Güçlükonak Kültür Envanteri

Transkript

T.C
Ğİ
Lİ
AK VA
IRN
Lİ
Ş
.
1990
GÜÇLÜKONAK
Finik Kalesi...............................................267
Finik İç Kalesi...........................................269
Faki Teyran Camii.....................................273
Finik Zaviyesi............................................276
Dağyeli Hanı..............................................278
Türbe (Kubbe-i Berzerçio).......................280
Pavan Köprüsü.........................................282
Belkıs (Nebi Süleyman) Kaplıcası...........283
Değirmen-I.................................................285
Değirmen-II................................................286
Dirhe..........................................................287
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ
KÜLTÜR VARLIKLARI VE MÜZELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ARKEOLOJİK
SİT
ADI Finik Kalesi
İLÇE Güçlükonak MAH. KÖY VE MEVKİİ Damlarca Köyü
İL ŞIRNAK
ADA
PAFTA
TESCİL KARARI 276
PARSEL
TESCİL TARİHİ 05.05.2005
GENEL TANIM
KORUMA
DURUMU
İYİ ORTA KÖTÜ
ENV. NO
HARİTA NO
ARKEOLOJİK 1 2 3
KORUMA
1 2 3
DOĞAL
DERECESİ
KENTSEL 1 2 3
Güçlükonak ilçesine bağlı bugünkü Damlarca köyü sınırları içerisinde bulunan kale iç kale ve dış kaleden
oluşmaktadır. Yörede Finik Harabeleri olarak bilinmektedir. Cizre Beylerinin merkezlerinden biridir.
ŞİMDİKİ TEHLİKELER
: Herhangi bir kaçak kazı izine rastlanmamıştır.
ŞİMDİKİ DURUM
: Korumasız
SİT POTANSİYELİ
: Geniş bir araziye yayılan kale kalıntıları ve yerleşim alanı önemli bir sit
ŞİMDİKİ KORUMA
: Sit öncesinde koruma kararı ve tedbirleri yetersizdir.
ÖNERİLEN KORUMA
: 1. Derece Arkeolojik Sit
YAYIN DİZİSİ
:
potansiyeli taşımaktadır.
: Cizre-Şırnak yol ayrımından 12 km uzaklıkta bulunan Dicle nehrinin kuzey
tarafında bugünkü Güçlükonak ilçesine giden karayolunun üst kesiminde yer almaktadır. Dış kalede sur
kalıntıları kuzey güney istikametinde uzanmaktadır.
İç kale daha üst kesimde kayalık topoğrafik araziye uydurulmuş, sadece uzaktan görüntü almakla
yetinilmiştir. Burası Cizre Beylerinin Finik koluna ait yönetim merkezidir.
GÖZLEMLER
279
ŞIRNAK VALİLİĞİ
280
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Finik İç Kalesi
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kale
PARSEL
YAPAN
KİTABE
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
Kaleye Faki Tayran camisinin karşı yamacından tırmanarak
KORUMA DURUMU
çıkılmaktadır. Üst kesimde kaleye çıkış sağlayan taş
DIŞ YAPI
döşeme yola rastlanılmıştır. Kale yörede Finik harabeleri
TAŞIYICI YAPI
olarak bilinen yapılar içerisinde yer almaktadır. Cizre-Şırnak
ÜST YAPI
yol ayrımından 12 km uzaklıkta, Dicle nehrinin kuzey
YOK
tarafında bugünkü Güçlükonak ilçesine giden karayolunun SÜSLEME ELEMANLARI
üst kesiminde yer almaktadır.
İZİ VAR ÖNEMLİ
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
BAKIMINDAN SORUMLU OLMASI GEREKEN KURULUŞ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Bu yol takip edilerek kaleye ulaşılmaktadır. İç kale daha üst kesimde kayalık topoğrafik araziye uydurulmuş üç
parçadan oluşmaktadır. İçerisinde ana kayalara oyulmuş birçok kaya mekanı yer almaktadır. Doğu, güney ve
kuzey tarafı derin vadilerle çevrili olup, buralara yer yer kale duvarları yapılmıştır. En üst ise, yapı kalıntılarının
bulunduğu, etrafı dikdörtgen şekilde yüksek kale duvarları çevrili alandır. Doğudan merdivenle yukarıya çıkış
sağlanmaktadır. Merdivenin kuzey tarafında iki bölümlü bir mekân tespit edilmiştir. Batısı kayaya yaslanan
üzerleri çapraz tonoz örtülü bu mekânlara güneyden girilmektedir. Doğu tarafına birer pencere açılmıştır.
Muhtemelen muhafız odaları olmalıdır. Üst kesimde toprak altında kalmış birçok yapı kalıntısı mevcuttur.
Bunlardan birinin beşik tonoz örtülü olduğu tespit edilebilmektedir.
TEKNİK
BİLGİLER
SU
ELEKTRİK ISITMAKANALİSASYON
ORİJİNAL KULLANIMI
BUGÜNKÜ KULLANIMI
ÖNERİLEN KULLANIMI
Finik kalesinin her tarafı gezilmiş çevrede seramik parçalarına da rastlanmıştır. Bunlar ve kaledeki sur ve yapı
kalıntıları ile birçok kaya mekânı ortaçağ ve sonrasına ait muhtemelen 15.-16. yüzyıllara ait olabileceğini ortaya TESCİL KARARI TESCİL TARİHİ
koymaktadır. Kalenin hâlihazır ve haritalarına ihtiyaç vardır. Önümüzdeki yıl kale daha detaylı incelenecektir.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
281
REVİZYON
282
ŞIRNAK KÜLTÜR ENVANTERİ - GÜÇLÜKONAK
FİNİK KALESİ VE İÇKALE
Güçlükonak ilçesine bağlı bugünkü Damlarca köyü sınırları dâhilindeki iç kalede harita mühendisleri yardımı ile halihazının ve haritasının çıkartılması ile kale içerisindeki
yapılar üzerinde mimari tanımlamalar daha iyi yapılabilecektir. Savunma amaçlı surları
duvar ve içerisindeki birçok kayaya oyulmuş yapı bulunmaktadır. Tescilli olan kalenin sit
sınırları bu haritalama ile daha belirgin hale getirilmesi gerekmektedir.
Kale yörede Finik harabeleri olarak bilinen yapılar içerisinde yer almaktadır. CizreŞırnak yol ayrımından 12 km uzaklıkta, Dicle nehrinin kuzey tarafında bugünkü Güçlükonak ilçesine giden karayolunun üst kesiminde yer almaktadır. Kaleye Faki Tayran camisinin karşı yamacından tırmanarak çıkılmaktadır. Üst kesimde kaleye çıkış sağlayan taş
döşeme yola rastlanılmıştır. Bu yol takip edilerek kaleye ulaşılmaktadır. İç kale daha üst
kesimde kayalık topoğrafik araziye uydurulmuş üç parçadan oluşmaktadır. İçerisinde ana
kayalara oyulmuş birçok kaya mekanı yer almaktadır.
Şırnak ili Güçlükonak ilçesi Damlarca köyünün 600 metre tarihi medrese kalıntıları ile 1500 metre doğusunda bulunan kale yapısı nispeten korunarak günümüze kadar
gelmiştir. Hemen Dicle Nehri’nin kenarından başlayan sur kalıntıları oldukça geniş bir
alanı içine almaktadır. Bazı kısımlarda sur kalıntılarının tamamen yok olduğu görülmüştür. Bu kadar geniş bir alanı içine alan sur kalıntılarının burada olması zamanında bölgenin önemli bir yerleşim alanı olduğunu bize göstermektedir. Dicle Nehri’nin kenarından geçen ve köylerin ulaşımını sağlayan karayolunun hemen kenarından başlayan Kale
Tepe’nin üstlerine tırmandığımızda muntazam olarak yapılmış merdivenlerle karşılaşmaktayız. Yukarılara tırmanmayı sağlayan merdivenler hala ayaktadır. Merdivenleri takip
283
ederek tepeye ulaştığımızda yeni
bir sur duvarı ile karşılaşılmaktadır. Su kapısından içeri girdiğimizde kayalara oyulmuş yüzlerce ev olarak kullanıldığını düşündüğümüz yapılarla karşılaşılmaktadır. Bu alanda geniş sayılabilecek bir yüzölçüme sahiptir. Yerleşim birimlerinin bulunduğu bu
tepe noktasının en üst noktasında
savunma yönünden oldukça güçlü duvarlara sahip saray diye nitelendirebileceğimiz iç kale bulunmaktadır.
Doğu, güney ve kuzey tarafı derin vadilerle çevrili olup, buralara yer yer kale duvarları yapılmıştır. En üst ise, yapı kalıntılarının bulunduğu, etrafı dikdörtgen şekilde yüksek kale duvarları çevrili alandır. Doğudan merdivenle yukarıya çıkış sağlanmaktadır.
Merdivenin kuzey tarafında iki bölümlü bir mekân tespit edilmiştir. Batısı kayaya yaslanan üzerleri çapraz tonoz örtülü bu mekânlara güneyden girilmektedir. Doğu tarafına
birer pencere açılmıştır. Muhtemelen muhafız odaları olmalıdır. Üst kesimde toprak altında kalmış birçok yapı kalıntısı mevcuttur. Bunlardan birinin beşik tonoz örtülü olduğu tespit edilebilmektedir.
Finik kalesinin her tarafı gezilmiş çevrede seramik parçalarına da rastlanmıştır. Bunlar
ve kaledeki sur ve yapı kalıntıları ile birçok kaya mekânı ortaçağ ve sonrasına ait muhtemelen 15.-16. yüzyıllara ait olabileceğini ortaya koymaktadır.
284
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Faki Teyran Camii
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Cami
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Güçlükonak Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer
alan cami, halk arasında Faki Teyran Medresesi olarak
bilinmektedir.
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
0 10
50
1m
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
2m
(E.KOÇ-M.TOP,2006)
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YAPILAN ONARIMLAR
TEKNİK SU ELEKTRİK ISITMAKANALİSASYON
AYRINTILI TANIM
BİLGİLER
Harap vaziyetteki cami, dıştan 6,30x10,65 m ölçülerinde doğu-batı
doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlıdır. Caminin dış cephe duvarlarında
bazı kısımlar yıkılmakla birlikte büyük çoğunluğu ayaktadır. Buna göre caminin Cami
doğu ve batı duvarları sağırdır. Kuzey cephe duvarı çoğunlu yıkıktır.
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Harabe
Cami
TESCİL KARARI TESCİL TARİHİ
Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP, Hakkari ve Şırnak İlleri ile
İlçeleri (Ortaçağ ve Sonrası Mimari ve Sanat Eserlerinin Tespiti) Yüzey
Araştırması Raporu, 2006 (Yayınlanmamış)
YAYIN DİZİNİ:
285
EKLER
2364
REVİZYON
02.07.2009
DAMLARCA KÖYÜ FAKİ TEYRAN CAMİİ
Güçlükonak Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer alan cami, halk arasında Faki Teyran Medresesi olarak bilinmektedir. Faki Teyran’ın asıl adı Muhammed olup, Van’ın
Bahçesaray (Müküs) ilçesindendir. Mezarı günümüzde Bahçesaray’ın Kartal (Verezûz)
köyünde bir korunun içindedir. “Faki” medrese talebesi anlamında olup, kuşlarla konuştuğu rivayeti üzerine yaşadığı dönemde ve sonrasında halk arasında “Faki Teyran” şeklinde isimlendirilmiştir. Yaşadığı dönem ile ilgili farklı rivayetler ileri sürülmüş ise de,
gerek şiirlerinin içeriği, teması, sitili ve hayatına dair gerçeklerden yola çıkılarak 1550
– 1690 yılları arasındaki “140” senelik bir zaman dilimi içinde yaşadığı kabul edilmektedir. Mevcut kabrinin üzerindeki mezar taşında herhangi bir tarih bulunmamaktadır. Cizreli ünlü âlim Molla Ahmed-i Ciziri ile çağdaş olup beraber yazdıkları “Mela û Fakî” gibi
bazı şiirleri vardır. Melayê Cıziri ile olan ilişkilerinden dolayı Cizre’de de bir süre kaldığı ve bölge ile münasebetlerini sürekli devam ettirdiği bilinmektedir.
286
Bölge genel olarak Finik olarak nitelendirilmekte olup, Dicle Nehri ve Vadisine hâkim
durumdadır. Eski yerleşmeler geniş bir alana yayılmış durumdadır. Bunlardan biri olan
cami, hemen ilerisindeki kayalıklardan çıkan derenin batı tarafında kurulmuştur. Derenin
batı tarafına istinat duvarları ile düz bir alan oluşturulmuştur. Bu alan caminin kuzey tarafında kalmaktadır. Ayrıca her iki yamaçta çeşitli kalıntılar ve mağaralar bulunmaktadır.
Günümüzde cami, Güçlükonak karayolu kenarında kalmaktadır. Yolun altında da Damlarca köyünün bahçeleri bulunmaktadır.
Harap vaziyetteki cami, dıştan 6,30x10,65 m ölçülerinde doğu-batı doğrultusunda
uzanan dikdörtgen planlıdır. Caminin dış cephe duvarlarında bazı kısımlar yıkılmakla birlikte büyük çoğunluğu ayaktadır. Buna göre caminin doğu ve batı duvarları sağırdır. Kuzey cephe duvarı çoğunlu yıkıktır. Yola bakan güney cephe, kaba yonu taşlarla
örülmüş bir duvarla oluşturulmuştur. Duvarın doğu köşesi yıkıktır. Bunun hemen yanında 1.10 m genişliğinde bir kapı açılmıştır. Mihrabın bulunduğu kısım sivri kemerli girinti şeklinde dıştan da vurgulanmış ve niş kısmının duvarı yıkılmış burada bir delik meydana gelmiştir.
Camiye giriş güney cephedeki kapıyla sağlanmaktadır. Kuzey cephe duvarı çoğunlukla yıkıldığı için buradaki kapı belirlenememiştir. İç mekân 4.80x8.90 m ölçülerinde
tek mekân şeklinde düzenlenmiştir. Buranın üst örtüsü tamamıyla yıkık vaziyettedir. Caminin batı duvarı ortasında dikdörtgen girinti yapan bir niş, güney duvarında da mihrap
bulunmaktadır. Mihrap, sivri kemerli bir girinti içinde yarım daire planlı ve içerisi yıkık
durumdadır. Harap ve sahipsiz olan cami tescilsiz olup, kültür varlığı olarak kayıtlı değildir. Tescillenerek koruma altına alınması gerekmektedir.
AVRUPA KONSEYİ
ANIT
ADI Finik Zaviyesi
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADA
PARSEL
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ XVI-XVII. yy.
GENEL TANIM
Zaviye
YAPAN
KİTABE -
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI Osmanlı
VAKFİYE İYİ
ORTA KÖTÜ
Güçlükonak ilçesine bağlı Damlarca Köyü yakınlarında
KORUMA DURUMU
olup, Cizre-Şırnak yol ayrımından 15 km uzaklıkta bulunan
DIŞ YAPI
ve halk arasında Faki Teyran olarak adlandırılan caminin
TAŞIYICI YAPI
karşısındaki yamaçta yer almaktadır.
ÜST YAPI
Mescit, bunun kuzeyindeki sonradan eklenmiş giriş
YOK
bölümü ile kuzey batısındaki ek mekândan oluşmaktadır. SÜSLEME ELEMANLARI
İZİ VAR ÖNEMLİ
RUTUBET
(M.Kurucu 2008)
(M.Kurucu 2008)
0
0.5
1m
(M.Kurucu 2008)
2m
Alt Kat
0
0.5
1m
0
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Mescit dıştan 5.60x4.40m ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen planlı ve iki katlıdır. Doğu
duvarında ocak, güneyinde mihrap nişi yer almaktadır. Alt kata kuzeyden üst kata
batı taraftan girilmektedir. Üst kat beşik tonoz örtülüdür. Ahşap taban yıkılmıştır. Kuzey
ve batısına ek mekânlar yapılmıştır. Kuzeydeki mekân basit yapıda içten3.65x7.00m
ölçülerinde kuzey güney yönünde dikdörtgen planlıdır ve üst örtüsü yıkılmıştır. Batıdaki
ek yapı kuzey güney yönünde dikdörtgen planlı ve dıştan 6.20 x 11.70m ölçülerindedir.
Batı cephenin kuzey köşesinden bir kapı ile girilmektedir. Kireç harcıyla tutturulmuş
moloz taş duvar 0.90m kalınlığındadır. Üzeri aynı yönde beşik tonoz örtülüdür.
Terkedilmiş durumda olan cami tescilsiz olup, kültür varlığı olarak kayıtlı değildir.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
288
0.5
1m
Alt Kat
2m
Üst Kat
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Zaviye-Mescit
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Mescit
2370
REVİZYON
02.07.2009
2m
289
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ADI Dağyeli Hanı
İLÇE Güçlükonak MAH. KÖY VE MEVKİİ Dağyeli Köyü
ADA
ANIT
PARSEL
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
YAPAN
YAPTIRAN
KİTABE
YAPIM TARİHİ XVI. yy. 2. yarısı
GENEL TANIM
Eski Siirt-Cizre kervan yolu üzerinde kalan bir yapı olmalıdır.
KORUMA DURUMU
Hanın adı bilinmemektedir. Bugünkü Dağyeli köyü ile anılmaktadır.
DIŞ YAPI
Mevcut karayolun hemen batısında, kuzey ve doğu taraftan
TAŞIYICI YAPI
duvarla çevrilmiş avlunun güney ve güneybatısında yer alan
ÜST YAPI
kapalı mekânlardan oluşmaktadır. Avlunun güney tarafında yan
YOK
yana sıralanmış dört oda bulunmaktadır. Bu odalardan batıdan
birincisi giriş holüdür. Tamamı kuzey güney istikametinde
SÜSLEME ELEMANLARI
dikdörtgen planlıdır
RUTUBET
Han
BUGÜNKÜ SAHİBİ
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Tespit edilen han, bugünkü Güçlükonak-Siirt karayolu üzerinde, günümüzde meskun olmayan
köy içerisinde kalmaktadır. Eski Siirt-Cizre kervan yolu üzerinde kalan bir yapı olmalıdır. Hanın
adı bilinmemektedir. Bugünkü Dağyeli köyü ile anılmaktadır. Mevcut karayolun hemen batısında, kuzey ve doğu taraftan duvarla çevrilmiş avlunun güney ve güneybatısında yer alan kapalı
mekânlardan oluşmaktadır. Avlunun güney tarafında yan yana sıralanmış dört oda bulunmaktadır.
Bu odalardan batıdan birincisi giriş holüdür. Tamamı kuzey güney istikametinde dikdörtgen
planlıdır. Üzerleri aynı yönde beşik tonoz örtülüdür. Bunun batı tarafında kuzey güney istikametinde
uzanan ahır bölümü, dıştan dikdörtgen planlı olup, iki sahından oluşmaktadır. Sahınların üzeri
ortada serbest ayaklara oturan boydan boya beşik tonoz örtülüdür. Dış ve içyapıda tamamen taş
malzeme kullanılmıştır. Batı cepheyi oluşturan düzgün kesme taş duvarlar dikkat çekmektedir. Han
tescilli değildir. Ilısu baraj alanı içerisinde kalacaktır. EKLER
YAYIN DİZİNİ:
290
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Han
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Ören Yeri
2366
REVİZYON
02.07.2009
291
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Türbe (Kubbe-i Berzerçio)
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ XV.-XVI. yy.
GENEL TANIM
Türbe
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI Beylikler
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Dicle nehrine ve Damlarca köyünün bahçelerine hâkim bir
KORUMA DURUMU
noktadadır. Türbe, halk arasında Kubbe-i Berzerçio olarak
DIŞ YAPI
adlandırılmaktadır. Kuzeyden güneye eğimli etrafı duvarla
TAŞIYICI YAPI
çevrelenmiş mezarlık alanının kuzey batı köşesine yapılmış
ÜST YAPI
türbe, 5.60x5.60m dış ölçülerinde, kare planlı üzeri kubbe
YOK
ile örtülüdür.
SÜSLEME ELEMANLARI
İZİ VAR ÖNEMLİ
RUTUBET
0 10
BUGÜNKÜ SAHİBİ
50
1m
2m
(E.KOÇ-M.TOP,2006)
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
BİLGİLER
Türbenin batı ve güney cepheleri mevcut olup, kuzey cephe arazinin
eğiminden dolayı görülmemekte, doğu giriş cephesi ise yıkılmıştır. Batı cephe ORİJİNAL KULLANIMI
Türbe
yer yer iri blok taşların kullanıldığı, çoğunluğu moloz ve düzlenmiş taşlarla
örülmüş duvarla meydana getirilmiştir. Yüzeydeki tek açıklığı güney tarafta
BUGÜNKÜ KULLANIMI
üst orta kesime açılmış dikdörtgen girinti içindeki penceredir. Pencere açıklığı
Kullanılmıyor
üçgen biçimde sonlanmaktadır. Güney cephe ise harçla tutturulmuş moloz taş
duvar örgüsü ile oluşturulmuştur. Buraya da iki pencere açılmıştır. Pencereler
Türbe
dikdörtgen girinti içerisinde, üçgen biçimde sonlanan açıklıkla meydana
getirilmiştir.
2365
02.07.2009
REVİZYON
EKLER
YAYIN DİZİNİ: Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP, Hakkari ve Şırnak İlleri ile
292
DAMLARCA KÖYÜ TÜRBESİ (KUBBE-İ BERZERÇİO)
Güçlükonak Damlarca Köyü sınırları içerisinde yer alan türbe, Güçlükonak karayolunun Cizre-Şırnak yol ayrımının 15. km’sinde, yolun üst kesimimde bulunmaktadır. Dicle nehrine ve Damlarca köyünün bahçelerine hâkim bir noktadadır. Türbe, halk arasında Kubbe-i Berzerçio olarak adlandırılmaktadır. Kuzeyden güneye eğimli etrafı duvarla
çevrelenmiş mezarlık alanının kuzey batı köşesine yapılmış türbe, 5.60x5.60 m dış ölçülerinde, kare planlı üzeri kubbe ile örtülüdür.
Türbenin batı ve güney cepheleri mevcut olup, kuzey cephe arazinin eğiminden dolayı görülmemekte, doğu giriş cephesi ise yıkılmıştır. Batı cephe yer yer iri blok taşların
kullanıldığı, çoğunluğu moloz ve düzlenmiş taşlarla örülmüş duvarla meydana getirilmiştir. Yüzeydeki tek açıklığı güney tarafta üst orta kesime açılmış dikdörtgen girinti içindeki penceredir. Pencere açıklığı üçgen biçimde sonlanmaktadır. Güney cephe ise harçla tutturulmuş moloz taş duvar örgüsü ile oluşturulmuştur. Buraya da iki pencere açılmıştır. Pencereler dikdörtgen girinti içerisinde, üçgen biçimde sonlanan açıklıkla meydana
getirilmiştir.
Türbeye doğu cephenin ortasından bir kapı ile girilmektedir. İçten 3.90x4.15 m ölçülerinde kareye yakın bir plan özelliği göstermektedir. Doğu duvarı kısmen yıkılmış, ortasına bir kapı güney tarafına bir pencere açılmıştır. Türbenin güney duvarına iki pencere, kuzey duvarına iki niş ve batı duvarına bir pencere bırakılmıştır. Duvar, trop ve kubbe sıvalıdır. Günümüzde yarısından fazlası yıkılmış kubbe üst örtüyü teşkil etmektedir.
Kubbeye geçişler kemerli ve çeyrek küre şeklinde tromplarla sağlanmıştır. Tromplardan
da batı taraftaki ikisi kalmıştır. Harap durumda olan türbe, tescilsiz ve kültür varlığı olarak kayıtlı değildir. Türbenin mülkiyeti belli değildir. Tescillenerek koruma altına alınması gerekmektedir. Ayrıca türbenin alt kısmındaki mezarlıkta yazılı mezar taşı yoktur. Bazı
yapıların duvar kalıntıları vardır. Yıkık olduğundan ne olduğu tespit edilememiştir. Tarihi
konusunda da veriler yetersizdir. Tarihi verilerden ve yapı özelliğinden Cizre Beyleri tarafından 16. yy içerisinde yapılmış olmalıdır.
293
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Pavan Köprüsü
İLÇE Güçlükonak MAH. KÖY VE MEVKİİ Koçyurdu Köyü
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ XVI. yy.
GENEL TANIM
Köprü
PARSEL
YAPAN
KİTABE -
Köprü Güçlükonak- Siirt karayolunun 500 m içerisinde
Pavan deresi üzerinde yer almaktadır. Muhtemelen eski
Cizre-Siirt yolu buradan geçmektedir.
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
ENV. NO
HARİTA NO
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
BİLGİLER
Kuzey güney istikametinde uzanan üç gözlü ve yolu eğimlidir. Bunlardan
kuzeydeki geniş köprü gözü ile bundan sonraki küçük basık kemerli göz
sağlam olup, asıl dere üzerindeki köprü gözü yıkılmıştır. İki yandaki ayaklar ve Köprü
kemer izleri mevcuttur. Korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillenmiştir.
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Köprü
YAYIN DİZİNİ: Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP, Hakkari ve Şırnak İlleri ile
294
EKLER
2368
REVİZYON
02.07.2009
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Belkıs (Nebi Süleyman) Kaplıcası
İLÇE Güçlükonak MAH. KÖY VE MEVKİİ Düğünyurdu Köyü
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ
GENEL TANIM
Kaplıca
PARSEL
YAPAN
KİTABE
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
Yörede Belkisana ya da Hesta Kaplıcası Düğünyurdu Köyü
KORUMA DURUMU
sınırları içinde yer almaktadır. Eski kaplıca modern kaplıca
DIŞ YAPI
binalarının batı tarafında kalmaktadır.
TAŞIYICI YAPI
Dicle Nehrine bakan yamaçta doğu batı doğrultusunda
ÜST YAPI
uzanan kaplıca binası dıştan 5.50x18.90 ölçülerinde
YOK
iki bölümden oluşmaktadır. Son yıllarda kuzey tarafına
SÜSLEME ELEMANLARI
betonarme bir bina eklenmiş ve önü tamamıyla kapanmıştır.
RUTUBET
0
0.5
1m
İZİ VAR ÖNEMLİ
2m
(M.Kurucu 2008)
BUGÜNKÜ SAHİBİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
TEKNİK
SU
İki bölümlü olup, doğudan birincisi kaplıca binasıdır. Burası içten 4.00x 11.80 m ölçülerinde doğu batı BİLGİLER
yönünde dikdörtgen planlıdır. Kuzey cephesinde sivri kemerli dört açıklık yer almaktadır. İç zeminine ORİJİNAL KULLANIMI
0.60m derinliğinde bir havuz açılmıştır.. Güney duvarının ortasında kaplıca suyunun geldiği kanal
Kaplıca
bulunmaktadır. Güney duvarına ortadaki kanalın iki yanına üçer niş bırakılmıştır. Aynı nişlerden batı
duvarına üç, doğu duvarına iki niş açılmıştır. Mekânın üzeri doğu batı doğrultusunda beşik tonoz
BUGÜNKÜ KULLANIMI
örtülüdür.
Kullanılmıyor
Batısındaki ikinci bölüm mescit olarak düzenlenmiştir. Burası 3.75x 4.75m ölçülerinde olup, doğu batı
doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Güney duvarına bir mihrap nişi açılmıştır. Kuzey cepheden basık ÖNERİLEN KULLANIMI
kemerli kapı ile girilen mescidin üzeri beşik tonozla örtülmüştür. Duvarları taş malzeme ile örülmüştür. Kaplıca
Kuzey tarafındaki betonarme ilaveler çok çirkin bir görüntü yansıtmaktadır. Faal vaziyetteki yapı
tescilsizdir. Kültür varlığı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. EKLER
YAYIN DİZİNİ:
295
REVİZYON
296
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Değirmen-I
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ XIX. yy.
GENEL TANIM
Değirmen
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Köyün sınırları içindeki Finik iç kalesinin doğu alt tarafındaki
vadide, yolun üst tarafında kalan bir değirmen kalıntısı
tespit edilip incelenmiştir. Değirmenlerin su kuleleri ve
kanalları sağlam olup, değirmen yapısının sadace taş
duvarları ayakta kalmıştır.
-
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
ENV. NO
HARİTA NO
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Değirmen yapısı ile su kanalı ve kulesinden ibarettir. Doğu-batı istikametinde
uzanan su kanalının doğusuna su kulesi inşa edilmiştir. Su kanalı arazi
yapısına göre şekillenmiştir. Duvar moloz taşlarla örülmüştür.
Su kulesi, 3.30x330 m ölçülerinde kare prizma bir yapıda inşa edilmiştir. Önden
20 sıra düzgün kesme taşlarla örülmüştür. Ortasında dairesel bir su deliği
mevcuttur. Bu kule aracılığı ile su değirmene aktarılmaktadır.
Değirmen yapısı 6.00x12.50 m ölçülerinde dikdörtgen planlı sadece dört
duvarı kalmış, basit yapıdadır. Taş duvar örgülü duvarları, doğuya bakan kapısı
mevcuttur. Tescili yoktur.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
297
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Değirmen
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Değirmen
REVİZYON
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Değirmen-II
ADA
YAPTIRAN
YAPIM TARİHİ XIX. yy.
GENEL TANIM
Değirmen
PARSEL
YAPAN
KİTABE
Köyün sınırlarda kalan Finik iç kalesinin karşı tarafındaki
arazide, yolun alt tarafında kalan bir değirmen kalıntısı
tespit edilip incelenmiştir. Değirmenlerin su kuleleri ve
kanalları sağlam olup, değirmen yapısının sadace taş
duvarları ayakta kalmıştır.
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
VAKFİYE
İYİ
ORTA KÖTÜ
KORUMA DURUMU
DIŞ YAPI
TAŞIYICI YAPI
ÜST YAPI
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
BUGÜNKÜ SAHİBİ
ENV. NO
HARİTA NO
YOK
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
Değirmen yapısı ile su kanalı ve kulesinden ibarettir. Doğu-batı istikametinde
uzanan su kanalının batısında su kulesi inşa edilmiştir. Su kanalı arazi yapısına
göre şekillenmiştir. Duvar moloz taşlarla örülmüştür.
Su kulesi, 4.77x4.79 m ölçülerinde kareye yakın prizmatik bir yapıda inşa
edilmiştir. Önden 15 sıra düzgün kesme taşlarla örülmüştür. Ortasında dairesel
bir su deliği mevcuttur. Bu kule aracılığı ile su değirmene aktarılmaktadır.
Değirmen yapısı 5.00x13.35 m ölçülerinde dikdörtgen planlı sadece dört duvarı
kalmış, basit yapıdadır. Taş duvar örgülü duvarları, batıya bakan kapı ve bunun
iki yanında birer penceresi mevcuttur. Tescili yoktur.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
298
TEKNİK
BİLGİLER
SU
Değirmen
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Kullanılmıyor
Değirmen
REVİZYON
AVRUPA KONSEYİ
TÜRKİYE
İL ŞIRNAK
PAFTA
ADRES
ANIT
ADI Dirhe
İLÇE Güçlükonak MAH. KÖY VE MEVKİİ
ADA
ENV. NO
HARİTA NO
ANITSAL 1 2 3
KORUMA
ÇEVRESEL 1 2 3
DERECESİ
1 2 3
AYKIRI
MİMARİ ÇAĞI
VAKFİYE İYİ
ORTA KÖTÜ
PARSEL
YAPAN
YAPTIRAN
KİTABE YAPIM TARİHİ M.Ö. I. bin
GENEL TANIM
Dirhe yapıları Gabar Dağı’nda örnekleri çokça rastlanan daha çok
KORUMA DURUMU
Erken Demir Çağı’nda yapıldığı kabul edilen gözetleme amaçlı
DIŞ YAPI
taş yapılardır. Güçlükonak girişinde çevresine hakim bir arazi
TAŞIYICI YAPI
üzerinde yer alan dirhe, dıştan düzgün bir dikdörtgen bir yapıya
ÜST YAPI
sahiptir. Aşağıdan yukarıya doğru daralah duvarlar harçsız olarak
YOK
iri blok taşlarla örülmüştür.
SÜSLEME ELEMANLARI
RUTUBET
Dirhe
BUGÜNKÜ SAHİBİ
İZİ VAR ÖNEMLİ
YAPILAN ONARIMLAR
AYRINTILI TANIM
BİLGİLER
Yapının doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir yapısı vardır. İçerisi tek bir
mekandan oluşmaktadır. Günümüzde duvarlardan yıkılan taşlarla dolmuştur.
Çevresinde sırsız küçük seramik parçalarından yapının bölgede bulunan diğer Dirhe
dirhe yapıları gibi Erken Demir Çağı’ndan olabileceği tahmin edilmektedir.
BUGÜNKÜ KULLANIMI
Ayrıca yakınında kayaya oyulmuş bir dibek bulunmaktadır. Kültür varlığı olarak Kullanılmıyor
korunması gerekmektedir.
Bu yapılara halk arasında “Dev evi” nitelemesi de yapılmaktadır.
EKLER
YAYIN DİZİNİ:
299
REVİZYON

Güçlükonak Kültür Envanteri

Transkript

Benzer belgeler

PARAFLU UP Cod. 1681

jeugdbeschermıng rotterdam rıjnmond

PARAFLU 11 F.E. Cod. 1674

9925 ffp2 toz, sis, kaynak dumanı maskesi

Muzaffer Şenol Turan SATIŞ UZMANI İletişim Bilgileri E-Posta

kaspersky antivirüs programı kullanımı

Kaspersky Antivirüs Yazılımı Kullanım Kılavuzu

Gizlilik Politikası Kişisel Verilerin Korunmasına ilişkin