Netafim Damla Sulama El Kitabı

Transkript

V 001.01 - 2014
© TELİF HAKKI 2013, NETAFIM™
BU YAYININ HİÇBİR KISMI, NETAFIM™'İN ÖNCEDEN YAZILI İZNİ OLMAKSIZIN ÇOĞALTILAMAZ. HERHANGİ BİR OTOMATİK
VERİ DOSYASINDA SAKLANAMAZ YA DA ELEKTRONİK, MEKANİK, FOTOKOPİ, KAYIT VEYA DİĞER HERHANGİ BİR BİÇİMDE
YE DA YÖNTEMLE KAMUYA AÇIK HALE GETİRİLEMEZ.
BU BELGE, YALNIZCA BELİRLİ POTANSİYEL MÜŞTERİLERİ NETAFIM™ DAMLA SULAMA SİSTEMLERİ KONUSUNDA
BİLGİLENDİRMEK AMACIYLA SUNULMAKTADIR. BU BELGENİN ALINMASI YA DA ELDE TUTULMASI İLGİLİ KİŞİYE
HERHANGİ BİR HAK SAĞLAMAYACAK OLUP, BELGE İÇERİĞİ YALNIZCA BİR TEKLİF OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİDİR.
BU BELGE BİR TEMİNAT OLARAK DÜZENLENMEMİŞ OLUP, YASAL BAĞLAYICILIĞI BULUNMAMAKTADIR.
NETAFIM™, KALİTELİ, DOĞRU VE AYRINTILI BİLGİ SUNMA AMACINI GÜTMEKTEDİR. YİNE DE, NETAFIM™, VERİLEN BU
BİLGİLERE DAYANARAK FAALİYETTE BULUNULMASI KONUSUNDA HERHANGİ BİR SORUMLULUK ÜSTLENMEMEKTE
OLUP, KULLANICILARIN NETAFIM™ VE/VEYA YETKİLİ TEMSİLCİLERİNDEN PROFESYONEL DESTEK ALMALARINI
ÖNERMEKTEDİR. NETAFIM™, SUNULAN BİLGİLERİN YA DA BUNLARIN HERHANGİ BİR KISMININ DOĞRULUĞU,
EKSİKSİZLİĞİ YA DA GÜNCELLİĞİNE YÖNELİK HERHANGİ BİR TAAHHÜTTE BULUNMAMAKTADIR.
ÜÇÜNCÜ TARAF ÜRÜNLERİNE YÖNELİK ATIFLAR BİLGİ AMAÇLI OLUP, BU ÜRÜNLERE YÖNELİK DESTEK YA DA ÖNERİ
ANLAMINA GELMEMEKTEDİR. NETAFIM™, BU ÜRÜNLERİN KULLANIMI YA DA TEDARİKİ KONUSUNDA HERHANGİ BİR
SORUMLULUK ÜSTLENMEMEKTEDİR..
NETAFIM™, KENDİ ÜRÜNLERİ YA DA BU BELGENİN KULLANIMINDAN DOLAYI MEYDANA GELEBİLECEK ZARAR YA DA
KAYIPLARA YÖNELİK HERHANGİ BİR SORUMLULUK ÜSTLENMEMEKTEDİR.
NETAFIM™, ÜRÜNLERİ VE/VEYA BUNLARLA İLİŞKİLİ DOKÜMANTASYON ÜZERİNDE ÖNCEDEN BİLDİRİMDE
BULUNMAKSIZIN DEĞİŞİKLİK VEYA İYİLEŞTİRMELERDE BULUNMA HAKKINI SAKLI TUTAR.
YABANCI DİLLER
Bu belgeyi İngilizce dili dışında başka bir dilde okuyorsanız, İngilizce versiyonu ile tercüme edilen diğer dil
versiyonu arasında herhangi bir tutarsızlık ya da uyumsuzluk görülmesi durumunda İngilizce versiyonun
geçerliliğini kabul etmiş sayılırsınız.
İÇİNDEKİLER
Giriş
4
5
6
Bu belgenin amacı
Güvenlik talimatları
Bu belgedeki sembollerin kullanımı
Damla sulama sistemine genel bakış
7
Damla sulama sistem bileşenleri, bunların fonksiyonları ve özelliklerine genel bakış:
Bir damla sulama sisteminin yapısı; Su kaynağı; Pompalar ve pompa istasyonları; Filtrasyon;
Ana ve ikincil pompa, dağıtım pompası ve bağlantı elemanları; Su sayaçları ve basınç göstergeleri;
Vanalar; Dozaj ünitesi; Damlatıcı hatları (lateraller); Konnektörler; Damlatıcı hattı sonları; Sensörler;
Kontrolör; Aksesuar ve eklentiler; Tarım makineleri.
Damla sulama yönetimi ve işletimi
47
Bir damla sulama sisteminin doğru yönetimi ve işletimine ilişkin kılavuzlar ve yararlı ipuçları:
Sulama; Nutrigasyon™; Damla sulama sistemleri ile Nutrigasyon™; Chemigation (Kimyasal Uygulama);
Damlatıcı hattı döşeme.
Damla sulama sistemi bakımı
65
Bir damla sulama sisteminin doğru bakımına ilişkin kılavuzlar ve yararlı ipuçları:
Bakım zaman çizelgesi; Sistem temizleme; Hidrolik koşullar kontrol listesinin hazırlanması ve kullanımı;
Sistem bakımı için kimyasal enjeksiyonu; Su analizi; Damlatıcılardan numune alınması;
Kemirgenlerle mücadele; Toprak altı damla sulama (SDI) sistemlerinde kök girişinin önlenmesi; SDI
sistemlerinde yabancı parçacıkların yol açtığı kirlilik; Sistemin atıl kalma dönemleri.
Su / toprak / bitki ilişkisi
83
Toprak koşulları, su karakteristikleri ve bitkilerin ihtiyaçlarına yönelik önemli bilgiler ve bir damla
sulama sisteminin planlanması ve yönetimine ilişkin kılavuzlar:
Toprak; Su bütçeleme; Tansiyometreler
Ekler
Ek 1: Birim dönüşüm tabloları
Ek 2: İlave okuma kaynakları
94
95
DAMLA SULAMA EL KİTABI 3
GİRİŞ
Sulama, arazilere yapay yollarla su verilmesi işlemidir. Bu tür sulama olmasa idi, tarım faaliyetleri yağmur ya
da sel gibi doğal yollarla gelen su ile sınırlı kalırdı.
Damla sulama, su ve besin uygulamasında istikrarı sağlaması açısından en kabul gören ve en verimli
sulama tekniğidir.
Bu belgenin amacı
Bu belgenin amacı, damla sulama konusundaki temel kavramları sunmak, okuyucunun bir damla sulama
sisteminin bileşenleri ve bunların işlevleri konusunda bilgi sahibi olmasını sağlamak ve sisteme ilişkin temel
işletim ve bakım konuları konusunda bilgi vermektir.
Belge, Netafim personeli ve dünya çapındaki tüm temsilci ve acenteleri ile müşterileri, karar alıcıları,
yöneticileri ve operasyon personeline yönelik olarak hazırlanmıştır.
Bu belgede kapsanan konular hakkında derin bilgi sahibi olmanın damla sulama sistemlerinin etkin biçimde
işletimi ve bakımı için önemi göz ardı edilemez.
Damla sulama, tüm sulama yöntemleri içerisinde en gelişmiş ve en verimli olanıdır. Ancak, kullanıcının
gerekli bilgilere sahip olmaması ve damla sulama sistemini mevcut işletim ve bakım şartları doğrultusunda
kurmaması durumunda, sistemin sunduğu büyük imkanlardan yararlanılması mümkün olmamaktadır.
Netafim™, dünya çapındaki müşterilerine, damla sulama sistemlerinin işletimi ve bakımını kolaylaştırmak
ve sistemden maksimum fayda (daha yüksek kalite ve verimde, daha yüksek pazar değerine ve yatırım
geri dönüş süresine sahip hasat) elde edilmesini sağlamak amacıyla özlü ve anlaşılabilir dokümantasyon
sağlamak için elinden gelen tüm çabayı sarf etmektedir.
Netafim personeli ile dünya çapındaki tüm temsilci ve acenteleri, müşterilerine Netafim™ damla sulama
sistemlerinin alımı, kurulumu, işletimi ve bakımı konularında tavsiyelerde bulunmadan önce bu belgenin
tamamını okuyup iyice anlamalıdırlar.
Müşterilerin karar verici kişilerinin satınalma öncesinde bir damla sulama sisteminin kurulumu, işletimi ve
bakımına ilişkin bu belgede verilen bilgilere aşina olmalarının sağlanması Netafim temsilci ve acentelerinin
sorumluluğudur.
Müşterilerin yöneticileri ile operasyon personeli, damla sulama sisteminin bileşenleri ile bunların
fonksiyonları hakkında bilgi sahibi olmalı, yeni bir Netafim™ damla sulama sisteminin ilk kez çalıştırılması
öncesinde bu belgede sunulan işletim ve bakım konularını derinlemesine çalışmalıdırlar.
DİKKAT
Bu doküman bir kullanım kılavuzu değildir. Netafim™ damla sulama sisteminin bileşenlerine ilişkin
işletim, bakım ve arıza tespiti konularında ayrıntılı talimatlar için, sistemle birlikte tedarik edilen her
bir bileşene ait kullanım kılavuzları ve diğer dokümantasyona başvurunuz.
Bu doküman, damla sulama sisteminin mevcut işletim ve bakımına ilişkin konularda başvuru kaynağı olmak
üzere çiftlik personelinin erişimine sürekli açık bulundurulmalıdır.
Ayrıca, Netafim ürün departmanı, bu belge okunduktan sonra ihtiyaç duyulabilecek her tür soru, öneri ve
ilave bilgiler için müşterilerin hizmetindedir.
4 DAMLA SULAMA EL KİTABI
GİRİŞ
Güvenlik talimatları
Netafim™ damla sulama sistemi ve bileşenlerinin kurulumu, işletimi, bakımı ve bunlara yönelik arıza tespiti
işlemlerinde tüm yerel güvenlik kurallarına uygun hareket edilmelidir.
UYARI
Tarım ortamlarında daima koruyucu ayakkabı giyiniz.
UYARI
Elektrik tesisat montaj işlemleri yalnızca yetkili elektrik teknisyenlerince gerçekleştirilmelidir!
Elektrik tesisatları, yerel güvenlik standartları ve düzenlemelerine uygun olmalıdır.
UYARI
Besin, asit ve kimyasalların su kaynaklarına sızmasını önleme konusunda gerekli önlemler alınmalıdır.
ASİT TEHLİKESİ
Besin, asit ve kimyasallar, doğru biçimde kullanılmadıklarında ciddi yaralanmalara, hatta ölümlere yol
açabilirler. Bu maddeler, ayrıca, bitki, toprak, çevre ve sulama sistemine zarar verebilirler.
Besin, asit ve kimyasalların doğru biçimde kullanımı çiftçinin sorumluğundadır.
Gübre/asit üreticilerinin talimatları ile ilgili yerel yetkili kurumların yönergelerine daima uyunuz.
UYARI
Besin, asit ve kimyasalların kullanımı sırasında daima koruyucu ekipman, eldiven ve gözlük
kullanınız.
DİKKAT
Herhangi bir manuel vana, sistemi su darbesinden korumak amacıyla daima kademeli olarak açınız
veya kapatınız.
GİRİŞ
Bu belgede kullanılan semboller aşağıdaki anlamlara gelmektedir:
UYARI
İzleyen metin, yaralanma ya da bitkiler ve/veya sulama sistemine doğrudan zarar gelmesini
engellemeye yönelik talimatlar içerir.
DİKKAT
İzleyen metin, sistemde istenmeyen işletim, kurulum ya da koşulları önlemeye yönelik talimatlar
içerir. Bu talimatlara uyulmaması, garantinin geçerliliğini yitirmesine yol açabilir.
DİKKAT
İzleyen metin, dokümanda verilen talimatların daha verimli biçimde yerine getirilmesini
sağlamaya yönelik talimatlar içerir.
NOT
İzleyen metin, sistemin işletimi veya kurulumuna ilişkin belirli bir konuyu vurgulamaya yönelik
talimatlar içerir.
ASİT TEHLİKESİ
İzleyen metin, asit kullanımı sırasında yaralanma ya da bitkiler ve/veya sulama sistemine
doğrudan zarar gelmesini engellemeye yönelik talimatlar içerir.
ELEKTRİK TEHLİKESİ
İzleyen metin, elektrikle çalışma sırasında yaralanma ya da bitkiler ve/veya sulama sistemi
bileşenlerine doğrudan zarar gelmesini engellemeye yönelik talimatlar içerir.
KORUYUCU AYAKKABI
İzleyen metin, ayak yaralanmalarını önlemeye yönelik talimatlar içerir.
KORUYUCU EKİPMAN
İzleyen metin, besin, asit ya da kimyasal kullanımı sırasında insan sağlığına zarar
gelmesini ya da yaralanmaları önlemeye yönelik talimatlar içerir.
ÖRNEK
İzleyen metin, ayarlar, işletim yöntemi ya da kurulumu açıklayıcı örnekler içerir.
Örneklerde kullanılan rakamlar varsayımsal değerlerdir. Bu rakamları kendi uygulamalarınızda
kullanmayınız.
İPUCU
İzleyen metin, açıklamalar, ipuçları ya da yararlı bilgiler içerir.
Bir damla sulama sisteminin yapısı
Su kaynağı
10
Pompalar ve pompa istasyonları
10
8
Filtrasyon
14
Ana ve ikincil borular, dağıtım boruları ve bağlantı elemanları
20
Su sayaçları ve basınç göstergeleri
22
Vanalar
24
Dozaj ünitesi
26
Damlatıcı hatları (lateraller)
31
Konnektörler
36
37
Damlatıcı hattı sonları
Sensörler
39
Kontrolör
41
Aksesuar ve eklentiler
43
Tarım makineleri
44
DAMLA SULAMA SİSTEMLERİNE GENEL BAKIŞ
Bir damla sulama sistemi, her biri sistemin işletiminde önemli rol oynayan birçok bileşenden oluşmaktadır.
Bu bölümün amacı, damla sulama sistem bileşenleri, bunların fonksiyonları ve özellikleri konusunda genel
bilgiler sunmaktır.
Damla sulama sisteminin yapısı
Sistem başı
Parsel başı
Parsel başı
Sistem başı
Parsel başı
Şematik çizim
Su kaynağı
Ana filtrasyon otomatik boşaltma vanası
İkincil hat
Pompa istasyonu
Su sayacı
Dağıtım hattı
Hava vanası
Hidrolik vana
Kinetik vana (vakum kırıcı)
Basınç göstergesi
İkincil filtrasyon birimi
Damlatıcı hattı
Çekvalf
Dozaj ünitesi
Temizleme vanası
Darbe emici
Gübre tankı
Temizleme manifoldu
Manuel vana
Sulama kontrolörü
Gübre filtresi
Ana filtrasyon birimi
Ana hat
Su kaynağı
Temel olarak iki tür su kaynağı bulunmaktadır: yeraltı suyu ve yüzey suyu:
Sulama sistemlerinde kullanılan mevcut ya da potansiyel su tedarik kaynaklarının çoğu yüzey sularından
elde edilmektedir. Yüzey suları genellikle yüksek oranda tuz içermediklerinden (kimi kıyı bölgeleri hariç),
sistem, damlatıcılarda tortu birikmesi problemine daha az maruz kalmaktadır.
Diğer yandan, yüzey sularında biyolojik tehlike olasılığı mevcuttur. Atık suların kaynak olarak kullanıldığı
durumlarda, kalite ve tıkanma potansiyeli, arıtmanın düzeyine bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Yeraltı suları genellikle yüzey sularına göre daha kalitelidir. Ancak, bu sulardaki demir ve manganez
seviyelerine dikkat edilmelidir. Bu elementlerin yüksek oranda bulunması damlatıcılarda tıkanmaya neden
olabilir ve dolayısıyla arıtma gerekli olacaktır.
Pompalar ve pompa istasyonları
Kaynaktaki su yeterli akış hızı (debi) ve basıncında sağlanmadığı (belediye ya da diğer kurumlar, sulama
sistemi öncesindeki mevcut bir pompa tarafından ya da yerçekimi basıncı* ile) sürece, suyu kaynaktan
borulara ve damlatıcılara basmak üzere bir pompaya ihtiyaç olacaktır.
Çoğu sulama sistemi, pompaları sistemin entegre bir parçası olarak içerir.
*Yerçekimi basıncı (diğer adıyla hidrostatik basınç), durağan bir sıvının belirli bir noktasında, daha üst
noktalardaki sıvının ağırlığı nedeniyle oluşan basınçtır. Su kaynağının tarladaki damlatıcılardan daha
yüksek bir noktada bulunması halinde, sistemdeki yerçekimi basıncını bunların arasındaki yükseklik farkı
belirleyecektir.
(Ör. depodaki su seviyesi pompa ekseninin yüksekliğinden 5 metre daha yukarıda ise, yerçekimi basıncı 5
metre = 0.5 bar = 7.25 PSI'dir).
Sulama sistemi için pompa seçimi, su koşulları ve yerel sistem gereksinimleri konusunda bilgi sahibi olmayı
gerektirir.
Yanlış pompa seçimi, işletim maliyetlerinin yükselmesine ve pompa ömrünün kısalmasına, buna bağlı olarak
da sulama sisteminin bütününün performans ve dayanıklılığının azalmasına yol açabilir.
Pompa seçiminde enerji mevcudiyeti, geliştirme alanına yakınlık ve su kalitesi sorunları gibi bir dizi etken
göz önünde bulundurulmalıdır.
Pompa için güç kaynağı
Pompa için güç kaynağı, ilgili bölgede enerjinin mevcudiyeti ve erişilebilirliğine bağlıdır.
Çoğu uygulamada, daha düşük işgücü gereksinimi ve daha yüksek verim dolayısıyla daha düşük
enerji maliyeti sağlayan elektrik enerjisi tercih edilmektedir. 10 beygir gücünün (HP) üzerindeki sulama
pompalarında genellikle üç fazlı elektrik enerjisi gereklidir.
Elektrik enerjisi mevcut değilse, mazot, benzin ya da güneş enerjisi gibi alternatif güç kaynakları da
kullanılabilmektedir. Bunlar arasında en yaygın alternatif, küçük pompalarda benzinli motorlar, büyük
pompalarda ise dizel motorlardır.
Pompa türleri
Çoğu sulama uygulamasında santrifüj pompalar kullanılmaktadır.
Santrifüj pompa, suya dönen bir itici çark yardımıyla enerji veren bir rotodinamik pompadır. Bunlar yatay
milli ya da düşey milli olabilir (dalgıç pompa dahil).
Yatay pompalar genellikle göletler gibi yüzey kaynaklarından su pompalamak amacıyla kullanılır.
Yatay milli pompa
Düşey milli pompa
Düşey milli dalgıç pompa
Pompa kapasitesi
Pompa seçiminde dört ana etken
dikkate alınmalıdır:
• Pompa çıkışı (debi), pompa tarafından 1 zaman biriminde sağlanan su miktarını tanımlar (birimler: m³/
saat, litre/saniye veya galon/saat).
• Basınç (basınç yükü), bir sıvının, içinde bulunduğu kabın duvarlarına uyguladığı basınç nedeniyle sahip olduğu iç enerjisini ifade eder (statik basınç yükü veya statik yük olarak da bilinir) (birimler: bar veya psi. 1 bar = 14.5 psi).
• Net Pozitif Emme Yükü (NPSH), bir yatay pompanın girişinde, suyu yukarı kavitasyon* meydana gelmeden çekebilmesi için gerekli yük değeridir (emme yüksekliği) (doğası gereği net 0.8 bar ile sınırlıdır).
NPSH
*Kavitasyon - Bir sıvı içerisinde buhar kaviteleri ("kabarcıklar" ya da "boşluklar") oluşması. Genellikle sıvının, basıncın görece düşük olduğu noktalarda kavite oluşumuna yol açan ani basınç değişimlerine maruz kalması sonucunda meydana gelir. Daha yüksek basınca maruz bırakılırsa, bu boşluklar içeri doğru patlayarak yoğun şok dalgaları oluşturur ve pompa çarkı ile haznesine ciddi zarar verebilir.
• Sürtünme yükü - Sıvı ve bu sıvıyı yukarı çeken dikey pompanın mil muhafazasının iç duvarı (ya da bir dalgıç pompanın çıkış borusu) arasındaki sürtünme nedeniyle meydana gelen yük kaybıdır. Sürtünme kaybı, akış uzunluğu ve sıvı hızının karesi ile doğru orantılı olarak artar. Gerekli basınç ve debiyi olumsuz yönde etkiler.
Friction
head
Friction
head
Bir pompanın çıkış basıncı, basınç yükü ve debiye bağlıdır (diğer değişkenler sabit tutulduğunda, debi
arttıkça basınç düşer, ya da tersi).
Pompanın uygulama için yeterli debi ve basıncı sağlayabildiğinden emin olun. Pompanın performans
eğrisini inceleyin ve yeterli değilse üzerinde değişiklikler yaptırın - sağlayacağınız enerji tasarrufu bile
yaptıracağınız iyileştirmelerin maliyetini tek başına karşılayacaktır. Buna ek olarak sistemin çalışması ve
ürün miktarı da iyileşecek, yatırımın geri dönüş süresi kısalacaktır.
Pompa seçimi
Sulama sistemi tasarımı gerekli pompa kapasitesini (debi ve basınç yükü) belirleyecektir.
En uygun pompa, En İyi Çalışma Noktası (Best Operating Point - BOP) bu debi ve basınç yükü seviyesinde
olan ve mevcut emme yükünde çalışabilen pompadır.
DİKKAT
Pompanın Çalışma Noktası BOP'den uzaklaştıkça işletim maliyeti artar, verim düşer ve pompanın
beklenen ömrü kısalır.
Ana noktalar:
• Pompanın ne şekilde monte edileceği ve emme yüksekliğinin ne kadar olacağı (bkz. sayfa 11).
• Gerekli debi ve basınç yükü performansı.
Kısıtlar
Pompanın çalışma kısıtları su beslemesini etkileyebilir ve bu yüzden etkin bir planlama için göz önünde
bulundurulmalıdır. Sık karşılaşılan kısıtlar aşağıdaki gibidir:
• Pompanın günün belirli saatlerinde çalışmasına imkan vermeyen enerji kısıtları.
• Pompanın yüksek elektrik maliyeti nedeniyle belirli zamanlarda (haftanın belirli günleri ya da günün belirli saatleri gibi) çalıştırılmasına imkan vermeyen ekonomik kısıtlar.
• Kaynakların belirli çiftçilerce paylaşımlı kullanılması nedeniyle su kaynağının belirli zamanlarda ya da haftanın belirli günlerinde kullanılamaması.
NOT
Pompa ömrünün uzatılması amacıyla, pompa mümkün olduğunca sürekli ve dengeli (yani debide
aşırı değişimler olmaksızın kesintisiz biçimde) çalıştırılmalıdır.
NOT
Debi stabilitesini sağlamak amacıyla, her bir sulama vardiyasının tüketim değerleri mümkün
olduğunca eşit olmalıdır. Mümkünse, en düşük vardiya tüketim değerinin en yüksek vardiya tüketim
değerinin %75’inden az olmaması önerilir.
Pompanın performans eğrisi
Her pompa, ürünün ayrılmaz bir parçası olarak performans eğrisi ile birlikte tedarik edilmeli ve tedarikçi/
üretici burada yer alan verilere uymalıdır.
Pompa veri dokümantasyonunun pompanın ömrü boyunca saklanması çok önemlidir.
Pompanın performans eğrisi (debi / basınç aralığı), sulama sisteminin tamamının tasarımı ve inşası için son
derece önemlidir.
Pompa çıkış basıncı, deşarj hızı ile ilişkilidir. Debideki değişiklik, çalışma basıncında değişikliğe yol açar. Planlama
sürecinde debi, çalışma basıncı ve pompanın verim eğrisi arasındaki ilişki göz önüne alındığında, debi ve basınçtaki
değişiklikler kritik hale gelebilir.
Pompanın çalışma eğrisi ne kadar dik olursa, debideki değişiklik çalışma basıncını o kadar fazla etkiler.
DİKKAT
Mümkün olan en düz çalışma eğrisine sahip pompayı seçin.
ÖRNEK
Dik çalışma eğrisi
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Gerekli debi l/hr (GPM)
Basınç bar (PSI)
Basınç bar (PSI)
Düz çalışma eğrisi
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Pompanın performans eğrisinin yeniden oluşturulması
Pompanın performans eğrisi elde edilemiyorsa, şu şekilde yeniden oluşturulabilir:
Pompanın deşarj hızı ve basıncını ölçmek için, pompa çıkış borusuna aşağıdaki aksesuarları bağlayın:
• Bir su sayacı
• Bir basınç göstergesi
• Su akışını düzenlemek üzere bir manuel vana
Su
Manuel Basınç
Sayacı
Vana
Göstergesi
Aksesuarları şekilde gösterilen şekilde bağlayın:
Pompa Çıkışı
10 D
5D
D = Pompa çıkış borusu çapı
Pompa Girişi
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Basınç bar (PSI)
Aşağıdaki adımları izleyin:
• Yatay eksenin debiyi, düşey eksenin ise basıncı
temsil ettiği bir grafik kullanın.
• Pompayı çalıştırın.
• Akışın stabilize olması için birkaç dakika bekleyin.
• Manuel vanayı sonuna kadar açın ve debi ile basınç
değerlerini grafiğinize işaretleyin.
• Aynı işlemi manuel vana sırasıyla 3/4, 1/2 ve 1/4
açıkken tekrarlayın.
• Grafiğinizdeki noktalar bir çizgi ile birleştirin.
0
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Filtrasyon
Filtrasyon her damla sulama sistemi için kritiktir. Etkin filtrasyon sulama suyunun damlatıcıları tıkamasını
önleyeceğinden, sulama sisteminin düzgün çalışması ve uzun vade performansı açısından gereklidir.
Su kalitesi
"Su kalitesi" kavramı, su içerisinde çözünmüş ve süspansiyon halinde bulunan bileşenlerin çeşit ve
konsantrasyonları ile ilişkilidir.
Damla sulama için su gereksinimleri
Sulama suyu kalitesi, bitkilerin sağlığı ve sulama sisteminin bütünlüğünü korumak için gerekli
parametrelerle ilişkilidir. Her tür basınçlı sulama sisteminde, sulama programlarına uygun düzenli uzun
vadeli sulamanın sağlanabilmesi için sulama bileşenlerinin tıkanmasını önlemek amacıyla su kalitesine özen
gösterilmesi gerekir.
Su kalitesi, damlatıcıların tıkanmasını önleme amaçlı filtrasyon gereklilikleri, kimyasal enjeksiyonu
gereklilikleri ve sulama sistemi yönetimi için belirleyici unsurdur.
Sistemlerde damlatıcı tıkanmasının nedenleri kimyasal (tortu veya taş), fiziksel (kumtaşı veya kum benzeri
parçacıklar) ya da biyolojik (yosun veya bakteri) olabilir.
Suyun kimyasal karakteristikleri, içerisinde çözünmüş maddelerin türü ve konsantrasyonundan etkilenir.
Çözünmüş bu maddeler arasında klorür gibi çözünmüş tuzlar, sodyum ve besinler (azot, fosfor, potasyum
ve diğerleri) yer alır. Kalsiyum ve magnezyum suyun sertliğini belirlerken, demir ve manganez çözünmüş ya
da çökelti halinde, diğer çözünmüş organik bileşenler ve hatta zehirli maddelerle birlikte bulunabilir.
Su kalitesinin biyolojik karakteristikleri bakteri, virüs, tek hücreli canlılar da dahil olmak üzere
mikroorganizmalar, açık sularda gelişen yosunlar ve zooplanktonlar ile su nakil sisteminin içerisinde gelişen
diğer canlılar gibi çok çeşitli canlı organizmaları kapsar.
Su kalitesi, fiziksel koşullar ve bileşenlerinin çeşidi ve konsantrasyonları ile ifade edilir.
Su kalitesini bitkiler, toprak ve sulama sistemini etkileyen çok çeşitli parametreler (ölçülen ya da
hesaplanan) belirler. Bunların bazıları aşağıda verilmiştir:
• EC (elektriksel iletkenlik)
• pH (asidite ya da alkalinite seviyesi)
• Ca (kalsiyum - suyun sertliği)
• Mg (magnezyum)
• Na (sodyum)
• K (potasyum)
• HCO 3 (bikarbonat)
• CO 3 (karbonat)
• Alk (alkalinite)
• Cl (klorür)
• SO4 (sülfat)
• PO4 (fosfat)
• N-NH4 ((azot-amonyum)
• N-NH3 (azot-nitrat)
• B (bor)
• Fe (demir)
• Mn (manganez)
• TSS (toplam çökelmemiş katı maddeler)
• TDS (tamamen çözünmüş katılar)
• Bulanıklık
• Yosun and Klorofil
• Zooplankton
• BOD (biyokimyasal oksijen ihtiyacı*)
• COD (kimyasal oksijen ihtiyacı*)
• VSS (uçucu çökelmemiş katı maddeler)
*Atık, endüstriyel sıvı atık ve/veya geri dönüştürülmüş su kullanılan durumlarda.
Damla sulama için gerekli su kalitesi parçacık boyutu ya da belirli herhangi bir etkenin konsantrasyonu ile
tanımlanması, tıkanmaya yol açan etkenlerin karmaşıklığı ve bunlar üzerinde sulama sisteminde ilerlerken
meydana gelen değişiklikler nedeniyle her zaman mümkün olmamaktadır. Su sıcaklığı, su basıncı ve
debi değişikliklerinin hepsi, çökelmemiş çözünmüş bileşenlerin kristalleşmesi, birleşmesi ve yerleşmesi
üzerinde etkilidir.
Sulama suyunun kalitesini tanımlamanın en uygun yolu, tıkanmaya yol açan tüm etkenler konusunda bilgi
sahibi olmak ve bu bilgilere dayalı olarak, dağıtım sistemine ulaşan suda bu maddelerin tıkanma ya da
sistem hasarına yol açmayacağı üst eşik değerleri belirlemektir.
Su Kirliliği
Sulama suyunun, sulama sisteminde kullanılabilmesi için filtrelenerek aşağıdakilerden arıtılması gerekir:
• Fiziksel maddeler - Silt, kil, çamur vb.
• Kimyasallar-
Demir, kalsiyum, manganez (bunlar kimi zaman birleşerek konglomeralar oluşturabilir) vb.
• Organic material - Plankton vb.
• Biological material -Yosun vb.
Su kaynaklarında sık görülen tıkanıklık etkenleri
Su kaynağı
Toprak
Kuyular
Kaynaklar
Yüzey
Göl ve
Göletler
Nehirler
Kanallar
Tıkanıklık etkeni (yaygınlığa göre)
Fiziksel
Kimyasal
Biyolojik
Kum
Kalsiyum*, Demir,
Demir ve manganez
Sülfür, Manganez
bakterileri, Sülfür
bakterileri
Kum, silt
Kalsiyum*, Demir,
Protozoa, Bryozoa,
Sülfür, Manganez
Demir ve manganez
bakterileri, Sülfür
bakterileri
Kum, silt, yosun,
Kalsiyum*, Sülfür,
Protozoa, Bryozoa,
zooplankton
Demir ve Manganez** Sülfür bakterileri
Kum, silt, kil
Kalsiyum*, Demir
Protozoa, Bryozoa
Manganez
Kum, silt, kil,
zooplankton
Kalsiyum*, Demir ve
Manganez
Protozoa, Bryozoa
*Suyun pH ve sıcaklık değerlerine bağlı.
**Demir ve manganez, suyun pH değeri düşükse ortaya çıkabilir.
***Bir mekanik biyolojik atık su arıtma tesisinden çıkan birikmemiş atık su.
****Havuz ya da kanalizasyon rezervuarında işlemden geçmiş birikmiş atık su.
Damla sulama için su kalitesinin tanımlanması ve işleme arıtma gereklilikleri
Parametre
Çökelmemiş katılar
(mg/l)
Kum (mg/l)
Silt ve Kil (mg/l)
Kalsiyum kons. (CaCo³
halinde) (mg/l)
Demir (mg/l)
Manganez (mg/l)
Sülfür (mg/l)
Yosun
(Klorofil A) (mg/l)
Plankton Plankton
(ayrıntılar) Kopepod
Rotator
Çözünmüş
oksijen
(mg/l)**
pH
Fosfor (mg/l)
Heterotrof bakteri
(bakteriyel çamur)
Sülfürik bakteri
Demir ve
Manganez bakterileri
Col. Protozoa
Bryozoa
Salyangoz ve
kabuklular
BOD kanalizasyon
(mg/l)
Düşük
Konsantrasyon
Orta
Yüksek
<20
20-60
>60
<1
1-5
>5
<20
20-60
>60
Hidrosiklon kum ayrıştırma ve
filtrasyonu*
Filtrasyon*
<50
50-300
>300
pH düzeltmesi
<0.1
<0.02
<0.01
0.1-0.5
0.02-0.3
0.01-0.2
>0.5
>0.3
>0.2
Arıtma
Filtrasyon*
Oksidasyon ve demir giderme
Oksidasyon ve demir giderme
Oksidasyon ve saflaştırma
Su kaynağında arıtma, filtrasyon ve
<0.3
0.3-0.8
>0.8
klorlama
<2
2-20
>20
Su kaynağında arıtma, filtrasyon
<5
5-50
>50
Su kaynağında arıtma, filtrasyon
<50
50-200
>200
Filtrasyon (düşük konsantrasyon)
Su kaynağında arıtma;
pompalama noktası
<0.5
0.1-0.5
0.1>
(konsantrasyon daha yüksekse ilave
edin)
Bitki ve toprağa göre gerekli seviyede pH düzeltmesi
Su kaynağında arıtma (besin veya
<1
1-10
>10
kanalizasyon)
Su kaynağında arıtma; saflaştırma
0
Mevcudiyet Kolonizasyon
0
0
0
0
0
<10
Mevcudiyet Kolonizasyon Sülfür giderme ve saflaştırma
Demir ve manganez giderme,
Mevcudiyet Kolonizasyon
saflaştırma
Mevcudiyet Kolonizasyon Düzenli saflaştırma
Mevcudiyet Kolonizasyon Saflaştırma ve filtrasyon
Mevcudiyet Kolonizasyon Gelişimini önleyin
10-50
>50
Kanalizasyon arıtması, filtrasyon ve
klorlama
*Aşırı vakalarda filtrasyon öncesi çöktürme (sedimantasyon) gerekir.
**Bu, damlatıcıların tıkanmasına doğrudan yol açmasa da, suda oksijen eksikliği genellikle sülfürün varlığına işaret eder. Kanalizasyon suyunda oksijen eksikliği, arıtmanın yetersizliğinin göstergesidir.
Su analizi
Uygun filtrasyon sisteminin seçimi, uygun bir bakım programının oluşturulması, damlatıcı hattı tipinin
seçimi ve uygun Nutrigasyon™ planının (bkz. Su analizi, sayfa 76) belirlenebilmesi için bir su analizinin
gerçekleştirilmesi gerekir.
Filtre tipleri
Damla sulama sistemlerinde en sık kullanılan filtre tipleri aşağıdaki
gibidir:
Ortam filtreleri (gravel veya kum), her tür yüzey su kaynağında
ve özellikle atık sularda gereklidir. İçerisinde kiri tutan küçük çakıl
taşlarının (gravel) bulunduğu metal ya da plastik muhafazalardan
oluşur. Bu filtreler, çakıl ya da kumu yıkamaya ve kiri su kaynağına
geri döndürmeye yarayan bir temizleme sistemi içerirler.
DİKKAT
Ortam filtresinde herhangi bir arıza durumunda filtre
ortamının sisteme sızmasını önlemek üzere, ortam filtresi
sonrasına bir elek filtre konması önemle tavsiye edilir.
Disk filtreler yüzey suyu sistemleri, kuyular ve şehir suyu
kaynaklarında kullanılır. Bu filtreler, eşdeğer elek boyutu 40 ila 400
mesh olacak şekilde üst üste dizilmiş bir dizi oluklu plastik diskten
oluşur.
Bu filtreler derinlemesine üç boyutlu filtrelemeye imkan verir (ör.
suyun filtre içerisindeki filtreleme disklerinin yüzeyindeki olukların
oluşturduğu gözeneklerden geçişi sırasında daha fazla parçacığın
hapsedilmesine olanak sağlar).
Disk filtreler elek filtrelerden daha büyük yüzey alanına sahip
olduğundan, yüksek debi değerlerinde kullanıma daha uygundur.
Elek filtreler, genellikle yüzey suyu sistemlerinde ikincil filtre ya
da kuyu veya şehir suyu kaynaklarında ana filtre olarak kullanılırlar.
Elek filtreler, içerisinde kiri hapseden bir ağ bulunan bir silindirden
ibarettir. Bu filtreler görece temiz suyla kullanım içindir; rezervuar
suyu ya da pompalanmış su ile kullanımı pek yaygın değildir.
DİKKAT
Ne tür filtre kullanılırsa kullanılsın, su kaynağına geri
gönderilen kir, emme noktasından mümkün olduğunca
uzağa deşarj edilmelidir. Akıntılı kaynaklarda (Ör. nehirler),
deşarj noktası emme noktasından daha aşağıda olmalıdır.
Hidrosiklon kum ayırıcıları, kaynak suyunda kum veya diğer ağır
parçacıkların (50 mikron ya da üzeri) bulunduğu durumlarda ön
filtrasyon aşaması olarak kullanılır. Parçacıkları sudan ayırmak üzere
santrifüj kuvvetinden yararlanır. Ayrıştırılmış maddeler, daha sonra
boşaltılmak üzere bir depoda toplanır.
Parçacıkları ayrıştırmak üzere fiziksel bir engel içermediklerinden
aslında bir filtre değildirler, ancak genellikle bir filtrenin öncesinde
kullanılarak kirletici maddelerin büyük çoğunluğunun ayıklanmasını
sağlarlar. Daha sonra son temizlik filtre ile gerçekleştirilir. Bu
tasarım, ana filtrenin yıkanması ve temizlenmesi için gerekli
zamandan tasarruf sağlar. Her bir hidrosiklon modeli belirli bir debi
aralığında çalışır, bu aralığın dışında işlev görmez.
Filtre elek/disk boyutu
Damla sulama açısından uygun terim, filtre içerisindeki fiberler arasındaki boşlukların Mikron (1/1000mm)
cinsinden büyüklüğüdür.
Gözenek(Mesh) boyutu, lineer inç başına gözenek (açıklık) sayısını (genellikle 40-200) ifade etmekle birlikte,
her bir gözeneğin boyutunu temsil etmez.
Filtrasyon sektöründe genellikle mesh boyutu kullanıldığından, Mikron/Mesh dönüşümü için aşağıdaki
tabloya başvurabilirsiniz:
Mikron (fiberler arasındaki boşluğun boyutu) 420 250 177 125 105 100 75
Mesh (lineer inç başına gözenek sayısı)
40 60 80 120 140 155 200
Otomatik filtrelerin kıyaslanması ile ilgili konular
Konu
Farklı
çökelmemiş
parçacıkları
ayrıştırma
verimi ve
genel işletim
Bileşen
Çökelmemiş katılar (genel)
Genel filtre seviyesi
Kum (hidrosiklon sonrasında)
Silt ve kil
Yosun (< 40 mikron)
Teknik ve
hidrolik
konular
Zooplankton
Demir ve manganez
(oksidasyon sonrasında)
Çamur
Düşük besleme kapasitesi
Çok yüksek besleme kapasitesi
Minimum temizleme basıncı (bar)
Temizleme suyu miktarı ve maliyeti
Temizleme döngüsündeki su
Temizleme için gerekli kapasite
İşletim ve
bakım ile ilgili
konular
Finansal
konular
Sistemin karmaşıklığı
Korozyona dayanıklılık
İşletim ve bakım gereklilikleri
İşletim arızalarının sıklığı
Gerekli uzmanlık
Bakım maliyeti
Sistem maliyeti
Aksesuar maliyeti
(basınç, kapasite ve çekvalfler)
Filtrelenmiş su m³/sa maliyeti
Sistem amortismanı
Elek
Gravel/Kum
Disk
2.2
2.0
1.5
Kontrol edin ve kıyaslayın
Kontrol edin ve kıyaslayın
Sistem maliyetine ekleyin
Toplam besleme maliyeti (m³/sa)
Hesaplamalara ekleyin
Filtrasyon gereklilikleri
Bir filtrasyon sisteminin tasarımı, filtre türü ve filtre boyutunun (kapasitesinin) su kaynağı ve içerisindeki
parçacık, karbonat ve demir miktarı ile (varsa) enjekte edilecek besin ve/veya kimyasal stok solüsyonlarının
türüne bağlı olarak seçimini içerir.
Kullanılacak filtrasyon türü, planlama aşamasında, sulama suyunun genel kalitesi ve içerisinde çeşitli
maddelerin varlığına göre, sulama sisteminin belirli gereksinimleri göz önünde bulundurularak özenle seçilir.
NOT
Hidrosiklon kum ayırıcısı kullanılacak ise, debi aralığının planlanan sistemle uyumlu olduğundan emin olun.
Su kalitesi ve damlatıcı özellikleri, filtrasyon türü, seviyesi (etkin gözenek boyutu) ve miktarı için belirleyici
unsurlardır. Çoğu damla sulama sistemi, 130 mikron (120 mesh) ve üzeri filtrasyon gerektirir (filtreler, ayrıca,
içerisinden geçebilecek maksimum parçacık boyutuna (mikron) göre de belirlenebilir).
NOT
Genellikle, en büyük filtre gözeneği, en küçük damlatıcı geçiş yolunun onda biri büyüklüğünde olmalıdır.
DİKKAT
Standart sulama filtreleri, tuz ve çözünmüş katları TUTMAZ.
DİKKAT
Damla sulama sistemi kurulumunda mutlaka filtre kullanılmalıdır. İçme suyu bile kullanılsa, basit bir
elek filtre kullanılmalıdır.
İyi planlanmış bir damla sulama sisteminde 2 filtrasyon aşaması bulunur:
Ana (Birincil) filtrasyon
• Su kaynağı yakınındaki görece büyük parçacıkların filtrelenmesinden sorumludur.
• Ortam filtresi ya da disk filtre formundadır.
• Kaynak suyunda ağır (50 mikron ya da üzeri) parçacıkların bulunması halinde, ana filtre öncesine bir
hidrosiklon kum ayrıştırıcısı konulmalıdır.
İkincil filtrasyon
• Ana filtrasyon aşamasından kalan görece küçük parçacıkların filtrelenmesinden sorumludur.
• İkincil filtrasyon için iki tür filtre kullanılabilir:
• Elek filtre
• Disk filtre
Ana ve ikincil borular, dağıtım boruları ve bağlantı elemanları
Ana ve ikincil borular, dağıtım boruları
Boru hatları, suyu pompadan filtrelere, vanalara ve oradan damlatıcılara olmak üzere tüm sulama sistemi
boyunca taşır.
DİKKAT
Tüm boru hatları ve bağlantı elemanları, maksimum işletim basıncına dayanacak ve suyu aşırı
basınç kaybı ya da kazancı meydana gelmeden taşıyacak şekilde uygun boyutlu olmalıdır.
PVC borular sistem genelinde kullanılabileceği gibi, pompa istasyonunda çelik borularla kombine edilebilir.
PVC, polietilen (PE) ya da esnek borular (PolyNet™/FlatNet™) ikincil boru ya da dağıtım borusu olarak
kullanılabilir.
DİKKAT
Normal yüzey işletim koşullarında meydana gelebilecek genleşme ve büzüşmeleri göz önünde
bulundurduğunuzdan emin olun (her boru tipi bundan faklı düzeylerde etkilenecektir).
DİKKAT
Boru hatları birbirine, kullanılan boru tipine bağlı olarak kaynak, zamk ya da sürtünmeli bağlantı
elemanları ile bağlanır ve bunları destekleyen altyapıya sabitlenir. Tüm boru hatlarının doğru
biçimde sabitlendiğinden emin olun.
NOT
Toprak altı damla sulama (SDI) sistemlerinde borulara erişim ve bunların onarımı daha güçtür.
Kurulum sırasında tüm bağlantı elemanlarının sağlam olmasına dikkat edilmesi, sizi daha sonra
önemli onarım masraflarından kurtaracaktır. Özellikle bitkilerin ilk büyüme aşaması sonrasında özel
dikkat gereklidir.
Sulama tasarımında boru boyutları, ekonomik etkenler, sürtünme kaybı, su darbesi ve temizleme hususları
göz önünde tutularak belirlenir. Boru boyutu büyüdükçe sürtünme kaybı (ve dolayısıyla pompalama maliyeti)
azalır, ancak başlangıç maliyeti artar.
NOT
Çoğu durumda dağıtım pompası, katı parçacıkların damlatıcılardan ziyade pompa içerisinde
birikmesini sağlamak amacıyla damlatıcılardan daha düşük kotta yerleştirilir.
Çarpık tarla şekillerine, topografi ve arazi sınırları dolayısıyla sıklıkla rastlanmaktadır. Planlama aşamasında,
tarla şeklinin değişkenlik gösterdiği noktalarda ikincil hatlar ve dağıtım hatlarının boyutlarının doğru
belirlenmesine özen gösterilmelidir. Çarpık şekilli tarlalar için ikincil hat ve dağıtım hatları, sistemin
"ortalama" debisinden ziyade damlatıcı hatlarının gerçek debi değerleri baz alınarak tasarlanmalıdır.
NOT
Boru sistemi yalnızca normal sulama için gerekli debiyi değil, ayrıca sistem içerisinde doğru
temizleme hızlarına ulaşılabilmesi için gerekli debiyi de kaldırabilmelidir (önerilen minimum: 0,3
metre/sn; 1 foot/sn Temizleme talimatları için bkz. Ana, ikincil hatlar ve dağıtım hatlarının yıkanması,
sayfa 73).
Temizlemeye yönelik tasarım amaçları, normal işletim için seçilen boru çaplarından farklı boru çapı seçimine
neden olabilir. Bunun nedeni, bir ana, ikincil ya da dağıtım hattının herhangi bir kesitinde ihtiyaç duyulan
temizleme hızını elde edebilmek için gerekli temizleme debisinin normal işletim için tasarlanan debiden
farklı olabilecek olmasıdır.
DRIP IRRIGATION SYSTEM OVERVIEW
Bir boru kesitinin yapısı
• Borunun dış çapı (OD), borunun dış duvarları arasındaki,
boru eksenine dik ölçülen mesafedir.
• Borunun iç çapı (ID) ise, borunun iç duvarları arasındaki,
• Duvar Kalınlığı (WT)
Boru İç Çapı = ID = OD - (2 * WT)
WT
OD
Boru Duvar Kalınlığı = WT =
ID
OD – ID
2
NOT
Bir boru içerisindeki debi ve hız hesaplamalarında kullanılacak boru çapı İç Çaptır (ID).
ÖRNEK
Boru İç Çapı (ID) ile Dış Çapı (OD) arasındaki ilişkiyi göstermek üzere çeşitli polietilen (PE) borular:
Boru
çapı/sınıfı*
63/12
75/12
90/12
110/12
125/12
140/12
160/12
200/12
225/12
250/12
Dış Çap
(OD) (mm)
63
75
90
110
125
140
160
200
225
250
Duvar Kalınlığı
(WT) (mm)
4.70
5.60
6.70
8.10
9.20
10.30
11.80
14.70
16.60
18.40
İç Çap
(ID) (mm)
53.60
63.80
96.60
93.80
106.60
119.40
136.40
170.60
191.80
213.20
*ISO 4427/07 standardında.
Ayrıntılı bilgi için bkz. Polietilen rijit ve Esnek Borular - Ürün Kataloğu,
http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials.
Bağlantı Elemanları
Her tür damla sulama sistemi ve bunlarda kullanılacak her tür boruya uygun bağlantı elemanları mevcuttur.
Bağlantı elemanı seçimi, projeye ilişkin BOM'de (Ürün Reçetesi) belirtilecek bir planlama konusudur.
Ayrıntılı bilgi için bkz. Bağlantı Elemanı ve Aksesuar Ürün Kataloğu,
Su sayaçları ve basınç göstergeleri
Sisteminizde çalışır durumda bir su sayacı ve basınç göstergesi bulunduğundan emin olun! Bunlar basit cihazlar
olmasına rağmen genellikle gözden kaçırılır ya da bakımı ihmal edilir. Bu izleme cihazları, sistemin düzgün
çalışması açısından çok önemlidir. Sistem debisi, sızıntı ya da tıkanmaların belirlenmesine yardımcı olur ve
sulama planlaması amacıyla uygulama hızlarının belirlenmesi için bilinmelidir. Sistem basıncı da sızıntı ya da
tıkanmaların belirlenmesine yardımcı olur ve filtreler, kimyasal enjektörleri ve kapsama aralığındaki tüm sistemin
yönetimi açısından çok önemlidir.
Su sayaçları
Su sayaçları, sulama programı için gerekli su uygulaması konusunda bilgi sağlar
ve damlatıcı tıkanmalarının izlenmesine yardımcı olur. Pervane tipi sayaçlar,
tarım uygulamalarında en yaygın kullanılan sayaçlardır.
NOT
Tüm su sayacı tipleri düzenli bakım gerektirir. Gerekli bakım işlemleri
için üreticinin tavsiyelerine uyunuz.
Sulama sisteminin başına monte edilecek bir su sayacı ya da belirli damlatıcı
hatlarının başına monte edilecek küçük su sayaçları, damlatıcı tıkanmalarının
belirlenmesine yardımcı olur.
Damla sulama sisteminin başına monte edilecek bir tek büyük su sayacı, tüm
sistemin debisinin izlenmesini sağlar. Çoğu su sayacında, sayaç içerisinden
geçen toplam debiyi (m3, galon) gösteren bir toplayıcı gösterge bulunur. Kimi
sayaçlar, ayrıca bir anlık debi göstergesine de
(m³/sa, GPM) sahiptir.
Su sayacının monte edildiği borunun tam kapasite ile çalıştığından (akan
suyun boru kesitini hava cepleri olmadan tamamen doldurduğundan) ve boru
içerisine aşırı türbülans bulunmadığından emin olun. Bir vana, dirsek ya da T
bağlantı yakınına monte edilmiş su sayaçları doğru bilgi sağlamayabilirler.
Sayaçta anlık debi göstergesi (ör. m³/sa, GPM) mevcutsa, gösterge ibresinin
aşırı dalgalanması, suda aşırı türbülans olduğunun göstergesidir.
Sulama sisteminde sızıntı ya da tıkanmaları belirlemek amacıyla, sistemin debisini haftada bir kontrol edin (bkz.
Hidrolik Koşullar Hazırlık ve Kullanım Kontrol Listesi, sayfa 74). Debide zamanla düşüş gözlenmesi tıkanıklık
işareti olabilir. Debiyi kontrol etmeden önce, sistem basıncının planlanan düzeyde olup olmadığını kontrol
edin. Damla sulama sistemi hakkında doğru ve kullanışlı veri elde edebilmek için, debi kontrol edilmeden önce
sistemin çalışma basıncının önceden planlanmış düzeyde olması sağlanmalıdır. Çalışma basıncının değişmesine
izin verildiği takdirde, elde edilen debi değerleri geçerli olacak, ancak bunları tıkanma tespiti amacıyla kullanılabilir
biçimde kıyaslamak mümkün olmayacaktır.
Her bir damlatıcı hattının (lateral) debisinin çok birer küçük su sayacı (boğaz büyüklüğü 5/8” veya 3/4”) ile
izlenmesi, tıkanıklıkların tespiti açısından sistemin başına monte edilecek bir tek büyük sayaç kullanılmasına göre
daha hassas sonuç verecektir. Arazisi 100 Ha (250 acre) üzeri büyük projelerde özellikle önerilen bir uygulamadır.
Çoğu küçük su sayacında sadece toplayıcı gösterge bulunduğundan, sayaç okumaları arasındaki sistem çalışma
süresini de izlemeniz gereklidir (eğer mevcutsa, kontrolör bu işi otomatik olarak yapar. Bkz. Kontrolör, sayfa 41).
Büyük su sayacında olduğu gibi, elde edilen verilerin geçerli olabilmesi için, basıncın zamanla değişmemesi
gereklidir.
Basınç göstergeleri
Basınç göstergesi, bir sulama sisteminin olmazsa olmaz bileşenidir. Sulama
sistemi hakkında hayati veriler sağlayan bu cihazlar, sızıntı ve tıkanıklıkların
tespiti, filtre ve kimyasal enjektörlerinin yönetimi ve sistemin işletim aralığında
tutulmasına yardımcı olur.
Mümkün olduğunca doğru veri elde edebilmek için, daima sistem basınç
aralığını gösteren ölçeğe sahip bir basınç göstergesi kullanın. Sistemin tipik
basınç değeri, basınç göstergesi ölçeğinin yaklaşık orta noktasına denk
gelmelidir.
Filtre üzerindeki basınç kaybı
Filtre üzerindeki basınç kaybının okunmasında yanlışlıkları önlemek amacıyla, şekilde
gösterildiği gibi üç yollu bir seçici vanaya bağlanmış bir tek basınç göstergesi kullanın.
DİKKAT
Bir filtre üzerindeki basınç kaybının filtre girişi ve çıkışına bağlanmış iki adet
basınç göstergesi ile okunması, bu iki basınç göstergesi arasındaki kalibrasyon
farkı nedeniyle yanlış sonuç verebilir.
Basıncın sulama sisteminin çeşitli önemli noktalarında (sistem başında, her bir sulama bölgesi başında ve
tarlada belirli damlatıcı hatlarının giriş ve çıkışında) ölçülmesi önemlidir.
İPUCU
Netafim™, sistemin önemli noktalarına bağlanmak üzere, ölçüm
iğneli portatif basınç göstergesi kullanımına imkan verecek çeşitli
başlık adaptörleri sunmaktadır.
Basınç göstergesi başlık adaptörleri
PVC borular
PE borular
için dişli
(Ör. damlatıcı hatları)
bağlantılı.
için barb konnektör.
Vanalar
Bir sulama sistemi üzerindeki su debisi ve basıncı, suyun verimli ve zamanında uygulanabilmesi açısından hassas
biçimde kontrol edilmelidir. Bu yüzden, vanaların doğru seçilmesi ve yerleştirilmesi kritik öneme sahiptir.
Vanalar, basınç, debi ve dağıtımın farklı koşullar altında performansın optimize edilmesi, yönetimin sağlanması ve
bakım gerekliliklerinin azaltılması amacıyla kontrol edilmesinde önemli rol oynarlar.
DİKKAT
Vana boyutları, maksimum çalışma basıncı ve vana malzemeleri, sistem ihtiyaçlarını karşılayacak
biçimde doğru seçilmelidir. Gereğinden büyük vanalar doğru açılıp kapanmayabilirken, gereğinden
küçük vanalar akışı kısıtlayarak aşırı basınç düşüşüne yol açabilir.
Damla sulama sisteminde kullanılan vana türleri:
Manuel kontrol vanası
Damla sulama sistemlerinde genellikle 4 tür manuel kontrol vanası kullanılır:
Bilyeli vana
Bilyeli vana, çeyrek turlu bir vanadır. Bilyeli vanada kapama mekanizması, ortası delikli ve vana
pozisyonunu gösteren bir manivelaya bağlı bir küredir (bilye). Manivelanın döndürülmesi bileyi de
döndürür. Delik boru ile paralel durumda iken akış gerçekleşir, delik boruya dik durumda ise akış
kesilir. Bu vana tamamen açık ya da tamamen kapalı durumda kullanım için tasarlanmış olup, akışı
düzenlemek amacıyla kullanmaya uygun değildir.
Kelebek vana
Kelebek vana, çeyrek turlu bir vanadır. Çalışma prensibi bilyeli vanaya benzer. Kapama mekanizması,
borunun merkezinde bulunan bir disktir. Manivelaya bağlı bir çubuk, diskin merkezinden geçer.
Manivelanın döndürülmesi ile disk, akışa paralel ya da dik pozisyon alır. Bilyeli vanadan farklı olarak,
disk daima akışın içerisinde mevcut olduğundan, vana pozisyonundan bağımsız olarak daima belirli
bir basınç düşüşü mevcuttur. Bu vana tamamen açık ya da tamamen kapalı durumda kullanım için
tasarlanmış olup, akışı düzenlemek amacıyla kullanmaya uygun değildir.
Sürgülü vana
Sürgülü (kapaklı) vana, bir kapağın (kama) sıvının akış yolundan kaldırılması ile açılır. Sürgülü vana tam
açık iken akış yolunda herhangi bir engel mevcut olmadığından, sürtünme kaybı çok düşüktür. Bu
vana tamamen açık ya da tamamen kapalı durumda kullanım için tasarlanmış olup, akışı düzenlemek
amacıyla kullanmaya uygun değildir.
Küresel vana
Küresel vana, akışın minimum sürtünme kaybı ile düzenlenebilmesi için önerilen tek manuel vanadır.
Akış içerisindeki bir sabit halka ile hizalanmış hareketli bir disk kapaktan oluşur. Bir el çarkına bağlı
bir vida ile çalıştırılır.
Çekvalf (tek yönlü vana)
Çekvalfin işlevi, istenen yönün tersinde su akışını önlemektir.
Çeşitli amaçlarla kullanılır:
•Bulunduğu yükseklikten daha yüksekteki bir tarlaya su pompalayan bir pompanın çıkışına bağlandığında, pompayı su darbesinin geri saçılan dalgalarından korur.
•Bulunduğu yükseklikten daha yüksekteki bir tarlaya su taşıyan bir filtrenin çıkışına bağlandığında, suyun sistemin başındaki bileşenlere geri akmasını önler.
•Bir dozaj ünitesinin öncesine bağlandığında, gübre ve kimyasalların su kaynağını kirletmesini önler.
• Bir pompanın giriş borusuna taban vanası olarak bağlandığında, giriş borusunun havasının alınmasını sağlar.
Hidrolik kumandalı, diyaframla çalıştırılan kontrol vanaları
Vana kontrol döngüsünün yerleşimine göre
farklı amaçlara hizmet eder.
Açık
Kapalı
Hidrolik kontrol vanası
Lokal ya da uzaktan gelen basınç komutuna göre açılır ya da kapanır.
Basınç Düşürücü Vana (PRV)
Girişinde mevcut yüksek basıncı, talepteki dalgalanmadan bağımsız olarak daha düşük değerde sabit bir
basınca düşürür ve hat basıncında bir düşüş halinde tamamen açılır.
Optimum işletim için, PRV üzerindeki basınç oranı 1:4'ten yüksek olmamalıdır.
Basınç tahliye/muhafaza vanası
İki ayrı işlevden birini gerçekleştirebilir:
• Hat üzerine monte edildiğinde, debideki dalgalanma ya da çıkışındaki değişken basınçtan bağımsız olarak, önceden belirlenmiş bir minimum giriş basıncını muhafaza eder.
• Sirkülasyon vanası olarak bağlandığında ise, önceden belirlenen değerin üzerindeki fazla basıncı tahliye eder.
Basınç düşürme ve muhafaza vanası
İki bağımsız işlevi aynı anda gerçekleştirir:
Debideki dalgalanma ya da çıkışındaki değişken basınçtan bağımsız olarak, önceden belirlenmiş bir
minimum giriş basıncını muhafaza eder ve debideki dalgalanma ya da aşırı giriş basıncından bağımsız
olarak, çıkış basıncının belirlenmiş bir maksimum değeri aşmasını önler.
Basınç tahliye vanası
Hat basıncı belirlenmiş bir maksimum değeri aştığında fazla basıncı tahliye eder. Sistem basıncındaki artışa,
tam açılarak anında, doğru ve yinelenebilir bir şekilde cevap verir.
Takviye pompası kontrol vanası
Elektrik sinyallerine göre tam açılan ya da kapanan, çift hazneli aktif çekvalf. Boru hatlarında darbeleri
önlemek amacıyla, pompayı çalıştırma ve durdurma sırasında sistemden izole eder.
Darbe algılayıcı vana
Hat basıncını algılayan hat dışı bir vanadır. Ani pompa duruşları ile bağlantılı basınç düşüşlerine cevaben
açılır. Önceden açılmış olan vana, geri dönen yüksek basınç dalgasını tahliye ederek darbeyi engeller. Vana,
ayrıca sistemdeki aşırı basıncı da tahliye eder.
Hava vanaları
Kombine hava tahliye vanası
Boru hattı dolumu ya da ağ boşaltımı
sırasında yüksek hacimli havayı tahliye
eder ve basınç altındaki boru hatlarından
hava ceplerinin etkin biçimde
giderilmesine imkan verir.
Kinetik hava vanası
Boru hattı dolumu ya da ağ boşaltımı
sırasında yüksek hacimli havayı
tahliye eder.
Dozaj ünitesi
Dozaj ünitesi, Nutrigasyon™ ve kimyasal uygulama amacıyla kullanılır:
Nutrigasyon™
Ürün verimi ve kalitesini artırmanın en etkin yolu, bitkileri özel ve değişen ihtiyaçlarına uygun biçimde beslemektir.
Bu da, doğru miktarda su ve besinin doğru zamanda verilmesi anlamına gelir. Nutrigasyon™ besin maddelerinin
bitkilere enjekte edilmesini ifade eder.
Nutrigasyon™ üç aşamadan oluşur:
• Çözünebilir gübrelerin çözülmesi (gerekli ise).
• Besin maddelerinin istenen dozaj oranlarında püskürtülmesi.
• Doğru miktarda besin maddesinin bitkinin kök bölgesine ulaştırılması.
Kimyasal Uygulama (Chemigation)
Kimyasal uygulama, damlatıcı tıkanmalarını önlemek ya da en aza indirgemek amacıyla kimyasal enjeksiyonu (klor,
hidrojen-peroksit, asit vb. ilavesi) ile bitkiler ve toprağa yönelik kimyasal enjeksiyonunu (herbisit, pestisit vb.) ifade
eder.
Damlatıcı içerisindeki su yolları görece dar olduğundan tıkanabilir. Dolayısıyla, damlatıcı tıkanmasını önleme
amacıyla filtrasyona ek olarak kimyasal enjekte edebilme imkanı önemli bir özelliktir.
Nutrigasyon™ ve/veya kimyasal uygulama işleminin yararları:
• Besin maddesi ve kimyasalların homojen ve zamanında uygulanması.
• Tarlalarda trafiğin azalması sonucunda toprak sıkışmasında azalma.
• İş gücü gereksinimi ve kimyasal maddelere maruziyette azalma.
• Çevre kirliliğinde azalma.
Kimyasal enjeksiyon sistemi tasarımı, enjektör tipi ve kapasitesinin seçimini kapsar. Besin enjeksiyon miktarları
genellikle sıvı klor ya da asit gibi kimyasalların enjeksiyon miktarlarından çok fazla olacağından, enjeksiyon sistemi
Nutrigasyon™ için kullanılacak ise, enjeksiyon biriminin boyutu bu tür kullanıma yönelik olarak seçilmelidir.
Besin maddeleri, klor ya da asit ile temas edecek bileşenler korozyona dayanıklı olmalıdır. Kimi ülkelerde tarım
kimyasalları için belirli türlerde enjektör kullanılması gerekmektedir. Daima yerel mevzuat ve kimyasal etiketleme
şartlarına uygun hareket ediniz.
Besin ve kimyasallar, basınçlı damla sulama sistemlerine çeşitli yöntemlerle enjekte edilebilir:
Netafim™, her tür bitki, arazi büyüklüğü ve uygulamada doğru besin miktarını sağlayacak çok çeşitli dozaj
sistemleri sunmaktadır.
İlgili terimler:
• Tek dozaj kanalı - Aynı anda yalnızca bir tür gübre çözeltisinin enjekte edilmesi için.
• Çoklu dozaj kanalı - Aynı anda çeşitli gübre çözeltilerinin enjeksiyonu ya da bir tek gübre çözeltisinin daha yüksek miktarda enjeksiyonu için.
• Toplu/Kantitatif Nutrigasyon™ - Tüm gübre miktarının tek seferde enjeksiyonu.
• Oransal Nutrigasyon™ - Gübrelerin, sulama suyunun ana hattaki debisine göre sabit bir oranda enjeksiyonu.
• EC ve pH kontrolü bazlı Nutrigasyon™ - Nutrigasyon™ oranının, bitkinin ihtiyaçlarına göre sabit bir EC ve pH seviyesi korunacak şekilde ayarlanması.
Dozaj sisteminde bir kontrolör (Netaflex™, NetaJet™ ya da FertiKit™) ve dozaj ünitesi üzerinde EC ve pH sensörleri kullanılarak gerçekleştirilir.
Gübre tankı
Gübre tankı, kantitatif Nutrigasyon™ işlemine yönelik olarak gübreyi su ile
karıştırmak amacıyla kullanılır. Sulama sisteminin hidrolik basıncı ile çalışır,
harici bir enerji kaynağı gerektirmez (sistemde mevcut fazla enerjiye bağlı
olarak). İstenen miktarda gübre tanka konur ve burada çözünerek sulama
sistemine enjekte edilir.
Sulama sistemine iki şekilde bağlanabilir:
• Hat üzeri - Ana hatta doğrudan bağlanır
(düşük kapasiteli sistemlerde yaygındır).
• Bypas - Ana hatta baypas şeklinde bağlanır. ana hatta bağlı manuel ya da hidrolik bir basınç düşürücü vana (PRV), gübre tankının çalışması için gerekli basınç farkını sağlar (yüksek kapasiteli sistemlerde yaygındır).
Gübre tanklarının kullanımı ve bakımı kolaydır.
Hidrolik piston motorlu enjektör
Lineer hidrolik piston motoru gücünü sulama sisteminde mevcut hidrolik
basınçtan alır ve gübreyi basınçlı sulama hattına enjekte etmek için başka
bir enerji kaynağına ihtiyaç duymaz.
Enjektöre kaynak tarafındaki girişten giren su, su çıkışı yoluyla drenaj
hattına çıkar. Gübre, hidrolik piston motorunun ürettiği basınç yardımıyla,
sulama hat basıncının iki katı basınçla enjekte edilir.
Sıvı gübre enjektöre gübre tankı içerisindeki emme ağzı üzerinden girer
ve enjektör çıkışı üzerinden sulama hattına enjekte edilir.
Hidrolik motorun su tüketimi enjekte edilen kimyasal miktarının 3 katı
olup, giriş basıncı ve pompa modeline bağlı olarak 320 litre/saate (1.4
GPM)
kadar enjeksiyon debisi sağlayabilir.
Manuel ya da bir sulama kontrolü ile otomatik olarak çalıştırılabilir.
Netafim™ Venturi Enjektörü - 2"e kadar
Venturi enjektörü, enjektör boğazında bir alçak basınç bölgesi (veya
vakum) meydana getirmek üzere sulama sistemindeki fazla basıncı
kullanır. Oluşan bu vakum, kimyasalların basınçlı sulama hattına etkin
biçimde çekilmesini sağlayarak ayrıca bir kimyasal enjeksiyon pompası
ihtiyacını ortadan kaldırır.
Venturi enjektörleri, basınçlı bir sulama sistemine kimyasal enjekte
etmek için en etkin maliyetli yöntem olup, basitliği, dayanıklılığı,
düşük maliyeti ve ayrıca bir güç kaynağına
ihtiyaç duymaması nedeniyle popülerdir.
Sulama sistemine iki şekilde kolayca bağlanabilir:
• Hat üzeri - Ana hatta doğrudan bağlanır (düşük kapasiteli sistemlerde yaygındır).
• Bypas - Ana hatta baypas şeklinde bağlanır. ana hatta bağlı manuel ya da hidrolik bir basınç düşürücü vana (PRV), Venturi enjektörünün çalışması için gerekli basınç farkını sağlar (yüksek kapasiteli sistemlerde yaygındır).
Venturi enjektörlerine hareketli parça yoktur ve bu yüzden az bakım
gerektirir.
Nominal sistem debi değerlerinde başlangıçtan bitişe kadar son
derece homojen bir enjeksiyon miktarı sağlarlar.
Kimyasal enjeksiyon kapasitesi: enjektör boyutu ve işletme basıncına
dayalı olarak 30 - 1200 l/sa (8 - 320 GPH).
Manuel ya da bir sulama kontrolü ile otomatik olarak çalıştırılabilir.
2.0"
0.75"
Elektrikli dozaj pompası
25 l/sa (6.6 GPH) debi değerlerine kadar kullanım için tasarlanan
elektrikli pompalar, genellikle sistem bakımına yönelik kimyasal ve
asit enjeksiyonu için kullanılır.
Maksimum basınç: 10 bar (145 PSI).
Hidrolik gübre enjektörü (oransal)
Gübre ve kimyasalları, sulama sisteminden geçen suyun debisi ile orantılı olarak, yavaş
yavaş ve tutarlı büyüme sağlamak için gerekli miktarlarda uygular.
Açık tarlalar, meyve bahçeleri ve peyzaj alanlarında, katkı maddelerini suya değişen
su basınç ve debi değerlerinden bağımsız olarak tutarlı miktarlarda enjekte etmek
amacıyla yaygın olarak kullanılır.
Katkı maddelerinin yalnızca su gücünden yararlanarak enjekte edildiği bu işlem, kesin ve
basittir.
• Elektrik enerjisi gerektirmeden su gücüyle çalışma.
• Piston su akışı ile tahrik edilir.
• Çözelti, su akışı ile orantılı enjekte edilerek doğru karışım sağlanır.
• Çözelti, ünite içerisinden su akışı olduğu sürece sürekli olarak ilave edilir.
• Katkı maddesi oranı sabit kalır.
Tek kanallı Mini FertiKit
Takviye pompalı Venturi enjektörü. Bu yöntem, ana hattaki
basınç farkının basit Venturi dozaj ünitesini çalıştırmak için
yeterli olmadığı durumlarda kullanılır. Takviye pompası, Venturiyi
çalıştırmak için gerekli ilave basıncı sağlarken, sistemde yük kaybı
oluşmasını önler. Seçilen boyutta Venturi ile birlikte tedarik edilir
(3/4"'e kadar). Baypas öncesine bir çekvalf bağlanmalıdır. Manuel
ya da bir sulama kontrolü ile otomatik olarak çalıştırılabilir.
FertiKit3G™
FertiKit3G™, çok çeşitli kapasitelerdeki sulama sistemlerine uygun,
son derece esnek ve doğru sonuç veren bir dozaj sistemidir. Açık
tarlalardan yoğun bahçeciliğe kadar tüm uygulamaları kapsar.
Minimum düzeyde yatırım gerektiren CE uyumlu modüler bir sistem
olan FertiKit3G™, gerek küçük gerekse büyük ölçekli uygulamalarda
sektörün en etkin maliyetli dozaj sistemidir.
• Esnek: 50 ila 1000 l/sa'lik 6 üniteye kadar değişen çok çeşitli dozaj kanalı debilerinde çalışabilir.
• Ölçeklenebilir: 5 m³/sa ila 700 m³/sa kapasiteli sistemler ve 8.0 bara kadar basınç değerleri için.
• Uygun maliyetli: Minimum düzeyde yatırım ve hızlı yatırım geri dönüşü.
• Modüler: Takviye pompası gerektirmeyen iki model dahil olmak üzere dört modelde sunulmaktadır.
NetaFlex3G™
NetaFlex3G™, sera ürünleri için son derece kesin ve eşit besin
dozajı sağlayan güvenilir ve son teknoloji ürünü bir açık tanklı dozaj
sistemidir.
CE uyumlu modüler bir sistem olan NetaFlex™, birçok Netafim™ ve
üçüncü taraf kontrol ve izleme sistemlerine kolaylıkla entegre edilerek
homojen miktar ya da oranda besin maddesi teminine imkan verir.
• Üretken: Üstün verime sahip yüksek kaliteli ürün alınmasına yardımcı olmak üzere kesin EC ve pH kontrolü sağlar.
• Homojen: Açık karışım tankı tasarımı sayesinde, besin maddelerini homojen bir çözelti içerisinde sabit miktar veya oranda verir.
• Esnek: 50 ila 600 l/sa'lik 6 üniteye kadar değişen çeşitli dozaj kanalı debilerinde çalışabilir.
• Ölçeklenebilir: 5 m³/sa ila 60 m³/h kapasite arasında değişen sistem debileri.
• Odaklı: Sera uygulamaları için tasarlanmıştır.
NetaJet3G™
NetaJet3G™, son teknoloji ürünü karıştırma haznesine sahip homojen ve
düşük enerji tüketimli bir dozaj sistemidir.
Sera ve açık tarla bitkileri için en yüksek kesinlik seviyesinde dozaj ve
homojenlik sağlar.
CE uyumlu modüler bir dozaj sistemi olan NetaJet3G™, birçok Netafim™
ve üçüncü taraf kontrol ve izleme sistemlerine kolaylıkla entegre edilebilir.
• Üretken: Üstün verime sahip yüksek kaliteli ürün alınmasını sağlamak üzere kesin EC ve pH kontrolü sağlar.
• Homojen: İnovatif karışım haznesi tasarımı sayesinde, besin maddelerini sabit miktarda/oranda verir.
• Esnek: 1000 l/sa'lik 5 üniteye kadar değişen çeşitli dozaj kanalı debilerinde çalışabilir.
• Düşük maliyetli: Besin maddelerinin karıştırılması ve enjeksiyonu için tek pompanın kullanıldığı NetaJet3G, düşük enerji tüketimi ile kesin
dozaj yapmak üzere tasarlanmıştır.
• Ölçeklenebilir: 5 m³/sa ila 400 m³/sa kapasiteli sistemler ve 6.5 bara kadar basınç değerleri için.
• Esnek: Seralardan ağlı seralara (net house) kadar değişen uygulamalara uygun.
Uygun dozaj ünitesi seçimi:
Tek
ğl
se
ra
/a
a
Yo
r
um
la
r
ız
To
p
ra
ks
ıs
kl
To
p
ra
r la
ta
ık
Aç
kl
ie
re
Ge
er
/b
rji
ne
si
te
ni
Hidrolik piston
motorlu ejektör
Netafim ™ Venturi
enjektörü
Elektirikli dozaj
pompası
Hidrolik gübre
enjektörü (oransal)
Tek kanallı
Mini FertiKit
FertiKit3G™
ah
ka
çe
yn
sı
yı
sa
al
ı
an
Do
za
jk
Do
za
jü
Yalnızca giriş ve çıkış arasındaki basınç farkı 0.3 bar
(3 metre) ise çalışır.
Enjekte edilecek kimyasal miktarının 3 katı su
tüketir.
Optimum işletim için, gerekli enjeksiyon oranına
bağlı olarak %15-75 basınç farkına gereksinim duyar.
Gübre tankı
Çoklu
ıs
ağ
ı
er
a
Önerildiği arazi:
Optimum işletim için, gerekli enjeksiyon oranına
bağlı olarak %15-30 basınç farkına gereksinim duyar.
Açıklama:
veya
NetaFlex3G™
NetaJet3G™
Alanda elektrik mevcut.
Sistemde, mevcut sulama
için gerekli basınca ek fazla
basınç mevcut.
Ayrıntılı teknik veriler için ürün veri föylerine bakınız,
Açıklama ihtiyacı ya da şüphe halinde Netafim™ uzmanlarına danışınız.
Damlatıcı hatları (lateraller)
Damlatıcı hatları bir damla sulama sisteminin kalbidir. Her sulama sisteminde tasarım süreci bitkiden başlar
ve oradan damlatıcı hattı tasarımına geçer. Damlatıcı hattı tasarımında dikkate alınması gerekli damlatıcı
hattı seçimi, duvar kalınlığı, damlatıcı debisi, damlatıcılar arası mesafe, damlatıcı hatları arası mesafe ve
damlatıcı hattı gömme derinliği (SDI için) gibi konularda bilgi sahibi olunması önemlidir.
Damlatıcı hatları hakkında temel terimler:
Bir boru kesitinin yapısı
• Borunun dış çapı (OD), borunun dış duvarları arasındaki,
• Borunun iç çapı (ID) ise, borunun iç duvarları arasındaki,
• Duvar Kalınlığı (WT)
Boru İç Çapı = ID = OD - (2 * WT)
İç boru kesiti alanı = A =
• π = 3.1416
• r = ID/2
WT
OD
Boru Duvar Kalınlığı = WT =
ID
OD – ID
2
π ID 2
= π r2
4
Homojenlik ve verim
Homojenlik su ve gübre tasarrufu sağlar, verimi artırır ve yatırım geri dönüşünü hızlandırır.
Verim kaynak tasarrufu sağlar, çevreyi korur ve bitkilerin ihtiyacına optimum düzeyde hizmet eder.
DİKKAT
Başlangıç maliyetinin düşük olması, yıllık işletim maliyetlerinin yüksek olmasına neden olabilir. Bir
damla sulama sisteminin tasarımında, toplam maliyetleri düşük tutabilmek amacıyla homojenlik ve
verimin göz önünde bulundurulması önemlidir.
NOT
Uluslararası standartlara göre, %10 debi değişimi homojen sulama olarak kabul edilir.
Ayrıntılı bilgi ile homojenlik ve verim hesaplamaları için bkz. sayfa 49.
Damlatıcılar
Damlatıcı hattı boyunca eşit aralıklarla yerleştirilmiş damlatıcılar, su ve besinleri bitkilerin kök bölgelerine
doğrudan iletir.
Tipik bir damla sulama sisteminde binlerce damlatıcı bulunur. Her bir damlatıcı dayanıklı ve tıkanmaya
dirençli olmalı, aynı miktarda su vermelidir. Geniş su yolları, uzun vadede sorunsuz performans garantisi
sağlar.
Debi ve damlatıcılar arası mesafe, ıslatma paterninin belirlenmesi ile yüzey akışı ya da derine sızıntının
önlenmesi açısından önemlidir.
İşletimi ve bakımı doğru yapılan bir damla sulama sistemi, su ve besinleri bitkinin kök bölgesine yüzey akışı
ya da derine sızıntı olmaksızın iletir.
İki tür integral damlatıcı bulunur:
Basınç ayarsız damlatıcı
Basınç ayarsız damlatıcıların sağladığı debi çalışma
Basınç Ayarsız Damlatıcı
basıncına bağlıdır.
• Damlatıcı debisi, boru çapı ve damlatıcı aralığı, damlatıcı hattı içerisindeki su akışındaki basınç yükü kaybını belirleyen unsurlardır.
• Topografik yüksekliklerdeki değişiklikler sistemi de etkilemektedir. Bu iki etken, aynı damlatıcı hattı üzerindeki damlatıcıların debileri arasında küçük farklar meydana getirir.
Basınç Ayarlı (PC) damlatıcı
Çalışma basıncı izin verilen basınç aralığında kaldığı
sürece, PC damlatıcılar debiyi çalışma basıncından
bağımsız olarak sabit tutarak homojen sulama sağlarlar.
PC Damlatıcı
Diyafram, damlatıcı labirentinin oluşturduğu sürekli
basınç farkı ile harekete geçerek geniş bir basınç
aralığında sabit damlatıcı debisi sağlar.
Serbest yüzer diyafram sayesinde, damlatıcının çalışması kesin ve hassas olup, kendini sürekli olarak ayarlar
ve temizler. Tıkanıklığa yol açabilecek parçacıklar ya geniş su yollarından dışarı atılır ya da basınç farkını
artırır. Bu da diyaframın çıkış suyu kesit hacmini anlık olarak artırmasını ve böylece kirin sistemden dışarı
atılmasını sağlar.
Diyafram hareketi, su yolu içerisinde basınç farkının sabit tutulmasını ve böylece geniş bir basınç aralığında
homojen bir debi elde edilmesini sağlar.
Ayrıca, Netafim™ PC damlatıcılar, tıkanmaların önlenmesine yardımcı olmak üzere kendi kendini temizleme
özelliğine sahiptir.
NOT
PC damlatıcılar, damlatıcı hattı uzunluğundan bağımsız olarak sabit debi sağlarlar (damlatıcılar
üretici tarafından belirlenen çalışma aralığında çalıştırıldıkları sürece).
Belirli uygulamalara yönelik PC damlatıcılar:
Anti-Sifon (AS) damlatıcılar
Anti-sifon (AS) mekanizması, kirin damlatıcı hattı içerisine emilmesini önleyerek damlatıcı tıkanmasına karşı
kritik bir koruma sağlar. Toprak altı damla sulama (SDI) uygulamaları için idealdir.
Sulama sistemleri genellikle yağmurlu havalarda çalıştırılmaz. Yağmur, genellikle toprağın doymasın ya da
damlatıcılar çevresinde su birikmesine yol açar. Sistem, sulama döngüleri arasında basınç verilmiş halde
değilken bir drenaj sistemi gibi çalışır ve sisteme kirletici maddeler girdiğinde damlatıcıların tıkanmasına yol
açabilir.
Bu sorunu önlemek amacıyla, anti sifon mekanizması sistemde basınç mevcut değilken damlatıcıları
tamamen kapatarak kirletici maddelerin sisteme girişini engeller.
Ayarlı Sızdırmaz (CNL) damlatıcılar
CNL özelliği, sulama döngüleri arasında sisteme basınç verili halde değilken sistemin boşalmasını önler.
Darbeli sulama uygulamalarında su ve besinlerin homojen dağılımını sağlar.
Damlatıcı hatları, sulama döngüleri arasında dolu kalır. Böylece hatların boşaltılarak yeniden doldurulması
önlenmiş, su tasarrufu sağlanmış olur.
Kullanılacak damlatıcı tipinin belirlenmesi
Kullanılacak damlatıcı tipi, projenin ihtiyaçları ve karakteristiklerine göre belirlenmelidir. Belirli bir bitki için
hangi türde damlatıcı kullanılacağı çiftçinin kararı olsa da, aşağıdaki öneriler göz önüne alınmalıdır:
Aşağıdaki durumlarda PC damlatıcı kullanımı önemle tavsiye edilir:
• Arazi eğimi %2'den fazla ise.
• Damlatıcı hattı boyunca topografik değişimler var ise.
• Uzun damlatıcı hatları mevcut ise.
• Bitkiler aşırı ya da eksik sulamaya fazla duyarlı ise.
• Yetersiz sulamanın uzun ömürlü bitkilerin büyümesinde eşitsizliğe yol açabileceği meyve bahçelerinde (bitki ömrü uzadıkça, bitkiler arasındaki eşitsizlik artar).
• Mükemmel su dağılımı ve homojenlik ihtiyacı var ise.
NOT
Toprak altı sistemlerinde daima anti sifon (AS) damlatıcıları tercih ediniz.
Hat üstü damlatıcılar
Netafim™, integral damlatıcılarının sahip olduğu tüm özellik ve faydaları sunan kapsamlı bir hat üstü
damlatıcı ürün gamı sunmaktadır. Bunlar özellikle sera, fidanlık ve meyve bahçesi uygulamaları için
tasarlanmıştır.
Netafim’in hat üstü basınç ayarlı (PC ve PCJ) damlatıcıları, bitki alanının tamamı boyunca kesin, verimli ve
homojen debi dağılımı sağlarken, yaygın kullanılan kimyasal ve besinlere dayanıklıdır.
Örümcek bağlantı
Netafim™, hat üstü damlatıcılara bağlandığında su akışını belirli bir bölgeye yönlendirmek ya da çeşitli
noktaları sulamak amacıyla kullanılabilecek çok çeşitli mikro tüpler, manifoldlar ve/veya hat sonu ürünleri
sunmaktadır.
Netafim bağlantı ürünleri hakkında ayrıntılı bilgi için Netafim™ Aksesuar Kataloğuna bakınız,
Damlatıcı hattı seçimi ve yerleşim tasarımı
Her sulama sisteminde tasarım süreci bitkiden başlar ve oradan "geriye" doğru gider. Hidrolik anlamda bu,
damlatıcı hattı seçimi ve tarladaki damlatıcılar arasındaki mesafenin belirlenmesini içeren damlatıcı hattı
tasarımının, bir sulama sistemi tasarımının ilk aşamasını meydana getireceği anlamına gelmektedir.
Damlatıcı hattı seçimi, aralık, boru çapı ve duvar kalınlığı ile damlatıcı debilerinin göz önünde bulundurulmasını
gerektirir.
Ayrıca, damlatıcı hatları ile kaynak ve temizleme manifoldları arasındaki bağlantılar da gözden kaçırılmamalıdır.
Damlatıcı aralığı, debi ve toprak karakteristiğine bağlıdır. Genel olarak, kaba dokulu topraklar suyun yanal
hareketine daha az müsaade ettiğinden, kaba dokulu (kumlu) topraklarda damlatıcı aralıkları ince (killi) topraklara
göre daha kısa tutulmalıdır.
NOT
Damlatıcı hatları yalnızca normal sulama için gerekli debiyi sağlayacak biçimde değil, ayrıca sistem
içerisinde doğru temizleme hızlarına ulaşılabilmesi için gerekli debiyi kaldırabilecek biçimde
seçilmelidir (Bkz. Damlatıcı hatlarının temizlenmesi, Sayfa 73).
Damlatıcı hattı aralığı, yetiştirilecek ürüne, işleme yöntemine ve kullanılacak tarım makinelerine bağlıdır.
Genellikle, döngü içerisinde belirli bir aralığı gerektirecek kritik bir bitki bulunur. Sıra mahsullerini içeren
döngülerde damlatıcı hattı aralığı genellikle sıra aralığının bir çarpanıdır.
Damlatıcı hattı aralığı, tarla uzunluğu ve yerleşimi, bir bölge içerisinde izin verilen basınç (ve dolayısıyla debi)
değişimi ve temizleme konuları göz önüne alınarak belirlenir.
Damlatıcı hattı uzunluğu da ayrıca belirtilmelidir. Bu, damlatıcı hattı çapı ile birlikte, debi homojenliği,
temizleme gereklilikleri ve debi değişimlerini etkileyecektir (özellikle Basınç Ayarlı olmayan damlatıcılar
kullanılıyor ise).
Kullanılacak damlatıcı hattı tipinin belirlenirken ve damlatıcı hatları arasındaki mesafeye karar verilirken, arazi
geometrisi ve çalışma uygulamaları da göz önünde bulundurulmalıdır.
Kimi bölgelerde tarlaların çoğu düzensiz şekilli olduğundan, farklı uzunluklarda damlatıcı hatları gerekli olabilir.
Netafim™, muhtelif sulama ihtiyaçlarına yönelik çok çeşitli damlatıcı hatları
sunmaktadır
İnce duvarlı damlatıcı hatları
• 1-3 büyüme mevsimi için uygundur.
• Sebze ve tarla ürünleri için özellikle uygundur.
• Mevsim başında döşenip her büyüme mevsimi sonunda kaldırılabilir.
Orta duvarlı damlatıcı hatları
• 4-9 büyüme mevsimi için uygundur.
• Toprak üstü ve toprak altı (SDI) uygulamaları için tasarlanmıştır.
• Uzun ömürlü bitkiler, sıra mahsulleri ve endüstriyel sıra mahsulleri için.
Kalın duvarlı damlatıcı hatları
• 10 büyüme mevsimi için uygundur.
• Toprak üstü ve toprak altı (SDI) uygulamalarında birçok yıl kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
• Uzun ömürlü bitkiler, meyve ağaçları, bağlar vb. için.
Netafim™ damlatıcı hattı model adlarının açıklaması:
Model adları 5 basamaktan oluşur.*
İnce ve orta duvarlı damlatıcı hatları
• İlk iki basamak, boru iç çapını (ID) yuvarlatılmış olarak ifade eder.
• Son üç basamak ise boru duvar kalınlığını (WT) in 'mil' cinsinden ifade eder (1 mil = 1/1000 inç = 25,4/1000 mm = 0,0254 mm).
• İlk iki basamak, boru dış çapını (OD) yuvarlatılmış olarak ifade eder.
• Son üç basamak ise boru duvar kalınlığını (WT) in milimetre (mm) cinsinden ifade eder.
*Tabloda yer alan 5 basamaklı damlatıcı hattı model adları örnek olarak verilmiş olup, ilgili damlatıcı hattının
tam çapı ve duvar kalınlığını yansıtmamaktadır. Kesin ve doğru bilgi için ilgili ürünün Teknik Veri Föyüne
bakınız,
NOT
Tabloda yer alan izin verilen maksimum temizleme basınçları, 5 ya da daha fazla damlatıcı hattının
ucu açık durumda en fazla yarım saat sürekli yıkama yapılması durumunda geçerlidir.
İnce duvarlı damlatıcı hatları
Damlatıcı
hattı modeli
12060
12080
12125
12150
16060
16080
16100
16125
16150
22080
22100
22135
22150
25135
25150
35135
35150
Boru İç Çapı (ID)
(mm)**
12
12
12
12
16
16
16
16
16
22
22
22
22
25
25
35
35
Duvar Kalınlığı
(mm)
(mil)
0.15
6.0
0.20
8.0
0.31
12.5
0.38
15.0
0.15
6.0
0.20
8.0
0.25
10.0
0.31
12.5
0.38
15.0
0.20
8.0
0.25
10.0
0.34
13.5
0.38
15.0
0.34
13.5
0.38
15.0
0.34
13.5
0.38
15.0
Maks. çalışma basıncı
(bar)
1.4
1.7
2.5
3.0
0.8
1.0
1.2
1.8
2.2
0.8
1.0
1.5
1.8
1.2
1.4
0.9
1.0
Maks. temizleme
basıncı (bar)
1.6
2.0
2.9
3.5
0.9
1.2
1.4
2.1
2.5
0.9
1.2
1.7
2.1
1.4
1.6
1.0
1.2
Duvar Kalınlığı
(mm)
(mil)
0.50
20.0
0.63
25.0
0.50
20.0
0.63
25.0
0.70
27.0
0.80
32.0
0.63
25.0
(bar)
3.0
3.5
2.5
2.8
2.9
3.0
2.5
Maks. temizleme
basıncı (bar)
3.5
4.6
3.3
3.6
3.8
3.9
2.9
Duvar Kalınlığı
(mm)
(mil)
1.00
39.0
0.90
35.0
1.00
39.0
1.20
47.0
1.20
47.0
1.00
39.0
1.20
47.0
0.90
35.0
1.00
39.0
(bar)
3.5
3.0
3.5
4.0
4.0
3.5
4.0
3.0
3.0
Maks. temizleme
basıncı (bar)
4.6
3.9
4.6
5.2
5.2
4.6
5.2
3.5
3.5
Orta duvarlı damlatıcı hatları
Damlatıcı
hattı modeli
12200
12250
16200
16250
16007
16008
22250
Boru İç Çapı (ID)
(mm)**
12
12
16
16
16
16
22
Damlatıcı
hattı modeli
12010
16009
16010
16012
17012
20010
20012
23009
23010
Boru Dış Çapı (OD)
(mm)**
12
16
16
16
17
20
20
23
23
**Tablolarda yer alan damlatıcı hattı dış çap (OD) ve iç çap (ID) değerleri ile veriler örnek olarak verilmiş
olup, ilgili damlatıcı hattının tam çapı ve duvar kalınlığını yansıtmamaktadır. Kesin ve doğru bilgi için ilgili
ürünün Teknik Veri Föyüne bakınız, http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials.
Konnektörler
Netafim'in damlatıcı hattı konnektör sistemlerini içeren kapsamlı ürün gamı, yüksek dirençli ve dayanıklı
polimerlerden üretilmiştir. İşlevsel ve uzun ömürlüdür, en katı piyasa standartlarına uygun üretilir ve tüm
damlatıcı hattı tipleri için mevcuttur. Barb konnektör, yüzük konnektör, flare konnektör ve çok çeşitli
başlangıç ve redüksiyon konnektörleri arasından kendi uygulamanız için en uygun olanı seçmek için ürün
kataloğuna başvurabilirsiniz.
Konnektör teknik verileri
Kalın duvarlı damlatıcı hatları için konnektörler
Damlatıcı hattı
Ticari
İç Çap
Duvar Kalınlığı
adı
(ID) (mm)
(WT) (mm)
Barb
12
10.2
1.0-1.2
16
14.2
0.9-1.2
17
14.6
1.2
20
17.5
1.0-1.2
HWD için flare (turuncu somunlu)
16-17
14.2-14.6
0.9-1.0
20
17.5
0.9-1.0
23
20.8
0.9-1.0
Toprak altı montaj
Derin
Sığ
döşeme
döşeme
Özellikler
Döşeme/toplama
Yeniden
imkanı
kullanılabilir
Toprak altı montaj
Derin
Sığ
döşeme
döşeme
Özellikler
Döşeme/toplama
Yeniden
imkanı
kullanılabilir
İnce/orta duvarlı damlatıcı hatları için konnektörler
Damlatıcı hattı
Ticari
İç Çap
adı
(ID) (mm)
Yüzük konnektör
16 blue ring
16.2
16 black/
15.5
white ring
22 blue ring
22.2
25 black ring
25.0
TWD için flare (mavi somunlu)
12
11.8
16
16.2
22
22.2
25
25.0
35
35.0
Dönme kilit (TWD)
16
16.2
22
22.2
25
25.0
Uygun
Uygun değil
Duvar Kalınlığı
(WT) (mil)
6.0-25.0
27.0-32.0
8.0-25.0
13.5-15.0
6.0-25.0
6.0-20.0
8.0-25.0
13.5-15.0
13.5-15.0
6.0-20.0
8.0-25.0
13.5-25.0
Uygun ama önerilmez
Ayrıntılı bilgi için Konnektör Kataloğuna bakınız,
Damlatıcı hattı sonları
Damlatıcı hattı temizleme manifoldu
Damlatıcı hattı sonundaki temizleme
manifolduna, damlatıcı hatlarının
yıkanmasını sağlamak üzere bir temizleme
girişi bağlanır. Temizleme vanası
açıldığında, damlatıcı hattındaki debi ve
hız, normal işletim halindekinden daha
yüksek değerlere çıkar. Bu yüksek debi
ve hız değerleri, boru içine yerleşmiş
katı parçacıklar ile çökeltileri sistemden
uzaklaştırarak bunların damlatıcıları
tıkamasını önler.
Temizleme vanası
Temizleme
manifoldu
Düzensiz şekilli ve aynı sulama bölgesi içerisinde farklı uzunluklarda damlatıcı hattı uzunluklarına sahip
tarlalarda akış rejimleri oldukça karmaşık olabilir.
Temizleme manifoldlu SDI bölgeleri kapalı devre sistemler olduğundan, basınç dengeye gelme eğiliminde
olmakta ve farklı damlatıcı hattı uzunluğuna sahip bölgeler ortalama bir hat uzunluğu kullanılarak
tasarlanmaktadır. Temizleme manifoldu boru boyutları, hat sonlarında temizleme sırasındaki akış göz önüne
alınarak belirlenir.
Temizleme manifoldunun boyutu, tortuların temizlenmesini sağlamak amacıyla damlatıcı hattında en az 0.3
m/sn'lik (1 ft/sn) bir akış olacak şekilde belirlenir.
Temizleme işlemi sistemin debi ihtiyacını geçici olarak yükseltir ve bu da sistem basıncını düşürür. Kimi
durumlarda, özellikle basıncı düzenlenmiş bölgeler ya da düzensiz şekilli tarlalarda istenen hızı elde etmek
için, sistem planlamasında tüm damlatıcı hat sonlarının belirli bir kesim ya da bölgede toplanmasını
sağlayacak biçimde çok miktarda boru kullanılması gerekebilir.
Manifoldlar ve damlatıcı hatları içerisindeki temizleme hızlarının özenle dengelenmesi kritik öneme sahiptir.
Bölgelerin görece büyük olduğu durumlarda, pompalama sisteminin hat sonlarında istenen temizleme
hızlarını elde etmek için gerekli debiyi sağlayabilmesi için, sulama bölgesi iki ya da daha fazla temizleme
manifolduna bölünür. Bu ayrıştırma, doğru temizleme basıncının sürekli olarak elde edilebilmesini sağlar.
Temizleme için gerekli debiyi sağlamanın bir diğer yolu da, sistem başında ilave bir pompa kullanmaktır. Bu
ilave pompa yalnızca temizlik sırasında, eksik kalan debiyi sağlamak üzere çalıştırılır.
Diğer temizleme çözümleri
Damlatıcı hatlarının manuel olarak temizlenmesi de mümkündür. Bunu gerçekleştirmenin çeşitli yolları vardır:
Çözüm
Katlı hat
sonu
Açıklama
Avantajları
Dezavantajları
• Damlatıcı hattı sonundan 5 cm'lik bir manşon
• En ucuz
• Yüksek iş
kesin.
çözümdür.
gücü süresi
• Hat sonunu "z" şeklinde bükün ve manşonu sonuna • Damlatıcı
gerektirir.
geçirin.
hatlarının
• Hatta basınç
optimum
mevcutken
koşullarda
manşonun
tek tek
yeniden
temizlenmesine
takılması
imkan verir.
zordur.
Hat sonu
• Konnektör yüzüklerinden birini damlatıcı hattına
çıkarılabilir
geçirin.
konnektör • Hat sonunu bükün ve konnektörün diğer ucundaki
yüzüğe geçirin.
Damlatıcı
hattı
manuel
vanası
Otomatik
temizleme
vanası
• Damlatıcı
• Yüksek iş
hatlarının
gücü süresi
optimum
gerektirir.
koşullarda
tek tek
temizlenmesine
imkan verir.
• Turuncu tutamacın yukarı pozisyona getirilmesi, hat • Damlatıcı
• Yok
sonunu temizleme için açar.
hatlarının
optimum
koşullarda
tek tek
temizlenmesine
imkan verir.
• Daha az gücü
süresi gerektirir.
• Sulama grubundaki tüm damlatıcı hatları her bir
• Tüm damlatıcı
• Her bir sulama
sulama işlemi öncesinde insan müdahalesine gerek hatları her
grubu, her
kalmadan temizler.
sulama
sulama işlemi
işleminden önce öncesinde
temizlenir.
aynı zamanda
• Mükemmel
temizlenir.
temizleme
• Sulama
verimi.
grubunda
çalıştırılan
her otomatik
temizleme
vanası için ilave
300 l/sa debiye
ihtiyaç vardır.
Sensörler
Bir damla sulama sisteminin avantajlarından tam anlamıyla yararlanabilmek için, toprak, sulama suyu ve
bitkilerin gerçek durumunun düzenli olarak izlenmesi önemlidir. Netafim™, sulama sisteminin yönetimi için
kullanışlı verilerin toplanabilmesi amacıyla, gerek bağımsız gerekse Netafim™ CMT kontrolörüne bağlanarak
kullanılabilecek çok çeşitli ve kaliteli sensörler sunmaktadır.
Tansiyometre
Tansiyometre, topraktaki nem düzeyini ölçer. Bitki kökünün topraktan suyu emebilmesi
için uygulaması gereken tansiyon ya da emmeyi ölçmek üzere tasarlanmış bir gereçtir. Bu
tansiyon, suyun bitki tarafından kullanılabilirliğinin doğrudan bir ölçütüdür.
Vakum
göstergesi
Tansiyometreler sulama yapılacak tüm bitkiler için kullanılabilmekle birlikte, sulama kararlarına
yön vermekte özellikle yararlı oldukları alan bahçecilik uygulamalarıdır.
Toprak neminin tansiyometre ile ölçülmesi, sulama programlaması açısından değerli bir araçtır.
Tansiyometreler ne zaman sulama yapılacağının belirlenmesinde özellikle kullanışlı olup,
referans bitki evapotranspirasyon (buharlaşma ile su kaybı) değerlerinden hesaplanan bitki su
kullanım miktarlarına dayalı sulama programlarını desteklemek amacıyla kullanılabilirler.
Tansiyometre, dip tarafında gözenekli bir seramik uç, üst tarafında ise ya vakum göstergesi ya
da seyyar vakum göstergesi bağlamak üzere bir kauçuk tıpa bulunan su dolu hava geçirmez
bir tüpten oluşur. Sulama mevsiminde tansiyometre toprakta uygun bir derinliğe kısmen
gömülür ve doğru kullanıldığında, suyun optimum bitki büyümesi sağlamak için ne zaman
uygulanması ve aşırı sulamanın önlenmesi için ne kadar su uygulanması gerektiğini kesin
biçimde belirleyerek sulama yönetiminin daha iyi yapılmasını sağlar.
Tansiyometrelerin yerleşimi
Her bir tansiyometre istasyonunda 3 tansiyometre kullanılması
önerilir. Bunların doğru yerleştirilmesi çok önemlidir. Her
tansiyometre, seramik ucu bitki türüne göre farklı bir derinlikte (ör. 30,
60 ve 90 cm veya 12, 24 ve 36 inç) olacak şekilde yerleştirilmelidir
(bir agronomiste danışın).
Üst
Orta
Su dolu
tüp
Gözenekli
seramik
uç
Alt
Üst tansiyometre kök bölgesinin üstüne yerleştirilir ve ıslanmış
soğanın gelişimi ile ilgili veri sağlayarak ne zaman su verilmesi
gerektiğini gösterir.
Orta tansiyometre ana fibröz kök sisteminin yaklaşık orta noktasına
(sulama suyunun toprağı ıslatmasının kesin olduğu nokta) yerleştirilir
ve kök bölgesindeki toprak ıslaklığı ile ilgili veri sağlar. Sığ köklü
bitkilerde tansiyometrenin çok derine gömülmesi, bitkilerin geç
sulanmasına ve dolayısıyla su stresine girmelerine yol açacaktır.
Derin köklü bitkilerde tansiyometrenin çok sığ gömülmesi ise, aşırı
sulamaya ve derin köklerin suya doymasına yol açacaktır.
Alt tansiyometre kök bölgesinin dip kısmına gömülür ve yüzey akışı
ya da derine sızıntı ile ilgili veri sağlayarak aşırı sulamaya karşı
güvence görevi görür. Her bir sulamada çok fazla (15 kPa üzerini
göstermez) ya da çok az (yükselmeye devam eder) su uygulandığının
belirlenmesi amacıyla kullanılır.
Tansiyometre istasyonlarının yerleşimi
Çoğu durumda, her bir ana tür ya da çeşit ile toprak türü için iki alan
gerekir. Yüksek ya da alçak noktalardan, su sızıntısının zayıf olduğu
bölgelerden ve kötü sulama dağılımı paternlerinden dolayı az sulanan
alanlardan kaçının. Tüm tansiyometreler, trafik, işçiler ve ekim
faaliyetlerinden dolayı zarar görmemeleri açısından görülebilir şekilde
işaretlenmelidir.
Tansiyometre işletimi ve okuması için bkz. sayfa 93.
Basınç sensörü
Belirli bir lateral, ana ya da ikincil hatta monte edilecek bir basınç
sensörü, su basıncına yönelik gerçek ve kesin bilgi sağlar.
Netafim'in elektrikli basınç sensörü, 0-6 bar ve 0-2 bar olmak üzere
2 model olarak sunulmaktadır.
uManage™ gerçek zamanlı ürün yönetimi karar destek sistemine
bağlandığında, basınç değeri grafik olarak ya da ayrıntılı rapor
şeklinde görüntülenebilir.
Bu veri, sulama işlemleri arasında çapraz referans, filtre tıkanması vb. hususlar için kritiktir.
Basınç sensörü, bir depolama tankındaki su seviyesini ve gübre tankındaki sıvı çözelti seviyesini ölçmek
için kullanılabilir.
Ech2o sensör
Ech2o toprak nem probu, içine batırıldığı malzemenin dielektrik
sabiti ya da elektriksel geçirgenliğini, ortama batırılmış sensör
üzerindeki gerilim değişimini belirleyerek ölçen kapasitans tipi bir
sensördür.
Suyun geçirgenliği yaklaşık 80, toprak minerallerinin yaklaşık
4, havanın geçirgenliği ise 1'dir. Suyun toprak mineralleri ve
havaya görece yüksek geçirgenliği, toprağın geçirgenliğinin su
içeriğindeki değişikliklerle birlikte büyük değişimler göstermesine
neden olmaktadır.
Ech2o sensörü, yetiştirme mevsiminin tamamı boyunca toprağa
gömülü kalacak ve bakım gerektirmeyecek biçimde tasarlanmıştır.
NetaSense sensörü
NetaSense sensörü, TDT (Time Domain Transmission - Zaman Bölgesi İletimi)
teknolojisine dayalı ve toprak nem seviyelerindeki değişimlere anında ve kesin
tepki veren hacimsel bir toprak nem sensörüdür.
Sensör, nem oranındaki değişimleri bir elektromanyetik dalganın hızını ölçmek
suretiyle belirler.
Sensör, toprağa gömülmek ve yetiştirme süresi boyunca ya da kalıcı olarak toprak
içinde bırakılmak üzere tasarlanmıştır. Sensör bileşenleri paslanmaz çelikten mamul
olup, tüm arayüzler epoksi ile kaplanmıştır. Bu sayede sensör yıllarca hizmet verebilecek
kadar dayanıklıdır. Sensör tüm toprak türleri için uygundur.
NetaSense sensörü, öğelerinden 5 cm (2 inç) çapındaki büyük bir toprak hacmini ölçme
kapasitesine sahiptir. Gerek dikey gerekse yatay gömüldüğünde, aktif uzunluğu (yaklaşık 30
cm/12 inç) boyunca ortalama toprak nemini rapor eder.
Kontrolör
Bir damla sulama sisteminin avantajlarından tam anlamıyla yararlanmanın en iyi yolu, sistemi bir sulama
kontrolörü yardımıyla kontrol etmektir.
Netafim™, tarlaya su ve besin maddesi tedarikinin hassas biçimde izlenmesi ve yönetimi ile damla sulama
yönteminin son derece yüksek verim ve homojenlik kapasitesinin tam anlamıyla kullanılabilmesini sağlamak
üzere çok çeşitli kontrolörler sunmaktadır.
• Daha düşük su, besin maddesi, kimyasal ve enerji kullanımı
• Daha düşük iş gücü gereksinimi
• Gerçek zamanlı düzeltici faaliyetler
• Daha yüksek ürün sürdürülebilirliği
• Daha yüksek üretkenlik
• Daha yüksek verim
• Düşük yatırım geri dönüş süresi
Netafim NMC sulama kontrolörleri, pompalar, filtreler, gübreleme sistemleri ve çiftlik yönetimine yönelik
kapsamlı çözümlerle ilişkili diğer aksesuarlar dahil olmak üzere sulama ana hatlarının idaresine yönelik
gelişmiş özelliklere sahip modern sulama kontrol sistemleridir. NMC ürün gamında yer alan kontrolörler,
açık tarla, sera ve fidanlık uygulamalarına yönelik kapsamlı ve optimum çözümler sunmaktadır.
Kontroller:
• Sulama vanaları - Zaman ve miktar bazlı sulama kontrolü.
• Sulama pompaları - Akış ve basınca göre optimize edilmiş pompa kontrolü.
• Filtre temizleme - Zaman ya da filtre giriş ve çıkışı arasındaki basınç farkına dayalı.
• Basınç muhafaza vanaları - Ana hat basıncının filtre yıkama işlemi devam ederken ayarlanması.
• Gübre pompaları - Gübre enjeksiyonunun gübre pompası türü ve debisine göre kontrolü.
• Gübre tankı seçici - Farklı bitki türlerinin farklı reçeteler gerektirdiği durumlarda gübre kullanımının optimize edilmesi.
• Gübre çalkalama - Gübre tanklarındaki çalkalayıcıların çözelti homojenliğini korumak amacıyla kontrolü.
• Soğutma sistemi - Sera ve fidanlık uygulamaları için. Sera sıcaklığını bitkilerin ihtiyaçları doğrultusunda düşürmek için Netafim sprinklerini devreye alır.
• Sisleme sistemi - Sera ve fidanlık uygulamaları için. Bağıl nemi bitkilerin ihtiyaçları doğrultusunda artırmak için Netafim sprinklerini devreye alır.
• Alarm cihazı - Bir arıza ya da beklenmedik durumlar meydana geldiğinde alarm verir. Alarm, bilgisayar ekranında görüntülenebilir ya da e-posta veya akıllı telefonlara SMS ya da push bildirimi ile gönderilebilir.
İzleme:
• Su sayaçları - Sulama hacmi ve debisini izler. Sistemdeki suyun planlanan biçimde, sızıntı ya da tıkanma sorunları olmadan akmasını sağlar.
• Gübre sayaçları - Gübre debisi ve miktarını izler.
• EC ve pH sensörleri - Gelişmiş ve hassas gübre kontrolü için.
• Sıcaklık ve nem sensörleri – Soğutma ve nemlendirme için.
• Hava istasyonu - Evapotranspirasyon bazlı sulama kontrolü ve dondan korunma için.
• Basınç sensörleri - Filtre temizleme ve sulama kontrolü için.
• Tansiyometre sensörleri - Tarla kapasitesinin değerlendirilmesi amacıyla topraktaki su tansiyonunu ölçer.
• Toprak nem sensörleri - Sulama zamanlaması ve hacminin hassas biçimde ayarlanabilmesi amacıyla topraktaki hacimsel su içeriğini ölçer.
• Genel amaçlı sensör - Netafim NMC kontrolörleri, müşterinin ihtiyaçları doğrultusunda 0-5 VDC veya 4-20 mAmp tipinde her tür sensörü izleyebilir.
Netafim™ NMC sulama kontrolörleri
NMC Pro
• En üst model sulama kontrolörü
• Sera ve açık tarla uygulamalarına yönelik güçlü donanım ve yazılım özelliklerine sahiptir.
• Akıllı ve verimli sulamaya yönelik en modern talepleri karşılar.
• 255 adede kadar sulama vanasını yönetebilir
NMC Junior
• Küçük ölçekli uygulamalar için çok fonksiyonlu sulama kontrolörü
• 15 adede kadar sulama vanasını yönetebilir
• Basit sera uygulamaları için gelişmiş çözüm
Netafim™ NMC iklim kontrolörleri
NMC Climate
• Sera uygulamaları için kapsamlı çözüm
• Aynı anda 50 seraya kadar yönetebilir
• Kullanıcı dostu arayüze sahip gelişmiş bir PC yazılımı tarafından kontrol edilir
Mist-Guard
• Opsiyon 1: Soğutma uygulamaları için sisleme kontrolörü
• Opsiyon 2: Dahili sıcaklık ve nem sensörlerine sahip,
yüksek hassasiyetli bağımsız kontrolör
Netafim™ NMC çok ana hatlı sulama kontrolörü
NMC XL
• Çok ana hatlı sulama kontrolörü
• Açık tarla uygulamaları için optimum çözüm
• 25'e kadar merkezi Nutrigasyon™ istasyonunu kontrol eder
• Akış ölçümü, filtre temizleme ve lokal Nutrigasyon™ dahil olmak
üzere 128'e kadar sulama hattını kontrol eder
Netafim™ NMC Uzak Terminal Birimleri (RTU)
RadioNet
• Uzaktan sürekli kablosuz izleme ve hassas kontrol
• Üretkenliği artırmak ve sürekli değişen ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla uzak terminal
birimleri üzerinde güvenilir ve esnek kontrol sağlayan kolay kullanımlı modüler sistem
• Çoklu arayüz, çok çeşitli kontrolörlere bağlantı imkanı sağlar
• S&F dahil 254 adede kadar uzak birime bağlantı imkanı
SingleNet
• 10 Km'ye kadar kablo uzunluğu
• Düşük montaj ve kablo maliyeti
• Çoklu arayüz, çok çeşitli kontrolörlere bağlantı imkanı sağlar
• 128 adede kadar uzak birime bağlantı imkanı
Aksesuar ve eklentiler
Netafim™, bir Netafim™ damla sulama sisteminin kolay uygulanabilmesi, doğru işletimi ve bakımına yönelik
olarak, gündelik görevleri kolaylaştırmak ve sisteme pratik fonksiyonların eklenmesine imkan sağlamak üzere
çok çeşitli aksesuar ve eklentiler sunmaktadır. Bu aksesuar ve eklentilerin bazılarını içeren özet liste aşağıda
verilmiş olup, ürün gamının tamamı için Bağlantı Elemanı ve Aksesuar Ürün kataloğuna başvurabilirsiniz,
http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-material.
Damlatıcı Hattı Sızıntı Önleyici vana (DNL) Doğrudan basınç regülatörü
Sulama sistemine basınç
verildiğinde açılan ve
sistem kapatma basıncına
düştüğünde sızdırmaz
biçimde kapanan yaylı diyafram kontrollü vana.
Sulama hassasiyetinin çok önem kazandığı yoğun
sulama uygulamaları ve eğimli tarlalar için.
Girişinde mevcut
yüksek basıncı daha
düşük değerde sabit bir
basınca düşüren ve hat
basıncında bir düşüş
Akış
halinde tamamen açılan
yaylı kontrol regülatörü.
Basınç bayrağı
Asma aksesuarları, kazıklar ve
sabitleyiciler
Tüm damlama uygulamalarında su
basıncının görsel gösterimini sağlar.
Sulanan arazinin en uzak ucundaki sulama
hatlarına monte edilerek,
suyun sistem üzerinden doğru
iletilip iletilmediğinin uzaktan
hızlı ve kolayca kontrolünü
sağlar.
Netafim™, iyi bir
montaj, işletim
ve bakım kolaylığı
sağlamak amacıyla,
profesyonel ve
kullanışlı montaja
imkan veren
çok çeşitli asma
aksesuarları, kazıklar
ve sabitleyiciler
sunmaktadır.
Adaptör ve manifoldlar
Delgeçler ve aletler
Geniş bir tamamlayıcı ürün,
model ailesi ve boyut gamı.
Netafim™, sulama
sisteminin montaj ve
bakımını kolaylaştırmak
amacıyla, çalışma
kolaylığı sağlayan ve sistem
bileşenlerinin zarar görmesini önleyen
çok çeşitli özel gereçler sunmaktadır.
Tarım makineleri
Netafim™, uzun yıllar içerisinde edindiği saha deneyimi ve bilgi birikimine dayanarak, damlatıcı hatlarının
bütünlüğü korunarak ve damlatıcıların zarar görmesi önlenerek basit, hızlı ve verimli biçimde kurulup
kaldırılmasını sağlamak üzere tasarlanmış çok çeşitli uygulamalar ve yardımcı aletler sunmaktadır.
Toprak altı gömme makineleri
Toprak altı gömme makineleri, tüm yetiştiricilerin damlatıcı
hatlarını düşük maliyetli ve verimli bir şekilde döşemesine
imkan verir.
Bu aracın sahip olduğu özellikler, damlatıcı hattı gömme
işleminin hassas biçimde gerçekleştirilmesini sağlar.
Aşınmaya dayanıklı malzemelerin kullanımı, gömülen damlatıcı
hatlarının bütünlüğünü güvence altına alır.
Gömme aparatı üzerindeki özel plastik kılavuz, damlatıcı
hatlarının bükülmesi ve/veya dirsek yapması ile ilişkili sorunları
önler.
İnce, orta veya kalın duvarlı damlatıcı hatlarının açık tarla,
meyve bahçesi, sıra mahsulü, ağaç, şeker kamışı gibi
uygulamalarda sığ, orta derinlik ya da derine gömülmesine
yönelik olarak, kaplama aletleri, çoklu gömme, merdaneli sığ gömme makinesi, damlatıcı hattı serbest bırakıcı
ve daha birçok seçenek dahil olmak üzere çok çeşitli makineler mevcuttur.
Döşeme ve toplama makineleri
Döşeme makineleri
Döşeme makineleri, ince, orta ve kalın duvarlı damlatıcı
hatlarının yüzeye doğru, hızlı ve güvenli biçimde döşenmesini
sağlamak üzere tasarlanmıştır.
Döşeme ünitelerinin araç çubuğu çerçevelerine çeşitli
seçeneklerde monte edilebilmesi, Netafim™'in yetiştiricinin
belirli ihtiyaçlarına yönelik çok çeşitli ürün ve modüler üniteler
sunabilmesine imkan vermektedir.
Bunlara ek olarak, işçi oturakları, yedek damlatıcı hattı boruları
için depolama aleti, mukavva, plastik ve metal makaralar için
döşeme aracı gibi yardımcı aletler de mevcuttur.
Toplama makineleri
Bu makine tasarımının özellikleri, damlatıcı hatlarının yeniden
kullanım ve/veya atılmak üzere kolay ve doğru biçimde
kaldırılmasını sağlar.
Tarım makinelerine, işlemleri optimize etmek amacıyla şu
yardımcı araçlar monte edilebilir: fırça, düzenleyici ve damlatıcı
hatlarının döşenmesinde izin verilen maksimum çekme
gücünü sabit olarak uygulayacak çekme aracı (farklı boru çapı
ve duvar kalınlığı türleri için farklı maksimum çekme güçleri
gereklidir).
Çıkarma makineleri
Bu makine, yer altına uygulanan damlatıcı hatlarını yeniden
kullanmak isteyen yetiştiriciler için tasarlanmıştır.
Bu birimler tek başına ya da bir araç çubuğu üzerine monte
edilmiş birden fazla birim olarak kullanılabilir.
Öne ya da arkaya monte edilebilir modeller olarak
sunulmaktadır.
Bir kontrol sistemi, çıkarma hızını traktör hızına uydurur ve
çekme gerilimini kontrol eder.
Pnömatik çekme lastikleri, damlatıcı hattındaki tüm suyu
yumuşak biçimde sıkarak çıkarır ve hattı toplanmak üzere
yüzeye bırakır.
Aksesuarlar
Makinelere monte edilebilecek çok çeşitli yardımcı aksesuarlar mevcut olup, bunlar yedek parça ya da
değişim amacıyla satın alınabilir. Aksesuarlar, ayrıca, entegre makinelerin montajına ve/veya yetiştirme
mevsiminin muhtelif dönemlerindeki kullanımlara da yardımcı olabilir.
Merdane Kutusu
En yaygın aksesuarlar:
• Merdane Kutusu*
• Derine ve Orta Derinliğe Gömme Aparatları*
• Kalın/Orta/İnce Duvarlı Damlatıcı Hatları için Geri Dönüşüm Araçları
• Makara Tutucular ve Bobin taşıyıcılar
• Makaralar - Metal veya Yeniden Kullanılabilir
• Tekerlek Üniteleri, Pnömatik Derinlik Tekerlekleri
• Depolama/İşçi Platformları
Gömme Aparatı
• Oluk Açıcılar
• Kapatma Bacakları
DİKKAT
*Gömme ya da döşeme işlemi sırasında damlatıcı hatlarının
zarar görmesini engellemek amacıyla, daima Netafim™
tarafından sağlanan Merdane Kutusu ve Gömme Aparatını
kullanın. Bu iki aksesuar, döşenen her tür ve derecede
damlatıcı hattının bütünlüğünü güvence altına almak üzere özel
olarak tasarlanmış ve aşınmaya dayanıklı malzemelerden imal
edilmiştir.
Damlatıcı hattı gömme ve döşeme talimatları için bkz. sayfa 63.
Tarım makineleri hakkında ayrıntılı bilgi için Tarım Makineleri Kataloğuna başvurunuz
(http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials) ya da Netafim™ temsilcinizi arayınız.
Sulama
48
Nutrigasyon™
52
Damla sulama sistemleri ile Nutrigasyon™
55
61
Damlatıcı hattı gömme veya döşeme
63
DAMLA SULAMA YÖNETİMİ VE İŞLETİMİ
Bu bölümün amacı, damla sulama sisteminin doğru yönetimi ve işletimine yönelik talimatlar ve yararlı
ipuçları sunmaktır.
Sulama
Hidrolik parametreler
Bir sulama sisteminin tasarımında aşağıdaki hidrolik parametreler göz önünde bulundurulur.
Bunların hepsi birbiri ile ilişkili olup, parametrelerden birinin değiştirilmesi tüm sistemin davranışını
etkileyecektir:
Parametre Tanım
Damlatıcı
Q
debisi
Damlatıcılar
E
arası
mesafe
Damlatıcı
D
hatları arası
mesafe
Çökelme
Pr
oranı
Saatlik
HIR
sulama
oranı
Ölçüm
Sulama sırasında bir damlatıcının belirli bir
zaman biriminde sağladığı su miktarı
Birim
l/sa - saatte litre
Bir dağıtım borusu üzerindeki iki damlatıcı
arasındaki mesafe
m - metre
İki damlatıcı hattı arasındaki mesafe
m - metre
Belirli bir zaman döneminde alan başına su
miktarı
mm/sa - saatte milimetre
Sistemin belirli bir bölgeye bir saatte vereceği m³/Ha/sa - hektar ve saat
sulama suyu miktarı
başına metreküp
Hidrolik gereklilikler
Bir sulama sisteminin hidrolik özellikleri, bitkilere gerekli miktarda suyu ihtiyaç olduğu zamanda vermesine
imkan sağlamalıdır.
Sulama sistemi tasarımında bitki su kullanımı açısından en önemli konu "tepe" su ihtiyacı, yani bitkiin suyu
en çok kullandığı dönemde kullandığı su miktarıdır. Çünkü sistem, en yüksek miktarda suyu bu dönemde
sağlamalıdır.
Yağmur sulama ihtiyacını azaltan bir etken olarak göz önüne alınabilse de, tepe kullanım miktarının
belirlenmesinde hesaba katılmamalıdır.
Farklı bitkiler ve farklı ekim tarihleri farklı su ihtiyaçları doğuracaktır. Sulama sistemi birden fazla bitkii
sulamak amacıyla kurulmuş olabilir (rotasyon). Bu durumda, su ihtiyacı en yüksek olan ürün tasarım
aşamasında göz önüne alınmalıdır.
Homojenlik ve verim
DİKKAT
Başlangıç maliyetinin düşük olması, yıllık işletim maliyetlerinin yüksek olmasına neden olabilir. Bir
damla sulama sisteminin tasarımında, toplam maliyetleri düşük tutabilmek amacıyla homojenlik ve
verimin göz önünde bulundurulması önemlidir.
Homojenlik, sulama sisteminin su ve gübreyi tarla ya da bahçedeki tüm bitkilere mümkün olduğunca eşit
verebilme kabiliyetidir. Homojenlik su ve gübre tasarrufu sağlar, verimi artırır ve yatırım geri dönüşünü
hızlandırır.
Verim sulama sisteminin su ve gübreyi bitkinin ihtiyaçlarına mümkün olan en uygun şekilde verebilme
kabiliyetidir. Verim kaynak tasarrufu sağlar, çevreyi korur ve bitkilerin ihtiyacına optimum düzeyde hizmet
eder.
Sulama verimi, bir tarlanın performansını tanımlar. Su kullanım verimi, uygulanan sulama suyundan bitki
tarafından yararlı biçimde kullanılan miktarın toplam miktara oranıdır.
NOT
Homojenlik arttıkça su ve enerji kullanım verimi artar.
Sulama programlaması sulama sisteminin gerçekleşen genel verimini belirler. Sulama zamanlaması gerek
sıklık gerekse süre olarak doğru yapılmazsa, kök bölgesindeki toprağın tarla kapasitesi aşılır ve yüzey akışı
ya da derine sızıntı yoluyla su kaybı meydana gelir. Bu, bitki cinsine bağlı olarak bitkileri olumsuz yönde
etkileyebilir ya da etkilemeyebilir, ancak her halükarda gereksiz maliyetlere yol açar.
Bir sulama sistemi yüksek verim sağlamak üzere planlanmış olsa dahi, doğru olmayan sulama süreleri,
sistem tasarımının sağlayabileceği çoğu avantajı ortadan kaldıracaktır.
Debi değişimi (FV) ve emisyon homojenliği (EU), bir damla sulama sisteminin genel homojenliğinde önemli
rol oynar. Bunlar damla sulama sistemleri için en geçerli terimlerdir; sistem tasarımı ile tanımlanırlar ve
sulama verimi için geçerli olduklarından sistem performansı için kritik öneme sahiptir.
Debi Değişimi (Flow Variation - FV), bir sulama bloğun (bölgesi) içerisinde en yüksek basıncı "gören"
damlatıcı ile en düşük basıncı "gören" damlatıcı arasındaki debi farkını ifade eder. Bu damlatıcılar her zaman
damlatıcı hattındaki ilk ve son damlatıcılar olmayabilir.
FV % =
Q max. - Q min.
* 100
Q max.
NOT
Uluslararası standartlara göre, %10 debi değişimi homojen sulama olarak kabul edilir.
Emisyon Homojenliği (Emission Uniformity - EU)
Emisyon homojenliği, dört ana değişken kullanılarak hesaplanır.
• Q minimum = sulama bloğundaki minimum debi
• Q ortalama = sulama bloğundaki ortalama debi
• CV = emisyon aracının üretimden gelen değişimi. Tarlada yer alacak bitmiş ürünün üretim değişimini temsil eder.
• n= sulama bloğunda bitki başına düşen damlatıcı sayısı (sürekli ürün sistemlerinde 'n' bitki başına düşen damlatıcı sayısı olup, sıra mahsullerinde tek damlatıcı birden fazla bitkiye su verebileceğinden 'n' değeri 1'dir).
(
EU % = 100 * 1 - 1.27 *
CV
√n
Q min.
) * Q ortalama
Tasarlanmış bir sulama bloğunun debi değişimi %15 olarak hesaplanmışsa, bu bloktaki en düşük debi
noktası en yüksek debi noktasından %15 daha az su alıyor demektir.
DİKKAT
Bir sulama bloğu tasarımının emisyon homojenliği %90 olarak hesaplanmışsa, bloktaki minimum
debi noktasının yüksek debi noktasından %10 düşük olduğunu varsaymak yanlış olacaktır. Burada
temel kural, EU'daki her bir (1) puanlık değişime karşılık FV'de yaklaşık iki puanlık değişim olmasıdır.
Dolayısıyla, EU değerinin %90 olması (%100'ün %10 altı), FV'nin %20'ye daha yakın olacağı, yani
sulama bloğundaki en düşük debinin en yüksek debinin yaklaşık %20 altında olacağı anlamına
gelmektedir.
Hidrolik hesaplamalar
ÖRNEK
Çökelme Oranının (Pr) hesaplanması
Veri
Damlatıcı debisi
Damlatıcılar arası mesafe
Damlatıcı hatları arası mesafe
Q = 0.5 l/hr
E = 0.5 m
D = 1.8 m
Hesaplama
Saatlik sulama debisi aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Çökelme oranı (Pr) =
Q
(E x D)
=
0.5
= 0.55 mm/hr
(0.5 x 1.8)
Sulama debisinin hesaplanması
Sulama debisini hesaplamanın iki yolu vardır.
Saatlik sulama debisinin (HIR) metreküp cinsinden hesaplanması:
Saatlik Sulama Debisi (HIR) =
0.55 mm
= 5.5 m 3 /Ha/sa
Ha x 10
Saatlik sulama debisi (HIR), alternatif olarak, hektar başına düşen damlatıcı sayısı saatlik debi ile çarpılarak
da hesaplanabilir.
Saatlik sulama debisinin hektar başına düşen damlatıcı sayısına dayalı olarak hesaplanması:
Veri
Damlatıcı debisi
Q = 0.5 l/sa
E = 0.5 m
D = 1.8 m
Hesaplama
a. Damlatıcı hatlarının toplam uzunluğunu hesaplayın
Damlatıcı hat uzunluğu/Ha =
10000 m 2
= 5555 m
1.8
b. Hektar başına düşen toplam damlatıcı sayısını hesaplayın:
Damlatıcı/Ha =
5555 m
= 11,111 damlatıcı
0.5
c. Saatlik sulama debisini hesaplayın:
Saatlik Sulama Debisi (HIR) =
11,111 damlatıcı * 0.5 l/sa
= 5.5 m 3 /Ha/sa
1000
Günlük Su İhtiyacının (DWR) hesaplanması:
Veri
Tava buharlaşması*
EVTo = 8.4 mm/gün
Ürün sabiti*
Kc = 0.75
*bkz Su bütçeleme, sayfa 88.
DWR = 8.4 * 0.75 = 6.3 mm/gün = 63 m 3 /Ha/gün
Gerekli sulama süresinin hesaplanması (saat/gün):
Veri
Saatlik sulama debisi Sulama süresi =
HIR = 5.5 m3 /Ha/sa
DWR
63 m 3 /Ha/g
=
= 11.45 saat (11 saat 27 dakika**)
HIR
5.5 m 3 /Ha/sa
**Ondalık saatin dakikaya çevrilmesi:
ondalık saat
* 60
100
0.45
* 60 = 0.27 = 27 dak.
100
Sonuç
Hesaplamalara göre, gerekli alanın sulanması 12 saatten az sürmektedir (63 m³/Ha/gün). Bu da, ekipmanın
günde iki kez çalıştırılması halinde verimli ürün alanının ikiye katlanabileceği anlamına gelir.
Maksimum sulama alanının su kaynağına dayalı olarak hesaplanması
Saatte ne kadar suyun kullanılabileceği ve gerekli su miktarını m³/Ha/sa cinsinden bilmemiz, tek seferde
sulanabilecek maksimum alanı hesaplayabilmemize imkan verir.
Veri
Damlatıcı debisi0.5 l/sa
0.5 m
1.8 m
Saatlik sulama debisi
0.55 mm/sa
Günlük dönüş (HIR'ye eşit)
6.3 mm/gün
Günlük saat/vardiya11.45 sa
24 saatte mümkün olan vardiya sayısı
2
Pompa çıkışı
(10 l/sn) 36 m3 /sa
Hesaplama
Yukarıdaki verilere dayanarak, 24 saatte sulanabilecek maksimum alanı hesaplayın:
Saatlik pompa deşarjı * Günlük saat/vardiya * vardiya sayısı
Günlük dönüş
=
=
36 m 3 /sa x 11.45 saat/vardiya x 2 vardiya
= 13 Ha
63 m 3 /Ha/g
Nutrigasyon™
Bitkiler, büyüme döngüleri boyunca, gerekli besin maddelerinden oluşan dengeli bir diyete ihtiyaç duyarlar.
Bitki besinlerinin çoğu toprakta mevcut olmakla birlikte, miktarı genellikle yüksek hasat verimi almak için
yeterli değildir. Toprak ve iklim koşulları da bitkilerin önemli büyüme aşamalarında besinleri almalarını
sınırlayabilir.
Bilim adamları, bitkilerin her biri bir takım önemli işlevler gören 13 temel minerale ihtiyaç duyduğunu
belirlemiştir. Bunlardan herhangi birinin eksikliği, bitki büyümesi ve verimi olumsuz etkiler.
Ana besin maddeleri
Azot (N)
Bitkilerin özellikle canlılık ve verim için en çok miktarda ihtiyaç duyduğu mineraldir. Azot, klorofil üretimi ve
protein sentezinde önemli rol oynar. Klorofil, fotosentezden sorumlu yeşil bitki pigmentidir. Azot eksikliği,
bitkilerin sarı ya da soluk yapraklar geliştirmesine ve büyümelerinin sınırlı kalmasına yol açar.
Fosfor (P)
Bitkinin birçok yaşamsal süreci için gerekli enerjiyi sağlayan bir bileşen olan adenosin trifosfatın (ATP)
ana bileşenidir. Fosfor nadiren olağanüstü büyüme tepkileri sağlasa da, tüm bitkilerin başarılı gelişimi
için temel bir mineraldir. Örneğin, büyüme mevsimi boyunca fosforu eksik alan mısır ve mısır türü diğer
bitkilerin verimi daha düşük olmaktadır.
Potasyum (K)
Neredeyse tüm bitkilerin genellikle azottan daha yüksek miktarda ihtiyaç duyduğu bir mineraldir. Potasyum,
bitkinin su içeriği ve büyümesini düzenler. Pamukta iyi verim ve kalite elde etmek için çok önemli,
meyvelerde ise meyvenin boyutu, su içeriği ve tatlılığının artırılması için kritik önemdedir.
İkincil besinler
Kalsiyum (Ca)
Belki de en önemli ikincil besindir. Kalsiyum hücre duvarlarını güçlendirir, meyve, yeşillik ve sebze
bitkilerinde lekelenmenin azaltılmasına yardımcı olur. Bu da, yeterli kalsiyumla beslenen gıda maddelerinin
zararlara dayanıklı ve raf ömrünün daha uzun olacağı anlamına gelir. Kalsiyum eksikliği bulunan bitkiler,
mantarımsı doku gibi büyüme anormalliklerine sahip olacaktır.
Magnezyum (Mg)
Bu mineral de bitki kalitesi için önemlidir. Ayrıca, yaprak klorofili ve bitki büyümesini destekleyen enzimlerin
önemli bir bileşenidir. Düşük magnezyum klorofil üretimini düşürür, bu da ürün verimini önemli ölçüde
düşürür.
Pirinçte tane doluluğu ve patateste kuru madde içeriği, magnezyum eksikliği halinde önemli ölçüde azalır.
Sülfür (S)
Birçok amino asit ve proteinin ana bileşenidir. Hem S hem de Mg eksikliği, bitkileri olumsuz etkiler; büyüme
yavaşlar ve yapraklar soluk ya da sarı olur. Sülfür, tahıl bitkilerinin protein içeriğinin yeterli düzeyde olması
açısından özellikle önemlidir.
Mikro besinler
Ana ve ikincil besinlerce sağlanan bitki büyümesi ve yapısını güçlendirir ve destekler.
Manganez (Mn)
Bitkilerini büyümek için güneş enerjisinden yararlanma işlemi olan fotosentezi etkiler.
Bakır (Cu)
Demir (Fe)
Bunların eksikliği ortak sonuçlar doğurur. Örneğin, çekirdekli meyvelerde klorofil üretimi düşer. Bunun
sonucunda bitkiler olumsuz etkilenir, genç yapraklarda şiddetli sararma ya da kloroz görülür.
Bor (B)
Sürgün ve kök gelişimi için gereklidir. Ayrıca, bitkilerin çiçeklenme ve meyve verme aşamalarında önemlidir.
Çinko (Zn)
Oksin gibi önemli bitki hormonlarının üretimi için gereklidir. Çinko eksikliği, yaprak ve diğer bitki organlarında
yapısal bozukluklara yol açar.
Molibden (Mo)
Azot mekanizmasını kontrol eden bitki enzim sistemlerinde bulunur.
Gübre
Üre
Üre amonyum nitrat
Mono amonyum fosfat MAP
Amonyum nitrat
Potasyum nitrat
Kalsiyum nitrat
Kalsiyum klorür
Potasyum klorür
Potasyum sülfat
Mono potasyum fosfat MKP
Amonyum sülfat
Magnezyum sülfat
Kalsiyum sülfat
Magnezyum nitrat
Sülfürik asit
Fosforik asit
Nitrik asit
Sodyum klorür (tuz)
Element
Az
ot
(
Fo top
sf lam
o
)
Po r pe
nt
ta
o
s
Ka yum ksit
ls
iy
Kl um
or
So
dy
u
M m
ag
n
Sü ezy
lfü um
r
Sü
lfa
t
Gübrelerde element içeriği (%) Nutrigasyon™ için uygun
Formula
N P2O5
CO(NH2)2
46
CO(NH2)2NH4NO3 32
12 61
NH4H2PO4
32
NH4NO3
13
KNO3
15
Ca(NO3)2
CaCl2
KCl
K 2SO4
52
KH2PO4
21
(NH4)2SO4
MgSO4
CaSO4
11
Mg(NO3)2
H2SO4
61
H3PO4
13
HNO3
NaCl
K 2O Ca
Cl
Na Mg
S
SO4
55
18
24
16
8
73
49
26
46
19
27
61
51
34
63
47
16
19
10
33
62
38
Bitki ihtiyaçları
Her bitki, gelişiminin her kritik aşamasında farklı besinlere ihtiyaç duyar.
Örneğin; azot ve fosfor, genellikle büyümenin erken aşamalarında kök ve yaprak gelişimini desteklemek
açısından kritik iken, çinko ve bor çiçeklenme aşamasında önemlidir.
Tahıl bitkileri besinleri büyümek için kullanır, bunları sırasıyla kökten yaprağa, gövdeye ve en sonunda da
hasat öncesinde başağa taşırlar.
Ağaçlar, tarla bitkilerinden farklı besin ihtiyaçlarına sahiptir. Azot gibi besinleri gövde, dal ve yapraklarında
depolayabilir, bunları büyüme döngüsünün belirli noktalarında yeniden dağıtabilirler.
Ancak yine de, ağaçlara, hasat edilen meyvelerde bulunan ve büyüme için kritik olup geri
dönüştürülemeyen besinleri telafi edecek miktarlarda besin takviyesi yapılmalıdır.
Toprak pH seviyesinin besin miktarına etkisi
Toprağın pH seviyesi, bitkilerin her bir besin maddesini alabilmesi üzerinde belirli bir etkisi vardır
(bkz. sayfa 86)
Damla sulama sistemleri ile Nutrigasyon™
Nutrigasyon™, bitkilere su ve besinlerin birlikte uygulanması, yani gübreleme ve sulamanın birleşimidir. Her
tür bitkiye uyarlanabilir.
ASİT TEHLİKESİ
Besin, asit ve kimyasallar, doğru biçimde kullanılmadıklarında ciddi yaralanmalara, hatta ölümlere
yol açabilirler. Bu maddeler, ayrıca, bitki, toprak, çevre ve sulama sistemine zarar verebilirler. Besin,
asit ve kimyasalların doğru biçimde kullanımı çiftçinin sorumluğundadır. Gübre/asit üreticilerinin
talimatları ile ilgili yerel yetkili kurumların yönergelerine daima uyunuz.
Damla sulamada bitki kökleri, sulamanın lokalize edilmediği halde kaplayacakları toprak hacminden daha
düşük bir toprak hacmine yoğunlaşırlar. Bu nedenle, sulama mevsimi boyunca görece daha az miktarlarda
gübre daha sık aralıklarla uygulanmalıdır.
Geleneksel gübreleme yöntemlerinde, gübrenin bir kısmı köklerin kapladığı toprak hacmi dışına uygulanarak
boşa harcanır.
Avantajları
Gübreleme veriminde artış
• Gübrenin sulama suyu ile birlikte uygulanması, daha iyi bir dağılım ve daha yüksek uygulama homojenliği sağlar.
• Uygulanan toplam gübre dozu çok sayıda daha küçük dozlara bölünerek, gübrenin toprakta tutulma oranı ve kullanılabilirliğinde artış sağlanır.
• Azot bileşikleri içeren gübrelerde olduğu gibi, buharlaşma nedeniyle yaşanan kayıpların önüne geçilir.
• Nutrigasyon™, besinlerin bitkilerin ihtiyaçlarına uygun biçimde uygulanmasına olanak sağlar. Ayrıca, vejetatif dönem, çiçeklenme, meyve oluşumu, meyve dolumu ve olgunlaşma gibi farklı fenolojik dönemlerde besin maddesi oranını değiştirme imkanı da bulunur.
Gübre ve iş gücü tasarrufu
• Gübrenin sulama suyu ile birlikte uygulanması ve çeşitli kayıpların önlenmesi sayesinde, aynı üretim seviyesine ulaşmak için harcanacak gübre miktarı düşer.
• Damla sulama sisteminde gübre hazırlama ve uygulama maliyetleri geleneksel uygulamalara göre daha düşüktür.
Operasyonel avantajlar
• İşçiler enjekte edilen gübre ve kimyasallarla temas içerisinde olmadığından, sağlık risklerinin önüne geçilmiş olur.
• Nutrigasyon™ tarlada herhangi bir trafik gerektirmediğinden, bitkilerin zarar görmesi ve toprak
sıkışmasının önüne geçilmiş olur..
• Nutrigasyon™, besin tutma kapasitesi düşük topraklarda yeterli besin içeriğini koruduğundan, diğer türlü ekilebilir olmayan topraklarda tarıma imkan verir.
• Salma sulama yönteminin kullanıldığı birçok uygulamada, gübre bileşenleri yeraltı sularında kirliliğe yol açar. Nutrigasyon™, su ve gübrelerin, yüzey akışı ya da derine sızıntıyı önlemek amacıyla daha sık aralıklarla ve daha az miktarlarda verilmesini sağlar.
• Sistem üzerinden toprak dezenfektanları, hastalık ve böcek önleyici sistemik ürünler gibi başka kimyasallarında uygulanması mümkündür.
Sınırlamalar
• Damla sulama uygulamalarında yalnızca suda çözünebilir gübreler kullanılabilir.
• Diğer yandan, sulama suyunun pH seviyesini sistemde çökelti oluşturacak derecede yükselten gübreler gibi kimi gübre türleri, suda çözünebilir olmalarına karşın Nutrigasyon™ sistemi ile kullanılmaya uygun değildir.
• Belirli gübre türleri, kullanılan ekipmanın metal parçalarında korozyona yol açabileceğinden, bu tür gübrelerle temasta olacak sistem bileşenleri korozyona dayanıklı olmalıdır.
Nutrigasyon™ ile kullanılacak gübrelerin karakteristikleri
Nutrigasyon™ sistemi ile kullanılacak gübrelerin karakteristiklerinin bilinmesi, bitkilere doğru zamanda
doğru elementlerin sağlanmasına yönelik gübrelerin seçimi ve uygulanması açısından çok önemlidir.
Kimyasal bileşim
Gübreler basit ya da bileşik olabilir:
• Basit gübreler: bir tek üründen oluşan gübrelerdir. Örneğin: üre, amonyum nitrat, potasyum klorür.
• Bileşik gübreler: çeşitli basit gübrelerin karışımından elde edilmiş gübreler olup bu genellikle karışımda görülebilir. Bunlar genellikle Nutrigasyon™ uygulamalarında kullanılmaz.
Biçim
• Katı hal: bu durumda, gübre granül ya da toz halinde olabilir.
• Sıvı hal: sulama sistemine doğrudan enjekte edilebilen gübrelerdir.
Kimi gübrelerin, konsantrasyonu düşürmek amacıyla, enjekte edilmeden önce suda çözündürülmesi gerekir.
Çözünürlük
Çözünürlük, sıvı gübre hazırlama konusunda göz önüne alınması gereken en önemli karakteristiklerden
biridir. Her gübrenin, içinde çözündüğü suyun sıcaklığına bağı olarak değişiklik gösteren bir çözünürlük
seviyesi bulunur.
UYARI
Damla sulama uygulamalarında yalnızca suda çözünebilir gübreler kullanılabilir.
Kimi gübreler suda çok kolay çözünür, kimileri ise daha zor çözünmelerine rağmen yine de Nutrigasyon™
uygulamalarında kullanılabilir. Kimi gübrelerin suda çözünürlüğü o kadar düşüktür ki, bunlar suda çözünemez
olarak sınıflandırılmıştır ve sulama sistemleri içerisinde kullanılamazlar (örneğin, basit ve tripl süperfosfat).
Sulama suyu ile etkileşim
Gübreler, sulama suyunda bulunan diğer tuzlarla etkileşime giren tuzlardır. Dolayısıyla, sıvı gübre
hazırlanmasında kullanılacak suyun kimyasal bileşiminin göz önüne alınması önemlidir.
Örneğin, alkalinitesi yüksek suda, fosfatlı bir gübredeki fosfor, suda bulunan kalsiyum ve magnezyumla
çökelir. Bu çökeltiler gübre tankının dibinde görülebilir.
Gübreler arası etkileşim
Uyumsuz oldukları için birbirleri ile karıştırılmaması gereken gübreler vardır. Kimi durumlarda, bazı gübreler
birbiri ile karıştırıldıklarında derhal kristalize olarak sulama sisteminde tıkanıklığa yol açar. Diğer durumlarda,
birbiri ile uyumsuz iki gübre arasındaki reaksiyon, besin maddesi kaybına yol açabilir.
En yaygın çözünebilir gübrelerin uyumu:
Üre
Amonyum Nitrat (AN)
Amonyum Sülfat (AS)
MAP
MKP
Potasyum Nitrat (NOP)
Potasyum Klorür (MOP)
Potasyum Sülfat (SOP)
Kalsiyum Nitrat (CN)
Kalsiyum Klorür (CChl)
Magnezyum Nitrat (MagN)
Uyumlu,
Sınırlı Uyum,
Magnezyum Sülfat (MagS)
Magnezyum Nitrat (MagN)
Kalsiyum Klorür (CChl)
Kalsiyum Nitrat (CN)
Potasyum Sülfat (SOP)
Potasyum Klorür (MOP)
Potasyum Nitrat (NOP)
MKP
MAP
Amonyum Sülfat (AS)
Amonyum Nitrat (AN)
Uyumsuz
Kavanoz testi
Sulama sistemini tıkayacak ya da diğer şekillerde zarar verebilecek ürünleri enjekte etmediğinizden emin
olmak için, herhangi bir gübre, asit ya da diğer kimyasalları enjekte etmeden önce, özellikle de belirli bir
ürün ya da ürün karışımını ilk kez kullanıyorsanız veya ürünün yeni bir tedarikçiden alındığı durumlarda,
aşağıdaki şekilde basit bir Kavanoz Testi gerçekleştirin:
• Minimum 2 litre (0.5 USG) hacminde temiz ve şeffaf bir cam kap kullanın.
• Kabı sistemin enjeksiyon noktasından alınmış sulama suyu ile doldurun.
• Ürün(ler)i suya tam ürün reçetesinde belirtilen oranlarda ekleyin.
• Kap içeriğini, ürünler tamamen çözünene kadar elle karıştırın.
• Birkaç dakika karıştırmanın ardından ürünler hala tam çözünmemişse, ürün ya da karışımı sulama sistemine enjekte etmeyin ve öneri için Netafim™ temsilcinizi arayın.
• Ürünler tam olarak çözünüyorsa, kabı kapağı açık ve doğrudan güneş ışığı almayacak şekilde, oda sıcaklığında 24 saat dinlenmeye bırakın.
• 24 saatlik süre sonunda, kap içeriğini ışığa karşı gözle inceleyin ve herhangi bir tortu, topaklanma ya da yüzer katı parçacık olup olmadığını kontrol edin.
• Birkaç dakika karıştırmanın ardından ürünler hala tam çözünmemişse, ürün ya da karışımı sulama sistemine enjekte etmeyin ve öneri için Netafim™ temsilcinizi arayın.
Aşındırıcılık (Korozivite)
Gerek katı gerekse sıvı çoğu gübre, sulama ve gübreleme sistemlerindeki metal parçalarla reaksiyona girer.
Genel olarak, çözeltinin asiditesi yükseldikçe aşındırıcılığı artar. Örneğin, potasyum klorür ve fosforik asit
kombinasyonu son derece aşındırıcıdır.
Buharlaşma
Üre ve amonyum nitrojen içeren gübreler, amonyağın buharlaşmasından dolayı kayba uğrayabilir. Gübre
karışımlarının 4 günden daha uzun süre saklanacağı depolama tanklarının ağzı kapatılmalıdır.
Gübre pH değeri
Sıvı gübreler, bitkiler ve sulama sistemini etkileyebilecek farklı pH seviyesine sahiptir.
Bitkiler açısından kabul edilebilir pH seviyesi 5 ila 7 arasıdır.
Farklı pH seviyesine sahip gübrelerin sulama sistemine etkileri:
pH seviyesi
5'e
Asidik
kadar
5-6
Hafif
asidik
6-8
Nötr
8 ve
üzeri
Bazik
Sulama sistemine etkisi
Asetal içeren malzemelerden mamul PC damlatıcılar ve sistem bileşenlerine,
maddeye maruz kalma süresi ve ortam sıcaklığına bağlı olarak zarar verebilir.*
Belirli besinlerle kombine edildiğinde, asetal içeren malzemelerden mamul PC
damlatıcılar ve sistem bileşenlerine, maddeye maruz kalma süresi ve ortam sıcaklığına
bağlı olarak zarar verebilir.*
Netafim™ damla sulama sistemlerinin tüm bileşenleri, 6 ve üzeri pH seviyesine
dirençlidir.
Belirli besin maddeleri kombine edildiğinde tortulanma meydana gelerek damlatıcı ve
diğer bileşenlerin tıkanmasına yol açabilir.*
* Netafim™ uzmanına danışın.
Tuzluluk (Salinite)
Gübreler, sulama suyunun tuzluluğunu artıran tuzlardır. Suyun tuzluluk miktarı, Elektriksel İletkenliğin
ölçümü ile belirlenir ve bu ölçüm gerek tarlada gerekse laboratuvar ortamında basit cihazlarla yapılabilir.
Su alma yeteneği (Higroskopisite)
Katı gübreler nem tutma özelliğine sahip olup, bu durum granüllerin sertleşmesine ve sonrasında kullanımın
zorlaşmasına yol açar. Bu durumdan korunmak amacıyla, bunların kapalı kaplarda saklanması önemlidir.
Sıvı gübreler
Sıvı gübrelerin hazırlanması:
Gübrelerin içinde çözündürüleceği suyun sıcaklığı, aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere, çözünecek gübre
miktarını etkiler.
Sıcaklığın (°C) gübre çözünürlüğüne etkisi (bir litre suda gram gübre):
Gram gübre / litre su
Urea
Amonyum sülfat
Potasyum sülfat
Potasyum klorür
Potasyum nitrat
Mono amonyum fosfat
0
680
700
70
280
130
227
5
780
715
80
290
170
255
Sıcaklık °C
10
20
850
1060
730
750
90
110
310
340
210
320
295
374
25
1200
770
120
350
370
410
30
1330
780
130
370
460
464
Ürede olduğu gibi, gübre sıcaklığının çözünürlüğe ciddi etkilerinin olduğu açıkça görülmektedir. Bunun
aksine, amonyum sülfatın karakteristikleri, sıcaklıktan neredeyse hiç etkilenmemektedir.
Genellikle, tarla koşullarında su sıcaklığı 20°C'nin üzerindedir. Dolayısıyla, sıvı gübrenin hazırlandığı
zamanda suyun sıcaklığı ne kadar yüksekse çözünebilecek gübre miktarının da o kadar yüksek olacağını
varsaymak mantıklı olacaktır. Ancak burada önemli bir parametre ihmal edilmektedir...
Gübreler su ile karıştırıldığında, ürün ve su arasında karışımın soğumasına neden olan bir reaksiyon
gerçekleşir. Buna endotermik reaksiyon adı verilir. Suyun sıcaklığının düşmesi nedeniyle, suyun ilk
sıcaklığında çözünebileceği hesaplanan ürün miktarının tamamı çözünemez. Bu durum, amonyum nitrat ve
üre gibi azot bileşenleri içeren gübrelerde meydana gelir.
İPUCU
Bir tek gübrenin çözündürüleceği durumlarda, yukarıdaki tabloda 10°C için belirtilen miktarın
üzerine çıkmayın.
Sıvı gübre enjeksiyon noktasının seçimi
Karışım, ihtiyaca bağlı olarak sistemin çeşitli noktalarından enjekte edilebilir.
Sulama sistemine enjekte edilen gübre, sulama suyu ile birlikte enjeksiyon noktasından ileri doğru taşınır
ve dolayısıyla, sulama esnasında, sistemin enjeksiyon noktasından ilerideki kısımlarına gübre uygulanmış
olur.
Üç enjeksiyon noktası kullanılabilir:
A. Sulama sistemi başı
Bu noktaya enjekte edilen gübre, sulama sistemi
başından su alan tüm vanalara ulaşır.
B. Belirli bir bölgedeki bir vana
Belirli bir vana öncesine enjekte edilecek gübre,
arazinin söz konusu vana tarafından sulanan
bölümlerine ulaşır.
C. Sulama sistemi başı ve bir vana grubu arası
Bu, yukarıda bahsedilen iki lokasyonun ortasıdır.
Aynı anda sulama yapan vana gruplarına gübre
vermek için kullanılmalıdır.
B
A
C
Sıvı gübre enjeksiyon ekipmanı
Dozaj ünitesi çeşitleri ve bunlardan uygun olanının nasıl seçileceği konusunda bilgi için bkz. Dozaj ünitesi, sayfa
26.
Damla Nutrigasyon™ yönetimi
Sulama ve gübreleme programının bir özetini alarak, programın teknik ve agronomik olarak kabul edilebilir
olup olmadığını analiz edin.
Uyulması gerekli ilk iki önemli kural:
• Sıvı gübre enjeksiyonu, ancak sulama sistemine tam basınç verildikten ve sistem stabilize olduktan, yani su en uzaktaki damlatıcı hattına istenen basınçta ulaştıktan sonra başlayabilir. Gübre enjeksiyon süresi sistem boyutu ve tasarımına göre değişir, ancak genel kural olarak, her halükarda 0.5 saatten (yarım saat) kısa olmamalıdır.
• Gübre enjeksiyonu, gerekli miktarda gübre en uzaktaki damlatıcıdan çıkmadan sonlandırılmamalıdır.
Bu, ayrıca proje büyüklüğüne, damlatıcı hattı uzunluğuna ve sistem tasarımına da bağlıdır. Bkz. Önleyici
Bakım Kılavuzu'nda verilen İlerleme Süresi, http://www.netafim.com/irrigation-products-technicalmaterials. İhtiyaç halinde, bir Netafim™ uzmanı ile iletişime geçerek sisteminize özel enjeksiyon süresinin
hesaplanması konusunda destek alabilirsiniz.
Gübre enjeksiyonu başlangıç ve bitiş zamanları ile gübrelemenin yapılabileceği zamanı bilerek, hesaplamalar
ve enjeksiyon ekipmanınıza uygun biçimde aksiyon alın.
Sulama sırasında gübre uygulama zamanının ayarlanması:
Sıvı gübrenin enjeksiyon zamanı, gübrenin en iyi kullanılabileceği uygulama süresine göre, su fazlalığı
nedeniyle gübre israfı ya da sulama süresi nedeniyle gübreleme programının tamamlanamaması gibi
sorunlar ortaya çıkmayacak şekilde belirlenmelidir. Dolayısıyla, bir zaman programı yapılmalıdır.
Enjeksiyon süresi ve zamanlamasının ayarlanmasında izlenecek adımlar
ÖRNEK
A. Saf element miktarını hesaplayın Örnek: Azot
• Aylık saf azot miktarı:
Hektar başına 50 Kg.
• Ayda toplam gün sayısı:
30 gün.
• Günlük saf azot miktarı:
50/30 = 1,66 Kg/ha/gün
B. Kaç litre sıvı gübre gerekeceğini hesaplayın
• 100 litre nihai karışım (su ve gübre) için, 20 kg üre veya amonyum nitrat eşdeğeri, yani 27,8 kg çözündürülür.
• Bu miktarda üre veya amonyum nitrat, 9 kg saf azot içerir (20 kg * %45, veya 27,8 * %33).
• 100 litre sıvı gübre içerisinde 9 kg saf azot varsa, 1 (bir) kg saf azot 11,1 litre karışıma denk olacaktır (100/9 = 11,1).
• Sulanacak arazinin büyüklüğü: 20 hektar.
• Her gün enjekte edilecek toplam sıvı gübre miktarı:
Toplam hektar * sulama ile verilecek kg saf azot * kg saf azot başına litre gübre
= 20 ha * sulama başına 1.66 kg N * 11,1 litre = sulama başına 368 litre gübre.
• İki günde bir sulama yapılması durumunda, 736 litre (368 * 2) gübre uygulanmalıdır.
C. Gerekli sulama süresi
• Sistemin hesaplanan saatlik sulama kapasitesi:
• Damlatıcı debisi saatte 0,8 litre.
• Damlatıcılar arası mesafe 0,50 metre.
• Damlatıcı hatları arası mesafe 1,60 metre.
• Saatlik sulama kapasitesi = 0,8 / (0,5 * 1,6) = 1,0 mm/saat veya 10,0 m3/hektar/saat.
• Günlük buharlaşma tankı Sınıf "A" olarak 8 mm.
• Değiştirme sabiti (Kc) = 0,8
• Günlük sulama suyu miktarı = 8 mm x 0,8 = 6,4 mm veya 64 m3/hektar.
• Günlük çalışma süresi = Toplam sulama suyu miktarı (mm) / saatlik sulama kapasitesi (mm) / saat = 6,4 mm / saatte 1,0 mm = 6 saat 24 dakika.
• Ancak, iki günde bir sulama yapıldığından, sulama süresi 12 saat 48 dakika olarak ayarlanmalıdır.
D. Gerekli enjeksiyon süresi
• Bu örnekte, gübre enjektörü saatte 100 litre enjeksiyon kapasitesine sahiptir.
• Enjekte edilecek toplam gübre miktarı 736 litredir (adım B).
• Enjeksiyon süresi: 736 litre gübre / saatte 100 litre = 7.36 saat (7 saat 22 dakika).
E. Enjeksiyon programı
Yukarıdaki verilerin tamamı hesaplandıktan sonra, bir sonraki adım sulama sırasında gübre enjeksiyon
zamanlamasına karar vermektir.
Önerilen program:
Nutrigasyon™ = 7:22 sa
Faaliyet
Sulama = 13 sa
Saat
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Yağmurlu mevsimde Nutrigasyon™
Yağmur sonrasında, sulama yapılmayan günlerde uygulanmayan gübre miktarının uygulanması amacıyla
gübreleme yapılması gerekebilir. Bu amaçla, sıvı gübre karışımı, aynı miktarda azot içerecek daha konsantre
bir karışım elde edecek şekilde değiştirilebilir.
ÖRNEK
1 (bir) günlük sulamaya eşdeğer miktarda su ile 4 günlük dozu tamamlamak üzere gübreleme yapılması
gerekiyorsa, aşağıdaki şekilde hareket edilebilir:
• Su miktarı: 6,4 mm
• Çalışma süresi: 6 saat 24 dakika
• Günlük azot dozu: Hektar başına 1,66 kg.
• Tamamlanacak gübreleme günü: 4 gün.
• Sıvı gübre tankında gübre aşağıdaki yollardan biriyle hazırlanabilir:
• Aynı konsantrasyonda, yani:
11 litre karışımda 1 kg saf azot bulunacak şekilde.
• Üre miktarını artırarak, örneğin:
30 kg üre eşdeğeri, yani 13,5 kg (30 x 0,45 = 13,5) saf azot 100 litre karışıma eklenir.
Bu da, 7,4 litre sıvı gübrede bir (1) kg azot bulunacağı anlamına gelir.
• Proje büyüklüğü 20 hektar ise, enjeksiyon miktarı, önceki bölümde de açıklandığı üzere, tankta aynı konsantrasyonda azot bulunacağı ya da azot konsantrasyonunun artırılacağına bağlı olarak değişecektir.
Bu durumda:
• 1,66 kg N/gün x 20 hektar x 11 l/kg N x 4 gün = 1461 litre.
• 1,66 kg N/gün x 20 hektar x 7,4 l/kg N x 4 gün = 982 litre.
• Enjeksiyon süresi, gübre enjektörünün debisi ayarlanmak suretiyle, aşağıdaki hesaplamaya göre 4 ila 5 saat arasında olabilir:
• 1461 litre / 4 saat = 365 litre/saat.
Sistem kapasitesi ve toprak nem oranına uygun ve kabul edilebilir elektriksel iletkenlikte (EC) sulamaya
imkan verecek seçeneği seçin.
Chemigation™ (kimyasal uygulama), damlatıcı tıkanmalarını önlemek ya da en aza indirgemek amacıyla
kimyasal enjeksiyonu (klor, hidrojen-peroksit, asit vb. ilavesi) ile bitkiler ve toprağa yönelik kimyasal
enjeksiyonunu (herbisit, pestisit vb.) ifade eder.
UYARI
Damla sulama sistemlerinde kullanılan kimyasallar, doğru biçimde kullanılmadıklarında ciddi
yaralanmalara, hatta ölümlere yol açabilirler. Bu maddeler, ayrıca, bitki, toprak, çevre ve sulama
sistemine zarar verebilirler.
Kimyasalların doğru biçimde kullanımı çiftçinin sorumluğundadır.
Kimyasal madde üreticilerinin talimatları ile ilgili yerel yetkili kurumların yönergelerine daima uyunuz.
NOT
Netafim™, belirli kimyasal maddelerin kullanımını onaylamaktadır. Bu özette belirtilmeyen ürünler,
kullanım öncesinde, Netafim sistemleri ile kullanımlarının güvenli olup olmadığının belirlenmesi
amacıyla Netafim laboratuarında kontrolden geçirilmelidir.
Netafim™ tarafından onaylanmış fungisit, insektisit ve toprak dezenfektanları
• Metham Sodium
• Telone II
• Formaldehit
İlave seçenekler de mevcut olup, ayrıntılı bilgi için Netafim™ agronomi birimi ile iletişime geçiniz.
Kimyasal uygulama sonrasında, sulamaya içinde kimyasal ürün bulunmayan su ile en az 30 dakika devam
edilmesi gereklidir. Temizleme süresi ve zamanlamasını, ilerleme sürelerini gösteren tablolardan doğrulayın
(damlatıcı hattı Teknik Veri Föyüne başvurun).
Anti-drenaj damlatıcılı (CNL) sulama sistemlerinde, önceki noktaya ek olarak, temizleme için damlatıcı hat
sonlarının açılması gereklidir.
Potansiyel ürün sorunları
Genel olarak, Netafim™ tarafından onaylanan ve onaylanmayan ürünler yaklaşık aynı oranda aktif madde
içermektedirler.
Bu ürünler arasındaki fark:
• Ürün kalitesi
• Depolama süresi
• Dozaj
• Emülsiyon kalitesi
İyi kalitedeki emülsiyonda, ürünün aktif maddeleri, su ile farklı bileşimde katmanlar oluşturmaksızın daha
iyi karışır. Bu koşullar sağlanmadığında, ürün aktif bileşen konsantrasyonu daha yüksek katmanlar sistemin
vana, damlatıcı, debi ölçer vb. çeşitli bölümleri ile temas ettiğinde bunlara zarar verebilir. Bu ürünler kimi
metaller için son derece aşındırıcı olup, çeşitli polimerlerle de reaksiyona girebilir (ürüne bağlı olarak).
Herbisitlerin damla sulama ile kimyasal uygulama yoluyla uygulanması
Kimyasal uygulama, bir dozaj ünitesi yardımıyla gerçekleştirilir. Dozaj ünitesi çeşitleri ve bunlardan uygun
olanının nasıl seçileceği konusunda bilgi için bkz. Dozaj ünitesi, sayfa 26.
Avantajları
• Püskürtme nedeniyle ürünlerin zarar görmesini ve yaprak, çiçek ve meyvelerde kirlenmeyi önler.
• Uygulama lokal olduğundan komşu bitkilerde zarar oluşturmaz.
Herbisit enjeksiyon işlemi
• Herbisit, enjeksiyon öncesinde sulandırılarak sulu bir çözelti elde edilmelidir.
• Herbisiti, ilgili bölgenin başından sisteme enjekte edin.
• Herbisit enjeksiyonuna, damlatıcılar çevresindeki ıslanmış soğanlar birleştikten sonra başlayın.
• Gerekli miktarda herbisit enjekte edildikten sonra, herbisit kalıntılarının sistemden temizlenmesi amacıyla sulamaya en az 15 dakika devam edilmelidir.
İPUCU
Herbisit enjeksiyonu, sulama işleminin sonuna doğru gerçekleştirilmelidir.
Örnek: 300 m³/ha su ile sulama yapmayı planlıyorsanız, herbisit yaklaşık 250 m³ su verildikten
sonra uygulanmalıdır.
Damlatıcı hattı gömme veya döşeme
Damlatıcı hatlarını, damlatıcılar yukarı doğru bakacak şekilde döşemek ya da gömmek gerekir. Bu, damlatıcı
hatlarında mevcut tortuların damlatıcılara girmesini önler ve damlatıcı hattının ömrünü uzatır.
NOT
Kalın duvarlı damlatıcı hatlarının gömülmesi ya da döşenmesinde, damlatıcıların homojen olarak
yukarı bakmasını sağlamak mümkün değildir.
Damlatıcı hatlarının gömülmesi sırasında, damlatıcı hatlarının bükülmesini önlemek, onları düzleştirmek ve
damlatıcıların daima yukarı bakmasını sağlamak amacıyla, gömme aparatına Okolon merdaneli Netafim™
Merdane Kutusu monte edilmelidir.
Merdane
NOT
Kutusu
Damlatıcı hattındaki bükülmeler suyun düzenli akışını etkiler ve
suyun damlatıcı hattından geçişini engelleyebilir.
Netafim'in özel gömme aparatını kullanın
• Çap: 1,5".
• Damlatıcı hatlarına zarar verebilecek iç çıkıntıları bulunmayan kaynaksız,
plan 40 çelik boru
• Damlatıcı hattının makaradan itibaren tüm kullanımı boyunca düzgün Gömme
Aparatı
besleme sağlayan konik boru girişi.
• Aparatın girişi aparat borusuna toprak girişini önlemek amacıyla toprak
dışında iken derine gömme işlemine olanak sağlar.
• Aparat çıkışı, damlatıcı hattının damlatıcılara zarar vermeden düzgün
biçimde döşenmesini sağlamak üzere konik biçimlidir.
Damlatıcı hattı makarası,
makaranın yan
tarafındaki okla da
işaret edildiği gibi,
çekici hareketinin
tersi yönde dönecek
şekilde monte
edilmelidir. Böylece
damlatıcı hattı,
aparatın konik giriş
Merdane
borusuna doğru açı
Kutusu
ile girer.
Gömme
Aparatı
UYARI
Damlatıcı hattı makarasının ters yönde monte edilmesi, damlatıcıların konik boruya çok yüksek açı
ile giriş yapmasına ve bu nedenle zarar görmesine yol açar.
Netafim'in damlatıcı hattı gömme, döşeme ve toplama işlemlerine yönelik tarım makinelerine ilişkin özet
bilgiler için bkz. sayfa 44.
Tarım makineleri hakkında ayrıntılı bilgi için Tarım Makineleri Kataloğuna başvurunuz
(http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials) ya da Netafim™ temsilcinizi arayınız.
DAMLA SULAMA
BAKIMI
Bakım zaman çizelgesi
67
Sistem temizleme
68
Hidrolik koşullar kontrol listesinin hazırlanması ve kullanımı
74
Sistem bakımı için kimyasal enjeksiyonu
74
Su analizi
76
Damlatıcılardan numune alınması
78
Kemirgenlerle mücadele
79
Toprak altı damla sulama (SDI) sistemlerinde kök girişinin önlenmesi
80
SDI sistemlerinde yabancı parçacıkların yol açtığı kirlilik
80
Sistemin atıl kalma dönemleri
81
DAMLA SULAMA SİSTEMİ BAKIMI
Bu bölümün amacı, damla sulama sisteminin bakımına yönelik talimatlar ve yararlı ipuçları sunmaktır.
NOT
Sulama sisteminin doğru kullanımı için, damla sulama sistemlerinin doğru bakımına yönelik bu
bölümde yer alan talimatlarının uygulanması çok önemlidir.
Damla sulama sistemleri, optimum performans sağlamak amacıyla düzenli bakım gerektirir. Damlatıcı
tasarımındaki son gelişmeler sayesinde tıkanmaya dayanıklı damlatıcılar piyasaya sürülmüş olsa da,
tarımsal su kaynaklarının özellikleri, besin enjeksiyon uygulamaları, filtrasyon ekipmanının doğal sınırlamaları
ve genel tarımsal yetiştirme çevresi, bakım faaliyetlerini öncelikli hale getirmektedir.
UYARI
Rutin sistem bakımının ihmal edildiği aşırı vakalarda, tıkanmış bir damla sulama sistemi mevcut
bitkilerin kaybedilmesine yol açabilir ve hatta damlatıcı hatlarının değiştirilmesini gerektirebilir..
Debi, basınç ve temizleme suyu durumuna ilişkin temel ölçümlerin düzenli olarak alınması ve bunların
izlenmesi, bakım planlaması için yol gösterici olacaktır.
Debi, basınç ve temizleme suyu durumuna ek olarak, kontrol ekipmanı makineleri, motorlar, rezervuarlar,
enjektörler, boru hatları, vanalar, bağlantı elemanları, debi ölçerler ve basınç ölçerler dahil olmak üzere
pompalama istasyonu ve dağıtım sisteminin genel durumu da rutin olarak incelenmeli ve/veya kalibre
edilmelidir.
Arızalı ya da işlevini yitirmiş ekipmanlar derhal onarılmalı ya da sistem tasarım kriterlerine uygun olarak aynı
işlevi yerine getirecek yenileri ile değiştirilmelidir.
Ekipman ayarı veya onarımı dışında, sistem bakım faaliyetleri genel olarak kimyasal uygulanması, sistem
temizleme ve böcekle mücadele faaliyetlerini kapsar.
Bakım faaliyetleri iki kategoriye ayrılır:
• Damlatıcılarda tıkanmanın önlenmesine yönelik önleyici bakım faaliyetleri üç kategoriye ayrılabilir:
• Sistem temizleme
• Kimyasal enjeksiyonu
• Sulama programlama (bkz. sayfa 49)
• Düzeltici bakım faaliyetleri ise, esas olarak damlatıcılar içerisinde halihazırda mevcut engellerin ortadan kaldırılmasını kapsar:
• Organik madde oluşumu - hidrojen peroksit ile müdahale edilir.
• Mineral tortuları - asitler (ya da asit-hidrojen peroksit kombinasyonu) ile müdahale edilir.
Bakım zaman çizelgesi
Yeni sistemin ilk çalıştırılması sırasında
• Boruları (ana hat, ikincil hatlar ve dağıtım boruları) temizleyin.
• Damlatıcı hatlarını temizleyin.
• Her bir sulama vardiyasında gerçekleşen debi ve çalışma basıncını kontrol edin (sistem en az yarım saat çalıştıktan sonra).
• Toplanan verileri sistemle birlikte sağlanan verilerle (planlanan veriler) karşılaştırın. Tolerans ±%5'ten büyük olmamalıdır.
• Yeni alınan verileri kaydedin ve gelecekte kıyaslama amacıyla saklayın.
• Sistemin herhangi bir noktasındaki debi ve/veya çalışma basıncı sistemle birlikte sağlanan verilerden %5'ten büyük oranda farklı ise, montajcıya sistemi arızalara karşı kontrol ettirin.
Haftada bir
• Her bir sulama vardiyasında normal işletim koşullarında (yani sistem en az yarım saat çalıştıktan ve stabilize olduktan sonra) gerçekleşen debi ve çalışma basıncını kontrol edin.
• Toplanan verileri kıyaslama verileriyle karşılaştırın.
• Suyun tüm damlatıcı hatlarının sonuna ulaşıp ulaşmadığını kontrol edin.
• Filtreler arasındaki basınç farkını kontrol edin.
İyi planlanmış bir filtrasyon sistemindeki kayıp 0,2 - 0,3 bar olmalıdır (filtrasyon sistemi temizken).
Basınç farkı 0,8 barın (11,6 PSI) üzerindeyse, filtre(ler) ve kontrolörü arızalara karşı kontrol edin.
Ayda bir
(Su türü ve kalitesine göre daha sık ya da daha seyrek gerçekleştirilmesi gerekebilir).
• Filtrasyon sistemi otomatik ise, filtre temizleme işlemini başlatın ve tüm bileşenlerin planlanan şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol edin.
• Basınç regülasyon vanaları monte edilmiş ise, her birinin çıkışındaki basıncı kontrol edin ve bunları kıyaslama verileriyle karşılaştırın.
Yetiştirme mevsiminde bir kez
Kullanılan suyun türü ve kalitesine bağlı olarak, yetiştirme mevsiminde iki ya da üç kez gerçekleştirilmesi
gerekebilir.
• Sistemdeki kir düzeyini kontrol edin (karbonatlar, yosun ve tuz tortuları).
• Damlatıcılarda tıkanma olup olmadığını kontrol edin.
• Boruları (ana hat, ikincil hatlar ve dağıtım boruları) temizleyin.
• Gerekiyorsa hidrojen peroksit ve/veya asit enjekte edin.
Yetiştirme mevsimi sonunda
• Ana hat, ikincil hatlar, dağıtım boruları ve damlatıcı hatlarının bakımı ve temizliği için kimyasal enjeksiyonu yapın.
• Sistemi yetiştirme mevsimleri arasındaki atıl döneme hazırlayın.
• Sıcaklığın 0ºC'nin (32ºF) altına inebileceği bölgelerde sistemi kışa hazırlayın.
Sistem temizleme
Sulama sisteminin temizlenmesi, kirlilik yaratacak maddeleri sistem dışına atarak bunların birikimini
minimuma indirir.
Sulama sistemi temizliği üç işlemden oluşur:
• Filtre geri yıkama
• Ana ve ikincil hatların temizlenmesi
• Damlatıcı hatlarının temizlenmesi
Filtre geri yıkama
DİKKAT
Etkin filtrasyon sağlamak amacıyla, filtreler her kirlendiğinde geri yıkama işlemine tabi tutulmalıdır.
Filtreler, gerek disk, gerek elek, gerekse ortam filtresi olsun (bkz. Filtre tipleri, sayfa 17), içlerinde birikmiş
partikül ya da organik maddelerin temizlenmesi amacıyla periyodik olarak geri yıkama işlemine tabi
tutulmalıdır. Tıkanmış filtreler sistem basıncının ve dolayısıyla da uygulanan su miktarının düşmesine yol
açabilir.
Filtrenin performansı, yıkama ve temizleme verimine bağlıdır. Birikmiş ve temizlenmeyen her yabancı
madde, eninde sonunda ya filtrenin tıkanmasına veya, gravel/kum filtrelerde, filtreleme malzemelerinin
filtrelenen su ile birlikte dışarı verilmesine yol açacaktır.
Bir filtrasyon sistemi tasarlanırken, filtre yıkama göz önünde bulundurulmalıdır. Çoğu filtrasyon sistemi,
manuel, yarı otomatik ya da otomatik temizleme sistemli olarak tasarlanırlar. Manuel ve yarı otomatik
sistemler manuel olarak devreye sokulurken, otomatik sistemlerde temizleme döngüsü ya filtreler arasında
önceden belirlenmiş bir basınç farkı değeri aşıldığında ya da yine önceden ayarlanmış bir operasyonel
zaman aralığında devreye girer. Filtrasyon otomasyon tipi seçimi, maliyet ve işgücü değerlendirmelerine
bağlıdır.
Akarsular ya da kuyu suları, genellikle, su filtrasyon sistemine girmeden önce içindeki kumu ayıklayacak bir
kum ayırıcısı kullanımını gerektirir (bkz. Hidrosiklon kum ayırıcısı, sayfa 17).
Filtre üzerindeki basınç farkı
Her filtre, filtreleme sırasında sistemde bir basınç kaybına neden olmalıdır. Bu basınç kaybı, filtre üzerindeki
(filtre girişi ve filtre çıkışı arasındaki) basınç farkı ile ifade edilir.
NOT
Filtreler üzerinde izin verilen basınç farkları için filtre dokümantasyonuna başvurunuz.
Çoğu filtre, tıkanıklık düzeyi arttıkça filtre girişi ve çıkışı arasında daha fazla sürtünme kaybı yaratır. Filtre
basınç farkını sıklıkla, özellikle de mevsim içerisinde su koşulları değiştikçe kontrol edin.
Filtre üzerindeki basınç farkını kontrol edin (filtre dokümantasyonuna uygun biçimde)
Minimumdan düşük
Filtre
Maksimumdan yüksek
Gravel/ • Ortam kısmi ya da tam tıkalı.
• Ortamda tünel oluşumu.
Kum
• Ortamda biyofilm oluşumu.
• Ortamın kırılması ya da kaybı.
Elek
• Elek tıkalı.
• Elek yırtılması.
• Biyofilm oluşumu.
• Parçacıkların ekrandan geçmesi ("Kıyma Makinesi")
Disk
• Filtre tıkalı.
• Diskler arasından sızıntı.
• Biyofilm oluşumu.
• Diskler arasında katı parça takılması (disklerin
birbirine yaklaşmasını önler ve disk diziliminde
boşluklara neden olur).
Aşırı basınç farkı, birikintilerin filtreden geçmesine ve/veya sulama sistemi performansının düşmesine yol
açar.
DİKKAT
Filtrenin doğru temizlenmemesi sık sık yıkama yapılması ihtiyacı doğurur ve filtre üzerindeki basınç
farkının yıkama sonrasında bile yüksek kalmasına yol açar.
Görsel inceleme
Filtrasyon birimi ya da ortamı ile diğer filtre bileşen ve aksesuarlarının mekanik bütünlüğünü gözle inceleyin.
Otomatik temizleme
Otomatik temizleme sıklığını kontrol edin
Otomatik temizleme tetiklenmiyor
Temizleme sıklığı çok fazla
Temizleme sıklığı çok az
• Filtrasyon birimi ya da ortamı
• Filtrasyon birimi ya da ortamı
• Otomasyon sistemi ya da sensör
temizleme sonrasında hala
hasar görmüş ya da sızıntı var.
arızası.
tıkalı.
• Otomasyon sistemi ya da sensör • Mekanik arıza.
• Basınç aralığı kontrolör
arızası.
üzerinde doğru ayarlanmamış. • Mekanik arıza.
• Otomasyon sistemi ya da
sensör arızası.
Ayda bir
Filtrasyon sistemi otomatik ise, filtre temizleme işlemini başlatın ve tüm bileşenlerin planlanan şekilde
çalışıp çalışmadığını kontrol edin.
Gravel/kum filtre
Filtrenin drenaj çıkışındaki suyu elle kontrol ederek gravel/kum ortamında kayıp olup olmadığını belirleyin.
Filtre temizleme teknikleri
Birçok filtre sisteminde, önceden ayarlanmış bir filtre basınç farkı düzeyine erişildiğinde elektrikli ya da
hidrolik 3 yollu geri yıkama vanası ile otomatik kendi kendini temizleme düzeneği bulunur. Bu işlem için, su
akışı, birikintilerin geri yıkama hattından dışarı atılması amacıyla kısa bir süre için tersine döndürülür.
DİKKAT
Filtrenin bir dozaj ünitesi sonrasına monte edildiği durumlarda gübre kaybını önlemek amacıyla,
kontrolörü, filtre geri yıkama işlemi sırasında Nutrigasyon™ veya kimyasal uygulama işlemini
durduracak şekilde ayarlayın. Filtre geri yıkama işlemine daima öncelik verin. Filtre geri yıkama
işlemi sırasında asla Nutrigasyon™ veya kimyasal uygulama işlemi gerçekleştirmeyin.
Her filtre tipi farklı bir temizleme
mekanizmasına sahiptir
Mevcut işletim
Filtre temizleme
Gravel/kum filtre
• İşletim sırasında otomatik 3 yollu vanalar filtre drenaj çıkışlarını kapatır. Su, gravel/
kum ortamı içerisinden sulama hattına akar.
• Filtre yıkama sırasında, filtrelerin biri üzerindeki otomatik 3 yollu vana drenaj çıkışını açar ve filtreye su girişini bloke eder. Açılan drenaj çıkışı filtre üzerinde bir basınç farkı yaratarak suyun filtre çıkışından filtreye girmesini ve drenaj çıkışından çıkmasını, bu sırada da filtrenin gravel/kum ortamının yıkanmasını sağlar. Filtre grupları içerisindeki filtreler sırayla yıkanmalıdır.
Elek filtre
Temizleme işlemi, filtrenin çalışması sırasında gerçekleşir.
Otomatik vana, filtre drenaj çıkışını açar ve yıkama
aksında bir emme meydana getirir. Motor yıkama
aksını döndürerek ileri geri hareket ettirir, böylece kirler
filtrasyon eleğinin iç yüzeyinden temizlenir.
Disk filtre
• İşletim sırasında, filtrenin üst kısmındaki piston diskleri birbirine bastırarak yakın tutar ve otomatik 3 yollu vana, sulama borusuna su akışı sağlayacak pozisyondadır..
• Temizleme işlemi sırasında ise, filtrenin üst kısmındaki piston diskleri birbirinden ayırarak suyun aralarından akmasını ve disk olukları arasındaki kirleri temizlemesini sağlarken, otomatik 3 yollu vana da sulama borusuna su çıkışını kapatarak filtrenin drenaj çıkışını açar.
Mevcut işletim
Filtre temizleme
Kum ayırıcı
Hidrosiklon kum ayırıcısının alt
kısmındaki kum haznesinde
biriken kumu temizlemek
için, filtrenin drenaj çıkışındaki
vanayı açın.
Periyodik filtre bakımı
DİKKAT
Sistemde basınç bulunmadığından emin olun.
Gravel/kum filtre
Gravel/kum filtrelerde ortamın periyodik kontrolü, genellikle ihmal edilen önemli bir bakım faaliyetidir.
Gravel/kum malzemede topaklanma ve kırılma olmamalı, otomatik geri yıkama döngüleri sırasında yeterli
biçimde temizlenmelidir.
Filtre geri yıkama sırasında bir miktar gravel/kum kaybedeceğinden, filtre doğru biçimde çalışıyor olsa bile
zaman zaman gravel/kum ilavesi gerekebilir.
Kontrol sırasında gravel/kum malzemeyi elle kontrol edin. Gravel/kum keskin kenarlı olmalı, kumsal
kumu gibi yuvarlak ve düzgün olmamalıdır. Keskin kenarlar daha iyi filtreleme sağlar, ancak geri yıkama
döngüleri gravel/kum malzemeyi zamanla aşındırarak düzgünleştirir. Bu durumda gravel/kum malzemenin
değiştirilmesi gerekir. Gravel/kum malzemenin düzgünleşmesi birkaç yılı bulabilir, ama eninde sonunda
olacaktır.
Elek filtre
Eleği filtre muhafazasından çıkararak, basınçlı su ve fırça ile temizleyin.
Eleği yırtılma ve çatlamalara karşı gözle kontrol edin ve hasar görmüşse değiştirin.
Disk filtre
• Filtre muhafazasını açarak, diskleri birbirine yakın tutan pistonu çıkarın.
• Diskleri filtre muhafazasından çıkarın.
Organik ve biyolojik artık barındıran yüzey suları için:
%10'luk peroksit çözeltisi hazırlayın. 7 litre (1,8 galon) suyu bir kaba boşaltın ve içine 3 litre (0,8 galon) hidrojen peroksit (%35) ekleyin veya 8 litre (2,1 galon) suyu bir kaba boşaltın ve içine 2 litre (0,53 galon) hidrojen peroksit (%50) ekleyin.
Manganez, demir veya karbonat kalıntısı içeren kuyu suları için:
%10'luk hidroklorik asit çözeltisi hazırlayın. 7 litre (1,8 galon) suyu bir kaba boşaltın ve içine 3 litre (0,8 galon) hidroklorik asit (%30-35) ekleyin.
• Diskleri aside dayanıklı bir tele dizin ve telin uçlarını bir halka olacak şekilde bağlayın. Halka diskleri çok sıkıştırmamalı, disklerin tüm yüzeylerinin temizleme çözeltisi ile temas etmesine imkan vermelidir.
• Diskleri çözeltiye batırın. Disklerin gevşek olduğundan ve her iki yüzünün de çözelti ile iyice temas ettiğinden emin olun. Tele aynı anda çok fazla disk dizmeyin.
• Diskleri çözelti içerisinde birkaç kez hareket ettirin.
Çözeltiye toplam daldırma süresi 1 ila 3 saattir.
• Çözelti diskleri daha fazla temizlemiyorsa, yeni çözelti ile değiştirin.
• Disklerin temizliği ile üzerlerinde çizik ve çatlak olup olmadığını gözle inceleyin, hasar görmüş diskleri değiştirin.
• Diskleri filtreye geri monte edin. Çıkardığınız sayıda diski geri monte ettiğinizden emin olun. Diskleri birbirine bastıran pistonu da yerine monte ederek filtre muhafazasını kapatın.
• Filtreyi birkaç kez yıkayarak tüm kimyasalları temizleyin.
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının temizlenmesi
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının temizlenmesi, gerekli özen gösterilmeyen önemli bir işlemdir.
Baş kontrol istasyonunda bir ana filtre mevcutken bile, küçük partiküller sisteme girebilir ve bunların boru
sisteminden fiziksel olarak uzaklaştırılması gerekir.
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının temizlenmesi, sistemde organik ve mineral maddelerin birikmesini
önemli oranda azaltacaktır. Bu işlem, söz konusu maddelerin damlatıcılara ulaşmasını ve sonunda bunları
tıkamasını önleyecek, dolayısıyla da sistem bakımı için gerekli olacak kimyasal ürün miktarını azaltacaktır.
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının düzenli olarak temizlenmesi, işgücü süresi ve kimyasallardan ciddi
oranda tasarruf sağlar.
Sistemdeki ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatları sırayla temizlenmelidir.
Bunların her biri, yıkama suyu temiz akana kadar en az iki dakika boyunca yıkanmalıdır.
DİKKAT
Borular düzenli aralıklarla temizlenmelidir. Temizleme sıklığı su kalitesi ve bakım programına bağlıdır
(minimum: yetiştirme mevsiminde bir kez).
Temizleme, ancak ana hat, ikincil hat ya da dağıtım hattının sistemde doğru temizleme hızlarına çıkılmasına
müsaade etmesi durumunda etkin olacaktır.
Borulardan akan suyun hızını elde edin
Borudaki suyun hızı debi ve boru iç çapına bağlıdır.
• Temizlenecek her bir boru kesitinin çapını, ana hat, ikincil hat ve dağıtım hatlarında en yaygın kullanılan boru çaplarını içeren aşağıdaki tabloyu kullanarak ayrı ayrı belirleyin.
Nominal boru çapı - İnç (mm)
Gerçek boru iç çapı - mm
3 (75)
67.8
4 (110)
101.6
6 (160)
147.6
8 (225)
207.8
10 (250)
230.8
• Temizlenecek her bir boru kesitinin debisini, gerisinde bulunan en yakın su sayacını kullanarak ayrı ayrı kontrol edin.
• Boru çapı ve debi bilgilerini de kullanarak, yıkanacak her bir boru kesitindeki hızı aşağıdaki grafik yardımıyla belirleyin. Önerilen yıkama hızı 1,5 m/sn'dir (5 ft/sn). Yıkama için izin verilen hız aralığı ise 1,0-2,0 m/sn'dir (3,3-6,6 ft/sn).
Çeşitli çaplardaki borularda çeşitli debi değerlerinde hız*
10"
Debi (Q) m³/sa
8"
6"
4"
3"
Hız (V) m/sn
*Sistemin ana hat, ikincil hat ve dağıtım hatlarında kullanılan borular yukarıdaki grafikte yer almamaktadır. Bunlar için Netafim™ temsilcinize danışın.
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının manuel olarak temizlenmesi
Temizleme otomatik ya da manuel gerçekleştirilebilir.
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının manuel olarak temizlenmesi aşağıdaki şekilde gerçekleştirilmelidir:
• Boruları şu sıra ile temizleyin: ana hat, ikincil hat, dağıtım hattı.
• Hatta basınç mevcutken, bu hatların her birine ait temizleme vanalarını açın.
Ana ve ikincil hatlar ile dağıtım hatlarının temizlenmesi işlemi, her biri için iki dalgadan oluşur:
• İlk dalga, borunun sonunda birikmiş kirleri temizler.
• İkinci dalga, boruda birikmiş kirleri temizler.
Suyun rengi ilk dalgadaki kadar koyu olmamakla birlikte, işlem daha uzun sürer.
Temizleme işlemi, borudaki su temiz akana kadar sürmelidir.
Damlatıcı hatlarının temizlenmesi
Hem yüzey hem de SDI sistemlerindeki damlatıcı hatları, birikmiş organik ya da mineral çökeltiler ve
sisteme enjekte edilen kimyasalların kalıntılarının temizlenmesi amacıyla periyodik olarak temizleme
işlemine tabi tutulmalıdır.
SDI sistemlerinde damlatıcı hattı değişimi pratik olmadığından ve bunların beklenen ömrü 20 yıl ve üzeri
olduğundan, temizleme işlemine yüksek öncelik verilmelidir. Ancak, kısa vadeli damlatıcı hattı kullanımında
bile, temizleme sistem homojenliğinin sağlanması açısından önemlidir.
Temizleme işlemi, damlatıcı hatlarını temiz tutmak için gereken sıklıkta gerçekleştirilmelidir; bu da
mevsimsel su kalitesi, sıcaklık ve sistem filtresinin etkinliğine bağlıdır.
Sistemdeki tüm damlatıcı hatları sırayla temizlenmelidir.
Damlatıcı hatları, yıkama suyu temiz akana kadar en az iki dakika boyunca yıkanmalıdır.
Yıkama suyu, sistemin giriş suyu kalitesini ve/veya alan çevresinde çevre kalitesini bozmaması açısından
doğru biçimde uzaklaştırılmalıdır. Giriş basınçları ve sistem debileri yıkama işlemleri sırasında önemli
oranda daha yüksek olduğundan, temizleme işleminin doğru biçimde gerçekleşebilmesi için bu değerlerin
doğru pompa, boru ve damlatıcı hattı kullanımı ile desteklenmesi gerekmektedir.
Damlatıcı hat uzunluğu, gerekli temizleme sürelerini etkiler. Hat uzunluğu arttıkça, temizleme süresinin de
uzaması gerekir.
Su kalitesinin görsel kontrolü
Her sulama sonrasında damlatıcı hat sonları açılmalı, içerik bir cam kaba alınarak su kalitesi açısından
görsel olarak kontrol edilmelidir. Yıkama suyunda renk, kum tanesi, organik veya katı maddeler ile
gözlemlenebilecek olan su kalitesinde düşüş tespit edildiğinde sistem bakım işlemleri gerçekleştirilmelidir.
Damlatıcı hattında temizleme sırasındaki akış hızının doğrulanması
Damlatıcı hattının açık ucunu bir huni yardımıyla 1,5 litrelik bir şişenin üzerine getirin. Suyun şişeyi
tamamen doldurduğundan emin olun. Şişe dolana kadar geçen süreyi (saniye cinsinden) ölçün ve
aşağıdaki tabloyu kullanarak hızın en az 0,3 m/sn (1 ft/sn) olduğunu teyit edin.
Damlatıcı Hattı ID (mm)
1 metre damlatıcı hat uzunluğu
başına su miktarı (litre)
En az 0,3 m/sn (1 ft/sn) hızda
şişenin maksimum dolma süresi
11.8
14.2
0.108
0.158 0.206 0.240 0.338 0.386 0.490 0.962
28
19
16.2
15
17.5
13
20.8
9
22.2
8
25.0
6
35.0
3
1.5 L
Damlatıcı hattının temizlenmesi işlemi iki dalgadan oluşur:
• İlk dalga, damlatıcı hattının sonunda birikmiş kirleri temizler.
• İkinci dalga, damlatıcı hattında birikmiş kirleri temizler.
Suyun rengi ilk dalgadaki kadar koyu olmamakla birlikte, işlem daha uzun sürer.
Temizleme işlemi, borudaki su temiz akana kadar sürmelidir.
Netafim™ damlatıcı hatları - maksimum temizleme basıncı:
Damlatıcı hattı karakteristikleri için sayfa 36'daki tablolara başvurunuz.
NOT
Tabloda yer alan izin verilen maksimum temizleme basınçları, 5 ya da daha fazla damlatıcı hattının
ucu açık durumda en fazla yarım saat sürekli yıkama yapılması durumunda geçerlidir.
Hidrolik koşullar kontrol listesinin hazırlanması ve kullanımı
Sistemin hidrolik koşullarının (debi ve basınç) izlenmesi, sistemdeki arıza, tıkanma ve sızıntı durumlarının
belirlenmesi açısından son derece önemlidir.
Sistem başı ve her bir bölgenin başındaki debi ve basınç değerlerini gösteren bir hidrolik koşullar kontrol
listesi hazırlayın (tablo formatında).
Tablonun ilk satırına, sisteme ilişkin Netafim™'den alınan planlanan verileri girin.
Tablonun ikinci satırına, sistem ilk kez çalıştırıldığında kaydedilen kıyaslama verilerini girin (bu verileri
sistemin debi ve basıncı stabilize olduktan sonra kaydedin).
Kıyaslama verileri ile planlanan veriler arasındaki sapma ±%5'ten büyük olmamalıdır.
Sistemin herhangi bir yerinde kaydedilen sapma ±%5'ten büyük ise, Netafim™ temsilcinizle iletişime geçin.
İzleyen satırları, sistem normal işletim sırasında bakım planına göre her kontrol edildiğinde kaydedilen
gerçekleşmiş verilerle doldurun (bkz. sayfa 67).
Sistemin herhangi bir noktasında ±%5'ten büyük bir sapma kaydedilmesi durumunda, sorunu belirleyin ve
sorun giderildikten sonra alınan verileri tabloya kaydedin.
Sistemin herhangi bir noktasında, kıyaslama verilerine göre ±%5 sapma dahilinde Hidrolik Koşullar
sağlanamıyorsa, Netafim™ temsilcinizle iletişime geçin.
Hidrolik koşullar kontrol listesi düzenli olarak doldurulmalı ve gelecekte başvurmak üzere saklanmalıdır.
Sistem bakımı için kimyasal enjeksiyonu
Farklı ürünlerin enjeksiyonu, tıkanmaları önleyebilir, ortadan kaldırabilir, çözündürebilir ya da çözebilir.
Aşağıdaki akış şeması, kimyasal enjekte etme sırasının belirlenmesine yönelik bir kılavuzdur:
1. Sistemin işletim seviyesindeki debisini kaydederek başlayın.
2. Önleyici Bakım Kılavuzu'nda (http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials) verilen önerilere dayanarak, enjekte edilecek dozu hesaplayın.
3. Enjeksiyon sisteminin işlevselliğini ve ilgili debisini doğrulamak ve/veya düzeltmek amacıyla bir test enjeksiyonu gerçekleştirin.
4. Sistemi, Sistem temizleme bölümünde (sayfa 68) verilen talimatlara uygun biçimde temizleyin.
5. İşlem türüne bağlı olarak yukarıda adım 2'de hesaplanan dozda kimyasalı enjekte edin.
6. Sistemi, ilerleme sürelerini göz önünde bulundurarak temizleyin (damlatıcı hattının Teknik Veri Föyüne başvurun).
Sistemden kimyasal kalıntılarının temizlenmesi
Ürün enjeksiyonu (gübre, dezenfektan, oksidan, herbisit vb.) tamamlandıktan sonra, bu ürünlerin kalıntıları
sistemden tamamen temizlenene kadar sulamaya sadece su ile devam edin.
Hidrojen peroksit (H2O2) uygulaması
Hidrojen peroksit, sulama suyunun dezenfeksiyonu ve oksitlenmesi ile elek, disk ve gravel/kum filtrelerin
temizliği için, ayrıca da meyve ve sebzelerde depolama öncesi oksitleyici olarak kullanılır.
Hidrojen peroksit güçlü bir oksitleyicidir. Hızlı biçimde reaksiyona giren oksijen atomları açığa çıkarır (ayrıca
demir ve manganezin oksitlenmesi için uygundur). Bir ekzotermik reaksiyon (ısı formunda enerji açığa
çıkaran bir kimyasal reaksiyon) sonucunda su ve oksijen gazına ayrışır.
UYARI
Hidrojen peroksit insanlar için toksik ve tehlikelidir.
Kimyasal madde üreticilerinin talimatları ile ilgili yerel yetkili kurumların yönergelerine daima uyunuz.
Hidrojen peroksidin avantajları
• Çevre dostu
Toprağı kirletmez, biyolojik olarak parçalanabilir, tehlikeli yan ürünler oluşturmaz ve dolaylı yoldan torağa ve bitkilere daha fazla oksijen yaratır.
• Hızlı oksitlenme reaksiyonu
Sulama suyu ile temas ettiği anda tüketilir. Su kaynağının (ve ayrıca filtrelere yakın noktaların) hızlı oksitlenmesi ve dezenfeksiyonu için uygundur.
Hidrojen peroksit genellikle seralar, ağlı seralar ve tünellerde ya da sulama sistemlerinin yalnızca kısa
mesafeler kat ettiği alt katmanlarda yaygın olarak kullanılır.
UYARI
Yapay yetiştirme ortamlarında ya da sınırlı kök bölgelerinde bitkilerin aktif büyüme dönemlerinde
asla kimyasal uygulaması yapmayın.
Sistem girişinde gerekli olan hidrojen peroksit konsantrasyonu su kalitesine (oksitlenme potansiyeli ile
sudaki organik maddelerin azaltılması ve konsantrasyonu) bağlıdır. Genellikle 1 ila 10 PPM (parts per million
- milyonda parça) hidrojen peroksit (aktif madde) gereksinimi mevcuttur.
Hidrojen peroksidin kullanım alanları
• İkincil borular ve damlatıcı hatlarında bakteriyel çamur birikmesini önler.
• Sulama sistemlerini birikmiş organik kalıntı ve bakteriyel çamurdan temizler.
• Mikro elementler (demir ve kükürt gibi) ve iz elementleri (manganez gibi) oksitler ve bakteri üremesini önler.
• Yüksek organik yük koşullarında ana ve ikincil filtrasyonu iyileştirir.
• Sulama suyu, atık su, kanalizasyon suyu, içme suyu ve yüzme havuzlarını dezenfekte eder ve arıtır.
• Sudaki kokuları ve biyolojik aktivite etkileşimlerini önler ve ortadan kaldırır.
• Organik ve inorganik kirletici maddeleri oksitleyerek BOD/COD değerlerini düşürür.
Önleyici Bakım Kılavuzunda (http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials) hidrojen
peroksit için verilen talimat ve hesaplamalara bakınız.
Su analizi
Sulama sisteminde kullanılan suyun analizi ve kalitesinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilir.
Su kalitesi, su içerisinde çözünmüş ya da süspansiyon halinde bulunan kimyasal maddelerin
konsantrasyonu ile suyun fiziksel ve biyolojik özelliklerini ifade eder.
Uygun filtrasyon sisteminin seçimi, uygun bir bakım programının oluşturulması, damlatıcı hattı tipinin
seçimi ve uygun Nutrigasyon™ planının belirlenebilmesi için bir su analizinin gerçekleştirilmesi gerekir.
Tarım için su kalitesi, aşağıdaki kriterlere dayalı olarak tanımlanır:
• Agronomik su kalitesi - toprak türü ve ürünle ne derecede uyumlu olduğu.
• Sulamaya yönelik su kalitesi - sulama sisteminde tıkanıklığa yol açma potansiyeli.
Su kaynağı şunlar olabilir: içme suyu, atık su, artık su, kuyu, rezervuar, kanal ya da drenaj suyu. Bunların her
birinde kullanım öncesi farklı düzeylerde arıtma ihtiyacı bulunur.
Sulama suyunun her yetiştirme mevsiminde en az bir kez, gerekiyorsa ayrıca yetiştirme mevsimi içerisinde
de, su kalitesini etkileme potansiyeline sahip meteorolojik ve çevresel etkenler göz önünde bulundurularak
analiz edilmesi önerilir. Netafim agronomi birimine danışın (yeni projelerde özellikle önerilir).
Su kalitesi kontrol edilemez; çeşitli nedenlerden dolayı zaman içerisinde değişir. Bu da, su kalitesinin
sulama sistemine uygun olmasının sağlanması amacıyla farklı zamanlarda farklı uygulamalara gerek
duyulabileceği anlamına gelir.
Dolayısıyla, gerekli uygulamaların belirlenmesi amacıyla suyun muhtelif zamanlarda analiz edilmesi önerilir.
Su kalitesini etkileyen ve göz önünde bulundurulması gereken diğer etkenler arasında, aynı sistem
içerisinde çeşitli uygulamalarda kullanılan gübreler ve kimyasal ürünler yer alır.
Su numunesi alınması:
1. Su numunesi almadan önce, bir litrelik temiz bir şişeyi numune alınacak kaynağın suyunu kullanarak yıkayın.
2. Şişeyi, içerisinde hava kalmayacak şekilde doldurun (mümkünse, kalan havayı boşaltmak için şişeyi sıkın).
3. Şişenin kapağını kapatarak numuneyi temiz ve gölge bir yerde saklayın.
4. Numuneyi, aldıktan sonra mümkün olan en kısa sürede yetkili bir laboratuvara gönderin.
5. Numune şişesinin üzerine aşağıdaki verileri yazın:
• Yetiştiricinin adı soyadı
• Yeri
• Su kaynağı
• Numune alım tarihi
6. Aşağıdaki parametrelerin tümünün analiz edilmesini talep edin:
• EC (elektriksel iletkenlik)
• pH (asidite ya da alkalinite seviyesi)
• Ca (kalsiyum - suyun sertliği)
• Mg (magnezyum)
• Na (sodyum)
• K (potasyum)
• HCO 3 (bikarbonat)
• CO 3 (karbonat)
• Alk (alkalinite)
• Cl (klorür)
• SO4 (sülfat)
• PO4 (fosfat)
• N-NH4 (azot-amonyum)
• N-NH3 (azot-nitrat)
• B (bor)
• Fe (demir)
• Mn (toplam çökelmemiş katı maddeler)
• TSS (toplam çökelmemiş katı maddeler)
• TDS (tamamen çözünmüş katılar)
• Bulanıklık
• Yosun ve Klorofil
• Zooplankton
• BOD (biyokimyasal oksijen ihtiyacı*)
• COD (kimyasal oksijen ihtiyacı*)
• VSS (uçucu çökelmemiş katı maddeler)
*Atık, endüstriyel sıvı atık ve/veya geri dönüştürülmüş su kullanılan durumlarda.
Yukarıdaki parametrelerin tümü doğru analiz için gereklidir.
Kimi durumlarda, su kalitesinin doğru biçimde belirlenebilmesi için, örneğin oksijen, redoks vb. ilave
parametreler gerekli olacaktır.
Şüpheye düşülmesi halinde, su kalitesi ile ilgili olarak Netafim™ laboratuvarına danışın.
7. Damlatıcı hattı sonundan numune alınması.
• Basınç stabilize olana kadar bekleyin.
• Damlatıcı hat sonunu açın ve numune almadan önce 2-3 dakika bekleyin.
8. Baş kontrol çıkışından numune alınması:
Filtrasyon veriminin belirlenebilmesi açısından, numune baş kontrol çıkışı sonrasından, sistem en az bir saat
boyunca çalıştıktan sonra alınmalıdır.
NOT
Numuneyi pompa sonrasından, ancak pompaya mümkün olan en yakın noktadan alın.
Sulanacak tarla ile pompa arasındaki mesafe 1 km'den fazla ise, tarla başından bir su numunesi daha alın.
Yeni sulama projelerinde, su numuneleri planlanan emme noktalarına mümkün olduğunca yakın bir yerden
alınmalıdır.
Damlatıcılardan numune alınması
Damlatıcıların performansının teyidi açısından, damlatıcılardan numune alınması gereklidir.
Damlatıcılardan numune almak için aşağıdaki adımları izleyin:
• Her damlatıcı hattının başı ve sonundan 4. ve 5. damlatıcılardan 20'şer cm'lik damlatıcı numuneleri kesin.
• Numune alınacak damlatıcılar, arazinin başı ve sonunda 4. ve 5. sırada bulunan damlatıcılardır.
• Her numune şunları içermelidir: damlatıcı ve damlatıcının her iki tarafında en az 10 cm uzunluğunda boru.
• Bu 16 numuneyi ıslak kağıda sıkıca sarın ve bir naylon poşete koyun.
• Numuneleri analiz için Netafim™'e gönderin.
• Tarladaki damlatıcı hatlarını onarın.
• Alanın birkaç ayrı kesimden oluşması halinde, bir temsili kesimden numune alın.
Dağıtım hattı
Kaynak suyu
4
4
5
5
4
Damlatıcılar
5
4
5
5
4
4
5
Dripperlines
5
20 cm
20 cm
4
Farklı bir numune alma prosedürü uygulanması halinde, kullanılan süreçlerin açıklanması ve bu açıklamanın
numunelere eklenmesi çok önemlidir.
NOT
Bu talimatlar hem entegral hem de hat üstü damlatıcılar için geçerlidir. Hat üstü damlatıcılardan
numune alırken, bunlar, entegral damlatıcılarda olduğu gibi, en az 20 cm uzunluğunda lateral
numunesi ile birlikte gönderilmelidir.
Kemirgenlerle mücadele
Tarım alanlarında yönetilmeyen kemirgen popülasyonları, çok çeşitli bitki türlerinde önemli zarar ve üretkenlik
kaybına yol açabilir.
Tarım alanlarında, aşağıdakiler dahil olmak üzere çok çeşitli kemirgenler yaşayabilir:
• Tarla faresi
• Fare
• Sıçan
• Sincap
• Tarla sincabı
Fare ve tarla faresi gibi küçük kemirgenler, fidanlık ve meyve bahçelerindeki yumuşak fidan ve dalların
kabuklarını kemirmek suretiyle hem genç hem de yaşlı ağaçlara zarar verirler.
Tarla sincapları gibi daha büyük kemirgenler ise, tarla mahsullerine bitki köklerini yemek suretiyle zarar verirler.
Kemirgenler, ayrıca ekipman ve altyapıya da zarar verebilir. Küçük çaplı kablo ve sulama borularını
kemirebilirler.
Tarım alanlarında aşırı kemirgen popülasyonunun yönetimine yönelik bir tek ve basit bir yöntem
bulunmamaktadır. Bu potansiyel zararlıların kontrolü, tutarlı biçimde uygulanacak iyi tasarlanmış bir plan
gerektirir.
Kemirgen yönetim planı
Tarım alanlarında kemirgen popülasyonunun yönetimi genellikle aşağıdaki kategorilere ayrılır:
• Habitat değişikliği ve popülasyon baskısını azaltmak üzere uzaklaştırma.
• Yakalama ve uzaklaştırma.
• İstilayı önlemek amacıyla kovucu kullanma.
• Kemirmeyi önlemek amacıyla kovucu kullanma.
• Yok etme.
Etkin bir kemirgen yönetimi planının uygulanması için bkz. Kemirgen Yönetim Kılavuzu,
Önleyici montaj prosedürleri
Aşağıdaki montaj prosedürleri, kemirgenlerin toprak altı damlatıcı hatlarına zarar verme potansiyelini önemli
ölçüde azaltır. Bu prosedürlerin tamamının uygulanması önerilir:
• Kemirgen baskısı yüksekse, tarla çevresinde bir tampon bölge oluşturarak, yerel uzmanlarla çizilecek bir plan dahilinde buraya rodentisit (kemirgen ilacı) uygulaması yapın.
• Bitki kalıntılarını mümkün mertebe tarlada bırakmayın. Özellikle tarla fareleri, bitki artıklarını çok sever.
• Damlatıcı hatlarını, yetiştirilen bitkiye göre pratik olan en derine gömün. 30 cm'den (12”) daha derine gömülen damlatıcı hatları, kemirgen zararına daha az maruz kalmaktadır.
NOT
Çimlenme aşamasında, 30 cm ya da daha derine gömülü damlatıcı hatlarının kullanımı önerilmez.
• Damlatıcı hatlarını gömerken, kovucu ya da zehirleyici uygulayın.
• Aparat tarafından oluşturulan tabakayı sıkılaştırmak için gömme makinesine bağlı özel sıkıştırma merdanesini kullanarak, küçük kemirgenler için hazır yollar oluşmasını engelleyin (bkz. Tarım Makinesi Kataloğu, http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials).
• Montajın tamamlanmasını izleyen 12 saat boyunca, sulama sistemini her bölge için 12 saat boyunca çalıştırın.
Toprak altı damla sulama (SDI) sistemlerinde kök girişinin önlenmesi
Bitki kökleri damlatıcıların içine girerek debide düşüşe ve muhtemel tıkanmalara yol açabilir. Buna kök girişi
adı verilir.
Kök girişi, bitkiler su stresine girdiğinde ve kökler nem arayışında olduğunda meydana gelir.
Su stresinin muhtemel nedenleri:
• Çiftçi tarafından bu şekilde planlanması.
• Su kıtlığı ya da hatalı su kaynağı nedeniyle.
• Bitkilerin su tüketiminde öngörülemeyen artış (örneğin: sıcaklığın birkaç gün üst üste beklenmeyen düzeyde artması ve bu günlerdeki yüksek su tüketiminin doğru sulama ile telafi edilmemesi).
Tarla çevresinde yeterli sulama planlaması yoluyla doğru nem oranının korunması, köklerin damlatıcıya
odaklanmak yerine çevreye yayılarak mevcut kullanılabilir toprak hacminin tamamını kullanmasını sağlar.
Toprak neminin sürekli izlenmesi, nemlendirme paterni üzerinde daha iyi kontrol sağlar ve dolayısıyla
damlatıcı çevresindeki toprak nemini optimum seviyede tutar.
Doğru sulama planlaması, sulamanın bitkilerin su ihtiyacına uydurulması suretiyle kök girişinin en aza
indirgenmesine yardımcı olur.
Kök girişinin önlenmesi amacıyla kimyasal uygulama
Herbisit enjeksiyonu, kök girişinin önlenmesine yardımcı olur. Bu amaçla piyasada çeşitli ürünler mevcuttur.
DİKKAT
İlgili ülkede/bölgede onaylı herbisitler için yerel yetkili mercilere başvurun ve uygulama direktiflerine
daima uyun.
Etkin kök girişi önleme uygulanmaları için bkz. SDI Önleyici Bakım Kılavuzu,
SDI sistemlerinde yabancı parçacıkların yol açtığı kirlilik
Yağmurlu dönemlerde, toprak yağmur nedeniyle aşırı doymuş durumda ve toprak altı damlatıcı hatları
boş iken, su ters yönde, yani topraktan damlatıcı çıkışına doğru akarak beraberinde toprak parçacıklarını
taşıyabilir. Bu koşullarda damlatıcılar drenaj tüpü gibi çalışırlar. Damlatıcılara doğru taşınan toprak
parçacıkları, kurumalarına izin verildiği takdirde, nihayetinde damlatıcıları tıkar.
Yağmur sona erdikten kısa bir süre sonra gerçekleştirilecek kısa bir sulama döngüsü, küçük parçacıkların
damlatıcıdan temizlenmesini sağlayacak ve tıkanmayı önleyecektir.
Yoğun ve uzun bir yağmurlu dönemin ardından, bir sonraki sulama mevsimi başlangıcından önce damlatıcı
hatlarının temizlenmesi önerilir.
Bu koşullar öngörülemiyorsa, anti sifon (AS) damlatıcıların kullanılması önerilir.
Anti sifon damlatıcı kullanılmayan damla sulama sistemlerinde, birikmiş çamur parçacıklarının temizlenmesi
amacıyla sistemin 10 dakika boyunca çalıştırılması (basınç verildikten sonra) önerilir.
Ayrıntılı bilgi için bkz. SDI Önleyici Bakım Kılavuzu,
Sistemin atıl kalma dönemleri
Sistemin kışa hazırlanması
Sistemin kışa hazırlanması, suyun donup genleşerek plastik ve metal sistem bileşenlerine zarar vermesi
ihtimalinin olduğu iklimlerde gereklidir.
Su, özellikle tarlaların suyun tipik olarak biriktiği alçak noktalarında filtre, vana, kimyasal uygulama ekipmanı,
basınç regülatörü ve toprak altı boru hatlarından boşaltılmalıdır.
Polietilen damlatıcı hatları, damlatıcıların drenaj noktası görevi görmesi ve polietilen malzemenin bir miktar
esnek olmasından dolayı, donma nedeniyle zarar görmezler.
Kışın sistem kapatma dönemi öncesinde:
Kimyasal enjeksiyonu gerçekleştirerek tüm boru hatlarını ve filtreleri temizleyin.
Filtre, vana, kimyasal uygulama ekipmanı, basınç regülatörü ve toprak altı boru hatlarını boşaltın.
İPUCU
Basınç regülatörleri ile toprak altı boru hatları, yüksek debi ve düşük basınç sağlayan bir üfleyici ya da
hava kompresörü kullanılarak kolaylıkla ve verimli biçimde boşaltılabilir.
Bunun için, aşağıdaki parçalardan oluşan bir adaptör gereklidir:
• 3/4" Brauckman basınç regülatörü
• Galvanize konik rakor 3/4"
• 1/2"F - 3/4"M pirinç kaplama burç
• 10 cm galvanize 1/2" boru
• Paslanmaz çelik bant kelepçe
• 3/4" şeffaf boru (12m)
• 1/4"F - 1/2"M pirinç kaplama burç
• Basınç göstergesi 250 GLZ 6 bar 1/4" BSP
• Uzun saplı 3/4" bilyeli vana
• Flare konnektör
Tam montaj ve çalıştırma talimatları için Netafim sulama ürünleri birimine danışın.
Sistem çalıştırma prosedürleri
Atıl dönem sonunda çalıştırma prosedürleri, sistem montajı sonrasında uygulanan prosedürlere benzer.
Özetle, sisteme dikkatli biçimde basınç verilmeli, sızıntı ve sistem bütünlüğü kontrolleri yapılmalıdır. Bu
kontroller, filtreler, vanalar, kontrolörler, kimyasal uygulama ekipmanı, debi ölçerler, basınç göstergeleri,
basınç regülatörleri ve temizleme vanaları dahil olmak üzere tüm sistem bileşenlerinin işlevselliğinin
kontrolünü de kapsamaktadır.
Sistem çalışmaya başladıktan sonra, gerekiyorsa kimyasal enjeksiyonu yapılmalı ve sistem iyice
temizlenmelidir.
Daha sonra temel ölçümler kaydedilmeli ve sistem özellikleri ile kıyaslanmalı, gerekiyorsa ayarlamalar
yapılmalıdır.
Toprak
84
Su bütçeleme
88
Tansiyometreler
93
SU / TOPRAK / BİTKİ İLİŞKİSİ
Bu bölümün amacı, toprak koşulları, su karakteristikleri ve bitkilerin ihtiyaçlarına yönelik önemli bilgiler ve bir
damla sulama sisteminin planlanması ve yönetimine ilişkin yararlı ipuçları sağlamaktır.
Toprak
Toprak karakteristikleri, yetiştirilecek bitki ya da türün seçimi ile sulama ve Nutrigasyon™ planlamasını
etkiler.
Toprak bileşimi
Genel olarak toprak üç bileşenden oluşur: kum, silt ve kil.
Bu bileşenlerin birbirlerine göre miktarları toprağın
dokusunu ve dolayısıyla su tutma oranını belirler.
Çoğu toprak tipinde, parçacıklar agrega adı
verilen daha büyük birimler oluştururlar.
Agregalar birbirine yapışarak kesekleri
oluşturur. Parçacıklar, agregalar
Kil (%)
ve kesekler arasında gözenekler
bulunur.
Kil
Kumlu
Kil
Kumlu Killi
Balçık
Balçıklı
Kumlu
Balçık
Silt (%)
Siltli
Kil
Killi Balçık
Balçık
Siltli Killi
Balçık
Siltli
Balçık
Silt
Kum Kum
Kum (%)
Toprak dokusu
Toprakta gözeneklerin dağılımı önemlidir. Gözenekler, küçük ve büyük olmak üzere iki boyla karakterize
edilir. Küçük gözenekler "kılcal gözenek" olarak bilinir. Kumlu toprakta porozite (gözeneklilik) kalıcı ve stabildir.
Ağır topraklarda ise porozite, toprağın nem seviyesindeki değişimlere göre değişiklik gösterir.
Su tutma oranı, toprak dokusu ve tipine göre değişir. Örneğin, hafif toprakta %15'lik nem hacmi bitkilerin
yeşermesi için yeterli olacakken, orta ağırlıktaki toprakta aynı yüzde sınır değer olacak, ağır toprakta ise
bitkilerin yaşaması için yeterli olmayacaktır.
Su gözeneklerde hapsedilir ve toprak parçacıkları çevresinde ince bir sıvı katmanı olarak birikir. Toprak
sızıntı, buharlaşma ve köklerin su çekmesi nedeniyle kuruduğunda, su ilk olarak büyük gözeneklerden
çekilirken, küçük gözeneklerdeki su muhafaza edilir. Bitkiler, suya ihtiyaç duyduklarında, ilk olarak büyük
gözeneklerden başlamak üzere su çekerler.
Toprak parçacıkları çevresinde suyun tutulması mekanizması, bu parçacıkların yüzey alanındaki tutmaya
dayalıdır. Kum, silt ve kil parçacıkları birleşerek, toprak yapısı olarak bilinen agregaları meydana getirirler. İyi
yapılı topraklarda daha fazla gözenek bulunur ve bunlar sıkı topraklardan daha fazla su tutarlar.
Siltli toprakların su tutma oranı daha yüksektir (bunlar çok küçük parçacıklardan oluşur ve yüzey alanları
büyüktür). Hafif toprakların su tutma oranı düşüktür (bunlar daha büyük parçacıklardan oluşur ve yüzey
alanları daha düşüktür).
Toprak dokusu, sulama programlamasını iki önemli yönde etkiler:
• Toprağın suyu hangi hızda kabul edeceğini belirler. Bu da damlatıcı debisi ve mesafesini belirleyeceğinden, damla sulama sistemi tasarımı öncesinde bilinmesi gerekir.
• Kök bölgesi su rezervuarının ne kadar su tutacağını ve bu suyun ne kadarının bitki tarafından kullanılabileceğini belirler.
Toprak su içeriği
Su/toprak/bitki ilişkisinin anlaşılması önemlidir. Aşağıdaki üç hal, bitkiler üzerinde çok ciddi etkiye sahiptir.
Doyma noktası
Topraktaki tüm gözeneklerin suyla dolması halidir.
Tarla kapasitesi
Tarlanın tutabileceği maksimum su miktarına erişilmesi halidir. Sızıntı meydana geldikçe, toprak daha
fazla su kaybetmeyeceği noktaya ulaşır. Bu, bitki yetiştirme için optimum koşuldur. Su, köklerin yukarı
çekme kuvvetinin kolaylıkla yenebileceği bir güçle tutulur ve aynı zamanda toprak, köklerin kolaylıkla nefes
alabileceği şekilde havalanmaktadır.
Solma noktası
Topraktaki suyun, bitkinin topraktan su emme kabiliyetinin sona erdiği noktayı tanımlayan halidir. Solma
noktasının ötesinde bitkiler yaşayamaz ve bitkilerin solması önlenemez.
Doyma noktası
Tarla kapasitesi
Solma noktası
Su bulunabilirliği
Su bulunabilirliği, tarla kapasitesi ile solma noktası arasındaki farktır. Tarla kapasitesi, tarlanın tutabileceği
maksimum su miktarına erişilmesi hali olarak tanımlanır. Solma noktası ise, tarlanın bitkilerin yaşayabilmesi
için gerekli minimum su miktarını içermesi olarak tanımlanır.
40 ml
Doymuş toprak*
100 g
Tarla kapasitesi
100 g
Solma katsayısı
100 g
10 ml
Air
Higroskopik katsayı
100 g
8 ml
Air
Katı
Su
Katı
20 ml
Air
*Doymuş bir tarlada suyun
çoğu yerçekimi kuvvetiyle
kaybedilir ve bitki büyümesi
için kullanılamaz.
Gözenek boşluğu
Su bulunabilirliği
Toprak çözeltisinde tuz konsantrasyonu arttıkça, topraktan geçebilecek elektrik akımı artar. Dolayısıyla,
doymuş parçanın elektriksel iletkenliği (EC), toprak tuzluluğunun bir göstergesi olarak kullanılır.
Ürün verimindeki düşüş, toprağın tuzluluk miktarına göre değişir
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
ECe (dS/m)
Ürün verimindeki düşüş (%)
Toprağın tuzluluk oranına göre
sınıflandırılması ve kültürlerin
fazla tuza toleransının
değerlendirilmesinde kritik olarak
kabul edilen oranlar, doymuş
parçanın 25°C sıcaklıktaki
elektriksel iletkenliğini (ECe) baz
alır.
EC ölçüm birimi geçmişte
mmhos/cm (santimetre başına
milimohs) iken, günümüzde dS/m
(metre başına desiSiemens) birimi
kullanılmaktadır.
1dS/m = 1mmhos/c = 1 mS/cm = 100 mS/m.
Yüksek toprak tuzluluğu, düşük yağmur seviyelerinde tipik olarak rastlanılan bir durumdur.
Toprak pH seviyesinin besin miktarına etkisi*
Toprak pH seviyesi
Asidite/alkalinite aralığı (pH)
4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0 8.5 9.0 9.5 10.0
Toprak pH seviyesi, toprağın
asidite ya da bazlığının (alkalinite)
Nitrojen
ölçütüdür. pH, bir çözeltideki
Fosfor
hidrojen iyonu (H+ ya da H3O+aq)
Potsayum
aktivitesinin negatif logaritması
(baz 10) olarak tanımlanır.
Sülfür
Suda normal olarak 1 ila 14
aralığında değişmekte olup, 7
nötrdür. 7'nin altındaki pH seviyesi
asidik, 7'nin üzeri ise bazik olarak
tanımlanır.
Kalsiyum
Magnezyum
Demir
Manganez
Bor
Toprak pH seviyesi gerçekleşen
Bakır ve Çinko
birçok kimyasal süreci kontrol
Molibden
ettiğinden, toprak için ana
*Topraksız uygulamalar için geçerli değildir
değişkenlerden biri olarak
değerlendirilir. Özellikle, besin maddelerinin kimyasal formunu kontrol etmek suretiyle besinlerin bitki
tarafından kullanılabilirliğini etkiler. Çoğu bitki için optimum pH aralığı 5,5 ila 7,0 aralığında olmakla birlikte;
birçok bitki bu aralık dışındaki pH değerlerine adapte olmuş ve bu değerlerde de yaşayabilmektedir.
Toprak gereksinimi
Yeterli havalandırmaya (%10 ila 12) sahip, toprak yüzeyinden 1,5 ila 2,0 m altında bir yeraltı suyu tablası
bulunan, kütle yoğunluğu 1,4 g/cm³ ve kullanılabilir su tutma kapasitesi %15 (metre toprak derinliği başına
15 cm su) ya da daha fazla olan iyi süzülmüş balçıklı bir toprak optimum toprak olarak kabul edilir.
• Toprağın asidite ve düşük verimlilik gibi kısıtları, damla sulama sistemlerinin sağladığı hassas besin ve asit enjeksiyon seçenekleri sayesinde kolayca düzeltilebilir veya kontrol edilebilir.
• Toprağın fiziksel koşullarının zayıflığı zor ıslah edilebilir ve genellikle ürün yetiştirmede kısıtlayıcı bir etken olarak kabul edilse de, damla sulama sistemlerinde sulama miktarı, sıklığı ve programının hassas biçimde kontrolü yoluyla bunların da üstesinden gelinebilir.
Toprak analizi
Doğru sulama ve Nutrigasyon™ planının oluşturulabilmesi, damlatıcı karakteristiklerinin (damlatıcı aralığı
ve debisi) belirlenmesi ve tarladaki damlatıcı hattı aralıklarının doğru ayarlanabilmesi için toprak analizi
gereklidir.
Gerekli aletler:
• 2 (iki) 10 litrelik (2,5 galon) kova
• Bir çapa/kürek
• Bir toprak sondası
Toprak numunesinin alınması:
• Tarlayı çapraz olarak yürüyün ve tarla boyuna bağlı olarak her 50-100 metrede bir toprak numunesi alın.
• Her numune noktasından 2 numune alınmalıdır:
0-30 cm (0-1 foot) ve 30-60 cm (1-2 feet) derinlikten.
• Sığ bölgeden alınan numuneleri bir kovaya, derinden alınan numuneleri ise diğer kovaya koyun.
• Her bir kovanın içeriğini iyice karıştırın.
• Her kovadan 1,5'er kg (3 pound) karışım alarak bunları naylon torbalara koyun.
• İki torbanın üzerine de belirleyici bilgiler ve numune alım derinliklerini yazın.
• Analiz edilecek parametreleri ilgili belgede işaretleyin
• Numuneleri analiz edilmek üzere yerel yetkili mercilerce onaylanmış bir laboratuvara gönderin.
Analizi zorunlu parametreler:
• Toprak mekanik bileşimi
• EC ve pH
• NPK
• Ca
• Mg
Yetiştiricinin isteğine bağlı olarak daha birçok parametre analiz edilebilir (bir agronomiste danışın).
Toprak etüdü
Yeni projelerde ayrıca toprak etüdü yapılması da gereklidir. Bu, toprağın su tutma kapasitesi ve topraktaki
su sızıntısının anlaşılması açısından önemlidir.
Toprak etüdü aşağıdakileri kapsamalıdır:
• Tarlada tarla büyüklüğü ve toprağın muhtelif karakteristiklerine bağlı olarak seçilecek alanlarda bir kepçe ile çukurlar kazılması.
• Bu çukurlar, yetiştirilecek ürüne göre, toprak kesitini gösterecek ve farklı toprak tabakalarını açığa çıkaracak şekilde, genellikle 2 metre (7 feet) derinliğinde kazılmalıdır.
• Her çukurdan 3 toprak numunesi (sığ, orta derinlik ve derin) alınmalıdır. Her numune ayrı ayrı paketlenmeli ve etiketlenmelidir.
• Numuneler, analiz edilmek üzere yetkili bir laboratuvara gönderilmelidir.
Ayrıntılı bilgi için bir Netafim™ uzmanına danışın.
Su bütçeleme
Bitkilere verilecek günlük su miktarını, günlük su ilavesi ve kayıplarının izlenerek bunların dengelenmesi
suretiyle hesaplayın. Kayıplar, bitkilerin su kullanımı ve süzülme (sızıntı) nedeniyle meydana gelir. İlaveler
sulama ve yağmur ile olur.
Su bütçelemenin amacı, bitkilerin su kullanımının izlenmesi ve kullanılan bu suyun daha sonra sulama ile
telafisi suretiyle toprak nem düzeyini optimum seviyede tutmaktır. Bitkilerin su kullanımının bilinmesi, su
bütçelemede esastır (bkz. Günlük Su İhtiyacının Hesaplanması, sayfa 51).
Bitkilerin su kullanımı, ayrıca evapotranspirasyon hızı (EVT) olarak adlandırılır. Evapotranspirasyon terimi,
suyun topraktan buharlaşma (evaporasyon) ve bitkiler tarafından topraktan çekilmesi ve bitkilerden
buharlaşması (transpirasyon) yollarıyla kombine biçimde kaybını ifade eder. Bitkilerin su kullanım hızı,
bitkinin büyüme aşaması ve hava koşulları ile belirlenir. Bitkiler, daha sıcak ve daha kuru koşullarda
genellikle daha fazla su tüketir. Rüzgar ve bulutlar da buharlaşma hızını belirler.
Sulama için su bütçeleme yöntemi nispeten basit olmakla birlikte, bitki büyüme aşaması ile yağmur gibi
çevresel koşullara bağlı olarak ayarlanmalıdır.
Sulamayı etkin biçimde planlayabilmek için, yetiştiricilerin evapotranspirasyon (EVTc) şeklinde ölçülecek
bitki su kullanımı bilgisine ihtiyacı vardır. Günlük bitki su ihtiyacı (EVTc), her bir büyüme aşamasındaki
referans bitki evapotranspirayonu (EVTo) değeri ürün sabiti (Kc) ile çarpılarak hesaplanır.
Referans evapotranspirasyon hızı (EVTo), meteoroloji verilerinden hesaplanabileceği gibi, kalibre edilmiş bir
tavadaki suyun buharlaşmasının ölçümü ile de hesaplanabilir. Her iki yöntem de, belirli bir toprak alanına ait
çevre kaynaklı buharlaşma hızı konusunda yakın sonuçlar verir. Gerçek tava evaporatörler, hala dünyanın
birçok yerinde kullanılmaktadır. Ancak, son yıllarda EVTo değerinin meteoroloji verilerine dayanarak
hesaplanması yöntemi yaygınlaşmakta olup, bu yöntemde sıcaklık, bağıl nem, rüzgar hızı ve güneş
ışınımı ile bu değişkenleri buharlaşma hızına bağlayan Penman-Montieth eşitliği kullanılarak hesaplama
yapılmaktadır.
Gerçek bitki su kullanımı genellikle referans evapotranspirasyon hızı (EVTo) ile aynı değildir. Öncelikle,
bitkiler ihtiyaç duydukları su miktarını, yapraklarında bulunan ve bitki içerisinde uygun su düzeylerini
muhafaza etme işlevini gören stomata adı verilen gözeneklerini açıp kapatmak suretiyle düzenlerler. Gerçek
bitki tepe su kullanımı ve tava buharlaşma hızı arasındaki farka ürün sabiti (Kc) adı verilir. Bir bitkiin EVT
değeri EVTc olarak ifade edilir ve EVTo değerinden aşağıdaki formül ile hesaplanır.
EVTc = EVTo * Kc
Referans evapotranspirasyona göre gerekli sulama süresinin hesaplanması:
ÖRNEK
Ürün sabiti (Kc) 0,8. Gerek buharlaşma tavası gerekse Penman-Monteith eşitliği ile hesaplanmış 7,5 mm/
gün ise, bitki kullanımı:
EVTc = 7.5 * 0.8 = 6 mm/gün
ÖRNEK
Bir yetiştirme mevsimi boyunca bitki gelişim aşaması başına 4 bitki için günlük su kullanımı
Püsküllenme,
ipeklenme ve tozlaşma
Mısır
1.2
Ürün sabiti (Kc )
1.0
Vejetasyon
0.8
0.6
0.4
Çekirdek
gelişimi ve
olgunlaşma
Çimlenme ve
yerleşim
0.2
0
DAS*
Kc
10
0.30
20
0.30
Ürün sabiti (Kc )
Soya
0.8
0.4
40
0.68
Vejetasyon ve
çiçeklenme
başlangıcı
1.0
0.6
30
0.42
50
0.92
60
1.12
70
1.20
80
1.20
90
1.20
100
1.10
Çiçeklenme, doldurma ve çekirdek dolumu
110
0.83
120
0.50
Çekirdek
dolumu ve
olgunlaşma
Çimlenme ve
yerleşim
0.2
0
DAS*
Kc
10
0.30
20
0.30
30
0.40
40
0.58
50
0.78
Ürün sabiti (Kc )
İşlenmiş Domates
1.2
60
1.00
70
1.00
80
1.00
90
1.00
100
1.00
Çiçeklenme, meyve oluşumu,
meyve gelişimi
120
0.72
130
0.58
140
0.40
Meyve olgunlaşması
ve olgunluk
1.0
0.8
110
0.80
Vejetasyon
0.6
0.4
Yerleşim
0.2
0
DAS*
Kc
10
0.19
20
0.19
30
0.40
40
0.70
50
1.10
60
1.10
70
1.10
80
1.10
90
1.10
100
1.10
110
1.00
120
0.98
130
0.90
140
0.82
Ürün sabiti (Kc )
Elma (meyveli)
1.0
İlkbahar
Yaz
Sonbahar
0.8
0.6
0.4
0.2
0
DIS** 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
Kc 0.30 0.35 0.40 0.50 0.60 0.70 0.70 0.80 0.85 0.90 0.90 0.40 0.40 0.40 0.35 0.30 0.20 0.15
*DAS = Tohumlama Sonrası Gün
**DIS = Sezonda Geçen Gün
Buharlaşma tavası
Buharlaşma tavası, belirli bir lokasyondaki buharlaşma miktarının belirlenmesine yönelik gözlemler için su
tutulması amacıyla kullanılır. Buharlaşma tavaları çeşitli boy ve şekillerde olmakla birlikte, en sık kullanılanı
dairesel tavalardır. en yaygın bilinen buharlaşma tavası, "Sınıf A" buharlaşma tavasıdır. Buharlaşma tavalarında
sıklıkla su seviyesi sensörü içeren bir otomasyon sistemi ve yakınlarda küçük bir meteoroloji istasyonu bulunur.
47,5 in (120,7 cm) çapında ve 10 in (25 cm) derinliğinde bir silindir. Tava, dikkatlice hizalanmış bir ahşap kaide
üzerine yerleştirilir ve hayvanların içindeki suyu içmesini önlemek amacıyla bir kafes çitle çevrelenir.
Buharlaşma, her gün aynı saatte tavadan buharlaşan su seviyesinin ölçülmesi suretiyle hesaplanır. Ölçüm günü,
tavanın üstten tam olarak 2 in (5 cm) mesafe kalacak şekilde doldurulması ile başlar. 24 saat sonra, tavayı yine
üstten tam tam olarak 2 in (5 cm) mesafe kalacak şekilde doldurmak için gerekli su miktarı ölçülür.
24 saatlik dönem içerisinde çökelme meydana gelirse, günlük buharlaşma miktarının hesaplanmasında dikkate
alınır.
Meydana gelen çökelme tava kapasitesinden büyük ise, fazla su boşaltılmalı ve tavadaki su seviyesi, bir sonraki
24 saatlik dönemde ölçüm yapılmasına imkan verecek şekilde yeniden ayarlanmalıdır.
Sınıf A Buharlaşma Tavası, tava kapasitesinden daha fazla yağmur yağan günlerde kullanım için uygun değildir.
Sınıf A tavada bulunan suyun yüzeyinin donduğu durumlarda buharlaşma ölçümü yapılamaz.
Penman-Monteith eşitliği
Penman-Monteith eşitliği (adını Howard Penman ve John Monteith'den almıştır), net evapotranspirasyon
(EVT) hesaplamasında kullanılır ve girdi olarak günlük ortalama sıcaklık, rüzgar hızı, bağıl nem ve güneş ışınımı
verilerine ihtiyaç duyar.
Penman-Monteith eşitliği, tarım projelerinde meteoroloji istasyonlarının kullanımının da yaygınlaşması
nedeniyle, günümüzde buharlaşma hesaplama yöntemi olarak gittikçe artan sıklıkta kullanılmaktadır.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) evapotranspirasyon modellemesine yönelik standart
yönteminde Penman-Monteith eşitliği kullanılmaktadır.
Terimler Sözlüğü
Ürün sabiti (Kc ): Büyük tarlalarda optimum koşullarda yapılan yetiştirme faaliyetlerinde belirli bir bitkiye yönelik
referans evapotranspirasyona (EVTo) referansla evapotranspirasyon oranı (EVT).
Ürün çarpanı: Evapotranspirasyonun (EVT) belirli bir yaştaki, belirli bir büyüme aşamasında bulunan, belirli bir
taç büyüklüğüne sahip ve belirli bir iklim bölgesindeki bir bitkiye yönelik tava buharlaşmasına (Eo) oranı.
Tava sabiti (kp): Referans evapotranspirasyonun (EVTo) aynı dönemdeki tava buharlaşmasına (Eo) oranı.
Tava buharlaşması (Eo): Bir buharlaşma tavasından belirli bir dönemde buharlaşan su derinliği (mm/gün veya
mm/ay).
Tava buharlaşması ve hesaplanan buharlaşma arasındaki ilişki
İki buharlaştırma değerlendirme yöntemi ile elde edilen değerler arasında farklar olacağı ve dolayısıyla da
ürün sabitinin (Kc) kullanılan değerlendirme yöntemine göre değişiklik göstereceğinin anlaşılması önemlidir.
Yine de, bitkinin herhangi bir günde ihtiyaç duyacağı su miktarı aynı olduğundan, su miktarının doğru
hesaplanabilmesi amacıyla bu iki yöntem arasında bir oran bulunması gereklidir.
Yani, buharlaşma Penman–Monteith hesaplama yöntemi ile belirlenmişse, Sulama Ürün sabiti de (Kc)
hesaplama yöntemine (Penman–Monteith) uygun olmalıdır.
Sınıf A tava buharlaşması yöntemi ile hesaplanacak ürün sabiti (Kc), Penman-Monteith hesaplama yöntemi
kullanılarak elde edilecek Kc'den farklı olacaktır.
ÖRNEK
Yeni sabitleri belirlemek üzere, iki yöntemde kullanılacak veriler 5 ila 10 yıllık bir dönem için (2000-2009) 18
meteoroloji istasyonundan sürekli olarak toplanmıştır.
Genel olarak, Penman-Monteith yöntemi ile elde edilen değerler Sınıf A tava buharlaşması yöntemi
ile elde edilen değerlerden daha düşük olmakla beraber, veri davranışları bölgeden bölgeye değişiklik
gösterebilmektedir.
Aynı bölgede yıl boyunca Sınıf A buharlaşma değeri ve Penman-Monteith yöntemi ile hesaplanan
buharlaşma değeri arasındaki oran (1/x):
Buharlaşma değeri oranı
Aynı bölgede yıl boyunca Penman-Monteith yöntemi ile hesaplanan buharlaşma değeri (1/x):
İki yöntem arasındaki orana yönelik hesaplanacak değerler, her bir
alan için ayrı ayrı hesaplanmalıdır. Değerler alandan alana farklılık
göstereceğinden ve ayrıca aynı alan içerisinde de yıl içerisinde
farklılık göstereceğinden, farklı alanlardan alınan değerlerin
kullanımı önerilmemektedir.
Yer
A
B
C
Haziran Temmuz Ağustos
0.60
0.58
0.59
0.77
0.76
0.76
0.89
0.90
0.89
Hesaplama:
• Sınıf A tava buharlaşması = EVTo tava Sınıf A
• Penman-Monteith yöntemine göre buharlaşma = Kc A
Bitkininin ihtiyaç duyduğu su miktarı aynı ise, aşağıdaki oran elde edilir:
EVTo tava Sınıf A * Kc A = EVTo Penman-Monteith * Kc Penman-Monteith
Dolayısıyla, oran aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:
EVTo PnMo = Kc A
KcPnMo
EVTo A
Ayrıca, yukarıdaki tabloya göre EVToPM / EVTo A oranı daima birden (1) küçüktür.
Aşağıdaki tablo, Sınıf A tava buharlaşması yöntemi ile elde edilen sulama sabiti (Kc A) ve hesaplanan
buharlaşma (EVTo Penman-Monteith) değeri mevcut ise, Penman-Monteith yöntemine göre ürün sabiti
(Kc) değerinin hesaplanan evapotranspirasyon ve tava evapotranspirasyonu arasındaki oran (EVTo PM /
EVTo A) kullanılarak hesaplanabileceğini ve sulama suyu miktarının belirlenebileceğini göstermektedir.
ÖRNEK
Tava buharlaşması yöntemine göre ürün sabiti (Kc A), hesaplanan evapotranspirasyon (EVTo PenmanMonteith) ve evapotranspirasyon oranı kullanılarak Penman-Monteith yöntemine göre ürün sabiti (Kc) ve
sulama suyu miktarının (mm/gün) hesaplanması.
Özellik
Tava evapotranspirasyon sabiti
Hesaplanan evapotranspirasyon
Evapotranspirasyon oranı
Penman-Monteith
evapotranspirasyon sabiti
Toplam sulama suyu (mm/gün)
Açıklama
Kc A
EVTo Penman-Monteith (mm/gün)
EVTo Penman-Monteith / EVTo Pan
Sınıf A
Kc Penman-Monteith = Kc A / (EVTo
Penman-Monteith / EVTo Tava Sınıf A)
X mm/gün = EVTo Penman-Monteith
X Kc Penman-Monteith
Haziran
0.25
6.0
Değer
Temmuz Ağustos
0.25
0.30
6.0
5.4
0.65
0.69
0.68
0.385
0.362
0.441
2.31
2.17
2.38
Yukarıdaki hesaplamalar yalnızca örnek niteliğindedir. Belirli bir alandaki her bitki türü için yalnızca bir tek Kc
değeri mevcut olmayıp, bu değeri etkileyen birçok etken bulunmaktadır. Dolayısıyla, kullanılacak Kc değeri
yerel bir meteoroloji istasyonundan alınan verilere dayandırılmalıdır.
Özet
Belirli bir ürünün belirli bir gün ya da zaman dönemi boyunca sulama suyu tüketiminin hesaplanmasında
buharlaşma verilerinin kullanılacağı durumlarda, veri alma yöntemi de ayrıca bilinmeli ve kullanılacak ürün
sabiti (Kc) buna göre seçilmelidir.
Sınıf A tava buharlaşması (Kc A) ve hesaplanan evapotranspirasyon (EVTo Penman-Monteith) arasındaki
oran hesaplanacaksa, yerel veya bölgesel değerler kullanılmalıdır.
Tansiyometreler
Tansiyometrenin seramik ucu, toprağa gömüldüğünde suyun tüpten içeri veya dışarı serbestçe hareketine
izin verir. Toprak kurudukça, su gözenekli seramik uçtan dışarı emilerek tansiyometre içerisinde kısmi bir
vakum yaratır ve bu değer vakum göstergesinden okunur. Toprak yeterli miktarda yağmur ya da sulama ile
ıslandığında ise su tansiyometrenin içine geri girer, vakum azalır ve göstergede okunan değer düşer.
NOT
Kuru toprakta seramik uç içerisindeki gözeneklerin kuruması sonucunda içine hava girerek toprak ve
tansiyometrenin üst kısmındaki gösterge arasındaki vakumu bozması dolayısıyla, tansiyometreler
kuru toprakta işlev görmezler.
Tansiyometrede okunan değerler ne anlama gelir?
Vakum göstergeleri normalde kilopascal ölçeğinde kalibre edilir (0 ila -100 kPa).
Tansiyometreler yaklaşık -75 kPa değerine kadar verimli çalışır.
0 kPa doymuş toprağı gösterir. Bu toprakta bitkiler oksijen eksikliği çekecektir.
Optimum bitki büyümesi, toprağın aşağıdaki değerlerden daha ıslak tutulduğu hallerde gerçekleşir:
• Kaba dokulu topraklarda (kum) -30 ila -40 kPa.
• Orta ve ağır dokulu topraklarda -50 ila -60 kPa.
-70 kPa üzeri değerler, toprağın bitki büyümesini kısıtlayacak düzeyde kuru olduğuna işaret eder.
Çoğu durumda, tarla ya da bahçedeki her bir ana tür ya da çeşit ile toprak türü için iki alan gerekir. Yüksek
ya da alçak noktalardan, su sızıntısının zayıf olduğu bölgelerden ve tarla veya bahçenin bütününü temsil
etmeyen alanlardan kaçının.
DİKKAT
Tüm tansiyometreler, trafik, işçiler ve ekim faaliyetlerinden dolayı zarar görmemeleri açısından
görülebilir şekilde işaretlenmelidir.
Tansiyometre ile sulama zamanlaması
Ana fibröz kök sisteminin yaklaşık orta noktasına yerleştirilen tansiyometreler, sulama zamanının
belirlenmesinde kullanılır. Ağacın (veya bitkinin) su ihtiyacının en yüksek olduğu ve verimin su kıtlığına
en duyarlı olduğu dönemlerde bu konu özellikle önemlidir. Bu dönemlerde tansiyometre değerleri günlük
olarak okunmalıdır. Tansiyometre değerleri, bitkinin/ağacın nem çekmek için ne kadar çaba harcadığının bir
göstergesidir. Sulama sonrasında tansiyometre değerlerinde düşüş gözlenmelidir. Günlük okumalar, tekrar
sulama yapılmasına gerek olacağı zamanın belirlenmesi amacıyla devam etmelidir.
Tansiyometre ile ilgili bilgi için bkz. sayfa 39.
EK 1
Birim dönüşüm tabloları
1 Kilometre
1 Metre
1 Metre
1 Santimetre
= 0.621 Mil
= 3.281 Feet
= 39.370 İnç
= 0.039 İnç
1 Hektar
1 Hektar
1 Acre
1 Hektar
1 Kilometre²
=
=
=
=
=
0.4047 Acre
10000 m²
4.047 m²
0.004 mil²
0.385 Mil²
MESAFE
1 Mil
1 Foot
1 İnç
1 İnç
= 1.609 Kilometre = 1609.344 Metre
= 0.305 Metre
= 0.025 Metre
= 2.54 Santimetre
ALAN
1 Acre
1 m²
1 m²
1 mille²
1 Mile²
= 2.470 Hektar
= 0.0001 Hektar
= 0.00025 Acre
= 259 Hektar
= 2.59 Kilometre²
ff
1 Centimeter² =
1 Foot²
=
0.155 inç²
0.092 Metre²
1 Metre³/sa = 264.1721 Galon/sa
1 Litre/sa = 0.2641721 Galon/sa
1 Inch² = 6.452 Santimetre²
1 Meter² = 0.092 Foot²
DEBİ
1 Galon/sa = 0.0038 Metre³/sa
1 Galon/sa = 3.785 Litre/sa
1 Bar = 14.69595 PSI
1 Bar = 100 Kilopascal
1 PSI = 6.894757 Kilopascal
BASINÇ
1 PSI
= 0.06894757 Bar
1 Kilopascal = 0.01 Bar
1 Kilopascal = 0.145 PSI
1 galon = 3.785 litre
HACİM
1 litre = 0.264 galon
1 kilogram = 2.205 pound
AĞIRLIK
1 pound = 0.454 kilogram
SICAKLIK
°Celsius °Fahrenheit
0 = 32
5 = 41
10 = 50
15 = 59
20 = 69
25 = 77
30 = 86
35 = 95
GÜÇ
1 kilowatt = 1.341022 HP
1 kilowatt = 56.91965 BTU/dakika
= 0.7456999 kilowatt
1 HP
EK 2
İlave okuma kaynakları
Bu ekte, okuyucuya damla sılama ile ilgili konuların derinlemesine işlendiği destekleyici dokümanlara linkler
verilmiştir.
Bunları http://www.netafim.com/irrigation-products-technical-materials adresinden indirebilirsiniz.
Sulama Sistemi Bakım Kılavuzu
Damla sulama sistemlerine yönelik basit ancak sıkı bir bakım programının uygulanması, sistemin en yüksek
performansla çalışmasını sağlayacak ve sistemin beklenen çalışma ömrünü artıracaktır.
Bu kılavuz, doğru prosedürün belirlenmesi ve bunun uygulanması konusunda size destek sağlayacaktır. Bakım
programınızın etkin olup olmadığını belirlemenin en iyi yolu, sistem debi ve basınç değerlerini sürekli izlemek
ve kaydetmektir.
Toprak altı Damla Sulama (SDI)
SDI, tutarlı biçimde yüksek verim elde edilmesini, su ve gübre yönetiminin iyileştirilmesini ve gübre ve su
tüketiminin düşürülmesini sağlayan bir sulama yönetimi aracıdır.
Bu kılavuz, bir SDI sisteminin özellikleri, tasarımı, montajı, işletimi ve bakımı konusuna bilgi sağlar. Toprak altı
damla sulama seçimi ve sistemin istenen sonuçları sağlaması amacıyla yönetimine ilişkin destek sağlamak
üzere hazırlanmıştır.
Damlatıcı hatları, damlatıcılar ve diğer emitörler
Bu katalog, damlatıcı ürünlerinin her biri konusundaki temel bilgileri içeren bir başucu kaynağı olması amacıyla
hazırlanmıştır.
Katalogda, ilgili ürünün ana uygulamaları, özellik ve faydaları, damlatıcı ve damlatıcı hatlarının teknik verileri, tüm
aktif katalog numaralarını içeren bir tablo ve temel ambalaj bilgileri yer almaktadır.
Bağlantı Elemanları ve Aksesuarlar - Ürün Kataloğu
Netafim™ Aksesuar ve Bağlantı Bileşenleri ürün aileleri, damla sulama sistemlerinin verimli ve profesyonel
biçimde kullanımına destek sağlamak amacıyla tasarlanmıştır.
Netafim™ Aksesuar ve Bağlantı Bileşenleri, sulama sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır. Her bir bileşen, en
sıkı kalite kontrol standartlarına uygun olarak, sistem performansı ve dayanıklılığını en üst seviyeye çıkaracak
şekilde üretilmiştir.
Katalogda Netafim'in Manifoldlar, Damlatıcı hattı aksesuarları, Tutucular, Klipsler, Adaptör ve Tıkaçlar, Kazıklar
ve Sabitleyiciler, Basınç Regülatörleri, Ürün Grupları ve Aletlerinden oluşan ürün gamı sergilenmektedir.
Tarım Makineleri - Ürün Kataloğu
Netafim™, damlatıcı hatlarının bütünlüğü korunarak ve damlatıcıların zarar görmesi önlenerek basit, hızlı ve
verimli biçimde kurulup kaldırılmasını sağlamak üzere tasarlanmış çok çeşitli uygulamalar ve yardımcı aletler
sunmaktadır.
Bu katalog, Netafim'in gömme, çıkarma, döşeme ve kaldırma makine ve aksesuar ürün gamını sergilemektedir.
Konnektörler - Ürün Kataloğu
Netafim™'in boru konnektör sistemlerini içeren kapsamlı ürün gamı, dirençli ve dayanıklı polimerlerden
üretilmiştir. Barb konnektör, yüzük konnektör, Flare konnektör, Twist Lock konnektör ve çok çeşitli başlangıç
ve redüksiyon konnektörleri arasından kendi uygulamanız için en uygun olanı seçmek için ürün kataloğuna
başvurabilirsiniz.
Polietilen Rijit ve Esnek Borular - Ürün Kataloğu
Tarımsal sulama sistemleri, su taşıma sistemleri, sprink ve mikro sprink stantları, montajlı damlatıcı setleri ve
otomasyon uygulamaları ile kullanılmak üzere.
Bu katalog Netafim'in standart sulama borusu, tüp, 3*5, 4*6.5, 6*8 ve 9*12 Mikro tüp ve 8mm Mikro tüp ürün
gamını içermektedir.
AZ KAYNAKLA ÇOK ÜRÜN
WWW.NETAFIM.COM

Netafim Damla Sulama El Kitabı

Transkript

Benzer belgeler

ECO-MAT™ vE PLD-ESD

173

mısırın aktörleri festivalde buluştu

Irrigation Systems

cep telefonundan kumandalı sulama kontrol sistemi kullanım talimatı

ENDO STRATUS™

akçin köyü denetlenen sulama birliği

sahip HC Kontrol Ünitesi

Borulu Sulama Şebekelerinde Enerji Potansiyeli