,409,200 kWh/yıl
şemasına uygun)
İnşaat öncesi
dönem:14 ay
Güç Faktörü
0,9
% 43,8
35,6%
49 yıl
V.2.2. Rüzgar Enerjisi Santralinin ve EİH’nın Bakımı İçin Ne Gibi İşlemler Yapılacağı,
Kullanılacak Malzemeler, Çıkacak Atıkların Tür ve Miktarları, Özellikleri, Boyutları,
Özellikleri ve Nasıl Bertaraf Edileceği
Temiz enerji sistemlerinde rüzgar türbini dışında hareketli parçası olan ekipman
bulunmadığından teferruatlı ve masraflı bakımlar gerekmez. Belirli aralıklarla akü kutup
başlarında oksitlenme olup olmadığı kontrol edilecek, akülerin voltajı basit bir voltmetre ile
ölçülecektir.
Rüzgar türbini senede bir kez yağlama ihtiyacı olup olmadığının kontrolü için
açılacak, aksamı kontrol edilecektir. Türbin bakımından çıkacak atık; 300 litre civarındaki tek
dişli kutusu yağıdır. Dişli kutusu yılda bir kez değiştirilecektir.
Tesisin inşaat ve işletme aşamasında araçlardan ve makinelerden kaynaklanacak
atık yağlar dolayısıyla oluşacak kirlenmenin önlenebilmesi amacıyla yağ değişimleri
esnasında 12.08.1996 tarih ve 5249 sayılı Petrol Atıkları ve Atık Yağlar Genelgesi
hükümlerine uygun şekilde tedbirler alınacak ve 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi
Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (30.03.2010 tarih
ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü
Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
(30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) ve 17.02.2005
tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Zararlı Kimyasal Madde
ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre bertaraf edilecektir. Ayrıca makinelerin günlük,
haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir.
87
AYEN ENERJİ A.Ş.
V.2.3. Meydana Gelen Elektrik ve Manyetik Alanlar ve Şiddetleri, Etkileri, Alınacak
Önlemler,
Elektromanyetik radyasyonlar dalga boylarına, frekanslarına ve enerjilerine bağlı
olarak; radyo dalgaları, mikrodalgalar, infrared ışınları, görünür ışık, ultraviyole ışınları, xışınları, gama-ışınları ve kozmik ışınlar gibi türleri bulunmaktadır. Başlıca radyasyon türleri;
iyonlaştırıcı radyasyon ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olmak üzere iki grupta toplanabilir.
İyonlaştırıcı radyasyon; madde içerisinden geçerken enerjisini ortama aktarmak
suretiyle, ortamdaki atomları doğrudan veya dolaylı yollarla iyonlaştıran radyasyon türüdür.
Örneğin; x ve gama-ışınları ile α, β ve nötron parçacıklarının yayılması gibi.
Yeteri kadar enerjiye sahip olamadıkları için radyo dalgaları, mikrodalgalar, kızıl ötesi
ışık, mor ötesi ışık (ultraviyole) ve görünür ışık iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olarak
isimlendirilirler. İyonlaştırıcı olmayan radyasyon nükleer radyasyon değildir.
İyonlaştırıcı özelliğe sahip olmayan; sabit telekomünikasyon cihazları olan baz
istasyonları, radyo ve televizyon vericileri ile elektrik iletim hatları, trafo merkezleri ve elektrikli
ev aletlerinden (mikrodalga fırınlar, traş makinesi, saç kurutma makinesi v.b.) kaynaklanan
radyasyon ise, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon olarak ifade edilen elektromanyetik
radyasyon grubunda yer almaktadır.
Bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak, bireysel, endüstriyel ve ticari amaçlı,
yaşamın her alanında yaygın biçimde kullanılmaya başlanan, televizyon, radyo vericileri,
bilgisayar, cep telefonu ve baz istasyonu vb. gibi yukarıda sıralanmış olan iyonlaştırıcı
olmayan radyasyon yaydığı bilinen sistemlerin çevre ve insan sağlığı açısından bir takım
risklere yol açtığı, bilim arasında tartışmalara ve sonucunda bir çok araştırmalar yapılmasına
neden olmuştur. Yapılan araştırmalardan iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kaynaklarının
yarattığı manyetik alandan, çevre ve insan sağlığı etkilenmelerinin kaynakların yoğunluğuna
ve frekanslarına bağlı olarak değişiklik gösterdiği anlaşılmıştır. Elektromanyetik alanlar (EMF,
Elektromagnetik Field) terimi; mikrodalgalar dahil olmak üzere 0 Hz ile 300 GHz arasında
frekansa sahip statik alanları, dalga boyu çok uzun (ELF, Extremely Low Frequency-Aşırı
Derecede Düşük Frekans)) alanlar ve Radyo Frekansı (RF, Radiofrequency) alanlarını
kapsamaktadır.
A. Düşük frekanslı (0 Hz- 10 kHz) elektromanyetik ışınımların insan sağlığına
etkileri: Düşük Frekans alanları insan bedeni üzerinde saç telinin havalanması gibi yüzeysel
etkilere neden olmaktadır. Elektromanyetik ışınımın zararlı etkisinden korunmak için daha az
maruz kalmaya yönelik kısıtlamalar verilmektedir. Bu kısıtlamalar vücutta ışınım sonucu
oluşan akım yoğunluğu ve özgül soğurulma oranı gibi biyolojik açıdan anlamı olan büyüklük
cinsinden verilmektedir. Bu büyüklükler doğrudan ölçülmediklerinden bunlar yerine dış
elektrik ve manyetik alan güç yoğunluğu ölçülür. Bu konudaki standartlar mesleki ve genel
halk sağlığı olmak üzere iki grupta verilmişlerdir.
B. Yüksek frekanslı (10 kHz-300 GHz) elektromanyetik ışınımların insan
sağlığına etkileri: İnsan vücudu yüksek frekans alanlarına duyarlıdır. Vücut tarafından
yutulan enerji ısıya dönüşür. Yüksek frekans alan tüm vücut veya belli bir bölgede ısı oluşur.
Isı içerde oluştuğu için, ısı algılayıcı olan derimiz tarafından algılanmaz. Bu yüzden vücut
sıcaklığı kontrol sistemi etkilenir. Bu etki frekansa bağımlıdır. Bu zararlı etkileri azaltmak için
elektromanyetik ışımasının belirli bir değerde olmasını öngören standartlar geliştirilmiştir.
Elektromanyetik ışıma canlıya ulaştığında, bu canlı tarafından soğurulmaktadır.
Özgül Soğurulma Hızı SAR ( Specific Absorption Rate): Özgül Soğurma Hızı
SAR, elektromanyetik enerjinin vücut dokuları tarafından soğurulma hızıdır. Birimi W/kg’ dır.
88
AYEN ENERJİ A.Ş.
Bugüne dek yapılan araştırmalar, insan vücudunun bir derecelik sıcaklık artışını
düzenleyemediğini ve sorunlar yarattığını göstermektedir. İnsan vücudunda bir derecelik
sıcaklık artışı için bir kilogram doku başına 4 W güç soğurulması gerekmektedir. İnsanların
genel yaşam alanlarında bu değerin 50’de biri olan 0.08 W/kg SAR sınırı olarak kabul
edilmiştir. Özgül Soğurma hızının doğrudan ölçülmesi hemen hemen olanaksızdır. Bundan
dolayı sınır değerlerin belirlenmesinde kolay ölçülebilen ve/veya gözlemlenebilen
parametreler kullanılmaktadır. Bu parametreler elektrik alan şiddeti, manyetik alan şiddeti ve
güç yoğunluğudur (Kaynak: www.cevreorman.gov.tr/belgeler/e-radrasyon.pdf) .
radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Söz konusu proje kapsamında 15 adet türbin
bulunmaktadır. Türbinlerin haberleşmede parazit oluşturması 2-3 km’lik alanla sınırlı
kalmaktadır. ancak rüzgar türbin teknolojisinde gelinen bugünkü noktayla bu olumsuzluklar
minimuma indirilmiştir.
Rüzgar türbinlerinin elektromanyetik etki alanı ise çok zayıftır ve hemen hemen
türbinin dış cephesinde sonlanır, bu da yer seviyesinden 40-50 m yukarıda kalır. Bu nedenle
rüzgar santrallerinin elektromanyetik etkisi önemli düzeyde değildir.
Yapılan araştırmalarda, elektromanyetik girişim ile TV ve radyo yayınlarının, havacılık
ve denizcilik haberleşmelerinin olumsuz etkilendiği ortaya konmaktadır. Ancak radyo ve
televizyon antenlerinin türbin yakınında olmadığı sürece bir çok frekansın etkilenmediği
gözlenmiştir. Türbinlerin elektromanyetik girişim etkisi kanat büyüklüğü ve malzemesi ile
ilişkili olarak değişmektedir. Metal malzemelerin kullanıldığı türbinlerde gürültü ve
elektromanyetik girişim oranı yüksektir. Bu sorun polyester esaslı malzeme kullanılarak en
aza indirilebilir. (Kaynak: http://www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/bilimsel/tez/CaginSen.pdf )
Ülkemizde elektrik, genel olarak iki çeşit hatla taşınmaktadır. Yüksek gerilim hattı
(Türkiye’de 380kV ve 154kV); üretim merkezlerindeki elektrik enerjisini tüketim
merkezlerindeki ana trafo merkezlerine taşırlar. Dağıtım hatları ise; trafo merkezlerindeki
elektrik enerjisini daha düşük gerilimli trafolara ve/veya evlerimize ve iş yerlerimize
ulaştırırlar. Ülkemiz enterkonnekte sistemi 50 Hz frekansında alternatif akımla işletilmektedir.
İletim ve dağıtım hatları ve bu hatlar üzerindeki trafo merkezleri de çevrelerinde
elektromanyetik alanlar oluştururlar. Ülkemizde enerji iletim hatlarından kaynaklı elektrik ve
manyetik alanlara ilişkin özel bir standart bulunmamaktadır. Diğer taraftan yüksek gerilim
hatlarına güvenli yaklaşımın sağlanabilmesi için, 22 Kasım 1978 tarih ve 16466 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği”nde
emniyetli yaklaşım mesafe değerleri tanımlanmıştır. Bu yönetmeliğin 46. maddesinde yer
alan yatay ve düşey mesafeler baz alınmak kaydı ile hattın tesisine izin verilmektedir. Anılan
Yönetmelikteki iletim hatlarına güvenli yaklaşım mesafeleri, sadece can ve mal güvenliği
açısından tanımlanmış düşey ve yatay mesafelerdir. Son yıllarda elektriğin iletimi ve
dağıtımına bağlı elektrik ve manyetik alanlara maruz kalmanın biyolojik etkileri hakkında
kaygılar ortaya çıkmaya başlamıştır. 1989 yılında ABD, Elektrik ve Elektronik Mühendisleri
Enstitüsü tarafından yayınlanan bir durum raporunda; “güç frekansında oluşan alanlara
maruz kalmanın sağlığa zarar verici olarak nitelendirilmesi için yeterli bilimsel kanıt olmadığı”
ve “bu alanlara maruz kalmayla ilgili güvenilir limitler oluşturmak için daha fazla araştırmaya
gerek olduğu yönünde bir fikir birliği olduğu” belirtilmektedir.
Proje kapsamında insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olabilecek her türlü
yaklaşımlara karşı 30.11.2006 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren “Elektrik kuvvetli akım tesisleri yönetmeliği” 7. bölümde yer alan, “İşletme Güvenliğine
ilişkin hükümler”’de belirtilen madde 59; “Kuvvetli Akım Tesislerine Girmek”, madde 60;
“kuvvetli Akım Tesislerinde Çalışmak” ve madde 61; “Çalışanların Güvenliğini Sağlamak” için
89
AYEN ENERJİ A.Ş.
gerekli tüm önlemler ve tedbirler alınacaktır. Topraklama işlemi yapılacaktır. Kurulacak olan
tesisin enerji iletim hattı için “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği” nin öngördüğü
gerekli her türlü emniyet tedbirleri ve mesafeleri dikkate alınarak planlanacaktır. Bu
yönetmeliğin 44. maddesinde yer alan yatay ve düşey mesafeler sınır değerler aşağıdaki
tablolarda verilmiştir.
V.2.4. Işık Yansımasına Karşı Alınacak Tedbirler
Işık yansımasını önlemek için türbinler uluslararası standartlarda, açık mat-gri renge
boyanmıştır. Bu renk; yansımaları minimum düzeye indirgemektedir.
V.2.5. Güvenliği Tehlikeye Atabilecek Riskler Olup Olmadığı (Kuş Göç Yolları vs.)
Söz konusu projenin en önemli etkisi kuşlar üzerinde olacaktır. Kuş ölümleri daha çok
toplu göçler sırasında karşılaşılan bir sorundur. Fakat bu sorun yüksek gerilim hatlarının
yarattığı tehlikelerden büyük değildir. Danimarka’da Ornis Consult tarafından yapılan bir
araştırma ile yerleşik kuşların türbinlere kolayca alışarak yuva yaptığı görülmüştür. Birçok
göçmen kuş sürüsü de 150 metreden yukarıda uçtuğundan, türbin kanatları bunlar için bir
tehlike teşkil etmemektedir. Kuşlarla ilgili hazırlanan ornitalog raporu Ek- 10’da, kuş göç
yollarını gösterir harita ise Ek- 7’de verilmiştir.
V.2.6. Hattın ve Trafonun Haberleşme İle İlgili Tesislere (PTT Hatları, Radyo, TV
Vericileri vs.) Etkileri
Rüzgar türbinlerinin haberleşmede parazit oluşturması 2-3 km’lik alanla sınırlı
kalmaktadır. Yapılan araştırmalarda, elektromanyetik girişim ile TV ve radyo yayınlarının,
havacılık ve denizcilik haberleşmelerinin olumsuz etkilendiği ortaya konmaktadır. Ancak
radyo ve televizyon antenlerinin türbin yakınında olmadığı sürece birçok frekansın
etkilenmediği gözlenmiştir.
Enerji İletim Hattı bu proje kapsamında değerlendirilmemektedir.
V.2.7. Orman Alanlarına Olabilecek Etki ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Tedbirlerin
Tanımlanması
Projenin orman alanlarına muhtemel olumsuz bir etkisi olmayacağı düşünülmektedir.
Proje kapsamında yer alan ormanlık alanlar için 6831 sayılı Orman Kanununun 5192 sayılı
Kanun ile değişik 17/3. maddesi gereğince gerekli izinler alınacaktır.
Proje kapsamında mevcut orman alanlarına olumsuz bir etkisi olmaması için aşağıda
belirtilen önlemler alınacaktır.
- Faaliyet alanına giriş ve çıkışlar kontrol altında tutulacak,
- Civar ormanlarda çıkabilecek orman yangınlarına karşı işletme müdürlüğünün
öngöreceği yangınla mücadele tedbirleri alınacaktır.
- İşletme müdürlüğünün talebi halinde işçi ve iş makinesi imkanları orman
yangınlarına sevk edilecektir.
Ayrıca olası bir orman yangınına karşı gerekli ekipmanlar hazır bulundurulacak ve
olası bir yangında yetkili birimlere yardım edilecektir.
90
AYEN ENERJİ A.Ş.
Orman yangınları için çalışan personele gerekli hizmet içi eğitimler verilecektir.
Olabilecek herhangi bir orman yangınında çalışanlar tarafından müdahale edilerek, itfaiye ve
ilgili orman işletmesine haber verilecektir.
Yangın Söndürme:
• Faaliyet alanında veya görülebilen bir çevrede çıkacak yangınlar en yakın Orman
İdaresine bildirebilmek için bu idare ile irtibat halinde olunacak, çıkması olası yangınlar ivedi
olarak idareye bildirilecektir.
• Orman yangınlarının söndürülmesinde kullanılmak üzere, orman idaresinin
talimatları doğrultusunda yeteri kadar araç-gereç bulundurulacaktır. Bu araç gereçler başka
amaçlar için kullanılmayacak ve devamlı bakımları yapılacaktır.
• Yakın çevrede çıkacak yangınlara Orman İdaresinin talimat beklenmeden eldeki
araç-gereçlerle müdahale edilecek ve yangının söndürülmesine çalışılacaktır.
• İşçiler orman yangınları söndürme konusunda eğitilecek, bu konuda Orman
idaresiyle iletişim sağlanacaktır.
Yangın Söndürme Sistemleri:
Tesiste olası bir yangın durumuna müdahale etmek amacıyla koşullandırılmış
yangınla mücadele ekipmanları bulunacaktır.
Yangın Kontrolü
- Proje alanında yangın çıkmasına karşı gerekli bütün önlemler alınacak ve yangın
söndürme araçlarını kullanma eğitimi olan kişilerin, isin her bölümünde, her vardiyada
bulunmasını sağlanacaktır.
- Yangın söndürme araçlarının yangına mümkün olan en kısa zamanda müdahale
edebilmesini sağlamak için uygun haberleşmeyi kuracak ve idame ettirecektir.
- Yangın söndürme hizmetleri, bilgili bir kişi tarafından yürütülecektir.
- Yangın söndürme teşkilatının kullanımı ve çağrılması için kural ve talimatlar
yayınlayacak ve göze çarpacak şekilde, yangın söndürme hizmetlerinin nasıl çağırtılacağıyla
ilgili talimatlar veren uyarılar asılacaktır.
- Bütün ekipman, aletler ve personel, ayda asgari iki kere kontrol edilecek olan yangın
söndürme teşkilatı için küçük bir uyarı verilmesi halinde hazır ve uygun durumda olacaktır.
- Çalışma sahalarında veya başka bir yerde ateş yakılmasına izin verilmeyecektir.
- Yangın fark edildiğinde öncelikle çevredekilere, binada çalışan personele ve daha
sonra ilgililere haber verilecektir.
- En yakın güvenlik ve itfaiye birimlerine haber verilecektir.
- Acil müdahale ekibi ve ilgililer tarafından çevre güvenliği sağlanacaktır.
- Dumanın yakıcı ve boğucu etkisine karşı ağız ve burun ıslak bez ile kapatılacaktır.
- Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler yangın yerinden uzaklaştırılacaktır.
91
AYEN ENERJİ A.Ş.
- Her yangın yerine ambulans gidecektir.
- Proje sahasında olası bir yangın tehlikesine karşın yangınla mücadele ekipmanları
hazır bulundurulacak olup, başlıcaları; yangın su hattı, gaz tüpleri, duman dedektörü, alev
dedektörü
V.2.8. Proje Ünitelerinin İşletilmesi Sırasında Oluşacak Gürültü Kaynakları ve Alınacak
Önlemler
Tesisin işletme aşamasında türbinlerin çalışmasına bağlı olarak gürültü oluşacaktır.
Yeni türbin teknolojileri işletme esnasında meydana çıkan ses seviyesini en aza
indirmektedir. Rüzgar türbinlerinden çıkan gürültüler mekanik ve aerodinamik olarak
değerlendirilebilir. Gürültü düzeyi 106 dBA olarak alınmıştır.
Tesis alanında 15 adet rüzgar türbini bulunacağından, türbinlerden kaynaklanacak
toplam ses gücü düzeyi (LwT ) aşağıdaki formülle hesaplanmıştır;
n
LwT = 10 log (

10lwi/10) = 10 log (15x(10106/10)) ≅ 118 dB
i 1
Gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin 500-4000 Hz arasındaki 4 oktav
bandına dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav
bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir.
n
L w  10 x log(  10
L w (i)
10
)
i 1
Lw
10 10
L w (i) = 10 log (
)
4
Tablo 57: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı
Toplam
500
Hz
1000
Hz
2000
Hz
4000
Hz
112
112
112
112
Türbin
118
Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4 oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir.
Her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle
göre hesaplanmış olup sonuçlar yine aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Lp  L w  10log(
Q
)
4πr 2
Lp
: x Mesafedeki Gürültü Seviyesi
Q
: Ses Düzeyi Sabiti (2 alınmıştır.)
r
: x Mesafedeki Yarıçap
92
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 58: Ses Basınç Düzeyleri
Ses Basınç Düzeyi (dB)
Mesafe
Türbin
50
100
250
500
1000
2000
3000
500
Hz
1000
Hz
2000
Hz
4000
Hz
70,04
64,02
56,06
50,04
44,02
38,00
34,48
70,04
64,02
56,06
50,04
44,02
38,00
34,48
70,04
64,02
56,06
50,04
44,02
38,00
34,48
70,04
64,02
56,06
50,04
44,02
38,00
34,48
Atmosferik Yutuş
Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış
olup bağıl nem (Q) % 72 alınmıştır.
A atm
 f 2x r 
 7.4 x10 

 Q 
-8
Tablo 59: Atmosferik Yutuş
Frekans
500
500
500
500
500
500
500
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
2000
2000
2000
2000
2000
2000
2000
4000
4000
4000
4000
4000
4000
4000
Mesafe Atmosferik Yutuş
50
0,02
100
0,03
250
0,08
500
0,15
1000
0,31
2000
0,62
3000
0,93
50
0,06
100
0,12
250
0,31
500
0,62
1000
1,23
2000
2,47
3000
3,70
50
0,25
100
0,49
250
1,23
500
2,47
1000
4,93
2000
9,87
3000
14,80
50
0,99
100
1,97
250
4,93
500
9,87
1000
19,73
2000
39,47
3000
59,20
93
AYEN ENERJİ A.Ş.
1. Nihai Ses Basınç Düzeyleri
Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav
bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar yine
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Lp = Lp - Aatm
Tablo 60: Nihai Ses Basınç Düzeyleri
Nihai Ses Basınç Düzeyi (dB)
Mesafe
500
Hz
1000
Hz
2000
Hz
4000
Hz
Türbin
50
100
250
500
1000
2000
3000
70,02
63,99
55,98
49,88
43,71
37,38
33,55
69,98
63,89
55,75
49,42
42,78
35,53
30,78
69,79
63,52
54,83
47,57
39,08
28,13
19,68
69,05
62,04
51,13
40,17
24,28
-1,47
-24,72
2. Ses Düzeyleri
A ağırlık ses düzeylerinin hesaplanması için aşağıdaki tabloda yer alan düzeltme
faktörleri kullanılmıştır.
Tablo 61: Düzeltme Faktörleri
Merkez Frekansı (Hz)
500
1000
2000
4000
Düzeltme Faktörü
-3,2
0,0
+1,2
+1,0
Yukarıdaki tabloda yer alan düzeltme faktörleri ile yapılan hesap sonucunda her bir
gürültü kaynağının 4 oktav bandı için bulunan ses düzeyleri ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 62: Ses Düzeyleri
Ses Düzeyi (dBA)
Mesafe
500
Hz
1000
Hz
2000
Hz
4000
Hz
Türbin
50
100
250
500
1000
2000
3000
66,82
60,79
52,78
46,68
40,51
34,18
30,35
69,98
63,89
55,75
49,42
42,78
35,53
30,78
70,99
64,72
56,03
48,77
40,28
29,33
20,88
70,05
63,04
52,13
41,17
25,28
-0,47
-23,72
Toplam Ses Düzeyi
(dBA)
75,73
69,36
60,53
53,48
46,15
38,48
33,81
Lgündüz Değerleri:
Çalışma esnasında oluşacak eşdeğer gürültü düzeyleri hesaplanmış olup aşağıdaki
tabloda verilmiştir.
94
AYEN ENERJİ A.Ş.
Tablo 63: Lg Değerleri
Mesafe
Eşdeğer Gürültü Düzeyi
(dBA)
50
100
250
500
1000
2000
3000
78,74
72,37
63,54
56,49
49,16
41,49
36,82
90
80
Gürültü Seviyesi (dBA )
70
60
50
40
30
20
10
0
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
M esafe (m )
Şekil 8: Gürültü yayılım grafiği (işletme aşamasında)
Tablo 64: Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri
Alanlar
Lgündüz
(dBA)
Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim,
kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp
yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar
60
Ticari yapılar ile gürültüye hassas
kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan
konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar 65
Ticari yapılar ile gürültüye hassas
kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan
işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar 68
Endüstriyel alanlar
70
Lakşam
(dBA)
Lgece
(dBA)
55
50
60
55
63
58
65
60
95
AYEN ENERJİ A.Ş.
ait bir konut bulunmaktadır. 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü yer almakta olup;
yapılan hesaplamalar sonucunda oluşacak gürültü düzeyi 500m’den itibaren Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerin altında
kalmaktadır. Dolayısıyla faaliyet sırasında oluşacak gürültünün yerleşim birimleri üzerinde
olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Proje kapsamında işletme aşamasında 04.06.2010 tarih ve
27601 sayılı “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine
riayet edilecektir.
V.2.9. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha
Düzenlemeleri
Proje alanında sadece türbin yerleri için arazi düzenlenmesi yapılacak olup, peyzaj
çalışmaları yapılmayacaktır.
V.2.10. Diğer Faaliyetler
Bu başlık altında belirtilecek husus bulunmamaktadır.
V.3. Çevresel Fayda – Maliyet Analizi
Rüzgar enerjisinin en önemli çevresel yararı konvansiyonel elektrik üretim yöntemleri
ile karşılaştırıldığında hava kirleticileri ve sera gazları emisyonları olmamasıdır. Enerji
hatlarının ulaşmadığı uzak noktalarda kurularak bu tip yerlerin enerji ihtiyacı karşılanabilir.
Rüzgar enerjisinde ham madde ulaştırma masrafı yoktur.
Doğadaki rüzgar direkt olarak kullanılabilir. Rüzgar türbinleri karmaşık makineler
değildir. Gayet basit bir şekilde operatöre ihtiyaç duyulmadan çalıştırılabilmektedirler.
Tamamen otomatik olarak çalışabilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Ayrıca bu şekilde
sadece periyodik bakımlarının yapılması ile 20-30 yıla yakın çalışabilirler. Örnek olarak,
Westas firmasının ilk ürettiği türbin, 2000 yılının Mart ayında 20. işletim yılını doldurmasına
rağmen hiçbir parçasını kaybetmemişti.
radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Dolayısıyla tehlikeli değildirler. Montaj aşaması hariç
bugüne kadar hiçbir rüzgar santralinde ölümlü kaza olmamıştır. Bakım sürelerinde
alınabilecek tedbirler ile herhangi bir ufak kaza oluşması da engellenebilir. Yinede rüzgar
türbini kazası sonucu ölüm riski %0,0006 gibi bir rakamdır (www.awea.com).
Artan petrol fiyatları veya aniden ortaya çıkan başka maliyetleri olmadığından vergi
artırımı olarak vatandaşa yük olmazlar.
Atmosfere veya yakındaki nehir ve denizlere ısıl emisyonları yoktur. Buna ilaveten
başka bir atık üretimi de söz konusu değildir. Rüzgar yerli bir enerji kaynağıdır. Yerel
kaynaklar kullanılarak üretilebilen türbin grupları ile dünya genelinde on binlerce insana iş
olanakları sunmuştur. Amerika’da yapılan bir çalışmaya göre, rüzgar enerjisinden üretilen 10
milyon kWh elektrik enerjisinin, yine aynı elektrik miktarını üreten kömür santraline göre %27,
doğalgaz santraline göre %66 daha fazla iş imkanı sağlamaktadır (www.awea.org).
Rüzgar türbinleri modüler olup her hangi bir büyüklükte imal edilebilmektedir.
İstenildiğinde kısa bir süre içinde sökülüp başka bir yere sorunsuz olarak parçalar halinde
taşınabilir. Ayrıca tek olarak ya da gruplar halinde kullanılabilirler. Ömrünü tamamlamış
rüzgar türbinlerinin söküm maliyetleri yoktur. Çünkü sökülen türbinlerin hurda değeri söküm
maliyetlerini kolayca karşılamaktadır. Bu santrallerin ömürlerini tamamlamasından sonra
türbinlerin kullanıldığı alan eski haline kolayca getirilebilmektedir. Genelde kırsal alanlara
96
AYEN ENERJİ A.Ş.
kurulan bu santraller, arazi için ödenen satın alma veya kira bedelleri ile yöredeki insanlara
ciddi bir ekonomik girdi sağlamaktadır. Ayrıca yapım aşamasında da, inşaat faaliyetleri
yöredeki insanlara iş olanakları yaratır.
Genellikle Rüzgar Enerjisi santralleri, rüzgarın çokluğu sebebiyle çıplak ve yüksek
tepe ve tepeciklere kurulmaktadır. Bu tepeler ancak küçük ekonomik faaliyetler, hayvancılık,
veya tarımsal faaliyetler için kullanılabilen yerlerdir. Her bir türbinin birbirlerinden uzaklıkları
kanat çapına ve rüzgar rejimine bağlı olarak 50 ila 200 metre arasında değişmektedir.
Rüzgar türbinleri arasında kalan arazinin ise başka faaliyetler için kullanılmasında hiçbir
sakınca yoktur. Nitekim yurt dışında bu alanların tarımsal ve hayvancılık faaliyetleri için sıkça
kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca dünya genelinde rüzgar santrallerinin offshore tabir edilen
deniz üstünde kurulan tipleri oldukça yaygınlaşmaktadır.
Bu durumda santral inşaatı için alan kaybı söz konusu bile olmamaktadır. Rüzgar
santralleri, termik, hidrolik vb. santrallerle, ekonomik açıdan rekabet edebilecek düzeye
gelmiştir.
97
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN
ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
VI.1. Arazi Islahı
Söz konusu projenin ömrü 25 yıl olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında ömrü
tamamlanan ekipmanlar yenilenerek yeniden işletmeye alınacaktır. İşletme faaliyete
kapandıktan sonra direkler sökülecek ve direklerin kapladığı alanlar doğal hanine
getirilecektir.
VI.2. Diğer Çalışmalar
Bu başlık altında belirtilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
98
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ
(Bu Bölümde Yer Seçimi, Teknoloji ve Alınacak Önlemlerin
Karşılaştırılması Yapılacak ve Tercih Sıralaması Yapılacaktır.)
Alternatiflerin
Bir ülkenin enerji üretim ve tüketim miktarı o ülkenin zenginliğini, kişi başına düşen
üretim ve tüketim miktarı ise o ülkenin kalkınmışlık seviyesini gösteren önemli kriterler olarak
kabul edilmektedir.
Ülkemizde son birkaç yıldaki ekonomik kriz dönemi hariç tutulursa ülke genelinde
yıllık elektrik enerjisi tüketimi %8 ile%10 arasında artış göstermiştir. Bu artışın aynı ölçüde
önümüzdeki yıllarda da gerçekleşeceği beklenilmelidir.
Ülkemiz petrol, gaz, kömür gibi enerji kaynakları bakımından şanssız bir ülkedir.
Ülkemizde 2000 yılında tüketilen enerjinin %68’i ithal edilmiştir. Enerji tüketimi arttıkça bu
oranın daha da artması beklenmelidir. Bu dışa bağımlılığın düşürülmesi için alternatif
kaynakların en yüksek derecede değerlendirilmesi ve kısa zamanda devreye sokulması gibi
gözükmektedir.
Bugün elektrik üretiminde ağırlıklı olarak kullanılan fosil yakıtların kısıtlı özellikte
olması ve kullanılmaları durumunda meydana gelen çevre kirliliğinin olumsuz etkileri, örneğin
iklimin değişmesi, alternatif enerji kaynaklarına yönelinmesine neden olmuştur.
Ülkemizde elektrik enerjisi ağırlıklı olarak fosil yakıtlardan ve hidroelektrik
santrallerinden sağlanmaktadır. Açıktır ki, bunlara ilave enerji kaynaklarına yönelinmez ise
ülke topraklarında kısıtlı olan bu kaynakların hızlı kullanılması ile tükenmesi ve dışa bağımlı
enerji tüketimi ortaya çıkacaktır. Özellikle su miktarının yeterli olmadığı dönemlerde elektrik
üretimi su varlığına dayanan hidroelektrik santrallerini tamamlayacak alternatif enerji
kaynakları önem kazanmaktadır. Bu anlamda günümüzde rüzgar enerjisi hem fosil enerji
kaynaklarını hem de hidroelektrik enerji üretimini tamamlayıcı bir öğe olduğundan,
kullanıldığı oranda enerji kaynakları itibariyle dışa bağımlılığı azalttığından ve yeni endüstri
kollarının yaratılarak istihdam Rüzgar enerjisinden elde edilen her kilowatt saat elektrik
enerjisi ile insanlar ve çevre aşağıdaki zararlı yüklerden korunmaktadır.
- Rüzgar karakteristikleri
- Türbin karakteristiği ve performansı
- Türbinlerin ekonomik ömürleri ve garantileri
- Denenmiş ve çalışır durumda olan türbinler ve performansları
- Enterkonnekte sisteme bağlantı özellikleri
- Fiyat ve finansman
kullanılması ile 29.05.2008 tarihinde EPDK tarafından lisans verilen Mordoğan RES
projesinin mümkün olan en kısa sürede kurulması ve işletmeye geçirilmesini
amaçlamaktadır. Enerji Üretim Lisansı Ek-1’de verilmiştir.
Mordoğan RES için seçilen türbinler günümüz üretilen en modern türbinler olup,
gerekse çevreye verilen ses düzeyi, gerekse estetik görünümleri bakımından mükemmel
özelliktedir. Bu türbinlerden dünya çapında çok sayıda kurulmuş olup, çalışma güvenirliği ve
performansı kanıtlanmıştır.
99
AYEN ENERJİ A.Ş.
Söz konusu Projenin alternatifi yoktur. Çünkü proje ile yenilenebilir enerji
kaynaklarından olan rüzgar enerjisinden elektrik enerjisi üretilecek olup, projenin kendisi
alternatif enerji üretimi projesi niteliğindedir. Proje yeri tanıtılan özellik ve kriterlere göre
seçilmiş olup, Türkiye 'deki rüzgar enerjisi potansiyelinin kullanılması amacına uygun
düşmektedir. Ayrıca Proje, 10.5.2005 tarihinde kabul edilen 5346 sayılı “Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” (29.12.2010
tarihinde kabul edilen 6094 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi
Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”) amaçlarına
mükemmel derecede hizmet edecek bir projedir ve yatırımın bölge ekonomisine bir hareket
getireceği düşünülmektedir.
Rüzgar Enerji Santrallerinin Üstünlükleri ve Sakıncaları
Rüzgar türbinlerinin çevreye olan olumlu etkilerinin başında fosil yakıtlarının
kullanımını azaltması ve yanma sonucu oluşan kirletici maddelerin (zararlı gazlar, havada
uçan küller)emisyonunu meydana getirmez. Rüzgar türbinleri karbon oksitler, sülfür ve
nitrojen gibi zararlı gazları yaymamaktadır. Dolayısıyla sera etkisine neden olmamaktadır.
Amerikan Rüzgar Enerjisi Birliği (AWEA) verilerine göre hazırlanan var olan enerji kaynakları
için hazırlanan ABD’deki emisyon miktarları aşağıda sunulmuştur.
Tablo 65, 66 ve 67 de görüleceği gibi rüzgar türbinlerinin bu tür gaz emisyonları
bulunmamaktadır.
Tablo 65: Karbon Dioksit(CO2) Emisyonu (Küresel ısınmada, sera etkisi yaratan başlıca unsur)
Salınan CO 2 / kWh
(paund)
2.13
1.03
1.56
1.52
0
Yakıt
Kömür
Doğal Gaz
Petrol
ABD Ort.
Rüzgar
1997 Üretimi kWh
(milyon)
1,804
283.6
77.8
3,494
3.5
ToplamCO 2 Emisyonu
(milyon paund)
3,842
292
121
5,312
0
Tablo 66: Sülfür Dioksit (SO2) Emisyonu ( Asit yağmurlarını doğuran başlıca unsur)
Yakıt
Salınan SO 2/ kWh
( Paund )
1997 Üretim kWh
(Milyon)
ToplamSO 2Emisyonu
(Milyon paund)
Kömür
0.0134
1,804
24,173
Doğal Gaz
0.000007
283.6
2
Petrol
0.0112
77.8
871
ABD Ort.
0.0080
3.494
27,952
Rüzgar
0
3.5
0
Tablo 67: Nitrojen Oksit (NOX) Emisyonu (Asit yağmurlarını doğuran diğer bir unsur ve dumanlı sisin temel
maddesi)
Yakıt
Kömür
Salınan NO X /kWh
0.0076
1997Üretimi kWh
1,804
Toplam
NO X Emisyonu
13,710
Doğal Gaz
Petrol
0.0018
0.0021
283.6
77.8
510
163
ABD Ort.
Rüzgar
0.0049
0
3.494
3.5
17,120
0
100
AYEN ENERJİ A.Ş.
Üstünlükleri

Atmosferi kirletici etkiye sahip gazların salınmaması

Temiz bir enerji kaynağı olması

Kaynağının tükenmemesi (güneş, dünya ve atmosfer olduğu sürece )

Rüzgar tesislerinin kurulumu ve işletilmesinin diğer tesislere göre daha kolay olması

Enerji üretim maliyetlerinin düşük olması

Güvenirliğinin artması

Bölgesel olması ve dolayısıyla kişilerin kendi elektriğini üretebilmesi
 Sonlu fosil kaynakların kullanımını azalması ve mevcut enerji üretim kaynaklarına
destek olunması
 Türbinlerin oturduğu alanın küçük olması ve türbinler arası alanların kullanımına
imkan vermesi

Rüzgar gücünün elektriğe verimli dönüşümünü sağlanması
 Ömrü dolan türbinlerin sökülüp kaldırılmasının kolay olması ve arazi yönünden tekrar
kullanılabilmesi

Rüzgar türbinlerin bakımının kolay olması
 Türbinlerin 200 m ötesinde motor kanatlarının hışırtısı tamamen ağaç ve çalı
yapraklarının yaptığı gürültü tarafından maskelenir
 Bir yerde 1000 KW ‘lık modern bir rüzgar türbini, diğer elektrik üreten kaynaklardan,
ekseriya kömür yakan güç santrallerinden atmosfere verilen karbondioksit miktarının yılda
2.000ton kadarını azaltmış olur

Rüzgar Enerjisi en ucuz yenilenebilir enerji kaynağıdır
 Rüzgar türbinleri sadece rüzgar estiği zaman enerji üretir ve enerji üretimi rüzgarın
her hamlesi ile değişir

Modern rüzgar türbinleri sadece her 6ayda bir bakım ve kontrol ister
 Aerodinamik, yapısal dinamik ve mikro-meteorolojideki teknolojik gelişmeler rüzgar
türbin motoru alanında her m kare için yıllık enerji üretiminde % 5’lik bir artış sağlamıştır.
Yeni teknoloji yeni rüzgar türbinlerinde sürekli olarak uygulanmaktadır

Rüzgar enerjisi çevreye zararlı emisyonlar veye herhangi bir atık bırakmaz.
101
AYEN ENERJİ A.Ş.
Sakıncaları
 Rüzgarın sürekliliğinin olmadığı yerlerde enerji üretim değerinin sabit olmaması.
 Gürültü kirliliği oluşturması
 Fosil ve nükleer yakıtlardan elde edilen enerjiye oranla enerji üretiminin düşük olması
şeklinde sıralanabilir.
102
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI
VIII.1. Faaliyetin İnşaatı İçin Önerilen İzleme Programı, Faaliyetin İşletmesi ve İşletme
Sonrası İçin Önerilen İzleme Programı ve Acil Müdahale Planı
Mordoğan RES projesi İzleme Programı kapsamında çevresel kaynaklar
değerlendirilecek olup, projenin çevresel kaynaklara olabilecek etkileri izlenecektir.
Projeden kaynaklanacak çevresel etkilerin asgari seviyede tutulması amacı ile
projenin inşaat aşamasından işletme sonrasına kadar çevre mevzuatının ilgili kanun,
yönetmelik ve tüzüklerine uygun hareket edilecektir.
ÇED yönetmeliği Madde 18’de; Proje sahibi veya yetkili temsilcisi, "Çevresel Etki
Değerlendirmesi Olumlu" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını
aldıktan sonra ilgili mevzuat uyarınca aldığı diğer izin ve ruhsatlar ile yatırımın başlangıç,
inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemlerinde çevresel izleme ve denetleme işleri
konusunda uzman mühendisler tarafından yürütülecektir.
Mordoğan RES Projesi için hazırlanan ÇED Raporu’nda projenin tesis edilmesi ve
isletilmesi aşamalarında karşılaşılabilecek olumlu ve olumsuz etkiler incelenmiştir. Faaliyetin
inşaatı için önerilen izleme programı ve projenin inşaat, isletme süreleri boyunca önerilen
izleme programının amacı konusunda uzman kişiler tarafından ÇED Raporu’ndaki
taahhütlere uygunluğun denetlenmesidir.
Proje kapsamında yer alan inşaatın ilk aşamasında, yapılacak kazı çalışmaları,
kazılar sonucu oluşacak toprağın taşınması işleri sırasında oluşacak gürültü, toz,
vibrasyonlar veya trafiğin yoğunlaşması gibi durumlar yakın çevreyi rahatsız edebilir. Fakat
inşaat döneminin sona ermesiyle bu etkiler de sonlanacaktır.
Saha içerisinde çalışacak isçilerin güvenliğini sağlamak için inşaat aşamasında
gerekli teknik ve yönetmeliklere uygun her türlü güvenlik tedbiri alınacak, isçilere kişisel
korunma araçları verilecek ve kullanmaları sağlanacaktır. Ayrıca gerekli ikaz levhaları uygun
yerlere asılacaktır.
İnşaat alanında çalışmayan kişilerin, sahaya girmesini engellemek amacı ile tehlike,
ihbar ve ikaz panoları ile engeller konulacak ve güvenlik görevlisi bulundurulacaktır.
Projenin işletme aşamasında olabilecek muhtemel kazaları önlemek için çalışan
isçilere, isçi sağlığı ve iş güvenliği eğitimi verilecek, gerekli tedbirler İş Sağlığı ve Güvenliği
Yönetmeliği’ne uygun şekilde alınacaktır.
Projenin inşaat aşamasında; kazı, dolgu, yükleme, boşaltma ve malzeme nakli
dolayısıyla toz kaynaklı emisyonları azaltmak üzere tasıma üzeri branda kaplı kamyonlarla
ve döküm esnasında ıslatma uygulanacaktır. Sahanın giriş çıkışlar güvenlik tarafından
kontrol edilecektir.
Projenin “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği” hükümlerinin öngördüğü
kapsam dahilinde yapılması sağlanacaktır. Projenin inşaat ve isletme aşamalarında oluşması
muhtemel ambalaj ve ambalaj atıkları, 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği“ (30.03.2010 tarih ve
27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uygun olarak bertaraf
edilecektir. İnşaat aşamasında direklerin temelleri için kazı işlemi yapılacaktır, bu işlemler
sadece is makineleri aracıyla yapılacak ve patlatma işlemi yapılmayacaktır.
103
AYEN ENERJİ A.Ş.
Proje isletme aşamasına geçmeden önce gerekli izinler ve ruhsatlar alınarak T.C.
Çevre ve Orman Bakanlığı’na sunulacaktır.
Söz konusu projenin inşaat, isletme ve isletmeye kapanması sırasında her ne kadar
çevresel açıdan kirlilik yaratacak bir unsur bulunmasa da uyulacak kanun ve yönetmelikler
aşağıda verilmiştir.
Gürültü
Proje kapsamında oluşacak gürültü çalışacak araçlardan ve türbinlerden
kaynaklanacaktır. Oluşacak gürültü seviyesi 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliği’nde belirtilen hususlara uyulacaktır.
Katı Atıklar
Söz konusu proje kapsamında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık
oluşumu söz konusudur. Bu atıklar yürürlükte bulunan 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
(05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine göre
biriktirilerek mevcut katı atık depolama sahasına (katı atık bertaraf sahasına) götürülerek
bertaraf edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak ve atıkların
bertarafına ilişkin olarak sürekli görsel denetimler yapılacaktır.
Arazi hazırlığı ve inşaat aşamalarında oluşacak hafriyat atıkları, 18.03.2004 tarih ve
25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, inşaat ve
Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hususlarına uyularak arazide geçici olarak
depolanacak ve proje sahasının düzenlenmesinde kullanılacak olup hafriyat atığı oluşması
beklenmemektedir.
Su Kirliliği
Proje kapsamında oluşacak atıksular, çalışacak personelin içme ve kullanma amaçlı
ihtiyaç duyacağı suyun kullanımdan sonra oluşacak evsel nitelikli atık sulardan ibarettir.
İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular, 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası inşası Mümkün Olmayan
Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri doğrultusunda açılacak olan
sızdırmasız fosseptiğe aktarılacak ve belirli aralıklarla vidanjörle çekilerek ilgili Belediyenin
kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı
alınacak, atık suların deşarjına iliksin olarak denetimler yapılacak ve ilgili raporlar yetkililerin
görüşlerine açık tutulacaktır. İşletme aşamasında herhangi bir atık su oluşumu söz konusu
değildir. Ayrıca 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik) hükümlerine uyulacaktır.
104
AYEN ENERJİ A.Ş.
Hava Kirliliği
Projenin inşaat aşamasında toz oluşumu gözlenecek olup 03.07.2009 tarih ve 27277
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin
Kontrolü Yönetmeliği (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine uyulacak olup söz konusu Mordoğan RES
projesinin isletme aşamasında hava kirliliği yaratmak gibi bir etkisi söz konusu değildir.
Projenin inşaat aşamasında olabilecek muhtemel kazalara karsı öncelikle isçilerin
eğitilmesi ve bilgilendirilmesi sağlanacaktır. İşçilerin olası kazalardan etkilenmesi durumuna
karşı saha içerisinde personel için yapılacak geçici binada gerekli tüm ilk yardım malzemeleri
bulundurulacaktır. Kaza anında kazazedenin proje sahasına en yakın sağlık gruplarına
ulaştırılması sağlanacaktır. Ayrıca saha içerisinde 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı İş Sağlığı
ve Güvenliği Yönetmeliği esaslarına göre gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Olası deprem
durumlarında isçilerin can güvenliğini korumaları hususunda Gerekli eğitimler verilecektir.
Proje alanında inşaat ve isletme dönemlerinde herhangi bir nedenle oluşacak olan
alevlenmelerin önüne geçilmesi için ilk olarak sahada çalışacak olan personele gerekli
eğitimler verilecektir.
Acil Müdahale Planları
105
AYEN ENERJİ A.Ş.
Şekil 9: İş Kazası İçin Acil Müdahale Planı
106
AYEN ENERJİ A.Ş.
Şekil 10: Yangın İçin Acil Müdahale Planı
107
AYEN ENERJİ A.Ş.
Şekil 11: Deprem İçin Acil Müdahale Planı
108
AYEN ENERJİ A.Ş.
VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin Verilmesi Durumunda, Yeterlik Tebliği’nde “Yeterlik
Belgesi Alan Kurum/Kuruluşların Yükümlülükleri” Başlığının İkinci Paragrafında Yer
Alan Hususların Gerçekleştirilmesi İle İlgili Program
Projenin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin isletmesi ve isletme sonrası
için önerilen izleme programı Bölüm VIII.1’de verilmiştir.
Yeterlik belgesi Tebliği’nin Ek-4’ünde yer alan hususların bulunduğu, projenin inşaat
ve işletme dönemine ait İzleme Raporları formu Tablo 68’de verilmiştir. Yatırımın başlangıç
ve inşaat dönemlerinde Çevre ve Orman Bakanlığı’na verilmesi gereken İzleme raporlarının
süresi 6 ay olarak düşünülmüştür.
Tablo 68: İzleme Raporları Formu
Nihai ÇED Raporu İzleme raporu Formu
Raporu hazırlayan Kurum veya Kuruluşun Adı:Topçuoğlu Madencilik San. Tic. Ltd. Şti.
Yeterlilik Belge No
: 87
Projenin Adı
: MORDOĞAN RES ÇED raporu
Projenin Adresi
: İzmir İli, Karaburun İlçesi, Mordoğan Beldesi
Projenin Sahibi
: AYEN ENERJİ A.Ş.
ÇED Olumlu Karar Tarihi :
Yatırımın başlangıç ve inşaat dönemlerinde Bakanlığa verilmesi gereken İzleme raporlarının
süreleri (Faaliyetin yeri, türü ve özelliğine göre Nihai ÇED Raporunda taahhüt edilen süreler)
( ) 3 ayda bir
( ) 6 Ayda bir
( ) 1 yılda bir
Programın kapsamı; projeye bağlı yapılacak olan tüm çalışmalarda çevre ve sağlığa
zararlı sonuçlar doğurabilecek faaliyetlerin, ÇED Raporunda taahhüt edilen hususların ve bu
konuda uyulması gereken yasal yükümlülüklerin izlenmesi, denetlenmesi ve denetlemelerin
raporlanmasıdır. İnşaat sürecinin izlenmesi; inşaat sürecindeki olumsuz etkilerin raporda
belirtilen önlemlerle ilgili yönetmelik sınır değerlerini aşıp aşmadığı ve/veya berteraf edilip
edilmediğinin kontrolü şeklinde gerçekleşecektir.
Yukarıda belirtilen amaç ve kapsam dahilinde inşaat süresince, periyotlar halinde
Çevre ve Orman Bakanlığı’na sunulacaktır.
109
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI
(Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Nasıl ve Hangi Yöntemlerle
Bilgilendirildiği, Proje İle İlgili Halkın Görüşlerinin ve Konu İle İlgili Açıklamaların ÇEd
Raporuna Yansıtılması)
Proje ile ilgili olarak halkı bilgilendirmek amacı ile ÇED yönetmeliğinin 9. maddesi
gereği proje hakkında yöre halkını bilgilendirmek, görüş ve önerilerini almak amacı ile “Halkın
Katılımı Toplantısı” yapılmıştır.
Halkın Katılımı Toplantısında planlanan faaliyet ile ilgili olarak; proje kapsamında
yapılacak çalışmalar, projeden kaynaklanacak çevresel etkiler ve bu etkilere karşı alınacak
önlemler hakkında vatandaşlara bilgi verilmiştir.
Proje ile ilgili halkta olumsuz bir tepki gözlenmemiştir.
110
AYEN ENERJİ A.Ş.
BÖLÜM X: SONUÇLAR
(Yapılan Tüm Açıklamaların Özeti, Projenin Önemli Çevresel Etkilerinin Sıralandığı ve
Projenin Gerçekleşmesi Halinde Olumsuz Çevresel Etkilerin Önlenmesinde Ne Ölçüde
Başarı Sağlayabileceğinin Belirtildiği Genel Bir Değerlendirme, Proje Kapsamında
Alternatifler Arası Seçimler ve Bu seçimlerin Nedenleri)
Proje sahası İzmir’den kuş uçuşu 50 km, Urla’dan 30 km, Karaburun’dan 16 km
mesafededir. Ulaşım İzmir’den Urla’ya kadar otoban, Urla’dan Mordoğan’a kadar asfalt
yoldur. Mordoğan’dan proje sahasına 1 km stabilize yol mevcuttur. Proje sahasına ulaşım
her mevsim mümkün olmaktadır.
kullanılması ile 29.05.2008 tarihinden itibaren 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere
EPDK tarafından lisans verilen Mordoğan RES projesinin mümkün olan en kısa sürede
kurulması ve işletmeye geçirilmesini amaçlamaktadır. Enerji Üretim Lisansı EK-1’de
verilmiştir.
Teknik Bilgiler:
Kurulu Güç
30,75 MW
95.813.670 kWh
80.720.560 kWh
Türbin Tipi
NEG MICON 750/48
Türbin Gücü
2100 kW – 1350 kW
Generator Gerilimi
690 V AC
Türbin Adedi
14+1
99,409,200 kWh/yıl
şemasına uygun)
İnşaat öncesi
dönem:14 ay
Güç Faktörü
0,9
% 43,8
35,6%
49 yıl
çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup beton ile kapatılacaktır.
Şalt sahası için boyutları 27 m x 12 m ve derinliği 0,5 m olan ve 250 m2 ve 20 m2 lik alanlarda
111
AYEN ENERJİ A.Ş.
ve 0,5 m derinliğinde çukur açılarak kontrol binası ve trafo merkezi inşa işlemleri
gerçekleştirilecektir.
dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşur. Rüzgârın
kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak
gövdedeki jeneratöre aktarılır. Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte
şebekeye verilmektedir.
Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu enerji, gelişmiş bir ülke olma çabalarına koşut olarak
günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olan enerji kaynaklarının
çeşitlilik bakımından neredeyse tamamına sahip ülkemizde, yerli kaynaklarımız miktar
bakımından yeterli değildir. Bu nedenle Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke konumunda
bulunmaktadır. Ülkemizin elektrik enerjisi talebi yılda ortalama % 8 artış göstermektedir. Bu
tahminlere göre Türkiye'nin enerji ihtiyacının güvenli olarak karşılanması için, birçok ülkede
olduğu gibi ülkemizde de sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan yenilenebilir
enerji kaynaklarına yönelinmesi önem kazanmıştır.
biyokütle, dalga, gel-git enerjileri içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni ise
Rüzgar enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlaması ve çalıştırılması için rüzgarın
karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Türbin yerleşimi ve rüzgar enerji
potansiyelinin belirlenebilmesi için uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun
en iyi örneklerinden biri, Avrupa Birliği ülkelerindeki rüzgar enerjisi potansiyelini belirlemek
için 200 den fazla yerde kurulan uygun meteoroloji istasyonlarının 10 yılı aşan verileri sonucu
oluşturulan "Avrupa Rüzgar Atlas"ıdır. Bu Atlas, Ege Denizi ve buna komşu Yunanistan
kıyılarının yüksek rüzgar enerjisi kapasitelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ülkemizin
özellikle Ege Denizi'ne kıyısı olan batı bölgelerinde yapılan rüzgar ölçümleri de bu potansiyeli
doğrulamaktadır.
üzerinde edinilmiş herhangi bir özel mülkiyet hakkı olmayıp, projenin gelişme sürecine göre
Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak içme ve kullanma suyu ihtiyacı Ayen Enerji
A.Ş. ve yüklenicileri tarafından yerel kaynaklardan, şebekeden ve tankerler ile civardaki
yerleşim yerlerinden getirilecektir. Gerek duyulması halinde personelin içme suyu
damacanalarla piyasadan temin edilecektir.
Faaliyetin gerek inşaat gerekse işletme aşamasında 2872 sayılı çevre kanunu ve bu
kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri mevzuat hükümlerine riayet edilecektir.
Sıvı atık oluşumu ve etkileri:
İnşaat ve işletme aşamasında RES santral bünyesinde proses kaynaklı atıksu
oluşumu söz konusu değildir.
112
AYEN ENERJİ A.Ş.
Proje kapsamında oluşacak atıksular, çalışacak personelin içme ve kullanma amaçlı
ihtiyaç duyacağı suyun kullanımdan sonra oluşacak evsel nitelikli atık sulardan ibarettir.
Oluşacak evsel nitelikli atıksular; Sağlık Bakanlığının 19.03.1971 Tarih ve 13783
Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşası Mümkün
Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik” hükümleri gereğine uyularak
yapılacak olan sızdırmasız fosseptik çukuruna yapılacak olup, fosseptik dolduğunda düzenli
aralıklarla en yakın belediye tarafından ücreti karşılığı vidanjör ile çekilecek ve belediye izni
ile uygun kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir.
Katı atık oluşumu ve etkileri:
Söz konusu proje kapsamında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık
oluşumu söz konusudur. Bu atıklar yürürlükte bulunan 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
(05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) hükümlerine göre
biriktirilerek mevcut katı atık depolama sahasına (katı atık bertaraf sahasına) götürülerek
bertaraf edilecektir. Konuya ilişkin olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak ve atıkların
bertarafına ilişkin olarak sürekli görsel denetimler yapılacaktır.
Arazi hazırlığı ve inşaat aşamalarında oluşacak hafriyat atıkları, 18.03.2004 tarih ve
25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, inşaat ve
Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hususlarına uyularak arazide geçici olarak
depolanacak ve düzenli depolama sahasına verilerek bertaraf edilecektir. Konuya ilişkin
olarak, ilgili yerel yönetimlerin onayı alınacak, atıkların bertarafına ilişkin olarak sürekli görsel
denetimler yapılacak ve ilgili raporlar yetkililerin görüşlerine açık tutulacaktır.
Hava ortamına etkiler:
Proje kapsamınsa; rüzgar türbinlerinin döşenmesi ve şalt sahasının, kontrol binasının
ve trafo merkezinin kurulması sırasında hafriyat meydana gelecektir. Hafriyat işlemlerinden
kaynaklanan toz oluşumu söz konusu olacaktır.
Proje kapsamında ünitelerin faaliyete geçmesiyle birlikte santralden kaynaklı toz
emisyonu oluşumu söz konusu değildir.
Projenin inşaat aşamasında toz oluşumu gözlenecek olup 03.07.2009 tarih ve 27277
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik) hükümlerine uyulacaktır.
İnşaat aşamasında
bulunmamaktadır.
kırma,
öğütme
ve
depolama
gibi
toz
yayıcı
işlemler
Gürültü oluşumu ve etkileri:
Projenin inşaat aşamasında oluşacak gürültü, çalışacak makine ve ekipmanlardan,
işletme aşamasında ise türbinlerin çalışmasına bağlı olarak gürültü oluşacaktır. Mordoğan
Rüzgar Enerji Santrali’ne yakın olan bölgede yerleşim yeri yoktur Faaliyet alanına en yakın
yerleşim yeri 3,5 km güneydoğusunda Düzce köyü, 3,5 km kuzeydoğusunda ise Turgut köyü
yer almaktadır. Yerinde yapılan inceleme neticesinde rüzgar santralinin kurulması planlanan
113
AYEN ENERJİ A.Ş.
alana yaklaşık 1 km mesafede yazlık amaçlı kullanılan bir adet çiftlik evi olduğu tespit
edilmiştir. Faaliyet alanına en yakın yerleşim yerinde oluşacak gürültü düzeyi 04.06.2010
tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde
belirtilen sınır değerin altında kalmaktadır. Dolayısıyla projenin inşaat ve işletme
aşamalarında oluşacak gürültünün yerleşim birimleri üzerinde olumsuz bir etkisi
olmayacaktır. Proje kapsamında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir.
Makinelerden zamanla çıkacak atık yağların bertarafı konusunda, 30.07.2008 tarih ve
26952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü
Yönetmeliği”ne (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik)
hükümlerine uyulacak ve bu konuda çıkartılacak mevzuat hükümlerine uyulacaktır.
Tozdan korunma, konforu sağlama ve çabuk ulaşım gibi amaçlarla yapılan ve yük
taşımadaki yollarının deforme olmaması, köprü ve sanat yapılarında çökme ve tahribat
olmaması için kamyonların taşıma kapasitelerinin üzerinde yüklenmeyecek, buna rağmen
köprü ve sanat yapılarında meydana gelecek çökme ve tahribatlar firma tarafından
onarılacak ve kullanılır hale getirilecektir. Deformasyonun önlenmesi amacıyla uzun süreli
yağış esnası sırasında ve sonrasında nakliyeye ara verilecektir. Nakliye esnasında
malzemenin üzerinin örtülecek ve gerekli trafik işaretlemeleri yapılacaktır. Her türlü malzeme
naklinde, Trafik Yasası ile belirlenmiş istiap hadlerine uyulacaktır.
Proje kapsamında;
 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”,
“Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”,(30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”)
 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan
ve 05.05.2009 tarih ve 27219 sayılı Resmi Gazete’de yapılan değişikliklerle ilave edilen
“Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği”
 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”, (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik”)
 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan
ve 05.04.2005 tarih, 25777 sayılı Resmi Gazete değişikliği ile yayımlanan “Katı Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği’
 22.07.2005 tarih ve 25883 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik”)
 14.03.2005 tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, (30.10.2010 tarih ve 27744 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik”)
114
AYEN ENERJİ A.Ş.
 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan
ve 19.12.2009 tarih ve 27437 sayılı Resmi Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Çevresel
Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği”
 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanun uyarınca çıkartılan yönetmelik, tüzük, genelge,
tamim vb. hükümlerine uyulacaktır.
 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”,
 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık
Yağların Kontrolü Yönetmeliği” (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına
Dair Yönetmelik”
 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ambalaj Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği’ (30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik”)
ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Ömrünü
tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği”
ve 31.07.2009 tarih ve 27305 sayılı Resmi Gazete ile 30.03.2010 tarih 27535 sayılı Resmi
Gazete’de değişikliği ile yayımlanan “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği”
“Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik”
 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş
olan, 30.05.2009 tarih 27243 sayılı Resmi Gazete’de düzeltmeye gidilmiş olan ve 24.12.2009
tarih ve 27442 sayılı resmi Gazete ile 24.02.2010 tarih ve 27503 Sayılı Resmi Gazete’de
değişikliği ile yayımlanan “Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında
Yönetmelik”
“Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği”
“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”

1380 sayılı “Su Ürünleri Yönetmeliği”
 19.07.2005 tarih ve 25880 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren
5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu”
 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren is
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Açık Alanda
Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik
ile 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle ilgili meri
mevzuat hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca tesis için gerekli; izin, lisans, ruhsat vb.
hususlarla ilgili yasal düzenlemelerin gerektirdiği kriterlere riayet edilecektir.
115
AYEN ENERJİ A.Ş.
Notlar ve Kaynaklar

MTA Genel Müdürlüğü - Ankara

Hava Kirliliği, Kontrol ve Denetim, Kimya Müh. Odası yayını, 1991

Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü, Prof. Dr. Mehmet KARPUZCU

Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

Türk Çevre Mevzuatı Cilt I-II

Müezzinoğlu, A. Hava Kirliği ve Kontrolünün Esasları Dokuz Eylül Yayınları, 2000

Meteoroloji Genel Müdürlüğü- Ankara

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

Çalışma ve SOSYAL Güvenlik Bakanlığı Gürültü Yönetmeliği

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü

Akman , Y., 1998; Türkiye Orman Vejetasyonu

Atalay, İ., 1994; Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, Ege Ün. Basımevi, İZMİR.

Bern Sözleşmesi İ I-II-III

Davıs,P.H., 1985-1988 Flora of Turkey and Eeasth Aegean Island. Vol.1-10,
Unıv.Press, EDINBURGH

H.,1993; Türkiye Flora ve Vejetasyonu Bibliyografyası; Türkiye Bilimsel ve Teknik
Araştırma Kurumu

A., 1996; Türkiye Omurgalıları, METEKSAN

A.,1982; Yaşamın Temel Kuralları

A.,1996;Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası “Hayvan Coğrafyası”, METEKSAN

Davis (1965-1988) “Flora of Turkey and East Aegean Islands”

İzmir İl Çevre Durum Raporu - 2008

www.izmir.gov.tr

www.awea.com
116
AYEN ENERJİ A.Ş.
EKLER
Ek 1. Üretim Lisansı
EK 2. 1/25.000 ölçekli Topoğrafik harita
EK 3. 1/25000 ölçekli Jeoloji Haritası
EK 4. Yer Bulduru Haritası
EK 5. Fosseptik Planı
EK 6. Türkiye Rüzgar Atlası
EK 7. Kuş Göç Yollarını Gösterir Harita
EK 8. Faaliyet Alanını Gösterir Fotoğraflar
EK 9. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı
EK 10. Ornitalog Raporu
EK 11. Meşçere Haritası
EK 12. Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün 15.04.2009 Tarih ve 27191 Sayılı Yazısı
EK 13. Arazi Varlığı Haritası
EK 14. Topçuoğlu Madencilik San. Ve Tic. Ltd. Şti. Adına Büro Tescil Belgesi Ve Yeterlilik
Belgesi
117
AYEN ENERJİ A.Ş.
EKLER
118
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 1.
ÜRETİM LİSANSI
119
AYEN ENERJİ A.Ş.
120
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 2.
1/25.000 ÖLÇEKLİ TOPOĞRAFİK
HARİTA
121
AYEN ENERJİ A.Ş.
122
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 3.
1/25000 ÖLÇEKLİ JEOLOJİ
HARİTASI
123
AYEN ENERJİ A.Ş.
124
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 4.
YER BULDURU HARİTASI
125
AYEN ENERJİ A.Ş.
PROJENİN TÜRKİYE’DEKİ YERİ VE ULAŞIM YOLLARI
FAALİYET
ALANI
126
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 5.
FOSSEPTİK PLANI
127
AYEN ENERJİ A.Ş.
128
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 6.
TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI
129
AYEN ENERJİ A.Ş.
TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI
130
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 7.
KUŞ GÖÇ YOLLARINI GÖSTERİR
HARİTA
131
AYEN ENERJİ A.Ş.
132
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 8.
FAALİYET ALANINI GÖSTERİR
FOTOĞRAFLAR
FAALİYET ALANINI GÖSTERİR FOTOĞRAFLAR
133
AYEN ENERJİ A.Ş.
RÜZGAR TÜRBİNİ DİKİLECEK YERLER
ULAŞIM İÇİN KULLANILACAK STABLİZE YOL
134
AYEN ENERJİ A.Ş.
RÜZGAR ÖLÇÜM DİREĞİ
FAALİYET ALANININ YERLEŞİME EN YAKIN NOKTASINDAN GÖRÜNÜM
135
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 9.
1/100.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ
PLANI
136
AYEN ENERJİ A.Ş.
137
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 10.
ORNİTOLOG RAPORU
138
AYEN ENERJİ A.Ş.
AYEN Enerji Anonim Şirketi tarafından İzmir-Karaburun Mordoğan Beldesi sınırları
içerisinde,
Bitiktepe,
Değirmendağı,
Düzlendağı
mevkilerinde,
tesis
edilmesi
planlanan, 15 adet rüzgar türbininden oluşacak Mordoğan-RES projesiyle ilgili olarak
hazırlanmış olan kapsamlı ornitoloji raporudur.
İZMİR-KARABURUN MORDOĞAN-RES PROJESİ ORNİTOLOJİ RAPORU
Günümüzde birçok ülkede yenilenebilir enerjiden giderek artan oranda istifade edilmesi
önemli bir hedef haline gelmiştir. Rüzgar enerjisi santralleri bu konuda önemli bir rol
oynamaktadır. Son zamanlarda dünya üzerinde bir çok ülkede giderek artan miktarlarda
rüzgar enerjisi türbinleri tesis edilmektedir. Rüzgar enerjisinin sınırsız bir şekilde kullanımı
öncelikle arazilerin korunmasına hizmet etmektedir. Türbinlerin tesis edildiği kesimler farklı
bir endüstriyel kullanım nedeniyle dönüştürülememektedir. Rüzgar enerjisi santrallerinin açık
alanların muhafaza edilmesine yönelik artıları yanında büyük ağırlığı kuşların korunmasına
yönelik bir çok doğa koruma argümanları da geliştirilmiştir. Bunun en başta gelen nedeni
arazileri korumaya hizmet eden rüzgar enerjisi santralleri üzerine pek çok araştırmanın
gerçekleştirilmiş olmasıdır. Bu araştırmaların sonuçları rüzgar türbinlerinin kuşlar ve kuşlar
tarafından kullanılan yaşam alanları üzerinde bazı olası risklerini ortaya koymuştur;
Bunlar
1-Kolizyon, yani kuşların türbinlere veya direklere çarpma riski;
2-Yapım aşamasında kısa süreli habitat kayıpları;
3-İşletme ve yönetim nedeniyle uzun süreli habitat kayıpları;
4-Göç rotaları üzerinde bariyer oluşumu;
5-Ekolojik birliklerin kesintiye uğraması, yani habitat fragmentasyonudur.
Bilindiği gibi Türkiye Batı palearktik bölge üzerinden geçmekte olan bazı önemli kuş göç
güzergahlarının üzerinde bulunmaktadır. Bu güzergahlardan bazıları ana göç yolu olarak
tanımlanırken bazıları da tali göç yolları olarak nitelenmektedir. Ana kuş göç yolları İstanbul
Boğazı, Doğu Karadeniz Bölgesi ve Hatay gibi belli başlı güzergahlar üzerinden geçerken tali
göç yolları çok daha geniş bir coğrafya üzerine yayılmıştır. Ayrıca cephe göçleri ve göç
kayması gibi olguların varlığı Türkiye toprakları üzerinde geniş ölçekli bir göç hareketinin
varlığının bileşenleridir.
Son zamanlarda Türkiye genelinde rüzgar enerjisine doğru bir yönelim söz konusudur.
Rüzgar
enerjisi
elde
edilmesi
açısından
büyük bir potansiyel
kullanılmak üzere
beklemektedir. Bu temiz enerjiden olabildiğince istifade edilmesi Türkiye gibi enerji kaynakları
sınırlı ve dışarıya bağımlılığı yüksek bir ülke açısından büyük önem taşımaktadır. Bu açıdan
139
AYEN ENERJİ A.Ş.
bakıldığı zaman rüzgar enerjisi türbinlerinin sonuna kadar desteklenmesi gerektiği ortaya
çıkmaktadır. Fakat tüm bu argümanlara rağmen gözden kaçırılmaması gereken bazı önemli
noktalar söz konusudur. Bunlardan belki de en önemlisi rüzgar enerjisi türbinleriyle aynı
doğal kaynaktan yararlanan kuşların göz ardı edilmemesidir.
Türkiye gibi 500’den fazla kuş türünü barındıran; kuşlar açısından önemli olarak
nitelenebilecek, ulusal ve uluslar arası ölçekte sulak alanlara sahip olan ve sınırları üzerinde
önemli göç hareketlerinin gerçekleştiği bir ülkede söz konusu tesislerin yer seçiminden
kurulum aşmasına kadar olan süreçte kuşlar ve göç güzergahlarının göz önünde
bulundurulması oldukça önemlidir. Böylelikle hem doğanın önemli bir parçası olan kuşlara
zarar verilmesinin önüne geçilebilirken hem de büyük mali kaynaklar kullanılarak tesis edilen
rüzgar enerjisi santrallerinin sürekli olarak kullanılabilmesi mümkün olabilecektir.
Bu bağlamda İzmir ili, Karaburun İlçesi Mordoğan Beldesi’nde Bitiktepe, Değirmendağı,
Düzlendağı mevkilerinde tesis edilmesi planlanan RES projesiyle ilgili olarak 2010 yılı
içerisinde tarafımızdan bir saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu saha çalışmasında proje
alanının gerçekleştirileceği kesimler üzerinden veya proje sahasına yakın kesimler üzerinden
geçen herhangi bir göç güzergahının bulunup bulunmadığı değerlendirilmiştir.
Mordoğan-RES
Projesi
kapsamında
Mordoğan
Beldesi
Bitiktepe-Değirmendağı
ve
Düzlendağı mevkilerinde deniz görüşüne ve hakim rüzgar koşullarına açık bir topoğrafya
üzerinde toplam 15 adet türbinden oluşacak bir rüzgar enerjisi santrali tesis edilecektir.
Rüzgar enerjisi santrali tesis edilmesi amacıyla seçilmiş olan bu alan bulunduğu bölgenin
genelinde hakim olan koşullar gibi nispeten kuvvetli ve sürekli rüzgar koşulları altındadır. Bu
nedenle RES tesis edilmesi amacıyla yapılmış olan yer seçiminin elektrik enerjisi üretimi
açısından uygun olduğu düşünülmektedir.
Türbinlerin tesis edileceği alanda baskın yapı maki karakterindedir. Proje sahası sınırları
içerisinde ağaç formları bulunmamaktadır. (Resim 1). Bölge genelinde uzun yıllardan bu
yana
tarafımızdan ornitolojik gözlem çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle
yarımadanın tamamına ve özelinde ise proje sahasına yönelik veriler mevcuttur.
140
AYEN ENERJİ A.Ş.
Resim 1. Mordoğan-RES Proje Alanı Genel Topoğrafya ve Bitki Örtüsü.
Söz konusu ÇED Raporu rüzgar enerjisi santrali için hazırlanmış olup, enerji iletim hattı bu
rapor kapsamında değildir. Bu nedenle yapılacak olan enerji iletim hattının lokal ve göçmen
kuşlar üzerinde olası etkileri kümülatif olarak değerlendirilmemiştir.
Mordoğan-RES proje sahasının yer aldığı alan, yakın çevresinde hakim olan topografik
yapılara göre nispeten daha yüksek bir kesimde yer almaktadır. Sahanın genelinde kuş
türleri tarafından tercih edilen sulak alanlar gibi kuşları çeken habitat tipleri yer almamaktadır
Proje sahasına ulaşmak amacıyla gerçekleştirilen yolculuk esnasında türbinlerin yer alacağı
yükseltilerin eteklerinde yer yer ağaçlık alanlar ile özellikle yerleşimler civarında daha yoğun
olmak üzere bahçeliklere rastlamıştır. Bu kesimler, bahar dönemlerinde çok daha yoğun
olmak üzere birçok ötücü türden çok sayıda bireye ev sahipliği yapmaktadır. Bilindiği gibi
ötücü kuş türleri (Passeriformes) genellikle küçük vücutludurlar. Bu özellikleri nedeniyle
sınırlı büyüklükteki alanlarda, çalılıklarda, ağaçlıklarda hızla uçarken ani manevralar
yapabilme yeteneğine sahiptirler. Bu türlere bağlı bireylerin şartlar zorlamadıkça bulundukları
kesimleri terk ederek yüksek kesimlere gelmeleri beklenmemektedir. Buna rağmen proje
hayata geçirildikten sonra herhangi bir nedenle proje sahasına gelen ötücülerin hareket
yeteneklerinin yüksekliği ve görerek uçuş yapmaları nedeniyle türbinlere ve pervanelere
çarparak zarar görmeleri beklenmemektedir.
141
AYEN ENERJİ A.Ş.
Ötücü kuş türleri dışında proje alanının yakın çevresinde, deniz ortamında gözlenen başlıca
kuşlar Martı türleri (Larus spp.) ve Karabatak türleridir (Phalacrocorax spp.) diğer bir grup ise
martılardır (Larus spp.). Bu türler de sürekli olarak, yani yıl boyunca bu kesimlerde görülen
bireylerdir. Lokal olan bu türler sürekli olarak aynı kesimlerde bulunmalarından dolayı çevreyi
detaylı bir şekilde tanıma yeteneğine sahiplerdir. Ayrıca içerisinde Martıların da yer aldığı
gündüz aktif türlerin büyük bir kısmı görerek hareket etmektedirler. Yani türbinler tesis
edildikten sonra türbinleri fark edecek ve bu kesimlere uçmaktan kaçınacaklardır.
Göç yolları ve proje alanının etkileşimi konusunda tarafımızdan gerçekleştirilen saha
çalışmaları ve değerlendirmeler sonucunda proje alanı üzerinden geçen “ana” göç yolu
bulunmadığı belirlenmiştir.
Proje alanının yer aldığı İzmir İli sınırları üzerinden geçen bazı “tali” kuş göç güzergahları söz
konusudur. Bu güzergahlardan birisi de kıyı hattını takip etmektedir. Bu güzergahı kullanan
türler kuzey-güney yönlü göç hareketlerini kıyıya paralel olarak geçerek sergilemektedirler.
Tarafımızdan bölgede gerçekleştirilmiş gözlem ve değerlendirmeler sonucunda proje sahası
üzerinden geçen tali bir kuş göç yolunun bulunmadığı belirlenmiştir. Ayrıca alan içerisinde ve
yakın coğrafyada kuş türlerini beslenme, dinlenme veya üreme gibi amaçlarla kitlesel olarak
barındıran, kısa veya uzun süreli olarak destekleyen herhangi bir habitat bulunamamıştır.
Sonuç olarak tüm bu bilgiler ışığında İzmir İli, Çeşme İlçesi Ovacık mevkiinde tesis edilmesi
planlanan rüzgar enerjisi türbinlerinin lokal veya alan üzerinden geçmesi olası transit kuş
türlerine ait bireylerle olumsuz etkileşimleri beklenmemektedir.
Proje Sahasının Gediz Deltası Ramsar Alanı İle Etkileşimi
Mordoğan-RES proje alanı İzmir il sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje sahasına çok uzak
olmayan Gediz Deltası Türkiye’deki 13 Ramsar Alanından bir tanesidir. Bugüne kadar
200’den fazla kuş türünün kaydedilmiş olduğu bir sulak alandır. Kuşlar için önemli bir
beslenme, dinlenme ve üreme alanı olması yanında göçmen kuşlar açısından da önemli bir
konaklama ve kışlama alanıdır. Özellikle kış döneminde kuzey enlemlerinden gelen su
kuşlarının kış mevsimini geçirdiği bir alan olması yanında ilkbahar ve sonbaharda
gerçekleşen kuzey-güney doğrultulu geçiş güzergahı üzerinde olması nedeniyle de göçmen
formlar açısından önemli bir dinlenme alanıdır.
Bölgede kuzey-güney yönlü göç hareketlerini meydana getiren kuş türlerinin neredeyse
tamamına yakını küçük vücutlu ötücü kuşlardır. Bölge üzerinden gerçekleşen göç
142
AYEN ENERJİ A.Ş.
hareketlerinin yönleriyle ilgili olarak tarafımızdan Google görüntüsü üzerinde hazırlanmış
olan grafik aşağıda verilmektedir (Şekil-1).
Şekil-1. Mordoğan-RES Proje Sahası Civarındaki Kuş Aktiviteleri.
Kırmızı Hat: Ötücü Kuş Türleri Göç Güzergahı
Sarı Hat: Gediz Deltası Kış Ziyaretçisi Su Kuşları Güzergahı
Beyaz Hat: Lokal Sucul Formlar ve Ötücülerin Günlük Aktivite Güzergahı
Aynı görüntü
üzerinde
Mordoğan-RES
alanı ile
Gediz Deltası’nın
konumları da
işaretlenmiştir. Gediz Deltası’nın Mordoğan-RES proje alanına olan mesafesi kuş uçuşuyla
yaklaşık olan 23 km civarındadır. Gediz Deltası’ndan proje alanına doğru, ya da proje alanı
üzerinden geçen bir göç güzergahı bulunmamaktadır. Gediz Deltası’na özellikle kış
döneminde kuzeyden gelen ve aralarında iri vücutlu formların da bulunduğu su kuşları,
özellikle
Al
Boyunlu
Kaz
(Brantaruficollis)
kışlama
sonrasında
yeniden
kuzeye
dönmektedirler. Buna karşılık kuzeyden gelip güneye doğru göç eden eden formlar ise kıyı
hattını kullanmak yerine Gediz Deltası’ndan içerilere doğru yönelerek güneydoğu yönünde
yolculuklarına devam etmektedirler (Şekil-1). Pelikan gibi iri vücutlu kuş türleri bölge
civarında gerçekleştirdikleri lokal hareketler veya daha uzun süreli göç hareketleri esnasında
karalar üzerinden geçiş yapmak yerine deniz yüzeyine yakın geçişler yaptığı belirlenmiştir.
Yani deniz seviyesine göre oldukça yüksek olan Proje sahası üzerinden geçmek yerine deniz
üzerinden ve deniz seviyesine çok yakın irtifadan geçiş yaparak türbinlerin bulunduğu
yarımada çevresinden dolaşmayı tercih etmektedirler. Bu nedenle türbinler bu türler için risk
143
AYEN ENERJİ A.Ş.
oluşturmamaktadır. Benzer durum Filamingolar için de geçerlidir. Filamingoların bu
kesimlerde gerçekleştirdikleri günlük ya da mevsimsel göç uçuşları esnasında genellikle
kuzey ve doğu yönlerine doğrudur. Yani güneye, proje alanına doğru bir uçuş söz konusu
değildir. Bu göç aktivitesi ilkbahar yönünde ters istikametli olarak sergilenmektedir. Bu haliyle
lokal göç güzergahları ve proje sahası arasında kayda değer bir etkileşim beklenmemektedir.
Proje sahası civarında gerçekleşen kuş hareketlerinin başlıcaları az sayıdaki lokal ötücü
türün ilkbahar döneminde bölgede gerçekleştirdikleri, rutin ve yoğun olmayan hareketliliktir.
Bunun yanında bölgede, özellikle deniz ortamında sürekli olarak görülen Martı ve Karabatak
türleri gibi nispeten iri vücutlu türler tarafından gerçekleştirilen günlük yer değiştirmeler söz
konusudur. Bu süreçte Karabataklar kıyı bandına paralel ve genellikle su yüzeyine yakın
uçuşlar sergilerler. Bu nedenle bu grup ile tesis edilecek türbinler arasında herhangi bir
etkileşim beklenmemektedir. Diğer grup olan martılar ise çok farklı yönleri ve yükseklikleri
kullanmaktadırlar. Bu nedenle genellikle gündüz saatlerinde aktif olan bu türler ile tesis
edilmesi planlanan türbinler arasında, en azından tanıma dönemi olarak kabul edilebilecek
zaman dilimi için etkileşim riski söz konusu olabilecektir. Bu nedenle bu riskleri ortadan
kaldırmaya yönelik olarak bazı önlemler alınmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu
önlemler metin içerisinde vurgulanmaktadır.
RİSKLERİ ORTADAN KALDIRMAYA YÖNELİK ÖNLEMLER
A) Pervane Renkleri
Rüzgar türbinleri projesinden kaynaklanabilecek risklerin ortadan kaldırılabilmesi, ya da
ortaya çıkabilecek etkilerin en aza indirilebilmesi öncelikle türbinlerin ve pervanelerin
onlardan en çok etkilenebilecek canlılar olan kuşlar için görülebilir, fark edilebilir hatta uyarıcı
özellikte olmasıyla sağlanabilecektir. Bu amaçla türbin direklerinin ve pervanelerin
boyanması aşamasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar söz konusudur. Rüzgar
türbinleri genel olarak beyaza boyanmaktadır. Bu uygulama dünya ölçeğinde yaygındır ve
türbinlerin karasal ortamda kolayca seçilebilmesini sağlamaktadır. Seçilebilirliği daha da
artırmak için pervane uçlarının beyazla kontrast oluşturacak bir renkte boyanması
önerilmektedir. Bu amaçla kontrastın en yüksek seviyesi siyah veya ona yakın koyu tonlar
kullanılabilmektedir. Diğer taraftan sisli havalarda ise sarı veya turuncu renk daha kolay
seçilmektedir. Bir diğer nokta da kuşların turuncu renge olan duyarlılıklarıdır. Tüm bu
nedenlerden dolayı pervane ucundan itibaren, pervane kanadının 1/3’i kadar kısmının göz
alıcı ve kuşlar tarafından uzaktan fark edilecek bir şekilde boyanması gerekmektedir. Bu
amaçla öncelikle turuncu rengin kullanılması yararlı olacaktır. Eğer turuncudan farklı bir renk
düşünülürse bunun ya kırmızı olması ya da da birbirini takip edecek, en az bir metre
genişlikte sarı ve siyah bantlar şeklinde gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
144
AYEN ENERJİ A.Ş.
Işıklandırma
Bilindiği gibi, su kuşları başta olmak üzere göçmen kuş türlerinin 2/3’ü geceleri göç
etmektedir. Bu durumda türbinlerin özellikle gece göç eden kuş türlerine bağlı bireyler
açısından “fark edilebilir” olması büyük önem taşımaktadır. Karanlıkta gerçekleşen uçuşlarda
renk, herhangi bir şekilde önem taşımayacağından dolayı bu durumda hem türbinlerin
dizilişleri hem de ışıklandırma önemli olacaktır. Türbinlerin ışıklandırılması denildiğinde bu
tüm türbinin aydınlatılması anlamına gelmemektedir. Aksine geçmiş dönemlerde gece
aydınlatılan bazı türbinlerin kuşlar açısından görülmesi kolaylaştırılmış, cazip noktalar haline
geldiği ve daha fazla çarpmaya neden olduğu görülmüştür. Bu nedenle aydınlatma tüm
türbine yönelik olmamalıdır. Sadece türbin direğinin uç noktasına konulacak bir lamba bu
amaç için uygun olacaktır. Belli aralıklarla yanıp sönecek bu lambanın renginin de kırmızı
olması kuşlar açısından gündüz ve özellikle de gece saatlerinde çok daha dikkat çekici
olacaktır.
Türbinlerin Konumları
Özellikle çok sayıda türbinin yer alacağı rüzgar enerjisi santralleri projelerimde türbinlerin
proje alanlarındaki dizilimleri de önem taşımaktadır. Aralarında çok kısa mesafeler
bırakılarak yan yana tesis edilen türbinlerin yaban hayatı bileşenlerinin, özellikle de kuşların
günlük ve mevsimsel hareketlerini sınırlayabildiği ve riskler yarattığı bilinmektedir. Özellikle
göç güzergahları üzerinde veya yakınlarında tesis edilecek rüzgar enerjisi santrali
projelerinde bu risk çok daha büyüktür. Bu nedenle projelerin hazırlanması aşamasında bu
noktaların göz önünde bulundurulması önem taşımaktadır. Mordoğan-RES projesi
kapsamında tesis edilmesi planlanan 15 adet rüzgar türbininin arazide düzgün olmayan bir
hat şeklinde konumlanması planlanmıştır. Türbinlerin bu konumları itibariyle lokal ve göçmen
kuş türleri açısından kaydadeğer bir risk oluşturması beklenmemektedir.
Projede Revizyon Olasılığı
Bilindiği gibi rüzgar türbinleri projeleri kapsamında kullanılması düşünülen türbinlerin
teknolojileri gün geçtikçe gelişmekte, sürekli olarak modern, sessiz ve daha verimli türbin
modelleri üretilmektedir. Planlama aşamasında o günün koşulları göz önünde bulundurularak
tercih edilen türbin tipleri inşaat aşamasına kadar geçen süre içerisinde, deyim yerindeyse
“demode” bile olabilmektedir. Bazen gerçekleştirilen yeni planlamalarla türbin sayıları
azaltılarak planlama aşamasında elde edilmesi düşünülen elektrik enerjisi çok daha az
sayıda türbinden elde edilebilmektedir.
Söz konusu bu proje kapsamında bu tip bir düzenlemenin gündeme gelmesi durumunda
proje olanaklarının ve türbinlerin tesis edileceği topoğrafyanın elverdiği ölçüde türbinlerin
145
AYEN ENERJİ A.Ş.
dizilişleri konusunda bir düzenleme gerçekleştirilebilir. Belli mesafelerde türbinler arasında
geniş açıklıklar bırakılabilir. Eğer proje kapsamında planlanan türbin sayısında bir azaltma
söz konusu olacaksa kalan türbinlerin bir arada, bir küme şeklinde tesis edilmesi lokal veya
göçmen kuşlar açısından çok daha düşük risk anlamına gelecektir.
Türbin sayılarının azaltılması durumunda, hat şeklinde ve birbirine yakın olarak dizilen
türbinlerden kökenlenecek habitat parçalanmasının da önüne geçilmiş olacaktır.
146
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 11.
MEŞÇERE HARİTASI
147
AYEN ENERJİ A.Ş.
148
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 12.
MADEN İŞLERİ GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ’NÜN 15.04.2009
TARİH VE 27191 SAYILI YAZISI
149
AYEN ENERJİ A.Ş.
150
AYEN ENERJİ A.Ş.
151
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 13.
ARAZİ VARLIĞI HARİTASI
152
AYEN ENERJİ A.Ş.
153
AYEN ENERJİ A.Ş.
EK 14.
TOPÇUOĞLU MADENCİLİK SAN. VE
TİC. LTD. ŞTİ. ADINA BÜRO TESCİL
BELGESİ VE YETERLİLİK BELGESİ
154
AYEN ENERJİ A.Ş.
155
AYEN ENERJİ A.Ş.
156
AYEN ENERJİ A.Ş.
ÇED RAPORUNU
HAZIRLAYAN ÇALIŞMA
GRUBUNUN TANITIMI
157
AYEN ENERJİ A.Ş.
158
AYEN ENERJİ A.Ş.
159
AYEN ENERJİ A.Ş.
160
AYEN ENERJİ A.Ş.
161
AYEN ENERJİ A.Ş.
162
AYEN ENERJİ A.Ş.
163
AYEN ENERJİ A.Ş.
164
AYEN ENERJİ A.Ş.
165
AYEN ENERJİ A.Ş.
166
AYEN ENERJİ A.Ş.
167
AYEN ENERJİ A.Ş.
168
AYEN ENERJİ A.Ş.
169
AYEN ENERJİ A.Ş.
170
AYEN ENERJİ A.Ş.
171
AYEN ENERJİ A.Ş.
172
AYEN ENERJİ A.Ş.
173
AYEN ENERJİ A.Ş.
174

ayen enerji a.ş. mordoğan rüzgar enerji santrali çed raporu

Transkript

Benzer belgeler

Bireysel Başlık Talep Formu

İçindekiler 58 94 102 110 122 62

Rüzgar hızı kontrolü

Whisper 200

İçindekiler 72 80 124 150 130 158 180

İçindekiler 68 102 138 132 148 74