near east medıcal journal - Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi

Transkript

NEAR EAST MEDICAL JOURNAL - YAKIN DOĞU TIP DERGİSİ
YEAR - YIL: 2011
VOLUME - CİLT: 1
ISSUE - SAYI: 2
NOVEMBER - KASIM
Owner – Sahibi
Dr. Suat İrfan GÜNSEL
Honorary Editor – Onursal Editör
Prof.Dr. Gamze MOCAN KUZEY
Editor-in-Chief – Baş Editör
Prof.Dr. Mustafa Asım ŞAFAK
Assistant Editors – Yardımcı Editörler
Prof.Dr. Hasan BESİM
Prof.Dr. Finn RASMUSSEN
Editor of Basic Sciences
Temel Bilimler Editörü
Editor of Medical Sciences
Dahili Bilimler Editörü
Prof.Dr. Nazmi ÖZER
Editor of Surgical Sciences
Cerrahi Bilimler Editörü
Prof.Dr. Kubilay ÇETİNKAYA
Prof.Dr. Fatma Tümay SÖZEN
Editor of Pediatric Sciences
Pediatrik Bilimler Editörü
Prof.Dr. Nerin Nadir BAHÇECİLER
Publishing Editor
Yayın Editörü
Prof.Dr. Ali ÇETİN
Editor of Biostatistics
Biyoistatistik Editörü
Prof.Dr. Ergun KARAOĞLU
Publication Type – Yayın Türü
International Periodic – Uluslararası Süreli Yayın
Language – Yayın Dili
English & Turkish – İngilizce ve Türkçe
Publication Period – Yayımlanma Periyodu
3 issues per year – Yılda 3 sayı
Address – Adres
Web Site – Web Sitesi
http://nemj.neu.edu.tr
e-mail – e-posta
[email protected]
Near East University Faculty of Medicine Dean’s Office, Nicosia, TRNC.
Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı, Lefkoşa, KKTC.
i
Editorial Board of Medical Sciences
Dahili Bilimler Editörler Kurulu
Prof.Dr. Nail BULAKBAŞI
Doç.Dr. Aliye TOSUN
Yrd.Doç.Dr. İlker İPEKDAL
Yrd.Doç.Dr. Aslı Feride KAPTANOĞLU
Yrd.Doç.Dr. Serap SOYTAÇ İNANÇLI
Editorial Board of Surgical Sciences
Cerrahi Bilimler Editörler Kurulu
Prof.Dr. Ali Ulvi ÖNDER
Doç.Dr. Orgun DEREN
Yrd.Doç.Dr. Tolga GÜLER
Yrd.Doç.Dr. Kadir Koray BAŞ
Yrd.Doç.Dr. Cem ÇOMUNOĞLU
Editorial Board of Basic Sciences
Temel Bilimler Editörler Kurulu
Editorial Board of Biostatistics
Biyoistatistik Editörler Kurulu
Prof.Dr. Nedim Sezgin İLGİ
Prof.Dr. Nedime SERAKINCI
Yrd.Doç.Dr. Murat UNCU
Prof.Dr. Osman HAYRAN
Doç.Dr. Erdem KARABULUT
Dr. Umut ARSLAN
Publishing Coordinators – Yayın Koordinatörleri
Prof.Dr. Abdullah Erkan TARHAN
Doç.Dr. Nazan ÇOBANOĞLU
Publishing General Secretary – Yayın Genel Sekreteri
Yrd.Doç.Dr. Emil MAMMADOV
Publishing Secretariat – Yayın Sekreteryası
Yrd.Doç.Dr Hasan Mete İNANÇLI.
Yrd.Doç.Dr. Tunis ÖZDOĞANOĞLU
Yrd.Doç.Dr. Belde TARHAN
Yrd.Doç.Dr. Mehmet YAMAN
Uz.Dr. Fuat Türköz ÇİNER
Uz.Dr. Ufuk GENÇALP
Uz.Dr. Kaya SÜER
Uz.Dr. Pembe Hare YİĞİTOĞLU
Uz.Ody. Hatice GARABLİ EĞİTMEN
İngilizce Editörü – Editor of English Language
Dr. Türkan ARCA, Ph.D.
Türkçe Editörü – Editor of Turkish Language
Dr. Şevket ÖZNUR, Ph.D.
ii
Web Site Editor – Web Sitesi Editörü
Ali Erdinç KÖROĞLU
Web Site Assistant Editor – Web Sitesi Editör Yardımcısı
Batur KAÇAMAK
SCIENTIFIC BOARD
Prof.Dr. Tülin Akan
Prof.Dr. Nevzat Alkan
Prof.Dr. YücelAnadolu
Prof.Dr. Emel Türk Arıbaş
Prof.Dr. Teslime Atlı
Prof.Dr. Jagdish Butany
Prof.Dr. Cemal Cingi
Prof.Dr. Onur Çelik
Prof.Dr. Meral Çetin
Prof.Dr. Yaşar Çokkeser
Prof.Dr. Ç.Erden Daphan
Prof.Dr. Özgür Deren
Prof.Dr. Mehmet Doğanay
Prof.Dr. Michael J. Droller
Prof.Dr. Belma Durupınar
Prof.Dr. Jonathan I. Epstein
Prof.Dr. Ayşe Erbay
Prof.Dr. Emel Erkek
Prof.Dr. Serpil Erol
Prof.Dr. Deniz Doğru Ersöz
Prof.Dr. Deniz Gökengin
Prof.Dr. Kemal Görür
Prof.Dr. Tayfun Güngör
Prof.Dr. Serhat Gürpınar
Prof.Dr. Hamit Hancı
Prof.Dr. Serhat İnaloz
Prof.Dr. Armağan İncesulu
Prof.Dr. Michael Kattan
Prof.Dr. Yusuf K. Kemaloğlu
Prof.Dr. Mehmet Kıyan
Prof.Dr. Nural Kiper
Prof.Dr. Eric Klein
Prof.Dr. Ali Kutsal
Prof.Dr. W. Robert Lee
Prof.Dr. Latife Mamıkoğlu
Prof.Dr. Nuray Bayar Muluk
Prof.Dr. Birsen Mutlu
Prof.Dr. Onur Odabaşı
BİLİMSEL KURUL
Prof.Dr. M.Dilara Öğünç
Prof.Dr. Uğur Özçelik
Prof.Dr. Haluk Öztürk
Prof.Dr. Mack Roach
Prof.Dr. Bülent Satar
Prof.Dr. William U. Shipley
Prof.Dr. Joseph A. Smith
Prof.Dr. Mark S. Soloway
Prof.Dr. Utku Şenol
Prof.Dr. Ayşe Willke Topçu
Prof.Dr. Bülent Topuz
Prof.Dr. Necla Eren Tülek
Prof.Dr. Cemil Uygur
Prof.Dr. Roberto Verna
Prof.Dr. Ata Nevzat Yalçın
Prof.Dr. Yıldız Yeğenoğlu
Prof.Dr. Taner Yılmaz
Prof.Dr. Köksal Yuca
Prof.Dr. Ayşe Yüce
Doç.Dr. Mustafa Altındiş
Doç.Dr. Kemal Arda
Doç.Dr. Nurten Bakan
Doç.Dr. Çetin Lütfi Baydar
Doç.Dr. Yaşar Bayındır
Doç.Dr. Orhan Baylan
Doç.Dr. İlknur Haberal Can
Doç.Dr. Salih Cesur
Doç.Dr. Emel Çalıkoğlu
Doç.Dr. Seyra Erbek
Doç.Dr. Taner Kemal Erdağ
Doç.Dr. İlgen Ertam
Doç.Dr. Melek Güra
Doç.Dr. Göknur Haliloğlu
Doç.Dr. Ali İnal
Doç.Dr. M.Tayyar Kalcıoğlu
Doç.Dr. Erkan Karataş
Doç.Dr. Turgut Karlıdağ
Doç.Dr. Hasan Karsen
Doç.Dr. Selçuk Kılıç
Doç.Dr. Göksel Kıter
Doç.Dr. Dilek Yeşim Metin
Doç.Dr. Haldun Oğuz
Doç.Dr. Fatih Özaltın
Doç.Dr. Şerife Gül Öz
Doç.Dr. Müge Özcan
Doç.Dr. Nail Özgüneş
Doç.Dr. Cansın Saçkesen
Doç.Dr. Tutku Soyer
Doç.Dr. Orhan Şencan
Doç.Dr. Güneş Şenol
Doç.Dr. G.Sönmez Tamer
Doç.Dr. Hale Toklu
Doç.Dr. Selma Tosun
Doç.Dr. Vedat Turhan
Doç.Dr. Pınar Türkmenoğlu
Doç.Dr. Behiye Uğur
Doç.Dr. Ahmet Ural
Doç.Dr. Gülen Eda Utine
Doç.Dr. Dilek Uygur
Doç.Dr. Şule Ünal
Doç.Dr. Ebru Yalçın
Yrd.Doç.Dr. Ali Acar
Yrd.Doç.Dr. Serhat Birengel
Yrd.Doç.Dr. Nebahat Dikici
Yrd.Doç.Dr. Haluk Erdoğan
Yrd.Doç.Dr. Çiğdem Kader
Uz.Dr. Ali Akdoğan
Uz.Dr. Elif Aktaş
Uz.Dr. Defne Altıntaş
Uz.Dr. Nazan Çiledağ
Uz.Dr. Habib Gedik
Uz.Dr. Serkan Sertel
Uz.Dr. Özge Uysal Soyer
Uz.Dr. Ayşe Senem Şahlı
Uz.Dr. Erdal Şimşek
Uz.Dr. Murat Varlı
Uz.Dr. Dilek Yağcı
iii
AUTHORS GUIDELINES
The original manuscript and illustrations suitable for publication should be sent by a
link at http://nemj.neu.edu.tr online. You can follow the state of your manuscript
at this website by the manuscript number.
EDITORIAL POLICIES AND PROCEDURES
Near East Medical Journal (NEMJ) provides a forum for publishing clinical research in all areas of medicine from clinical to
basic research, publishes retrospective, prospective clinical studies experimental studies, reviews, case reports, editorial
discussions, letter to editor, describing to surgical technique as “how I do it”, discussions about scientific books.
Manuscripts written in both English or Turkish may be received for evaluation by NEMJ, but should include an title, abstract
and key-words in both English and Turkish. The Journal commits to rigorous peer review, and stipulates freedom from
commercial influence, and promotion of the highest ethical and scientific standards in published articles.
Articles are accepted for publication on the condition that they are original, are not under consideration by another journal, or
have not been previously published. Direct quotations, tables, or illustrations that have appeared in copyrighted material
must be accompanied by written permission for their use from the copyright owner and authors.
ETHICS
o The Journal adheres to the principles set forth in the Helsinki Declaration (http://www.wma.net/en/30publications/
10policies/b3/index.html) and holds that all reported research involving “Human beings” are conducted in accordance with
such principles. Reports describing data obtained from research conducted in human participants must contain a
statement in the MATERIAL AND METHODS section indicating approval by the institutional ethical review board and
submission of “informed consents” by the participants.
o All papers reporting experiments using animals must include a statement in the MATERIAL AND METHODS section
giving assurance that all animals have received human care in compliance with the Guide for the Care and Use of
Laboratory Animals (www.nap.edu/catalog/5140.html ) and indicating approval by the institutional ethical review board.
o Case reports should be accompanied by INFORMED CONSENT whether the identity of the patient is disclosed or not.
o If the proposed publication concerns any commercial product, the author must include in the cover letter a statement
indicating that the author(s) has (have) no financial or other interest in the product or explaining the nature of any relation
(including consultancies) between the author(s) and the manufacturer or distributor of the product.
o If “Ethics Committee Approval” is required for an article, document obtained from ethics committee should be sent to
NEMJ by e-mail ([email protected]).
o It is the authors’ responsibility to prepare a manuscript that meets ethical criteria.
COPYRIGHT
In accordance with the Copyright Act of 1976, a transmittal letter signed by all authors should accompany the manuscript.
This letter must contain the following statements:
In consideration of the NEMJ’s reviewing and editing submission, “manuscript title”, the author(s) undersigned transfers,
assigns, and otherwise conveys all copyright ownership to Near East University in the event that such work is published
in the NEMJ. If this is not possible, an e-mail should be sended to [email protected] by each author by his/her
personal e-mail account after the manuscript was accepted for publication. This mail will be prepared as:
1. The subject of the mail will contain “CR” letters and the manuscript number which is supplied by the editorial
ship. An example for subject name is: “11-001-CR”
2. This mail shold contain the following statement: “In consideration of the NEMJ’s reviewing and editing
submission, ‘manuscript title’, the author(s) undersigned transfers, assigns, and otherwise conveys all
copyright ownership to Near East University in the event that such work is published in the NEMJ.
3. The name of the author, his/her academic degree and institutional affiliation will take place at the bottom of
the maiil as signature.
Published manuscripts become the property of the publisher and may not be published elsewhere without written permission
of NEMJ editorial boards.
MANUSCRIPT CATEGORIES
ORIGINAL ARTICLES: Submission should present research that is pertinent to the field and focus on how the findings can
be applied to the practice of otolaryngology. Original contributions should include:
o Structured abstract; no more than 250 words, which contains (1) purpose, (2) materials and methods, (3) results, and
(4) conclusion. Abbreviations and references should not appear in the abstract.
o Key Words; at least three key-words (MeSH-terms) should be mentioned according to medical subject headings.
o Instruction - Materials and Methods – Results – Discussion – Conclusion - References
CURRENT REVIEWS: Reviews are prepared either directly or upon invitation. Clinically applicable practice-oriented reviews
of topics of contemporary interest and importance will be considered for publication.
Preferred structure of review articles
o Prepare a structured abstract of no more than 250 words followed by at least 3 keywords (MeSH terms) on the same page
o Objectives - Data source - Study selection – Results – Conclusion - References
Data source: Summarize briefly the data source, including time restrictions and exact indexing quick terms used for article retrieval from any bibliographic databases, including restriction to any specific language such as English or to human subjects.
Study selection: Describe criteria used to select studies for detailed review from those identified as relevant to the topic.
CASE REPORTS: These submissions should be case reports of unusual merit that report new information. Manuscripts
should include brief illustrations not more than four.
Case reports may include; Abstract, less than 150 words, is not need to be structured–Introduction-Case presentation that is
clear and concise -Differential diagnosis with supporting testing - Therapeutic aproach (if present) - Conclusion - References
LETTER TO THE EDITOR: Letters to the Editor are welcomed but should be limited to 700 words and no more than 10
references. No abstract and keywords required.
iv
MANUSCRIPT FORMAT AND STYLE
Manuscripts will be prepared by using a word processor, like microsoft office word or open office word programs. A short
RUNNING TITLE with one or two words will be given by authors for every manuscript. This short running title should appear
on the upper left corner of each page. Every section will be a separate word files:
o Title page (title)
o Main text (abstract, key words, text, acknowledgements, references) (text),
o Individual tables (tab1, tab2, …),
o Figures (fig1, fig2, …) - Figure legends (legend)
These files have to be called with running title. For example “title-ear.effusion”, “text-ear.effusion”, tab1-ear.effusion”, “fig1ear.effusion”, “legend-ear.effusion”, etc…
TITLE PAGE
On the title page, the title should be specific and clear. Abbreviations should not be used in the title.The title should appear
in English and Turkish. Title page will include each author’s name, highest academic degree, and institutional affiliation,
mailing address, telephone number and if facsimile number if present. Corresponding author will be mentioned with an
asterisk “*”, if not the first author will be accepted as corresponding author. Identify the meeting at which the paper was
presented prior to publication, if any, and grantor(s) of financial support obtained by the authors for the research, if any.
MAIN TEXT
The title of the manuscript must take place at the beginning of the “main text” without names of authors. Avoid uncommon
abbreviations in the text; when they must be used, spell terms out in full at first appearance, followed by the abbreviation in
parentheses. All measurements should be in SI (metric) units. Use generic names for durugs and nonproprietary descriptions
of products and equipment.
TABLES AND ILLUSTRATIONS
Tables should be prepared by table function of the related word process program. The excel or similar programs could not
be used for preparation of the tables. Every table should be labeled and numbered. Indicate their placement in the text in
consecutive numeric order.
Each figure must be identified individually (e.g., Figure 1, Figure 2, etc.) and within the text of the manuscript. Authors may
either prepare the label of the figures or legends in a separate file. Authors will be charged for color illustrations in print. Color
illustrations online are free of charge. The Publisher will provide, upon request, an estimate of the cost of color artwork.
o All figures must be submitted as a separate attachment file. Do not insert figures into the main document
o "Attached Figures" must be identified within the "Main Text" of the paper. The "Attached Figures" must be labeled.
o Authors may either type the label in the "Caption/Legend" box or add a text box onto each figure.
Digital art needs to be created/scanned and saved and submitted as either a TIFF or an EPS, at least 300 dpi.
Figure legends: Each figure must be accompanied by an explanatory legend. They should be brief and specific, and they
should appear on a separate legend file. Use scale markers in the image for electron micrographs, and indicate the type of
stain used. Explain all symbols used in the figure.
REFERENCES should be arranged in order of citation in the text and numbered consecutively. All references must be cited
in the text. References should not be appeared in the structured abstract.
Journal article more than four authors;
1. Ishiyama A, Ishiyama GP, Lopez I, et al. Histopathology of idiopathic chronic recurrent vertigo. Laryngoscope 1996;
106(11): 1340-7.
Journal article in press;
2. Şafak MA, Göçmen H, Samim E, Özeri C. Canal wall down tympanoplasty. Gazi Medical J (in press).
Journal article in a supplement;
3. Paganini EP, Latham D, Abdulhadi M. Practical consideration of recombinant human erythropoietin therapy. Am J Kidney
Dis 1989; 14(suppl 1): 19-36.
Complete book;
4. Paparella MM, Shumrick DA, Gluckman JL, et al (eds): Otolaryngology (ed 3). Philadelphia, PA, Saunders, 1991.
Chapter of book;
5. Luxon LM. Causes of balance disorders, in Stephens D (ed); Adult Audiology, in Kerr AG (ed): Scott-Brown’s
Otolaryngology (ed 5). London, Butterworth, 1987, pp 157-202.
Manuscript Checklist (Before submission)
o Title page with complete mailing address, telephone of all authors.
o Generating a running title which is composed with one or two words.
o Abstract in structured format and keywords in English and Turkish.
o Figures, tables and legends as separate files.
DISCLAIMER
The Publisher and the Editor-in-Chief cannot be held responsible for errors or any consequences arising from the use of
information contained in the journal, the views and opinions expressed do not necessarily reflect those of the Publisher,
Societies and the Editors.
SENDING THE MANUSCRIPT
Your manuscripts prepared according to instructions have to be sent to the journal by the link at website
(http://nemj.neu.edu.tr) or by e-mail ([email protected]).
You may follow the stage of your manuscript by the website or the link below.
MANUSCRIPT FOLLWING LINK
https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?authkey=CJjIgNwP&key=0AvwBiEbTxed1dHpPYVNZbnUtTTJscTRiNXhsRkhLR3
c&hl=en_US&authkey=CJjIgNwP#gid=0
v
YAZARLARA BİLGİ
Yakın Doğu Tıp Dergisine makale göndermek için; http://nemj.neu.edu.tr adresine
bakabilirsiniz. Makalelerinizle ilgili gelişmeleri numarası ile bu adresten takip edebilirsiniz.
GENEL BİLGİLER
Yakın Doğu Tıp Dergisi (YDTD), tıbbın her dalı ile ilgili olabilecek retrospektif, prospektif veya deneysel araştırmalar,
derlemeler, olgu sunumları, editöryal yorum ve tartışmalar, editöre mektuplar, cerrahi teknikler, tıbbi kitap değerlendirmeleri
gibi konuları yayımlayan bilimsel bir dergidir.
Yayımlanmak için gönderilen makalelerin daha önce başka bir yerde yayımlanmamış veya yayımlanmak üzere halen
değerlendirme aşaması altında olmaması gerekir. Eğer makalede daha önce yayımlanmış; alıntı yazı, tablo, resim vs.
mevcut ise makale yazarı, yayın hakkı sahibi ve yazarlarından yazılı izin almak ve bunu makalede belirtmek zorundadır.
Bilimsel toplantılarda sunulan özetler, makalede belirtilmesi koşulu ile kabul edilir.
Makale bilimsel değerlendirme için işleme alındıktan sonra, başlık (title) sayfasında belirtilmiş olan yazar isimleri ve
sıralaması esas alınır.
ETİK SORUMLULUK
o Dergi, “İnsan” öğesinin içinde bulunduğu tüm çalışmalarda Helsinki Deklerasyonu Prensipleri’ne uygunluk
(http://www.wma.net/en/30publications/10policies/b3/ index.html) ilkesini kabul eder. Bu tip çalışmaların varlığında
yazarlar, makalenin MATERYAL VE METOD bölümünde bu prensiplere uygun olarak çalışmayı yaptıklarını, kurumlarının
etik kurullarından ve çalışmaya katılmış insanlardan “Aydınlatılmış Onam” (informed consent) aldıklarını belirtmek
zorundadır.
o Çalışmada “Hayvan” öğesi kullanılmış ise yazarlar, makalenin MATERYAL VE METOD bölümünde Guide for the Care
and Use of Laboratory Animals (www.nap.edu/catalog/5140.html) prensipleri doğrultusunda çalışmalarında hayvan
haklarını koruduklarını ve kurumlarının etik kurullarından onay aldıklarını belirtmek zorundadır.
o Olgu sunumlarında hastanın kimliğinin ortaya çıkmasına bakılmaksızın hastalardan “Aydınlatılmış Onam” alınmalıdır.
o Eğer makalede direkt-indirekt ticari bağlantı veya çalışma için maddi destek veren kurum mevcut ise yazarlar; kullanılan
ticari ürün, ilaç, firma, vb. ile ticari hiçbir ilişkisinin olmadığını ve varsa nasıl bir ilişkisinin olduğunu (konsültan, diğer
anlaşmalar), editöre sunum sayfasında bildirmek zorundadır.
o Makalede “Etik Kurul Onayı” alınması gerekli ise; alınan belge tarayıcıdan elektronik ortama çevrilecek e-mail
([email protected]) ile online olarak ulaştırılacaktır.
o Makalelerin etik kurallara uygunluğu yazarların sorumluluğundadır.
YAYIN HAKKI
1976 Copyright Act’e göre, bütün yazarlar tarafından imzalanmış yayın haklarının devredildiğini bildiren bir mektup makale ile
birlikte postalanmalıdır. Bu mümkün değilse makale kabul edildikten sonra her bir yazarın kendi mail adresinden yayın
haklarının devredildiğini belirten elektronik posta gönderilmelidir. Bu mektup şekilde olmalıdır:
1. İlgili mail mutlaka [email protected] adresine gönderilmelidir.
2. Gönderilen mailin KONU bölümüne makalenin takip numarası ile birlikte CR ibaresi yer almalı . Örnek: 11-001-CR
3. İlgili yazıda şu ifadeler olmalı "NEMJ Editörlüğüne,” ...” başlıklı bilimsel çalışmanın yazarı olarak, makalemin Near East
Medical Journal tarafından YAYINLANMASINA ve YAYIM haklarının kullanılmasına izin veriyorum."
4. Mailin altına Yazarın ADI-SOYADI, AKADEMİK ÜNVANI, ÇALIŞTIĞI KURUM vb bilgilerin içerdiği İMZA yerine geçecek
ifadeler olmalıdır.
5. Bu mail her bir makale için HER BİR YAZARDAN AYRI AYRI gelmelidir.
Makale yazarlarına, yazıları karşılığında herhangi bir ücret ödenmez. Yazarlar, http://nemj.neu.edu.tr internet adresinden
ulaşacakları “Yayın Hakları Devir Formu”nu doldurup, fax veya posta yoluyla göndermelidirler.
YAZI ÇEŞİTLERİ
ARAŞTIRMALAR: Kliniklerde yapılan prospektif-retrospektif ve her türlü deneysel çalışmaların yapısı şu şekilde olmalıdır:
o Bölümlendirilmiş özet; ortalama 200-250 kelimeden oluşan (1) amaç, (2) materyal-metot, (3) bulgular ve (4) sonuç
bölümlerinden oluşmalıdır. Özette kısaltma ve referans numarası kullanılmamalıdır.
o Anahtar Kelimeler; indeks medikusta yer alan konu başlıklarına uygun en az üç anahtar kelime verilmelidir.
o Giriş - Materyal ve Metot – Bulgular – Tartışma – Sonuç – Teşekkür - Kaynaklar
DERLEME: Doğrudan veya davet edilen yazarlar tarafından hazırlanır. Tıbbi özellik gösteren her türlü konu için son tıp
literatürünü de içine alacak şekilde hazırlanmalıdır. Konuyla ilgili lehte ve aleyhte görüşlere yer verilmeli, yazarın kendi
önerisine göre bir sonuca bağlanmalıdır. Yazarın o konu ile ilgili basılmış yayınlarının olması özellikle tercih nedenidir. Şu
bölümlerden oluşmalıdır;
o Özet; bölümlendirilmiş olması gerekmez ve 250 kelimeyi geçmemelidir.
o Doküman kaynağı - Çalışma seçim kriterleri – Sonuç - Kaynaklar
o Konunun aktarımında kullanılan başlık ve alt başlıklarda numaralandırma sistemi kullanılmalıdır. Örneğin 1. Tanım, 1.1.
İnsidans, 1.2. Etiyoloji, 2. Tedavi, 2.1. Medikal Tedavi, 2.2. Cerrahi Tedavi vb…
Doküman kaynağı: Çalışmanın konusunu oluşturan alanda yapılan taramanın kriterleri (yıl, dil, insan-hayvan çalışması vb),
arama terimleri belirtilmelidir. Çalışma seçim ölçütleri: Taranan çalışmaların kabul etme ve reddetme kriterleri açıklanmalıdır.
OLGU SUNUMU: Nadir görülen, tanı ve tedavide farklılık gösteren olguların sunulduğu makalelerdir. Olgu sunumları açık ve
net olan en fazla 4 şekil içermelidir. Şu bölümlerden oluşmalıdır;
o Özet; bölümlendirilmiş olması gerekmez ve 150 kelimeyi geçmemelidir.
o Giriş - Olgu Sunumu; açık ve net olmadır - Ayırıcı Tanı – Tedavi – Sonuç – Kaynaklar
EDİTÖRE MEKTUP: Editöre mektuplar 700 kelimeyi aşmamalı, kaynak sayısı onun üzerinde olmamalıdır. Editöre
mektuplarda özet ve anahtar kelime gerekmez.
vi
MAKALELERİN YAZIM FORMATI VE SİTİLİ
Makaleler bir bilgisayar yazım programıyla (Microsoft Office Word, Open Office Word vb) hazırlanmalıdır. Makalenin rumuzu
olarak bir veya iki kelimeden oluşan bir kısa başlık oluşturulmalıdır. Makalenin her bir bölümü ayrı bir digital dosya halinde
hazırlanmalıdır;
o Başlık sayfası (title)
o Ana metin (özet, anahtar kelimeler, abstract, key words, metin, teşekkür bölümü, kaynaklar) (text),
o Tablolar (tab1, tab2, …)
o Şekiller (fig1, fig2, …)
o Şekil alt yazıları (legend)
Bu dosyalar isimlendirilirken kısa başlık kullanılmalıdır.
Örneğin “title-ear.effusion”, “text-ear.effusion”, “tab1-ear.effusion”, “fig1-ear.effusion”, “legend-ear.effusion” vb…
BAŞLIK
Başlık sayfasında makalenin başlığı konuyu anlatacak şekilde kısa ve net olmalıdır. Hem Türkçe, hem İngilizce başlık bir
arada verilmelidir. Başlık sayfasında bütün yazarların tam isimleri, akademik ünvanları, çalıştıkları kurum, elektronik
posta adresleri, telefon numaraları ve varsa belgegeçer numaraları bulunmalıdır. İletişim kurulacak yazar yıldız “*”
işaretiyle belirtilmelidir, belirtilmemişse ilk sıradaki yazar kabul edilecektir. Makale daha önce herhangi bir toplantıda
sunulmuşsa belirtilmedir.
ANA METİN
Ana metin hazırlanırken her iki dilde başlık tekrar bulunmalıdır. Başlıkta kısaltma kullanılmamalıdır. Metin içinde kullanılan
kısaltmaların ilk geçtiği yerde tam yazılımı verilmeli, parantez içinde kısaltması yazılmalıdır. Ölçü birimi olarak metrik birimler
tercih edilmeli, diğer birimler açıklayıcı olarak istenirse parantez içinde ayrıca verilebilir. İlaçların ticari isimleri yerine jenerik
isimleri kullanılmalıdır.
TABLOLAR VE ŞEKİLLER
Tablolar word programlarındaki tablo hazırlama menüsüyle hazırlanmalıdır. Tablo hazırlanmasında excel ve benzeri
programlar kullanılmamalıdır. Tablolar metin içindeki geçiş sırasına göre numaralandırılmalı ve isimlendirmelidir.
Şekiller metin içinde geçiş sırasına göre numaralandırılmalıdır. Şekil alt yazıları ayrı bir dosya olarak hazırlanmalıdır. Renkli
olarak basılması istenilen fotoğraflar için ücret talep edilebilir. Online olarak yayınlanacak makalelerdeki renkli fotoğraflar için
ücret talep edilmez. Her bir şekil ayrı bir dosya olarak eklenmelidir. Şekiller metin içinde numaraları ile refere edilmelidir.
Şekil alt yazıları için ayrı bir dosya hazırlanmalıdır (legend).
Dijital olarak gönderilecek şekillerin TIFF veya EPS formatında olması ve en az 300 dpi çözünürlüğe sahip olması gerekir.
Şekil alt yazıları açıklayıcı, mümkün olduğunca kısa ve net olmalıdır. Mikroskobik görüntülerde büyütme derecesi, kullanılan
boyalar ayrıca belirtilmelidir. Şekil üzerinde kullanılan sembollerin açıklaması yapılmalıdır. Alıntı olarak kullanılan çizimler,
tablolar veya 200 kelimeyi geçen metin bölümleri için yazardan ve yayınevinden alınmış yazılı izin makale ile birlikte
gönderilmelidir.
KAYNAKLARIN YAZILIMI
Kaynaklar yazı içinde geçiş sırasına göre numaralanmalıdır. Özet içinde referans numarası kullanılmamalıdır. Yazar ismi 5
ve daha çok ise ilk üç isim sonrasında ve.ark. kısaltması kullanılabilir. Dört yazarlı referanslarda tüm isimler belirtilmelidir.
Kaynak Yazılımı İçin Örnekler
4 isimden çok yazarı olan makale yazılımı;
1. Ishiyama A, Ishiyama GP, Lopez I, et al. Histopathology of idiopathic chronic recurrent vertigo. Laryngoscope 1996;
106(11): 1340-7.
Baskıda olan makale yazılımı;
2. Şafak MA, Göçmen H, Samim E, Özeri C. Canal wall down tympanoplasty. Gazi Medical J (in press).
Ek sayı olarak basılan makale yazılımı;
3.
Paganini EP, Latham D, Abdulhadi M. Practical consideration of recombinant human erythropoietin therapy. Am J
Kidney Dis 1989; 14(suppl 1): 19-36.
Kitapların kaynak gösterilmesi;
4. Paparella MM, Shumrick DA, Gluckman JL, et al (eds): Otolaryngology (ed 3). Philadelphia, PA, Saunders, 1991.
Kitaptan bir bölümün kaynak gösterilmesi;
5. Luxon LM. Causes of balance disorders, in Stephens D (ed); Adult Audiology, in Kerr AG (ed): Scott-Brown’s
Otolaryngology (ed 5). London, Butterworth, 1987, pp 157-202.
MAKALE HAZIRLANMASINDA SON KONTROL LİSTESİ
o Title: Bütün yazarların ünvanları, kadroları, elektronik posta adresleri, telefon numaraları başlık sayfasında bulunmalı.
o Rumuz:Bir iki kelimelik kısa başlık oluşturulup dosya isimlerinde kullanılmalı.
o İki dilde hazırlama: Hem Türkçe, hem İngilizce bölümlendirilmiş özet ve anahtar kelimeler hazırlanmalı.
o Ana metin: Ana metinde yazar isimleri olmamalı, özet ve abstract ile başlamalı, anahtar kelimeler unutulmamalı.
o Ek dosyalar: Şekiller, tablolar ve alt yazılar ayrı dosyalar halinde olmalı.
YASAL SORUMLULUK: Dergide yayınlanan makalelerde veya reklamlarda savunulan görüşler, öne sürülen tezler ve her
türlü alıntıdan doğan sorumluluk yazarlara ve ilgili reklamın kurumuna aittir, derginin editörlüğü, yayın kurulları, hakemleri ve
yayıncı sorumlu tutulamaz.
MAKALENİN GÖNDERİLMESİ: Yukarıdaki formata göre hazırlanmış olan çalışmanız web sitesi (http://nemj.neu.edu.tr)
üzerindeki link aracılığıyla veya e-mail ([email protected]) ile gönderilebilir.
Yazıların takibi için editörlüğün size bildirdiği makale numarası kullanılarak gerek websitesi (http://nemj.neu.edu.tr)
üzerindeki link üzerinden, gerek aşağıdaki link üzerinden açılacak tablo aracılığı ile yapılabilir.
MAKALE TAKİBİ İÇİN LİNK
https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?authkey=CJjIgNwP&key=0AvwBiEbTxed1dHpPYVNZbnUtTTJscTRiNXhsRkhLR3
c&hl=en_US&authkey=CJjIgNwP#gid=0
vii
FROM THE EDITOR
EDİTÖRDEN
Dear Colleagues,
Sayın Meslektaşlarım,
Four months after our first issue we are introducing the Yakın Doğu Tıp Dergisinin ilk sayısından 4 ay sonra, 2011
yılının ikinci ve birinci cildin son sayısıyla tekrar sizlerle
second issue of 2011, which is also the last issue of
Volume One. I would like to share with you some news buluşuyoruz. Bu vesile ile son 4 ay içinde Üniversitemiz ve
Tıp Fakültemiz ile ilgili öne çıkan olayları paylaşmak
about our University and the Faculty of Medicine
istiyorum.
regarding these past four months.
Gagavuzya Özerk Cumhuriyetinin 20. kuruluş yıldönümünü
Our Founding Rector, Dr. Suat İ. Günsel, was invited
kutlamalarına onur konuğu olarak davet edilen Kurucu
as a guest of honor and given the honorary citizenship
Rektörümüz Sayın Dr. İ.Suat Günsel’e, Gagavuzya fahri
of the Autonomous Territorial Unit of Gagauzia at its
vatandaşlığı verilmiştir. Gagavuzya Cumhurbaşkanı Sayın
20th anniversary celebrations. Mihail Formuzal, the
Mihail Formuzal tarafından 7 Kasım 2011 tarihinde Sayın
President of the Autonomous Territorial Unit of
Günsel’e 20. yıl şeref madalyası takdim edilmiştir.
Gagauzia, presented a Medal of Honor to Dr. Günsel
Cumhurbaşkanı yaptığı konuşmada, Gagavuzya’lı 50
on the 7th of November, 2011. In his speech, President
öğrencinin eğitimine yaptığı katkılardan dolayı Sayın
thanked Dr. Günsel for supporting the education of 50
Günsel’e teşekkür etmiştir. Gagavuzya ile Yakın Doğu
Gagauzian students. A protocol agreement was signed
Üniversitesi Hastanesi arasında imzalanan bir protokol ile
between Gagauzia and Near East University Hospital
Gagavuzya vatandaşlarına avantajlı sağlık hizmeti
to provide healthcare to Gagauzian citizens with special
sunulması konusunda anlaşılmıştır. Sayın Günsel
advantages. Dr. Günsel gave a speech to Gagauzian
Gagavuzya halkına hitaben yaptığı konuşmada sağlık ve
Community and stated that healthcare and education
eğitimin insanlığın en doğal ihtiyaçları olduğunu ve bu
are the most natural needs of the humanity and that he
alanda Gagavuzya halkının yanında olmaktan mutlu
is happy to support Gagauzian citizens in this aspect.
olduklarını dile getirdi. Üniversitemiz ve Tıp Fakültemiz için
We are congratulating our Founding Rector for his
onur verici bu başarıdan dolayı Kurucu Rektörümüz Sayın
achievement which has been a source of honor for
İ.Suat Günsel’i kutluyoruz.
our University and the Faculty of Medicine.
Amerika’da Las Vegas’da 20 Ekim 2011 tarihinde Bill
The World Association of Societies of Pathology and
Laboratory Medicine ( WASPaLM ) meeting took place Clinton’ın açılış konuşmasıyla başlayan Patoloji Dernekleri
ve Tıp Laboratuvarları Dünya Birliği (WASPaLM - World
in Las Vegas, USA, on the 20th of October, 2011, with
Association of Societies of Pathology & Laboratory
an opening speech from Bill Clinton. In this meeting,
Medicine) toplantısında, Kurucu Dekanımız ve dergimizin
our Founding Dean and our Journal’s Honorary Editor
Onursal Editörü Sayın Prof.Dr. Gamze Mocan Kuzey
Prof. Dr. Gamze Mocan Kuzey was elected as the
birliğin başkanlığına seçilmiştir. Sayın hocamızın bu
President of the society. This success of our Dean has
başarısı, Üniversitemiz, Tıp Fakültemiz ve Dergimiz için
made all of us proud. We congratulate Prof. Dr. Gamze
Mocan Kuzey and wish her further success in her new gurur kaynağı olmuştur. Kendisini kutluyor, yeni görevinde
başarılar diliyoruz.
mission.
Yakın Doğu Üniversitesi’nin sahip olduğu donanımlı ileri
Due to the vast facilities and experienced staff of Near
teknolojik altyapısı ve deneyimli kadrosu sayesinde, 13
East University a COMMANDO operation was
Ekim 2011 tarihinde KBB Anabilim Dalı öğretim üyelerince
performed on the 13th of October, 2011, by NEU
Kıbrıs Adası’ında ilk kez COMMANDO operasyonu
Faculty of Medicine ENT Department. Such an
uygulanmıştır. Üstelik yaklaşık 10 saat süren operasyon
operation was performed in Cyprus for the first time.
internet üzerinden on-line olarak canlı yayınlanmış, tüm
Over 3000 people from all around the world watched
dünyadan 3000‘in üzerinde izleyici tarafından izlenmiştir.
this 10 hour operation live online. Rapid arc technology
Postoperatif 3.haftada hastaya Rapid Arc tekniğiyle
assisted IMRT was applied to the same patient 3
radyoterapi başlanmış ve hasta sağ-salim olarak şifa ile
weeks after the surgery. The patient was discharged
taburcu edilmiştir. Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi’nin
from our hospital with good health. This has been an
sahip olduğu modern teknolojik olanakları ortaya koyması
excellent example of Near East University Hospital’s
açısından güzel bir örmek oluşturmuştur.
technological facilities and its capable medical team.
Prof. Dr. Mustafa Asım Şafak
Editor- in- chief
Prof.Dr. Mustafa Asım Şafak
Baş Editör
ix
contents – içindekiler
2011;1(2)
Hastanede Kullanılan Kalıp Sabun ve Sıvı
Bacterial Colonization of Bar Soaps and Liquid
53
Sabunların Bakteriyel Kolonizasyonu
Soaps in Hospital Environments
ŞENOL G, ÇAKAN A, ÖZACAR R.
Combinations of Medical Plants Used as
Traditional Medicine in Northern Cyprus
60
Kuzey Kıbrıs’ta Geleneksel Tedavi Amacıyla
Kullanılan Tıbbi Bitki Karışımları
ÖZKUM D, OZAN Ç.
Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi
Seroprevalences of Hepatitis B,C,HIV and
69
Çalışanlarındaki Hepatit B,C,HIV Seroprevelansı
Hepatitis B Vaccination in Health Care Workers in
ve Hepatit B Aşılaması
Near East University Faculty of Medicine
KADER Ç, UNCU M, YÜRÜKER Ö, GÜLER E, ARIKAN A, EYYÜPLER FG, KIZILKANAT M, NAJAFPOUR M.
İlk Yılın Ardından Alt Gastrointestinal Sistem
Lower Gastrointestinal System Surgical Endoscopy 74
Cerrahi Endoskopi Sonuçlarımızın Retrospektif
Results After the First Year: A Retrospective
Analizi
Analysis
BAŞ KK, BESİM H, YAYCI SF, TARHAN B, DEREN S, COMUNOĞLU C, MOCAN KUZEY G.
Yabancı Cisim Aspirasyonunun Uzun Dönem
Long Term Effects of Foreign Body Aspiration:
82
Etkileri: Astım Şiddetinin Artması
Increase in Severity of Asthma
DALKAN C, ÇOBANOĞLU N, ÖZTÜRK H, COMUNOĞLU C, TEKGÜÇ H, GALİP N, BBAHÇECİLER N.
Psöriatik Artritle Karışan Bruselloza Bağlı Diz
Case Report of a Patient with Brucella Knee
86
Momoartriti: Olgu Sunumu
Monoarthritis Misdiagnosed as Psoriatic Arthritis
KAYAASLAN BÜ, YILMAZ GR, AKINCI E, YILDIZ S, EREN SS, ÖNGÜRÜ P, BODUR H.
Bir Trombotik Trombositopenik Purpura Olgusu
A Case of Thrombotic Thrombocytopenic Purpura
90
GENÇALP U, ABUDALAL U, TINAZLI M, EKER A, ÇİFTÇİ O, SÖZEN T.
Tinnitus and Quality of Life
95
Tinnitus ve Hayat Kalitesi
BAYAR MULUK N, ÇIRPAR Ö.
Indexes & Color Plate
x
101
İndeksler ve Renkli Resim
PROSPECTIVE STUDY
PROSPEKTİF ÇALIŞMA
BACTERIAL COLONIZATION OF BAR SOAPS AND LIQUID
SOAPS IN HOSPITAL ENVIRONMENTS
HASTANADE KULLANILAN KALIP SABUN VE SIVI SABUNLARIN
BAKTERİYEL KOLONİZASYONU
Güneş Şenol1,4 Aydan Çakan2,4 Rıfat Özacar3
MD; Department of Clinical Microbiology and Infectious Diseases
MD, 3 MD, Ass.Prof.; Department of Respiratory Medicine
4 Infectious Control Committee
Dr. Suat Seren Chest Diseases and Surgery Training and Research Hospital, Yenisehir, 35110,
Izmir, TR
1
2
ABSTRACT
Objectives: In this study, it was aimed to determine the
bacterial colonization of hand washing soaps in hospital
settings.
Material and Methods: This study was designed as a
comparative cross-sectional research in a teaching hospital
for chest diseases and chest surgery. Swaps were taken
from surfaces of soap bars at the sinks of hospital staff
working areas in the wards in December 2003. In 2004, the
hospital management has changed the hand washing policy
and liquid hand soaps have been decided to use. In June
2005, 44 swap cultures were taken from applicator tips of
liquid soaps. Conventional microbiologic methods were used
for culture of the swaps and identification of the isolates.
Results: Bacterial colonization was detected in 36 bars
(72%) out of 50 bar soaps. Totally 44 microorganisms were
yielded including mainly Pseudomonas aeruginosa,
Escherichia coli and Acinetobacter baumanii. Seven species
(15.9%) were isolated from liquid soaps, majority of which
was Pseudomonas sp. Nosocomial infection rate dropped
from 4.2% in 2003 to 2.2% in 2004.
Conclusion: It is necessary to use proper hand washing
items in proper conditions and rules dealing with hand
washing should be defined in health care settings. Liquid
soaps were concluded to be more suitable for hygienic hand
washing. Nosocomial infection rate was found to be lower in
the time period when liquid soaps were used compare to the
time period when bar soaps were used.
Key Words: hand washing, hospital infection, liquid hand
soap, soap bar
ÖZET
Amaç: Bu çalışmada, hastane ortamlarında kullanılan el
yıkama
sabunlarındaki
bakteriyel
kolonizasyonun
saptanması amaçlanmıştır.
Yöntem ve gereçler: Çalışma, bir göğüs hastalıkları ve
cerrahisi eğitim hastanesinde karşılaştırmalı kesitsel
araştırma olarak tasarlanmıştır. Hastane personelinin
çalışma alanlarındaki lavabolardaki kalıp sabunların
yüzeylerinden 2003 yılında sürüntü alınmıştır. Hastane
yönetimi, 2004 yılında el yıkama politikasını değiştirmiş ve
sıvı el sabunlarının kullanılmasına karar vermiştir. İkibin beş
yılında, sıvı sabun başlıklarından 44 sürüntü alınmıştır.
Sürüntü kültürleri ve üreyen mikroorganizmaların
tanımlanması geleneksel mikrobiyolojik yöntemlerle
yapılmıştır.
Bulgular: Elli kalıp sabunun 36’sında (%72) bakteriyel
kolonizasyon
saptanmıştır.
Başlıca
Pseudomonas
aeruginosa, Escherichia coli and Acinetobacter baumanii
içeren 44 mikroorganizma üremiştir. Sıvı sabunlardan
çoğunluğu Pseudomonas türü olan yedi mikroorganizma
izole edilmiştir. Hastane enfeksiyonu hızı, 2003 yılında
%4.2’ten 2004 yılında %2.2’ye düşmüştür.
Sonuç: Uygun el yıkama malzemelerinin uygun şartlar
altında kullanılması gereklidir ve el yıkama ile kurallar sağlık
tesisinde tanımlanmalıdır. Sıvı sabunlar hijyenik el yıkama
için daha uygun olduğu düşünülmüştür. Hastane
enfeksiyonları hızı sıvı sabun kullanıldığı dönemde kalıp
sabun kullanılan döneme göre daha düşük bulunmuştur.
Anahtar Sözcükler: El yıkama, hastane enfeksiyonu, kalıp
sabun, sıvı sabun
2011;1(2):53-59 - Received: 29.04.2011 - Accepted: 20.07.2011
53
Near East Medical Journal
INTRODUCTION
Hand carriage of bacteria is an important route of transmission of infection between patients and health care
workers.1-6 Hand hygiene has been
considered to be the most important
tool in noasocomial infection (NI)
control. Failure to perform appropriate
hand hygiene is supposed to be the
leading cause of NI and the spread of
multi-resistant microorganisms, and
has been recognized as a significant
contributor to outbreaks.
The microbial skin flora of the hands
consists of resident and transient
microorganisms. The resident microorganisms survive and multiply on the
skin. The transient microbial flora represent recent contaminants of the
hands acquired from colonized or
infected patients/clients or contaminated environment or equipment. Transient microorganisms are not the same
in everyone. In contrast to the resident
flora, the transient microorganisms
found on the hands of health care
personnel are more frequently implicated as the source of nosocomial
infections. The most common transient
flora includes gram negative coliforms
and Staphylococcus aureus. Hand
washing with plain soap is effective in
removing most transient microbial
flora.7-9 The mechanical action of
washing and rinsing removes most of
the transient bacteria.10-12
Health care workers wash their hands
in two ways:
i. The social hand wash, which is the
cleaning of hands with plain, nonmedicated bar or liquid soap and
water for removal of dirt, soil, and
various organic substances;
ii. The hygienic or antiseptic hand
wash, which is the cleaning of hands
with antimicrobial or medicated soap
and water. Most antimicrobial soaps
contain a single active agent and
are usually available as liquid pre-
54
parations. Appropriate hand washing results in a reduced incidence of
both nosocomial and communityacquired infections.13
Much studies have been written and
debated regarding the use of bar
versus liquid skin cleansers in relation
to infection control.7,14-22 In this study,
the aim is to detect and compare
bacterial contamination of soap bars
and antibacterial liquid soaps.
MATERIALS AND METHODS
Setting
Izmir Chest Diseases and Surgery
Training Hospital, the tertiary healthcare center in Western Turkey.
Materials
In December 2003, 50 swaps of surfaces of soap bars at the sinks of toilets
and working rooms of the wards were
collected. In 2004, the hospital
changed the hand washing policy and it
antiseptic liquid hand soaps were
begun to be used. In June 2005, 44
swaps were taken from tips of the
applicators of liquid soap containers
approximately at the same hospital
points. Swaps were taken from wet
surfaces of bars and tip of the
containers of liquid soaps. Soap bars
were plain soaps (Dalan Kimya AS,
Pınarbaşı, Izmir, Turkey). Liquid soaps
(Johnson Diversey, Istanbul, Turkey)
included formaldehyde (in trace
amount as antiseptic agent according
to label information). Despite the liquid
soaps in the hospital were called
antibacterial by the manufacturer, we
considered that formaldehyde included
in the liquid soaps served as a preservative rather than having an antibacterial effect.
Hospital Infection Control Procedure
Bacterial nosocomial agents of the
hospital were detected to be almost the
same between 2003 and 2004.
Antibiotic usage policy did not change
2011;1(2):53-59
Figure 1. Bacterial colonization rates of soap bars
Figure 2. Bacterial colonization rates of liquid soaps
and kind of disinfectants were not
differentiated in this term. Program of
hand hygiene education was similar in
both years to all hospital staff.
From liquid soaps, 7 (15.9%) microorganisms were detected at the 7 tips of
the total 44 containers such as: 5
(11.3%) P. aeruginosa, one (2.2%)
Proteus penneri and one (2.2%) Flavimonas oryzihabitans.
Microbiology
Swaps were dipped into the tubes
including 1 ml sterile saline. Samples
were brought to the microbiology laboratory without delay. Tubes were
vortexed for 15 seconds. 10 microliter
of substance was inoculated on blood
agar and Eosin-metlylene-blue (EMB)
agar at 370C overnight. Microorganisms were identified by conventional
microbiological methods and using
semi-automated bacterial identification
system (Crystal, BD, Sparks, USA).
There was no differences in laboratory
techniques between 2003 and 2004.
STATISTICS
Fisher’s exact and Chi-square tests
were used for calculating significance
of difference of colonization rates
between bar soaps and liquid soaps
and also comparing rates of nosocomial infections.
Comparison of the rates of bacterial colonization between soap bars and liquid
soaps were given in figure 2 and 3.
Bar soaps were found to be significantly more colonized than the liquid
soaps (p<0.0001). P. aeruginosa was
the most frequent isolate in both
groups.
Nosocomial infection rate was 4.2%
(651 cases in 15371 hospitalized
patients) in 2003 versus 2.2% (360
cases in 16222 hospitalized patients) in
2004. Difference in rates of hospital
infections was statistically significant
between 2003 and 2004 (p<0.0001).
RESULTS
Among 50 swaps of bar soaps, 36
(72%) swaps were found to be
colonized. A total of 44 microorganisms
were iso-lated. Numbers of species
were seen in figure 1.
Pseudomonas aeruginosa (36%) was
the most frequent isolated bacteria
followed by Escherichia coli (12%) and
Acinetobacter baumanii (10%).
Figure 3. Distribution of bacterial agents colonizing on the
soaps
55
DISCUSSION
The purpose of hand washing is to
remove soil, organic material and transient microorganisms from the skin.
This method of hand decontamination
is still required for the majority of
routine health care related procedures.
The most common hand cleaning
agents are bar soaps and liquid soap.
Bar soaps are frequently misused because they are typically stored in contact with moisture and remain moist for
long periods of time. It's usually kept in
a container, on or next to a wash basin.
It usually resides in wet surface. Bar
soap becomes jelly mass and difficult
to use effectively. This supplies an
environment which provides the perfect
opportunity for bacteria and organisms
to grow. Most bars of soap in communal areas are used by a number of
different people. This means that one
bar of soap can be in direct contact
with skin bacteria from more than one
person, and may harbour live pathogenic bacteria.22 Cross infection can
and does occur under these circumstances.23
CDC recommends placement on a
drainable rack between uses for bar
soaps.6 Soap racks that promote
drainage of all water from the bar
should be installed. In addition, there
should be easy access to replacements
when soap is lost, dropped, melted, or
consumed. Small soap bars that can
be changed were also recommended
to be used in preference to larger bars
that are more likely to melt or become
colonized with bacteria.24
Liquid soap on the other hand is much
cleaner to use. Liquid soap is dispensed straight from a plastic container. It has not been exposed to skin
bacteria or other contaminants. As a
result, cross contamination is not likely
to occur, providing a cleaner, more
hygienic alternative.23
56
Debate has ensued concerning the
presence of bacteria on bar soaps.
Some studies supported the idea of bar
soaps to be improper material for hand
washing in healthcare settings. McBride et al.23 reported that bar soaps
were found to have higher bacterial
cultures after use than liquid soaps. In
another study, Kabara and Brady15
obtained samples from bar and liquid
soaps from 26 public bathrooms. Liquid
soaps were found to be negative for
bacteria, while 100% of the 84 samples
obtained from bar soaps yielded
positive cultures.15 In an epidemiological study, the researchers isolated
several strains of Pseudomonas from
45 of 353 environmental samples used
by multiple providers (13%) and found
that the 5 most common strains were
frequently found on patients. They also
affirmed that the hands are a major
vehicle for the transfer of Pseudomonas bacteria and implicated bar soap in
its spread.14 Other groups of researchers have found that bacteria survive
on soap bars in continuous use in
public lavatories, even when cultured
48 hours following their last use.15,22
The role of the soap dish in infection
control has also been studied. Despite
of CDC recommendations most health
care settings like our hospital had used
soap dishes instead of drainable racks.
Jarvis et al showed that supplies used
for hand washing can be contaminated
with gram-negative organisms if they
are not completely dried. Swabs had
been collected from soap dishes on six
wards and from a bacteriology
laboratory on four consecutive days in
their study. The sludge of the dish was
found to be colonized predominantly
with gram-negative bacteria. This
colonization persisted, even when
medicated iodophor bar soap was
used.25 In our study, dishes were found
wet and surfaces of soaps were
generally covered by squashy mass
and bars were found to be heavily
2011;1(2):53-59
contaminated (%88).
Most researchers have concluded that
it would be prudent to encourage the
use of liquid skin cleansers rather than
bar soap (24). Even though scientific
evidence suggests that bar soap has a
higher bacterial count than liquid soap
following use;16,23 however, studies
have failed to show the transfer of
these micro-organisms to the hands on
subsequent use.19-21 Some researchers
have disputed observations that bar
soap are likely to transfer bacteria.
They studied 16 adults who washed
with Escherichia coli-inoculated bars
using their normal hand washing procedure and none of the 16 subjects
had detectable levels of the bacterium
on their hands.21
Few clinical studies have defined the
absolute indications for hand washing
with plain soaps versus hand antisepsis with antimicrobial products. Occasionally, plain soaps have becme
contaminated, which may lead to
colonization of hands of personnel with
gram negative bacilli.26 Controlled trials
have not documented decreased infection with the use of an antiseptic agent
over plain soap for routine hand
washing in the general health care
setting. The degree of reduction in
microbial numbers on the hands of
health care providers necessary to
protect the recipient of care has not
been defined. A few studies have
suggested that antiseptic agents may
be preferable for the care of patients if
there is a possibility of antimicrobial
resistant organisms, such as in intensive care units, in the presence of
antimicrobial resistant organisms, and
under conditions of heavy microbial
soiling (e.g., in the presence of infection or a high level of contamination
with organic matter such as feces).27-33
We found much lower contamination
rate in liquid soaps compared to bar
soaps, although they didn’t include
suggested antibacterial agents for hand
antisepsis such as triclorasan or chlorhexidine. However, liquid soaps would
be expected to be sterile. So, there
should be problems with the handling.
Honestly, we determined that no strict
procedures had been followed in the
wards for how often liquid dispensers
were going to be cleaned, disinfected
or exchanged. After the results were
taken, procedures were described for
handling and usage of liquid soaps and
dispensers immediately. Although,
hospital infection rates between 2003
and 2004 did decreased significantly,
authors thought that difference should
be due to the education of hand
hygiene and other standard precautions as well as changing hand
washing materials.
In conclusion, correct use of hand
washing materials is more important
than choosing the kind of soaps.
Hypothesis of transferring microorganisms to health-care workers’ hands
via contaminated soap bars has not
been confirmed. Antibacterial or not,
liquid soaps seem to be more suitable
alternative for hygienic hand washing.
Proper handling of liquid soap should
be implemented wherever they are
used in the hospital. Compliance of the
hand washing is more important than
the kind of the soap.
AKNOWLEDGEMENT
Authors thank to formerly Infection
Control Nurses Ms. Aynur Sayın, Ms.
Arzu Cengiz; present intensive care
nurse Ms. Sultan Kaftan; medical
technologists Mrs. Sirin Mendi and Mrs.
Leyla Ozdemir for their diligent collaboration and assistance for collecting
swaps.
REFERENCES
1. Larson E. A causal link between hand washing and
risk of infection? Examination of the evidence. Infect
Control Hosp Epidemiol 1988; 9: 28-36.
2. Larson E, Mayur K, Laughon BA. Influence of two
hand washing frequencies on reduction in colonizing
flora with three hand washing products used by health
care personnel. Am J Infect Control 1989; 17: 83-8.
57
3. Nystrom B. Impact of handwashing on mortality in
intensive care: Examination of the evidence. Infect
Control Hosp Epidemiol 1994; 15: 435-6.
4. Gruendemann BJ, Larson EL. Antisepsis in current
practice. In: Rutala WA, ed. Disinfection, sterilization
and antisepsis in health care. Washington, DC:
Association for Professionals in Infection Control and
Epidemiology, Inc and Polyscience Publications, Inc,
1998: 183-5.
5. Larson EL. Hand washing and skin preparation for
invasive procedures. In: Olmsted RN, ed. APIC
infection control and applied epidemiology principles
and practice. St. Louis: Mosby, 1996:Chapter 19.
6. Boyce JM, Pittet D. Guideline for hand hygiene in
health-care settings. Morbidity and Mortality Weekly
Report 2002; 5:1– 48.
7. Larson EL, APIC Guidelines Committee. APIC
Guideline for hand washing and hand antisepsis in
health care settings. Am J Infect Control 1995; 23:
251-69.
8. Reybrouck G. Handwashing and hand disinfection. J
Hosp Infect. 1986; 8: 23.
9. Bettin K, Clabots C, Mathie P, et al. Effectiveness of
liquid soap vs. chlorhexidine gluconate for the removal
of Clostridium difficile from bare hands and gloved
hands. Infect Control Hosp Epidemiol 1994; 15: 697702.
10. Gould D, Chamberlain A. Gram-negative bacteria. The
challenge of preventing cross-infection in hospital
wards: a review of the literature. J Clin Nurs 1994; 3:
330-45.
11. Gould D. The significance of hand-drying in the
prevention of infection. Nurs Times 1994; 90: 33-5
12. Noskin GA, Stosor V, Cooper I, Peterson LR.
Recovery of vancomycin-resistant Enterococci on
fingertips and environmental surfaces. Infect Control
Hosp Epidemiol 1995;16:577-81
13. Kampf G, Kramer A. Epidemiologic background of
hand hygiene and evaluation of the most important
agents for scrubs and rubs. Clin Microbiol Rev 2004;
17: 863-93.
14. Bruun DS, McGarrlty GJ, Blakemore WS, Coniell LL.
Epidemiology of Pseudomonas aeruginosa infections:
determination of pyocin typing. J Clin Microbiol 1976;
3: 264-71.
15. Kabara JJ, Brady MB. Contamination of bar soaps
under 'in use' conditions. J Environ Pathol Toxicol
Oncol 1984: 5: 1-14
16. Kabara J. Bar soap and liquid soap. J Am Med Assoc
1985; 253: 1560-1.
17. Skewes S. Skin care rituals that do more harm than
good. Am J Nurs 1996; 96: 33-5.
58
18. Gilmore DS, Aeilts GD, Aeilts BA. Bruce SK, Jlmenez
EM, Schick DG, et al. Effects of bathing Pseudomonas
and Klebsiella colonization in patients with spinal cord
injuries. J Clin Microbiol 1981; 14: 404-7.
19. Heinze JE. Bar soap and liquid soap. J Am Med Assoc
1985; 251: 322- 3.
20. Heinze JE. The safety of bar soap. J Environ Pathol
Toxicol Oncol 1986; 6: 59-64.
21. Heinze JE, Yackovich F. Washing with contaminated
bar soap is unlikely to transfer bacteria. Epidemiol
Infect 1988; 101: 135-42.
22. Larson EL, Eke P1, Wilder MP, Laughon BE. Quantity
of soap as a variable in hand washing. J Infect Control
1987; 8: 371- 5
23. McBride ME. Microbial flora of in-use soap products.
Appl Environ Microbiol 1984; 48: 338-41.
24. Nix DH. Wound Care: Factors to Consider When
Selecting Skin Cleansing Products. J WOCN 2000;
27: 260-8.
25. Jarvis JD, Wynne CD, Enright L, Williams LID.
Handwashing and antiseptic-containing soaps in
hospital. J Clin Pathol 1979; 32: 73.
26. Sartor C, Jacomo V, Duvivier C, Tissot-Dupont H,
Sambuc R, Drancourt M. Nosocomial Serratia
marcescens infections associated with extrinsic
contamination of a liquid nonmedicated soap. Infect
Control Hosp Epidemiol 2000; 21:196–9.
27. Doebbeling BN, Stanley GL, Sheetz CT, et al.
Comparative efficacy of alternative hand-washing
agents in reducing nosocomial infections in intensive
care units. N Engl J Med 1992; 327: 88-93.
28. Minakuchi K, Yamamoto Y, Matsunaga, et al. The
antiseptic effect of a quick drying rubbing type
povidone-iodine alcoholic disinfectant solution.
Postgrad Med J 1993; 69: 23-6.
29. Webster J, Faogali JL, Cartwright D. Elimination of
methicillin-resistant Staphylococcus aureus from a
neonatal intensive care unit after hand washing with
triclosan. J Paediatr Child Health 1994; 30: 59-64.
30. Maki DG. Infections caused by intravascular devices
used for infusion therapy: pathogenesis, prevention,
and management. In: Bisno AL, Waldvogel FA, eds.
Infections associated with indwelling medical devices.
2nd ed. Washington, DC: American Society for
Microbiology Press, 1994:155-212.
31. Wade JJ, Casewell MW. The evaluation of residual
antimicrobial activity on hands and its clinical
relevance. J Hosp Infect 1991; 18: 23-8.
32. Wade JJ, Desai N, Casewell MW. Hygienic hand
disinfection for the removal of epidemic vancomycinresistant Enterococcus faecium and gentamicinresistant Enterobacter cloacae. J Hosp Infect 1991;
18: 211-8.
2011;1(2):53-59
33. Ehrenkranz NJ, Alfonso BC. Failure of bland soap
handwash to prevent hand transfer of patient bacteria
to urethral catheters. Infect Control Hosp Epidemiol
1991; 12: 654-62.
CORRESPONDENCE
Güneş Şenol, MD.
Department of Clinical Microbiology
and Infectious Diseases
Dr. Suat Seren Chest Diseases and
Surgery Training and Research
Hospital
Yenisehir, 35110, Izmir, TR
Tel
: 902324333333/2252
Fax : 902324587262
e-mail : [email protected]
59
PROSPEKTİF ÇALIŞMA
PROSPECTIVE STUDY
COMBINATIONS OF MEDICAL PLANTS USED AS TRADITIONAL
MEDICINE IN NORTHERN CYPRUS
Dudu ÖZKUM1 Çiğdem DEPRELİ OZAN2
Yrd.Doç.Dr., Dekan Yardımcısı, Farmasötik Botanik Anabilim Dalı
Yakın Doğu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
2 MSc., Biyoloji Öğretmeni, Yakın Doğu Koleji Fen Bölümü
Lefkoşa, KKTC
1
ÖZET
Bu çalışmada Kuzey Kıbrıs’ta kullanılan tıbbi bitki karışımları
belirlenmiştir. Araştırma materyalini oluşturan tıbbi bitki
örnekleri Eylül 2010-Haziran 2011 tarihleri arasında Kuzey
Kıbrıs’taki 5 ilçe ve bu ilçelere bağlı 35 yerleşim yerinden
yöre halkı ile birlikte toplanmıştır. Çeşitli tıbbi amaçlarla
halkın kullandığı 34 bitki karışımı kayıt edilmiştir. Bu
karışımların terkibine giren bitki taksonlarının bilimsel
tanımlarının yapılması sonucunda 20 familyaya ait 28 doğal
bitki taksonu ve 10 familyaya ait 14 kültür bitki taksonu
saptanmıştır. Bu bitki karışımları genellikle dahilen
dekoksiyon veya infüzyon ve haricen lapa halinde
hazırlanıp; jinekolojik hastalıklarda, soğuk algınlığında ve üst
solunum yolu enfeksiyonlarında, mide rahatsızlıklarında,
yaraların ve yanıkların, ekzama ve ağız içi yaralarının
tedavisinde, antispazmodik, antiromatizmal, laksatif, diüretik,
diş ağrısı giderici ve kolestrol düşürücü etkisi amacı ile
kullanılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Tıbbi bitkiler, etnobotanik, Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti (KKTC)
60
ABSTRACT
This study was carried out to reveal the combinations of
medicinal plant combinations used as traditional medicine in
Northern Cyprus. All the settlement centers of Northern
Cyprus (including 5 districts and 35 settlements that belong
to these districts) have been visited, the specimens of the
plants used as folk remedies have been collected with help
of the local participants from September 2010 to June 2011.
34 combinations of medicinal plants used by local people for
various purposes were recorded. As a result of identification
of medicinal plant specimens that are used as traditional
medicine, 28 taxa are wild and belong to 20 plant families
and 14 taxa are cultivated plants that belong to 10 families.
These taxa which have been introduced to content of these
combinations have been prepared generally as decoction or
infusion and externally as creamy mush; they have been
used for gynecological diseases, as antitussive in upper
respiratory system diseases, gastrointestinal disorders,
antispazmodic, antirheumatic, laxative, diüretic, as analgesic
for toothache and as hypolipidemic and used externally as a
remedy for wounds,burns, egzema and mouth ulcers.
Key words: Medicinal plants, ethnobotanic, Turkish
Republic of Northern Cyprus (TRNC)
2011;1(2):60-68
GİRİŞ
Bir toplumda kullanılan faydalı bitkilerin
etnobotanik çalışmaları o toplumun botanik kültürünün zenginliği ile yakından
ilgilidir. Zengin flora ve faunaya sahip
Akdeniz’de yer Kıbrıs adasında1-5
hastalıkların tedavisinde ve hastalıklardan korunmak için diğer tedavi
seçeneklerinin yanı sıra tıbbi olarak
kullanılan bitkilerden bahsedilir.3,6 Kıbrıs florasında 108’ı endemik 1,610 türe
rastlanır (endemizm oranı %6,7).7 Kıbrıs’ta bugüne kadar yapılan etnobotanik
çalışmalar, doğal florada bulunan tıbbi
bitkilerin halk arasında kullanımı uzun
yıllardan beri süregelen bir kültür zenginliğimizi ortaya koymuştur5,8-10 Kıbrıs’ın bilinen tıbbi bitki sayısı 623 civarındadır.3 Tıbbi bitkilerin Kıbrıs’ta zengin bir birikim oluşturması, tarihte birçok egemenliklere ev sahipliği yapmış
olması ve zengin bitki örtüsüne sahip
olması ile açıklanabilir.5,8-9,11 Halk tarafından kullanımı olan bitkilere ait bilgiler
etnobotanik çalışmalarla ortaya çıkarılmaktadır. Hızlı endüstrileşme, turizm,
köyden kente göç veya köylerde bitkileri tanıyan ve kullanan birçok kişinin
genellikle yaşlı olması veya vefat
etmesiyle halk tarafından kullanılan
bitkiler giderek unutulmakta ve bu çok
değerli bilgiler ne yazık ki kayıt edilmeden kaybolmaktadır. Bu sebeplerle
söz konusu bitkileri koruyabilmek ve
özellikle halk ilaçları konusundaki bilgileri derlemek üzere halkın geleneksel
tedavi ve gıda alanlarında faydalandığı
bitkiler ile ilgili bilgiler kayıt altına almak
amacıyla
etnobotanik
çalışmalara
önem verilmelidir.
Kıbrıs adasında da tıbbi bitkiler ile ilgili
etnobotanik çalışmalara4-6,8-9,11-22 bakıldığı zaman son zamanlarda bu konuya
olan ilgi ve önemin arttığını gözlemliyoruz. Aynı zamanda Kıbrıs’taki tıbbi
bitkilerin kimyasal içerikleri ve terapötik
etkilerinin incelenmesi araştırmaları10,2325
da bu tarz çalışmaları destekleyicidir.
Çalışmamız, Kuzey Kıbrıs’ta kullanılan
tıbbi bitkiler ile ilgili yüksek lisans tezine26 ek olarak tıbbi bitki karışımları ile
ilgili yapılan en kapsamlı çalışma
niteliğini taşımaktadır. Çalışmada, ülkemizde kullanılan doğal ve kültürü
yapılan tıbbi bitki karışımları araştırılmıştır. Tedavi amacıyla kullanılan bitki
karışımlarının terkibine giren bitki taksonları, bu karışımların tedavide hangi
amaçlarla ve yollarla kullanıldığı belirlenmiştir. Böylelikle bu çalışma ile ülkemizde kullanılan tıbbi bitkiler ile ilgili
bilinen bilgilere yeni katkılar sağlanması amaçlanmıştır.
MATERYAL METOD
Araştırmamızın
materyalini
Kuzey
Kıbrıs’ta Eylül 2010 - Haziran 2011
tarihleri arasında toplanan bitki örnekleri oluşturmaktadır. Araştırma konumuzla ilgili olarak Kuzey Kıbrıs’taki 5
ilçe (Gazi Mağusa, Girne, Güzelyurt,
İskele, Lefkoşa) ile bu ilçelere ait 35
bucak, köy ve kasabada yaptığımız
çalışmalar esnasında tıbbi amaçlarla
karışım halinde kullanılan doğal ve
kültür bitkileri belirlenmiş, ilgili yerleşim
yerlerinde yapılan anket çalışmaları
çerçevesinde bitkiler hakkında bilgi
toplanmıştır. Bu bilgiler; bitkinin bilimsel
adı, yöresel adı ve kullanılışı, hangi
kısmının, hangi etkiyi elde etmek amacıyla ve ne şekilde hazırlanarak (dekoksiyon, infüzyon, lapa, yakı, doğrudan ve diğer şekilde), ne kadar dozda, ne kadar sürede, hangi zamanlarda
(sabah, öğle, akşam) kullanıldığı sorgulanarak kaydedilmiştir Bu tıbbi bitki
karışımlarını oluşturan bitki taksonları
yerel halktan bilgi ve deneyimi olan
kişilerin yardım ile araziden toplanarak
herbaryum materyali halinde hazırlanmıştır. Bitki örnekleri Flora of Cyprus1,2
ve Flora of North Cyprus27,28 eserlerinden yararlanılarak teşhisleri yapılmış,
bilimsel ve Türkçe adları saptanmıştır.
Ayrıca teşhisler sırasında Üniversitemizin Herbaryum’undan ve bazı kaynak
kitaplardan da3,5 yararlanılmıştır. Bu
örneklerden doğal olan tıbbi bitkiler,
Yakın Doğu Üniversitesi Çevre Bilimleri
Enstitüsü
Herbaryum
Merkez’inde
bulunmaktadır.
61
BULGULAR
Araştırma yapılan bölgelerde halkın
geleneksel tedavide kullandığı bitki
karışımlarının değerlendirilmesi sonucunda 34 farklı karışım saptanmıştır.
Bu bitki karışımları 20 familyaya ait 28
doğal ve 10 familyaya ait 14 kültür bitki
taksonundan oluşmaktadır. Bitki karışımları genel olarak farklı 2 veya 3 bitki
taksonu içermektedir. Ancak karışım
10, 24 ve 27. tariflerde olduğu gibi tek
taksona şeker veya bal ilavesi yapılmıştır. Karışımları oluşturan bitkilerin
ait oldukları familya isimleri, bilimsel ve
yöresel isimleri ve oluşturdukları karışım numaraları Tablo’da verilmiştir.
Bitki taksonları oluşturdukları karışım
sayılarına göre değerlendirildiğinde 8
karışımın içinde yer alan Mentha
piperitum ve Salvia fruticosa’nın en
fazla kullanılan bitkiler olduğu Tablo’da
görülmektedir. Bu bitkiler sırasıyla
Citrus limon (6 karışımın içinde), Origanum sp. ve Olea europaea (5 karışımın
içinde), Syzygium aromaticum, Vitis
vinifera ve Zingiber officinale (3 karışımın içinde), Petroselinum crispum,
Sambucus nigra, Ceratonia siliqua,
Rosmarinus officinalis, Malva sylvestris, Pimenta officinalis, Sesamum indicum, Piper nigrum, Hordeum vulgare
ve Urtica urens (2 karışımın içinde) taksonları izlemektedir.
TARTIŞMA
Bitki karışımlarının hazırlanışı, uygulanışı ve kullanım amacına ait bilgiler
“Bitki Karışımları” başlığı altında
ayrıntılı olarak verilmiştir.
Bitki Karışımları
Doğal bitki karışımları
Karışım 1: Pistacia atlantica veya
Pistacia lentiscus fındık büyüklüğünde
akması (gövde yaralarından akan sakız), Olea europaea meyvesinden elde
edilen 50 ml ılık yağ ile karıştırılarak,
haricen alttan vajinal bölgeye bir bez
62
yardımı ile yerleştirilir. Kasık ağrıları
tedavisinde kullanılır.
Karışım 2: Pimpinella cretica veya
Pimpinella anisum’dan elde edilen yağ,
rakı yapımı (Vitis vinifera dan elde
edilen etil alkol, su, Pimpinella sp. ve
çok az şekerle hazırlanır) sırasında
karışıma eklenir. Akciğer kanserine iyi
geldiği için kullanılır. Günde iki su
bardağı rakı, iyileşinceye kadar tüketilir.
Karışım 3: Sinapis alba yaprak ve
Olea europaea meyvesinden elde
edilen yağ, lapa haline getirilir ve
romatizmal
ağrıların
tedavisinde
kullanılır.
Fındık
büyüklüğünde
kremimsi içerik romatiz-ma ağrılarının
olduğu bölgeye günde üç kez,
iyileşinceye kadar sürülür.
Karışım 4: Opuntia ficus-indica gövde
ve Hordeum vulgare tohumlarından
elde edilen dekoksiyon çayı, böbrek
taşlarını düşürücü etkisi için tüketilir.
İki-üç gövde ve 100 g arpa tohumu, 5 lt
suda kaynatılıp soğutulduktan sonra,
günde üç bardak, iyileşinceye kadar
içilir.
Karışım 5: Sambucus nigra çiçeklerinden ve Rosa damascena’dan elde
edilen gülsuyu karışımından elde edilen infüzyon çayı, haricen, göz yorgunluklarını giderici ve çapaklanma önleyici etkisi için tüketilir. Üç çay kaşığı
kurutulmuş çiçek 1 lt kaynar suda demlenmeye bırakılır soğutulur ve içerisine
10 damla gül suyu ilave edilir. Pamuk
yardımı ile gözlere kompres yapılır.
Günde üç kez, iyileşinceye kadar kullanılır.
Karışım 6: Sambucus nigra çiçeklerinden ve Petroselinum crispum dalı ve
yaprağı karışımından elde edilen dekoksiyon, dahilen, anne sütünü artırıcı
etkisi için tüketilir. İki çay kaşığı kurutulmuş çiçek ve iki dal ince kıyılmış
maydanoz yaprağı, 1 lt suda kaynatılır.
Günde iki çay bardağı, lohusalık boyunca içilir.
2011;1(2):60-68
Tablo: Karışımları Oluşturan Bitkilerin Familyası, Bilimsel İsimleri, Yöresel İsimleri, Karışım Numarası
FAMİLYA
BİLİMSEL İSMİ
YÖRESEL İSMİ
KARIŞIM NO
Anacardiaceae
Pistacia atlantica L.
Pistacia lentiscus L.
Pimpinella cretica Poir.
Pimpinella anisum L.
Petroselinum crispum (Miller) Nayman
ex.A. W. Hill
Sinapis alba L.
Opuntia ficus-indica (L.) Miller
Sambucus nigra L.
Ceratonia siliqua L.
Hypericum triquetrifolium Tura.
Juglans regia L.
Origanum sp.
Origanum syriacum L.
Origanum majorana L. var. majorana
Çitlembik, Çitlemit, Mezleki
Sakızağacı,Şinya,Şinno,Mastik, Çitlemit
Anason
Anason
Maydanoz
1
1
2
2
6
Lapsana, Yabani hardal
Mısır inciri, Babutsa
Siyah mürver
Harnup, Harup, Keçiboynuzu
Sarı kantaron, Binbirdelik Otu
Adi ceviz, Ceviz
4
4
5,6
9
9
10
11,12,15,28, 29
Origanum majorana L. var. tenuifolium
Weston
Rosmarinus officinalis L.
Salvia fruticosa Mill.
Mentha piperita L.
Laurus nobilis L.
Persea americana Mill.
Cinnamomum camphora L.
Malva sylvestris L. var. oxyloba
Pimenta officinalis (L.) Merrill
Syzygium aromaticum L.
Eucalyptus sp.
Eucalyptus camaldulensis Dehnhardt
Eucalyptus tereticornis Sm
Olea europaea L.
Sesamum indicum L.
Pinus brutia Tenore.
Piper nigrum L
Hordeum vulgare L.
Punica granatum L.
Ranunculus bullatus ssp. cytheraeus
(Hal.) Vierhapper
Rubus sanctus Schreber
Rosa damascena Mill.
Citrus limon L.
Citrus sinensis (L.) Osbeck
Citrus reticulata L.
Camellia sinensis L.
Tilia rubra TC.
Urtica urens L.
Vitis vinifera L.
Zingiber officinale L.
Süpürgeotu, Mercanköşk, Dağ kekiği,
Şapika, Şapşişa, Kekik
Biberiye, Lazmarin
Adaçayı, Garafan
Nane
Akdeniz defnesi, Defne
Avocado
Tarçın
Ebegümeci, Gömeç
Yeni bahar
Karanfil
Apiaceae
Brassicaceae
Cactaceae
Caprıfoliaceae
Fabaceae
Hypericaceae
Juglandaceae
Lamiaceae
Lauraceae
Malvaceae
Myrtaceae
Oleaceae
Pedaliaceae
Pinaceae
Piperaceae
Poaceae
Punicaceae
Ranunculaceae
Rosaceae
Rutaceae
Theaceae
Tiliaceae
Urticaceae
Vitaceae
Zingiberaceae
Kekik
Süpürgeotu, Mercanköşk, Dağ kekiği,
Şapika, Şapşişa, Kekik
13,18
11,13-17,29,30
11,12,25-30
18
31
33
33
19,20
16,33,34
18
Efgalitto, Okaliptüs, Sıtma ağacı.
Efgalitto, Okaliptüs, Ekalipto, Sıtma ağacı.
Zeytin
1,3,9,21,22
Susam
7,8
Kızılçam
20
Karabiber
17,26
Arpa
4,21
Nar
8
Düğün çiçeği
22
Böğürtlen, Orman üzümü
Orman gülü
Limon+
Portakal
Mandalina
Yeşil çay
Ihlamur
Isırgan
Üzüm
Zencefil
23
5
17,23,25,29,31,32
32
32
14
33
21,24
2,20,22
16,33,34
63
Karışım 7: Ceratonia siliqua meyvelerinden elde edilen bir kaşık pekmez
ve Sesamum indicum’dan elde edilen
bir kaşık tahın karıştırılır ve kan yapıcı
etkisi için tüketilir. Günde bir kaşık,
iyileşinceye kadar yenilir.
Karışım 8: Ceratonia siliqua meyvelerinden elde edilen bir kaşık pekmez,
Sesamum indicum’dan elde edilen bir
kaşık tahın, Punica granatum’un meyve
tanelerinden bir kaşık karıştırılır ve kan
yapıcı, demir yükseltici, laksatif, ekspektoran etkisi ve aspermi tedavisi için
tüketilir.
Karışım 9: Hypericum triquetrifolium
çiçekleri ve Olea europaea meyvesinden elde edilen yağ karıştırılarak elde
edilen lapa, haricen, deri yanık tedavisi
için kullanılır. Günde iki kez, iyileşinceye kadar yanıklara sürülür.
Karışım 10: Juglans regia meyveleri,
şeker ve bir miktar su kaynatılır, elde
edilen macunun, ağız içi yaraları, aftları
ve boğaz ağrıları tedavisi için tüketilir.
Günde bir çorba kaşığı macun, iyileşinceye kadar tüketilir.
Karışım 11: Taze ya da kuru Origanum
sp., Mentha piperita ve Salvia fruticosa
yapraklarından ve genç sürgünlerinden
elde edilen infüzyon/dekoksiyon çayı,
dahilen, soğuk algınlıkları, boğaz ağrıları tedavisi, spazmolitik ve midevi etkisi için tüketilir. İki-üç taze veya bir tatlı
kaşığı kuru yaprak, kekik, nane ve
adaçayı 1 lt suda kaynatılır / kaynar
suya atılır. Günde iki-üç çay bardağı,
iyileşinceye kadar içilir.
Karışım 12: Taze ya da kuru Origanum
sp. ve Mentha piperita yapraklarından
ve genç sürgünlerinden elde edilen
infüzyon / dekoksiyon çayı, dahilen,
spazmolitik ve midevi etkisi için tüketilir.
İki-üç taze veya bir tatlı kaşığı kuru
yaprak, kekik ve nane 1 lt suda
kaynatılır / kaynar suya atılır. Günde iki
üç çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
Karışım 13: Rosmarinus officinalis
taze/kuru yaprak ve genç sürgünleri ile
64
Salvia fruticosa yapraklarından elde
edilen infüzyon çayı, dahilen üst solunum yolu enfeksiyonları tedavisi, diüretik ve midevi etkisi için tüketilir. Bir dalın
tüm yaprakları/bir tatlı kaşığı ince
kıyılmış lazmarin ve adaçayı yaprakları, 1 lt kaynar suya eklenir ve demlenmeye bırakılır. Günde bir çay bardağı,
Karışım 14: Salvia fruticosa yaprak ve
genç sürgünleri ile hazır poşet yeşil çay
(Camellia sinensis) karıştırılması ile
elde edilen dekoksiyon çayı, dahilen,
üst solunum yolu enfeksiyonları tedavisi ile midevi, öksürük giderici ve antidepresan etkisi için tüketilir. İki-üç dal
adaçayının tüm yaprakları, bir poşet
yeşil çay 1 lt suda kaynatılır. Günde ikiüç çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
genç sürgünleri ile Origanum sp. Yapraklarının karıştırılması ile elde edilen
infüzyon/dekoksiyon çayı, dahilen, üst
solunum yolu enfeksiyonları tedavisi ile
kolesterol düşürücü etkisi için tüketilir.
İki-üç dal adaçayının tüm yaprakları, bir
çay kaşığı kekik yaprağı 1 lt kaynar
suya atılır/kaynatılır. Günde iki-üç çay
bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
genç sürgünleri ile hazır poşet Pimenta
officinalis, Zingiber officinale ve Syzygium aromaticum tozu ile elde edilen
dekoksiyon çayı, dahilen, üst solunum
yolu enfeksiyonları ve hazımsızlık tedavisi ile östrojen artırıcı etkisi için tüketilir. İki-üç dal adaçayının tüm yaprakları, bir çay kaşığı bahar, zencefil ve
karanfil 1 lt suda kaynatılır. Günde ikiüç çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
genç sürgünleri, hazır poşet Piper nigrum tozu ile Citrus limon suyu karışımından elde edilen infüzyon çayı,
dahilen, üst solunum yolu enfeksiyonları ve soğuk algınlıkları tedavisi ile
midevi etkisi için tüketilir. İki-üç dal
adaçayının tüm yaprakları, ½ çay
kaşığı limon suyu ve ½ çay kaşığı
2011;1(2):60-68
karabiber 1 lt kaynar suya konulur ve
demlenmeye bırakılır. Günde iki-üç çay
Karışım 18: Laurus nobilis taze/kuru
defne ile taze / kuru Rosmarinus officinalis ve Eucalyptus sp. yaprak karışımından elde edilen dekoksiyon çayı
dahilen, antiromatizmal etkisi için tüketilir. Üç-dört defne yaprağı, bir tatlı
kaşığı efgalitto ve lazmarin yaprağı, 1 lt
suda kaynatılır. Günde iki çay bardağı,
Karışım 19: Malva sylvestris var.
oxyloba yapraklarından elde edilen
lapa, haricen, arı sokmalarına karşı
tedavi edici etkisi için kullanılır. Ezilmiş
beş yaprak ve üç tatlı kaşığı zeytinyağı
karıştırılır, fındık büyüklüğünde karışım
ilgili bölgeye tatbik edilir. Günde iki kez,
iyileşinceye kadar sürülür.
Karışım 20: Pinus brutia kabukların
Vitis vinifera’dan elde edilen sirke ile
kaynatılması ile hazırlanan karışım
haricen, diş ağrılarını giderici etkisi için
tüketilir. 50 ml sirke ve 50 g parça çam
kabuğu kaynatılır, soğutulduktan sonra
gargara yapılır. Günde iki kez, iyileşinceye kadar tedaviye devam edilir.
Karışım 21: Hordeum vulgare bitkisi
gövde ve genç sürgünleri, Urtica urens
ve Malva sylvestris yaprakları ile Olea
europaea yağı karışımından elde edilen lapa, antiromatizmal etkisi için
kullanılır. Genç sürgünleri ile birlikte üçdört gövde, iki ısırgan ve gömeç
yaprağı ile 100 ml zeytinyağından elde
edilen karışım ezilerek, iki saat bekletilir, ilgili eklem yerlerini tatbik edilir.
Fındık büyüklüğünde lapa, günde iki
kez, üç gün boyunca kullanılır.
Karışım 22: Ranunculus bullatus ssp.
cytheraeus yaprakları ve çiçekler zivaniyada (Kıbrıs’a özgü Vitis vinifera’dan
elde edilen alkollü sıvıda bekletildikten
sonra, Olea europaea yağı eklenerek
elde edilen lapa, haricen, egzama
tedavisi için tüketilir. Üç-dört yaprak ve
çiçek 100 ml alkolde üç gün bekletilir.
Daha sonra süzülerek katı pelte içine
50 ml zeytinyağı eklenir ve karıştırılarak lapa elde edilir. Fındık büyüklüğündeki lapa, günde üç kez, iyileşinceye kadar ilgili bölgeye tatbik edilir.
Karışım 23: Rubus sanctus kökleri ve
Citrus limon suyu karışımından elde
edilen dekoksiyon çayı, dahilen, antihiperglisemik ve böbrek taşlarını düşürücü etkisi için tüketilir. Bir kök, 5 lt limon
suyu ve 5 lt su içerisinde kaynatılır.
Günde bir su bardağı iyileşinceye kadar içilir.
Karışım 24: Urtica urens öğütülmüş tohum ve bal karışımı, dahilen, antitümör
etkisi için tüketilir. Beş adet tohum
öğütülüp balla karıştırılır, günde bir tatlı
kaşığı, 2-3 hafta boyunca yenilir.
Kültür/doğal olmayan bitki
karışımları
Pimpinella anisum karışım 2 deki kullanım ile aynı şekilde kullanılmaktadır.
Karışım 25: Mentha piperita taze ya da
kuru yapraklarından ve genç sürgünlerinden elde edilen infüzyon/dekoksiyon çayına Citrus limon suyu eklenir
bazende bal ve dahilen, üst solunum
yolu enfeksiyonları tedavisi ile midevi,
öksürük giderici ve spazmolitik etkisi
için tüketilir. İki-üç taze yapraklı dal 700
ml suda kaynatılır/kaynar suya atılır, iki
çay kaşığı limon suyu eklenir. Günde
iki-üç çay bardağı, iyileşinceye kadar
içilir.
kuru yapraklarından ve genç sürgünlerinden elde edilen infüzyon/dekoksiyon
çayına Piper nigrum eklenir, dahilen,
üst solunum yolu enfeksiyonları, soğuk
algınlıkları ve ses kısıklığı tedavisi ile
öksürük giderici ve spazmolitik etkisi
için tüketilir. İki-üç taze yapraklı dal 700
ml suda kaynatılır/kaynar suya atılır, bir
çay kaşığı karabiber eklenir. Günde ikiüç çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
kuru yapraklarından ve genç sürgünlerinden elde edilen infüzyon/dekoksiyon
çayına bal eklenir, dahilen, üst solunum
65
yolu enfeksiyonları, soğuk algınlıkları
ve ses kısıklığı tedavisi ile öksürük
giderici, spazmolitik ve midevi etkisi için
tüketilir. İki-üç taze yapraklı dal 700 ml
suda kaynatılır/kaynar suya atılır, bir
çay kaşığı karabiber eklenir. Günde ikiüç çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
kuru yapraklarından, genç sürgünlerinden ve Origanum sp. yapraklarından
dahilen, spazmolitik etkisi için tüketilir.
İki-üç taze yapraklı nane dalı ve bir çay
kaşığı kekik 700 ml suda kaynatılır/kaynar suya atılır. Günde iki-üç çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
kuru yapraklarından, genç sürgünlerinden, Origanum sp. ve Salvia fruticosa
yapraklarından elde edilen infüzyon/dekoksiyon çayına, bal ve Citrus limon
suyu eklenir, dahilen, midevi etkisi için
tüketilir. İki-üç taze yapraklı nane dalı
ve bir çay kaşığı kekik 700 ml suda
kaynatılır/kaynar suya atılır, bir çay
kaşığı limon suyu eklenir. Günde iki-üç
çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
kuru yapraklarından, genç sürgünlerinden ve Salvia fruticosa yapraklarından
dahilen, spazmolitik etkisi için tüketilir.
İki-üç taze yapraklı nane dalı ve bir çay
kaşığı kekik 700 ml suda kaynatılır/kaynar suya atılır. Günde iki-üç çay
bardağı, iyileşinceye kadar içilir
Karışım 31: Persea americana meyve
kabuğu ve tohumu çıkarıldıktan sonra
bir miktar Citrus limon ile karıştırılarak,
doğrudan, dahilen, antianemik etkisi ve
hazımsızlık tedavisi için tüketilir. Günde
bir Persea americana meyvesi bir
limonun suyu ile karıştırılarak, iyileşinceye kadar yenilir.
Karışım 32: Citrus limon, Citrus
sinensis ve Citrus reticulata meyvelerinin suyu sıkılarak karıştırılarak,
dahilen, detoksifikasyon etkisi için içilir.
66
Günde her meyveden birer adet, devamlı olarak içilir.
Karışım 33: Tilia rubra yaprak ve
çiçekleri ile Syzygium aromaticum
kabuğu, Zingiber officinale rizomu ve
Cinnamomum camphora kabuğundan
elde edilen dekoksiyon çayı, dahilen,
soğuk algınlıkları tedavisi için tüketilir.
Günde iki-üç yaprak veya çiçek, yarım
çay kaşığı toz tarçın, karanfil ve bir
küçük parça zencefil rizomu, 1 lt suda
kaynatılır. Günde iki çay bardağı, iyileşinceye kadar içilir.
Karışım 34: Zingiber officinale rizomu,
Pimenta officinalis bitkisi kabuğu ile
Syzygium aromaticum kabuğundan elde edilen infüzyon çayı, dahilen, boğaz
enflamasyonları, ağrıları ve soğuk algınlıkları tedavisi ile sindirim sistemi
bozukluklarını giderici etkisi için tüketilir. 50 g rizom, 10 g bahar ve 10 g karanfil dilimlenerek, 500 ml kaynar suda
demlenmeye bırakılır. Günde iki çay
Bulgularımıza göre halk arasında kullanılan bu bitki karışımları genellikle dahilen dekoksiyon veya infüzyon, haricen lapa halinde hazırlanıp; jinekolojik
hastalıklarda, soğuk algınlığında ve üst
solunum yolu enfeksiyonlarında, mide
rahatsızlıklarında, yaraların ve yanıkların, ekzama ve ağız içi yaralarının
tedavisinde, antispazmodik, antiromatizmal, laksatif, diüretik, diş ağrısı giderici ve kolestrol düşürücü olarak kullanılmaktadır.
Kıbrıs adasında tıbbi bitkiler ile ilgili
etnobotanik çalışmalara4-6,8-9,11-22 bakıldığı zaman bu konuya olan ilgi ve
önemin son zamanlarda arttığını gözlemliyoruz. Aynı zamanda Kıbrıs’taki
tıbbi bitkilerin kimyasal içerikleri ve
terapötik etkilerinin incelenmesi araştırmaları da10,23-25 bu tarz çalışmaları destekleyicidir. Kuzey Kıbrıs’ta kullanılan
tıbbi bitkiler ile ilgili yüksek lisans tezi26
haricinde tıbbi bitki karışımları ile ilgili
yapılan bir bilimsel araştırma bulunmamaktadır.
2011;1(2):60-68
SONUÇ
Kuzey Kıbrıs’ta tedavi amacıyla kullanılan bitki karışımlarını oluşturan bitki
taksonlarının ve bunların tedavide
kullanım amaçlarının Kuzey Kıbrıs’ta
yapılan bilimsel nitelikli etnobotanik ve
halk ilacı çalışmaları ile ilgili yayınlarda
yer alıp almadıkları incelendiğinde,
büyük bir çoğunluğunun farklı çalışmalarda6,8,12,20,29 genel olarak benzer
amaçlarla kullanıldığının kayıtlı olduğu
görülmektedir. Çalışmamızda, bu araştırmalardan farklı olarak doğal bitki
taksonlarından; Pimpinella cretica,
Eucalyptus tereticornis ve Hordeum
vulgare, kültür bitki taksonlarından da
Persea americana ve Tilia rubra’nın
tedavi amacıyla kullanımlarına ait herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır.
KAYNAKLAR
1. Meikle, R. D. (1977). Flora of Cyprus. The BenthamMoxon Trust, Royal Botanic Gardens, Kew, 1, pp. 1832, ISBN 0 9504876 35, Robert MacLehose and
Campany Limited Printers to the University of
Glasgow.
2. Meikle, R. D. (1985). Flora of Cyprus. The BenthamMoxon Trust, Royal Botanic Gardens, Kew, 2, pp.
833-1969. ISBN 0 9504876 43,Clark Constable,
Edinbrugh, London, Melbourne.
3. Zannettou- Pandeli, K. (1998). The Medical Plants of
Cyprus. Larnaca. ISBN: 9963 - 8368 - 0-1, pp. 254.
4. Heywood, V., ve Skoula, M. (1999). The Medusa
Network: Conservation and sustainable use of wild
plants of the Mediterranean region. Reprinted from:
Perspectives on new crops and new uses. J. Janick
(ed.), ASHS Press, Alexandria, VA.
5. Hadjikyriakou, G. M. (2007). Aromatic and Spicy
Plants in Cyprus. Bank of Cultural Foundation. ISBN:
978-9963-42-852-6, pp. 441.
6. Georgiades, C. C. (1992). Flowers of Cyprus, Plants
of Medicine, Vol 1. Loris Stavrinides & Son Ltd.,
Nicosia, pp.99.
7. Tsintides, T., Christodoulou, C. S., Delipetrou, P.,
Georghiou, K. (2007). The Red Data Book of the Flora
of Cyprus. Lefkosia, ISBN: 978-9963-9288-0-4, pp.
446.
8. Lardos, A. (2006). The Botanical Materia Medica of
the Latrosophikon-A Collection of Prescriptions from a
Monastery in Cyprus. Journal of Ethnopharmacology,
104, 387-406.
9. Uslu, T. (2007). Medicinal and Posinous Plant of North
Cyprus. Orman ve Av Dergisi, 84(5), 43-6.
10. Gücel, S. (2010). Arundo donax L. (Giant reed) Use by
Turkish Cypriots. Ethnobotany Research &
Application, 8, 245-8.
11. Savvides, L. (2000). Edible Wild Plants of the Cyprus
Flora. Nicosia.
12. Georgiades, C. C. (1987). Flowers of Cyprus, Plants
of Medicine. Vol II, Nicosia, 103, Loris Stavrinides &
Son Ltd., ISBN 9963-7540-2-3.
13. Vehbi, V. (1991). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin
Yabani Çiçekleri ve Tıbbi bitkileri. K. K. T. C. Milli
Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları- 20. ISBN: 97517-0797-8.
14. Dedeçay, S. S. (1998). Kıbrıs’ta Kokulu Bitkiler ve
Bunların İhtiva Ettiği Kokulu Yağlar ve Sağaltıcı
Özellikler. Lefkoşa: Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi
Yayınları, 14.
15. Bozkurt, İ., Arnavut, F. (2006). Yeniboğaziçi Halk
Kültürü. Gazi Mağusa. ISBN: 975-97567-9-X.
16. Della, A., Paraskeva-Hadjichambi, D. ve Ch
Hadjichambis, A. (2006). An Ethnobotanical Survey of
Wild Edible Plants of Paphos and Larnaca
Countryside of Cyprus. Journal of Ethnobiology and
Ethnomedicine, 2(34).
17. Pieroni, A., Giusti, M. E., Pasquale, C.,Lenzarini, C.,
Censorii, E., Gonzáles-Tejero, M. R., ve diğerleri
(2006). Circum-Mediterranean cultural heritage and
medicinal plant uses in traditional animal healthcare: a
field survey in eight selected areas within the RUBIA
project. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine,
2(16).
18. González-Tejero, M. R., Casares-Porcel, M.,
Sánchez-Rojas, C. P., Ramiro-Gutiérrez, J. M.,
Molero-Mesa, J., Pieroni, A., ve diğerleri. (2008).
Medicinal plants in the Mediterranean area: Synthesis
of the results of the project Rubia. Journal of
Ethnopharmacology, 116, 341-57.
19. Öztürk, M., Uysal, İ., Gücel, S., Mert, T., Akçiçek, E.
ve Çelik, S. (2008). Ethnoecology of poisonous plants
of Turkey and Northern Cyprus. Pakistan Journal of
Botany, 40(4), 1359-86.
20. Yöney, A., Prieto, J., Lardos, A. ve Heinrich, M.
(2010). Ethnopharmacy of Turkish-speaking Cypriots
in Greater London. Phytotherapy Research, 24, 731–
40.
21. Yıldırım, F.K. (2010). Kuzey Kıbrıs’ın Faydalı
Bitkilerinin ve Kullanım Alanlarının Araştırılması.
Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
22. Karousou, R. ve Deirmentoglou, S. (2011). The Herbal
Market of Cyprus: Traditional Links and Cultural
Exchanges. Journal of Ethnopharmacology, 133(1),
191-203.
23. Perfumi, M., Arnold, N. ve Taccini, R. (1991).
Hypoglycemic Activity of Salvia fruticosa Mill. from
Cyprus. Journal of Ethnopharmacology, 34(2-3), 13540.
67
24. Filippou, C., Antoniou, P. ve Fotoboulus, B. (2011)..
Effect of Drought and Rewatering on the Cellular
Status and Antioxidant Response of Medicago
truncatula Plants. Plant Signaling & Behaviour, 6(2),
270-7.
25. Tenore, G.C., Ciampaglia, Arnold, N.A., Piozzi, F.,
Napoltiana, V., Rigano, D. ve diğerleri. (2011).
Antimicrobial and antioxidant properties of the
essential oil of Salvia lanigera from Cyprus. Food and
Chemical Toxicology, 49(1), 238-43.
26. Ozan, Ç., (2011) Kuzey Kıbrıs’ta Kullanılan Tıbbi
Bitkiler. Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi,
Lefkoşa.
27. Viney, D.E. (1994). An Illustrated Flora of North
Cyprus, vol 1. Koenigstein: Koeltz Scientific Books,
697.
28. Viney, D. E. (1996). An illustrated flora of North
Cyprus, Vol 2. A.R.G. Gantner Verlag K.-G.
Vadus/Liechtenstein, 167, ISBN 3-904144-04-9.
29. Dokos, C., Hadjicosta, C., Dokou, K. ve Stephanou, N.
(2009). Ethnopharmacological Survey of Endemic
Medicinal Plants in Paphos District of Cyprus.
Ethnobotanical Leaflets, 13, 1060-68.
İLETİŞİM
Yrd.Doç.Dr. Dudu Özkum,
YDÜ Eczacılık Fakültesi
Farmasötik Botanik Anabilim Dalı
Lefkaşa, KKTC
[email protected]
68
2011;1(2):60-68
RETROSPECTIVE STUDY
RETROSPEKTİF ÇALIŞMA
SEROPREVALENCES OF HEPATITIS B, C, HIV AND
HEPATITIS B VACCINATION IN HEALTH CARE WORKERS
IN NEAR EAST UNIVERSITY HOSPITAL
YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ ÇALIŞANLARINDAKİ
HEPATİT B, C, HIV SEROPREVELANSI VE HEPATİT B AŞILAMASI
Çiğdem Kader1 Murat Uncu2 Özel Yürüker3 Emrah Güler3 Ayşe Arıkan3
Feriha Gündost Eyyüpler3 Meral Kızılkanat3 Meliha Najafpour4
MD, Ass.Prof. Department of Clinical Microbiology and Infectious Diseases
MD, Ass.Prof. Department of Clinical Biochemistry
3 Department of Microbiology and Clinical Microbiology
4 Nurse, Infectious Control Committee
Near East University Faculty of Medicine, Nicosia, TRNC.
1
2
ABSTRACT
Aim: Health care workers are at increased risk of
occupational acquisition of Hepatitis B virus (HBV), Hepatitis
C virus (HCV) and Human Immunodeficiency Virus (HIV)
infection. In this study seroprevalences of Hepatitis B,
Hepatitis C and Human Immunodeficiency Virus among 312
health care workers working in Near East University Hospital
were investigated. In addition continuous monitorization of
anti-body titers of immunized cases was aimed.
Materials and Methods: Hepatitis markers, HbsAg; antiHBs; anti-HCV; anti-HIV were measured by ECLIA (electrochemiluminescence immunoassay) Elecsys and cobas
immunological tests.
Findings The study group consisted of 207 women and 105
men employees. The mean age of the employees was 25.5
years. Antibody positivity for anti-HBs, HbsAg and Anti-HCV
was 47.11% (n=147), 0.32% (n=1), and 0.64% (n= 2)
respectively. Anti-HIV antibody positivity was not found in
any cases.
Results: We did not find any HBV markers in 165 (52.88%)
health care workers. Because of the susceptibility of this
groups; vaccination of hepatitis B was administrated. Followup controls of this group were planned.
Key Words: Hepatitis B, Hepatitis C, HIV, health care
workers, seroprevalence.
ÖZET
Amaç: Sağlık çalışanları mesleki olarak Hepatit B virüsü
(HBV), Hepatit C virüsü (HCV) ve Human Immunodeficiency
Virus (HIV) ile enfekte olma açısından topluma göre daha
yüksek risk altındadır. Çalışmamızda Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesinde görev yapan 312 sağlık çalışanında
Hepatit B, Hepatit C ve HIV seroprevelansı araştırılmıştır.
Ayrıca aşılanan kişilerdeki antikor titrasyonlarının takibi
planlandı.
Materyal ve Metod: Hepatit göstergelerinden HbsAg, antiHBs, anti-HCV, anti-HIV ECLIA (elektrokemilüminesans
immünolojik test) Elecsys ve cobas e immünolojik test
yöntemiyle araştırılmıştır.
Bulgular: Çalışmaya 207’si kadın 105’i erkek olan 312
hastane çalışanı katılmıştır. Yaş ortalamaları 25.5 yıl olarak
bulunmuştur. Anti-HBs pozitifliği %47.11 (n=147) iken, Hbs
Ag ve anti-HCV pozitiflik oranı sırasıyla %0.32 (n=1) ve
%0.64 (n=2) olarak saptanmıştır. Hiçbir olguda HIV antikoru
gözlenmemiştir.
Sonuç: HBV ile ilgili hiçbir marker saptanmayan 165
(%52.88) kişinin HBV’e duyarlı oldukları kabul edilerek bu
kişilere Hepatit-B aşısı yapılmıştır. Aşılama sonrası
kontrolleri planlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Hepatit B, Hepatit C, HIV, sağlık
çalışanı, seroprevelans
69
INTRODUCTION
Hepatitis B virus (HBV) and hepatitis C
virus (HCV) which can cause hepatitis,
are important health problems in Turkey as they are in all over the world.
HBV is defined as the first blood-borne
disease and carries occupational risk
for health care workers.1 Physicians
and nurses in particular have higher
rates of HBV positivity.1 HBV is transmitted via blood products or body
fluids. The main transmission routes
are parenteral, vertical, horizontal, and
through sexual contact.2 The basic way
of HCV transmission is parenteral.3
Health care workers can be accidentally exposed to contaminated blood
products from needle puncture, or
direct contact from open wounds with
blood and/or body fluids. This may
cause the infection with HBV and
HCV.4 Currently, the most effective
method for prevention of infection of
HBV is vaccination.
In the US, HBV seroprevalence among
health care workers (6-15%) is reported to be higher than the general
population (5%).4 HBsAg seroprevalence of health care workers was reported in Turkey as 8% (3.3 to 16.4%).5
Human immunodeficiency virus (HIV),
can be transmitted by parenteral,
sexual and perinatal routes. Health
person-nel have very low risk of HIV
trans-mission from HIV-positive individuals.6 However, relatively high HIV
positivity (5-6%) was reported in different studies.7 HBV vaccine, which decreases the serious complications of
HBV infections has been widely used
since 1990.8 It has been reported that
for the prevention of the HBV infection,
high risk groups such as healthcare
workers should be vaccinated.8,9 The
aim of this study is to investigate
Hepatitis B, Hepatitis C and HIV seroprevalences among the health care
workers in Near East University Hospital. Hepatitis B vaccination program
70
was also performed according to the
results.
MATERIALS AND METHODS
Venous blood samples were collected
from 312 health care workers between
July 2010 and September 2010. Samples were then centrifuged at 4000 rpm
for ten minutes. After centrifugation,
serum samples were studied for viral
markers of HbsAg; anti-HBs; anti-HCV
and anti-HIV. They were measured by
ECLIA (electrochemiluminescence immunoassay) Elecsys and Cobas
immunological tests (Roche Diagnostics GmbH, Manheim, Germany). Serum anti-HBs levels under 10 IU/ml
were considered as negative. Hepatitis
B vaccine was administered to seronegative individuals. SPSS 13.0 program was used for statistical analysis.
RESULTS
Three hundred and twelve hospital
employees consisted of 207 women
and 105 men were included in the
study. Distribution of the study
population was as follows; 20 (6.4%)
physicans, 86 (27.6%) nurses, 20
(6.4%) caretakers, 57 (18.3%) technicians, 32 (10.3%) cleaning staff, 20
(6.4%) kitchen staff, 42 (13.5%)
administrative staff and 35 (11.2%)
patient counselor. Mean age of the
study group was 25.5±5.4 (17-49)
years. Anti-HBs positivity rate was
47.11% (n=147). Median anti-HBs level
was 349.9 IU/l. HbsAg positivity rate
was 0.32% (in 1 case). Anti-HCV was
found to be positive in two (0.64%)
health care workers. Anti-HIV antibody
positivity was not found in any cases.
We did not find any HBV markers at
the remaining 165 samples (52.88%).
This group was considered total
susceptible to hepatitis B and the first
dose of hepatitis B vaccine was
administered. Second and third doses
were also scheduled.
2011;1(2):69-73
DISCUSSION
HBV infection is mostly transmitted
through blood and body fluids as a
result of skin and mucosal injury, blood
transfusion after surgery, sexual
activities and vertical transmission
(maternal fetal transmission).10 The
principal route of HCV infection is via
blood. Health care workers are at risk
of infection as they are exposed to
contaminated fluids from needle sticks
and infected blood products.10 Hepatitis
B immune globulin (HBIG) has been
used since 1981. Hepatitis B vaccination had been begun in 1985 as a
whole virus and in 1988 as a
recombinant virus vaccine in order to
prevent the infection.10 Each year,
approximately 3 million healthcare
workers worldwide present with an
injury by a contaminated material.11
From these injuries, 16000 and 66000
develop hepatitis C and hepatitis B
infection respectively. Human immunodeficiency virus (HIV) infection was
seen in 200-500 cases.11 According to
the World Health Organi-zation (WHO),
each year 304000 health care workers
in Europe are contaminated with HBV
because of percutaneous injury.12 Similarly, health care workers in our country
are in the high-risk group. The prevalence of HBV among healthcare workers was reported previously to be between 2% and 14% in Turkey.6 HBsAg
and anti-HBs-positive results were
found to be 2.4% and 50.2%,13 2%
and 44.7%,14 2.5% and 26.8%,15 and
3.3% and 45% respectively.16 In our
study HBsAg and anti-HBs prevalences
were 0.32% and 47.11% respectively
which were con-sistent with other
studies. This study also revealed
comparable results with a similar study
held in Mexico in which the HBsAg
prevalence was reported as 0.5%.22
Another study in Yemen showed that
HbsAg positivity rate was 9,9% among
Yemeni healthcare workers.23
There is a moderate (3%) risk of HCV
transmission after injury with contami-
nated needles.17 HCV seroprevalence
studies carried out in Turkey among
health care workers revealed anti-HCV
positivity rates between 0.17% and
0.4%.18-20 A group from John Hopkins
Hospital investigated Anti-HCV positivity among 943 healthcare workers and
reported that 7(0.7%) of them were
seropositive.21 In our study anti-HCV
positivity rate was found to be 0.64%
among healthcare workers which is
similar to the mentioned study. These
data suggest that the prevalence of
HCV infection in health care providers
at the Johns Hopkins Hospital is similar
to our study. Another study from
Mexico reported the prevalence of AntiHCV positivity as 1.3% (5 in 374 health
care workers).22
Anti-HIV seroprevalence is generally
low and varies from country to country.
In USA 0.3% of the general population
are infected with HIV and 41000 new
cases are reported annually.24 In
Turkey, different groups reported the
anti-HIV seroprevalence at relatively
low rates ranging from 0.025% to
0.2%.25,26 Among health care workers
however, this rate is 0.25%. Different
studies reported that the rate of antiHIV seropsitivity among healthcare
workers with a history of contaminated
needle stick is 0,3%.27,28 Transmis-sion
risk of HCV, HIV and HBV from
accidental needle puncture is 3%, 0.3%
and 30% respectively. Therefore the
probability of transmission of HIV and
HCV due to contaminated needle stick
is lower than that of HBV.17
In this study, we did not find any cases
of anti-HIV positivity.
CONCLUSION
Hospital staffs should be investigated
for indicators of viral hepatitis.
Seronegative health care workers
should be vaccinated when detected
and all hospital personnel must be
educated about transmission risks of
hepatitis.
71
REFERENCES
1. Ayaz C. Nozokomiyal Viral Hepatitler. VIII. Ulusal Viral
Hepatit Kongresi, Kongre Kitabı. 2006: 72-6
2.
Bilgiç A, Özacar T. HepatitB and D virüsleri.
Ustaçelebi Ş (editör). Temel ve Klinik Mikrobiyoloji. 1.
Baskı. Ankara: Güneş Kitabevi, 1999: 876-7
15. Berktaş M, Dalkılıç AE, Yavuz MT ve ark. YYÜ Tıp
Fakültesi araştırma Hastanesi personelinde hepatit B
seroprevalansı. Viral Hepatit Dergisi 1995; 1:87-9.
16. Sırmatel F, Bozkurt A, Karataş M ve ark. Risk
gruplarında hepatit B seroprevalansı. Viral Hepatit
Dergisi 1997; 3:118-20.
3. Abacıoğlu H. Hepatit C virüsü. Ustaçelebi Ş (editör).
Temel ve Klinik Mikrobiyoloji. 1. Baskı. Ankara: Güneş
Kitabevi, 1999: 877.
17. Thomas DL, Lemon SM. Hepatitis C. ın: Mandell GL,
Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and Practice of
Infectious Diseases. 5th ed. Philadelphia: Churchill
Livingstone, 2000: 1736-60
4. Sepkowitz KA. Nosocomial hepatitis and other
infections transmitted by blood and blood products. In:
Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds). Principles and
Practice of İnfectious Disease. 6th ed. Philadelphia:
Churchill Livingstone, 2005; 3381-91.
18. Mutlu B, Çoşkunkan F, Tansel Ö ve ark. İzmit Devlet
Hastanesinde hepatit B,C ve HIV-1 ve 2
seroprevalansı. VIII: Türk Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon
Hastalıkları Kongresi, Kongre Kitabı. Antalya, 1997; 7:
82-4
5. Balık İ. Dünyada ve türkiye'de hepatit B
epidemiyolojisi. Kılıçturgay K (editör). Viral Hepatit 92.
VHSD Yayını. İstanbul: Nobel tıp Kitabevi; 1992: 6272
19. Yaylı G, Benzonana NA, Çamursoy N ve ark. Kartal
Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanlarında HBV,
HCV, HIV serolojik göstergeleri. KLİMİK Dergisi 1994;
7: 82-4.
6. Bölükbaş F, Zeyrek FY , Bölükbaş C ve ark. Hasta
Bakımı ve Hastane Hijyeninden sorumlu Sağlık
Personelinde HBV, HCV ve HIV Sıklığı. Viral Hepatit
Dergisi 2004; 9 (2): 89-92
20. Özsoy MF, Öncul O, Çavuslu S et al. Seroprevalences
of hepatitis B and C among health care workers in
Turkey. J Viral Hepat 2003; 10:150-6.
7. Bulut A. (AIDS) Kazanılmış İmmun yetmezlik
sendromu epidemiyolojisi. Bozkaya E, Yılmaz G,
Badur S (editörler). Klinik Viroloji ve Viral
İnfeksiyonların Labaratuar Tanısı. 1. baskı. İstanbul:
Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Yayını No: 27, 1996: 71
8. Centers for Disease Control and Prevention.
İmmunization of health careworkers: Recommendations of the Advisory Committee on
Immunization.
9. Mast EE, Alter MJ. Prevention of hepatitis B virus
infection among health careworkers. In: Ellis RW (ed).
Hepatitis B Vaccines in clinical Practice. New York:
Martel Dekker, 1993: 295-307.
10. Nagao Y , Matsuoka H, Kawaguchi T et all. HBV and
HCV infection in Japanese dental care workers.
International Journal of Molecular Medicine 2008;
21:791-9.
11. Kermade M, Jolley D, Langkham B et al. Occupational
exposure to bloodborne virus infection among
healthcare workers in rural north indian healthcare
settings. Am J Infect Control 2005; 33: 34-41.
12. Puro V, De Carli G, Cicalini S et al. Europian
recommendations for the management of healthcare
workers occupationally exposed to hepatitis B virus
and hepatitis C virus. Euro Surveill 2005; 10:260-4.
13. Köse Ş, Sarıca A, Çevik Ç ve ark. Yüksek risk
grubunda olan sağlık çalışanlarında viral hepatit A,B,C
seroprevalansı. Viral Hepatit Dergisi 2003; 8:152-4.
14. Şencan İ, Şahin İ, Kaya D ve ark. Yeni ku-rulan bşr tıp
fakültesi hastanesinde sağlık çalışanlarının hepatit B
ve hepatit C sero-prevalansı. Viral Hepatit Dergisi
2003; 8:47-50.
72
21. Thomas DL, Factor SH, Kelen GD et al. Viral hepatitis
in health care personnel at the John Hopkins Hospital.
The seroprevalence of and risk factors for hepatitis B
virus and hepatitis C virus infeciton. Arch Intern Med.
1994; 154(7):820-2.
22. Gonzalez-Huezo M, Sanchez-Hernandez E, Camacho
M et al. Prevalence of hepatitis B and C seropositivity
amaong health care workers of the ISSEMYM. Rev
Gastroenterol Mex. 2010; 75(3):293-8.
23. Shidrawi R, Ali Al-Hurabi M, Ahmad al-Haimi M et al.
Seroprevalence of markers of viral hepatitis in Yemeni
healthcare workers. J Med Virol 2004; 73(4):562-5.
24. Del Rio C, Curran JW. Epidemiology and prevention of
acquired immunodeficiency syndrome and human
immunodeficiency virus infection. In: Mandell GL,
Bennett JE, dol,n R (eds). Principles and Practice of
Infectious Diseases. 5th ed. Philadelphia: Churchill
Livingstone, 2000: 1340-68.
25. Hazar S, İlkit M, Akan E ve ark. Gönüllü ve asker kan
vericilerinde HbsAg, anti HIV ½ antikorlarının
araştırılması. İnfek Derg 1998; 12:19-22.
26. Biçmen C, Eriş FN, Şenol G ve ark. Akciğer patolojisi
olan hastalarda HBV, HCV ve HIV seroprevalansı.
Viral Hepatit Dergisi 2001; 2:341-3.
27. Bulut A. (AIDS) Kazanılmış immun yetmezlik
sendromu epidemiyolojisi. Bozyaka E, Yılmaz G,
Badur S (editörler). Klinik Viroloji ve Viral
İnfeksiyonların Labaratuar Tanısı. 1. baskı. İstanbul:
Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Yayını No:27, 1996:71.
28. Ustaçelebi Ş. İnsan immünyetmezlik virusları HIV-1 ve
HIV-2. Temel ve Klinik Mikro-biyoloji. 1. baskı. Ankara:
Güneş Kitabevi, 1999: 876-7.
2011;1(2):69-73
CORRESPONDENCE
Çiğdem Kader, MD.
Assistant Professor of Microbiology
and Clinical Microbiology
NEU Faculty of Medicine, Microbiology
and Clinical Microbiology Department,
Nicosia, TRNC
[email protected]
73
RETROSPEKTİF ÇALIŞMA
RETROSPECTIVE STUDY
İLK YILIN ARDINDAN ALT GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
CERRAHİ ENDOSKOPİ SONUÇLARIMIZIN
RETROSPEKTİF ANALİZİ
LOWER GASTROINTESTINAL SYSTEM SURGICAL ENDOSCOPY
RESULTS AFTER THE FIRST YEAR: A RETROSPECTIVE ANALYSIS
Kadir Koray BAŞ1 Hasan BESİM2 Saliha Feyza YAYCI3 Belde TARHAN3 Serpil DEREN3
Cem COMUNOĞLU4 Gamze Mocan KUZEY5
Yrd.Doç.Dr., 2 Prof.Dr., Genel Cerrahi Anabilim Dalı Başkanı; Genel Cerrahi Anabilim Dalı
Yrd.Doç.Dr.; Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı
4 Yrd.Doç.Dr., 5 Prof.Dr., Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı Başkanı; Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı
Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi, Lefkoşa, KKTC
1
3
ÖZET
Amaç: Bu çalışmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki
halihazır tek üniversite hastanesi olan Yakın Doğu
Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nin açılışının ilk yılında
Genel Cerrahi Anabilim Dalı'nda yapılmış olan alt
gastrointestinal endoskopik inceleme sonuçlarının retrospektif olarak analiz edilmesini amaçladık.
Gereç ve Yöntem: Genel cerrahi kliniğimize başvuran ve alt
gastrointestinal sistem endoskopik inceleme endikasyonu
konularak aynı cerrahi endoskopist tarafından tanısal ve
girişimsel endoskopileri yapılan 84 hastamızın retrospektif
değerlendirmesi yapıldı. Bu 84 hastanın 53’üne kolonoskopi, 22’sine sigmoidoskopi ve 9’una rektoskopi incelemesi
yapıldı. Tüm sonuçlar; endikasyon, bağırsak hazırlığı, çekuma ulaşma oranı, saptanan lezyonların makroskopik ve histopatolojik tanı açısından retrospektif olarak değerlendirildi.
Bulgular: Alt gastrointestinal sistem endoskopik inceleme
yapılan 84 hastanın 52'si erkek (%62), 32'si (%38) kadındı.
Yaş ortalaması 46,3 (18-82) idi. Bu hastaların 6’sında kolon
kanseri, 7 hastada polipoid lezyon izlendi. Bu polipoid
lezyonların tamamı snare polipektomi ile eksize edildi,
histolojik olarak dördünün tubuler adenom, üçünün tubulovillöz adenom oldukları saptandı. Tarama kolonoskopisi yapılan 5 hastamızın birinde kolonik invazif adenokarsinom, bir
diğerinde ise tubuler adenom saptandı. Alt gastointestinal
sistem endoskopik incelemeleri yapılan hastalarımızın
13’ünde çeşitli düzeylerde kolit ve 24'ünde anal fissür,
hemoroidal hastalık, anjiyodisplazi ve divertikülozis gibi
benign patolojiler saptandı. Geri kalan hastalarımızda
şikayetlerini açıklayacak pozitif endoskopik bulgulara
rastlanılmadı.
Sonuç: Genel Cerrahi Kliniği’nde yapılan alt gastointestinal
sistem endoskopik uygulamaları sayesinde bir çok hastaya
erken tanı ve tedavi şansı sağlandı ve hastalarımızın hiçbirinde cerrahi ya da medikal bir komplikasyon gelişmedi. Bu
nedenle tetkik ve tedavi amacıyla cerrahi endoskopi kullanımının uygun endikasyonlar çerçevesinde ve gereken
vakalarda anestezi desteği sağlanarak daha yaygın kullanılması gerektiğini ve tarama programlarının daha aktif
kullanılması ile kolon kanserinde erken tanı başarısının
artacağını düşünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Alt GIS endoskopisi, kolorektal kanser
74
ABSTRACT
Objective: We aimed to analyze lower gastrointestinal
endoscopic evaluation results performed during the first year
of General Surgery Department at Near East University
which is currently the only university hospital in TRNC.
Materials and Methods: We performed a retrospective
analysis of lower gastrointestinal system surgical endoscopy
results among 84 patients whom where admitted to general
surgery department. Fifty-tree colonoscopies, 22
sigmoidoscopies and 9 rectoscopies were performed. All
medical records were retrospectively evaluated for
indications, bowel preparation, completion rates of
endoscopic procedures and macroscopic and microscopic
diagnoses.
Results: Of the patients, 52 were men (62%) and 32 were
women (38%). Mean age of the patients was 46.3
(range:18-82 years). Lower gastrointestinal system
endoscopy revealed colon cancer in 6 patients while 7
patients were found to have polipoid lesions. All of the
polyps were excised via snare wire in which histological
examination revealed 4 tubular adenoma and 3 tubulovillous adenoma. Screening colonoscopy was performed in
5 patients which showed one invasive adenocarsinoma and
one tubular adenoma. Of the patients, 13 were found to
have colitis while benign lesions such as anal fissure,
hemmorhaidal disease, angidysplasia and diverticulosis
were observed in 24 patients. Rest of the patients showed
no positive signs during endoscopy related with their
complaints.
Conclusion: No medical or surgical complications were
observed during procedures while providing opportunity of
screening, early diagnosis and treatment. As a result we
believe that surgical endoscopy should be offered to all
patients for suitable indications with anesthetic support when
needed. Along with more active cancer screening programs;
screening colonoscopy may provide higher succes rate for
the early diagnosing of colon cancer.
Key Words: Lower GIS endoscopy, colorectal cancer
2011;1(2):74-81
GİRİŞ
Endoskopi terimi, içeriye anlamına gelen’endo’ve görmek anlamına gelen
’skope’kelimelerinin birleşmesiyle oluşturulmuştur ve vücudun içini görmekte
kullanılan tüm yöntemleri kapsar. Modern tıpta hemen her alanda kullanılmakta olup inceleme yapılan organa
göre uygulanan endoskopik yöntem
isimlendirilir, mide için gastroskopi, kalın bağırsak için kolonoskopi, hava yolu
için bronkoskopi, uterus için kolposkopi..vb gibi.1 Endoskopi teknolojisindeki hızlı gelişmelere paralel olarak
fleksible video endoskoplar hemen her
klinikte kullanılır hale gelmiştir. Gastointestinal sistemin (GİS) incelenmesinde endoskopik incelemeler tüm dünyada altın standart olarak kabul edilmektedir. Çok çeşitli tanısal ve girişimsel
endoskopik incelemeler mevcut olup
her geçen gün bunlara yenileri eklenmektedir. Cerrahi uygulamaların giderek daha az invazif hale getirilme
çabası ve mikro enstrümansyondaki
teknolojik gelişmeler endoskopik uygulamaların sınırlarını özellikle girişimsel
alanda genişletmeye devam etmektedir. Önceleri sadece tanısal amaçla
ve rijit çelik borular içerisinden direk
göz ile bakı şeklinde yapılan endoskopik incelemeler, günümüzde yüksek çözünürlüklü video kameralar ile görüntü
ve fotoğraf alabilen, çapı 2 milimetreye
kadar inceltilmiş olan fleksible endoskoplar kullanılarak yapılmaktadır. Bunun yanında ek ekipmanlarla, endoskopik olarak ultrason çekilebilmekte,
girişimsel cerrahi müdahaleler ve tedavi uygulamaları da yapılabilmektedir.
Bu çalışmadaki amacımız hastanemizin açılışının ilk yılında kliniğimizde
yaptığımız endoskopik uygulamaların
retrospektif olarak analizini yapmaktır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Genel Cerrahi Anabilim Dalı endoskopi
ünitesinde hastanemizin açıldığı tarih
olan 20 Temmuz 2010 ve Aralık 2011
tarihleri arasında toplam 84 hastaya,
hikaye, fizik muayene ve laboratuvar
sonuçları ile alt GİS endoskopi tetkiki
endikasyonu konuldu ve endoskopik incelemeleri aynı cerrah tarafından yapıldı. Hastalara endikasyonlarına göre
alt GİS endokopik incelemede en sık
kullanılan 3 yöntem olan kolonoskopi,
sigmoidoskopi ve rektoskopi yapıldı.
Kolonoskopi yapılacak hastalarımızın
bağırsak temizlikleri sennosid a-b, oral
sodyum fosfat veya polietilen glikol
solüsyonları ile yapıldı. Sigmoidoskopi
ve rektoskopi yapılacak hastaların bağırsak temizlikleri ise sodyum fosfat
lavman preparatları ile yapıldı. Gereken
olgularda anestezi ekibinin desteği ile
hasta sedasyonu sağlandı. Endoskopik
incelemeler Fujinon® (Filmed) yüksek
çözünürlüklü video fleksible endoskoplar kullanılarak yapıldı. İşlemlere ait video ve fotoğraf kayıtları EndoCam®
yazılımı kullanılarak sağlandı. Tüm işlemler günübirlik olarak uygulandı ve
bu hastalar derlenme döneminden sonra taburcu edildi. Alınan biyopsilerin
histopatolojik değerlendirmeleri YDÜ
Tıp Fakültesi Hastanesi Patoloji Anabilim Dalı'nca yapıldı. Raporlanmış
olan tüm sonuçlar retrospektif olarak
analiz edildi.
BULGULAR
Genel Cerrahi kliniğince endikasyonları
konulan toplam 84 hastaya alt GİS
endoskopik girişimleri aynı cerrah tarafından yapıldı. İşlem öncesi tüm hastalara işlem hakkında detaylı bilgi verildi ve bilgilendirici onay formu okutularak imzalatıldı. Anestezi ekibinin desteğini gerektiren hastalarımıza da
anestezi ekibince benzer prosedür
uygulandı. Toplam 84 hastanın 32’si
(%38) kadın, 52’si (%62) erkekti. Hastaların genel yaş ortalaması 46,3 (1882) idi. Kadınların yaş ortalaması 46,
erkeklerin 46,5 idi. Bu 84 hastanın
53'üne kolonoskopi, 22’sine sigmoidoskopi ve 9’una rektoskopi incelemesi yapıldı.
75
Tablo 1. Alt GİS endoskopisi yapılan 84 olgunun demografik özellikleri
Kolonoskopi
Sigmoidoskopi
Rektoskopi
Erkek
33
13
6
Kadın
20
9
3
Erkek
49,8
42,4
35,3
Kadın
49,8
43,4
35
ORTALAMA YAŞ
Kolonoskopi hastalarının 33'ü erkek,
20'si kadın; sigmoidoskopi hastalarının
13’ü erkek, 9’u kadın; rektoskopi hastalarının 6’sı erkek 3’ü kadındı. Her üç işlem için hastaların yaş ortalamaları sırasıyla; 49.5, 42.9 ve 35.2 idi (Tablo 1).
Alt gastrointestinal sistem endoskopik
inceleme yapılan 84 hastanın 6’sında
kolon kanseri, 7 hastada polipoid lezyon saptandı. Bu polipoid lezyonların
tamamı snare polipektomi ile eksize
edildi, histolojik olarak dördü tubuler
adenom, üçü tubulovillöz adenom tanısı aldı. İşlem yapılan hastalarımızın
13’ünde çeşitli düzeylerde kolit ve
24’ünde; anal fissür, hemoroidal hastalık, anjiyo-displazi ve divertikü-lozis gibi
benign patolojiler izlendi (Tablo 2). Geri
kalan hastalarımızda şikayetlerini açıklayacak pozitif endoskopik bulguya
rastlanılmadı.
Tablo 2. Alt GİS endoskopik inceleme sonucunda saptanan tanılar
76
TANI
N
(%)
Kolit
13
154
Hemoroidal hastalık
13
15,4
Anal fissür
7
8,3
Adenomatöz kolorektal kanser
6
7,1
Tubuler adenom
4
4,7
Tubulovillöz adenom
3
3,5
Divertikülozis
3
3,5
Anjiyodisplazi
1
1,2
2011;1(2):74-81
Endikasyonl ve İnceleme Sonuçları
Serimizdeki 84 hastanın alt GİS endoskopi incelemesi için en sık endikasyon
38 hasta ile rektal kanama etiyoloji
araştırması oldu. Bu endikasyon ile alt
GİS endoskopisi yapılan 38 hastamızın
6'sında kolonik kanser yada prekanseröz lezyon saptandı (%15). İkinci en sık
endikasyon olan kronik karın ağrısı
şikayeti nedeniyle alt GİS endoskopisi
yapılan 11 hastamızın 2'sinde kolonik
kanser yada prekanseröz lezyon saptandı (%18).
Kolonoskopik inceleme için erkeklerde
en sık endikasyon 13 hasta ile yine rektal kanama idi. Rektal kanama şikayeti
ile kolonoskopisi yapılan bu 13 erkek
hastadan ikisinde kolon kanseri, üçünde tubuler ve tubulövillöz adenomlar,
diğer 8 hastada kolit, anal fissür ve hemoroidal hastalık gibi benign patolojiler
saptandı. Kronik karın ağrısı ile kolonoskopisi yapılan 5 erkek hastanın
ikisinde major bir patoloji saptanmazken, birinde kolit saptandı. Bu 5
hastanın birinde sigmoid kolonda histopatolojisi adenokanser gelen kitle ile
birinde de sigmoid kolonda premalign
özelikte polipoid kitle saptandı. Elli yaş
üzeri tarama amaçlı kolonoskopi yapılan 5 erkek hastadan birinde sigmoid
kolonda histopatolojisi invazif adenokanser olan kitle saptandı. Bir hastada
da çıkan kolonda tubuler adenom
histopatolojisinde polipoid lezyon saptandı. Diğer 3 hastanın tarama kolonoskopileri normal olarak değerlendirildi. Kolonoskopisi yapılan erkek hastalarımızdan birinin endikasyonu ise
üroloji kliniğince mesene kanseri nedeniyle yapılacak olan sistektomi cerrahisi
öncesi ek malignite taraması idi. Bu
hastanın incelemesinde kolonik ek
patoloji izlenmedi. CA 19-9 yüksekliği
araştırması nedeniyle kolonoskopisi
yapılan bir erkek hastamızda ise kolonik patoloji izlenmedi. Kadınlara yapılan 20 kolonoskopik inceleme endikasyonlarından en sık olanları 5 hasta ile
takip ve tedavi altındaki ülseratif kolit
hastalarının kontrolü ve yine 5 hasta ile
kronik nonspesifik karın ağrısı/şişkinlik
şikayetleri idi. Takipleri yapılan ülseratif
kolitli 5 hastamızın kolonoskopi incelemesinde birinde aktif kolit halinin
devam ettiği gösterildi ve tedavisi
düzenlendi. Diğer dört hastamızın
remisyonda oldukları izlendi. Kronik
karın ağrısı ve şişkinlik şikayetleri
nedeniyle kolonoskopisi yapılan 5 kadın hastamızdan birinde kronik nonspesifik kolit hali izlendi, diğer dört hastamız ise ek tetkiklerinin ardından
irritable kolon sendromu olarak değerlendirildi. Kadın hastalarımızdan birisinde kolonoskopi endikasyonumuz ileoçekal invajinasyondu. Karın ağrısı ve
şişkinlik nedeniyle acil servisten tarafımıza refere edilen ve ileri görüntülemesinde ileoçekal invajinasyon
saptanan hastanın yapılan kolonoskopisinde terminal ileuma kadar ilerlenerek tedavisi endoskopik olarak sağlanmıştır.
Sigmoidoskopi için en sık endikasyonlar; erkek ve kadınlarda rektal
kanama etiyoloji araştırması idi. Bu
nedenle sigmoidoskopileri yapılan 11
erkek hastanın ikisinde polipoid lezyon
izlendi ve snare polipektomileri yapıldı.
Bir hastamızda rektumda anjiyodisplazi
saptandı ve endoskopik koagülasyon
işlemi ile aynı seansta endoskopik
tedavisi yapıldı. Diğer hastalarda aktif
kolit, internal hemoroid ve anal fissur
gibi benign etiyolojiler saptandı.
Rektoskopi yapılan erkek hastalarımızdan biri ve kadın hastalarımızdan
ikisinde endikasyon perianal bölgede
HPV etiyolojili papillamatozis nedeniyle
intrarektal patoloji olup olmadığının
araştırılması idi. Bu 3 hastanın hiçbirinde intrarektal patoloji izlenmedi.
Erkek hastalarımızın birinde endikasyon; amiloidoz şüphesiyle tanı amaçlı
rektal biyopsi alınması idi. Bu hastanın
çalışılan rektum biyopsilerinde histopatolojik olarak amiloidoz kanıtı saptanmadı.
77
Girişimsel Endoskopi İşlemleri
Alt GİS endoskopisi serimizdeki 84
hastamızın; 16'sı erkek 8'i kadın olmak
üzere 24’ünden histopatoloji tanı amacıyla endoskopik biyopsi yapıldı. Bu
biyopsilerin histopatolojik incelemesinde 12 hastada çeşitli aktivitede kolit
saptandı, takip ve tedavileri tarafımızca
düzenlendi. Altı hastada ise histolojik
olarak çeşitli evrelerde adenokarsinom
saptandı ve hastaların cerrahi tedavileri
kliniğimizce planlandı.
En sık girişimsel endoskopik işlem ise
6 erkek hastada ve bir kadın hastada
uygulanan kolonoskopik snare polipektomi idi. Eksize edilen poliplerin ortalama çapı 10 mm (5-15 mm) idi. Polipoid kitleler 5 hastada saplı ve 2
hastada sesil yapıda idi. Polipoid lezyonların 4’ü rektum, 2'si sigmoid kolon
ve biri de çekum yerleşimli idi. Hepsinde endoskopik iğne submukozal
dilüe adrenalin enjeksiyonu ve standart
snare teli ile polipektomi yöntemi
kullanıldı. Histopatolojik incelemelerinde polipektomilerin güvenli cerrahi
sınırlarla yapıldığı gösterildi. Histolojik
olarak bu poliplerin; 4’ünün tubuler
adenom, 3’ünün ise tubulovillöz adenom oldukları saptandı. Hastalar periyodik kolonoskopi takip programımıza
alındı.
Rektal kanama nedeniyle sigmoidoskopi yapılan 25 yaşındaki erkek hastamızda rektal anjiyodisplazi saptandı ve
lezyon elektrokoagülasyon ile endoskopik olarak tedavi edildi.
İki erkek hastada per-operatif endoskopi uygulaması yapıldı. Mesane tümörü nedeniyle sistektomisi yapılan bir
hastanın geçirilmiş apendektomiye
sekonder gelişmiş olan gato halindeki
distal ileum ve sağ kolon bağırsak
devamlılığının tespiti için yeni mesane
yapılacak olan ince bağırsak ansı
yoluyla peroperatif retrograd enteroskopisi yapıldı. Bir dış merkezce endoskopik polipektomi sonrasında kontrol
edilemeyen
aktif
rektal
kanama
78
nedeniyle kliniğimize refere edilen
erkek hastaya ise transanal yolla
cerrahi kanama kontrolü peroperatif
endoskopi asistanlığında yapıldı.
Tanısal veya girişimsel amaçla yapılan
endoskopik uygulamaların hiçbirinde
işlem sırasında veya işlem sonrası
takipleri sırasında cerrahi bir komplikasyon gelişmedi.
TARTIŞMA
Gelişen teknoloji ile birlikte gün geçtikçe endoskopi uygulamalarının alanı
genişlemekte ve uygulama kolaylıkları
artmaktadır. Bu sebeple tıbbın hemen
her alanında kendisine yer bulmaktadır.
Henüz çok yeni ve sınırlı kullanım
alanlarına sahip olsa da, doğal yollardan translüminal endoskopik cerrahi
(N.O.T.E.S.) gibi cerrahi teknikler ile
gelecekte birçok ameliyat cerrahlar
tarafından endoskopik yöntemlerle
yapılır hale gelebilecektir.2 Günümüz
cerrahisinde ise, kliniğimizde de olduğu
gibi, endoskopi uygulamaları daha sıklıkla üst ve alt GİS hastalıklarının tanısında ve uygun vakaların tedavisinde
kullanılmaktadır.
Gastrointestinal sistem hastalıklarının
tanısında endoskopi endikasyonları için
Amerikan Gastrointestinal Endoskopi
Birliği (ASGE) ve Gastrointestinal Endoskopinin Uygunluğu Avrupa Paneli
(EPAGE) tarafından oluşturulmuş kılavuzlar mevcuttur.3,4 Ancak bu kılavuzların da hassaslığı ve özgüllüğü
halen tartışma konusudur. Geniş
kolonoskopi serilerine dayanan bir
meta-analiz çalışması göstermiştir ki;
kolonoskopi yapılan vakaların %26’sı
bu kılavuzlara uygun olmayan endikasyonlar ile yapılmıştır. Ancak kılavuzlara
uygun olmayan endikasyonlarla kolonoskopi yapılan bu hastalardan her
54'ünden birinde kolonik kanser yada
prekanseröz hastalık yakalanmıştır.5
Bir başka çalışmada bu oran üst GİS
endoskopisi için 1/175 olarak hesaplanmış.6 Bu çalışmalar gösteriyor ki alt
ve üst GİS endoskopisinin kesin endi-
2011;1(2):74-81
kasyonlarını belirlemek zordur. Bizim
çalışmamızda kliniğimizce yapılan alt
GİS incelemeleri için en sık endikasyon
rektal kanama şikayeti olarak saptandı.
Rektal kanama şikayeti ile alt GİS
endoskopi yaptığımız hastalarımızın
%15’inde kolonik kanser yada prekanseröz lezyon saptadık. İkinci en sık
endikasyonumuz olan kronik nonspesifik karın ağrısı şikayeti nedeniyle
yapılan inclemede bu oran %18 idi. Bu
oranlar, hasta sayısı her ne kadar
istatistiki bir çalışma için yeterli olmasa
da, genel cerrahi kliniğimizce konulan
alt GİS endoskopi endikasyonlarının
yerinde olduğu fikrini vermektedir.
Son yıllarda halkın kanser ve kanserden korunma hakkındaki bilinç düzeyi
arttıkça, GİS kanserinde erken tanı
amaçlı tarama endoskopileri daha sık
kullanılır hale gelmektedir. Kolon kanseri ve bazı ülkelerde mide kanseri
erken tanısı için tarama endoskopileri
önerilmektedir.7,8 Biz de kliniğimizde 50
yaşın üzerindeki hastalarımıza tarama
amaçlı kolonoskopi incelemesini önermekteyiz. Bu serimizde 50 yaş üzerindeki 5 erkek hastamıza tarama amaçlı
kolonoskopi yapıldı ve bu hastalardan
birinde sigmoid kolonda invazif adenokarsinom, ve bir diğerinde çıkan kolonda malignite potansiyeli olan tubuler
adenom saptandı. Bu hastalardan ilki
cerrahi olarak tedavi edildi, diğeri ise
endoskopik polipektomi ardından takip
programımıza alındı. Ülkemizin bulunduğu kuşakta mide kanseri endemik bir
hastalık olmadığı için tarama amaçlı
üst GİS endoskopisi genel cerrahi
kliniğimizce önerilmemektedir. Ancak
50 yaş üstü tarama amaçlı kolonoskopi
uygulamalarının yaygınlaşması gerektiği kanaatindeyiz.
Görsel teknoloji kullandğı için tüm
endoskopik işlemler incelenecek alanın
mutlak temizliğini gerektirir. Çalışma
alanı temizliği işlemin başarısı ve olası
komplikasyonların önlenmesi açısından
en önemli parametrelerden biridir.
Kolon, yapısı ve fonksiyonu gereği
içerisinde uzun süre gaita tutabilmek-
tedir. Elektif yapılan alt GİS endoskopik
incelemelerinden önce kolon hazırlığı
mutlaka yapılmalıdır. İyi yapılmayan
kolon hazırlıkları nedeniyle mukozal
lezyon atlamaları olabileceği bilinmektedir.9 Kolonoskopik incelemelerde çekuma ve gereken vakalarda terminal
ileuma ulaşmak yeterli temizlik yapılamadığı için mümkün olamayabilir.
Çeşitli sebeplerle çekuma ulaşamama
oranları değişik serilerde (%2-10) arasında verilmektedir.10,11 Bu sebeplerin
başında yetersiz kolon hazırlığı gelmektedir. Geniş bir seride yetersiz
kolon hazırlığı oranları; 75 yaş üzeri
hastalarda %30,4 ve 45 yaş altı hastalarda %12,9 olarak verilmiştir.12 Bu
çalışma da göstermektedir ki işlem
öncesi yetersiz kolon hazırlığı oranı yaş
ile giderek artmakla birlikte her yaş
gurubunda işlemin başarısı için önemli
bir engel olmaya devam etmektedir.
Toplam 53 kolonoskopi hastamızdan 5
tanesinde yetersiz kolon hazırlığı izlendi (%9,4) ve bu sebeple çekuma ulaşmak mümkün olmadı. İki hastamızda
ise kolonoskopun geçemeyeceği ölçüde lümeni daraltan tümöral kitle nedeniyle çekuma ulaşılamadı. Kolon hazırlığının bu konuda bilinçli bir personel
tarafından işlemin yapılacağı hastaya
ve yakınlarına anlatılması ve kullanılacak ajanların örnekleri ile tarif edilmesi için imkan yaratılmasının kolon
hazırlığı başarısını arttıracağını düşünmekteyiz.
Endoskopi invazif bir işlemdir ve olası
komplikasyon risklerini de beraberinde
getirir. Literatürde alt GİS endoskopisinin komplikasyon oranları genel
olarak üst GİS endoskopisinden fazladır. Endoskopik uygulamalarda genel
olarak en sık komplikasyon kanama
olmakla birlikte en ciddi komplikasyon
perforasyondur. Bunların yanında, kolonoskopik polipektomi sonrası lokal
peritonite sekonder akut apandisit gibi
nadir komplikasyonlar da görülebilmektedir.13 Kolonoskopide daha sık
görülmek üzere, işlem sırasında yada
sonrasında yaşanabilecek cerrahi dışı
79
en sık komplikasyonlar; hipoksemi,
hipotansiyon, taşikardi/bradikardi, miyokard iskemisi gibi kardiyopulmoner
değişikliklerdir.14 Bizim kolonoskopi
serimizde bu komplikasyonlara rastlanılmamıştır. Kliniğimizde kolonoskopi
hastalarına uyguladığımız gibi bir anestezi uzmanı tarafından tatbik edilen
sedasyon halinde bu cerrahi dışı komplikasyonların riskinin azalacağı görüşündeyiz. Kolonoskopi sonrası perforasyon komplikasyonunun mortalitesinin %15 lere kadar çıkabildiği saptanmıştır.15 Kolonoskopide işlem proksimal kolona gidildikçe zorlaşır.16
Perforasyon riski kolonoskopide rektosigmoidoskopiye oranla yaklaşık iki kat
fazladır. Ancak perforasyon insidansının son yıllarda giderek azaldığı
gösterilmiştir.17 Bu olumlu gelişmenin
ardında; klinisyenlerin artan tecrübeleri
başta olmak üzere, bağırsak temizleyici
ajanların etkili kullanımı, sedasyon desteği ile endoskopi tercihinin artması ve
gelişen endoskop teknolojisinin olduğu
düşünülmektedir.18 Bizim serimizde,
genel cerrahi kliniğimizce yapılan 53
kolonoskopi, 22 sigmoidoskopi ve 9
rektoskopi sonrasında; kanama, perforasyon, peritonit gibi sıklıkla karşılaşılabililen komplikasyonlardan hiçbirisine rastlanılmamıştır. Cerrahi endoskopistimizin tecrübesi ve gereken vakalarda anestezi ekibinin desteğinin bu
başarıda önemli olduğunu düşünmekteyiz.
Girişimsel endoskopi uygulamaları son
yıllarda teknolojik gelişmelere paralel
olaral çeşitliliği ve yaygınlığı giderek
artmaktadır. Önceki yıllarda klasik cerrahi operasyonlar ile yapılan birçok
cerrahi müdahale günümüzde deneyimli cerrahi endoskopistler tarafından
güvenle endoskopik olarak yapılabilmektedir.19 Bunlar arasında endoskopik
girişimsel ultrason, kanama kontrolünde koagülasyon ve klip uygulamaları, erken evre kanserlerde submukozal rezeksiyon, anti-reflü müdahaleleri, obezite tedavileri uygulamaları
80
sayılabilir. Kliniğimizce sunulan bu
seride yeralan yirmibeş yaşında bir
erkek hastamıza, rektal anjiyodisplaziye bağlı rekürren aktif kanama
nedeniyle kolonoskopik koagülasyon
uygulaması yaptık. Cerrahların uygun
vakalarda, daha az invazif ve maliyet
avantajlı yöntem olan girişimsel endoskopi uygulamalarını kullanmaları gerektiği kanısındayız.
Cerrahi müdahale sırasında ameliyathanede per-operatif endoskopinin yararı literatürde bir çok çalışmada gösterilmiştir.20-22 Biz de iki hastamıza ameliyat
esnasında endoskopi uygulaması yaptık. Üst ve alt GİS cerrahisi yapılan
merkezlerde ameliyatın süresini kısaltabilecek ve müdahalenin etkinliğini
arttırabilecek olan endoskopi sistemlerinin ameliyathanelerde cerrahların
rutin kullandıkları bir araç halini alması
gerekmektedir. Ayrıca herhangi bir
gastrointestinal sistem cerrahisi planlamasında; ameliyat öncesi mevcut patolojinin ameliyatı gerçekleştirecek cerrahın gözüyle değerlendirilmesinin önemi
tartışılamaz. Bu sebeplerle modern
cerrahların endoskopi yeteneklerini
azami ölçüde geliştirmeleri gerektiğini
ve cerrahisini yapacakları hastaların
lezyonlarını kendilerinin değerlendirmesinin büyük önem taşıdığını düşünmekteyiz.
KAYNAKLAR
1- Berci G, Forde KA. History of endoscopy: what lessons
have we learned from the past? Surg Endosc. 2000
Jan;14(1):5-15.
2- Nesargikar PN, Jaunoo SS. Natural orifice translumenal
endoscopic surgery (N.O.T.E.S). Int J Surg. 2009
Jun;7(3):232-6. Epub 2009 Apr 14.
3- Appropriate use of gastrointestinal endoscopy.
American Society for Gastrointestinal Endoscopy.
Gastrointest Endosc 2000;52:831–7.
4- Froehlich F, Pache I, Burnand B, et al. Performance of
panel-based criteria to evaluate the appropriateness of
colonoscopy: a prospective study. Gastrointest
Endosc 1998;48:128-36.
5- Hassan C, Di Giulio E, Marmo R, Zullo A, Annibale B.
Appropriateness of the indication for colonoscopy:
2011;1(2):74-81
systematic review and meta-analysis. J Gastrointestin
Liver Dis. 2011 Sep;20(3):279-86.
20- Petroianu A. Peroperative enteroscopy. Sao Paulo
Med J. 1997 Jan-Feb;115(1):1373-5.
6- Fransen GA, Janssen MJ, Muris JW, Laheij RJ, Jansen
JB. Meta-analysis: the diagnostic value of alarm
symptoms for upper gastrointestinal malignancy.
Aliment Pharmacol Ther 2004;20:1045-52.
21- Singhal D, Goyal N, Gupta S, Nundy S. Surgery for
obscure lower gastrointestinal bleeding in India. Dig
Dis Sci. 2007 Jan;52(1):282-6. Epub 2006 Dec 7.
7- He J, Efron JE. Screening for colorectal cancer. Adv
Surg. 2011;45:31-44.
8- Nakashima H, Nagahama R, Yoshida M. Present and
future state of cancer screening for esophageal cancer
and gastric cancer. Gan To Kagaku Ryoho. 2012
Jan;39(1):8-12.
9- Kim HN, Raju GS. Bowel preparation and colonoscopy
technique to detect non-polypoid colorectal
neoplasms. Gastrointest Endosc Clin N Am. 2010
Jul;20(3):437-48.
10-
22- Iacconi P, Aldi R, Ricci E, Viacava P, Miccoli P. Small
bowel angiodysplasia: usefulness of peroperative
enteroscopy. Ital J Gastroen terol. 1993 FebMar;25(2):68-71.
İLETİŞİM
Yrd.Doç.Dr. Koray Baş
YDÜ Genel Cerrahi Anabilim Dalı
[email protected]
Harewood GC. Relationship of colonoscopy
completion rates and endoscopist features. Dig Dis
Sci 2005; 50:47–51.
11- Marshall JB, Barthel JS. The frequency of total
colonoscopy and terminal ileal intubation in the 1990s.
Gastrointest Endosc 1993; 39:518–20.
12- Houissa F, Kchir H, Bouzaidi S, Salem M, Debbeche
R, Trabelsi S, Moussa A, Said Y, Najjar T.
Colonoscopy in elderly: feasibility, tolerance and
indications: about 901 cases. Tunis Med. 2011
Nov;89(11):848-52.
13- Moorman ML, Miller JP, Khanduja KS, Price PD.
Postcolonoscopy appendicitis. Am Surg. 2010
Aug;76(8):892-5.
14- Khalid-de Bakker CA, Jonkers DM, Hameeteman W,
de Ridder RJ, Masclee AA, Stockbrügger RW.
Cardiopulmonary events during primary colonoscopy
screening in an average risk population. Neth J Med.
2011 Apr;69(4):186-91.
15- Garbay JR, Suc B, Rotman N, et al. Multicentre study
of surgical complications of colonoscopy. Br J Surg.
1996;83:42-4.
16- Smith RA, Cokkinides V, Brawley OW. Cancer
screening in the U.S. 2009: a review of current
American Cancer Society guidelines and issues in
cancer screening, CA Cancer J Clin 2009;59 (1): 2741.
17- Gatto NM, Frucht H, Sundararajan V, Jacobson JS,
Grann VR, Neugut AI. Risk of perforation after
colonoscopy and sigmoidoscopy: a population-based
study. J Natl Cancer Inst. 2003 Feb 5;95(3):230-6.
18- Viiala CH, Zimmerman M, Cullen DJE, et al.
Complication rates of colonoscopy in an Australian
teaching hospital environment. Internal Medicine
Journal 2003;33:355-9.
19- Bas K, Besim H. Recurrent Lower Gastrointestinal
Bleeding Due To Angiodysplasia In Rectum:
Endoscopic Treatment With Heater Probe. Surgical
Techniques Development (2011) 1: pp.14-5.
81
CASE REPORT
OLGU SUNUMU
LONG TERM EFFECTS OF FOREIGN BODY ASPIRATION:
INCREASE IN SEVERITY OF ASTHMA
YABANCI CİSİM ASPİRASYONUNUN UZUN DÖNEM ETKİLERİ:
ASTIM ŞİDDETİNİN ARTMASI
Ceyhun DALKAN1 Nazan ÇOBANOĞLU2 Haluk ÖZTÜRK4 Cem COMUNOĞLU5
Hakan TEKGÜÇ1 Nilüfer GALİP1 Nerin BAHÇECİLER3
MD, Specialist of Pediatrics
MD, Asociated Professor of Pediatrics
3 MD, Professor of Pediatrics, Head of Department of Pediatrics;
Department of Pediatrics
4 MD, Professor of Pediatric Surgery, Head of Department of Pediatric Surgery
5 MD, Assistant Professor of Pathology, Department of Medical Pathology
Near East University Faculty of Medicine, Nicosia, TRNC
1
2
ABSTRACT
A four-year-old boy diagnosed with atopic asthma and
isolated IgA deficiency, who was admitted with persistent
wheezing unresponsive to inhaled bronchodilator and
systemic and high dose inhaled corticosteroid treatment and
trimethoprim-sulfamethoxazole prophylaxis, was performed
a rigid bronchoscopy. A foreign body (FB) was not detected
during bronchoscopy, but pathological evaluation of
broncho-alveolar lavage (BAL) fluid revealed fragmented
foreign bodies. Following bronchoscopy and BAL, symptoms
decreased eventually in a few weeks. We report this case to
emphasize that in patients who have recurrent and
persistent wheezing, the possibility of FB aspiration should
be kept in mind even in the absence of a typical history of
FB aspiration.
Key words: wheezing; persistent respiratory symptoms;
foreign body aspiration; bronchoscopy
82
ÖZET
Atopik astım ve izole IgA eksikliği tanısı almış, inhale
bronkodilatör ve sistemik ve yüksek doz inhale kortikosteroid
tedavisine ve trimetoprim-sulfametaksazol profilaksisine
yanıt vermeyen persistan hırıltısı nedeniyle başvuran dört
yaşında erkek hastaya rijit bronkoskopi uygulandı.
Bronkoskopi sırasında yabancı cisim gözlenmedi, ancak
bronkoalveoler lavaj sıvısının patolojik incelenmesinde
yabancı cisim parçacıkları saptanmıştır. Bronkoskopi ve
bronkoalveoler lavaj uygulamasını izleyen birkaç hafta içinde
semptomların azaldığı görüldü. Bu olguyu, tekrarlayan,
dirençli hışıltısı olan hastalarda tipik öyküsü olmasa da
yabancı cisim aspirasyonunun akla getirilmesi gerektiğini
vurgulamak için sunduk.
Anahtar kelimeler: hışıltı, tekrarlayan solunum bulguları,
yabancı cisim aspirasyonu, bronkoskopi
2011;1(2):82-85
INTRODUCTION
Aspiration of a foreign body (FB) into
airways may cause life-threatening
respiratory distress and a fatal outcome
especially in first 4 years of life.1,2 FB
aspiration into upper airways may
appear with different symptoms:
coughing, choking, acute dyspnea and
acute or chronic wheezing.3 On the
other hand, partial laryngeal obstruction may cause aphonia, wheezing,
hoarness and dyspnea.3 The symptoms
of FBs aspirated more distally in the
bronchial tree may be presented with
unilateral wheeze and decreased
breath sounds.4 Delayed diagnosis may
result in asphyxia, pneumonia, atelectasis and bronchiectasis. Physicians
should always suspect about FB
aspiration in patients who have persistent lower airways symptoms to
prevent complications.3 Hereby we report a boy with allergic asthma who
continued to have persistent respiratory
symptoms in spite of appropriate antiasthma treatment and was diagnosed
as FB aspiration.
CASE
A four-year-old boy diagnosed with
allergic asthma was admitted to our
hospital for persistent cough, wheezing
and shortness of breath since 2 years
old in spite of vigorous anti-asthma
treat-ment. He has been using high
dose inhaled beclometasone diproprionate (800 µg/kg) and systemic methylprednisolone (1 mg/kg) for 5 days and
in-haled salbutamol (800 µg/kg) continuously, in addition to environmental
control measures for the last 2 years.
His symptoms exacerbated whenever
the doses of those drugs were
attempted to be reduced. His height
percentile was within normal but his
weight was above the 97th percentile of
normal.5 The auscultation of his lungs
revealed bilateral wheezing. His
treatment was changed as inhaled
fluticasone propionate (500 µg/day),
oral montelukast (4mg/day) and inha-
led salbutamol (when needed). However, despite of this treatment, his respiretory symptoms never disappeared
warranting further investigations.
Skin prick testing showed atopy to olea
europa pollens, walnut pollens and
house dust mites. Measurement of his
serum immunoglobulins revealed low
IgA levels and oral trimethoprimsulfamethoxazole prophylaxis was
added to his treatment. His respiratory
symptoms and physical findings persisted in spite of using inhaled
fluticasone propionate, oral montelukast and oral trimethoprim-sulfamethoxazole for two months. High resolution computed tomography of chest
(HRCT) was within normal limits. After
a more detailed investigation of a
suspicious FB aspiration, his mother
told that he had a history of cough for
several times during feeding in the first
year of life. Then, a rigid bronchoscopy
was performed revealing no FB.
Mucoid secretions were aspirated from
both lungs but mostly from the right
lung during bronchoscopy, and bronchoalveolar lavage (BAL) was performed. No microorganisms were
grown in the culture of BAL fluid, while
pathological examination revealed
some cellulose fragments, histiocytes
and rarely polymorphonuclear leukocytes (Figure).
Figure: Microscopic view of BAL fluid. Red arrow is
microscopic view of foreign body, yellow arrow is a
histiocyte.
83
These pathological findings were
suggestive of FB aspiration. Following
broncoscopy, his respiratory symptoms
and physical findings decreased and
finally disappeared probably due to the
removing effect of BAL procedure.
Then, the dose of inhaled fluticasone
propionate was tappered to lower
doses and he has been doing well
since then.
DISCUSSION
Children who have persistent or
recurrent respiratory symptoms may
have several diseases in their differential diagnosis: including asthma, foreign
body aspiration, cystic fibrosis, heart
failure, external compression of the
airways, gastro-esophageal reflux and
some immunodeficiency syndromes.
Foreign body aspiration (FBA) is rare in
paediatric patients, but is more frequently seen in the first four years of
life. Size, anatomic location, and position of the object and duration of
obstruction change patients’ clinical
symptoms and complications.6 FB is
often aspirated into trachea and
bronchi.3 If the FB is small, symptoms
may be minimal due to distal airway
obstruction which may lead to clinical
symptoms as cyanosis, chocking,
coughing, hemoptysis, and dyspnea.
Physical examination of the patients
may reveal asymmetric lung aeration,
reduction or loss of breath sounds,
wheezing, rough bronchi, and cyanosis. On the other hand, in patient
with and without a history of witnessed
foreign body aspiration, a normal physical examination can not rule out FBA.7
Our patient's complaints started two
years ago with coughing, wheezing and
shortness of breath. He had a positive
skin prick test and was put on inhaled
corticosteroids. His symptoms were unresponsive to systemic and inhaled β2
agonists.
Radiographic features depend on the
size, location, duration, and nature of
84
the foreign body. The chest radiograph
may demonstrate a variety of findings
including air trapping, atelectasis, consolidation, and unilateral over aeration.8 In this case, the patient’s chest xray and HRCT findings were normal.
Fiber-optic bronchoscopy shows a high
diagnostic accuracy rate but plays a
poor therapeutic role in FBA cases.
Rigid bronchoscopy is the main technique in FBA treatment, permitting the
removal of the trachea-bronchial foreign body in 97.2% of patients.9 The
persistence of the symptoms and physical findings, as well as, the information of a coughing episode during
feeding in his first year of life indicated
performing a rigid bronchoscopy. Although a foreign body was not detected, generous amounts of mucoid
secretions were present and was
aspirated and a BAL was performed
during bronchoscopy. The pathological
examination of the BAL fluid revealed
findings suggestive of FB aspiration.
Following the bronchoscopy his respiratory symptoms and physical findings decreased and resolved eventually.
In addition, our patient has allergic
asthma and IgA immune deficiency.
Case reports in literature emphasize
that if a patient has refractory symptoms, we should keep in mind FBA an
re-think our asthma diagnosis, but our
patient is sensitive to olea europa
(olive) pollens, walnut pollens and
house dust mites. In addition he has
IgA immune deficiency. We could not
find a case report that has IgA immune
deficiency and allergic asthma with a
FBA history in literature. Cases in
literature pointed out that FBA should
be considered as a differential
diagnosis for asthma.10-12 We thereby
want to emphasize the coincidence of
asthma and FBA must also be kept in
mind.
We conclude that foreign body aspira-
2011;1(2):82-85
tion is a diagnosis with a high index of
suspicion. Symptoms are non specific
and can be detected as a co-morbidity
of asthma. Patients with recurrent and
persistent respiratory symptoms, and
unresponsive to appropriate treatment
should be evaluated thoroughly and
foreign body aspiration should also be
kept in mind even in the absence of a
witnessed history of aspiration.
REFERENCES
1. Banerjee A, Rao KS, Khanna SK, et al. Laryngotracheo-bronchial foreign bodies in children. J
Laryngol Otol 1988; 102:1029–32.
2. Eren S, Balci AE, Dikici B, et al. Foreign body
aspiration in children: experience of 1,160 cases.
Ann Trop Paediatr; 2003: 23:31–7.
reports an revies of the literature B ENT
2011;7:137-40.
11. Cinar U, Vural C, Turgut S. A laryngeal foreign
body misdiagnosed as asthma bronciale. Eur J
Med 2003:10;334-6.
12. Karakoc F, Karadag B, Akbenlioglu C, et al.
Foreign body aspiration: what is the outcome?
Pediatr Pulmonol 2003;34:30-6.
CORRESPONDENCE
Ceyhun Dalkan, MD.
Specialist of Pediatrics
NEU Faculty of Medicine, Department
of Pediatrics
[email protected]
GSM: 05338422857
3. Gregori D, Salerni L, Scarinzi V, et al. The
ESFBI Study Group: Foreign bodies in the upper
airways causing complications and requiring
hospitalization in children aged 0–14
years:results from the ESFBI study. Eur Arch
Otorhinolaryngol. 2008; 265:971–8.
4. Morley RE, Ludemann JP, Moxham JP, Kozak
FK, Riding KH. Foreign body aspiration in infants
and toddlers: recent trends in British Columbia. J
Otolaryngol 2004: 33:37–41.
5. Neyzi O, Günöz H, Furman A, et al. Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi
ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk
Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008; 51: 1-14.
6. Sersar SI, Rizk WH, Bilal M, et al. Inhaled
foreign bodies: presentation, management and
value of history and plain chest radiography in
delayed presentation. Otolaryngol Head Neck
Surg: 2006; 134:92-9.
7. Kıyan G, Fazilet K. Çocuklarda Yabancı Cisim
Aspirasyonu, in Dağlı E, Karakoç F (ed); Çocuk
Göğüs Hastalıkları. Istanbul, Nobel Tıp Kitapevi
2007, pp 209-18.
8. Zerella JT, Dimler M, McGill LC, Pippus KJ.
Foreign body aspiration in children: value of
radiography and complications of bronchoscopy.
J Pediatr Surg 1998; 33:1651–4.
9. Divisil D, Tommaso S. Foreign Bodies Aspirated
in
Children:
Role
of
Bronchoscopy
Thorac Cardiovasc Surg 2007;55:249-52
10. Chavoshzedeh Z, Golnabi A, Rezai N,
Mehdizedeh M. Laryngeal foreign body
aspiration misdiagnosed as asthma: two case
85
CASE REPORT
OLGU SUNUMU
CASE REPORT OF A PATIENT WITH BRUCELLA KNEE
MONOARTHRITIS MISDIAGNOSED AS PSORIATIC
ARTHRITIS
OLGU: PSÖRİATİK ARTRİTLE KARIŞAN BRUSELLOZA BAĞLI DİZ
MONOARTRİTİ
Bircan Ünal KAYAASLAN1 Gül Ruhsar YILMAZ2 Esragül AKINCI3 Sümeyye YILDIZ4
Selim Sırrı EREN5 Pınar ÖNGÜRÜ6 Hürrem BODUR7
MD, Associated Professor? Professor? Specialist? of Infectious Disease and Clinical
Microbiology
Ministry of Health Ankaar Numune Education and Research Hospital, Clinic of Infectious
Disease and Clinical Microbiology, Ankara, Turkey
1
ABSTRACT
Sixty-nine years-old male with psoriasis was presented with
knee arthritis. The patient was diagnosed as psoriatic
arthritis. Steroid treatment was initiated. During evaluation,
brucellosis has been detected as etiology of arthritis. We
concluded that it is important to consider brucellosis in the
differential diagnosis of acute monoarthritis especially in
endemic countries.
ÖZET
Altmış yaşında psoriasis tanısı ile izlenen erkek hastaya
dizde artritle uyumlu yakınmalarla hastaneye başvuru
sonrası psoriatik artrit tanısı kondu. Steroid tedavisi
başlandı. İzlem sırasında artrit etyolojisinde sorumlu
mikroorganizmanın Brusella bakterisi olduğu tespit edildi.
Özellikle endemik ülkelerde akut monoartrit ayırıcı tanısında
bruselloz da düşünülmelidir.
Key words: Brucellosis; Monoarthritis; Psoriasis
Anahtar kelimeler: Bruselloz; Monoartrit; Psöriasis
86
2011;1(2):86-89
CASE
Sixty-nine years-old male was admitted
to our clinic with history of diffuse
arthralgia, night sweats, pain and
limited movements of his left knee. He
had been diagnosed as psoriasis four
years ago and treated with antipsoriatic drugs including methotrexate
and chloroquine for a duration of eight
months. When he had applied to the
rheumatology clinic with a four month
history of knee pain, psoriatic arthritis
was considered and prednisolone 2,5
mg plus cyclosporine 100 mg once
daily was added to the treatment.
Despite four months of regular therapy,
his complaints continued. He was
hospitalized in our clinic for an investigation of arthritis etiology. At admission, his temperature was 360C and it
did not increase during follow-up.
Further physical signs were normal;
except for limited range of knee
movement. Although there was no animal exposure history, ingestion of raw
milk products such as cheese, within
two months, existed. He had diabetes
mellitus and hypertension. Laboratory
values were as follows: White blood
cell (WBC) count 8,9x109/L (4,4-11,3
x109/L) with 74,9% neutrophils, erythrocyte sedimentation rate (ESR) 103
mm/h and C-reactive protein (CRP)
168 mg/dl (0,00-5,00 mg/dl) Biochemical parameters were within the
normal limits. Despite of knee pain and
restricted movement, there was no sign
of infection such as swelling and
erythema. Radiographic examination of
the knee was normal. Synovial fluid
examinations revealed 1400 cells/mm3
with lymphocytic predominance and no
organisms were detected on Gram
stained smears. Standard tube agglutination (STA) test was positive at a
titer of 1/640 in serum and at a titer of
1/320 in synovial fluid. The diagnosis of
brucella arthritis was considered and
doxycycline 100 mg twice daily plus
rifamycin 600 mg once daily were
initiated. Cyclosporin and prednisolone
were stopped. No micro-organism grew
in the blood cultures, but Brucella spp
was isolated from synovial fluid on the
5th day and as a result, the diagnosis of
brucella arthritis was confirmed. The
patient was discharged from the hospital on the 6th day of therapy. He has
been taking the therapy for six weeks
and his complaints were resolved.
Control ESR and CRP values were
normal.
DISCUSSION
Brucellosis is a zoonotic disease that
causes systemic symptoms and can
involve many organs and tissues.
Involvement of the osteoarticuler system is the most common complications
of the disease.2,3 Although sacroileitis
and spondylitis are the most frequent
involved joints, peripheral joint involment is an important cause of infectious arthritis in endemic areas.4,5 In a
study from Kuwait, sacroiliac joint
infections and knee arthritis were found
as 26 % and 25 %, respectively.6 In our
country, Taşova et al found that sacroileitis is the most frequent complication of brucellosis, followed by
peripheral arthritis and spondylitis.5 In a
study from northern Israel analyzing
the etiology of septic arthritis, 11% of
the cases had Brucella arthritis.7
Brucella septic arthritis can occur in
any patient without a predisposing
factor. But in some cases, trauma and
physical activities are predisposing
factors.8,9 Large weight-bearing joints
such as hips, knees, and ankles are
involved more often than small joints.1,2
Although oligoarthicular involment can
rarely be seen, Brucella arthritis is
usually monoarthicular, seen as acute
form and must be considered in the
differential diagnosis of acute monoarthritis especially in endemic countries.2,6,7
Synovial fluid aspiration and examination are the most useful techniques and the first diagnostic procedure, in suspected Brucella arthritis
87
cases. While the synovial fluid leukocyte count is higher than 50.000
cells/mm3 with polymorphnuclear predominance in septic arthritis with other
sources, Brucella arthritis causes lower
leukocyte count with lymphocyte predominance.10 Although the main diagnostic test is to isolate of Brucella spp
from synovial fluid or/and blood cultures, it is isolated from the synovial
fluid in fewer than half of the cases.1
Because the signs and symptoms are
nonspecific and causative organism
can be difficult to isolate, the diagnosis
often depends on serologic techniques.
In a study from northern Israel, Brucella
arthritis was considered when STA titer
greater than 1/160 in the synovial fluid
had been obtained.7
Joint effusion may not be detected in
every patient with arthritis. In the study
from Kuwait, joint effusion had occurred in 32/104 (30%) of cases.6 Thus
aspiration of synovial fluid must be
done in every patient with joint pain
and tenderness especially in large
joints. In some cases, preexisting rheumatoid or other inflammatory arthritis
masks Brucella arthritis, furthermore
the patients are usually treated using
the inappropriate medicine.
Our patient was misdiagnosed as
psoriatic arthritis previously and was
treated with anti-psoriatic drugs for four
months. To our knowledge, there is no
case report in the literature like this.
Especially in endemic areas, if there is
a history of exposure to infected animals or consumption of raw milk and
milk products, brucellosis must be
considered in the differential diagnosis
of septic arthritis. Brucella arthritis
might be localized in the joints with
rheumatologic disease such as psoriatic arthropathy and pseudogout.11 For
differential diagnosis of Brucella arthritis, synovial aspiration should be performed.
88
A variety of antimicrobial combination
has been used for the treatment of
osteoartricular complications. The regimen of doxycycline (200mg/day p.o) for
six weeks plus streptomycine (1gr/day
i.m) for three weeks is reported as the
most effective therapy.1,3,12 In this
patient, treatment began with doxycycline-rifampin combination. Streptomycin is generally recommended in
osteoarthricular involvement. However
we could not initiate streptomycine
because of the considerations of high
ototoxicity side effects in advanced
ages.
CONCLUSION
In conclusion, brucellosis is an important agent of septic arthtritis, and
must be considered in the differential
diagnosis of acute monoarthritis. It usually involves the large joints like knees
and hips. The main diagnostic test is
an aspiration and examination of the
joint fluid.
REFERENCES
1. Young EJ. Brucella species. In: Mandell GL,
Bennet JE, Dolin R (eds). Principles and Practice
of Infectious Diseases. Churchill Livingstone,
Philadelphia., 2005: 2669-74.
2. Hashemi SH, Keramat F, Ranjbar M, Mamani M,
Farzam A, Jamal-Omidi S. Osteoarticular
complications of brucellosis in Hamedan, an
endemic area in the west of Iran. Int J Infect Dis
2007; 11: 496-500.
3. Solera J, Martinez-Alfaro E, Espinosa A.
Recognition and optimum treatment of
brucellosis. Drugs 1997; 53: 245-56.
4. Demiroğlu YZ, Turunç T, Alişkan H, Colakoğlu S,
Arslan H. Brucellosis: retrospective evaluation of
the clinical, laboratory and epidemiological
features of 151 cases. Mikrobiyol Bul 2007; 41:
517-27.
5. Tasova Y, Saltoglu N, Sahin G, Aksu HZS.
Osteoarticular involvement of brucellosis in
Turkey. Clin Rheumatol 1999; 18: 214-9.
6. Khateeb M I, Araj G F , Majeed S A, Lulu AR.
Brucella arthritis: a study of 96 cases in Kuwait.
Ann Rheum Dis 1999; 49: 994-8.
2011;1(2):86-89
7. Eder L, Zisman D, Rozenbaum M, Rosner I.
Clinical features and etiology of septic arthritis in
northern Israel. Rheumatology 2005; 44: 155963
8. Memişoğlu K, Yumuk Z, Akansel G. An unusual
presentation of brucella septic arthritis involving
the knee joint with extraarticular hardware: a
case report. Knee 2008; 15 : 148-50.
9. Chen S, Cantab MA, Lond Msc. Brucella arthritis
of the knee in a young soccer player. Br J Sports
Med 1990; 24: 13.
10. Andonopoulos
AP,
Asimokopoulos
G,
Anastasiou E, Bassaris HP. Brucella arthritis.
Scand J Rheumatol 1986; 15: 377-80.
11. González-Alvaro I, Estévez M, Carmona-Ortels
L, Alvaro-Gracia JM, López-Bote JP, Humbria A.
Osteoarthricular
brucellosis
resembling
microcrystalline
arthrophathy
(letter)
J
Rheumatol 1994; 21 : 1783-5.
12. Solera J, Rodriguez-Zapata M, Geijo P, Largo J,
Paulino J, Saez L, et al. Doxycycline-rifampin
versus doxycycline-streptomycin in treatment of
human brucellosis due to Brucellla melitensis.
Antimicrob Agents Chemother 1995; 39: 2061-7.
CORRESPONDENCE
Gül Ruhsar Yılmaz, MD.
Ministry of Health, Ankara Numume
Education and Research Hospital,
Clinic of Infectious Diseases and
Clinical Microbiology, Ankara, Turkey
[email protected]
Tel
: 090 312 2912525/3283
Fax
: 090 312 4269393
89
OLGU SUNUMU
CASE REPORT
BİR TROMBOTİK TROMBOSİTOPENİK PURPURA
OLGUSU
A CASE OF THROMBOTIC THROMBOCYTOPENIC PURPURA
Ufuk GENÇALP1 Ayman ABUDALAL1 Mehtap TINAZLI1 Amber EKER3
Orçun ÇİFTÇİ4 Tümay SÖZEN2
¹ Yrd.Doç.Dr., 2 Prof.Dr., İç Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı; İç Hastalıkları Anabilim Dalı
3 Yrd.Doç.Dr.; Nöroloji Anabilim Dalı
4 Yrd.Doç.Dr.; Kardiyoloji Anabilim Dalı
Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi, Lefkoşa, KKTC
ÖZET
ABSTRACT
Hematolojik aciller içinde önemli bir yeri olan trombotik
trombositopenik purpura (TTP) mikroanjiopatik hemolitik
anemi, trombositopeni, nörolojik belirti ve bulgular, böbrek
yetmezlği ve ateşle seyreden bir sendromdur. Nadir görülen
ama sıklığı giderek artan bu hastalığın erken tanınıp
tedaviye hemen başlanması, mortalitesini azaltmak
açısından önem arzetmektedir. Bu olgu, TTP farkındalığını
artırmak amacıyla literatür eşliğinde incelenmiştir.
Thrombotic thrombocytopenic purpura (TTP) is a syndrome
characterized by microangiopathic hemolytic anemia,
thrombocytopenia, neurological signs and symptoms, and
fever with renal function impairment. Although it is known to
be a rare condition, there is an increase in the incidence of
the disease during the last years and early diagnosis and
treatment are important in terms of reducing its mortality
Key Words: Thrombotic thrombocytopenic purpura
Anahtar kelimeler: Trombotik trombositopenik purpura
90
2011;1(2):90-94
GİRİŞ
TTP; mikroanjiopatik hemolitik anemi,
trombositopeni,
nörolojik
bulgular,
böbrek yetmezliği ve ateşle seyreden
nadir bir hastalıktır (4-11/1000000).
Genellikle sağlıklı kişilerde görülür.
Genç erişkinlerde (30-40 yaş), özellikle
de kadınlarda sıktır. İlk kez 1924 yılında Moschcowitz tarafından tanımlanmış olup, patogenezinden arteriol ve
kapillerleri tutan trombotik lezyonlar sorumludur.1-3 İskemiye bağlı beyin ve
böbreklerde fonksiyon bozuklukları
meydana gelir. Etyolojisi yeterince açıklanamamasına rağmen, etyopatogenezinde rol oynayan en önemli durum
von Willebrand faktörlerinin (vWF) büyük multimerler halinde dolaşımda
bulunmasıdır. vWF, endotel hücrelerinde sentezlenip büyük multimerler şeklinde dolaşıma salınır.4,5 Bu büyük multimerlerin trombotik aktiviteleri yüksektir
ve trombositleri aktive edip koagülasyonu başlatırlar. Bu nedenle bu büyük
multimerler
vWF
metaloproteinaz
‘ADAMTS13’ denen enzim tarafından
parçalanıp normal büyüklükteki vWF
multimerlerine çevrilir. TTP'li hastalarda
büyük vWF'i parçalayan enzim düzeyinde azalma mevcuttur.6,7 Bu düşüklük
iki şekilde meydana gelir: konjenital
olarak bu enzim eksiktir veya idiopatik
olarak enzime karşı IgG yapısında
otoantikorlar oluşur.8 TTP'nin değişmeyen laboratuvar bulguları anemi, trombositopeni ve periferik yaymada parçalanmış eritrositlerin görülmesidir.9 Çoğu
vakada hemoglobin 6.0gr/dl'nin, trombositler ise 20000/mm3'ün altındadır.
Bunların yanısıra retikülositoz, laktikdehidrogenaz artışı, lökositoz da görülür.
Ayırıcı tanıda dissemine intravasküler
koagülasyon (DIK), hemolitik üremik
sendrom (HÜS), Evans sendromu, paroksismal noktürnal hemoglobinüri
(PNH) akla gelmelidir.
Günümüzde TTP’nin etkinliği kanıtlanmış tedavi yöntemi plazmaferezdir. Bu
yöntemle dolaşımdan ADAMTS13 otoantikorlarının
temizlenmesi
sağlanır.10,11 Kortikosteroidlerin tedavideki
yeri tartışmalıdır.12 Taze donmuş plazma ve diğer immünosupresif ilaçlar ise
bazı özel durumlarda önerilmektedir.13
OLGU
64 yaşında kadın hasta halsizlik,
konuşma bozukluğu, yüzünün sol
tarafında uyuşma yakınmalarıyla Yakın
Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi acil servisine başvurdu. Bir haftadan beri, bu yakınmalar 20-30 dakika
kadar sürüyor ve kendiliğinden geçiyormuş. Hiç bilinç kaybı olmamış. Özgeçmişinde hiperlipidemi dışında özellik
yoktu. Yapılan fizik incelemesinde ateş:
36.3°C, kan basıncı: 120/70mmHg, nabız: 74/dk.ritmik. Genel durum iyi, bilinç
açık, kooperasyonu tamdı. Cilt ve skleralar soluktu. Kalp sesleri ritmik, apekste 2/6 sistolik üfürüm vardı. Karaciğer
ve dalak ele gelmiyordu. Sol bacakta,
diz altında 2-3 adet peteşi, sağ diz
üstünde 2-3 cm'lik bir ekimoz vardı.
Laboratuvar bulgularında C-reaktif
protein (CRP) 0.9 mg/dl; sedimentasyon hızı 76 mm/saat; hemoglobin 7.8
gr/dl; hematokrit %22.6; lökosit 10270
/mm3; trombosit 31000/mm3; laktik dehidrogenaz (LDH) 802 IU/dl; retikülosit
%54.5; üre 48 mg/dl; kreatinin 1.0
mg/dl; direkt-indirekt Coombs negatif;
haptoglobulin ölçülemiyecek kadar düşük; protrombin zamanı (PT), aktive
parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT)
ve INR normal sınırlarda idi. Lupus
antikoagulanı negatif, anti dsDNA 0.6
IU/ml (<10), antikardiyolipin IgG< 2PLU
/ml (Pozitif>12), antikardiyolipin IgM<
2PL-U/ml (Pozitif>12), ANA negatif bulundu. Ekokardiyografide patoloji saptanmadı.
Hasta, nöroloji tarafından değerlendirildi, beyin MR'sinde bilateral serebral
oksipitofrontal bölgede ve serebellumda akut subakut diffüzyon kısıtlılığı
tesbit edildi (Şekil). Trombositopeni ve
anemisi de olan hasta yatırıldı. İzlem
esnasında nörolojik tablo birkaç kez
yinelendi. Trombosit sayısı progresif
olarak 18000 mm3'e kadar düştü. Klinik
ve laboratuvar bulguları ile TTP
91
tanısı konan hastaya taze donmuş
plazma (15ml/kg/gün) verildi ve plazmaferez uygulandı. Trombositler 376
bin/mm3'e yükseldi ve klinik düzelme
sağlandı.
TARTIŞMA
TTP ilk tanımlandığında mikroanjiopatik
hemolitik anemi, trombositopeni, nörolojik bulgular (konvulsiyon, koma, bilinç
dalgalanması), renal fonksiyon bozukluğu ve ateş pentatı ile tanı konmaktaydı.1-3,14,15 Günümüzde kabul edilen
görüşe göre bir hastada başka bir
nedene bağlanamayan trombositopeni
ve mikroangiopatik hemolitik anemi
varsa TTP olarak kabul edilmektedir.
Hastalar en sık purpura ve nörolojik
bulgularla acil servise başvururlar.9,16
Hastaların %75'inde mikroangiopatik
hemolitik anemi, trombositopeni ve
nörolojik bulgular birlikte görülür.9,17
Bizim hastamızda da purpura, nörolojik
bulgular, trombositopeni ve mikroangiopatik hemolitik anemi mevcuttu.
TTP'nin; DIK,2,9 HÜS,3,12,18,19 Evans
sendromu, PNH,7,9 maligniteler (akciğer
ve pankreas tümörü, akut lenfositik
lösemi),17 heparin ilişkili trombositopeni,7,16 otoimmün hastalıklar (sistemik
lupus eritematosis, antifosfolipid sendromu, skleroderma),20,21 ilaçlar (kinin,
tiklopidin, mitomisin, siklosporin),7 ve
sepsis9,17 ile ayırıcı tanısı yapılmalıdır.
TTP; PT, aPTT, INR, fibrinojen, ddimer testlerinin normal oluşu ile
DIK'ten ayrılır.9,10 TTP'nin HÜS'dan en
önemli farkı TTP'de böbrek tutulumunun daha hafif olması ve nörolojik
bulguların ön planda bulunmasıdır.19,23
Evans sendromunda ise, direk Coombs
pozitif olup periferik yaymada fragmante eritrositler yoktur.7,9 Bizim hastamızda bu hastalıklara ait bulgu ve
belirtiler yoktu.
Şekil: Beyin MR görüntüleri. A-B-C panellerinde, sağ
pariyetooksipital bölgede gri ve beyaz cevherde üçgen
şeklinde,periventriküler beyaz cevhere kadar uzanan
infarkt alanı izlenmektedir. A panelinde ayrıca sol frontalde
gri cevher kortekste yuvarlak infarkt alanı izlenmektedir.
92
TTP’nin başlıca tedavi yöntemi plazma
değişimidir (plazmaferez). Böylece hem
eksik olan enzim plazma değişimi ile
yerine konmakta, hem de dolaşımdaki
bu enzime karşı gelişmiş otoantikorlar
2011;1(2):90-94
uzaklaştırılmış olur.10,11,24,25 Başlangıçta
hergün yapılması gereken plazmaferezin sıklığı trombosit sayısı, LDH,
hemoglobin düzeyi ve nörolojik tabloya
göre belirlenir.13,26,27
TTP'nın diğer bir tedavi yöntemi taze
donmuş plazmadır (TDP).22,24 Bu daha
çok plazmaferez yapılamayan veya
ileride yapılacak olanlara önerilir.10,22
Biz plazmaferez yapılana kadar TDP
infüzyonu yaptık.
Kortikosteroidlerin tedavideki yeri tartışmalıdır. Otoimmün kökenli idiopatik
TTP'lı hastalarda yararlı olduğu bildirilmiştir.10,24 Ancak bunlarda da tek başına değil, plazmafereze yardımcı bir
tedavi olarak veya remisyon sonrası relapsların önlenmesinde faydalı olduğu
düşünülmektedir.13,24,28,29 Doz olarak
plazmafereze ek olarak 1-2 mg/kg/gün
prednizon veya metil prednizolon 1 gr
bolus olarak 3 gün önerilir.13,26
TTP'li hastalarda ağır trombositopeniye
karşın, kanamalardan ziyade mikrovasküler
trombüslere
bağlı
iskemik
bulgular ön plandadır.30 Bizim hastamızda da birkaç kez tekrarlayan
serebral
iskemik
bulgular
ve
purpuraların mikrotrombüslere bağlı
olduğu düşünülmüştür.5,6,14 Bu nedenle
bu olgulara trombosit infüzyonu yapılması trombotik olayları tetikleyebilir ve
klinik tablonun ağırlaşmasına yol açabilir, bu nedenle kontrendikedir. Ancak
ağır kanama ile seyreden hastalara
kontrollü olarak verilebilir.22,24,30
Tedavide diğer kullanılan ajanlar
arasında immünosupresifler (azotiyopirin, siklofosfamid, vinkristin, siklosporin)
gelmektedir. Bunlar genellikle remisyon
sağlanmasında yardımcı olarak ve relapsların önlenmesi amacı ile kullanılır.10,22,30 Bunlara ait küçük vaka serileri
halindeki çalışmalar yetersiz kalmakta,
daha geniş çaplı araştırmalara ihtiyaç
duyulmaktadır.
Splenektomi, plazmaferez uygulamasının olmadığı dönemlerde hastalara
yapılan bir tedavi yöntemi idi. Bugün,
plazmafereze cevap vermeyen veya
sık sık relapsla gelen olgulara tedavi
amaçlı uygulanmaktadır.22,24
Sonuç olarak bu olgu sunumundaki
amacımız, yüksek mortalitesi olan bu
hastalığın erken tanınıp tedaviye erken
başlanmasının hayat kurtarıcı olduğunu
birkez daha vurgulamaktır.
KAYNAKLAR
1. Moschcowits E. Hyaline thrombosis of the terminal
arterioles and capillaries.A hitherto undescribed
disease. P Y Pathol Soc 1924;24:21.
2. Amorosi EL,Ultmann JE. Thrombotic thrombocytopenic
purpura: Report of 16 cases and review of the
literature. Medicine(Baltimore) 1966;45:139-59.
3. Havens PL,O'Rouke PP,Hahn J,Higgins J,Walker AM.
Laboratory and clinical varables to predict outcome in
hemolytic uremic syndrom AJDC 1988;142:961.
4. Moake JL,Rudy CK,Troll JH,et al. Unusually large
plasma factor V111: von Willebrand factor multimers
in chronic relapsing thrombotic thrombocytopenic
purpura. N Eng J Med 1982;307:1432-35.
5. Lefevre P, George F, Durend JM, Sampol J. Detection
of circulating endothelial cells in thrombotic
thrombocytopenic purpura. Thromb Haemost
1993;69:522.
6. Furlan M, Lammle B. Deficiency of von Willebrand
factor-clearing protease in familial acquired thrombotic
thrombocytopenic purpura. Bailleres Clin Haematoll
1998;(2):509-14.
7. Neame PB. Immunologic and other factors in thrombotic
thrombocytopenic purpura (TTP). Semin Thromb
Hemost 1980;6:416-29.
8. Tandon NN, Tock G,Jamieson GA. Anti-CD36
antibodies in thrombotic thrombocytopenic purpura. Br
J Haematol 1994;88:816-25.
9. Kennedy SS, Zacharsky LR, Beck JR. Thrombotic
thrombocytopenic purpura: analysis of 48 unselected
cases. Semin Thromb Hemost 1980; 6:341-9.
10. James N. G. Thrombotic thrombocytopenic purpura. N
Eng J Med 2006; 354:1927-3194.
11. Rock GA, Shumak KH., Buskard NA. Comparison of
plasma exchange with plasma infusion in the
treatment of TTP. N Eng J Med 1991;325-6.
12. Terrell DR, Williams LA, Vesely SK, Lammle
B,Hovinga JA, George JN. The incidence of
thrombotic thrombocytopenic purpura-hemolytic
uremic syndrom: all patients, idiopathic patients,and
patients with severe ADAMTS-13 deficiency. J
Thromb Haemost 2005; 3:1432-6.
13. Allford SL, Hunt BJ, Rose P,Machine S. Guidelines on
the diagnosis and management of the thrombotic
93
microangiopathic haemolytic anaemias. Br J Haematol
2003;120:556-73.
14. Del Zoppo, GJ. Antiplatelet theraphy in thrombotic
thrombocytopenic purpura. Semin Hematology 1987;
24:32.
15. Miller JM, Pastorek JG. Thrombotic thrombocytopenic
purpura and hemolytic uremik syndrom in pregnancy.
Clin Obstet Gynecol 1991;34:41.
16. Carmichael DS, Medley DRK. Heparin in thrombotic
microangiopathy. Lancet 1966;1421-4.
17. Ridolfi RL, Bell WR. Thrombotic thrombocytopenic
purpura: report of 25 cases and review of the
literature. Medicine 1981;60:413-28.
18. James N. G. How I treat patients with thrombotic
thrombocytopenic
purpura-hemolytic
uremic
syndrome. Blood 2000;96:1223-9.
19. George JN, Gilcher RO, Smith JW, Chandler L, Duvall
D. Thrombotic thrombocytoenic purpura-Hemolytic
uremic syndrome: diagnosis and manangement J Clin
Apheresis 1998;13:120-5.
20. Kapur A, Ballow SP, Renston JP, et al. Recurrent
acute scleroderma renal crisis complicated by
thrombotic thrombocytopenic purpura. J Rheumatol
1997; 24(12): 2469-72.
21. Kfoury Baz EM, Mahfouz RA, Masri AF. Thrombotic
thrombocytopenic purpura in a patient with rheumatoid
arthritis treated by plasmapheresis Ther Apher 1999;
3(4):314-6.
22. Current concepts in thrombotic thrombocytopenic
purpura. Annu Rev Med 2006;57:419-36.
23. Elliot MA, Nichols WL. Thrombotic thrombocytopenic
purpur and hemolytic uremic syndrome. Mayo Clin
Proc 2001;76:1154-62.
24. Rock G, Porta C, Bobbio-pallavicini E. Thrombotic
thrombocytopenic purpura treatment in year 2000.
Haematologia 2000; 85:410-9.
25. Gehrs BC, Friedberg RC. Autoimmune hemolytic
anemia Am J Hematol, 2002; Apr; 69(4): 258-71.
26. Kutell MA, Alfrey CP, Hetting RA. TTP treatment. N
Eng J Med 1971;285:971-2.
27. Ponticelli C, Rivolta E, Imbasciati E, Rossi E, Mannucci
PM. Hemolytic uremic syndrome. Arch Intern Med
1980;140:335.
28. Garcia-Cano J, Vazquez Rodriguez de Alba J, Garcia
Cabezas J.et al. Acute Pancreatitis in thrombotic
thrombocytopenic purpura. An Med Interna
1992;9(11):551-3.
29. Akyüz F, Akyüz U, Ozdil S, Kılıç S, Kalaycı S, Atamer
T, Boztaş G. Akut pankreatit ve trombotik
trombositopenik purpura birlikteliği: vaka sunumu.
Akademik Gastroenteroloji Dergisi,2004;3(2):113-6.
94
30. Schafer AI, Levine MN, Konkle BA, Kearon C.
Thrombotic disorders: diagnosis and treatment.
Hematology (Am Soc Hematol Educ Program)
2003;520-39.
İLETİŞİM
Yrd.Doç.Dr. Ufuk Gençalp
İç Hastalıkları Anabilim Dalı
Lefkoşa, KKTC
[email protected]
2011;1(2):95-100
DERLEME
REVIEW
TİNNİTUS VE HAYAT KALİTESİ
TINNITUS AND QUALITY OF LIFE
Nuray BAYAR MULUK1 Özden ÇIRPAR2
Prof.Dr.; Kulak Burun Boğaz Anabilim Dalı, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kırıkkale
Uzm.Dr.; Özel Sağlık Kuruluşu, Ankara
Türkiye
1
2
ÖZET
ABSTRACT
Hastalara yaklaşımda güncel bir konu olan hayat kalitesi
kavramı, bu kavramın tanımlamasında kullanılacak ölçütlerin
standartlarının belirlenmesi oranında başarıya ulaşacaktır.
Bu yazıda kronik bir otolojik problem olan tinnitusun hayat
kalitesi üzerindeki etkilerine yönelik bir derleme yapılmış,
literatür eşliğinde hastaya yaklaşıma ve hayat kalitesinin
geliştirilmesine yönelik yeni bir bakış açısı sağlanmaya
çalışılmıştır.
The concept of quality of life, an actuel subject in current
patient approach, will reach success parallel to
determination of standarts of criterias for diagnosis. This is a
review article evaluating the effect of tinnitus, a chronic
otologic problem, on quality of life. Defining a new
perspective for patient approach and development of life
quality are aimed with associating literature.
Anahtar kelimeler: Tinnitus, hayat kalitesi
Key words: Tinnitus, Quality of life
2011;1(2):95-100 – Invited 13.01.2012 - Received: 20.01.2012
95
GİRİŞ
İnsanlık tarihinin sosyal ve kültürel
gelişimine paralel olarak literatürümüze
katılan kavramlardan birisi de hayat
kalitesidir. Teknolojide yaşanan hızlı ivme sağlık alanında çok önemli adımlar
atılmasına, tanı ve tedavide büyük
gelişmeler yaşanmasına olanak sağlamıştır. Ancak hastalıkların sadece biyolojik sağaltımı yeterli olmamakta, gerek
hastalığın yaşandığı esnada gerekse
sonrasında psikolojik faktörler, hastanın duyguları ve bunların günlük hayatını ne kadar etkilediği konusu gittikçe
önem kazanan ve çalışmalarda ele
alınan bir parametre olarak dikkat
çekmektedir. Özellikle de bizim yazımızın konusunu oluşturan subjektif tinnitus gibi kronik durumlarda hayat kalitesine yönelik yaklaşımlar daha da
önem taşımaktadır.
TİNNİTUS: TANIMLAR VE GENEL
YAKLAŞIMLAR
Latince'deki "tinnire" kelimesinden köken alan tinnitus, işitme ile ilgili bir uyarı
olmaksızın kişinin kulaklarında veya
kafasının içinde ses duyması olarak
tanımlanmaktadır.1,2 Toplumun %14’ü
sık aralıklarla tekrarlayan, %2’si ise sürekli tinnitustan şikayet etmektedir.3
Tinnitus insidansı yaş ile artmakta ve 3.
dekatta %7, 8. dekatta %21 oranında
görülmektedir.1,2,4,5 Tinnitus prevalansını etkileyen en önemli faktör işitme
seviyesidir. Prevalansı yaş dışında cinsiyet, ırk, sosyoekonomik durum, işitme
kaybı ve gürültü maruziyeti belirlemektedir.6 İşitme kaybı bulunan hastalarda
tinnitusun daha sık görüldüğü bilinmektedir.
Muayene için başvuran hastaların
%47’sinde tinnitus asıl problemi oluştururken %52 olguda asıl geliş şikayetine eşlik eden bir semptom olarak karşımıza çıkmaktadır.3,7,8
Sıklıkla kullanılan sınıflandırmaya göre;
objektif tinnitusta şikayeti yaratan ses
hasta dışındaki insanlar tarafından da
96
amplifikasyon yapılarak duyulabilirken;
subjektif tinnitusta bir ses kaynağı
olmadan oluşmakta ve sadece hasta
tarafından duyulmaktadır. Objektif tinnitus daha nadirdir ve türbülan kan akımı
veya baş bölgesindeki kas kontraksiyonlarından kaynaklanmaktadır.9
Subjektif tinnitus nadiren hissedilen ve
çok rahatsızlık vermeyen formdan tüm
gün hissedilen ve şiddeti yüksek olan
forma kadar geniş bir spektrum aralığında olabilir. Şiddetli tinnitus sıklıkla
hiperakuzi, fonofobi ve ses distorsiyonları gibi diğer şikayetlerle birliktedir ve
depresyonun da sıklıkla eşlik ettiği bu
hastaların hayat kalitesinde bozukluklar
meydana geldiği ve hatta suisit girişiminde bulunabileceği bilinmektedir.10
GÜNCEL BİR KAVRAM: HAYAT
KALİTESİ
Hayat kalitesi; yaklaşım ve konu olarak
yeni yeni gelişen ve uygulama alanları
bakımından sıkça tartışılan, güncelliğini
koruyan bir kavramdır. Son dönemde
sağlık hizmetlerinin her alanında bir
değerlendirme kriteri olarak kullanılmasının yanı sıra aynı zamanda ekonomiden, sosyal yaşama, kültürden, eğitim
hizmetlerine, sosyal faaliyetlerden, siyasal katılıma kadar geniş bir yelpaze
içerisinde uygulama alanı bulmaktadır.11 Hayat kalitesi kavramının bu alanlarda kullanılabilmesi için çeşitli boyutlarıyla ele alınabilmesi ve ölçülebilmesi
gereklidir. Bu boyutların ve kullanılacak
ölçütlerin belirlenmesi, sağlık ve sosyal
hizmetler ile ilgili çalışmalarda ve bu
alandaki politikaların belirlenmesinde
de yol gösterici olacaktır.
Tıp literatüründe hayat kalitesinin ölçülmesi sağlık müdahaleleri ile ilişkilendirilip çoğunlukla bu konu üzerinde
yoğunlaşılmaktadır. Yapılan çalışmalara bakıldığında hayat kalitesi ölçümünde hem objektif hem de subjektif kriterlerin birlikte ele alınması gereği ifade
edilmektedir.
2011;1(2):95-100
Konunun devamında adı geçen yöntemler hayat kalitesi değerlendirmesi
için sağlık hizmetleri ile ilgili uygulanabilecek yöntemlerdir:
Nottingham Sağlık Profili (Nottingham
Health Profile:NHP) ve Rosser Instrument sağlık hizmetleri ile yakından
ilişkilidir. Hayat kalitesinin ölçülmesinde
Kajandi Instrument ve Aggernaes'in
ihtiyaçları baz alan yaklaşımı (Need
Related Instrument) ise, daha genel bir
yaklaşımdır ve sağlık sektörü dışında
da kullanım alanı vardır. NHP ise açık
bir şekilde subjektif sağlığı ölçmeyi
amaçlarken, genel anlamdaki iyileşmelerle doğrudan ilgili değildir. Rosser
Instrument'de sağlıkla ilişkili olarak
ortaya çıkan hayatın kalitesini ölçmeyi
amaçlar. Kajandi Instrument ile Aggernaes Need-Related Instrument'de bir
takım sorular araç veya ölçü olarak
kullanılarak hayat kalitesi ölçülmeye
çalışılmaktadır.11
Günlük pratikte bu yaklaşımlar baz
alınarak, araştırılan konunun içeriğine
göre hayat kalitesinin sorgulanmasında
açık uçlu ve kapalı uçlu sorulardan
oluşan anketler kullanılmaktadır. Kapalı
uçlu sorgulamada spesifik sorular yöneltilebilir ve cevaplar standart olduğu
için istatistiksel analiz yapabilmek
mümkündür. Ancak bu tür sorgulama,
kişisel olarak önemli olabilecek sorular
formda bulunmayabileceği ve formdaki
cevapların yetersiz kalabileceği gibi
dezavantajlar taşımaktadır. Açık uçlu
anketler kişisel farklılıkları ve duyguları
daha iyi belirleyebilir fakat bu yöntemde
de cevapları standardize etmek ve
yorumlamak kolay değildir.12
LİTERATÜRDE TİNNİTUS VE HAYAT
KALİTESİ
Tinnitus prevalansı ile ilgili epidemiyolojik çalışmalarda tinnituslu hastaların
yaklaşık %0,5-1’inde normal hayatlarına devam etmede tinnitusun ciddi
etkisi olduğu belirtilmiştir.13 122 hasta
ile yapılan bir çalışmada tinnitus ile ilgili
olabilecek 13 psikolojik, psikosomatik
ve odyolojik değişken değerlendirilmiş
bu faktörlerden altısı belirleyici olmuştur. Konsantrasyon bozukluğu, depresif
duygu, olumsuz tutum, algılanan sesler
ve ortalama işitme düzeyi (en iyi kulak)
ile tinnitus arasında pozitif korelasyon
saptanırken, kulak çınlaması süresi (kısa tinnitus süresi yaşam kalitesi üzerinde daha olumsuz etki yaratmaktadır)
ile anlamlı ancak ters bir ilişki saptanmıştır.13
Literatürde tinnitusun hayat kalitesi ile
ilgisinin araştırıldığı çalışmaların en sık
konusunu uyku üzerine olan etkisi
oluşturmaktadır. Bu çalışmalarda ele
alınan parametreler tam bir kıyaslama
yapmaya olanak vermeyecek farklılıklar
içermektedir ve tinnitusun hayat kalitesine etkileri açısından hem pozitif hem
de negatif sonuçlar elde edilmiştir.
Lasisi ve Gureje’nin14 tinnituslu yaşlı
hastalarda uyku bozukluğu ve hayat
kalitesi üzerine yaptıkları çalışmada,
tinnituslu yaşlılarda uykusuzluk ve
hayat kalitesi bozukluğunun anlamlı
olarak yüksek olduğu saptanmıştır.
Buna karşın tinnituslu hastalarda uyku
bozukluğunun görüldüğü ve özellikle
tinnitusun şiddeti ile pozitif bağlantı
gösterdiği ve buna bağlı hayat kalitesini
bozduğu ancak kontrol grubu ile
yapılan çalışmada tinnitusu olan ve
olmayan gruplarda uykusuzluk ve
hayat kalitesi arasında anlamlı fark
olmadığı da ifade edilmektedir.15
Nottingham sağlık profili (NHP)’nin
tinnituslu hastalarda kullanıldığı bir
çalışmada; tinnitusun algılanma ciddiyeti, odyometrik ölçümler, yaş, cinsiyet
ile hayat kalitesi arasındaki ilişkiler
araştırılmıştır. Hayat kalitesi NHP ile iki
bölüme ayrılarak ölçülmüştür: NHP I
(başlıklar sağlık durumu ile ilgilidir) ve
NHP II (günlük hayattaki sağlık kaynaklı problemler). Tinnitus dereceleme
anketi ile tanımlanan tinnitusun algılanma seviyesini etkileyen faktörler istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Sürekli
tinnitusu olan 57’si kadın ve 129’u
erkek toplam 186 hasta çalışmaya
dahil edilmiş ve tinnitusun algılanma
derecesini etkileyen önemli göstergeler
97
NHP I’in 6 boyutundan 3’ü olan duygu
durumu, uyku ve ağrı olmuştur. Cinsiyete bağlı farklılık NHP II’de bulunmuştur ve yaşa bağlı farklılık NHP I’de
erkek ve kadın hastalar normal kontrollerle karşılaştırıldığında önemli olmuştur.16
Literatürde tinnitusun somatoform ve
hipokondrial bozukluklarla daha sık
birliktelik gösterdiği de ifade edilmektedir.17 Bayar ve ark (18)’nın çalışmasında psikiyatrik olmayan tinnituslu ve
tinnitusu olmayan kontrol gruplarında
kişisel özellikler araştırılmıştır. Grupların 28 kişiden oluştuğu çalışmada
psikiyatrik durumun analizi için Minnesota 556 sorudan oluşan Multiphasic
Personality Inventory (MMPI) profili
kullanılmıştır. Tinnitus hastalarında her
iki cinsiyette de psikasteni skorlarının
daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Hipokondriak bozuklukluk, histeri, maskulinite/femininite, şizofreni ve sosyal
içedönüklük skorları tinnituslu kadınlarda daha yüksek saptanmıştır. Bu
çalışmada tinnitus deneyiminin psikolojik bozukluklara yol açabileceği düşünülmüştür. Bu noktadan yola çıkarak
tinnitusun hem kendisinin hem de yol
açabileceği ikincil hastalıkların hayat
kalitesi
üzerine
olumsuz
etkileri
olabileceği ve bu tabloların üst üste
binerek daha önemli sonuçlar doğurabileceği tahmin edilebilir.
TİNNİTUSUN HAYAT KALİTESİNE
ETKİSİNİN ORTAYA KONMASI:
YAKLAŞIM ÖNERİLERİ
Tinnitusun hayat kalitesi üzerindeki
etkisinin saptanması hastaya yaklaşımda ilk basamağı oluşturmanın yanı sıra
tedavide izlenecek yolun belirlenmesi
için de önemlidir. Bu amaçla hastaya
basitçe tinnitus sizin için ne kadar
önemli bir problem diye sorulabilir.
Eğer hasta için büyük sorun yaratmıyorsa minimum destek önerilebilir.
Ancak hasta cevabı hayatına önemli bir
etkisi olduğu yönünde ise uygun tedavi
planının yapılabilmesi için Tablo 1’de
98
Tablo 1: Tinnitusta Hikaye Alınması19
Köken ve Ana Şikayet
Konum (unilateral yada bilateral)
Süre
Karakter (pulsatil, aralıklı, sürekli)
Kalite (zil, tıslama, kükreme)
İlişkili baş dönmesi ya da işitme kaybı
Algısal özellikleri (seviye, ses gücü)
Medikal ve Cerrahi Hikaye
Gürültü maruziyeti (mesleki, sosyal)
Kafa travması
İlaçlar ve ototoksik ajanlar
Dental problemler
Ortaya çıkaran faktörler (diyet, stress, aktivite seviyesi,
sigara, alkol)
Sistemlerin gözden geçirilmesi
Geçirilmiş kulak cerrahisi
Psikososyal Hikaye
Anksiyete seviyesi
Uyku bozukluğu
Depresyon, stress
İntihar eğilimi
Kompansasyon
Tinnitusla ilişkili edinilmiş kompansasyon, yetersizlikler
veya yasal işlemler
Fizik Muayene
Otoskopi
Diapozon testleri
Kranial sinir muayenesi
Oral kavite muayenesi
Temporomandibuler eklem palpasyonu
Pulsatil Tinnitus İçin
Üfürüm açısından değerlendirme
Tinnitusun, nabız ile karşılaştırılması
İnternal juguler vene hafif dijital basının etkisi
Baş çevirmenin etkisi (venöz kaynaklı tinnitusu ekarte
etmek için)
2011;1(2):95-100
özetlendiği gibi derinlemesine bir hikaye alınması gereklidir.19
Tinnitusun hayat kalitesine etkisini
araştırmak için bir diğer yöntem hastaya tinnitusla ilişkili zorlukları sormaktır. Bu daha kişisel bir yöntemdir. Daha
zaman alıcı ve hastanın sosyokültürel
özelliklerine göre ifade farklılıkları taşıyabilen bir yaklaşımdır.12,19
Farklı bir seçenek ise stardardize edilmiş tarama kitleri kullanmaktır. Bu
amaçla literatürde en çok göze çarpan
test Tinnitus Engellilik Anketi (Tinnitus
Handicap Inventory-Screening Version:
THI-S)’dir ve tinnitusun psikososyal
sonuçlarını taramak için 10 soru içermektedir (Tablo.2).19
Standardize sorular içeren bu testin
yorumlanması ve değişik çalışmalar
arası kıyaslamalar yapılması daha
kolay olmaktadır ancak kişiye özel bazı
noktaların atlanması kaçınılmazdır. Bu
iki yaklaşımın kombine edilerek standart soruların yanısıra açık uçlu soruların da bırakıldığı ve çalışmaların ortak
bir platformda buluşabilmesi için çoğunluk tarafından kabul görecek bir
profil oluşturulması gerekliliği aşikardır.
Tinnitusun hayat kalitesi üzerine etkisinin saptanmasından sonraki basamak
tedavi yöntemleridir ve bu yazının
konusu dışında kaldığından bahsedilmeyecektir.
SONUÇ
Günümüzde artık hayat kalitesi kavramı oldukça yaygın bir şekilde profesyonel bir faaliyetin amacı olarak
tanımlanmaktadır ve bu alanda kullanılacak ölçütlerin standartlarının belirlenmesi ve bunların boyutlarının anlaşılabilmesi önemli olacaktır. Özellikle gelişmiş ülkelerde bu alanda yoğun çalışmalar gözlenmekte, konuyla ilgilenen
kurum ve bilim adamı sayısı artmaktadır. Ülkemizde de bu konuda
yayınlara gittikçe daha fazla rastlanmaktadır. İnsan sağlığının önemli bir
boyutunu oluşturan hayat kalitesi ile
ilgili çalışmalar arttıkça subjektif değer-
Tablo 2: Tinnitus Engellilik Anketi (Tinnitus
Handicap Inventory- Screening Version:THI-S)19
Tinnitusunuz yüzünden konsantre olmakta zorlanıyor
musunuz?
Tinnitusunuzla ilgili olarak çok fazla şikayetiniz var mı?
Tinnitusunuzdan kurtulamayacak gibi mi
hissediyorsunuz?
Tinnitusunuz kafa karışıklığı hissetmenize neden
oluyor mu?
Tinnitusunuz yüzünden bıkkınlık hissediyor musunuz?
Artık tinnitusunuzla baş edemeyecek gibi mi
hissediyorsunuz?
Tinnitusunuz hayattan zevk almanızı zorlaştırıyor mu?
Tinnitusunuz moralinizin bozulmasına neden
oluyor mu?
Tinnitusunuz yüzünden geceleri uykuya dalmakta
zorlanıyor musunuz?
Tinnitusunuz yüzünden depresif hissediyor musunuz?
lendirme bilgilerinde meydana gelen
artış tedavi yaklaşımlarında da yeni
çığırlar açabilir.
KAYNAKLAR
1. Meyerhoff WL, Cooper JC. Tinnitus. In Paparella M,
Shumrick
DA, Gluckman JL, Meyerhoff W eds.
Otolaryngology, vol. 2. Third ed. Philadelphia: WB
Saunders Company, 1991: 1169-79.
2. Bayar N, Böke B. Tinnitus. Kırıkkale Üniversitesi Tıp
Fakültesi Dergisi 1999; 1 (1): 34-37
3. Axelsson A, Ringdahl A. Tinnitus: A study of its
prevalence and characteristics. Br J Audiol.
1989;23:53-62.
4. Stouffer JL, Tyler RS. Characterization of tinnitus by
tinnitus patients. Journal of Speech and Hearing
Disorders. 1990;55: 439-53.
5. Hoke M, Pantev C, Lütkenhöner B, Lehnertz K. Auditory
cortical basis of tinnitus. Acta Otolaryngol. (Stockh.).
1991; Suppl. 491: 176-82.
6. Heller AJ. Classification and epidemiology of tinnitus.
Otolaryngol Clin North Am 2003;36:239-48.
7. Moller AR. Neural plasticity in tinnitus . Prog Brain Res
2006;157:365-72.
8. Aydemir G, Tezer MS, Borman P, Bodur H, et al.
Treatment of tinnitus with transcutaneous electrical
nerve stimulation improves patients’ quality of life. J.
Laryngol. Otol. 2006; Mar 24:1-4.
9. Akyıldız N. Tinnitus. Kulak Hastalıkları ve Mikrocerrahisi.
Ankara, Bilimsel Tıp Yayınevi; 2002:67-81.
10. Moller AR. Pathophysiology of Tinnitus. Otolaryngol
Clin North Am 2003;36:249-66.
99
11. Işık A, Meriç M. Hayatın kalitesi (Quality of life)
kavramının felsefik temelleri; Aristo, Bentham ve
Nordenfelt. Ege Akademik Bakış / Ege Academic
Review 10 (1) 2010: 421-34.
12. Kou BS, Shipp DB, Nedzelski JM. Subjective Benefits
Reported by Adult Nucleus 22-Channel Implant Users.
The Journal of Otolaryngology 1994; 23 (1):8-14.
13. Erlandsson SI , Hallberg LR. Prediction of quality of life
in patients with tinnitus. Br J Audiol. 2000
Feb;34(1):11-20.
14. Lasisi AO, Gureje O. Prevalence of insomnia and
impact on quality of life among community elderly
subjects with tinnitus. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2011
Apr;120(4):226-30.
15. Crönlein T, Langguth B, Geisler P, Hajak G. Tinnitus
and insomnia. Prog Brain Res. 2007;166:227-33.
16. Erlandsson SI, Holgers K. The impact of perceived
tinnitus severity on health-related quality of life with
aspects of gender. Noise Health 2001;3:39-51
17. Hiller W, Janca A, Burke KC. Association between
tinnitus and somatoform disorders. J Psychosom Res.
1997 Dec;43(6):613-24.
18. Bayar N, Oğuztürk O, Koç C. Minnesota Multiphasic
Personality Inventory profile of patients with subjective
tinnitus. J Otolaryngol. 2002 Oct;31(5):317-22.
19. Newman CW, Sandridge SA, Bea SM, Cherian K, et
al. Tinnitus: patients do not have to 'just live with it'.
Cleve Clin J Med. 2011 May;78(5):312-9.
İLETİŞİM
Prof.Dr. Nuray Bayar Muluk
KBB Anabilim Dalı
Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kırıkkale, Türkiye
Tel:
+90 312 4964073
+90 532 7182441
Fax: +90 312 4964073
[email protected]
[email protected]
100
2011;1(2):95-100
İNDEKSLER VE RENKLİ RESİM
INDEXES AND COLOR PLATE
YAZAR ADI İNDEKSİ
INDEX OF AUTHOR NAME
YAZAR ADI İNDEKSİ
INDEX OF AUTHOR NAME
YAZAR ADI – AUTHOR NAME SAYI - ISSUE
YAZAR ADI – AUTHOR NAME SAYI - ISSUE
ABAYLI E
2011,1(1):46-50
HAKSEVER M
2011,1(1):41-45
ABUDALAL A
2011;1(2):90-94
HARMAN F
2011,1(1):33-40
AKDUMAN E
2011,1(1):1-7
IRKKAN Ç
2011,1(1):41-45
AKDUR R
2011,1(1):8-13
İNANÇLI HM
2011,1(1):41-45
AKINCI E
2011;1(2):86-89
İNANÇLI SS
2011,1(1):46-50
ARIKAN A
2011;1(2):69-73
KADER Ç
2011;1(2):69-73
BAHÇECİLER N
2011;1(2):82-85
KAPTANOGLU AF
2011,1(1):8-13
BAŞ KK
2011,1(1):28-32
KAPTANOGLU AF
2011,1(1):14-17
BAŞ KK
2011;1(2):74-81
KAPTANOĞLU E
2011,1(1):33-40
BAYAR MULUK N
2011;1(2):95-100
KAYAASLAN BÜ
2011;1(2):86-89
BESİM H
2011,1(1):28-32
KIZILKANAT M
2011;1(2):69-73
BESİM H
2011;1(2):74-81
MOCAN KUZEY G
2011;1(2):74-81
BEYAN E
2011,1(1):46-50
NAJAFPOUR M
2011;1(2):69-73
BODUR H
2011;1(2):86-89
ÖNGÜRÜ P
2011;1(2):86-89
COMUNOĞLU C
2011;1(2):74-81
ÖZACAR R
2011;1(2):53-59
COMUNOĞLU C
2011;1(2):82-85
ÖZBAKKALOĞLU B
2011,1(1):1-7
ÇAKAN A
2011;1(2):53-59
ÖZKUM D
2011;1(2):60-68
ÇALIŞIR ZE
2011,1(1):8-13
ÖZTÜRK H
2011;1(2):82-85
ÇIRPAR Ö
2011;1(2):95-100
SAĞOL S
2011,1(1):1-7
ÇİÇEK C
2011,1(1):1-7
SAVAŞ B
2011,1(1):46-50
ÇİFTÇİ O
2011;1(2):90-94
SÖZEN T
2011;1(2):90-94
ÇOBANOĞLU N
2011;1(2):82-85
SÜER K
2011,1(1):14-17
DALKAN C
2011;1(2):82-85
ŞENOL G
2011;1(2):53-59
DEPRELİ OZAN Ç
2011;1(2):60-68
TARHAN B
2011;1(2):74-81
DEREN S
2011;1(2):74-81
TEKGÜÇ H
2011;1(2):82-85
ECEMİŞ T
2011,1(1):1-7
TINAZLI M
2011;1(2):90-94
EKER A
2011;1(2):90-94
TUNCELİ Ö
2011,1(1):41-45
ENSARİ A
2011,1(1):46-50
UNCU M
2011;1(2):69-73
EREN SS
2011;1(2):86-89
VATANSEVER S
2011,1(1):1-7
EYYÜPLER FG
2011;1(2):69-73
YAVUZ UH
2011,1(1):18-27
GALİP N
2011;1(2):82-85
YAYCI SF
2011;1(2):74-81
GENÇ Ö
2011,1(1):41-45
YILDIZ S
2011;1(2):86-89
GENÇALP U
2011;1(2):90-94
YILMAZ GR
2011;1(2):86-89
GÜLER E
2011;1(2):69-73
YÜRÜKER Ö
2011;1(2):69-73
2011;1(2):101-102
101
ANAHTAR KELİME İNDEKSİ
INDEX OF KEY WORDS
KEY WORDS - ANAHTAR KELİMELER
ISSUE - SAYI
AKNE
ALGILAMALAR
ALT GIS ENDOSKOPİSİ
AUTOIMMUNE THYROIDITIS
BEZOAR
BRONCHOSCOPY
BRUCELLOSIS
COLLAGENOUS SPRUE
DİRENÇ EGZERSİZİ
ETNOBOTANİK
FOREIGN BODY ASPIRATION
FRUİD SEED
HAND WASHING
HAYAT KALİTESİ
HEATH CARE WORKERS
HEPATITIS B
HEPATITIS C
HIV
HOSPITAL INFECTION
HYPOPARATHYROIDISM
INSTRUMENTATION
İNANIŞLAR
KLAMİDYA TRAKOMATİS
KOLOREKTAL KANSER
KUZEY KIBRIS TÜRK
CUMHURİYETİ
KÜPDÜŞEN SİNEĞİ
LIQUID HAND SOAP
MASS
MONOARTHRITIS
NÖROMUSKULER HORMONAL
ADAPTASYON
OPUNTIA
PERSISTANT RESPIRATORY
SYMPTOMS
POLYGLANDULAR
AUTOIMMUNE SYNDROME
PSORIASIS
REVISION
SCHWANNOMA
SOAP BAR
SPINAL SURGERY
TANI
TATARCIK HUMMASI
TIBBİ BİTKİLER
TİNNİTUS
TONGUE
TRAUMA
TROMBOTİK
TROMBOSİTOPENİK PURPURA
TUTUMLAR
WHEEZING
2011,1(1):8-13
2011;1(2):53-59
2011;1(2):74-81
2011,1(1):8-13
2011,1(1):28-32
2011;1(2):86-89
2011;1(2):86-89
2011,1(1):46-50
2011,1(1):18-27
2011;1(2):69-73
2011;1(2):86-89
2011,1(1):28-32
2011;1(2):53-59
2011;1(2):95-100
2011;1(2):74-81
2011;1(2):69-73
2011;1(2):74-81
2011;1(2):74-81
2011;1(2):60-68
2011,1(1):8-13
2011,1(1):33-40
2011;1(2):53-59
2011,1(1):1-7
2011;1(2):82-85
2011;1(2):69-73
102
2011,1(1):14-17
2011;1(2):60-68
2011,1(1):46-50
2011;1(2):90-94
2011,1(1):18-28
2011,1(1):28-32
2011;1(2):86-89
2011,1(1):46-50
BİRİNCİ CİLTDE YAYINLANAN MAKALELER İÇİN
HAKEMLİK YAPAN ÖĞRETİM ÜYELERİ
REFREES FOR MANUSCRIPTS PUBLISHED AT
FIRST VOLUME
Ünvan ve Soyadı Sırasına Göre
In Order to Academic Degree and Surname
Prof.Dr. Nali Bulakbaşı
Prof.Dr. Kubilay Çetinkaya
Prof.Dr. Emel Erkek
Prof.Dr. Nural Kiper
Prof.Dr. Haluk Öztürk
Prof.Dr. Fatma Tümay Sözen
Prof.Dr. Abdullah Erkan Tarhan
Prof.Dr. Cemil Uygur
Doç.Dr. Orgun Deren
Doç.Dr. Mustafa Altındiş
Doç.Dr. Şerife Gül Öz
Yrd. Doç. Dr. Banu Alcıoğlu
Yrd.Doç.Dr. Ömer Tolga Güler
Yrd.Doç.Dr. Aslı Kaptanoğlu
Yrd.Doç.Dr. Murat Uncu
Uz.Dr. Ali Akdoğan
Uz.Dr. Özge Uysal Soyer
Uz.Dr. Kaya Süer
Uz.Dr. Murat Varlı
COLOR PLATE
RENKLİ RESİM
Dalkan C. ve ark.
2011;1(2):82-85
2011;1(2):90-94
2011,1(1):33-40
2011,1(1):41-45
2011;1(2):60-68
2011,1(1):41-45
2011,1(1):1-7
2011,1(1):14-17
2011;1(2):60-68
2011;1(2):95-100
2011,1(1):41-45
2011,1(1):41-45
2011;1(2):90-94
2011;1(2):53-59
2011;1(2):82-85
Figure: Microscopic view of BAL fluid. Red arrow is
microscopic view of foreign body, yellow arrow is a
histiocyte.

near east medıcal journal - Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi

Transkript

Benzer belgeler

SANAYİ VE TEKNOLOJİ TEZLERİ YARIŞMASI

Güvenlik Akademisi Programı

tagem ar-ge 2011 yılı proje ön değerlendirme sonuçları

1. DUYURU

Prof. Dr. Songül Aksoy – Tinnitus