Organik asitler - Nutracid

Sayı : 2003 / Br – 03
Sayfa : 16–20
ORGANİK ASİTLER - NUTRACID
KONU
:
:
a İLGİ
³ KELİMELER :
NUTRACID – Akıllı asitlendirici
KANATLI BESLEME
• Malabsorbsiyon
• Nekrotik enteritis
• pH
• Gıda hijyeni
• Floranın dengelenmesi
•İntestinal duvarın korunması
KAYNAKÇA :
Derleme: Seyfi Ay - Halit Çınar, İnterkim.
YAYININ KAPSAMI :
Ürün tanıtımıdır
Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir
;
…
Tercümedir
Derlemedir
…
…
ÖZET :
) Malabsorbsiyon sendromu organik asitler ile engellenebilir.
) Bazı organik asitler (sodyum butirat) barsak epitelini besleyerek villi boyunda uzama
sağlar.
) Yemlerde organik asitlerin kullanılması sayesinde düzenlenen barsak pH’sı
mikrofloranın yararlı mikroorganizmalar lehine geliştirilmesine yardımcı olur.
) Uygun yöntemler ve kombinasyonlarla kullanılan organik asit karışımları altlık
kirliliğini azaltır, zooteknik performansı geliştirir.
SONUÇ :
Teknik ve ürün özellikleri iyi bilinen, sindirim sisteminin muhtelif organlarının
pH’sını da dikkate alan formasyonla hazırlanan ve spesifik etkileri bulunan değişik
organik asitlerden oluşan, organik asit bileşimleri karma yemlere ilave edildiklerinde
sindirimi ve zooteknik performansı geliştirir.
16
Organik Asitler
Son yıllarda; büyütme faktörü antibiyotiklerin çeşitli nedenler ile yasaklanmasına
müteakip alternatif ürünler de hızla gündeme gelmiş ve uygulamaya alınmıştır. Bu ürünler;
organik asitler, prebiyotikler, probiyotikler,herbal ürünler vb. dir. Avrupa, Amerika ve
dünyadaki genel uygulamaya bakıldığında yaygın olarak kullanılan ürün organik asitlerdir.
Yem katkısı olan organik asitler,hayvana enerji verdikleri gibi, ön besleyici yem katkı
maddesi olarak da kabul edilebilirler. Organik asitler, bir taraftan barsakta bulunan patojen
mikroorganizmaları baskı altına alma, diğer taraftan laktik asit üreten bakterileri arttırma
yönündeki etkileri nedeniyle kanatlı yemlerine katılırlar.
Temel İlkeler
Bir çözeltide, elektrikle yüklü olsun veya olmasın, hidrojen iyonlarını (H+) veya
protonlarını salan bileşiklere asit adı verilmektedir. Bazlar ise, bir çözeltide bulunan hidrojen
iyonlarını bağlayan, veya onları çözeltiden ayıran bileşiklerdir.
Kuvvetli elektrolitler sulu çözeltilerde tamamen iyonize olurlar. Bunlara tuz, asit, ve
bazlardan örnekler vermek olasıdır. Kuvvetli tuzlara örnek olarak NaCl, Na2SO4, KBr vb
gibi doğal tuzlar gösterilebilir, kuvvetli asitlere ise, HCl, HNO3 ve kuvvetli bazlara ise NaOH
ve KOH örnek gösterilebilir.
Zayıf elektrolitler ise, sulu çözeltilerde sadece kısmen iyonize olabilen ve çözünmemiş
kısım ile çözünmüş iyonları içeren elektrolitlerdir. Çoğu asitler zayıf asit olup, bunların
sadece küçük bir kısmı hidrojen (H+) iyonlarına ve anyonlarına dissosiye olurlar. Dolayısıyla,
zayıf bir asitteki hidrojen iyonları konsantrasyonu o zayıf asitteki toplam asit
konsantrasyonunu vermez, çünkü bu solüsyonda çözünmemiş olan bir asit molekülü kısmı
kalır. Titrasyon metodu bu total asidin tahmini değerini verir. Çünkü serbest H+ iyonlarıyla
birlikte molekülün dissosiye olmamış kısmı da titre edilir.
Asitlik ve Mikrobiyal Gelişme
Her organizmanın rahatlıkla gelişip faaliyet gösterdiği belirli bir pH değişim aralığı vardır.
Doğal ortam ve çevrelerdeki pH dereceleri 5-9 arasında değişir. Çoğu organizmalar da zaten
bu aralıktaki pH derecelerinde yaşarlar. Diğer taraftan pek az organizma türü, hatta birkaç
türün, 2 den küçük ve 10 dan büyük pH derecelerinde geliştiği bilinmektedir.
Funguslar bakterilere göre asit ortamları daha iyi tolere edebilirler. Ama, kimi bakteriler de
asidofiliktir. Benzer şekilde birkaç organizmanın büyüme için yüksek pH derecelerine
gereksinim duydukları ve 10-11 arasındaki pH derecelerinde geliştikleri görülmektedir.
Bunlar alkolofilik organizmalar adını alırlar.
Mikrobiyal organizmaların optimal geliştikleri pH dereceleri
Organizma
Minimum
Optimum
5.0
6.8
Clostridium perfringens
5.5
7.0
Escherichia coli
4.2
5.9
Lactobasillus
4.5
7.0
Salmonella
4.5
7.0
Shigella dysenteria
4.2
7.1
Staphyococcus
5.6
7.2
Vibrio cholera
Maksimum
8.5
9.2
7.2
9.0
9.6
9.3
9.6
17
Belirli bir organizma grubunun optimal düzeyde gelişebildiği spesifik pH dereceleri
olmakla beraber, bu optimal değerler hücre dışı (ekstrasellüler) çevre, yani organizmaların
içinde yaşadığı çevre içindir. Hücre içi (intrasüller) çevrede ise, asit veya alkali kararsız (labil)
makromoleküllerin oluşumunu engellemek için daha çok nötrale yakın pH dereceleri vardır.
Organik Asitlerin Kanatlılarda Antibakteriyel Aktiviteleri
Organik asitlerin (formik,asetik,propiyonik,sorbik asitler vb gibi..), ortamda dissosiye
olmamış yeterli ölçüde asit molekülleri bulunması ve bakterilerle uzun süre kontakt halinde
bulunmaları koşuluyla, gram(-) bakteriler üzerinde bakteriostatik ve bakteriosidal etki
yaptıkları in vitro olarak yapılan çalışmalarla gösterilmiştir (Young ve Foegeding, 1993)
Formik, asetik ve propiyonik asitler ile bunların tuzlarını içeren çeşitli ürünler kanatlı ve
diğer hayvan yemlerinde Salmonella inhibitörü olarak kullanılmaktadır.
Ticari damızlık ve yumurta tavuk yemlerinde bu organik asitlerin koruyucu olarak
katılmasının Salmonella insidensini azalttığı ve rekontaminsayonu önlediği gerek tavuk,
gerekse civciv sürülerinde gösterilmiştir (Humprey ve Lanning, 1988). Çoğu Salmonella
enfeksiyonlarının bu bakterinin ağız yoluyla alınmasından sonra kursağa yerleşmekle
başladığı yapılan çalışmalarla ortaya konulmuştur (Impey ve Mead, 1989).
Kursağın sindirim sisteminin hemen başında yer alması, konukçu canlının barsak
florasının kompozisyonunu etkilemesine yol açmaktadır. Diğer taraftan sindirim sisteminde
bulunan laktik asit bakterileri ürettikleri bakteriosin ve laktik asit aracılığıyla koliform
bakteriler üzerinde bakteriostatik bir etki yaratırlar (Kalchayanand ve ark., 1992).
Organik asitlerin yem katkı maddesi olarak kullanıldıklarında bakteriostatik aktivite
göstermeleri büyük ölçüde kursak ve daha sonraki sindirim bölmelerindeki
konsantrasyonlarına bağlıdır. Yanı sıra, bu bölmelerdeki muhtelif pH dereceleri mevcut
dissosiye olmamış asit molekülleri miktarını da etkileyebilir. Organik asitlerin sindirim kanalı
boyunca konsantrasyonları absorpsiyon ve metabolizma sonucunda giderek azalma
eğiliminde olmasına rağmen (Hume ve ark.,1993) ,Salmonella kolonizasyonunun yaygın
olduğu sekumda anaeorobik fermantasyon sonucunda organik asitlerin konsantrasyonu
yüksek ve buradaki pH’nın yüksek (6.5-7.5) olması asit moleküllerinin dissosiye olmasını
kolaylaştırır.
Organik asitlerin yeme ilavesi kursaktaki pH’nın düşmesine neden olur, dolayısıyla
asiditenin artması sağlanır. Yeme belirli oranda formik ve propiyonik asit karışımı ilavesi
sekumdaki pH nın düşmesine yol açabilmektedir (Waldroup ve ark.,1995). Sekumdaki pH’nın
düşmesi ise, Salmonella’nın buradaki kolonizasyonunu inhibe eder ve yerleşimini güçleştirir.
Organik asitlerin etki tarzına ilişkin diğer bir görüş ise Adams tarafından ortaya
koyulmuştur. Adams’a göre organik asitler patojen bakteri ve mantarların amino asit ve enerji
metabolizmasını ve DNA sentezini bozmaktadır. Organik asitler bu patojenler içerisine
girdikten sonra dissosiye olmakta ve bu tarzdaki aktiviteyi ortaya çıkartmaktadır.
Öte yandan organik asitler; barsak pH’sını yararlı mikroorganizmalar lehine geliştirerek
barsak mikroflorasının sindirim açısından pozitif yönde oluşumunu teşvik eder. Yine bazı
organik asitler ve bunların tuzları (Na-butirat vb. gibi)ince barsak duvarında bulunan vililerin
boyutunun artmasını temin ederek yine sindirim metabolizmasını destekler.
Organik asitler bu etkileri nedeniyle kanatlı sahada görülen malabsorbsiyon sendromunu
engellediği, sendromu minimize ettiği veya ortadan kaldırdığı yapılan bilimsel ve ticari
uygulamalar ile ispat edilmiştir.
18
Akıllı Asitlendirici – NUTRACID
Kanatlı yetiştiriciliğinde sıklıkla karşılaşılan malabsorbsiyon (viral ve bakteriyel ajanların
etkisiyle ortaya çıkıp, performansta düşme ve büyütme faktörleri kullanılmadığında verimde
heterojenlikle sonuçlanır) ve nekrotik enteritis (Broilerde 17-35, Hindilerde 25-40 günler
arası etkili olup morbidite ve mortalite de artışa yol açar) önemli saha problemleridir.
Nutracid ile organik asit ve asit tuzları kullanılarak bu problemlerin minimize edilip
optimum verim elde edilebilmesi için dört sinerjik etki oluşturulması amaçlanmıştır. Bunlar
pH , gıda hijyeni , floranın dengelenmesi ve intestinal duvarın korunmasıdır. pH etkisi
için kuvvetli bir asit olan orthofosforik asit koruma olmaksızın kullanılmıştır. Burda
amaçlanan proteinin ön sindirimi için proventrikül ve taşlıkta optimum ortam pH’sına
ulaşılmasını sağlayarak yemin sindirilebilirliğini artırmaktır. Gıda hijyeni ve intestinal
floranın korunması içinse yavaş çözünürlüğe sahip sorbik asit kullanılmıştır. Böylece
Clostridium perfringens ve Candida albicans ‘ a karşı etki sağlanıp C.perfringens ten
kaynaklanan flora düzensizlikleri kontrol altına alınmıştır. Barsak florasının düzenlenmesi
için kullanılan bir diğer unsurda korunmuş kalsiyum formattır. Kalsiyum format istenilen
şekilde ince barsak ve caecumda salınarak sorbik asidin antimikrobiyel etkisini tamamlar. Bu
sayede diare ve malabsorbsiyonun kontrolüne yardımcı olur. Diğer bir korunmuş unsur olan
sodyum butirat da ince barsak ve caecumda salınarak epitel hücrelerine enerji sağlayıp
intestinal duvarın bakteriyel saldırılara karşı direncinin artmasını ve malabsorbsiyon
insidensinin düşmesini sağlar.
Neden Korunmuş Moleküller?
Burada korumadan kastedilen ürünün bitkisel yağlarla kaplanmasıdır. Böylece ürün
barsakta lipaz aracılığıyla indirgenir ve aktif unsurlar burada açığa çıkar. Yani kaplanmış
moleküller kayba uğramadan direkt olarak barsakta ve caecumda etki gösterirler. Ayrıca
üründeki aktif unsurların birbirleriyle reaksiyona girmeleri de engellenir.
Saha Denemeleri
Broilerlere 6 hafta boyunca 1kg / ton NUTRACID kullanılmış ve genç hayvanlarda 0.9
mortalite kazancı, yemden yararlanmada %6 azalma, günlük canlı ağırlık artışında %2 artış ve
altlık kirliliğinde azalma sağlanmıştır.
1kg/ton yemli NUTRACID grupları
ELEVAGE 1
ELEVAGE 2
ELEVAGE 3
ELEVAGE 4
ELEVAGE 5
ELEVAGE 6
ELEVAGE 7
ELEVAGE 8
ELEVAGE 9
ELEVAGE 10
ELEVAGE 11
ELEVAGE 12
Starting
X
X
X
Growing
X
X
X
X
X
X
X
X
Finition
X
RET
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
SÜRÜ ORT.
-----------------------------------------------------NUTRACID SİZ ------------------------------------------------------
NB
24500
11200
8000
20700
25000
24100
24600
16800
21200
24700
24600
24600
mortalite
3,9
4,2
4,8
3,3
5,3
6,7
1,7
6,7
3,8
7,2
5,5
5,4
Yaş
40,4
42,0
41,0
41,0
39,8
43,5
40,0
43,0
38,5
46,6
42,5
46,0
Calı Ağ.
2,02
2,03
2,01
1,83
1,89
1,97
1,88
2,00
1,76
1,81
1,78
2,03
YY
1,842
1,792
1,876
1,934
1,903
1,887
1,958
1,954
1,974
2,118
1,995
1,957
GCAA
50,0
48,4
48,9
44,7
47,6
45,2
47,0
46,4
45,8
38,8
41,8
44,0
250000
250300
4,9
5,8
42,0
42,7
1,92
1,92
1,933
2,063
45,7
44,9
19
Hindilerde kontrol ve 1 kg/ton NUTRACID verilen deney gruplarında Nekrotik enteritis
durumunda mortalitede belirgin düşüş kaydedilmiştir.
NUTRACID ile mortalite de değişim
Non specific
enteritis
30
Necrotic
enteritis
Mortality (%) (in total)
25
KONTROL
16,7 %
20
15
NUTRACID
10
6,5 %
5
0
1
8
15
22
29
36
43
50
57
64
71
78
85
92
99
Age (days)
CONTROL
TEMOIN
NUTRACID
NUTRACID
VOLAILLE
NUTRACID ile günlük canlı ağırlık artışı
200,0
180,0
Témoin
Nutracid Volaille
160,0
140,0
(g)
120,0
100,0
Nutracid
80,0
60,0
40,0
20,0
0,0
0-21 günler
21-43 günler
43-64 günler
64-83 günler
83-104 günler
0-104 günler
Sonuç
Antibiyotik büyütme faktörlerinin alternatiflerinden biri olarak ortaya çıkan organik asitler
karma yemlerde kullanıldığında teknik ve ekonomik yönden pozitif sonuçlar vermiştir.
Organik asitlerin tüketilen yemin asit tampon kapasitesini düşürmeleri nedeniyle barsak
pH’sını koruyarak sindirimin gelişmesini sağladığı ispatlanmıştır.
Karma yemlerde bu ürünler kullanılır iken dikkat edilecek husus: organik asit karışımının
içerdiği asitlerin teknik özellikleri, asit bağlama kapasiteleri, diğer asitlerle uyumları, spesifik
ürün olarak etki mekanizması ve bunu hangi şartlarda sağladıkları iyi bilinmelidir.
20