AYLARA GÖRE BAKIM İŞLEMLERİ - TC Doğu Akdeniz Zeytin Birliği

İZ
Bİ
R
Lİ
K
ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ | 37
AYLARA GÖRE BAKIM İŞLEMLERİ
4
4.1. Ocak-Şubat Aylarında Bakım İşlemleri
AK
D
EN
Bu aylarda hava ve toprak sıcaklığının uygun olduğu günlerde
toprağın derince sürülmesi yararlıdır. Böylece İlkbahar yağmurlarının
toprağa daha iyi işlemesi, yabani otların toprağa karışması ve aynı zamanda
topraktaki haşere yumurtalarının da imha edilmesi sağlanmış olmaktadır.
Derin sürümden sonraki toprak işlemelerinde, toprağı sadece goble veya
kültivatör ile işlemek yeterli olacaktır. Gübreleme yapmadan önce arazinin
toprak yapısının ve terkibinin bilinmesinde çok büyük yarar vardır. Bu
amaçla zeytin bahçesinin çeşitli yerlerinden usulüne göre alınan toprak
numuneleri analiz ettirilmeli ve bu analiz neticesinde önerilen miktar ve
çeşitlerde gübre verilmelidir. Aksi halde bilinçsizce yapılan gübreleme ile,
toprağa ihtiyacı olmayan elementlerin verilmesi neticesinde gereksiz
gübreleme yapılmış olacaktır. Bu durum hem zaman kaybına, hem de
ekonomik bakımdan zarara neden olacaktır. Ayrıca gereksiz ve fazladan
toprağa verilen bu elementler diğer bitki besin maddelerinin de zeytin ağacı
tarafından kullanımını engellemektedir. Bitki besin maddelerinin tam ve
eksiksiz olarak verilmesi için diğer önemli bir tahlil de yaprak analiz
metodudur. Bu tahlil neticesinde zeytin ağacının hangi elementlere ihtiyaç
duyduğu daha ayrıntılı ve sağlıklı olarak tespit edilmektedir. Gerek toprak
analizi gerekse yaprak analizinin mutlak suretle yaptırılması ve bu analiz
sonuçlarına göre gübre uygulaması hem ekonomik hem de ağaçların sağlıklı
gelişmesi yönünden faydalı ve gereklidir.
AYLARA GÖRE BAKIM İŞLEMLERİ | 38
4.2. Mart-Nisan Aylarında Bakım İşlemleri
İZ
Bİ
R
Lİ
K
Mart-Nisan aylarında yapılacak işler budama, gübreleme, ilaçlama
ve toprak işlemedir. Bu işlerin en önemlisi ise budamadır. Zeytinlerde
budama, hasat zamanından îtibaren baharda sürgün büyümesine kadar geçen
sürede yapılabilir. Ancak erken budama, ağaçların vakitsiz uyanmasına
neden olacağından önerilmemektedir. Bu durum Marmara Bölgesi gibi Kış
ve İlkbahar donlarının zeytinlere önemli zararlar verdiği yerlerde daha da
önemlidir. Budamanın, ağaçlarda uyanmanın başlamasından sonra yapılması
da uygun değildir. Çünkü bu dönemde ağaçta depolanmış yedek besin
maddelerinden bir kısmı sürgün faaliyeti için harcanmıştır. Dolayısıyla geç
budamalar çiçek gözü oluşumunu geciktirmekte ve olumsuz etkilemektedir.
Bu nedenle Doğu Akdeniz Bölgesi’nde en uygun budama zamanı Kışın geç,
İlkbaharın erken dönemleri olan Ocak ayı sonu Mart ayı başıdır.
EN
Zeytin Gal Hastalığı’nın yaygın olduğu yerlerde hastalığın
yayılmasını önlemek için budama işlemi yaz aylarında yapılmalıdır. Kış
budamalarında ise budama aletleri sık sık dezenfekte edilmelidir. Ağacın
yaşı ve budamadan beklenen amaca göre zeytinlerde yapılacak budamalar
şekil budaması, mahsul budaması ve gençleştirme budaması olmak üzere 3’e
ayrılmaktadır. Zeytin ağacına üç yaşından sonra şekil budaması yapılmalıdır.
Diğer meyve ağaçları gibi zeytinlere de değişik şekiller verilebilir. Zeytin
ağaçlarında en uygun şekil “Serbest Goble”dir.
AK
D
Zeytin ağaçlarında on yaşından sonra her yıl düzenli olarak mahsul
budaması yapılmalıdır. Mahsul budamasında ilk önce kalın, kuru,
odunlaşmış ve obur dallar kesilmelidir. Budama uç dallardan başlanarak
geriye ve içten dışa doğru yapılır. Bu arada hastalıklı dallar ile birbiri üzerine
binen dallardan uygun olmayanlar kesilmelidir.
Ürün verimi azalmış, taç kısmı dağılmış ve değişik nedenlerden
zarar görmüş elli yaşından daha büyük ağaçların yeniden şekillenmesi için
gençleştirme budaması yapılmalıdır. Gençleştirme budaması kademeli olarak
asgarî 3-4 yılda tamamlanmalıdır.
Mart-Nisan aylarında zeytin ağaçlarında yeni sürgün oluşumu
sebebiyle ağaçlar Amonyum Sülfat veya Amonyum Nitrat gübresi ile
gübrelenmelidir.
ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ | 39
Lİ
K
Bu aylarda hava sıcaklığı artmaya başlayınca “Zeytin Güvesi”
zararlısının yaprak içindeki tahribatı görülmektedir. Sözkonusu zararlı ile
mücadele edilmelidir. Ayrıca mantarî (fungal) hastalıklara karşı hazır bakırlı
ilaçlarla veya “Bordo Bulamacı” ile ağaçlar ilaçlanmalı ve bahçedeki
yabancı otlara karşı da orta düzeyde toprak çapalanmalıdır. Yeni bahçe tesis
edilecek ise kışı sert geçen yörelerde zeytin fidanlarının dikimi “Mart”
ayında yapılmalıdır.
İZ
Bİ
R
4.3. Mayıs-Haziran Aylarında Bakım İşlemleri
Mayıs-Haziran aylarında hava çok kurak gitmiş ise zeytin
ağaçlarında çiçeklenme başlamadan önce mutlaka sulama yapılmalıdır.
Sulama işlemi 4 şekilde uygulanabilir; (i) Tava sulama, (ii) karık sulama,
(iii) yağmurlama sulama, (iv) damla sulama. Özellikle su kaynağının diğer
sulama yöntemleri için yeterli olmadığı durumda damla sulama yöntemi en
iyi neticeyi vermektedir. Etkili bir şekilde yapılan “damla sulama”dan elde
edilecek yararlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
Ürün kalitesinde ve verimde büyük artış sağlanır,
Bu yöntemle bitki kök bölgesinde bitkinin gereksinim duyduğu su
sürekli sağlanmış olur,
İş gücünden tasarruf sağlanır,
Gübreleme kolaylıkla yapıldığı için gübreden tasarruf sağlanır,
Toprakta kaymak tabakası oluşmaz, bu nedenle toprak işlemesi
azalmış olur,
Toprakta Erozyonu önler,
Tesviye işlemine gerek kalmamaktadır.
EN





D


AK
Bahar yağışlarıyla veya sulama işlemlerinden sonra bahçelerde
görülecek yabancı otlarla mutlaka mücadele edilmelidir. Bu ayların en
önemli konusu “Zeytin Güvesi” zararlısının çiçek ve meyveye yapmış
olduğu zarara karşı yapılacak ilaçlamalardır. Zeytin çiçekleri tomurcuk
halinde iken Zeytin Güvesi’nin dişisi tomurcuklara yumurta bırakmaktadır.
Yumurtadan çıkan larvalar (kurtçuklar) tomurcuk içindeki döllenme
organlarını yediği için açan çiçek sayısı azalmakta ve verim düşmektedir.
AYLARA GÖRE BAKIM İŞLEMLERİ | 40
İZ
Bİ
R
Lİ
K
Dişinin yumurtasını bıraktığı dönemler takip edilerek larvalar
görüldüğünde veya yumurtadan çıkacağı zamanda ağaçlar insektisitlerle
ilaçlanmalıdır. Zeytin tomurcukları daneye dönüştüğünde bu defa Zeytin
Güvesi zararlısı daneler üzerinde zarar yapmaktadır. Zeytin danesi saçma
iriliğine geldiğinde Zeytin Güvesi’nin dişisi dane ile sapın birleştiği noktaya
yumurtasını bırakmaktadır. Yumurtadan çıkan larva danenin çekirdeğinin
içine girerek, çekirdeğin özünü yemektedir. Çekirdek özünü yedikten sonra
tekrar girdiği sap deliği çukurundan çıkmaktadır. Bu arada sap ile dane
arasındaki irtibatı kopardığı için danenin dökülmesine neden olmaktadır.
Bunu önlemek için dişinin yumurta koyduğu dönem ağaçlara tuzak
konularak takip edilmeli ve uygun bir insektisit (böcek öldürücü) ile mutlaka
ilaçlanma yapılmalıdır.
4.4. Temmuz-Ağustos Aylarında Bakım İşlemleri
EN
Temmuz-Ağustos aylarında dane irileşmeye ve yağlanmaya
başlayacağından ağaçlara ikinci sulama yapılmalıdır. Yabancı ot mevcut ise
çapalama yapılmalı yada ilaçlama ile mücadele edilmelidir. “Zeytin
Güvesi”nin daneye verdiği zarar Temmuz ayında devam edeceğinden
ilaçlamanın yapılması gerekir. Ayrıca “Zeytin Karakoşnili”nin kabuğunun
altından çıkan yavrulara karşı yazlık beyaz yağlarla ve insektisitlerden biri
kullanılarak ilaçlama yapılmalıdır.
D
Sulama bu ayların en önemli sorunudur. Susuzluk sonucu yapraklar
solar, daneler buruşur, kırışır, sap kuruyunca da dökülmek zorunda kalır. Bu
aylarda mutlaka sulama yapılmalıdır. Ayrıca topraktaki nemin muhafazası
için toprak hafif sürülmeli veya çapalanmalıdır.
4.5. Eylül-Ekim Aylarında Bakım İşlemleri
AK
Bu aylarda yapılacak işler ilaçlama, sulama ve toprak işlemedir. Bu
ayda “Zeytin Sineği” yapacağın tahribat çok önemlidir. Bilhassa Eylül
ayında “Zeytin Sineği”nin dişisi zeytin danesinin 1 mm içine yumurtasını
bırakmaktadır. Yumurtadan çıkan larva zeytin danesinde beslenerek danenin
deformasyonuna neden olmaktadır. Bu daneler her zaman dökülmediği için
hasat zamanı toplanıp havuzlanırsa sonuçta kalitesiz ve çürük zeytin elde
edilir ki bu istenmeyen bir durumdur. Bunu önlemek için dişi sineğin
yumurta bıraktığı devreler takip edilmeli ve bu dönemde özellikle sistemik
etkili insektisitlerden biri ile ilaçlama yapılmalıdır.
ZEYTİNDE BAKIM İŞLEMLERİ | 41
Lİ
K
Ayrıca mantarî (fungal) hastalıklara karşı da hazır bakırlı ilaçlardan
biri veya “Bordo Bulamacı” ile ağaçlar ilaçlanmalıdır. Bu aylarda ihtiyaç
yoksa ağaçlara su verilmemelidir. Ayrıca yabancı otlara karşıda zeytinlikler
çapalanmalıdır.
4.6. Kasım-Aralık Aylarında Bakım İşlemleri
AK
D
EN
İZ
Bİ
R
Bu aylar zeytinin hasat edildiği dönemdir. Kasım ayından îtibaren
zeytin olgunlaştığı için hasada başlanmaktadır. Ağaçtaki zeytinler aynı anda
kararmadığı için hasat her zaman bir defada yapılamamaktadır. Hasat bazı
yıllar Ocak ve Şubat aylarına kadar sürebilmektedir. Eğer hasat erken
tamamlanırsa toprak mutlaka çapalanmalıdır. Ayrıca gerek görüldüğü
takdirde “Fosforlu” ve “Potasyumlu” gübrelerle ağaçların besin ihtiyacı
giderilmelidir.