Klasik ve Neoklasik İktisadi Öğretilerde verimlilik

Gülçin MANZAK AYDIN
Verimlilik Genel Müdürlüğü
Ekim 2015
Ankara
1
• Giriş
• Seçilen Öğretiler içinde Verimlilik
• Yapılan görüşmelerde altı çizilen noktalar
• Son Değerlendirme
2
Bu bildirinin amacı, iktisadi bir terim olarak ele alınan
verimlilik kavramını daha doğru algılamak ve yorumlamak için
Klasik ve Neoklasik Öğretiler temelinde nasıl ele alındığı ve ne
gibi
dönüşümler
geçirdiğini
tartışmaktır.
Bu
amaç
doğrultusunda ilkini temsilen Smith, Ricardo ve Marx’ın;
ikincisini temsilen de Marshall’ın verimlilik yaklaşımları belli
bir çerçevede özetlenmektedir.
3
• “Ulusların Zenginliği”, 1776
• Sanayi Devrimi etkisi, analiz birimi manüfaktür
• İşbölümü
• Mutlak üstünlük teorisi
• Verimli emek
• Kapitalizm öncesi toplum ve emek-değer
• Kapitalizm sonrası toplum ve üretim maliyeti yaklaşımı
4
• “Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri”, 1817
• Sanayi Devrimi ve 1790-1815 Napolyon Savaşları
• Analiz birimi büyük kapitalist çiftlik
• Emek-değer teorisi
• Rant teorisi
• Karşılaştırmalı üstünlük teorisi
• Makineleşme (emek talebi)
5
• “Kapital I”, 1867
• Bir sistem olarak kapitalizm (özel mülkiyet)
• Analiz birimi tüm toplum (üretim ilişkileri)
• Emek-değer teorisi
• Artık-değer teorisi
• Makineleşme ve kâr veya kapitalist rekabet teorisi
6
• “Ekonominin İlkeleri”, 1890
• Veri kaynakların dağılımı kadar bu kaynakların birikim yoluyla
artırılmasının refah üzerindeki etkileri
• Öznel değer teorisi
• Marjinal verimlilik ve bölüşüm teorisi
• Neoklasik Öğreti içinde gelişen hesaplama yöntemleri
7
Ara Değerlendirme
Klasik İktisat Okulu
Neoklasik İktisat Okulu
 Emek-değer teorisi
 Marjinal değer teorisi
 En etkin üretim biçimi
 Veri kaynakların en etkin
 Dinamik yapı
 Üretim ve bölüşüm
 Toplumsal yapı
tahsis biçimi
 Statik yapı
 Tüketim
 Matematiksel ifade
8
•
Verimliliğin kapitalizmle kavramsallaşması
•
Bölüşüm vurgusu
I.
Marjinal Verimlilik Bölüşüm Teorisi / Artık-değer Teorisi
II.
Sistemin devamı için adil bir bölüşüm olması gerektiği / Eşitsiz
gelir dağılımının kapitalizmin doğasından kaynaklandığı
•
İnsan faktörü
•
Verimlilik artışının araç olarak ele alınması
9
• Her iktisadi öğretinin belli toplumsal yapıları yansıtması gibi her doktrinin
içinde verimlilik diğer bileşenlerle uyumlu şekilde ele alınmıştır.
• Klasik ve Neoklasik Öğretilerde değer sistemlerinin farklılaşması bu
öğretilerin verimlilik yaklaşımlarını birbirinden ayrılmasına yol açmıştır.
• Verimlilik; öğretilerde verimli (üretken) emek, sermaye birikimi, teknolojik
gelişme, ölçek ekonomileri ve büyüme kavramlarıyla iç içe bir şekilde
kullanılmıştır.
•Ortaya çıkan bakış açısı farklılıkları verimliliğin; görelilik içermeyen teknik
bir kavram olmaktan çok, öğretinin varsayımlarına göre farklı açılardan
değerlendirilen bir kavram olduğunu ortaya çıkarmıştır.
10
11