İndir

ANAKAYALARIN TOPRAK
VERME ÖZELLĠKLERĠ ve
AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN
YORUMLANMASI
AGM
Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü
Anakayalar oluşum şekline göre 3 gurupta
toplanır.
1 –Püskürük (Volkanik) Anakayalar
2 –Tortul (Sediment)Anakayalar
3 –Metamorfik (Başkalaşım) Anakayalar
Bazı Püskürük Anakayalar ve
OluĢturdukları Toprakların Özellikleri
Granit Anakayalar ve Toprak Özellikleri
Granit Anakayalar Kuvars, Feldispat ve Mika
minerallerinin birleşmesi ile oluşmuştur.
Bunlardan meydana gelen topraklar kaba
bünyeli, asit karakterli ve genellikle fizyolojik
derinliği uygun topraklardır.
A-Cv ve A-B-Cv horizonlu, bazende Litosolik
toprakları meydana getirirler. İyi drenajlı, su tutma
kapasitesi ve besin içeriği düşük topraklardır.
Granit
Andezit Anakayalar ve Toprak Özellikleri
Andezit Anakayalar Feldispat, Mika, Hornblent, Ojit
minerallerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Gri, yeşilimsi,
kırmızımsı ve esmer renkte görünebilirler.
Bunlardan meydana gelen topraklar ağır bünyeli, nötr
özellikli, sığ-orta derinliktedirler.
Genellikle A-C horizonlu topraklardır.Verimli, kötü
drenajlı, su tutma kapasiteleri yüksektir. Andezit toprakları
üzerinde irili ufaklı yüzey taşlılığı görülür. C horizonundaki
anamateryal genellikle serttir. Toprak derinliğinin uygun
olduğu yerlerde ağaçlandırma yapılabilir.
Andezit
VOLKAN TÜFÜ ve CURUFU
Yanardağdan
fırlayan
küllerin
havada
katılaşarak yeryüzünde yığılıp yapışması ile
oluşurlar. Mağmadaki minerallerin özelliklerine
göre isim alır. Bunlar Andezit tüfü, Bazalt tüfü,
Trakit tüfleridir. Genellikle sığ toprakları verirler,
tepkimesi tüfün cinsine göre değişir. Andezit tüfü
asidik,
bazalt
tüfü
bazik
karakterdedir.
Anamateryali oluşturan C horizonu işlendiğinde
gevşek bir yapı oluşturur.
Volkan curufları gözenekli su tuma kapasitesi
düşük, sığ, A-Cv veya Cv horizonlu toprakları
oluşturur.
Volkan Tüfü ve Curufu
Bazalt Anakayalar ve Toprak Özellikleri
Kalsiyumca zengin feldispat, ojit ve olivin
minerallerinden oluşur. İçinde kuvars bulunmaz.
Siyah renklidir.
Ağır bünyeli, bazik karakterli genellikle sığ (AC) toprakları verirler. Su tutma kapasiteleri
yüksek, kötü drenajlı topraklardır.
Bazalt
Aglomera Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Volkanik kökenlidir. Bunlar volkan bombaları
ve lapillilerin gelişi güzel çimentolaşmasından
meydana gelen kütlelerdir.
Andezit kökenli Aglomeralar ağır bünyeli, asit
karakterli, A-C horizonlu toprakları meydana
getirirler, genellikle toprak yüzeyinde bitki örtüsü
zayıftır.
Aglomera
Bazı BaĢkalaĢmıĢ Anakayalar ve
OluĢturdukları Toprakların Özellikleri
Püskürük ve Tortul Anakayaların Yüksek sıcaklık ve
basınç altında kalması sonucunda meydana gelmişlerdir.
Örneğin, granitlerden gnays, killerden kilşisti vb.
Gnays Anakayalar ve Toprak Özellikleri:
Bileşiminde Kuvars, Feldispat ve Mika vardır. Şistik
yapısından dolayı kolay parçalanır. Kaba bünyeli, asit
özellikli, su tutma kapasitesi ve besin içeriği zayıf, iyi
drenajlı toprakları oluşturur. Genellikle A-C ve A-B-C
horizonlu sığ-derin toprakları verirler. Özellikle batı
anadoluda, içinde iki mikalı(biyotit ve muskovit) gnayslar
mevcuttur.
Gözlü gnays feldispat ve kuvarsla karışık olarak
mika pullarıyla örtülmüş yapıda bulunur.
Gnays
Gözlü Gınays
Serpantin Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Peridodit ve Gabro’nun başkalaşması sonucu
meydana gelmiştir. Ana maddesi olivin (demir,
mağnezyum silikat) olan bu taş yeşil-siyahımsı yeşil
renkte, yüzeyi parlaktır. Ağır bünyeli, bazik özellikli, sığ
ve taşlı toprakları verir. Su tutma kapasiteleri yüksek,
kötü drenajlı fakir toprakları meydana getirirler.
Yaşlı serpantinler üzerinde doğal bitki örtüsü
bulunmaktadır. Bu topraklarda ağaçlandırma yönünden
çok dikkatli olunmalıdır.
Serpantin
MikaĢist Anakayalar ve Toprak Özellikleri
Mika ve kuvars minerallerinden oluşur. İçersinde
feldispat yoktur. İçersinde siyah mika olursa koyu renkli,
beyaz mika olursa açık renkli mikaşistler oluşur.
Orta bünyeli toprakları verirler. Yatay tabakalı
mikaşistlerde sığ topraklar dikey ve eğik tabakalı
mikaşıstlerde ise derin topraklar oluşur. Su tutma
kapasitesi orta-iyi drenajı orta. Besin maddelerince
zengin toprakları verirler.
Ağaçlandırma açısından: sert yatay tabakalar ve sığ
topraklar sorun yaratır. Dikey ve eğik tabakalı olan
mikaşist toprakları ağaçlandırmaya uygundur.
MikaĢist
Fillat Anakayalar ve Toprak Özellikleri
Mikaşıstler
gibi
Mika
ve
kuvars
minerallerinden oluşur. Bu mineraller gözle
seçilemeyecek kadar küçüktür. İnce mika
minerallerinin çokluğu nedeni ile yüzeyi ipek
ışıldamasını andırır.
Bu taşlar, tortul killerin başkalaşmasından
doğmuştur. Bunlar toz ve kil içerikleri açısından
zengindir. Fillat toprakları pek az geçirgen
olduklarından havalanmaları da güçtür. Besin
maddeleri bakımından orta düzeydedirler. Bu
nedenle fillat toprakları ormancılıkta özellikle
serbest drenajlı topraklar isteyen ağaç türleri için
sorun teşkil eder.
Fillat
KumtaĢı Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Bağlaç maddeleri silis, kalsiyum karbonat, kil,
demir hidroksit ve bazı demir sülfatlardır.
Tepkimesi bağlaç maddesine göre değişir. Kaba
bünyeli toprakları oluşturur. Su tutma kapasitesi
zayıf, drenajı iyi, derin toprakları verir. Bu
toprakların ayrışma hızı bağlaç maddesine göre
değişir. Bağlaç maddesi kireç veya kil ise
ayrışma hızlı, silis ise ayrışma güçtür. Genellikle
fakir toprakları verir.
Sahada su ve besin elementi sorun olmadığı
sürece ormancılık açısından uygundur.
Kum TaĢı
Kuvarsit Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Kuvars
taneciklerinin
silis’le
çimentolaşmasından
meydana
gelmiştir.
Tanelerin
küçüklüğü ve basınç etkisiyle iyice sıkıştırılmış
olmalarından dolayı kuvarsitler güç ayrışırlar. Bu
nedenle kuvarsitlerin bulundukları yerler sivri
tepelikler ve sarp kayalıklar halinde görülür.
Kuvarsitlerden oluşan topraklar kumca zengin,
geçirgen, besin maddelerince fakirdir. Kuvarsit,
mikaşist ve amfibolitler içinde damarlar halinde
bulunur.
Sığ toprakları verdiği için ormancılık açısından
elverişli değildir.
Kuvarsit
KloritliĢist Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Bu taşlarda klorit mineralleri bol miktarda
vardır.Koyu yeşil veya yeşilimsi boz renktedirler.
Yüzeyine el sürülünce sabuna dokunma hissi
verir, gnayslar ve mikaşistlerin arasında bulunur.
Sığ ve orta derinlikteki toprakları verir. Asidik
karakterlidir.
Kloritli ġist
KilĢisti Anakayalar ve Toprak Özellikleri
Killer, özellikle büyük nehirlerin denize
ulaştığı yerlerde, göl veya denizlerin diplerinde
çamur halinde çökelirler.Bu sırada bir miktar
kum, toz ve diğer eriyiklerin karışmasıyla ve
buradaki büyük su kütlelerinin basıncıyla
katılaşıp tabakalı bir yapı kazanırlar. Bu
tabakalardan sert ve kalın olanları ağaçlandırma
açısından uygun değil, yumuşak, dikey ve eğik
olanları uygundur. Ağır bünyeli toprakları
oluşturduğundan su tutma kapasiteleri yüksek,
drenajı kötüdür. Bu nedenle bu tür topraklarda
havasızlık sorunu yaşanabilir.
Kil ġisti
Amfibolit Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Hornblende ve feldispat minerallerinden oluşmuştur.
İçinde kuvars bulunmaz. Şistik yapıdadır. Yeşil renkten
siyahımsı yeşile kadar farklı renklerde bulunur. Güç
kırılır. Bazik tepkimelidir.
Amfibolit
Konglomera Anakayalar ve Toprak
Özellikleri
Köşeleri yuvarlanmış çakılların silis,kireç ve
diğer
oksitlerin
etkisiyle
çimentolaşarak
katılaşmasından
meydana
gelmişlerdir.
Parçalanmaları bağlayıcı maddeye göre değişir.
Parçalandıklarında çakıllı, geçirgen, fizyolojik
derinliği fazla olan toprakları verir. Su tutma
kapasiteleri çok düşüktür. Besin maddelerince
fakir toprakları verir.
Su sorunu olmayan sahalarda ağaçlandırma
yapılabilir.
Konglemera
Bazı Tortul Anakayalar ve OluĢturdukları
Toprakların Özellikleri
Tortul kayalar; Püskürük veya Başkalaşmış
kayaların parçalanıp ayrışmaları sonucunda
meydana gelen materyallerin taşınıp bir yerde
birikmesiyle oluşurlar.
Kireçli Anakayalar ve Toprak Özellikleri
KireçtaĢı
Kalsit veya aragonitten oluşmuş tortul taştır.
Genel olarak kireçtaşı toprakları kilce zengin, sığorta derin,iskeletçe zengindir. Bu nedenle geçirgen
topraklardır. Kirece karşı hassasiyet göstermeyen
kızılçam, meşe, sedir gibi türler doğal olarak yetişir.
Ülkemizde en yaygın anakayadır. Kalkerli
sahalarda yüzeysel taşlılık fazla olup, topraklar
gözler ve çatlaklar içindedir.
KireçtaĢı
Marn
Kalker ve kilden oluşmuş bir taştır. Kil oranı
fazla ise killi marn, kalsiyum karbonat miktarı
fazla ise kalkerli marn adını alır. Tepkimeleri
baziktir. Ağır bünyeli, sığ toprakları verir. Kil
oranı arttıkça besleme gücü artar. pH arttıkça
beslenme sorunları çıkabilir.
Marn
Kalker Tüfleri
Kireçli sıcak suların yeryüzüne çıkınca hızla
soğumaları sonucunda suda erimiş kireç çökelir ve
kalker tüfü oluşur. Buharlaşma ve çökelme sırasında
CO2 açığa çıktığı için gözenekli bir yapı oluşur.
Traverten
Kireçli suların içindeki kireç ve su ile sürüklenmiş
bitki, hayvan artıklarının birlikte çökelmesi sonucunda
oluşur. Travertenler gevşek yapılı, gevrek, çabuk dağılan,
gözenekli ve boşluklu yapıdadırlar. Travertenler balçık ve
killi balçık bünyeli toprakları verirler. Tepkimeleri baziktir.
Kalker Tüfü
Dolamit
CaCO3 ve MgCO3 tan ibarettir. Serttir ve
güç ayrışır. Çatlaklı sığ toprakları verir. Kilce
zengindir, ağır bünyeli toprakları verir. Su tutma
kapasitesi yüksek geçirgenliği düşüktür. Bu tür
sahalarda üzerindeki doğal bitki örtüsü
korunmalıdır.
Dolamit