Okullarda Rehberlik Hizmetleri

3. OKULLARDA REHBERLİK SERVİSLERİ
HİZMETLER
Dr. Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Okullardaki rehberlik hizmetleri, öğrenciyi merkez alan bir anlayışla ve
öğrencinin bütün yönlerinin gelişimini ve kendini gerçekleştirmesini
amaçlayan bir yaklaşımla yürütüldüğü için, bu hizmetlerin bir bütünlük
içinde verilmesi gerekmektedir.
Rehberlik hizmetlerinin çeşitli ölçütlere göre sınıflandırılması, bu
hizmetlerin birbirinden bağımsız ve kopuk olduğu anlamına
gelmemelidir. Yapılan sınıflamaların temel amacı, oldukça kapsamlı olan
rehberlik hizmetlerinin daha iyi anlaşılmasını ve bu hizmetler kapsamında
ne tür çalışmalar yapıldığının daha ayrıntılı açıklanmasını sağlamaktır.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
OKUL PDR HİZMETLERİ
Doğrudan Hizmetler
Dolaylı Hizmetler
1. Psikolojik danışma
1. Okul PDR programını hazırlama
2. Oryantasyon
2. Konsültasyon
3. Öğrenciyi tanıma
3. Anne-babaya rehberlik
4. Bilgi toplama ve bilgilendirme
4. Çevre ile ilişkiler
5. Yöneltme ve yerleştirme
5. Araştırma ve değerlendirme
hizmetleri
6. İzleme hizmetleri
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Doğrudan
Hizmetler
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Psikolojik danışma
merkezini oluşturur
hizmetleri
tüm rehberlik hizmetlerinin temelini, özünü ve
2. Bu hizmetler diğer rehberlik hizmetlerine göre daha profesyonel düzeyde yürütülen
hizmetlerdir.
3. Kendine özgü ilkeleri, teknikleri, etik kuralları ve yaklaşımları vardır.
4. Okullarda bu hizmet, bu konuda kuramsal ve uygulamalı bir eğitimden geçmiş,
gerekli bilgi ve becerileri kazanmış psikolojik danışmanlarca yürütülür.
5. Psikolojik danışma, bu yardıma ihtiyacı olan bireyler içindir ve genellikle bireylerin
sorunlarının görüşülmesini içeren bir yardım şeklidir
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
6. Bu yardıma ihtiyacı olan ve yardım alana "Danışan", yardım edene ise "Psikolojik
danışman" ya da kısaca "Danışman" denir. Psikolojik danışma görüşme ve terapiden
bazı yönleri ile farklılaşmaktadır.
7. Psikolojik danışma, bir anda olup biten bir iş değil, zaman isteyen bir süreçtir. Bireyin
sorunları uzun bir zaman içinde oluştuğundan, giderilmesi de zaman ve gayret ister.
8. Bireysel danışmalar genellikle haftada bir kez olmak üzere yaklaşık 45-50 dakikalık
oturumlar şeklinde, grupla danışmalar da yine haftada bir kez olmak üzere 1,5-2
saatlik oturumlar şeklinde yürütülür.
9. Grupla psikolojik danışmada ise sürecin tamamlanması için genellikle 10-12 oturum
yapılır.
10. Kendini gerçekleştirme ise psikolojik danışma yardımının uzun vadeli amacıdır.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
PSİKOLOJİK DANIŞMANIN
AŞAMALARI
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1.Yapılanma
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
2.Problemi Ortaya Koyma
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
3.Çözüm İçin Gerekenleri
Ortaya Koyma
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
4.Sonuçlandırma
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
PSİKOLOJİK DANIŞMANIN İLKELERİ
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Saydamlık
• İçi dışı bir
olmak
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Somutluk
Psikolojik danışmanın danışanı genel konuşma yerine, belirgin,
kendine özgü duygu, değer, düşünce ve sorunların anlatması
için güdülendirmesi, cesaretlendirmesi olarak
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
3.Gizlilik
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
4.Empati(Duygudaşlık)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
5.Gönüllülük
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
6.Saygınlık
Bireyin genel görünüşü, öğrenim düzeyi, yaşı, cinsiyeti,
problemin türü, sosyo-ekonomik düzeyi gibi kişisel
nitelikler yönünden herhangi bir önyargıya kapılmaksızın
danışanın olduğu gibi kabul edilmesidir.
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Genellikle oryantasyon hizmetiyle daha çok okula yeni başlayan
öğrencilerin okul ve çevresi hakkında bilgi edinmeleri ve okula uyum
sağlamaları amacıyla yapılan çalışmalar kastedilmektedir.
2. Oryantasyon hizmetlerinin amacına ulaşması için henüz öğrenciler okula
gelmeden, öğretim yılının başında, yeterli bir hazırlık ve organizasyon
yapılması gerekir.
3. Bu hizmet sadece psikolojik danışmanın sorumluluğunda olan bir hizmet
değil, özellikle okul yönetiminin ve öğretmenlerin de görev ve sorumluluk
almasını gerektiren bir hizmettir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Okulun kısa bir tarihçesi ile tanıtılması.
2. Okulun fiziksel durumu ve olanakları hakkında bilgi verme.
3. Okulun bulunduğu yakın çevre hakkında bilgi verilmesi.
4. Okulun eğitim programı hakkında bilgi verme.
5. Ders dışı etkinlikler hakkında bilgi verme.
6. Okul kuralları hakkında bilgi verme.
7. Okuldaki öğrenci kişilik hizmetleri ve PDR hizmetleri hakkında bilgi verme.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Öğrenciyi tanıma hizmetleri, doğrudan öğrenciye dönük hizmetlerden
bilgilendirme, yöneltme ve yerleştirme, izleme ve psikolojik danışma
hizmetlerinin önkoşulu niteliğindedir.
2. Öğrenciyi tanıma hizmetleri öğrencinin fiziksel ve kişisel özellikleri,
yetenek ve ilgileri, güçlü ve zayıf yönleri, başarı durumu, amaç ve
beklentileri, ailesel özellikleri v.b. yönleri hakkında bilgi edinmeyi kapsar.
3. Öğrencileri tanımak amacıyla çeşitli tekniklerden yararlanılmaktadır.
Literatürde genellikle testler (yetenek, başarı, kişilik, ilgi ve tutum testleri)
ve test-dışı teknikler (anket, görüşme, gözlem, sosyometri, kimdir bu,
otobiyografi v.b.) şeklinde yaygın bir gruplandırma görülmektedir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Bu hizmet alanı, öğrencilerin ihtiyaç duyabilecekleri her türlü bilgiyi toplayarak
bunları öğrencilerle paylaşma şeklinde yürütülen çalışmaları kapsar.
2. Gerek okul içinden, gerekse okul dışından toplanabilecek bilgileri eğitsel,
mesleki ve kişisel bilgiler olarak üç grupta toplamak mümkündür.
3. Öğrencileri bilgilendirme çalışmaları rehberlik hizmetlerinin çeşitli uygulama
alanları içende (bireysel rehberlik, bireysel psikolojik danışma, grup rehberliği,
grupla psikolojik danışma, psikolojik eğitim v.b.) yürütülebileceği gibi derslerde
öğretmenler kanalıyla da yapılabilir.
4. Ayrıca öğrencilerin görebilecekleri yerlerde duyuru panoları, okul gazetesi,
haber bültenleri yoluyla da bilgilendirme çalışmaları yapılabilir. Bilgilendirme
amacıyla okulda konferans veya panel düzenlenebilir, tanıtım amaçlı gezi ve
incelemeler yapılabilir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Yöneltme ve yerleştirme hizmet alanı, öğrenciyi tanıma, bilgi toplama ve
bilgilendirme hizmetleriyle bağlantılı ve bir anlamda bu hizmetlerin devamı
olarak, öğrencilerin kendi ilgi, yetenek ve ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli
okullara, programlara, seçmeli derslere, sosyal, kültürel ve eğitsel
etkinliklere, iş ve meslek alanlarına yönelmeleri ve yerleştirilmeleri
amacıyla yapılan çalışmaları kapsar.
2. Eğer öğrenci kendi özelliklerini, yeterli ve sınırlı yönlerini iyi tanır ve
seçeneklerinin farkına varıp onlar hakkında ayrıntılı bilgi edinirse kendisi için
doğru karar verme olasılığı artırılmış olacaktır.
3. Bu konuda okulda psikolojik danışmanların yanı sıra öğrenciyi yakından
tanıyan öğretmenlerin de önemli yardım ve katkıları olacaktır.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Özellikle yöneltme ve yerleştirme hizmetleri sonucunda öğrencilerin
yerleştirildikleri programlar, etkinlikler, üst okullar ya da iş ve meslek
alanlarındaki başarı durumlarının ve yaşadıkları uyum güçlüklerinin incelenmesi
bir izleme çalışmasıdır.
2. İzleme hizmetleri, okulda sunulmakta olan diğer hizmet alanlarının da ne
derece etkili ve yararlı olduğunu ortaya koyacaktır. Örneğin yapılan bir
oryantasyon çalışmasının, belli bir konuda verilen psikolojik eğitimin, grup
rehberliği, grupla psikolojik danışma uygulamalarının ne derece etkili olduğu
izleme çalışmalarıyla anlaşılabilir.
3. İzleme hizmetleri kapsamında yapılması gereken bir diğer çalışma da
mezunların izlenmesidir. Mezunların ne kadarının ne tür üst eğitim kurumlarına
girdikleri, ne tür iş ve meslek alanlarına yöneldikleri, yaşamda karşılaştıkları
zorluklar ve uyum güçlüklerinin belirlenmesi şeklinde çalışmalar da yapılabilir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
2. Dolaylı
Hizmetler
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. PDR hizmetleri rastgele verilen hizmetler değil, belli bir programa dayalı
sistemli hizmetler bütünüdür. Hangi kurumda olursa olsun verilecek rehberlik
hizmetlerinin önceden hazırlanacak bir programa ve plana bağlı olarak
yürütülmesi gerekir. Böylece çalışmalar daha ekonomik ve verimli bir şekilde
yürütülecektir.
2. PDR programları hazırlanıp geliştirilirken kurumun özellikleri, amaçları, ihtiyaç
ve beklentileri dikkate alınmak zorundadır. Bu nedenle tek tip PDR programı yok,
bir anlamda kurumlara göre PDR programı vardır.
3. Okullarda öğretim yılı başlamadan önce hazırlanan ve bir öğretim yılı boyunca
yapılacak PDR çalışmalarını gösteren programa "Okul PDR Programı" denilebilir.
Bu programı hazırlamada ve geliştirmede en önemli sorumluluk okulda görevli
psikolojik danışmana düşerken, işbirliği ilkesine dayalı olarak okul müdürü ve sınıf
rehber öğretmenlerine de bazı görev ve sorumluluklar düşmektedir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
HAFTA
Grup Rehberliği
Sınıf
Kazanım ve Numarası
9
12 Okulda, yönetmeliklerin kendisini
ilgilendiren bölümleri hakkında bilgi
edinir.
“YÖNETMELİKLER”
10
52 Geleceğe ilişkin amaçlarını açıklar.
“GELECEĞİM”
11
153 Kişisel özgürlükler ile toplumsal
yaşamı düzenleyen kurallar arasında
bağlantı kurar.
“ÖZGÜRLÜK VE SORUMLULUK”
12
*235 Staj yapabileceği yerleri belirler.
“STAJIMI YAPIYORUM”
9
13 Okula ilişkin olumlu tutum sergiler.
“OKULUMU SEVİYORUM”
10
138 Yaşıtlarının ya da kendinin
karşılaşabileceği kişisel-sosyal ve
eğitsel sorunların farkında olur.
“GENÇLERİN SORUNLARI”
11
155 Toplumsal hayatı düzenleyen
kurallara uygun davranır.
“KURALLAR”
EKİM
1.HAFTA
AY
Sınıf Düzeyleri
Okul
12
162 İyi bir vatandaşın özelliklerini
sergiler.
“NASIL BİR VATANDAŞIM?”
10
206 ilgi duyduğu mesleklerin
gerektirdiği kişisel özellikler ile ilgili bilgi
toplar
11
142 Sevginin insan hayatındaki önemini
belirtir.
“SEVGİ”
12
143 İnsanları olduğu gibi kabul eder.
“KOŞULSUZ KABUL”
2.HAFTA
*235 Nolu
Kazanım
Meslek liseleri
içindir, Diğer
liseler yetenek
sınavları ve
yeni sınav
sistemi
hakkında
bilgilendirme
Verimli ders
çalışma
konusunda
öğrenci
semineri
*Verimli ders
çalışma
teknikleri ile
ilgili
bilgilendirme
çalışmalarının
yapılması
Bireysel Planlama
*Okula uyum problemi
yaşayan öğrencilerle
bireysel çalışmaların
yapılması
Herhangi bir konuda
yoğun ihtiyaç gösteren
ya da sorun yaşayan
veya sorun yaşaması
Ulusal Mesleki Bilgi
muhtemel risk
Siteminin Okul
gruplarında ki
Öğrencilerine Tanıtımın öğrencilere yönelik her
Yapılması
türlü Bireysel psikolojik
danışma ya da grup
rehberliği
Özel eğitime gereksinim
duyan, kronik ve geçici
rahatsızlığı olan
öğrencilerin belirlenmesi
ve gerekli tedbirlerin
alınması
Özel durumu olan
öğrencileri gerekli
kurum ve kuruluşlara
yönlendirme.
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Müdahale Hizmetleri
Herhangi bir konuda
yoğun ihtiyaç gösteren
ya da sorun yaşayan
veya sorun yaşaması
muhtemel risk
gruplarında ki
öğrencilere yönelik her
türlü Bireysel psikolojik
danışma ya da grup
rehberliği
Program Geliştirme,
Araştırma,
Müşavirlik ve
Profesyonel Gelişim
Diğer
*Sınıf rehber
öğretmenlerine sosyal
etkinliklere yönelik her
hafta müşavirlik
yapılması
Rehberlik Panosunun
Düzenlenmesi
(verimli ders çalışma,
)
*Sınıf Rehber
Öğretmenlerine,
etkinliklere ilişkin
müşavirlik
*Velilere yönelik
müşavirlik çalışmaları
(PDR hizmetleri
Özel eğitime gereksinim servisinin ve okulun
duyan, kronik ve geçici tanıtımının yapılması)
rahatsızlığı olan
öğrencilerin belirlenmesi
ve gerekli tedbirlerin
alınması
Sınıf Rehber
Öğretmenlerinin Sınıf
Rehberlik Çerçeve
Programlarını
Rehberlik Servislerine
teslim etmesi
Okul müdürü; okulun
rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetlerinin
yürütülmesi ile ilgili yıllık
program ve yürütme planının
hazırlanmasını sağlar ve
uygulanmasını izler.
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Psikolojik danışman;
1. İl çerçeve programını temel alarak
okulun rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleri programını
sınıf düzeylerine, okulun türüne ve
öğrencilerin ihtiyaçlarına göre
hazırlar.
2. Rehberlik programının ilgili
kısmının uygulanmasında sınıf
öğretmenlerine rehberlik eder.
3. Okulun tür ve özelliklerine göre
gerekli eğitsel ve mesleki rehberlik
etkinliklerini planlar,
programlaştırarak uygular veya
uygulanmasına rehberlik eder.
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Sınıf rehber öğretmeni;
Okulun rehberlik ve psikolojik
danışma programı
çerçevesinde sınıfın yıllık
çalışmalarını planlar ve bu
planlamanın bir örneğini
rehberlik ve psikolojik
danışma servisine sunar.
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Konsültasyon
hizmetlerinin
amacı,
okuldaki yönetici ve öğretmenlerin daha
yeterli ve ortak bir anlayışa sahip
olmasını
ve
böylece
okuldaki
çalışmalarda bu anlayışın esas alınmasını
ve tüm olanakların bu anlayışa uygun bir
biçimde kullanılmasını sağlamaktır.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Okulda PDR programını hazırlama ve uygulamada okul yöneticisi ve sınıf
rehber öğretmenleriyle yardımlaşma.
2. Okul yöneticisi ve öğretmenlere okuldaki PDR hizmetleri hakkında tanıtıcı
bilgiler verme.
3. PDR hizmetlerinin yürütülmesinde benimsenmesi gereken ilke ve
anlayışlar hakkında bilgi verme.
4. Okuldaki olanakların PDR hizmetleri için
kullanılmasında okul yönetimiyle işbirliği sağlama.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
daha
uygun
olarak
5. Okulda PDR hizmetleri kapsamında yapılan çalışmaları ve sonuçlarını sözel
olarak ya da raporlaştırarak okul yöneticisi ve öğretmenlerle paylaşma.
6. Okul eğitim programının öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve gelişmelerine daha
uygun hale getirilmesi için okul yönetimiyle işbirliği yapma.
7. Özel ihtiyaçları ve problemleri olan öğrencileri tanımak ve bunlara yardım
etmek isteyen öğretmenlere yardımcı olma.
8. Öğretmenlerden beklenen
öğretmenlerle yardımlaşma.
sınıf-içi
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
rehberlik
uygulamalarında
1. Anne-babaları eğitim sürecine katmanın veya onların desteğini almanın
yolu, onları okuldaki çalışmalar ve uygulamalar hakkında bilgilendirmek,
ihtiyaç duydukları konularda rehberlik yapmaktan geçer.
2. Velilere, eğitim sürecinde kendilerine ihtiyaç duyulduğunu hissettirmek
gerekir. Veliler, kendilerinden para istenmesi veya çocukları hakkında
olumsuzluklar duymalarının dışında başka konular için de okulda toplantılar
düzenlenebileceğini görmelidirler.
3. Bu amaçla belli bir programa dayalı olarak anne-baba rehberliği
çalışmaları yapılabilir. Bu tür programlar önceden hazırlanarak velilere
mektup, broşür, e-mail ya da başka yöntemlerle duyurulabilir. Velilerin
düzenlenen her etkinliğe değil, ilgi ve ihtiyaç duydukları etkinliklere katılımı
sağlanmalıdır.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Okul, içinde bulunduğu çevreyi etkileyen ve çevreden de etkilenen
bir kurumdur. Bu nedenle okul yöneticisi, psikolojik danışman ve
okulda görevli diğer öğretmenlerce okulun çevresel özelliklerinin
bilinmesi ve çevreyle ilişkilerin sürdürülmesi gerekir.
2.Okulda görevli psikolojik danışman, çevrede öğrencilerin
yararlanabileceği olanak ve fırsatları araştırarak, öğrencilerin
bunlardan ne şekilde yararlanabilecekleri konusunda onları
bilgilendirebilir. Psikolojik danışman bu konuda okul yönetimi ile
birlikte hareket ederek, okul yönetiminin çevredeki resmi veya özel
kuruluşlarla iletişime geçmesini sağlayabilir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Araştırma ve değerlendirme çalışmaları
bilimsel araştırmanın ilke, süreç, yöntem
ve tekniklerine uygun bir şekilde
yürütülmelidir. Bu çalışmaları yapacak
personelin bu konuda yeterli bilgi ve
beceriye sahip olması, objektif ve yansız
davranması gerekir.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1. Öğrencilerin çeşitli alanlara ilişkin sorunlarının ve ihtiyaçlarının
belirlenmesi.
2. Öğrencilerin başarılarını olumsuz olarak etkileyen okul-içi ve okul-dışı
faktörlerin belirlenmesi.
3. Öğrenci, öğretmen ve velilerin okuldaki rehberlik hizmetlerine ilişkin algı
ve beklentilerinin belirlenmesi.
4. Öğrencilerin okula uyum sorunlarının ve öğrenme güçlüklerinin
belirlenmesi.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
5. Öğrencilerin ilgi, yetenek ve bazı kişilik özelliklerinin belirlenmesi
6. Öğrencilerle yürütülen psikolojik danışma, grup rehberliği, psikolojik
eğitim gibi çalışmaların sonuçlarının değerlendirilmesi.
7. Öğrencilerin PDR hizmetlerinden yararlanma düzeyleri ile daha çok hangi
hizmetlerden yararlandıklarının belirlenmesi.
8. Çeşitli konularda psikolojik ölçme aracı geliştirmeye yönelik çalışmalar
yapılması.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Dr.Abdullah ATLİ
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)