PDF İndir
Transkript
PDF İndir
VcL BiL Derg. (1996), 12,2: 147-151 KANGAL IRKI BiR KÖPEKTE FONKSiYONEL PHEOCHROMOCYTOMA M. Münir Kıran ı M. Kemal Çiftçi 1 Zabid Yener2 Zafer Daşçı 3 Özlem Kuyucuoğlu ı Functional Pheocbromocytoma in a Kangal Dog Summary: In this case, a functlonal pheochromocytoma located at the left adrenal gland ol a 12 years old male Kangal dog was described. Grossly, a mass occupied the lelt adrenal gland measured 8.5x6x3 cm and was reddish brown and solt. The mass was adherent and invaded to the caudal vena cava. As a result of caval penetratlon an ınt ravascular mass, 3x2x1.5 cm in diameter, was formed. Other changes consisted of arteriolosclerosis of the arterioles in the kidney and Jelt-side cardiac hypertrophy. Key word: Pheochromocytoma, dog. Özet: Bu olguda 12 yaşlı, erkek kangalırk.ı bir köpekte sol adrende saptanan fonksiyonel pheochromocytoma olgusu tanımlanmaktadır. Makroskobik olarak 8.5x6x3 cm abaliarında kırmızı-kahverenginde ve yumuşak kıvamlı olan tümör kitlesının v.cava caudalise ınvazyonu sonucu 3x2x1.5 cm ahatlarında intravasküler bir nodül şekıllenmişti. Kalbin sol ventrikülünde belirgin hipertrofı de gözlendi. Mıkroskobik olarak adrende pheochromocytoma'ların genel özellikleri ile böbrek arteriyallerinde arteriyoloskleroz saptandı. Anahtar kelimeler: Pheochromocytoma, köpek. Giriş 1965; Capen, 1978). Fonksiyonel Pheochromocytoma, adrenal medullanın kro maffın hücrelerinden köken alan bir tümördür. Bu tü rnörün köpek(Howard ve Nielsen, 1965; Bouayad ve pheochr.-m< cytoma'larda tümör hücrelerince fazla miktarda sentezlenip salgılanan katekolaminler nedeniyle başta hipertansiyon olmak üzere solunum güçlüğü, taşikardi, kalp hi ark., 1987; Carpenter ve Childers, 1988; Milli ve ark, pertrofısi, konjestif kalp yetmezliği ve retinada ka 1,990}, sığır fY'Jest ve ark., 1975), koyun(Bastianello, namalar (Howard ve Nielsen, 1965; Yovich ve ark., 1982}, keçi(Lairmore ve ark., 1987), at(Yovich ve 1984; Bouayad ve ark., 1987; Out, 1989), ayrıca ark., 1984), kedi(Patnaik ve ark., 1990} ve insanda böbrek, akciğerler, dalak ve barsak damarlarında (Kline,1961; Anderson, 1985} görüldüğü bildirilmiştir. arteriyo-arteriyoloskleroz Genellikle adrende yerleşen pheochromocytoma, (Howard bazen posterior aorta ve v.cava caudalis boyunca derson, 1985; Out, 1989} Bu tümörün klinik be ve Nielsen, görOidOğO 1965; bildirilmiştir. Capen, 1978; An (Capen, lirtileri genellikle nonspesifik olduğu için fonksiyonel 1978; Howard ve Nielsen, 1965; Patnaik ve ark., pheochromocytoma'ların klinik tanısında idrardaki ekstraadrenal yerleşim de gösterebilir 1990). Büyük pheochrornocytoma'ların v.cava ca katekolaminler (özellikle norepinefrin) ile bunların udalis boyunca çevre dokulara invazyon yaptığı ve metabolitleri olan metanefrinler ve vanilmandelik damar tümeninde büyük trombüslere neden olduğu asit miktarları ölçülmektedir. (Bosland ve Bar, kaydedilmiştir (West ve ark., 1975; Bouayad ve ark., 1984; Anderson, 1985; Bouayad ve ark., 1987). 1987; Carpenter ve Childers, 1988; Milli ve ark, Daha çok insanlarda uygulanan bu ölçOmlerin hay 1990). Klinik bir belirtiye sebep olmayan asemp vanlarda da kullanıldığı kaydedilmiştir (Bosland ve tomatik Bar, pheochromocytoma'ların yanısıra fonk siyonel olanlarına da rastlanır (Howard ve Nielsen, Geli§ Tarihi . 27 .OS. ı 996 I.S U Veteriner Pakülıesi, Paıoloji Anabilim l)ıılı, KONYA. 2. YY Ü. Veteriner Fakültesi. Patoloji Anabilim Dalı, VAN. 3. S. O. Vcıcri nc r Fakültesi. Anatomi Anabilim Dalı, KONYA. 1984; Yovich ve ark., ark.,1987). 1984; Bouayad ve KıRAN. ÇIYJ'ÇI. YENER. KUYUCUOOLU. DAŞÇI Makroskobik Bulgular· Sol adrende 8.5x6x3cm Sunulan olguda 12 yaşlı Kangal ırkı bir kö pekte saptanan ve böbrek damarlarında ar tenyoloskleroz ıle bırlikle bulunan fonksiyonel phe ochromocytoma olgusu makroskobik ve mikroskobik olarak tanımlanmaktadır. ebatlannda kırmızı kahve renginde, yumuşak ve lo büler yapıda bir türnöral kıtle tesbit edildı Tümör vena cava caudall5'e ınvazyon yapmış ve damann ıçinde 3x2x1.5cm abailannda ikincı bır kııJe şe kıllemruştı (Şekil 1) Aynca kalbin sol ventrikülünde Olgunun Tanımı belirgin hipertrofi de vardı (Şekıl 2) Olgunun materyalini S.Ü. Veteriner Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı'nda uyututarak nekropsisi yapılan 12 yaşlı, erkek bir Kangal köpeğı oluşturdu. Yapılan nekropside sol adrende türnöral kitle sap tandı. Bu türnöral kıtlenın değişık kısımlanndan ve iç organlardan alınan doku örnekleri, % 10'1uk tam ponlu formalin solusyonunda tesbit edildi. zırlanan parafin bloklardan Ha 5 mikron kalınlığında kesitler alınarak hematoxylın-eosin ile boyandı. Ge rekli görülen kesitler ayrıca Gomon"s Chromatfin, Periodic Acıd Schıff, Lıllie's Allochrome ve von Kossa yöntemlerine göre boyanarak (Luna, 1968) ışık mikroskobunda incelendi Klmık Bulgular Hayvancia üç ay önce hafıf şe kilde başlayan ve zamanla belirginleşen halsizlik, durgunluk ve harekette ısteksizlik gibi belirtıler gö rüldü. Şokıl 2. Kalbin sol ventrıkulunde beh rgın hıpertrofi. Mikroskobik Bulgular: Hem adrenal hem de int ravasküler kitlenin mikroskobik yapısı aynıydı Tümör hücreleri sıkıca paketlenmiş ve ınce bir fibro vaskOier stroma ile birbirinden ayrılan lobuluslar ve yer yer kordonlar halinde düzenlenmişti Genellikle poligonal şekith olan neoplastık hücreler, sınırları fazla belirgin olmayan. granuler, bazen açık renkli ve vakuollü bir sitoplazmaya sahipti. Hücre çe kirdeklen ortada yerleşmış, yuvarlak veya ova) şe kıllı olup, çekirdek kromatini ince granüller halinde serpilmişti(Şekil 3) Bu hücrelerin çoğunlukla tek ve fazla belirgın olmayan nukleoluslan vardı. Ge nellikle bır ömek olan neoplastik hücreler arasında az sayıda in çakırdeldi pleomorfik hücreler ve tek tük mitotik flgurtere de rastlandı. Tümör dokusunun kapsülaya yakın kısımJanndakı birkaç damarın 10- Şekil t.Tumor kıtJest ve bunun v.cava caudalıse ın menınde az sayıda tümör hücreten tespıt edildi. Ne vazyonu sonucu şekillenen intravasküler nodul oplastık hücretenn oluşturduğu lobül (ok). 148 veya kor- Kangal I rlu Bir Köpcktc Fonksiyonel. .. donların arasındaki fibrovasküler stromada yer alan damarlarda belirgin hiperemi görüldü. Medulladaki bu neoplastik üremalerin yaptığı basınç sonucu ad renal korteksin ineeldiği dikkati çekti. Şekil 4. Glomerüler yalinizasyon kapillarlar ve ve kahnlaşma arteriyolda (ok) hi H.E.x290. Şekil 3. Çekirdekleri yuvarlak-ova!, sitoplazmaları gra nüler ve yer yer vakuollu tümör hücreleri ile bun ları lobuluslara ayıran ince fibrovasküler stroma. H.E.x310. Böbrek dokusunun mikroskobik incelemesinde glomerulusların bowman kapsülü pariyetal yap rağında kalıniaşma ve fibrozisin bulunduğu, bazı glo merulusların ise tamamen hiyalinize bir k�le halini al dığı (glomeruloskleroz) görüldü. Glomeruluslardaki arteriyel kapiliarda hiyalinizasyon, afferent-efferent arteriyollar ve korteksteki bazı arteriyellerin du varında medial hiperplazi, hiyalinizasyon ye ka lınlaşma ile karakterize arteriyoloskleroz tesbit edildi (şekil 4, 5). Lillie yöntemine göre boyanan böbrek ke s�lerinde bowman kapülü ile glomeruler kapillarlann bazal membranlarında kalıniaşma belirlendi. Ayrıca hiperemi ve intersitisyumda fokal mononÜkleer hücre infiltrasyonlarının yanısıra bazı kavum glo merulilerde eozinofilik bir sıvı birikimi ve tubulus lü menlerinde hiyalin silindirleri görüldü. Şekil 5. Korteksteki bazı arteriyonerde arteriyoloskleroz {ince oklar), glomeruloskleroz (kalın ok) ve in tersitisyumda fokal mononükleer hücre in filtrasyonla rı.H E.x1 9 5 . . Tartışma ve Sonuç Pheochromocytoma, köpeklerde ve diğer �vcil hayvanlarda seyrek rastlanan ve daha çok yaş lılarda görülen bir tümördür (West, 1975; Capen, Akciğerde ve kalpte hiperemi, kalpte fokal hi yalin dejenerasyonu dışında diğer organlarda her hangi bir bozukluğa rastlanmadı. 149 KlRAN. Çll.'J"Çl, YENER. KUYUCUOGLU, DAŞÇI 1978; Yovich ve ark., 1984; Bouayad ve ark., 1987; Patnaik ve ark., 1990). Genellikle tek taraflı bazen bilateral olabilen bu tümör, komşu medulla ve kor teks kısımlarına basınç yapar ve kısmen fibröz bir kapsülle sınırlandırılabilir (Capen, 1978). Sunulan olguda 12 yaşlı bir köpeğin sol adreninde fonk siyonel bir pheochromucytoma saptanmıştır. Tü mörün makroskobik ve mı:<roskobik özelliklerinin li teratür verileriyle benzer olduğu görülmüş, ancak bazı araştırıcılarca bildirilen nekroz ve kanama (Capen, 1978; Bouayad ve ark., 1987; Milli ve ark., 1990) gibi bulgulara bu olguda rastlanmamıştır. pertansiyondur (Howard ve Nielsen, 1965; An derson, 1985). Daha çqk insanlarda görülen ve ge nellikle paroxysmal bazen de sürekli olabilen hi 1985) (Anderson, pertansiyonun pheochromocytoma'lı köpeklerde de gözlendiği bi dirilmiştir (Howard ve Nielsen,1965; Bouayad ve ark., 1987; Out, 1989). Hipertansiyonda başta böb rekler olmak üzere dalak, akciğerler, kalp ve barsak damarlarında arteriyo-arteriyoloskleroz görüldüğü, böbrekte ayrıca bowman kapsülü ile glomeruler ka pillarların duvarlarında ve bazal membranda ka lınlaşma, kavum glomerulide proteinli bir sıvı bi rikimi ve bazen glomeruloskleroz gözlendiği kaydedilmiştir (Howard ve Nielsen, 1965; An derson, 1985). Sunulan olguda da hipertansiyon için bildirilen bu bulgulara benzer şekilde böb reklerde arteriyoloskleroz, bowman kapsülü ile glo meruler bazal membranda kalınlaşma, glo meruloskleroz, kavum glomerulide proteinli sıvı birikimi, intersitisyumda mononükleer hücre in filtrasyonları ve tubuluslarda hiyalin silindirleri göz lenmiş ancak böbrek dışındaki diğer organlarda ar teriyoloskleroza rastlanamamıştır. Böbreklerde saptanan bu damarsal ve glomerüler lazyonlar hay vanda bir hipertansiyonun varlığına işaret et mektedir. Tubulus lümenlerinde g<?zlenen pro teinden zengin eozinofilik hiyalin silindirleri ise glomerüler hasara bağlı filtrasyon bozukluğu ile ilgili olabilir. Pheochromocytoma olgularında tümörün bazen komşu damarlara invazyon yaptığı. ve ne oplastik doku içindeki damarlarda tümör hücreleri sık bulunduğu halde metastazm o kadar sık ol madığı, köpeklerde pheochromocytoma olgularının yaklaşık yarısında uzak organ metastazlarının gö rüldüğü bildirilmiştir (Howard ve Nielsen,1965; West, 1975; Bouayad ve ark., 1987). Damarlara ve kapsülaya invazyon ile mitoz ve atipi gibi malignite kriterleri de genellikle pheochromocytoma'lara uy gulanmaz ve bu tümörde malignite uzak organ me tastazlarının varlığına dayandırılır (West, 1975; Bo ·uayad ve ark., 1987; Patnaik ve ark., 1990).West {1975)'in bildirdiği gibi sunulan olguda da tümörün vena cavaya invazyon yaparak damar içinde ne oplastik bir nodül oluşturduğu saptanmıştır. Gerek bu intravasküler nodülden kopabilecek tümör hüc relerinin gerekse mikroskobik incelemelerde tümör dokusundaki bazı damarlarda tesbit edilen ne oplastik hücreleriıı diğer organlarda metastatik tü mörlere sebep olması muhtemeldir. Ancak yapılan otopside metastaza rastlanamamıştır. Bu olguda da tesbit edildiği gibi, phe ocr,omocytoma olgularında gözlenen kalp hi pertrofisinin nedeni, muhtemelen tümör hüc relerince üretilen katekolaminlerin yol açtığı hipertansiyonun böbrekte arteriyoloskleroza sebep olması, bunun da mevcut hipertansiyonu şid detlendirerek kalbi fazla çalışmak zorunda bı rakmasıdır. Köpeklerde tümör hücreleri tarafından üretilen başlıca katakolamin norepinefrindir (Capen, 1978; Bosland ve Bar, 1984; Yovich ve ark., 1984; Milli ve ark., 1990). Kline(1961 )'in bildirdiğine göre Szakacs ve Mehlman(1960), intravenöz L norepinefrin verdikleri köpeklerin üçte ikisinde myo kardda fokal dejenerasyon tesbit etmişlerdir. Aynı dejeneratif değişikliklerin pheochromocytoma'lı at larda da görüldüğü bildirilmiş(Yovich ve ark., 1984), bu verilere uygun şekilde myokardda fokal niyalin dejenerasyonu bu olguda da gözlenmiştir. Tümör herhangi bir klinik belirtiye neden ol mayan asemptomatik formda olabileceği gibi fonk siyonel de olabilir. Evcil hayvanlarda çok seyrek görülen foksiyonel pheochromocytoma'lara köpek (Howard ve Nielsen, 1965; Bouayad ve ark., 1987; Capen, 1978) ve atiarda (Yovich ve ark., 1984) rastlandığı kaydedilmiştir. Fonksiyonel phe ochromocytoma'lı insan ve hayvanlardaki klinik be lirtiler genellikle spesifik değildir ve tümörün en önemli belirtisi kromatfin hücrelerinin sayıca art ması sonucu faz.la miktarda sentezlenen ka tekolaminler nedeniyle oluşan sekunder hi150 Kangallrkı Rir Köpekte Fonksiyonel. .. Howard, Sunulan olguda her ne kadar kan basıncı öl E.B.and Nielsen. S.W.(1965). Phe- çümleri ve idrarda katekolaminler ile bunların me ochromocytomas associated with hypertensive lesions in tabolitlerini belirlemeye yönelik dogs. JAVMA., 147, 245·252. klinik incelemeler yapılamamış ise de, böbreklerdeki tezyonlar ile Kline, I.K.(1961). Myocardial alterations associated w�h kalp hipertrofisisinın hipertansiyona bağlı olduğu pheochromocytomas. Am. J. Pathol., 38, 539-551. düşünülmüş ve bu nedenle tümörün fonksiyonel ol Lairmore, M.D., Knight, A.P.and De Martini, J.C. (1 987). duğu kanısına varılmıştır. Three primary neoplasms In a goat Hepatocellular car cinoma, pheochromo.:ytoma Kaynaklar ol the Armed Forces lnstıtute of Pathology. 3rd. ed., McGraw-Hıll Book Ca"'4'any, New York. ı 2th. Ed.. Edward Arnold Educational, Academıc and Milli, O.H.. Hazıro�lu, R.. Atasever. A. ve Baran. V. Medicai Publishıng, London. . (ı 990). Bir köpekte regional vaskuler lnvazyonlu phe Bastianello, S.S. (ı 982). A survey of ochromocytoma. A.Ü.Vet.Fak.Derg.,37, 74-80. neoplasia in do mestıc specles over a 40 year period from 1935 to 1974 Out,G.( 1989). ın the Republıc ol South Afrıca IL Tumours occuring ın Pheochromocytoma in dogs: A ret· rospective study of nIne cases (1 981- ı 987). Can. Vet Onderstepoort J. Vet.Res., 49, 205·209. J., 30, 526·527. Bosland, M.C. and Bar, A.(1984). Some lunctional cha Patnaik. A.K. Erlandson. R.A., Ueberman. P.H., Welc racterıstics of adrenal medullary tumour in aged male hes, C.D. and Marretta, S.M.(1990). Extra-adrenal phe wistar rats. Vet.Pathol., 21, 129-140. ochromocytoma(Paraganglioma) in a cat. JAVMA .• 197, 104-106. Bouayad, H . Feeney, D A.. Caywood, D.D. and Hayden, D.W.(1987). Pheochromocytoma leiomyoma. Luna, L.G (1968). Manual of Histologlc Staining Methods Anderson, J.R.(1985). ''Muir's TeX1book of Pathology" sheep and J.Comp.Pathol., 97, 267-271. in dogs: 13 cases Wesı, J.L.(1975). Bovine pheochromocytoma: Case re ( 1980-1985). JAVMA. 191, 1610- 1615. port and review of literature. Am.J. Vet.Res., 36, 1371- 1373. Capen. C.C. (1978) Tumours of the Endocrin ·Giands. In "Tumours in Domestic Anımals" 2nd ed.. Ed.by Moulton. Yovıch, J.V., Horney, F.D.and Hardee, G.H.(1984). Phe J.E.. Unıversity of Calıfornıa Press. Los Angeles. ochromocytoma ın the horse and maasurement of no· repinephrine levels ın horses. Can. Vet. J , 25, 2 1-25. Carpenter. J.L and Childers. HE.(1988). Haemorrhagic pheochromocytoma In dog. JAVMA. 193, 157H572. 151