Dúû HEKúMLERú úÇúN BAû VE BOYUN ANATOMúSú Dúû

Transkript

Netter’in
Dúû
HEKúMLERú
úÇúN
BAû VE BOYUN
ANATOMúSú
NEIL S. NORTON
Çeviri Editörü
MEHMET YILDIRIM
GÜNE TIP
KTABEVLER
Önsöz
Netter’in Difl Hekimleri ‹çin Bafl ve Boyun Anatomisi, difl hekimli¤i fakültesi ö¤rencileri ve
mesle¤i uygulayan difl hekimleri için bafl ve boyun anatomisini ö¤renmeleri ve tekrarlamalar› için yaz›lm›fl kitap/atlas’t›r. Kitap, difl hekimli¤i fakültesi ve dental hijyen bölümü birinci s›n›f ö¤rencilerine anatomiyi ö¤retmek; ayr›ca mesle¤ini icra eden klinisyenlere de bir
tekrar sa¤lamak amac›yla haz›rlanm›flt›r. Bafl ve boyun, difl hekimli¤i anatomisi e¤itiminin
temelini oluflturmaktad›r. Çok say›daki küçük, kendi içinde ba¤lant›l› yap›lar› kavramak kolay de¤ildir; bu durum bafl ve boyun anatomisini, ö¤rencilerin baflarmas› gereken en zor
disiplin haline getirmektedir.
Bir anatomik konseptin klinik önemini anlamak için, anatomiyi anlamak gerekir. Bu nedenle her bölümün sonunda difl hekimli¤i ile ilgili klinik ba¤lant›lara yer verilmifltir. Baflboyun konular› kapsam›ndaki birçok bafll›k, bu kitap için özellikle geniflletilmifltir.
Temporomandibular eklem için bir bölüm ayr›lm›flt›r. A¤›z bofllu¤u bölümünde, örne¤in difllenme (dentisyon) gibi alt bölümlerde, okuyucuya daha fazla bilgi sunulmufltur. Di¤er anatomik bölümlerle ba¤lant› kurabilmek için bafl ve boyun embriyolojisi ve temel
nöroanatomi bölümleri eklenmifltir. Ö¤renilmesini desteklemek için, genellikle göz ard› edilen bir bölüm olan intraoral enjeksiyonlar bölümü eklenmifltir. Bu bölümler okuyucuya baflboyun anatomisi ile ilgili önemli k›s›mlar›, k›saca gözden geçirmelerini sa¤lamaktad›r.
T›bbi ressamlardan oluflan muhteflem bir grup, Dr. Frank H. Netter’in anatomik resimlerini tamamlamak için yeni bir tarz uygulayarak tam bir e¤itim arac› oluflturmufllard›r. Okuyucular›n bafl ve boyun anatomisi ile ilgili eksikliklerini giderebilmeleri ve bilgilerini
tamamlayabilmeleri için tablolara ve k›sa metinlere, Netter’in çizimleri ile bütünleflen önemli bilgiler eklenmifltir.
Netter’in Difl Hekimleri ‹çin Bafl ve Boyun Anatomisi, difl hekimli¤i uygulamas›n›n her
basama¤› için uygundur. Umar›m bu kitap, okuyucular›na karmafl›k bafl ve boyun anatomisini ö¤renmelerini ve gereken önemi vermelerini sa¤layacak bir kaynak oluflturur.
Neil S. Norton, PhD
ÖNSÖZ
vii
Çeviri Editörünün Önsözü
Anatomi, sa¤l›kla ilgili fakülte ve yüksek okullar›n en temel derslerinden biridir. ‹lgili yüksekö¤retim kurumlar›nda, genellikle sistematik düzende ö¤retilen ‹nsan Anatomisi’nden
sonra, fakülte veya yüksekokulun özelli¤ine göre ileri bir anatomi olarak Topografik Anatomi, Nöroanatomi, Bafl ve Boyun Anatomisi de müfredata girmifltir.
Difl Hekimli¤i Fakültesi e¤itiminde, “Sistematik Anatomi” ö¤retiminden sonra “Bafl ve
Boyun Anatomisi” okutulmaktad›r. Bafl ve Boyun Anatomisi, T›p Fakültelerinde okutulan
“Topografik Anatomi” nin bir bölümü olup, ince ayr›nt›lar› nedeniyle oldukça zorluklar içermektedir. Bu zorluklar›n afl›lmas›, görsel yönü ön planda olan ve kolay kavramay› sa¤layacak pedogojik özellikte metinler, tablolar ve maddelefltirilmifl bilgiler içeren kitaplarla
sa¤lanabilir. Ülkemizde, telif eser olarak böyle bir kitab›n bulunmamas› oldukça manidard›r.
“Netter’in Difl Hekimleri ‹çin Bafl ve Boyun Anatomisi”, yukar›da belirtti¤im ö¤retim prensiplerine uygun olarak yaz›lm›fl iyi bir kitap olarak dikkat çekmektedir. Kitaptaki t›bbi resimlerin ço¤u, 20.000 resimlik Netter koleksiyonundan al›nm›fl, bir k›sm› da kitab›n bafl
sayfalar›nda belirtilen yeni kuflak, Netter ekolünde resimler de çizen befl T›bbi Ressam taraf›ndan yap›lm›flt›r. Birçok karmafl›k bilgi, tablolar fleklinde verilerek kolayca ö¤renilebilecek hale getirildi¤i gibi, genifl kapsam, tek sayfalar halinde göz önüne getirilmifltir.
Anatomi ö¤retiminin as›l amac›, yaflayan insana yöneliktir ve anatomik bilgilerin hastalar›n tan› ve tedavisinde kullan›labilmesini kavratmakt›r. “Netter’in Difl Hekimleri ‹çin Bafl
ve Boyun Anatomisi” kitab›nda yazar, temel bilgiler yan›nda, her konunun sonundaki “Klinik Ba¤lant›lar” bafll›klar› alt›nda bunu sa¤lam›flt›r.
Baflta Difl Hekimli¤i Fakültesi ö¤rencileri ve mesleklerini icra eden Difl Hekimleri olmak
üzere, T›p Fakültelerinin ilgili dallar›ndaki hekimler için de bir temel eser olan bu kitab›n
Türkçe’ye aktar›lmas›nda görev alan tüm meslektafllar›ma teflekkürlerimi sunuyorum. Eserin yay›nlanmas› karar›n› alarak hedef kitleye ulaflt›ran, baflta Genel Yay›n Yönetmeni Say›n
Murat Y›lmaz olmak üzere Günefl T›p Kitabevleri yönetimini kutlar teflekkür ederim.
Eserin, ülkemiz hekim adaylar› ve hekimlerinin baflar›lar›n› art›rmas› dileklerimle, sayg›lar sunar›m.
A¤ustos 2012/Cerrahpafla
Prof. Dr. Mehmet YILDIRIM
ÇEV‹R‹ ED‹TÖRÜNÜN ÖNSÖZÜ
ix
Çeviri Kurulu
Prof. Dr. Yasin Arifo¤lu
Bezmialem Vak›f Ünivesitesi T›p Fakültesi
Anatomi Anabilim Dal›
Yrd. Doç. Dr. Hüseyin A. Balc›o¤lu
‹stanbul Üniversitesi
Difl Hekimli¤i Fakültesi
Doç. Dr. Okan Bilge
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi
Prof. Dr. ‹rfan Papila
‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi
Kulak Burun ve Bo¤az Hastal›klar›
Anabilim Dal›
Prof. Dr. Tuncay Peker
Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi
Doç. Dr. Cudi Tuncer
Dicle Üniversitesi T›p Fakültesi
Prof. Dr. Mustafa Büyükmumcu
Necmettin Erbakan Üniversitesi
Meram T›p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal›
Prof. Dr. Celal Tümer
Hacettepe Üniversitesi Difl Hekimli¤i Fakültesi
Doç. Dr. Aynur Emine Çiçekcibafl›
Doç. Dr. Yi¤it Uyan›kgil
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi
Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dal›
Prof. Dr. Samih Diyarbak›r
Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi
Prof. Dr. Mehmet Y›ld›r›m
‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi
Prof. Dr. Erdem Gümüflburun
Gaziantep Üniversitesi T›p Fakültesi
Doç. Dr. Ali Y›lmaz
Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi
Prof. Dr. E. Savafl Hatipo¤lu
Dicle Üniversitesi T›p Fakültesi
Yrd. Doç. Dr. M. Tu¤rul Y›lmaz
Arafl. Gör. Dr. Asl› Kara
Atatürk Üniversitesi T›p Fakültesi
Doç. Dr. Ali Zeybek
Kocaeli Üniversitesi T›p Fakültesi
Prof. Dr. Mehmet Ali Malas
Katip Çelebi Üniversitesi T›p Fakültesi
Yrd. Doç. Dr. Gülnur Özgüner
Süleyman Demirel Üniversitesi T›p Fakültesi
* S›ralama soyad›na göre yap›lm›flt›r.
ÇEV‹R‹ KURULU
xi
Netter’in Difl Hekimleri ‹çin Bafl ve Boyun Anatomisi
‹çindekiler
1 Bafl ve Boyunun Geliflimi —
2 Osteologia/Kemikler —
25
Çeviri: Dr. Yasin Arifo¤lu
3 Temel Nöroanatomi ve Kranial Sinirler —
4 Boyun/Collum —
Çeviri: Dr. Mehmet Y›ld›r›m
Çeviri: Dr. M. Tu¤rul Y›lmaz
7 Fossa Temporalis ve Fossa Infratemporalis —
8 Çi¤neme Kaslar›/Musculi Masticatorii —
9 Temporomandibular Eklem —
10 Fossa Pterygopalatina —
Çeviri: Dr. Ali Y›lmaz
Çeviri: Dr. Hüseyin A. Balc›o¤lu
Çeviri: Dr. Asl› Kara, Dr. Samih Diyarbak›r
Çeviri: Dr. E. Savafl Hatipo¤lu, Dr. M. Cudi Tuncer
13 A¤›z Bofllu¤u/Cavitas Oris —
Çeviri: Dr. Gülnur Özgüner
16 G›rtlak/Larynx —
18 Kulak/Auris —
‹ndeks —
283
317
343
503
Çeviri: Dr. Ali Zeybek
Çeviri: Dr. Celal Tümer
267
473
Çeviri: Dr. ‹rfan Papila
21 ‹ntraoral Enjeksiyonlar —
255
459
20 Bafl ve Boyunun Otonom ‹nnervasyonu —
241
441
19 Göz/Oculus ve Orbita —
219
423
Çeviri: Dr. Erdem Gümüflburun
17 Fascia Cervicalis —
195
399
Çeviri: Dr. Mehmet Ali Malas
15 Yutak/Pharynx —
Ek: Lenfatikler —
Çeviri: Dr. Tuncay Peker
11 Burun ve Burun Bofllu¤u —
12 Sinus Paranasales —
159
Çeviri: Dr. Mustafa Büyükmumcu
6 Parotis Loju ve Parotis Bezi/Gl. parotidea —
69
111
Çeviri: Dr. Aynur Emine Çiçekcibafl›
5 Scalp ve Mimik Kaslar› —
14 Dil/Lingua —
1
Çeviri: Dr. Yi¤it Uyan›kgil
Çeviri: Dr. Okan Bilge
537
563
595
599
‹Ç‹NDEK‹LER xvii
BÖLÜM 1
BAfi VE BOYUNUN
GEL‹fi‹M‹
Çeviri: Dr. Yi¤it Uyan›kgil
Genel Bak›fl
2
Faringeal Arkuslar
4
Faringeal Keseler, Membranlar ve Yar›klar
7
Kafatas›
10
Yüz
13
Damak
15
Dil
17
Tiroid Bezi
18
Klinik Ba¤lant›lar
19
1 Genel Bak›fl
GENEL B‹LG‹
Geliflen embriyoda üç ana germ yapra¤› oluflur:
● Ektoderm
● Mezoderm
● Endoderm
Mezoderm afla¤›dakilere farklan›r:
Paraksiyal mezoderm
● Ara mezoderm
● Lateral plak mezodermi
●
Ektoderm 2 tabakaya farklan›r:
Nöroektoderm
● Nöral krest
●
Bafl ve boyun
Paraksiyal mezoderm
● Lateral plak mezodermi
● Ektodermal plakodlardan oluflmaktad›r.
●
Bafl boyun k›sm›n›n ço¤u faringeal arkuslardan flekillenir.
16. günde insan embriyosu
A.Orta sagital kesit
Nöral plak
Notokord
Amniyon kesesi
Hensen düğümü
(notokordun kökeni)
Vücut
sapı
Kardiyak
taslak
Enine kesit
düzlemi aşağıda
gösterilmiştir
Yolk kesesi
çatısı
1.8 mm
2
NETTER’‹N D‹fi HEK‹MLER‹ ‹Ç‹N BAfi VE BOYUN ANATOM‹S‹
Allantois
1
Genel Bak›fl
GENEL B‹LG‹ DEVAMI
Embriyonun enine kesiti
Notokord
Nöral
plak
Paraksiyal kolon
(somitlere
segmente olur)
Ara
mezoderm
Lateral plak
mezodermi
Ok işareti ekstraembriyonik
sölom ve intraembriyonik
sölom arasındaki geçici
bağlantıdan geçmektedir.
İntraembriyonik sölom
kardiyojenik
mezodermdeki sölom ile
devam etmektedir.
4 hafta sonra omurgalı vücut planı
Bağlantı
sapı
Amniyon
(kesilmiş)
Nöral
plak
Nöral krest
Nöral tüpü
oluşturan
nöral plak
Somit
Ara
mezoderm
Paraksiyal
kolon
Ara
mezoderm
İntraembriyonik
sölom
Notokord
Lateral plak
Notokord
İntraembriyonik Ara mezoderm:
Nefrojenik sırt
söloma doğru
ara mezodermin Nefrojenik kordon
Genital sırt
dorsali
Splanknoplöra
(endoderm +
lateral plak
mezodermi)
Somatoplöra
(ektoderm +
lateral plak
mezordermi)
Ventral
mezenterin
yapısı
Amniyonun
koryona
füzyonu
Barsak tüpü
Bağlantı
sapı
Lateral plağın
somatik
mezodermi
Embriyo kıvrımının
kenarları etrafında
amniyon
katlanması
Lateral plağın
splanknik
mezodermi
Yolk
kesesi
Sağ ve sol
dorsal aort
Lateral plak
sölomun ince
mezodermal
kaplamasıdır
Gastrointestinal
tübü (barsak)
oluşturan
embriyonik
endoderm
Yolk kesesi (kesit
düzleminin tam
dışındaki
sap)
Somit sklerotom vertebral
kolonu oluşturmak için
nöral tüp ve notokordu
çevreler
Spinal sinir
Dermatomiyotom
Aorta
Dorsal
mezenter
Ventral
mezenter
Göbek
kordonu
Koryon
karşısındaki
amniyon
BAfi VE BOYUNUN GEL‹fi‹M‹
3
BÖLÜM 2
KEM‹KLER
Çeviri: Dr. Yasin Arifo¤lu
Genel Bak›fl
26
Kafa Kemikleri
28
Kafatas›n›n Görünümü ve Sutura’lar
49
Kafatas›ndaki Büyük Delik ve Aç›kl›klar
54
Boyun Omurlar›
59
64
2 Genel Bak›fl
GENEL B‹LG‹
Cranium, insan vücudunun en karmafl›k kemik yap›s›d›r
Mandibula ile birlikte kafa iskeletini oluflturur
28 ayr› kemik, kafa iskeletini oluflturur:
●
●
11 tanesi çift
6 tanesi tek olarak bulunur
Sutural kemikler; tabii olarak kaynaflm›fl düzensiz flekilli ve suturalar etraf›nda yer alan
birçok küçük kemiktir
FONKS‹YON
En önemli fonksiyonu: Beyni korumakt›r
Ayr›ca özel 5 duyu organ›n› da korur:
● Koku
● Görme
● Tat
● Denge
● ‹flitme
BÖLÜMLER‹
Kafa kemiklerinin ay›r›m› için iki metot kullan›l›r:
● Bölgesel
● Geliflimsel
Bölgesel olarak, Kafa iskeleti; mandibula (alt çene) ve cranium (mandibula’s›z kafa
iskeleti) olmak üzere ikiye ayr›l›r.
Cranium kendi içinde:
Kafa kubbesi—calvaria, kafa iskeletinin üst k›sm›, kafatas›
● Kafa taban›—Kafa iskeletinin alt k›sm›, alt parças›
● Cranial kavite—cavitas cranii, kafa iskeletinin iç k›sm›nda yer alan kafa bofllu¤u
● Facial iskelet—yüz iskeleti, yüz kemikleri
● Akustik iskelet—kulak kemikçikleri
●
Yap›sal olarak, Kafa iskeleti kendi içinde:
Viscerocranium—sindirim ve solunum sistemi aç›kl›klar› çevresinde yer alan k›s›m, yüz
kemikleri
● Neurocranium—Beyin ve 5 özel duyu organ›n› koruyan (çevreleyen) kemikler
●
Cavitas cranii bölümleri:
Fossa cranii anterior—Lobus frontalis yerleflir
● Fossa cranii media—Lobus temporalis yerleflir
● Fossa cranii posterior—Cerebellum yerleflir
●
Kafa iskeletine 5 yönden bak›l›r:
Norma frontalis—Önden
● Norma lateralis—Yandan
● Norma occipitalis— Arkadan
● Norma basalis—Alttan
● Norma verticalis—Üstten
●
26
2
Genel Bak›fl
EKLEMLER
Kemik Ad›
Tek
Os frontale
X
Çift
Eklem Yapt›¤› Kemikler
Parietal, sphenoid, zygomatic, maxilla, ethmoid, nasal, lacrimal
Os parietale
Os temporale
X
Frontal, parietal, temporal, occipital, sphenoid
X
Parietal, sphenoid, zygomatic, maxilla, ethmoid, nasal, lacrimal
Os occipitale
X
Parietal, temporal, sphenoid ve atlas (C1 vertebra)
Os sphenoidale
X
Frontal, Parietal, temporal, occipital, zygomatic, maxilla, ethmoid,
palatin, vomer
Os zygomaticum
X
Frontal, temporal, maxilla
Maxilla
X
Frontal, sphenoid, zygomatic, maxilla, ethmoid, palatin, vomer,
nasal, lacrimal, concha nasalis inferior
Os ethmoidale
X
Frontal, sphenoid, maxilla, palatin, vomer, nasal, lacrimal
concha nasalis inferior
Os palatinum
X
Vomer
X
Sphenoid, maxilla, ethmoid, palatin, vomer, Concha nasalis inferior
Sphenoid, maxilla, ethmoid, palatin
Os nasale
X
Frontal, maxilla, nasal
Os lacrimale
X
Frontal, maxilla, ethmoid, nasal concha inferior
Concha nasalis
inferior
X
Maxilla ethmoid, palatine, lacrimal
Mandibula
X
Temporal
Os frontale
Glabella
Sutura coronalis
Os parietale
Incisura (Foramen)
supraorbitalis
Facies orbitalis
Os sphenoidale
Os nasale
Ala major
Os lacrimale
Os temporale
Ala minor
Os ethmoidale
Lamina orbitalis
Os zygomaticum
Processus frontalis
Lamina perpendicularis
Facies orbitalis
Concha nasalis media
Processus temporalis
Foramen zygomaticofacialis
Maxilla
Processus zygomaticus
Facies orbitalis
Concha nasalis inferior
Vomer
Mandibula
Ramus mandibula
Foramen infraorbitalis
Processus frontalis
Corpus mandibula
Foramen mentale
Processus alveolaris
Spina nasalis anterior
Tuberculum mentale
Protuberentia mentalis
KEM‹KLER
27
BÖLÜM 3
TEMEL NÖROANATOM‹ VE KRAN‹AL
S‹N‹RLER
Sinir Dokusu
70
Merkezi Sinir Sistemi
72
Periferik Sinir Sistemi
76
Kranial Sinirler
78
107
3 Sinir Dokusu
GENEL B‹LG‹
Sinir doku, iki temel hücre tipine ayr›l›r:
● Nöronlar
● Nöroglial hücreler (neuroglia)
NÖRONLAR
Sinir sisteminin yap›sal ve fonksiyonel hücreleridir
Bir sinir uyar›s›na (stimulus) yan›t verir ve sinir impulsu hücrenin uzunlu¤unca iletilir
Nöronun hücre cismi, perikaryon veya soma olarak adland›r›l›r
Hücre cisimleri, yerleflim yerine göre s›n›fland›r›l›r/adland›r›l›r :
● Ganglion—periferik sinir sisteminde bulunan sinir hücresi gövdeleri toplulu¤udur
(ör. ganglion spinale, ganglion trigeminale, ganglion ciliare)
● Nucleus—merkezi sinir sisteminde bulunan sinir hücresi gövdeleri toplulu¤udur
(ör. Edinger-Westphal çekirde¤i, nuc.principalis nervi trigemini, nuc.nervi facialis)
Nöronlar›n hücre gövdelerinin sitoplazmas›, tipik sellüler organeller içerir :
● Mitokondriler
● Nucleus
● Nucleolus
● Ribozomlar
● Granüler endoplazmik retikulum (Nissl cisimcikleri)
● Nörotubuller
● Golgi aparat›
● Lizozomlar
Nöronlar, sinir hücre gövdelerinden ç›kan 2 tip ç›k›nt›ya sahiptir:
Dendrit – hücre gövdesine do¤ru impuls ileten ç›k›nt›; nöronlar çok say›da dendrite sahip olabilir
● Axon – hücre gövdesinden ç›kan sinir impulslar›n› ileten ç›k›nt›; nöronlar sadece 1
axon’a sahiptir
●
Nöronlar›n 3 major tipi:
● Unipolar—hücre gövdesinden ç›kan sadece 1 ç›k›nt›ya sahiptir (duyu nöronlar›)
● Bipolar—hücre gövdesinden ç›kan 2 ç›k›nt›ya sahiptir: 1 dendrit ve 1 axon (duyu nöronlar›; sadece retina, olfaktor epitel, vestibuler ve kohlear ganglionlarda bulunur)
● Multipolar—hücre gövdesi, 3 veya daha çok ç›k›nt›ya sahiptir; 2 veya daha fazla dendrit
ile 1 axon (motor nöronlar ve internöronlar)
Dendritler
Kaba/granüllü
endoplazmik retikulum
(Nissl cisimcikleri)
Dendritik dikenler
İnternöronlar
(gemmula)
Ribozomlar
Kan damarı
Nucleus
Nucleolus
Axon
Axon tepeciği
Nörotubuller
Golgi aparatı
Hücre gövdesi
(soma)
Lizozom
Mitokondri
Çizgili (istemli) kas
70
CN VIII’ in bipoler hücresi
Duysal ganglion’un
unipoler hücre
Satellit hücreler
Schwann hücresi
Miyelinli lifler
Serbest sinir sonlanmaları
Multipoler
Kapsüllü sonlanma
nöron
Spesialize/özel sonlanma
Oligodendrosit
Kas iğciği
Multipoler somatik motor hücre
Astrosit
Kollateral
Miyelinli somatik motor lif
Miyelin kılıf
Kırmızı: Motor nöron
Mavi: Duyu nöronu
Pembe: Internöron
Gri: Glial ve
Schwan
neurolemmal
hücre kılıflı
hücreler ve miyelin
motor son
plak
3
Sinir Dokusu
NEUROGLIA
Nöroglialar, nöron fonksiyonunda yard›mc› rollere sahip olmas›na karfl›n, nöronlar için
destekleyici sinir dokudur.
Nöroglial hücreler, sadece bir tip ç›k›nt›ya sahiptir
S›n›flama:
● Astrositler—merkezi sinir sisteminde bulunurlar; kan-beyin bariyerinin bir bölümünü
olufltururlar, ekstrasellüler matriksi regüle ederler, nöronlar›n yerinin korunmas›na ve
nutrisyonel destek sa¤lamada yard›mc› olurlar
● Oligodendrositler—merkezi sinir sisteminde bulunurlar; merkezi sinir sisteminde axon
miyelinasyonundan sorumludurlar
● Mikroglialar—merkezi sinir sisteminde bulunurlar; art›k maddelerin uzaklaflt›r›lmas›nda
fagositozdan sorumludurlar
● Schwan hücreleri—periferik sinir sisteminde bulunurlar; periferik sinir sisteminde axon
miyelinasyonundan sorumludurlar
● Satellit hücreler—periferik sinir sisteminde bulunurlar; ganglionlardaki sinir hücre gövdelerini sararlar
Ventrikül
Mikroglial
hücre
Ependim
Tanisit
Neuron
Oligodendrosit
Neuron
Astrosit
Astrosit ayakçığı
Perivaskuler
perisit
Pia mater
Kapiller
TEMEL NÖROANATOM‹ VE KRAN‹AL S‹N‹RLER
71
BÖLÜM 4
BOYUN
Çeviri: Dr. Aynur Emine Çiçekcibafl›
Genel Görünüfl ve Topografik (Bölgesel) Anatomi
112
Trigonum Cervicale (Boyun Üçgenleri)
116
Trigonum Cervicale Anterius (Ön Boyun Üçgeni)
118
Trigonum Cervicale Posterius (Arka Boyun Üçgeni)
125
Trigonum Suboccipitale
127
Visseral ‹çerik
128
Boyun Kökü
130
Kaslar
132
Boyun Damarlar›
137
Boyun Sinirleri
144
154
4 Genel Görünüfl ve Topografik (Bölgesel) Anatomi
GENEL B‹LG‹
Boyun, basis cranii ve mandibula alt kenar› ile apertura thoracis superior aras› bölgedir
Boyun ön bölgesi, bafl ile gö¤üs aras›nda bulunan büyük visseral yap›lar› içerir:
● Pharynx
● Larynx
● Trachea
● Oesophagus
● Glandula thyroidea ve glandula parathyroidea
Tan›mlay›c› olmas› aç›s›ndan, boyun 2 üçgene ayr›l›r:
Trigonum cervicale anterius (ön boyun üçgeni)
● Trigonum cervicale posterius (arka boyun üçgeni)
●
Deri, boynu çevreleyen en yüzeyel yap›d›r
BOYUN FASYALARI
Boyun, alt bölümlere ayr›labilen fascia cervicalis’in 2 ana tabakas› ile çevrelenmifltir:
● Fascia superficialis
● Fascia profunda
● Fascia profunda’n›n lamina superficialis’i (investing fasya)
● Fascia profunda’n›n lamina media’s› (pretrakeal kas ve visseral bölümleri içerir)
● Fascia profunda’n›n lamina profunda’s› (lamina prevertebralis ve fascia alaris’i içerir)
● Vagina carotica (karotis k›l›f›)
Fascia superficialis, deri alt›ndad›r ve platysma’y› çevrelemifltir
Boyundaki duyu dallar›, fascia superficialis’te bulunur
Fascia superficialis’in derininde, fascia profunda’n›n lamina superficialis’i bulunur
Fascia profunda’n›n lamina superficialis (investing fasya)’i orta hat boyunca arkada
birleflir ve boynun tümünü çevrelemek için önden geçer
Fascia profunda’n›n lamina superficialis (investing fasya)’i afla¤›daki kaslar› çevreler:
M. trapezius
● M. sternocleidomastoideus
●
112 NETTER’‹N D‹fi HEK‹MLER‹ ‹Ç‹N BAfi VE BOYUN ANATOM‹S‹
4
Genel Görünüfl ve Topografik (Bölgesel) Anatomi
Glandula parotidea (kesilmiş)
Ramus mandibulae
M. styloglossus
M. masseter
Trigonum submandibulare
Glandula submandibularis
M. hyoglossus
M. mylohyoideus
Processus mastoideus
Processus styloideus
M. stylohyoideus
Venter posterior
m. digastrici
Corpus
mandibulae
M. constrictor
pharyngis medius
Venter
anterior
m. digastrici
M. splenius
Trigonum
submentale (yarısı)
Os hyoideum
M. thyrohyoideus
Trigonum caroticum
Venter superior
m. omohyoidei
M. sternohyoideus
M. sternocleidomastoideus
M. levator scapulae
Trigonum cervicale
posterius
Mm. scalenii
Posterior
Medius
Anterior
Plexus brachialis
M. constrictor
pharyngis inferior
M. trapezius
M.
sternothyroideus
Trigonum musculare
Venter inferior m. omohyoidei
Clavicula
M. pectoralis major
Caput sternalis M. sternocleidomastoideus
Caput clavicularis
BOYUN 113
BÖLÜM 5
SAÇLI DER‹ VE
YÜZ KASLARI
Çeviri: Dr. Mustafa Büyükmumcu
Genel Bak›fl ve Topografik Anatomi
160
Saçl› Deriye Genel Bak›fl
162
Saçl› Derinin Kan Damarlar›
163
Saçl› Derinin ‹nnervasyonu
165
Yüz Kaslar›na Genel Bak›fl
167
Yüz’ün Kan Damarlar›
176
Yüz’ün ‹nnervasyonu
184
192
5 Genel Bak›fl ve Topografik Anatomi
GENEL B‹LG‹
SCALP
Al›n bölgesini üst taraf›ndan bafllayarak, oksipital bölgede linea nuchalis superior’un hemen üst taraf›na kadar devam eden, cranium’un üst parças›d›r.
Scalp’›n lateral parças›, arcus zygomaticus’un alt k›sm›na kadar uzan›r bu yüzden temporal bölgeye kar›fl›r.
Saçl› deri anatomisi, bölgenin s›k travmaya u¤ramas›ndan dolay› önemlidir
YÜZ BÖLGES‹
Bölge saçlar›n iç kesimleri, kulaklar›n ön k›sm› ve çene aras›nda kalan bölge ile s›n›rlanmaktad›r.
Önemli oluflumlar: Gözler, burun, a¤›z, mimik kaslar›, çi¤neme kaslar›, glandula parotidea,
n. trigeminus ve n. facialis.
KEM‹KLER
Yüz iskeletinin kemikleri
● Os frontale
● Os zygomaticum
● Maxilla
● Os palatinum
● Os nasale
● Mandibula
● Mimik Kaslar›
Os nasale’den sonra, oz zygomaticum, yüz iskeletinin en fazla k›r›lan kemi¤idir
M‹M‹K KASLARI
N. facialis taraf›ndan innerve edilirler
Embriyolojik olarak II. Yutak kavsinden geliflirler
Kemik ve fascialardan bafllayarak, deri içerisinde sonlan›rlar
Os
frontale
Saçl› Deriye Genel Bak›fl
İncissura
supraorbitalis
Margo infraorbitalis
Os zygomaticum
Arcus
superciliaris
Glabella
Os
nasale
Ala nasi (Burun kanatları)
Philtrum
Commissura labiorum
Angulus mandibulae
Sulcus
nasolabialis
Tuberculum
labii superius
Protuberentia
mentalis
5
Os frontale
Os parietale
Os sphenoidale
Os nasale
Os temporale
Os lacrimale
Os ethmoidale
Os zygomaticum
Concha
nasalis inferior
Vomer
Maxilla
Mandibula
SAÇLI DER‹ VE YÜZ KASLARI 161
BÖLÜM 6
PAROT‹S LOJU VE GLANDULA
PAROT‹DEA
Çeviri: Dr. M. Tu¤rul Y›lmaz
Genel Bak›fl ve Topografik Anatomisi
196
Parotis Loju’nun S›n›rlar›
198
Parotis Lojunda Bulunan Oluflumlar
200
210
6 Genel Bak›fl ve Topografik Anatomisi
GENEL B‹LG‹
Major tükrük bezlerinin en büyü¤üdür.
Salg›s› tamamen seröz’dur.
Piramit fleklindedir, 5 adet ç›k›nt›s› (genifllemesi) vard›r.
Gl. parotidea’n›n kapsülü fascia cervicalis profunda kaynakl›d›r.
ANATOM‹K LANDMARK’LAR
Gl. parotidea’ n›n %75’i ya da daha fazlas› m. masseter üzerinde bulunur, geri kalan› ise
retromandibulard›r.
N. facialis; parotis lojuna’ya, m. stylomastoideus ve m. digastricus venter posterioru
aras›ndan girer, ard›ndan bezi bir isthmusla birbirine ba¤lanan yüzeyel ve derin loblar›na
ay›r›r.
Derin lob, spatium lateropharyngeum ile komfludur.
A. transversa faciei, ductus parotideus’un paralelinde ve biraz üstünde seyretmektedir.
N. facialis’in dallar›; rr. buccales ve rr. zygomatici, ductus parotideus’un üzerinde
anastomoz yaparlar.
6
Rr.
temporales
Glandula
parotidea
Rr.
zygomatici
N.
auricularis
posterior
Ductus parotideus
Rr. buccales
N. facialis (Foramen
stylomastoideum’dan
çıkar)
R. marginalis
mandibularis
M. digastricus’un venter
posterior ve
m. stylohyoideus’u
innerve eden sinir
R. cervicalis
Glandula parotidea:
tamamen seröz
PAROT‹S LOJU VE GLANDULA PAROT‹DEA 197
BÖLÜM 7
FOSSA TEMPORALIS VE
FOSSA ‹NFRATEMPORALIS
Çeviri: Dr. Tuncay Peker
220
Fossa Temporalis’in S›n›rlar›
221
Fossa Temporalis ‹çindeki Yap›lar
222
Fossa ‹nfratemporalis’in S›n›rlar›
228
Fossa ‹nfratemporalis ‹çindeki Yap›lar
230
GENEL B‹LG‹
FOSSA TEMPORAL‹S
Bafl›n flakak bölümü ile ilgilidir
Arcus zygomaticus’un alt›nda fossa infratemporalis ile ba¤lant›l›d›r
FOSSA INFRATEMPORAL‹S
Arcus zygomaficus’un iç ve alt taraf›nda yer alan düzensiz flekilli bir çukurdur
Fissura pterygomaxillaris arac›l›¤›yla fossa pterygopalatina ile ba¤lant›l›d›r
Os temporale
Os sphenoidale
Fossa temporalis
Processus condylaris
Arcus zygomaticus
Incisura mandibulae
Processus coronoideus
LProcessus pterygoideus,
lamina lateralis
(Kesik çizgi)
Hamulus
pterygoideus
(kesik çizgi)
Raphe pterygomandibularis
(Kesik çizgi)
Mandibula
Processus
mastoideus
Meatus
acusticus externus
Atlas (C1)
Processus styloideus
Axis (C2)
Lig. stylomandibulare
Ramus mandibulae
Angulus mandibulae
Corpus mandibulae
Lig. stylohyoideum
Os hyoideum
Corpus ossis hyoidei
Cornu minus
Cornu majus
C3 Omur
Epiglottis
Spina ossis sphenoidalis
Foramen spinosum
Foramen ovale
Foramen sphenopalatinum
Fossa pterygopalatina
Choana (apertura nasalis posterior)
Tuber maxillae
Fossa (eminentia maxillae)
Maxilla, infratemporalis
processus alveolaris
Lamina lateralis
Lamina medialis
Hamulus pterygoideus
Processus
pterygoideus
Os palatinum, processus pyramidalis
7
Fossa Temporalis’in S›n›rlar›
GENEL BAKIfi
S›n›r
Yap›lar
Üst
Linea temporalis superior
Alt
Arcus zygomaticus
Ön
Os zygomaticum’un processus frontalis’i
Os frontale’nin processus zygomaticus’u
Arka
Taban
Os frontale, os sphenoidale’nin ala major’u, os parietale ve os
temporale’nin pars squamosa’s› (pterion’un yap›s›na kat›l›r).
Os parietale
Fossa temporalis
Os sphenoidale
Ala major
Os frontale
Processus zygomaticus
Linea temporalis inferior
Sutura coronalis
Pterion
Os temporale
Pars squamosa
Os zygomaticum
Processus frontalis
Arcus zygomaticus
FOSSA TEMPORALIS VE FOSSA ‹NFRATEMPORALIS 221
BÖLÜM 8
Ç‹⁄NEME KASLARI
Çeviri: Dr. Ali Y›lmaz
Genel Bak›fl ve Bölgesel Anatomi
242
Çi¤neme Kaslar›
244
Damarlar›
247
Sinirleri
251
Klinik Ba¤lant›
253
8 Genel Bak›fl ve Bölgesel Anatomi
GENEL B‹LG‹
Çi¤neme, g›dalar›n yutma ve sindirim için parçalanma sürecidir
Çi¤neme kaslar›, kafatas› kemiklerinden bafllar ve mandibula’da sonlan›r
Çi¤neme kaslar›n›n sinirleri n.trigeminus’un n. mandibularis dal›ndan gelir
Çi¤neme kaslar›n›n hepsi birinci farengeal arktan geliflir
Mandibula hareketlerinin s›n›flamas›:
● Elevasyon
● Depresyon
● Protraksiyon
● Retraksiyon
● Sa¤-sol Ekskursiyon
Foramen spinosum
Foramen ovale
Foramen sphenopalatina
Tuber maxillae
Fossa infratemporalis
Choanae
Lamina
lateralis
Processus
Lamina
pterygoideus
medialis
Hamulus
pterygoideus
Processus pyramidalis
Processus alveolaris
8
Alt dişler, çene, dişetinden (n. alveolaris inferior)
Dilin arka parçasından (n. lingualis
Dilin ön parçasından (n lingualis)
M. buccinator’a, m. orbicularis oris’e
XII
Plexus
cervicalis
M. mylohyoideus’a, m. digastricus’a (venter posterior)
VII
IX
M temporalis’e,
m masseter’e, m.
pterygoideus lateralis’e,
m. pterygoideus
medialis’e
V3
V2
Üst dişler, çene,
dişeti ve damaklardan
Yanaktan
Somatik efferentler
Afferenler ve merkezi sinir sistemi
bağlantıları
Propriyosepsiyon
M. pterygoideus
lateralis
M. temporalis
Çeneyi geri
çeken
m. temporalis’in
arka lifleri
M. pterygoideus
medialis
M. masseter
M.
buccinator
Lingua
M. orbicularis
oris
Gıdaların
çiğneme
esnasındaki
hareketlerini
düzenler
M. geniohyoideus
(derin diğer kaslar)
M. mylohyoideus
Musculi linguae’ya
(Dil kaslarına)
Mandibulayı
aşağı çeker
M. digastricus,
venter anterior
Musculi infrahyoidei’ye
(İnfrahyoid kaslara)
Ç‹⁄NEME KASLARI 243
BÖLÜM 9
TEMPOROMAND‹BULAR EKLEM
256
Anatomisi
257
Vasküler Beslenme
260
Sinirleri
262
263
GENEL B‹LG‹
Temporomandibuler eklem (TME, art. temporomandibularis) os temporale’nin pars
squamosa’s› ile mandibula kondili aras›ndaki artikülasyondur
Yap›sal Bileflenler
TME, iki tip sinovyal eklemden—mentefle ve kayma hareketleri—ve afla¤›dakilerden
ibarettir:
● Os temporale’nin pars squamosa’s›
● Discus articularis (TME’nin bizatihi içindedir)
● Mandibula kondili
● Ligamentler (s›n›r olarak ifllev görür)
TME Bozuklu¤u
Popülasyonun yaklafl›k %25’ini etkiler ve küçük alt gruplarda fliddetli seyredebilir
Nedenleri aras›nda artrit, travma, enfeksiyon, bruksizm ve disk deplasman› vard›r
Kad›nlarda daha yayg›nd›r
M. pterygoideus lateralis’in caput inferius’u
Discus articularis
Superior
kompartman
Superior lamina
Retrodiskal doku
İnferior
kompartman
İnferior lamina
M. pterygoideus lateralis’in caput inferius’u
Lig. sphenomandibulare
Ganglion oticum
Choanae
Tuba auditiva’nın
kıkırdak parçası
N. massetericus
Lamina lateralis processus
pterygoidei
Articulatio temporomandibularis (TME)
A. meningea media
N. auriculotemporalis
Lamina medialis processus pterygoidei
A. masseterica
A. maxillaris
M. pterygoideus medialis
N. alveolaris inferior
N. lingualis
M. tensor veli palatini
M. levator veli palatini
Lamina medialis processus
pterygoidei
N. mylohyoideus
Posterior görünüm
9
Anatomisi
ANATOM‹K OLUfiUMLAR
Oluflum
Temporal kemi¤in squamoz
parças› (pars squamosa
ossis temporalis)
Aç›klamalar
Articulatio temporomandibularis , temporal kemi¤in (os temporale)
squamoz parças› (pars squamosa) üzerinde yerleflmifltir
Eklem yüzeyi, hyalin k›k›rdak de¤il avasküler fibröz ba¤ dokusundan oluflur
As›l yük karfl›layan alanlar squamoz parçan›n, kondilin ve artiküler diskin
lateral yüzündedir
Yo¤un fibröz ba¤ dokusunun en kal›n oldu¤u yerler yük karfl›layan alanlard›r
Os temporale’nin pars squamosa’s›n›n komfluluklar›:
● Anterior - eklem tüberkülü (tuberculum articulare) olacak olan artiküler eminens (eminentia articularis)
● Orta (intermediate) - fossa glenoidalis
● Posterior – pars tympanica’n›n sivrilerek yapt›¤› postglenoid tüberkül
Eminentia articularis
Zigomatik ç›k›nt›n›n (processus zygomaticus) taban›nda bariz kemik kabart›
Eklem tüberkülü (tuberculum articulare)
Eminentia articularis’in lateral parças›nda yerlefliktir.
Kapsül (capsula articularis) ve lateral ligament (ligamentum laterale) için
ataflman sa¤lar
Fossa glenoidalis
Kondilin yerleflti¤i çukurluk
Bu ince kemik laminan›n üzerinde fossa cranii media bulunur.
Pars tympanica ossis temporalis
D›fl kulak yolunun (meatus acusticus externus) anteriorundaki dikey kemik lamina
Tuberculum postglenoidale
Os temporale’nin pars squamosa’s›n›n inferior uzant›s›
Fossa glenoidalis’in posterior yüzünü yapar
Eklem kapsülü ve retrodiskal doku için ataflman sa¤lar
Mandibuler kondiller
Discus articularis’le eklem yapar
Rugby topu fleklindedir:
● Mediolateral—20 mm
● Anteroposterior—10 mm
Eklem yüzeyi hyalin k›k›rdak de¤ildir
Avasküler fibröz ba¤ dokusundan ibarettir
As›l yük karfl›layan alanlar lateral yüzdedir
Discus articularis
(eklem diski)
Yo¤un fibröz ba¤ dokusundan müteflekkildir
Temporal kemi¤in squamoz parças› ve kondil aras›nda yerleflmifltir
Orta k›s›mda damardan ve sinirden yoksundur ancak yük karfl›laman›n
minimum oldu¤u periferal alanlarda vaskülarize ve innervedir
Esas yük karfl›layan alanlar lateral yüzde olup potansiyel perforasyon bölgeleridir
Çepeçevre kapsüle tutunur
3 bölümden ibarettir
● Anterior bant—kal›n olan bu bant, a¤›z kapal› iken hemen kondilin
önündedir
● Orta (intermediate) bant—bu en ince olan k›s›m, a¤›z kapal› iken eminentia articularis boyunca uzan›r
● Posterior bant—bu kal›n k›s›m, a¤›z kapal› iken kondilin üzerindedir.
‹lave tutunma yerleri:
● Medial/lateral—kuvvetli medial ve lateral kollateral ligamentler, diski
kondile tutundurur
● Anterior—disk, kapsüle ve m. pterygoideus lateralis’in caput superius’una tutunur, kondile tutunmaz. Diskin anteroposterior yönde,
kondilin üzerinde rotasyonuna izin verir
● Posterior—disk, kapsülle bütünleflen bilaminar zon ile devaml›l›k
gösterir
TEMPOROMAND‹BULAR EKLEM 257
BÖLÜM 10
FOSSA PTERYGOPALAT‹NA
268
S›n›rlar ve Aç›kl›klar
269
Fossa Pterygopalatina’n›n ‹çindeki Oluflumlar
272
10 Özet ve Topografik Anatomi
GENEL B‹LG‹
Kafan›n lateral yüzünde, maksilla’n›n infratemporal yüzü ve processus pterygoideus ossis
sphenoidalis aras›nda piramit fleklinde bir fossad›r
Burun bofllu¤unu, üst çeneyi, sert ve yumuflak dama¤› besleyen kan damarlar› ve major
sinirleri içerir: nervus trigeminus’un maksiller dal›, ganglion pterygopalatinum
(sphenopalatinum, Meckel) ve a. maxillaris’in 3. Parças›
Fossa infratemporalis, fossa cranii media, foramen lacerum, nasopharynx, cavitas nasi,
cavitas orbitalis ve cavitas oris ile ba¤lant›l›d›r
7 foramen/fissura, sinir ve damarlar›n geçiflini sa¤lar
Foramen spinosum
Foramen ovale
Foramen sphenopalatinum
Choanae (posterior nares)
Lamina lateralis
Lamina medialis
Tuber maxillae
Fossa infratemporalis
Processus
pterygoidei
Hamulus
pterygoideus
Processus pyramidalis ossis palatini
Processus alveolaris maxillae
10
S›n›rlar ve Aç›kl›klar
SINIRLAR
S›n›r
Yap›
Anterior duvar
Maksilla’n›n infratemporal yüzü
Posterior duvar
Processus pterygoideus ossis sphenoidalis
Medial duvar
Lamina perpendicularis ossis palatini
Lateral duvar
Yok (fissura pterygomaxillaris’e aç›l›r)
Superior duvar
Os sphenoidale’nin inferior yüzü ve processus orbitalis ossis palatini
‹nferior duvar
Processus pyramidalis ossis palatini
AÇIKLIKLAR
Aç›kl›k
Lokasyon
‹çinden Geçen Yap›lar
Fissura
pterygomaxillaris
Fossa pterygopalatina’n›n lateral
k›sm›
Fossa infratemporalis ve fossa
pterygopalatina aras›
Fossa pterygopalatina’dan fossa infratemporalis’e geçen n. alveolaris superior
posterior
Fossa infratemporalis’ten fossa
pterygopalatina’ya geçen a. maxillaris’in
3. bölümü
V. sphenopalatina gibi pterygoid ven pleksusuna dökülen variab›l ven a¤lar›
Foramen
sphenopalatinum
Fossa pterygopalatina’n›n medial
duvar›
Fossa pterygopalatina ve cavitas nasi
aras›
Ço¤u zaman concha nasalis
media’n›n posterioru
N. nasopalatinus
Posterior superior nasal sinirler
Sphenopalatin damarlar
(a. et v. shenopalatina)
Fissura orbitalis
inferior
Fossa pterygopalatina’n›n üst k›sm›
Fossa pterygopalatina ve orbita aras›
Arkaya do¤ru fissura pterygomaxillaris’in üst k›sm› ile devam eder
N. trigeminus’un maksiller dal›ndan
n. infraorbitalis
N. trigeminus’un maksiller dal›ndan
n. zygomaticus
‹nfraorbital damarlar
Pterygoid ven pleksusuna dökülecek olan
v. ophtalmica inferior
Canalis palatinus
major
Fossa pterygopalatina’n›n alt k›sm›
Fossa pterygopalatina ile sert ve
yumuflak damak aras›
Nihayetinde foramen palatinum
majus ve minus’ta sonlan›r
(Foramen palatinum majustan geçerek)
sert dama¤a giden n. palatinus major ve
a., v. palatina major
(Foramina palatina minora yoluyla)
yumuflak dama¤a giden nn. palatini
minores ve aa., vv. palatinae minores
Foramen rotundum
Fossa pterygopalatina’n›n
posterolateral k›sm›
Fossa pterygopalatina ve fossa cranii
media aras›
N. trigeminus’un maksiller dal›
Canalis pterygoideus
Fossa pterygopalatina’n›n posterior
k›sm›
Fossa pterygopalatina ve foramen
lacerum aras›
Foramen rotundum’un alt iç yan›
N. pterygoideus (vidian siniri)
Efllik eden arter
Canalis
palatovaginalis
Fossa pterygopalatina’n›n
posteromedial k›sm›
Fossa pterygopalatina ve
nasopharynx aras›
Canalis pterygoideus’un mediali
N. pharyngeus
Pharyngeal damarlar
FOSSA PTERYGOPALAT‹NA 269
BÖLÜM 11
BURUN VE BURUN BOfiLU⁄U
Çeviri: Dr. Asl› Kara, Dr. Samih Diyarbak›r
Özet ve Topografik Anatomi
284
Burun (Nasus)
286
Burun Bofllu¤u (Cavitas Nasi)
294
312
GENEL B‹LG‹
Nasus (Burun)
Burun, göz seviyesinin alt›nda ve iki gözün ortas›nda öne do¤ru yerleflim gösteren anatomik yap›d›r
Koku ve nefes almaya yard›m eden solunum yolu organ›d›r
Cavitas Nasi (Burun Bofllu¤u)
Burun bofllu¤u, karmafl›k bir boflluk olup, burnun vestibul ve atrium bölümlerinin arka
taraf›nda yer al›r
Solunum Epiteli
Çok damarl› ve kolayca fliflme (konjestiyon) özelli¤ine sahiptir
Bu doku uyar›ld›¤› zaman nispeten kan damarlar› genifller ve bezler salg› yapar. Ayr›ca
hapfl›rma da meydana gelebilir
Sagital kesit
(önden arkaya)
Cellulae ethmoidales
Sinus frontalis
Apertura sinus
sphenoidalis
Apertura sinus frontalis
Sinus sphenoidalis
Hiatus semilunaris
Concha nasalis
medius (kesilmiş
şekilde)
Processus uncinatus
Apertura
sinus maxillaris
Sinus frontalis
Sinus maxillaris’in meatus nasi medius’a
açıldığı apertura
Cavitas
orbitalis
Sinus maxillaris
Radix dentis
Lateral kesit
(yan)
11
Koronal Kesit
Bulbus olfactorius
(iki tarafta)
Falx cerebri
Encephalon
(beyin)
Sinus frontalis
Cavitas nasi
Corpus adiposum orbitae
Septum nasi
Concha
nasalis media
Apertura
sinus maxillaris
Meatus
nasi medius
İnfraorbital
Zygomatik
Alveolar
Sinus maxillaris
Meatus
nasi inferior
Sinus
maxillaris’e
ait recessus’lar
M.buccinator
Processus alveolaris (maxilla)
Corpus linguae
Palatum durum
Gl. sublingualis
Cavitas oris
Corpus mandibulae
Cavitas nasi
Bulbus oculi
Septum nasi
Corpus adiposum orbitae
ve m.externi bulbi oculi
Sinus sphenoidales
Chiasma opticum
Orbita’nın
medial duvarı
N.opticus
(II. kafaçifti)
Encephalon
(beyin)
Horizontal kesit
BURUN VE BURUN BOfiLU⁄U 285
BÖLÜM 12
SINUS PARANASALES
Çeviri: Dr. E. Savafl Hatipo¤lu, Dr. M. Cudi Tuncer
318
Sinus Frontalis
322
Cellulae Ethmoidales
325
Sinus Maxillaris
329
Sinus Sphenoidalis
332
Sinus Paranasales’lerin Gürüntülenmesi
335
336
GENEL B‹LG‹
Sinus paranasales (Paranasal sinüsler): Cavitas nasi’den bafllayan invaginasyonlar burun
bofllu¤unun lateral duvar› ile iliflkili olan boflluklara do¤ru drene olur
Her bir paranasal sinüs, bir respiratuvar epitelyum tabakas› ile örtülüdür
Sinüslar›n morfolojisi oldukça de¤iflkendir
Sinüs veya burun duvarı kesiti
Mukosiliyer akışın yönü
Jel halindeki mukus tabakası
Muköz bez
Koloit halindeki mukus tabakası
Siliyalı hücreler
Goblet hücresi
Submukozal
kapiller yatak
Venöz sinüs
Periosteum
Kemik
Arteriovenöz (AV) şant
Anter
Ven
Paranasal sinüs enfeksiyonlarının
kafatası kemiklerine yayılımı
12
Sinus frontalis
Ductus
nasofrontalis
Cellulae
ethmoidales
Septum
nasi
Meatus
nasi medius
Sinus maxillaris’in
infundibulum’u
Processus
uncinatus
Hiatus maxillaris
Sinus maxillaris
Concha nasalis media
Meatus nasi inferior
Frontal görünüm
Coronal kesit
Osteomeatal kompleks
SINUS PARANASALES’LER‹N ÖZELLL‹KLER‹
Sinus
Yerleflim
Sinus frontalis Frontal kemik
içinde
Maxilla içinde
Sinus
maxillaris
Ethmoid kemik
Cellulae
ethmoidales içinde
Sinus
Sphenoid kemik
sphenoidalis içinde
fiekil
Arter
Bas›k üçgen fleklinde
Oftalmik dallar
Piramit fleklinde, ilk
geliflen
3 ile 18 aras›nda de¤iflen düzensiz flekilli
hücreler
Küboid flekilli
Maksiller dallar
Oftalmik ve
maksiler dallar
Sinir
N. trigeminus’un dal›
olan n. ophthalmicus
N. trigeminus’un dal›
olan n. maxillaris
N. trigeminus’un dallar›
olan n. ophthalmicus
ve n. maxillaris
SINUS PARANASALES 319
BÖLÜM 13
CAVITAS ORIS (A⁄IZ BOfiLU⁄U)
Çeviri: Dr. Gülnur Özgüner
344
Eksternal Anatomi
345
Cavitas Oris S›n›rlar›
350
Difller
359
Cavitas Oris Damarlar›
372
Cavitas Oris Sinirleri
378
Tükrük Bezleri
386
392
GENEL B‹LG‹
Cavitas oris: dudaklar ve yanaklar›n aras›nda ve plica palatoglossus internal yüzeyi
aras›nda kalan alan
Cavitas oris, çi¤nemede, tat almada ve konuflmada önemlidir
Cavitas oris’in alan› iki k›sma ay›labilir:
● Vestibulum oris—difller, dudaklar ve yanaklar aras›nda kalan aland›r.
● Cavitas oris propria—difllerin iç- arka k›sm›nda kalan ve orofarinks ile
devam eden k›s›md›r
Sert damak ve yumuflak damak cavitas oris’deki önemli s›n›rlard›r
Dil, cavitas oris’in taban›n›n büyük k›sm›n› oluflturur
Major tükrük bezleri (glandula parotidea, glandula submandibularis ve glandula
sublingualis) cavitas oralis’e drene olur
Philtrum
Vestibulum oris
Palatum molle
Arcus palatapharyngeus
Uvula
Arcus palatoglossus
Tonsilla palatina
Farinks arka duvarı
Frenulum labii superius
Glandula lingualis (minor)
A., v. profunda linguae et
n. lingualis
Plica fimbriata
Ductus submandibularis
Gl. sublingulais
Frenulum linguae
Plica ve ductus sublingualisler’in
açılı delikleri
Caruncula sublingualis ve ductus
submandibularis’in açılış delikleri
Frenulum labii inferioris
13
Eksternal Anatomi
EKSTERNAL ÖZELL‹KLER
Yap›
Aç›klama
Dudaklar
(Labia)
Alt ve üst dudaklar cavitas oralis’i çevreler. Dudaklar›n muskuler iskeletini m.
orbicularis oris oluflturur
Üst dudak sulcus nasolabialis ile yanaktan ayr›lm›flt›r
Alt dudaklar çeneden sulcus mentolabialis ile ayr›l›r
Üst ve alt dudaklar commissura labiorum’da birleflir
Vermilion zone–dudaklar›n k›rm›zi alan›d›r, dudaklar vermilion s›n›r› ile yüzün
derisinden ayr›lm›flt›r. Ayr›ca k›rm›z› zon olarak bilinir.
Philtrum–üst duda¤›n vermilion s›n›r› ile burun taban› aras›nda kalan deprese alan
Mukus salg›layan bir çok labial gland, dudaklar›n submukozal tabakas›nda
(nonkeratinize, çok katl› yass› epitel) ve cavitas oralis’teki müköz membran›n
bafllad›¤› yerde lokalize olmufltur
Vestibulum oris–dudaklar, yanaklar ve difller aras›nda kalan alan
Dudaklar ve difller aras›ndaki plica vestibularis ya da plica mukolabialisler vestibulum
oris taraf›ndan oluflturulur
Plica vestibularisi örten müköz membran, proc. alveolaris’llerde aniden gingiva’ya
dönüflür
Plica vestibularis içinde frenulum labii olarak bilinen doku bantlar› vard›r
Frenulum labii superioris maxillan›n orta k›sm›nda, Freulum labii inferioris ise
mandibulan›n orta k›sm›nda
Vestibulum oris’te plica accesoria bulunabilir
Yanak
(Bucca)
Commissura labiorum ile ramus mandibulan›n üzerindeki mukoza aras›ndad›r.
Muskuler iskeletini m. buccinator oluflturur
Molar glandlar olarak bilinen mukus salg›layan birçok gland, cavitas oris’in
(nonkeratinize, çok katl› yass› epitel) müköz membran› ile s›n›rlanan yana¤›n iç
k›sm›nda submukazal tabakada bulunur
Vestibulum oris yanak ve difllerin aras›nda kalan aland›r, dudak ve difllerin posterior’un
do¤ru devam eder
Vestibulum oris’in oluflturdu¤u, dudaklar ve difller aras›nda bulunan plicaya, plica
vestibularis ya da plica mucobuccalis denir
Regio retromolaris, vestibulum oris ile cavitas oris propria aras›nda ba¤lant›n›n oldu¤u
tek yerdir
Ductus parotideus, cavitas oralis’te maxillar 2. molar difl hizas›nda müköz membranda
bulunan papilla ductus parotidei’ye drene olur
Comumissura
labiorum
Philtrum
Sulcus
nasolabialis
Tuberculum
labii superioris
Vermillion zon
Protuberantia
mentalis
Sulcus labiomentalis/mentolabialis
CAVITAS ORIS (A⁄IZ BOfiLU⁄U) 345
BÖLÜM 14
D‹L
Çeviri: Dr. Mehmet Ali Malas
Genel ve Topografik Anatomi
400
Gros Anatomi
402
Kaslar
405
Sinirleri
408
Damarlar
414
417
14 Genel ve Topografik Anatomi
GENEL B‹LG‹
Dil: cavitas oris propria içerisinde bulunan bir kas yap›s› olup, 2 bölümde incelenir:
● Oral, hareketli bölüm
● Pharyngeal, hareketsiz bölüm
Orta hatta bulunan kal›n fibröz septum ile dil ikiye ayr›lm›flt›r
Fonksiyonlar›
●
●
●
●
Çi¤neme
Tat
Konuflma
Yutma
Görünüm
Dilin görünümü sayesinde çeflitli hastal›klar›n varl›¤›n› yans›tabilir:
● Yar›klaflm›fl dil (Yar›k dil, Çatlak dil)
● Siyah k›ll› dil
● Co¤rafik flekilli dil
Kas Tipleri
Ekstrinsik Kaslar›—cavitas oris propria içerisinde dilin hareket etmesini sa¤larlar
‹ntrinsik Kaslar›—dilin fleklini de¤ifltirirler
M. palatopharyngeus,
arcus palatopharyngeus içerisinde
M. styloglossus
Tonsilla palatina
Pterygomandibular raphe
A. v. n. alveolaris
inferior
Ramus mandibulae
N. lingualis
M. palatoglossus- arcus
palatoglossus içerisinde
N. buccalis
ve m. constrictor
pharyngis
superior
M. masseter
M. buccinator
M. orbicularis oris
Lingula mandibulae altından
alınan horizontal kesit
(üstten görünüm), gl. parotideanın
yatağının demonstrasyonu
14
Genel ve Topografik Anatomi
Yarık
dil
Siyah kıllı dil
Coğrafik dil
D‹L 401
BÖLÜM 15
PHARYNX
Çeviri: Dr. Erdem Gümüflburun
424
Pharynx’in Bölümleri
426
Kaslar
428
Pharyx Duvar›nda Potansiyel Aç›kl›klar
432
Damarlar›
433
Sinirleri
436
439
15 Genel Bak›fl ve Bölgesel Anatomi
GENEL B‹LG‹
Pharynx: Kafatas› taban›ndan cartilago cricoidea’n›n taban›na (C6) uzanan 5 inç
uzunlu¤unda kassal bir tübdür
Pharynx’in arka k›sm› lamina prevertebralis’in karfl›s›nda bulunur
Cavitas nasi, cavitas oris ve larynx’in arkas›nda yer al›r ve bundan dolay› 3 k›sma ayr›l›r:
●
●
●
Pars nasalis pharyngis (nasopharynx)
Pars oralis pharyngis (oropharynx)
Pars laryngea pharyngis (laryngopharynx)
Özellikle besinin oesophagus’a ve havan›n akci¤erlere tafl›nmas›ndan sorumludur
●
●
●
●
Üç sirküler (konstriktör) kas
Üç longitudinal kas
Cartilago tubae auditivae
Palatum molle’den oluflur
Pharynx duvar› 5 tabaka içerir:
Tunica mucosa-en iç tabaka
● Tela submucosa
● Fascia pharyngobasilaris
● Tunica muscularis pharyngis-3 iç longitunal ve 3 d›fl sirküler tabaka (m. constrictor
pharyngis superior en içte, m. constrictor pharyngis inferior en d›flta oldu¤u gibi birbiri
üzerine binerler)
● Fascia buccopharyngea-buccinator ve pharyngeal kaslar› örten faysa ile devaml› gevflek
ba¤ dokusu tabakas›d›r
●
Sella turcica
Ostium pharyngeum
tubae auditivae
Sinus sphenoidalis
Synchondrosis sphenooccipitalis
Tonsilla pharyngealis
Pars nasalis pharyngis
Palatum molle
Glandulae palatinae
Palatum durum
Cavitas oris
Tonsillla palatina
Corpus linguae
Pars oralis pharyngis
C1
C1
Foramen caecum linguae
Tonsilla lingualis
C2
Radix linguae
Epiglottis
C3
Mandibula
C4
Os hyoideum
Pars laryngea pharyngis
C5
Aditus laryngis
Cartilago tyroidea
C6
Plica vocalis
C7
Cartilago cricoidea
Trachea
Oseophagus
Glandula tyroidea
Yüzey
projeksiyon
Lamina superficialis
fascia cervicalis
(profundus)
T1
Mm.
constrictor
pharyngis
Fascia
buccopharyngea
Spatium
retropharyngeum
15
Pars basillaris ossis occipitalis
Tuberculum pharyngeum
Tonsilla
pharyngealis
Cartilago
tubae auditivae
Processus
styloideus
M. digastricus
(venter
posterior)
M.
stylohyoideus
M.
stylopharyngeus
Os temporale’nin
pars petrosa’sından
aksesuar kas
demeti
M. pterygoideus
medialis
Fascia
pharyngobasilaris
Raphe pharyngis
M. constrictor
pharyngis superior
Os hyoideum (cornu majus’un ucu)
M. constrictor
pharyngis medius
Epiglottis
M. constrictor
pharyngis inferior
Tuberculum cuneiforme
Tuberculum corniculatum
M. arytenoideus
(transversus ve obliquus)
M. cricoarytenoideus posterior
M. cricopharyngeus (m. constrictor
pharyngis inferior’un parçası)
Oseophagus’un longitudinal kas lifleri
Fascia
pharyngobasilaris
Choana
M. levator
veli palatini
M. constrictor
pharyngis superior
M.
salpingopharyngeus
Uvula palatina
M. palatopharyngeus
M. constrictor
pharyngis medius
M. stylopharyngeus
Plica pharyngoepiglottica
Plica aryepiglottica
M. constrictor
pharyngis inferior (kesilmiş)
Pharyngeal longitudinal kaslar
Cornu superius
cartilago thyroidea
Membrana thyrohyoidea
R. internus
n. laryngeus superior
Aponeurosis pharyngis
M. cricopharyngeus (m. constrictor
pharyngis inferior’un parçası)
Lamina cartilago thyroidea’nın arka kenarı
Oseophagus’un longitudinal kas liflerinin
cartilago cricoidea’ya tutunduğu yer
Oseophagus’un sirküler kas lifleri
PHARYNX 425
BÖLÜM 16
LARYNX (GIRTLAK)
442
K›k›rdaklar›
444
Membranlar› ve Ba¤lar›
450
Kaslar›
451
Damarlar›
453
Sinirleri
455
457
GENEL B‹LG‹
Larynx: pharynx ve trachea aras›ndaki ba¤lant›y› sa¤lar
Yabanc› cisimlerin hava yollar›na girmesini engeller
Sesin üretimi için tasarlanm›flt›r (fonasyon)
Kad›nlarda ve çocuklarda daha k›sad›r
9 k›k›rdaktan oluflur: 3 çift ve 3 tek
3-6. boyun omurlar›n›n karfl›s›nda, orta hatta yerlefliktir
Larynx’in bölümleri:
● Vestibulum laryngis
● Ventriculus laryngis
● Cavitas infraglottica
Larynx’in komfluluklar›
●
●
●
●
●
Anterolateral—hyoid alt› kaslar, platysma
Lateral—glandula thyroidea’n›n loblar›, vagina carotica
Posterior–laryngopharynx’in anterior duvar›n› yapar
Superior–dil taban› ve vallecula
Inferior–trachea
Cartilago thyroidea
Lig. cricothyroideum
A. carotis communis
M. sternocleidomastoideus’un
medial kenarı
M. cricothyroideus
Cartilago cricoidea
Gl. thyroidea
Cupula pleura
Trachea
16
C1
C1
Mm. constrictor
pharyngeae
C2
M.
genioglossus
C3
Epiglottis
Mandibula
M. geniohyoideus
C4
Os hyoideum
Lig. hyoepiglotticum
C5
Membrana thyrohyoidea
Corpora
vertebralia
Laryngopharynx
Aditus laryngis
C6
Cartilago thyrohyoidea
Plica vocalis
M. arytenoideus transversus
C7
Cartilago cricoidea
Trachea
T1
Oesophagus
Glandula thyroidea
Manubrium sterni
V. thyroidea superior
Ramus internus nervi
laryngei superioris
A. laryngea superior
Vestibulum laryngis
M. thyrohyoideus
M. aryepiglotticus
Plica vestibularis
Cartilago thyroidea
M. cricoarytenoideus lateralis
M. cricothyroideus
M. constrictor pharygnis inferior
M. sternothyroideus
Cartilago cricoidea
Ventriculus laryngis
Plica vocalis
M. vocalis
Vena thyroidea superior
Cavitas infraglottica
Gl. thyroidea
N. laryngeus recurrens
A. laryngea inferior
LARYNX 443
BÖLÜM 17
BOYUN FASYASI (FASCIA CERVICALIS)
460
Boyun Fasyas›
462
Fasyal Aral›klar
465
470
GENEL B‹LG‹
Fascia: Oluflumlar› saran (kaslar› saran dokuda oldu¤u gibi) ba¤ dokusu band› olup,
enfeksiyonlar›n yay›lmas›na olanak veren potansiyel doku aral›klar› da oluflturur
Yüzeyel Fasya/Fascia Superficialis
Hemen deri alt›nda yer al›r
Ya¤ içerir
Derin Fasya
Yüzeyel fasyan›n derininde bulunur
Kas hareketlerine yard›m eder
Sinir ve damarlar için geçifl yollar› sa¤lar
Baz› kaslar için tutunma olana¤› sa¤lar
Boyunu 4 bölgeye ay›r›r:
● Visseral bölge
● Muskuloskeletal bölge
● 2 nörovaskuler kompart›man
Ayr›ca 4 tabakaya ayr›l›r:
● Lamina superficialis (derin fasyan›n investing tabakas›)
● Lamina pretrachealis (derin fasyan›n orta tabakas›)
● Lamina prevertebralis (boyun fasyas›n›n derin tabakas›)
● Vagina carotica (fascia cervicalis’in 3 tabakas›n›n kat›l›m› ile oluflur)
Yüzde, s›v›n›n serbestçe yay›lmas›na olanak verecek derin fasya yoktur
V. jugularis anterior
Gl. thyroidea
Trachea
Gl. parathyroidea
V. jugularis interna
A. carotis communis
N. vagus
N. phrenicus
Truncus sympathicus
Oesophagus
Platysma
M. sternohyoideus
M. sternothyroideus
M. omohyoideus
M. sternocleidomastoideus
A. thyroidea inferior
M. scalenus anterior
M. longus colli
Corpus vertebrae (C5)
M. scalenus medius
ve posterior
17
Sella turcica
Sinus frontalis
Sinus sphenoidalis
Ostium pharyngeum
tubae auditivae
Nasopharynx
Arcus
anterior (C1,
atlas)
Cavitas oris
Dens
axis (C2)
Tonsilla pharyngea
Oropharynx
C1
C1
C2
C3
Cartilago epiglottica
Mandibula
Spatium
retropharyngeum
C4
Os hyoideum
Pharynx’in
konstriktor
kasları
Fascia
buccopharyngea
Fascia
prevertebralis
ve lig.longitudinale
anterius
C5
Laryngopharynx
C6
Omur
cisimleri
Cartilago thyroidea
C7
Cartilago cricoidea
Trachea
Oesophagus
T1
Oesophagus’un kas tabakası
Gl.thyroidea
Investing tabaka (derin boyun
fasyasının lamina superficialis’i)
Fascia pretrachealis
Spatium suprasternale
Manubrium sterni
BOYUN FASYASI (FASCIA CERVICALIS) 461
BÖLÜM 18
KULAK
Çeviri: Dr. ‹rfan Papila
474
Yap›lar ve S›n›rlar
477
Kaslar
485
Sinirleri486
486
Damarlar›
492
Klinik Ba¤lant›lar500
500
GENEL B‹LG‹
‹kili ifllevler:
● Bedenin dengesini sa¤lar (vestibüler)
● Sesleri alg›lar (iflitsel)
3 bölüm:
auris externa (d›fl kulak)
● auris media (orta kulak)
● auris interna (iç kulak)
●
Auris externa (d›fl kulak)
Kula¤›n en yüzeyel k›sm› olan d›fl kulakta auricula, meatus acusticus externus (d›fl
akustik kanal) ve membrana tympanica (timpanik membran) yer almaktad›r
Seslerin toplanmas›n› ve timpanik membrana iletilmesini sa¤lar
Auris media (orta kulak)
Timpanik membrandan gelen ses titreflimlerini, kulak kemikçikleri olan malleus, incus ve
stapes arac›l›¤›yla iç kula¤a aktar›r
Genel olarak temporal kemi¤in petröz bölümü (pars petrosae ossis temporalis)
içerisinde yer al›r.
Genel biçimi, bir bikonkav lense benzemektedir
Önden östaki borusu (tuba auditiva) yoluyla nasopharynx’e ve arkadan mastoid haval›
hücrelere (cellulae mastoideae) ba¤lanan timpanik boflluktan (cavitas tympani) oluflur
Cavitas tympani’de kulak kemikçikleri (malleus, incus ve stapes), kaslar (m. tensor
tympani ve m. stapedius), sinirler (chorda tympani, n. tympanicus ve n. petrosus minor)
ve plexus tympanicus (n. glossopharyngeus’tan gelen parasempatikler ve plexus
caroticus yoluyla ganglion cervicale superius’tan gelen sempatikler) bulunur
Auris interna (iç kulak)
‹çleri s›v› ile dolu vestibüler (denge) ve iflitsel yap›lar iç kula¤› meydana getirir
● ‹flitsel bölüm (cochlea) s›v›n›n hareketi ile stimüle olur
● Vestibüler bölüm (utriculus, sacculus ve semisirküler kanallar), bu boflluklar›n
içerisindeki s›v› hareketi ile stimüle olur
Kemik labirent içerisinde yer alan bir membranöz labirentten (labyrinthus
membranaceus) oluflur
‹flitsel ve vestibüler ifllevlerin reseptörleri membranöz labirentte yer al›r
Membranöz labirentte ve kemik labirentte (labyrinthus osseus) yer alan s›v›lar (s›ras›yla
endolenf ve perilenf) iflitsel ve vestibüler reseptörleri uyar›r
N. vestibulocochlearis, iç kula¤a meatus acusticus internus yoluyla girer
18
Nervus facialis (CN VII) (kesik)
Frontal Kesit
Crura stapedis
Prominentia canalis semicircularis lateralis
Incus
Tegmen tympani
Caput mallei
Fenestra vestibuli içindeki stapes’in tabanı
Vestibulum
Ductus semicirculares, ampullae membranaceae,
utriculus, sacculus
Nervus facialis (CN VII) (kesik)
Nervus vestibularis
Recessus epitympanicus
Nervus cochlearis
Auricula
Meatus acusticus
internus
N. vestibulocochlearis
(CN VIII)
Meatus
acusticus externus
Helicotrema
Nasopharynx
Scala vestibuli
Membrana tympanica
Cavitas tympani
Promontorium
Fenestra cochleae
Tuba auditiva
Organum spirale’yi
içeren ductus
cochlearis
Cochlea
Scala tympani
Not: Oklar, ses dalgalarının izlediği yolu göstermektedir
KULAK 475
BÖLÜM 19
ORBITA VE GÖZ
Çeviri: Dr. Ali Zeybek
Orbita’n›n Topografik Anatomisi ve Genel Bir Bak›fl
504
Orbita’n›n Kemik Yap›s›
506
Orbita’n›n ‹çerikleri
508
532
19 Orbita’n›n Topografik Anatomisi ve Genel Bir Bak›fl
GENEL B‹LG‹
Orbita: periorbital fasya ad› verilen periosteum ile sar›l›, kafatas›n›n ön parças›ndaki
piramit flekilli bir kemik çukurlukdur
‹çeriklerinin kapsad›klar›:
● Göz-görme ile ilgili organ
● Ekstrinsik kaslar
● N. opticus
● N. oculomotorius
● Ganglion ciliare
● N. trochlearis
● N. trigeminus’un dal› n. ophthalmicus
● N. abducens
● A. ophthalmica ve dallar›
● V. ophthalmica superior ve inferior
● Apparatus lacrimalis
● Çok miktarda ya¤ dokusu (corpus adiposum orbitae)
Conjunctiva palpebrae superioris:
çizgisel parlayan gll. tarsales
Cornea’dan
görülen
Pupilla
Iris
Sclera’nın üzerindeki
conjunctiva bulbi
Punctum ve papilla lacrimalis superior
Plica semilunaris
Lacus lacrimalis’deki
caruncula lacrimalis
Punctum ve papilla lacrimalis inferior
Fornix conjunctivae inferior
Conjunctiva palpebrae inferioris:
çizgisel parlayan gll. tarsales
Os frontale
M. levator palpebrae superioris’in
insersiyosu
Septum orbitale
Tarsus superior
Ligamentum palpebrale laterale
ve üzerindeki raphe
Tarsus inferior
Septum orbitale
Os zygomaticum
A., n. supraorbitalis
A., n. supratrochlearis
A. dorsalis nasi,
n. infratrochlearis
Saccus lacrimalis
Ligamentum palpebrale mediale
Processus frontalis maxillae
A. n. infraorbitalis
19
Orbita’n›n Topografik Anatomisi ve Genel Bir Bak›fl
Horizontal kesit
Fibrae zonulares
(ligamentum suspensorium lentis)
Cornea
Camera anterior
Lens
Sinus venosus sclerae
(Schlemm kanalı)
Camera posterior
Iris
Processus ciliaris
Corpus ciliare et m. ciliaris
Conjunctiva bulbi
Pars ciliaris retinae
Ora serrata
Pars optica
retinae
Corpus vitreum
Choroidea
Canalis hyaloideus
Sclerae
Lamina cribrosa sclerae
Göz küresinin fasyal kılıfı
(Tenon kapsülü)
Macula lutea’daki fovea centralis
N. opticus (II)
A.,v. centralis
retinae
N. opticus’un dış kılıfı
Spatium subarachnoidale
ORB‹TA VE GÖZ 505
BÖLÜM 20
BAfi VE BOYUN OTONOM S‹N‹RLER‹
Çeviri: Dr. Okan Bilge
Otonom Sinir Sistemine Genel Bak›fl
538
Bafl ve Boyundaki Sempatikler
545
Bafl ve Boyun Parasempatik Yollar
547
562
20 Otonom Sinir Sistemine Genel Bak›fl
GENEL B‹LG‹
Otonom sinir sistemi (OSS) birçok organ, sistem ve doku ifllevleri üzerinde kontrol
sahibidir.
Sinirlendirdi¤i (innerve etti¤i) yap›lar:
● Kalp kas›
● Düz kas
● Bezler
Ayr›ca ba¤›fl›kl›k sistemi ve metabolizma ile ilgili organlar› da (ço¤unlukla sempatik lifler
arac›l›¤›yla) sinirlendirir.
Hypothalamus OSS’ni kontrol eder ve vücudun homeostaz› korumas›na yard›mc› olur.
OSS iki nöronlu bir zincir sistemi kullan›r:
Preganglionik nöronlar—nöronlar›n hücre gövdesi merkezi sinir sistemi (MSS) (beyin ve
omurilik) içerisinde yer al›rken miyelinli aksonlar› otonomik ganglionlara uzan›r
● Ganglionik nöronlar—hücre gövdeleri MSS d›fl›ndaki otonomik ganglionlar içerisinde yer
al›rken, miyelinsiz aksonlar› hedef organlara uzan›r
●
OSS iki bölüme ayr›l›r:
● Parasempatik—enerjiyi korumak ve depolamakla sorumlu bölüm
● Sempatik—Vücudu acil durumlara karfl› haz›rlamakla sorumlu bölüm
Organlar genellikle birbirlerine z›t etki gösteren, ikili sinirlenme özelli¤ine sahiptirler. Bu
duruma istisna olabilecek örnekler ise m. arrector pili (yaln›zca sempatik) ve erkek cinsel
cevaplar›d›r (ereksiyon parasempatik, ejakülasyon sempatik).
OSS sinapslar›nda kullan›lan bafll›ca iki nörotransmitter asetilkolin ve norepinefrin’dir
20
Otonom Sinir Sistemine Genel Bak›fl
Preganglionik sempatik lifler
Postganglionik sempatik lifler
Göz
(Oculus)
C1
Plexus
cardiacus
C2
C3
Kalp
(Cor)
C4
C5
C6
C7
C8
Akciğerler
(Pulmones)
T1
T2
T3
Plexus
pulmonalis
T4
T5
T6
Karaciğer ve safra ke
(Hepar ve vesica bili
Ganglia
coeliaca
T7
Dalak (Splen/L
Mide
T8
N. splanchnicus
major ve minor
T9
T10
Pankreas
Ganglion
mesentericum
superius
T11
T12
L1
İnce barsak
(Intestinum
tenue)
Kalın barsak
(Intestinum
crassum)
Nn. splanchnici
lumbales
L2
Ganglion
mesentericum
inferius
L3
Nn. spinales’e
katılan
postganglionik
lifler (derideki
kan damarları,
ter bezleri ve
mm. arrector
pili’lere)
L4
Medulla,
glandula
suprarenalis
L5
Böbrek
(Ren)
S1
S2
S3
S4
S5
Ganglia trunci
symphatici
Co
Mesane
(Vesica urinaria)
Ovarium
Penis
Uterus
Scrotum
BAfi VE BOYUN OTONOM S‹N‹RLER‹ 539
BÖLÜM 21
A⁄IZ ‹Ç‹ ENJEKS‹YONLAR
Çeviri: Dr. Celal Tümer
564
Mandibular Enjeksiyonlar
565
Maksiller Enjeksiyonlar
578
GENEL B‹LG‹
A¤›z içi enjeksiyonlar de¤iflik dental giriflimler için uygun a¤r› kontrolü sa¤larlar
Birçok teknik gelifltirilmifltir
Tüm tekniklerin en do¤ru flekilde uygulanmas› ve komplikasyonlar›n en aza indirilmesi
için bafl ve boyun anatomisinin detayl› olarak bilinmesine gereksinim vard›r
Enjeksiyonlar enfekte ve inflame bölgelere uygulanmamal›d›r
Enjeksiyon bölgelerine yüzeyel anestezi uygulanmas› i¤nenin bat›r›lmas› sonucu oluflan
a¤r›n›n azalt›lmas›na yard›mc› olur
S›n›fland›rma
●
●
Lokal enjeksiyonlar (Alan bloklar›)
Sinir bloklar›
Yayg›n Bloklar
Mandibular:
● ‹nferior alveolar
● Uzun bukkal
● Mental
● Gow-Gates
● Akinosi
Maksiller:
Posterior superior alveolar
● Nazopalatin
● Greater palatin
● Infraorbital
● Maksiller dal
●
21
Mandibular Enjeksiyonlar
S‹N‹RLENME (‹NERVASYON) VE KEM‹K REHBER NOKTALARI
Mandibula: Genel De¤erlendirme ve Rehber Noktalar
En sa¤lam ve genifl yüz kemi¤idir
‹ki parça kal›n kortikal kemikten oluflmufltur: lingual tabaka ve bukkal tabaka
At nal› fleklindeki gövde diflleri içerir
Ramus, angulus mandibuladan yukar›ya do¤ru uzan›r
Koronoid cincisura mandibulae ramusun ön k›sm›ndaki konkavite olup, ayn› zamanda okluzal düzlemlede ayn› yükseklikte yerleflim gösteren mandibular foramenin yüksekli¤ini
hesaplamak için kullan›l›r
‹lgili Sinirler
● ‹nferior alveolar sinir, mandibulaya mandibular foramenden girer
● Lingual sinir a¤›z bofllu¤una lingual tüberositenin karfl›s›ndan geçerek girer
● Bukkal sinir bukkal s›rt boyunca uzan›r
Caput mandibulae
Fovea pterygoidea
Proc. condylaris
Proc. coronoideus
Incisura mandibulae
Sulcus mylohyoideus
Collum mandibulae
Lingula
Foramen
mandibulae
Linea obliqua
Fossa submandibularis
Linea mylohyoidea
Fossa sublingualis
Septa interaveolaria
Ramus
Alveolar bölüm (sırt)
Foramen mentale
Protuberantia mentalis
Tuberculum mentale
Corpus
Angulus mandibulae
Corpus
Caput mandibulae
Proc. coronoideus
Collum
Incisura mandibulae
Fovea pterygoidea
Erişkin mandibulası:
anterolateral superior görünüm
Proc. condylaris
Lingula
Foramen mandibulae
Sulcus mylohyoideus
Linea mylohyoidea
Lingula: Foramen
açılışını örter
Ramus
Chorda tympani
N. alveolaris inferior
Angulus
us Fossa
submandibularis
Fossa sublingualis
Fossa digastrica
Corp
Spina mandibulae
Erişkin mandibulası:
sol posterior görünüm
N. lingualis
N. buccalis
N. mentalis
N. mylohyoideus
Condylus/
caput mandibulae
Proc.
coronoideus
Bukkal sırt
Foramen mentale
A⁄IZ ‹Ç‹ ENJEKS‹YONLAR 565

Dúû HEKúMLERú úÇúN BAû VE BOYUN ANATOMúSú Dúû

Transkript

Benzer belgeler

DR. ERDİNÇ TUNÇ

Google Translate: Türkçe dil desteği eklendi - İlyas Uçar