yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği fırsatları

EV&YE Eğitim Semineri
İzmir AOSB, 01 Haziran 2016
Mustafa Salman
Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Programı
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY
TurSEFF?
Programın Yapısı
ÜcretsizTeknik
Destek Paketi
Özel Kredi Programı
310 Mio €’luk
Fon
KOBİ lerde
EV ve YE
Projeleri
Doğrulama
Danışmanı
2
TurSEFF Kriterleri
Hedef Kitle
Azami yıllık
ciro
€ 50 milyon
Çalışan
Sayısı
< 250
Azami yıllık
bilanço
€ 43 milyon
KOBİ*
*A.B. KOBİ TANIMI
Özel Sektör
(Asgari
%51)
3
TurSEFF Kriterleri
TurSEFF’e Uymayan Yatırım Alanları
Kamu kuruluşları ve Bireysel başvurular
Silah, tütün, sert alkol üreticileri
Tüm motorlu araç yatırımları
Yeni bina inşaat yapım giderleri
İkinci el ekipmanlar, Refinansman
4
TurSEFF Teknolojileri
Yenilenebilir Enerji (YE)
KAR ODAKLI YATIRIMCI
HİDRO
RÜZGAR
BİYO
JEOTERMAL
GÜNEŞ
5
TurSEFF Teknolojileri
Enerji Verimliliği (EV)
ZARARDAN KAR ODAKLI YATIRIMCI
Isı
Pompası
Makine
Değişim
Klimalar
Güneş
Panelleri
LED
Pompa/
Motor
Pencere
6
TurSEFF Kredileri
Kredi Türleri
Kredi Kategorisi
Kredi Üst Limiti
Endüstriyel Enerji
Verimliliği Kredileri
Küçük ölçekli: 250.000 EUR’a
kadar
Orta ölçekli: >250.000-5 milyon
EUR’a kadar
Ticari Binalar için
Enerji Verimliliği
Kredileri
5 milyon EUR’a kadar
Yenilenebilir Enerji
Kredileri
5 milyon EUR’a kadar
Tedarikçi Kredileri
1 milyon EUR’a kadar
Satıcı Kredileri
5 milyon EUR’a kadar
Teknik Kriterler
Tedarikçi Listesi’ne –LEME/LESI
uygunluğu
-Minimum %20 enerji tasarrufu
-Minimum %7 İç verim oranı
-Minimum %30 enerji tasarrufu
-Minimum %7 İç verim oranı
-Enerji Performans
Sertifikasyonu
-Maksimum 15 sene basit geri
ödeme süresi
-Her 1 EUR yatırımla minimum
1.3 kWh
enerji üretimi
Üretim artışı veya iş geliştirme
yapılması
-Uygun Ekipman ve Tedarikçi
Listesi’nde
yer alan ürünlerin kredi miktarı
kadar
satışının belgelenmesi
-Son kullanıcılar için uygun
ödeme
koşulları sağlanması
7
TurSEFF Başvuru Süreci
Aşamalar
Müşteri
bankaya
başvurur
Banka
müşterinin
kredibilitesini
ve TurSEFF
temel
kriterlere
uygunluğunu
onaylar
Banka proje
ile ilgili
dökümanları
TurSEFF’e
yönlendirir
TURSEFF
ekibi projeyi
teknik,
finansal ve
çevresel etki
açısından
değerlendirir
Proje teknik
olarak yeterli
ise ilgili
bankaya
onay verilir
Banka kredi
teklifini
müşteriye
sunar
Müşteri kredi
kullanmadan
önce
LOE(Taahhüt
Mektubu)
imzalar ve
tahmini proje
bitiş süresini
verir
8
TurSEFF İstatistikleri
I. Faz Bilgileri
‣Toplam 374 projeye, 5 banka
kanalı ile EUR 203 milyon fon
kullandırımı gerçekleştirilmiştir.
‣686,000 ton Karbon emisyonu
engellendi
‣Toplamda 234,000 TEP lik enerji
Yaklaşık 1 Milyon kişinin yaşadığı
bir şehrin karbon emisyonu ve
enerji tüketimine denk tasarruf
sağlandı
Eskişehir
tasarrufu sağlandı
‣Satıcı çerçeve kredileri ile
yaklaşık 50,000 hanenin
yararlanması sağlandı.
9
TurSEFF İstatistikleri
II. Faz Bilgileri 2013-2016
‣Tüm yurtgenelinde toplam EUR 1.7 mia tutar
hacminde
2000 adet proje teknik ve finansal
olarak incelenmiştir.
‣466 adet projeye EUR 232 milyon hacminde fon
kullandırımı sağlanmıştır.
10
Dario Dilucia La Perna
Dunya Enerji Piyasasında
Enerji Verimliliğinin Rolü
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY
Küresel emisyonları 2030’den itibaren
azaltacak önlemler – IEA
12
Enerji verimliliği neden ulusal hedeflere
ulaşmak için önemli bir role sahip?
• Geri ödeme süresi çok kısa olabilir.
• Hiç kullanılmayan enerji: “Negawatt”
• Kısmi enerji verimliliğine insan davranışlarını değiştirerek ve enerjiyi
yöneterek bedava olarak erişilebilir.
• Enerji verimliliği müşterilerin rekabet gücünü artırır.
• Enerji verimliliği piyasadaki «en ucuz yakıttır».
• Son kullanıcı seviyesinde, enerji verimliliği, öz tüketim için, yenilenebilir
enerjiden önce düşünülmelidir.
• Enerji verimliliği, enerji tasarrufu için «en hızlı yoldur».
• Enerji verimliliği, aşağıdaki sürdürülebilir enerji hedeflerin her birine
ulaşmak için en önemli yoldur:
i.
Son kullanıcı seviyesinde enerji tüketiminin azaltılması;
ii. Ülke seviyesinde birincil enerji tüketiminin azaltılması;
iii. Ülke seviyesinde sera gazı salınımının azaltılması;
iv. Güç arzı güvenliğinin artırılması.
13
Rocky Mountain Institute tarafından
son bir söz
«Enerji verimliliği piyasadaki en kârlı ve en düşük riskli
yatırımlardan biridir.»
Amory Lovins, Rocky Mountain Institute
14
EV&YE Eğitim Semineri
İzmir AOSB, 01 Haziran 2016
Salih Türkay
Sanayide Enerji Verimliliği
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY
Endüstriyel Tesislerde Enerji Verimliliği
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Makina Yenileme
İzolasyon ve Verimli Pencereler
Aydınlatma
Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve Yakıt Sistemi Dönüşümü
Havalandırma ve İklimlendirme Projeleri
Motorlar, Pompalar ve Değişken Hız Sürücüleri
Basınçlı Hava Sistemleri
Isı Pompaları
Isı Geri Kazanım Sistemleri
Otomasyon Sistemleri
Elektrik Sistemleri(trafolar ve kompanzasyon)
Kojenerasyon ve Trijenerasyon Sistemleri
Makina Yenileme
• Herhangi bir endüstri tesisinde kullanılan makina
veya ekipmanın yeni model ile değiştirilmesini
kapsar.
• Yeni makina/ekipman eskisine kıyasla birim ürün
başına daha az enerji tüketimi sağlar.
• Tasarruf edilen enerji sayesinde maliyet azaltımı ile
birlikte karbon salınımı da düşürülmüş olur.
Tekstil
• Verimli üretim makineleri
• Basınçlı havanın doğru
kullanımı
• Verimli entegre tesisler
• Atık ısı geri kazanımı
• İyi planlanmış
kojenerasyon tesisleri
Plastik
• Verimli üretim sistemler
• Basınçlı havanın verimli
kullanımı
• Ekstrüder motorlarının
yüksek verimlilik
sınıfından seçilmesi ve
rezistansların izolasyonu
• Verimli soğutma sistemi
GIDA VE İÇECEK
• Özellikle işlenmiş gıda
üzerine çalışan
firmaların enerji
tüketimleri yüksektir
• Kojenerasyon
uygulanabilir
• Kompresörler, fırınlar,
kazanlar ve soğutma
sistemleri ana tüketim
noktalarını oluşturabilir
Ekipman İzolasyonu
Poliüretan
Köpük
Paneller
Sprey
Poliüretan
Köpük
EPS
XPS
Taşyünü
Cam
köpüğü
Cam
Yünü
Seramik
Yünü
Gaz
Beton
Paneller
Ekipman İzolasyonu
Farklı sıcaklıklardaki ekipmanlar ve çevreleri arasındaki ısı alışverişinin
azaltılması amaçlanır.
•
•
•
Isı Eşanjörleri
Kurutucular
Vanalar
Kullanım noktaları :
Sıcak/Soğuk Tesisat
Fırınlar
Kazanlar
Ekipman İzolasyonu
Ekipman İzolasyonu
İzolasyonlu vana ve izolasyonsuz vana
karşılaştırması
Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve
Yakıt Sistemi Dönüşümü
Buhar kazanı verimini iyileştiren önlemler:
•
•
•
•
Yanma veriminin iyileştirilmesi
Baca gazlarından ısı geri kazanımı sağlanması
Eski brülörün yüksek verimli brülör ile değiştirilmesi
Buhar dağıtım hattına yapılacak izolasyon ile ısı
kayıplarının azaltılması
• Blöf kayıplarının azaltılması ve ısı geri kazanımı yapılması
• Kondens geri kazanımının verimli yapılması.
Eski kazanların daha verimli kazanlar ile
değiştirilmesi
Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve
Yakıt Sistemi Dönüşümü
Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve
Yakıt Sistemi Dönüşümü
Buhar kullanıldıktan sonra sıvı forma döner ve kondenstoplardan süzülerek
toplanır.
Havalandırma ve İklimlendirme Projeleri
• Chiller üniteleri için verimlilik, performans katsayısı (COP) üzerinden değerlendirilir.
Hava Soğutmalı Chiller
Su Soğutmalı Chiller
Havalandırma ve İklimlendirme Projeleri
Elektrik Motorları, Pompalar ve Değişken
Hız Sürücüleri
• Daha verimli olan IE3 ve
IE4 sınıfı motorlar
• Tamir
• Değişken hız sürücüsü
Elektrik Motorları, Pompalar ve Değişken
Hız Sürücüleri
Elektrik Motorları, Pompalar ve Değişken
Hız Sürücüleri
Fırınlar
• Elektrikli fırın yerine
kendinden yakıtlı fırın
kullanımı
• Yakma havası ön ısıtma
• Uygun operasyon
sıcaklığı
• Verimli brülör
• Baca gazından
faydalanma
Aydınlatma
Aydınlatma
1.) Akkor Flamanlı
2.) Floresan
4.) Metal Halide
5.) Sodyum Buharlı(YB)
3.) Kompakt Floresan
6.) LED
Aydınlatma
Aydınlatma Kontrolü
Dimmerler
Varlık Sensörleri
Zaman Röleleri
Basınçlı hava sistemleri
Pistonlu
Kompresörler
Hava Kompresörleri
Santrifüj
Kompresörler
Vidalı Kompresörler
Basınçlı hava sistemleri
• Kaçak kontrolü ve
giderilmesi
• Isı geri kazanımı
• Hız sürücüsü
• Uygun emiş havası
• Basınç seçimi
• Uygun hat ve tank
seçimi
Isı Pompaları
• Isı pompası dışarıdan enerji verilmesi ile düşük sıcaklıktaki bir ortamdan
aldığı ısıyı yüksek sıcaklıktaki ortama veren bir makinadır.
• Kışın ısıtma maksadı ile kullanılan ısı pompası yazın da soğutma için
kullanılır.
• Bir ısı pompasının verimi perfomans katsayısı ile ölçülür (COP).
• Isı Pompası sistemlerinde buharlaştırıcıların ısı çektiği ortamlara ‘ısı
kaynakları’ denir.
Isı Geri Kazanım Sistemleri
1. Hava kompresöründen ısı geri kazanımı
• Hava soğutmalı vidalı kompresörler
– Ortam ısıtması veya diğer sıcak hava kullanıcıları için ideal bir kaynaktır.
– Isı geri kazanım verimliliği %80-%90 seviyesindedir.
• Su soğutmalı kompresörler
– Atık ısının geri kazanılması için eşanjör gereklidir.
– Isı geri kazanım verimliliği %50-%60 seviyesindedir.
Isı Geri Kazanım Sistemleri
2. Kazan sistemlerine ekonomizer kurulumu
3. Isıl işlem yapan proses makinalarından (fırınlar vs.) ısı
geri kazanımı
4. Kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerinde ortaya
çıkan ısının verimli kullanımı
5. Kazan blöfünden ısı geri kazanımı
6. Flaş buharın enerjisinin geri kazanılması
Isı Geri Kazanım Sistemleri
İzleme ve Otomasyon Sistemleri
• BİR ŞEYİ ÖLÇEBİLDİĞİNİZ VE ONU SAYILARLA
İFADE EDEBİLDİĞİNİZ TAKTİRDE BU KONUDA
BİRŞEYLER BİLİYORSUNUZ DEMEKTİR.
• AMA BİRŞEYİ ÖLÇEMEZSENİZ VE ONU
SAYILARLA İFADE EDEMEZSENİZ O ZAMAN
BİLGİNİZ YETERSİZ DEMEKTİR.
LORD KELVİN
İzleme ve Otomasyon Sistemleri
İzleme Kontrol ve
Otomasyon Sistemleri
Basınç sensörleri
Sensör ve ölçüm
cihazları
Sıcaklık sensörleri
Güç sensörleri
Debi sensörleri
Nem sensörleri
Aydınlık düzeyi sensörleri
Bina otomasyon ve izleme
sistemleri
Yazılım
Donanım
İzleme ve Otomasyon Sistemleri
İzleme ve Otomasyon Sistemleri
Otomasyon sistemleri genel olarak sistemde kolaylık ve enerji
tasarrufu sağlanması amacıyla kurulur.
Otomasyon sistemleri, insan hatalarını ortadan kaldırdığı gibi çok az
sayıda bir personel ile de kontrol altında tutulabilir.
Enerjinin daha verimli olarak kullanılmasını sağlayacak her türlü ölçüm
cihazı, sensörler ve kontrol cihazları bu kapsamda değerlendirilebilir.
Elektrik Sistemleri
Trafolar
Kompanzasyon
Sistemleri
• Tek fazlı kuru tip
trafolar
• Üç fazlı kuru tip
trafolar
• Kompanzasyon
panoları
Kojenerasyon ve Trijenerasyon
Trijenerasyon sistemleri:
Aynı anda elektrik enerjisi ve ısı
üretebilen modüler yapılı,
entegre sistemlerdir.
• Absorpsiyonlu çiller ile ayrıca soğutma
sağlanır.
Kojenerasyon sistemleri:
Tercihen ısı tüketimi olan
tesislerde tercih edilir.
• Pistonlu/içten yanmalı motorlar,
• Gaz motorları,
• Buhar türbünleri veya Organik Rankin
Çevrimi (ORC) ile desteklenebilir
• Elektrik jeneratörü
• Isı geri kazanım sistemi gibi
ekipmanlardan oluşur.
Kojenerasyon ve Trijenerasyon
Enerji Verimliliğinde TurSEFF
TurSEFF’in EV Projelerine Katkısı
TurSEFF’in Enerji Verimliliği kategorisindeki yatırımlara katkısı
180,138,577 EUR’dur.
TurSEFF’in EV Projelerine Katkısı
TurSEFF’in Enerji Verimliliği kategorisindeki yatırımlarla sağladığı yıllık
primer enerji tasarrufu 165,689 MWh miktarındadır.
TurSEFF’in EV Projelerine Katkısı
TurSEFF’in Enerji Verimliliği kategorisindeki yatırımların elektrik kurulu
gücündeki payı yaklaşık 55 MW seviyesindedir.
EV&YE Eğitim Semineri
İzmir AOSB, 01 Haziran 2016
Hakan Karan
BİYOKÜTLE, BİYOGAZ VE ÇÖP GAZI
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY
Genel Bakış
• Dünya’da 2013 yılı
– $ 1.6 trilyon
– $ 254 milyar
Enerji Yatırımları
Yenilenebilir Enerji Yatırımları
• 2035 yılına kadar öngörü
– Tahmini enerji tüketimini karşılamak için
• $ 2 trilyon/yıl Enerji Yatırımları (toplamda $48 trilyon)
• %13 lik yenilenebilir enerji yatırımı (toplamda ~$ 6 trilyon)
• Çalışır ve inşaa halinde bulunan 61 biyokütle, biyogaz,
çöp hazı santrallerinin toplam kurulu gücü: 305 MW
– Türkiye toplam kurulu gücünün %0.4’ü
56
Biyokütle Nedir?
• Bitkisel, hayvansal ve kentsel atıklar kullanılabilir.
• Türkiye’de yıllık toplam atık miktarı:
– Ormancılık ~ 4.8 milyon ton
– Tarım ~ 15 milyon ton
• 2023 hedefi: 1 GW kurulu güç.
• Kaynak ülkenin her tarafında mevcut.
Kaynak: Murat Akçin. Renewable Energy Policy & Biomass Energy Potential in Turkey
57
Biyokütle Kullanım Alanları
Bitkisel
Tarla bitkileri (mısır,
buğday, çeltik)
Bahçe bitkileri (muz,
elma, şeftali)
Sebze bitkileri (domates,
biber, lahana
Ormansal atıklar
Hayvansal
Elektrik
Büyükbaş(sığır,manda)
Kentsel
Küçükbaş(koyun,keçi)
Kentsel odun atıkları
Kanatlı(tavuk,hindi,kaz)
Atık su
Çöp gazı
Biyokütle
Isı
Ulaşım
Belediye katı atıkları
Gıda işletme atıkları
Sanayi atıkları
58
Biyoyakıtlar
Isıl Değer Kcal/Kg
Yakıt
Doğal
Kurutulmuş
Odun
1500
3500
Büyükbaş hayvan atığı
1000
3700
Şeker kamışı küspesi
2200
4400
Buğday ve pirinç sapı
2400
2500
Kamış çöpü, pirinç çeltiği,
3000
yaprak ve sebze atığı
3000
Hindistan cevizi kabuğu,
kuru çim, mahsul kalıntısı
3500
3500
Yerfıstığı kabuğu
4000
4000
Kahve ve palmiye
kabuğu
4200
4400
Pamuk kabuğu
4400
4400
Turba
6500
6500
Kaynak: Ronak Agrotech Engineering
59
EGE BÖLGESİ’NDE BİYOKÜTLE
VE ÇÖP GAZı POTANSİYELİ
60
Toplam Ekim Alanı
• Ege Bölgesi, Türkiye’nin toplam ekim
alanlarının %12’sine sahiptir.
61
Ekim Alanı Dağılımı
• Bölgede ekim yapılabilecek olan alanların
çoğu tarım alanı ve meyve bahçesidir.
• En çok yetiştirilen mahsüller mısır(~5 milyon ton/yıl),
domates(~2.6 milyon ton/yıl) ve üzümdür(~2.1 milyon ton/yıl).
62
Bitkisel Kaynaklar
• Bölgedeki bitkisel atıkların çoğunluğunu
tarla atıkları oluşturmaktadır (~19 milyon ton/yıl).
63
Hayvansal Kaynaklar
• Kanatly hayvanlar, büyükbaş hayvanlardan
42 kat daha fazla olmasına rağmen, büyükbaşların
ürettiği atık miktarının sadece yaklaşık %20’sini
üretmektedirler.
64
Ormansal Kaynaklar
• Bölgedeki en yaygın ağaçlar:
– Kızılçam (~2 milyon hektar), Karaçam (~1 milyon hektar),
Meşe (~600 bin hektar)
• Türkiye’nin en çok orman atığı elde edilen bölgesi.
65
Organik Atık Kaynağı
• Kentsel organik atık miktarı, il nüfusuyla
doğru orantılıdır.
66
Yıllık Enerji Potansiyeli
• Muğla ormansal atık miktarıyla, diğer
şehirler ise bitkisel atık miktarlarıyla öne çıkmaktadır.
67
BİYOKÜTLE, BİYOGAZ VE ÇÖP
GAZI TEKNOLOJİLERİ
68
Biyokütle Çevrim Yöntemleri
Termokimyasal
çevrim
Biyokütle
kaynağı
Gazlaştırma
Piroliz
Biyokimyasal
çevrim
Anaerobik
çürütme
Biyoyakıtlar
Doğrudan
yakma
Katı(pelet)
Sıvı(biyodizel,biyoethanol)
Gaz(biyogaz)
69
Biyokütle Çevrim Yöntemleri
Doğrudan
Yakma
Gazlaştırma
Piroliz
Anaerobik
Çürütme
•Biyokütle’nin doğrudan yakılması.
•Yüksek ısı ve basınçta buhar üreten kazan ve bu buharı elektrik üretimde kullanan türbinlerden oluşur.
•Biyokütleden termo-kimyasal yöntem ile biyogaz elde etme yöntemi
•Sınırlandırılmış oksijen ile karbon içerikli biyokütlenin reaksiyonu ile biyokütlenin sahip olduğu enerjinin ~
%85’i gaza dönüşür (metan, karbondioksit, karbonmonoksit, hidrojen)
•Biyokütlenin oksijensiz ortamda 400-600°C’de ısıtılarak piroliz yağı, katran ve biyogaz (singaz) üretilir.
Singaz elektrik üretimi için kullanılır.
•Oksijensiz ortamda organik maddenin mikroorganizma tarafından çürütülmesi
•Bu süreç sonucunda Biyogaz elde edilir.
•Belediye katı atıklarının (Çöp Gazı) enerjiye çevrilmesi
•Süreçte elde edilen gaz (%60 metan) gaz motoru veya türbinde yakılarak güç/ısı üretilir.
Biyokütlenin Altın Çağı. Deloitte. Şubat 2014
70
Doğrudan Yakma
• Evde veya sanayide
kullanılabilir.
Girdiler
İşlemler
Çıktılar
*Odun parçaları
*Ağaç kabuğu
*Orman atıkları
*Pirinç küspesi
*Şeker kamışı küspesi
*Pellet vs.
*Katı biyokütlenin yüksek
ısıda yakılması ve yüksek
ısıda gaz elde edilmesi
*Buhar türbini veya Organik
Rankine Çevrimi
*Yüksek ısıda buhar oluşturan
gazlar
*Küller ve kalıntılar
71
Doğrudan Yakma Sistemi
Kaynak: http://energyfromwasteandwood.weebly.com/
72
Pelet
• Sıkıştırılmış organik maddeden elde edilir.
• Tarım, orman, yemek ve sanayi atıklarından elde
edilebilirler.
• Odun peletinin nem oranı normal oduna kıyasla
daha düşük olduğu için yakılınca daha çok enerji
edilebilir. Ayrıca daha az yer kaplarlar.
• Yanma süreci ortaya çıkan
atıklar gübre olarak
kullanılabilir.
73
Piroliz ve Gazlaştırma
Girdiler
İşlemler
Çıktılar
*Pirinç küspesi
*Ağaç kabuğu
*Turba
*Orman atıkları
*Tavuk atıkları
*Organik maddelerin
oksijensiz veya az oksijenli
ortamda yüksek ısıda
işlenmesi
*İşlem türüne gişiklik
gösteren yüksek karbon
miktarlı maddeler
*Genellikle biyoyağ, sentez
gazı, biyo kömür
74
Piroliz / Gazlaştırma Sistemi
Kaynak: Fichtner. The Viability of Advanced Thermal Treatment of MSW in the UK
75
Anaerobik Çürütme
Girdiler
İşlemler
Çıktılar
*Tarımsal atıklar
*Hayvan atıkları (büyükbaş,
küçükbaş, tavuk vs.)
*Şeker pancarı atıkları
*Mısır silajı
*Organik maddelerin
oksijensiz ortamda bakteriler
tarafından çürütülmesi
*Biyogaz
(%55-70 Metan,
%30-45 Karbondioksit)
*Fiber
*Gübre iyileştirici
76
Biyogaz
• Organik atıklardan, oksijensiz ortamda
biyolojik & kimyasal işlemler sonucu elde edilir.
• Birincil olarak metan (CH4) ve karbondioksit (CO2)
içerir.
• Kullanım alanları:
–
–
–
–
–
Doğrudan yakarak ısıtma
Motor yakıtı olarak yakarak ulaşım
Türbin yakıtı olarak elektrik üretimi
Doğalgaz ile karıştırılarak maliyetin düşürülmesi
Yakıt pillerinde kullanımı
77
Biyogaz Sistemi
Kaynak: http://www.bios-bioenergy.at/en/electricity-from-biomass/biogas.html
78
Biyokütle Teknolojilerinin Değerlendirilmesi
Doğrudan
yakma
• İyi bilinen bir teknoloji
• Merkezi ısıtmada kullanılabilir
• Büyük santraller kurulabilir
• Düşük elektrik üretimi
Piroliz
• Esnek ürün üretimi
• Düşük elektrik üretimi
• Kompleks teknoloji
• Yardımcı sistem gereklilikleri
Gazlaştırma
Anaerobik
çürütme
• Yüksek elektrik üretimi
• Yüksek bakım onarım maliyeti
• Kompleks teknoloji, istikrarsız kimyasal reaksiyon
• Yardımcı sistem gereklilikleri
• İyi bilinen bir teknoloji
• Birçok ürün ile kullanılabilir
• Kimyasal reaksiyonun hassaslığı
• Üretilen gazın işlenmesi gerekliliği
79
Biyokütlenin Çevresel Değerlendirmesi
Artılar
Riskler
•
•
•
•
•
Depolanabilirlik
Sosyoekonomik kalkınmaya katkı
Sürdürülebilirlik
Biyoyakıtların çeşitli koşullarda yetişebilmesi
Bazı yan atıkların gübre olarak
kullanılabilmesi
• Yakıt arzı
• İklim değişimi
• Tedarik zinciri zorlukları
• Atık toplama
• Atık taşıma
• Atık depolama
80
Çöp Gazı Nedir?
• Çöp gazı organik atıkların
çürümesiyle oluşur.
• Metan küresel ısınma
potansiyeli çok yüksek
bir sera gazdır.
Emisyon
Oran (%)
Metan (CH4)
40 – 50
Karbondioksit (CO2)
35 – 45
Azot (N2)
5 – 15
Oksijen (O2)
0–3
– CO2’in 21-25 katı kadar güçlü
• Çevreye ve sağlığa
zararlı kimyasal
maddeler:
Zararlı kimyasallar
Miktar (mg/m3)
Hidrojen Sülfür (H2S)
100 – 500
Hidroklorik asit (HCl)
20 – 100
Kloroflorokarbon gazları (CFCler)
10 – 50
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAHlar)
0 – 50
Kaynak: Production of Landfill gas. Conditions for gas production, Quality, Quantity, Gas Yield and Energy Value.
81
Çöp Gazının Kullanım Alanları
• Boylerler
– Doğrudan çöp gazı ile veya fosil
yakıtlarla beraber olacak şekilde
kullanılabilirler.
• Doğrudan termal uygulamalar
– Fırınlarda, çamur kurutmada,
kızılötesi ısıtmada, brülörlerde,
tünel fırınlarda, demirci
ocaklarında v.b. alanlarda
kullanulabilirler.
• Sızıntı suyu buharlaştırması
– Katı atık sahalarında sızıntının
kontrol altına alınmasında
kullanılabilirler.
Kaynak: EPA. LFG Energy Project Development Handbook
82
Çöp Gazı Güç Santrali
Kaynak: Ado Enerji
83
Çöp Gazından Elektrik Üretim
84
Biyokütlenin Çevresel Değerlendirmesi
Artılar
Riskler
• Sera gazı emisyonlarını azaltır.
• Metan, Karbondioksit’e göre 21 ila 25 kat
daha güçlü bir sera gazıdır.
• Havayı toksik gazlardan arındırır.
• Sürdürülebilir bir teknoloji.
• Yerel kalkınmaya destek verir.
• Atıkları ayırma gerekliliği.
• Sızma, koku ve patlama riski.
• Tedarik zinciri zorlukları
85
PROJELENDİRME
86
Tesis Kurulum Süreci
Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği: (2 Ekim 2013)
Madde 5) f)’ne göre Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi
çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan üretim tesisleri, önlisans ve
lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaftır.
Karar alma
Projelendirme
Lisanslama
Potansiyelin belirlenip detaylı
analizin yapılması
Gaz toplama altyapısı ve
şebeke bağlantı tasarımı
yapılması
Önlisans süreci
Teknoloji seçimi
Üretim değerlerinin
hesaplanması
Üretim lisansı süreci
Tamamlama
Uzun vadeli mali getiri
hesaplanması
Finansman kaynağı
araştırması
Belediye’ye ait sahada
çöp gazı tesisi ise
İhale
Bağlantı İzni
Sahanın sahibi olan kuruluşun
(Belediye- Katı Atık Birliği vb)
ihale şartlarını belirlemesi
Gerekli sürecin takibi
Finansmanın temini
Ekipman tedariği
İnşaat
İhalenin Gerçekleştirilmesi
87
YEKDEM
• 10 yıllık devlet alım garantisi.
• Yerli katkı ilaveleri 5 yıl süreyle geçerli.
• 31 Aralık 2020’ye kadar devreye girmiş/girecek tesisleri
kapsamaktadır.
YE Kaynağı
Hidroelektrik
Rüzgar
Jeotermal
Biyokütle
Güneş
YEKDEM
[USD cent/kWh]
7.3
7.3
10.5
13.3
13.3
Yerel Üretim
Yerli Katkı İlavesi
Akışkan yataklı buhar kazanı
Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı
Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu
Buhar veya gaz türbini
İçten yanmalı motor veya stirling motoru
Jeneratör ve güç elektroniği
Kojenerasyon sistemi
En fazla toplam
0.8
0.4
0.6
2.0
0.9
0.5
0.4
4.8
Durak, Saffet. Jeotermal Enerjiye İlişkin Yasal Düzenleme ve Destekler. Haziran 2011. ICCI.
[USD cent/kWh]
88
TURSEFF VE BIYOENERJI
PROJELERI
89
90
91
TurSEFF Kapsamında Biyokütle
Karbon tasarruflarının
%95’i çöp gazı santralleri
sayesinde olmuştur.
Biyokütle,
biyogaz ve çöp
gazı tesisleri
Kredi tutarı
[EUR]
Yatırım
tutarı [EUR]
Yıllık elektrik
üretimi
[MWh/yıl]
Yıllık ısı
üretimi
[GJ/yıl]
Yıllık karbon
tasarrufu
[tCO2eq/yıl]
Kurulu güç
[MWel]
Yıllık kazanç
[EUR/yıl]
Toplam
35,645,927
52,105,852
217,635
88,207
1,099,061
36
25,914,566
92
İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi
İzmir
01 Haziran 2016
RÜZGAR ENERJİSİ
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY
Genel Bakış
• Dünya’da 2013 yılı
– $ 1.6 trilyon
– $ 254 milyar
Enerji Yatırımları
Yenilenebilir Enerji Yatırımları
• 2035 yılına kadar öngörü
– Tahmini enerji tüketimini karşılamak için
• $ 2 trilyon/yıl Enerji Yatırımları (toplamda $48 trilyon)
• %13 lik yenilenebilir enerji yatırımı (toplamda ~$ 6 trilyon)
• TUREB: Türkiye Rüzgar Potansiyeli: 48,000 MW
Rüzgar hızı minimum 7m/s olduğunda
– Mevcut Kurulu Güç:
– 2023 Hedefi:
4,656 MW (Nisan 2016)
20,000 MW
94
Türkiye’de Enerji Yatırımı
74,627 MW
4,656 MW
%6.2
41,652 MW
125,000 MW
20,000 MW
• Nisan 2016 Türkiye Toplam Kurulu Güç
• Nisan 2016 Türkiye RES Kurulu Güç
• Nisan 2016 Türkiye RES payı
• 2015 sonu Almanya RES Kurulu Güç
• 2023 Türkiye Hedef Toplam Kurulu Güç
• 2023 Türkiye Hedef RES Kurulu Güç
95
Rüzgar Nasıl Oluşur?
• Rüzgar enerjisi güneş sayesinde oluşur.
• Dünyadaki ısınma farklılıkları, farklı basınçlara ve
bunların sonucunda rüzgarlara neden olur.
• Bu etkilere Dünya’nın dönmesi sonucu ortaya çıkan
Coriolis etkisi de eklenir.
• Mevsimler ve yer şekilleri de rüzgar üzerinde büyük
bir etkiye sahiptir.
96
Rüzgar Enerjisi
M.Ö. 4000
Antik Mısır
Yelkenlileri
İran ve Hollanda - Yel
Değirmenleri
Amerika - Su pompası
değirmenleri
Rüzgar Türbinleri
97
Rüzgar Türbinleri
98
RÜZGAR ENERJİSİ VE TÜRKİYE
99
Avrupa’da Rüzgar
Kaynak: www.wwindea.org
100
Türkiye Rüzgar Haritası
• 50 metre yüksekliğindeki ortalama
kapasite faktörü (1 MW’lık rüzgar türbinini referans alarak):
• Ekonomik RES yatırımı için 50 üzerinde:
– Kapasite faktörü > %35
– Rüzgar hızı > 7m/s
Kaynak: tucsa.org
101
Türkiye Rüzgar Santralleri Haritası
RES’lerin ¾’ü Ege ve Marmara Bölgelerinde yer alıyor
•
•
•
•
Balıkesir 924 MW
İzmir
807 MW
Manisa 575 MW
Hatay 364 MW
Kaynak: TÜREB
102
EGE BÖLGESİ’NDE RÜZGAR
ENERJİSİ POTANSİYELİ
103
İzmir’de Rüzgar Hızı
Kaynak: YEGM
104
İzmir’de Kapasite Faktörü
Kaynak: YEGM
105
İzmir’de Rüzgar Enerjisi Potansiyeli
Rüzgar Hızı
(m/s)*
Rüzgar Gücü
(W/m2)*
Toplam Alan
(km2)
Potansiyel
(MW)
6.8 – 7.5
300 – 400
933.09
4,655.44
7.5 – 8.1
400 – 500
868.30
4,341.52
8.1 – 8.6
500 – 600
317.68
1,588.40
8.6 – 9.5
600 – 800
251.78
1,258.88
> 9.5
> 800
0.02
0.08
2,370.86
11,854.32
TOPLAM
*50 m’de.
Kaynak: YEGM
106
Ege Bölgesi’nin Potansiyeli
İl
Afyon
Aydın
Denizli
İzmir
Kütahya
Manisa
Muğla
Uşak
TOPLAM
Potansiyel (MW)
860.24
2,523.76
238.56
11,854.32
190.16
5,302.32
5,170.96
9.28
26,149.60
Kaynak: YEGM
107
RÜZGAR TÜRBİNLERİ
108
Rüzgar Türbinleri
Yatay Eksen
• Rüzgar yönüne bağımlıdırlar.
• Gövde ve kanat açısının
kontrol edilmesi gerekir.
Düşey Eksen
• Rüzgar yönüne bağlı
değildirler.
• Masrafı ve verimi düşük.
109
Rüzgar Türbinleri
- Diğer 2 tipten
daha hızlı
- Gürültülü
- Düşük verimli
- Karşı ağrılık
maliyet
avantajlarını
azaltıyor
- 3 kanatlıdan daha
hızlı ve daha hafif
- Daha az gürültülü
- Daha düşük
enerji kayıpları
- Rüzgar hızına
hassasiyeti az
- Optimum
performans
- Estetik görüntü
110
Rüzgar Türbinleri
Rüzgara Karşı
•
•
•
•
Sert, ağır ve pahalı kanatlar.
Daha uzun kule.
Daha verimli.
Sapma motoru gerekli.
Rüzgar Altı
•
•
•
•
Hafif, esnek ve ucuz kanatlar.
Rüzgar açısına göre kendini düzeltir.
Gürültülü.
Daha verimsiz.
111
Rüzgar Türbini
Dişli kutulu
• Ucuz
• Basit kontrol işlemleri
• Yüksek bakım-onarım
ihtiyacı
Dişli kutusuz
•
•
•
•
Yüksek verim
Düşük bakım-onarım ihtiyacı
Daha güvenilir
Çeviriciler tam kapasite
çalışabilir
112
Güç Eğrisi
Pitch Control
(Kanat açısı düzenleme)
Yaw Control
(Türbin rotasyonu)
Kaynak: http://www.ni.com/white-paper/8189/en/
113
RESlerin Çevresel Değerlendirmesi
Artılar
Riskler
• Çevre dostu ve güvenli teknoloji
• Yakıt ihtiyacı yok
• Kullanılmaya açık yüksek potansiyel
• Rüzgar gücü tahminlerinde yapılan hatalar
• Enerji üretiminde rüzgara dayalı dalgalanmalar
• Gürültü, titrek ışık yansımaları, kuş ölümleri
114
TurSEFF Çevre Kriterleri
• Bölge Planı rüzgar santrali projesi
geliştirilmesine izin vermelidir.
• Halkın katılımı toplantılar ulusal yönetmeliklere
uygun olarak düzenlenmelidir.
• Her yeni rüzgar çiftliği projesi yerel hava verilerini ve
bölgedeki varolan ve inşa edilen diğer rüzgar
çiftliklerini göz önünde bulundurmalıdır.
– Bu bilgiler ışığında kümülatif etki araştırması yapılmalıdır.
• Tesis ulusal çevre, sağlık ve güvenlik kanunlarına
uymalıdır.
115
RES PROJESİ GELİŞTİRME
116
Proje Geliştirme Süreci
Proje
çıkarımı
Önlisans
Lisans
Finans
İnşaata
Hazırlık
İnşaat
ve
Kurulum
Kabuller
İşletme
ve
Bakım
117
RES’lerde Yer Seçimi
• Şiddetli basınç gradyanlı, düşük
eğimli, sürekli rüzgar vadileri,
• Şiddetli jeostrofik rüzgar
alanlarındaki tepeler ve zirveler,
• Şiddetli jeostrofik rüzgar veya
termal gradyan alanlarına maruz
kalmış kıyı şeritleri
118
RES’lerde Yer Seçimi
• Ulaşım kolaylığı,
• Ulusal şebekeye bağlanma kolaylığı,
• Arazinin kullanılış şekli ve işlenme kolaylığı,
• Arazinin büyüklüğü ve eğimi,
• Arazinin bitki örtüsü,
• Yerleşim birimlerine olan yakınlığı,
• Askeri, sivil radar ve hava alanına yakınlığı,
• Mülkiyeti (sit, doğal koruma, milli park vb.),
• Turizm bölgeleri ile oluşabilecek etkileşim.
119
Rüzgar Enerjisi
• Yatırıma karar vermek için tesisin ne kadar
enerji üreteceğini olabildiğince doğru bir şekilde
öngörebilmek gerekmektedir.
• P90: Rüzgar santralinin %90 ihtimalle üreteceği
enerjiyi belirtir. Yatırımcılar kararlarını bu değere
göre alırlar.
• P50: Ortalama üretim.
• P10: Rüzgar santralinin
%10 ihtimalle üreteceği enerji.
120
Kapasite Faktörü
• Santralin belli bir periyotta ürettiği toplam
enerjinin, tam kapasitede üretebileceği enerjiye
(ideal koşullardaki enerji üretimi) oranıdır.
• Örnek I:
– Kurulu güç: 20 MW.
– 1 yıl boyunca üretilen enerji miktarı: 43,416 MWh
– 1 yıl = 8760 saat
– Kapasite faktörü →
43,416 𝑀𝑊ℎ
20 𝑀𝑊 × 8760 ℎ
= 0.2478 ≈ %25
• Örnek II:
– Enerji üretimi → 20 𝑀𝑊 × 8760ℎ × 0.25 = 43,416 𝑀𝑊ℎ
121
Proje Geliştirme Süreci
Proje
çıkarımı
Önlisans
Lisans
Finans
İnşaata
Hazırlık
İnşaat
ve
Kurulum
Kabuller
İşletme
ve
Bakım
122
Gerekli Dökümentasyon
• Ön lisans başvuru dilekçesi (EPDK)
• Taahhütname
• Yetki Belgesi/Ticaret Sicil Memurluğu tasdikli Türkiye Ticaret Sicili
Gazetesi Nüshası
• Üretim tesisine ilişkin bilgiler
– Bilgi formu
– Yatırım termin programı
– Tek hat şeması
– 1/25,000 ölçekli tesis haritası
– Yerleşim yeri projesi
• Banka teminat mektubu
• Tüzel kişiliğe ait ortaklık yapısı ve pay sahipleri ile ilgili diğer belgeler
123
Gerekli Dökümentasyon
•
•
•
•
•
•
Ölçüm izinleri
Santral sahası belirlenmesi
ÇED Gerekli/Değil
Orman ön izni
Diğer arazi anlaşmaları
Teknik etkileşim analizi
(TEA)
• Proje onayları
• İmar planları
• Orman kesin izni
• Askeri yasak bölgeler ve
güvenlik bölgeleri
yönetmeliği görüşleri
• Tahsisler (Mera, Hazine)
• İletim hattı ve ÇED
• Katkı payı anlaşması
• Bağlantı anlaşması
• Kamulaştırma (hat)
• İnşaat izni
• Kabul/işletme
124
Ölçümler
• Son 3 yıl içinde elde edilmiş en az 1 yıl
süreli rüzgar ölçümü.
Değişken
Cihaz
Rüzgar hızı
Rüzgar hız ölçer, Anemometre
Rüzgar yönü
Rüzgar yön ölçer
Hava sıcaklığı
Hava sıcaklık ölçer, Termometre
Bağıl nem
Bağıl nem ölçer
Hava basıncı
Basınç ölçer, Barometre
• Direk en az 60 metre olmalı.
• Bunlar gibi birçok bilgi mevzuatta
detaylıca belirtilmiştir.
125
ÇED Süreci
ÇED
gereklidir
Kurulu güç ≥ 50 MW
Kurulu güç 10-50 MW
Kurulu güç 10 ≤ MW
5 yıl
içerisinde
yatırım
başlanır
ÇED
gerekli
değildir
ÇED
süreci
başlatılır.
ÇED
gereklidir
ÇED
süreci
başlatılır.
Bakanlık/Valilik
PTD’yi uygunluk
yönünden inceler,
eksiklikleri proje
sahibinden ister.
Valilik tarafından
proje ile ilgili karar
verilir ve ilgililere
duyurulur.
Kaynak: EMO
Belirtilen eksiklikler ve ilave
alınması gereken kurum
görüşleri tamamlanarak
PTD tekrar
Bakanlık/Valiliğe sunulur.
İnceleme
değerlendirme süreci
126
Proje Geliştirme Süreci
Proje
çıkarımı
Önlisans
Lisans
Finans
İnşaata
Hazırlık
İnşaat
ve
Kurulum
Kabuller
İşletme
ve
Bakım
127
Yatırım Maliyeti Tablosu
İş Kalemleri
Türbin
Şebeke Bağlantısı
Konstrüksiyon
İnşaat Altyapı
Mühendislik
Kurulum
Güvenlik & Kontrol Sistemleri
Arazi Bedeli
TOPLAM
Yatırım Tutarındaki Pay 1 MW lık Sistem Örneği
70%
€ 800,000
12%
€ 150,000
5%
€ 60,000
5%
€ 60,000
3%
€ 50,000
1%
€ 20,000
1%
€ 15,000
3%
€ 45,000
100%
€ 1,200,000
+ bakım ve onarım maliyetleri
+ finansman maliyetleri
+ sigorta maliyetleri
Tahmini rakamlar kullanılmıştır
128
YEKDEM
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destek Mekanizması
• 10 yıllık devlet alım garantisi
• Yerli katkı ilaveleri 5 yıl süreyle geçerli
• 31 Aralık 2020’ye kadar devreye girmiş/girecek tesisleri
kapsamaktadır.
YE Kaynağı
Hidroelektrik
Rüzgar
Jeotermal
Biyokütle
Güneş
YEKDEM
[USD cent/kWh]
7.3
7.3
10.5
13.3
13.3
Yerel Üretim
Kanat
Jeneratör ve güç elektroniği
Türbin kulesi
Rotor ve nasel gruplarındaki
mekanik aksamın tamamı
En fazla toplam
Durak, Saffet. Jeotermal Enerjiye İlişkin Yasal Düzenleme ve Destekler. Haziran 2011. ICCI.
Yerli Katkı İlavesi
[USD cent/kWh]
0.8
1.0
0.6
1.3
3.7
129
Proje Geliştirme Süreci
Proje
çıkarımı
Önlisans
Lisans
Finans
İnşaata
Hazırlık
İnşaat
ve
Kurulum
Kabuller
İşletme
ve
Bakım
130
TurSEFF Kapsamında Rüzgar
Rüzgar enerjisi
santralleri
Kredi tutarı
[EUR]
Yatırım
tutarı
[EUR]
Yıllık elektrik
üretimi
[MWh/yıl]
Yıllık karbon
tasarrufu
[tCO2eq/yıl]
Kurulu güç
[MWel]
Yıllık kazanç
[EUR/yıl]
TOPLAM
14,616,546
29,531,518
68,388
39,867
24
4,760,359
131
132
Teşekkürler
Asmadalı Sokak No:27
Koşuyolu / Kadıköy
34718 İstanbul / Türkiye
Tel: +90 216 340 0020
Fax: +90 216 339 2444
www.turseff.org
133
EV&YE Eğitim Semineri
İzmir, 1 Haziran 2016
Mustafa YAŞAR
Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Programı
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY
DÜNYA’DA PV PİYASASI
135
Güneş Potansiyeli Atlası
Dünya
136
Dünya’da PV Kurulu Güç
Ülkelerde kişi başına düşen GES kurulu gücü
EPIA Global Market Outlook 2014
137
Dünya’da PV Kurulu Güç
Bölge bazında son yıllarda yapılan GES kurulumları
Solar Power Europe, 2015
138
Dünya’da PV Kurulu Güç
Ülkelerde kişi başına düşen GES kurulu gücü - Avrupa
•
•
•
•
Almanya 436 W
İtalya 294 W
Yunanistan 229 W
Türkiye 4 W
139
TÜRKİYE’DE PV PİYASASI
140
Güneş Potansiyeli Atlası
Türkiye
GEPA
141
Türkiye Elektrik Tüketimi
20 yıllık Öngörülen Tüketim Grafiği
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2012
142
Türkiye’de Enerji Yatırımı
74,627 MW
178,000 MW
39,910 MW
410 MW
%0.5
• 2016 Dünya GES Kurulu Güç
• Nisan 2016 Almanya GES Kurulu Güç
• Nisan 2016 Türkiye GES Kurulu Güç (556 santral)
• 2015 Türkiye GES payı
10,000 MW
%3
• Nisan 2016 Türkiye Toplam Kurulu Güç (1,738 santral)
• 2030 Türkiye Hedef GES Kurulu Güç (min)
• 2023 Türkiye GES payı (minimum)
*TEİAŞ, Fraunhofer, Solar Power Europe 31 Mayıs 2016
143
TurSEFF – GES – İzmir
2,041
• TurSEFF Başvurusu
1,251
• TurSEFF GES Başvurusu
215
64
7
• TurSEFF Ege Bölgesi GES Başvurusu
• TurSEFF İzmir GES Başvurusu (~57MW)
• TurSEFF İzmir GES Finansmanı (~€1.84 M)
144
TurSEFF GES Başvuru Haritası
Göstergeler
€0
€1-€5,000,000
€5,000,000-€25,000,000
€25,000,000-€50,000,000
€50,000,000+
145
TurSEFF GES Finansman Haritası
Göstergeler
0 MW
0 - 1 MW
1 - 10 MW
10 - 25 MW
25 MW +
146
Güneş’in Paraya Dönüşümü
$
Proje yerine
ait ışınım
verisi
• Yerel ölçümler
• NASA
• Enterpolasyon
Sistem
özellikleri ve
yerleşim
bilgisi
• Kurulu güç
• Eğim
• Güneş izleme
Verim
faktörleri
•
•
•
•
Panel
Invertör
Gölgelenme
İklim ve mikro
koşullar
YEKDEM
veya Elektrik
Satış Fiyatı
Operasyonel
ve Bakım
giderleri
• 13.3 Dolar
Cent
YEKDEM
• Öztüketim için
kullanılan fiyat
• Dağıtım bedeli
• Bakım
giderleri
• Güvenlik
masrafları
Üretilen
Elektrik
Brüt
Gelirler
Diğer
giderler
• Sigorta
• Finansman
Net
Gelirler
147
Teşvikler
YEKDEM
• 10 yıl alım garantisi
• 5 yıllık yerli ürün teşviği
EKİPMAN
29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı kanun hükmü
USD cent/kWh
Baz teşvik
13.3
EK YERLİ ÜRÜN TEŞVİĞİ (+)
%55 yerli ürün
Fotovoltaik hücreler
3.5
Fotovoltaik panel
1.3
Cam
%20
Çerçeve
%15
Konstrüksiyon
0.8
Hücre Koruyucu Sarma/Kaplama Malzemesi
(Enkapsulant)
%20
Inverter (evirici)
0.6
Alt koruyucu Tabaka (Back Sheet)
%20
Kablo bağlantı Kutusu ( junction box)
%20
Güneş ışını odaklama cihazı
0.5
Akım Taşıyıcı İletken Şerit
%5
148
Lisanssız için Başvuru Süreci
149
Lisanssız Projeler
Avantajlar
• 1MW ve altı için lisansa gerek yok
• Öz tüketim durumunda  tüketici fiyatı üzerinden tasarruf
• Türkiye'nin bir çok bölgesinde karlı yatırım imkanı
Dezavantajlar
• 10 yıllık alım garantisinden sonraki belirsizlik, serbest piyasaya elektrik
satamama  esnek değil
• Yavaş işleyen bürokrasi  piyasadaki belirsizlikler
• Küçük yatırımlar için de uzun başvuru süreci  karışık süreç küçük
yatırımları engelliyor
150
Yönetmelik Değişikliği
19 Kasım 2015
• 19 Kasım 2015’de yayınlanan Tebliğ’e göre,
güneş panelleri Ekonomi Bakanlığınca (İthalat
Genel Müdürlüğü) düzenlenecek gözetim belgesi
ile ithal edilebilecek
• Panel üreticisi yabancı firmanın Gözetim Belgesi
(6 ay geçerlilik) yok ise yatırımcılar vergiye tabii
olacak (Kilo başına $35 üzerinden %18)
• Yatırım teşvik belgesi bulunan yatırımlarda, bu
şart aranmayacak
151
Yönetmelik Değişikliği
23 Mart 2016
• Herhangi bir gerçek veya tüzel kişiye ve söz konusu
gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı olarak
ortak olduğu tüzel kişilere ve bu kişilerin kontrolünde
olan tüzel kişilere tüketim tesisi sayısına bakılmaksızın
azami 1 MW
• 23 Mart itibari ile, Geçici kabül yapılana kadar veraset
dışında pay devri yasaklanması,
• Üretim tesislerinin kurulu gücü, ilgili üretim tesisi ile
ilişkilendirilecek tüketim tesisinin bağlantı sözleşme
gücünün otuz katından fazla olamaması kuralı.
152
Yönetmelik
Lisanslı
• Lisanslı
– 1 MW üstü projeler
– Haziran 2013’te
600 MW ihale
– Alıcılar belli oldu
– Bir sonraki ihale
Ekim 2017’de
bekleniyor (resmi
değil)
– Hedef 3 GW kurulu
güç
153
Yönetmelik
Lisanslı
• Kesişen/çakışan projelerden en yüksek Katkı Payı teklifi veren proje
kazanır
• Bağlantı hakkı eden şirkete yarışma sonucu tebliğ edilir ve 15 gün
içerisinde Katkı Payı Anlaşması başvurusu yapmak üzere TEİAŞ’a
başvurur.
• Şirket 3 yıllık toplam Katkı Payı tutarı kadar kesin ve süresiz
Teminat Mektubu’nu TEİAŞ’a sunar.
– Bağlantı hakkı elde edemeyen şirketlerin Teminat Mektupları iade edilir
• EPDK’dan önlisans alan şirket, önlisans tarihinden itibaren ilk 3 ay
içerisinde TEİAŞ ile Katkı Payı Anlaşması imzalamalıdır
• Üretim tesisinin ilk ünitesinin geçici kabulünün yapıldığı tarihi takip eden
ilk Ocak ayından başlamak üzere 3 yıl içerisinde ve yıllık eşit
taksitlerle TEİAŞ’a ödenir.
154
PAKET
0
1
TARİH
BÖLGE
Şırnak
12-May-14 Muş
Hakkari
Erzurum
12-May-14
Elazig
Siirt, Batman, Mardin
Sanliurfa, Diyarbakir
Yönetmelik
Lisanslı
Antalya - 1
Antalya Akseki
2
29-Jan-15
Muğla, Aydın
Denizli
Burdur
Konya - 1
3
30-Jan-15
Konya - 2
Nigde
4
28-Apr-15
Kayseri
Adana
Sivas
Van - Ağrı
5
29-Apr-15
Kahramanmaras, Adıyaman
Malatya, Adıyaman
Bitlis
Karaman
6
KAPASİTE PROJE KAPASİTESİ
[MW]
[MW]
7.0
7.00
9.0
9.00
21.0
21.00
5.0
4.90
8.0
8.00
9.0
9.00
7.0
7.00
18.61
29.0
10.29
23.40
29.0
1.60
4.00
20.0
14.00
5.00
18.0
10.00
3.00
6.00
26.0
20.00
5.00
9.90
46.0
18.00
13.10
6.00
9.98
9.98
46.0
9.80
8.00
2.24
26.0
9.00
15.00
25.0
10.00
9.0
9.00
9.0
9.00
9.95
9.95
77.0
9.95
45.00
20.00
7.00
27.0
10.00
26.96
9.95
22.0
10.00
5.00
16.0
16.00
4.88
38.0
38.00
35.0
35.00
18.0
18.00
30-Apr-15
Mersin
Isparta, Afyon
KAZANAN
PARK TEKNİK ELEKTRİK MADENCİLİK TURİZM SANAYİ TİCARET A.Ş.
ENERJISA ENERJİ ÜRETİM A.Ş
VAN ENERJI A.S.
HALK ENERJI
SOLENTEGRE ENERJI YATIRIMLARI SANAYI VE TICARET ANONIM ŞIRKETI
RA GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET
DEGUN ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş
RES ANATOLİA HOLDİNG A.Ş.
BALTECH ENERJİ ÜRETİM PAZARLAMA SAN. TİC. A.Ş.
GÜN GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş.
BOLAYIR ENERJİ SAN. VE TİC. A.Ş.
GES GRUP YAT. EN. VE EL. ÜRT. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
ERGÜN ENERJİ ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş.
DALSAN ENERJİ ÜRETİM VE İŞLETMCİLİK A.Ş.
RENOE ENERJİ YATIRIM BİLİŞİM TEK.SAN.TİC. A.Ş.
GÜNERJİ ELEKTRİK SİSTEMLERİ SAN.TİC. LTD.ŞTİ.
METGES ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM TİC.LTD.ŞTİ..
FERNAS ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
SBD ENERJİ ÜRETİM VE TİC.LTD.ŞTİ.
ME-SE ENERJİ YATIRIM İNŞ.TUR.TİC.LTD.ŞTİ.
ZORLU ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
LE GÜNEŞ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
HASEN ENERJİ ÜRETİM VE TİC.LTD.ŞTİ.
YAYSUN ELEKTRİK İNŞAAT ENERJİ TURİZ TARIM HAYV.SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
MT DOĞAL ENERJİ ÜRETİM A.Ş.
AFTA ENERJİ ÜRETİM SAN. VE TİC.A.Ş.
AAB ENERJİ ÜRETİM TAR.ÜR.GI.İNŞ.SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
SOLANA ENERJİ A.Ş.
CINGILLI ORGANİK TARIM İŞL. A.Ş.
ÖZKOYUNCU ENERJİ ÜRETİM SAN. TİC. A.Ş.
ULUDER ELEKT. ÜRET. A.Ş.
ATEN ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
YBT ENERJİ ELEKTRONİK İNŞAAT SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
OMİCRON GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. LTD. ŞTİ.
OMİCRON GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. LTD. ŞTİ.
PSİ GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET A.Ş.
GÜN GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş.
TUŞBA EN. ÜR. PAZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.
KAROMAD MADENCİLİK İNŞ.ELEKTRİK MALZ.MAKİNE NAKLİYE TİC. VE SAN. LTD.ŞTİ.
ULUDER ELEKT. ÜRET. A.Ş.
SOLAR VENTURES SARL EN. YAT. SAN. VE TİC. A.Ş.
İOTA GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET LTD. ŞTİ.
ÖZGÜÇLÜ ENERJİ SAN. VE TİC. A.Ş.
DESUN EN. ELEK. ÜR. A.Ş.
ALAGES ELEKTRİK ÜRETİM LTD. ŞTİ
TEKNAR ENERJİ ÜRETİM A.Ş
TEKSİN ENERJİ ÜRETİMİ SAN. VE TİC. A.Ş.
ILGAZ ELEKTRİK ÜRETİM VE DAĞITIM LTD. ŞTİ.
VEKTÖR ENERJİ ÜRETİM A.Ş
TEKLİF
TOPLAM TUTAR
[TRY/MW]
[TRY]
TRY 0
TRY 0
TRY 0
TRY 0
TRY 0
TRY 0
TRY 68,000
TRY 333,200
TRY 827,000
TRY 6,616,000
TRY 611,500
TRY 5,503,500
TRY 1,591,000
TRY 11,137,000
TRY 1,503,000
TRY 27,970,830
TRY 1,040,000
TRY 10,701,600
TRY 1,140,000
TRY 26,676,000
TRY 1,112,000
TRY 1,779,200
TRY 1,591,080
TRY 6,364,320
TRY 1,257,000
TRY 17,598,000
TRY 1,606,000
TRY 8,030,000
TRY 1,450,000
TRY 14,500,000
TRY 1,260,000
TRY 3,780,000
TRY 1,723,670
TRY 10,342,020
TRY 1,515,072
TRY 30,301,440
TRY 2,510,000
TRY 12,550,000
TRY 2,153,000
TRY 21,314,700
TRY 1,756,055
TRY 31,608,990
TRY 1,602,000
TRY 20,986,200
TRY 2,510,000
TRY 15,060,000
TRY 2,053,000
TRY 20,488,940
TRY 2,053,000
TRY 20,488,940
TRY 2,026,127
TRY 19,856,045
TRY 1,914,000
TRY 15,312,000
TRY 1,713,000
TRY 3,837,120
TRY 2,720,000
TRY 24,480,000
TRY 2,511,051
TRY 37,665,765
TRY 1,957,000
TRY 19,570,000
TRY 2,004,999
TRY 18,044,991
TRY 1,888,008
TRY 16,992,072
TRY 2,960,000
TRY 29,452,000
TRY 2,960,000
TRY 29,452,000
TRY 2,960,000
TRY 29,452,000
TRY 1,915,000
TRY 86,175,000
TRY 1,665,000
TRY 33,300,000
TRY 2,345,000
TRY 16,415,000
TRY 2,118,000
TRY 21,180,000
TRY 2,100,000
TRY 56,616,000
TRY 2,960,000
TRY 29,452,000
TRY 2,311,000
TRY 23,110,000
TRY 2,200,000
TRY 11,000,000
TRY 150,000
TRY 2,400,000
TRY 2,711,000
TRY 13,218,836
TRY 2,555,000
TRY 97,090,000
TRY 2,417,000
TRY 84,595,000
TRY 2,756,169
TRY 49,611,042
155
Lisanslı Projeler
Avantajlar
• 49 yıllık lisans hakkı ile FIT’den de serbest piyasaya elektrik
satışından da faydalanabilirler  bu esnek ve karlı bir yapı
• İlk yatırım maliyeti daha düşük (EUR/kW)  düşük CAPEX
• Potansiyeli yüksek bir piyasa
• Enerji açığına katkı
Dezavantajlar
• EPDK’dan alınması gereken lisans  lisans sürecindeki belirsizlikler
• Yeni bir piyasa  çok uzun süren lisans süreci: 600 MW lisans verildi ama
santraller devrede değil
• Projenin karlılığı yapılan bölgeye göre değişiyor  çok yüksek katkı payları
156
Yönetmelik
Lisanssız
• Elektrik Dağıtım Şirketi’ne (EDAŞ) abonelik
gerekiyor (bir tüketim noktası = 1MW)
• EDAŞ’ın izni ile 1 MW altı kurulu güç
• Şebekeye bağlı değil ise sınır yok
• Devlete satışta
– 2020 Aralık sonuna kadar yapılan başvurularda:
• 10 yıl alım garantisi
• kWh başına 13.3 Dolar cent ödeme (teşvikler)
157
Elektrik Dağıtım Şirketleri
158
SWOT Analizi
GÜÇLÜ YÖNLER
ZAYIF YÖNLER

Yüksek potansiyel


Düşük yatırım maliyeti (son 10 yılda %75 azalma) 

Teşvik (kWh başına en yüksek)
Teknolojik arka plan
Kaotik pazar, tecrübesiz kurulumcular

Yönetmelik (ve politik riskler)

Teknik altyapı (iletim ve dağıtım hatları)

Teşvik (komşulardan düşük, belirsizlik)
TEHDİTLER
FIRSATLAR

Sürekli artan talep, büyüyen ekonomi

Dağıtımın özelleştirilmesi – haksız rekabet

Seragazı emisyonunu azaltma

Enerji fiyatlarının düşmesi

Jeopolitik konum

Düşük kalite ekipmanların çokluğu

Karbon piyasasının olası kurulumu

Diğer tür enerji yatırımlarının rekabeti

Finans sektörünün ilgisi
159
TEKNOLOJİ
160
PV Teknolojileri
PV
Materyaller
Kristalin
Silikon
Monokristalin
İnce Film
Polikristalin
Amorf Silikon
(a-Si, TF-Si)
Kadmiyum
Tellürid
(CdTe)
Bakır
İndiyum
Galyum
Diselenid
(CIGS)
161
Mono vs Poli
• Fiyat
– Mono ↑
– Poli ↓
• Verim
– Mono ↑
– Poli ↓
• Boyut
– Mono ↓
– Poli ↑
• Ömür
– Mono ↑
– Poli ↓
• Polikristalin sektörü gün geçtikçe gelişme kaydediyor.
• Zaman geçtikçe polikristalin performansının
monokristaline yaklaşması bekleniyor.
162
İnce Film
• Kristalin silikon uygulamalarına göre çok daha ince.
• Işığı daha iyi emmesine rağmen verimi genel olarak
daha düşük.
• Ucuz.
• Hızlı gelişiyor
163
İnvertör Çeşitleri
• Merkezi
– Avantajlar
• Düşük maliyet
• Kanıtlanmış teknoloji
• Büyük sistemlerde
daha uygun
– Dezavantajlar
• Farklı açı ve yerleşim
için uygun değil
• Arıza durumunda
sistemin durması
• Dizi
– Avantajlar
• Düşük bakım onarım
• Modüler yapı sayesinde
esnek dizayn
• Sadece arızalı dizinin
durması
– Dezavantajlar
• Yüksek maliyet
• Daha çok alan ve bağlantı
noktası
164
Önemli Parametreler
Panel
üreticisi
• Tipi?
• Sertifikalar
•IEC 61215 veya 61646
•IEC 61730
•IEC 61701 (Deniz kenarı
için)
• Referanslar
Invertör
üreticisi
Sistem kayıpları
• Tipi?
• Referanslar
EPC (mühendislik)
Firması
• Referanslar
• Sertifikalar
• Tecrübe
• Hizmetler
• Çalıştığı tedarikçiler
165
Sistem Kayıpları
166
Risk Elementleri
EPC
Yatırımcı
Projelendirme
İnşaat/Projelendirme
• Tecrübe, referans
• Kredibilite
• Risk profili
• Taahhüt
• Kredibilite
• Risk profili
• Arazi (marjinal) veya çatı statiği uygunluğu
• Yatırım bedelinin doğru hesaplanması
• Kapasite izni ve diğer izinler
• Üstlenici – referans
• Olası gecikemeler
167
Risk Elementleri
Güneş verileri
• Kaynak
• Belirsizlik, doğrulama
Doğa olayları
Hava şartları
•
•
•
•
Teknoloji
Yönetmelik ve
Piyasa riskleri
Gece
Bulutlanma, gölgelenme
Yüksek sıcaklıklar, kum fırtınaları, kar yağışı
İklim ve mikro koşullar
• Elde kalmış 0 ürünler
• Garantisi olmayan, üreticisi batmış ürünler
• Sertifikasız ürünler
• Olası değişimler
• Gelecek?
• Faiz oranı, fiyat dalgalanmaları vb.
168
EPC SEÇİMİ
169
EPC
• Engineering Procurement
Construction
– PV santralin kurulumundan
sorumlu firma
• Önemli noktalar
– Referanslar (Yerli, yabancı)
– Mühendislik Deneyimi (İzinler,
kurulum)
– Sertifikalar (İSG, Hizmet
Yeterlilik, Kalite Yönetimi)
– İşletme Bakım Hizmetleri
170
EPC
• Önemli noktalar
–
–
–
–
–
Teknik Personel Sayısı (Arıza durumunda müdahale)
Finansal Durumu
Performans Garanti Anlaşması
Çalıştığı tedarikçiler (Ürün kalitesi, elde kalan paneller)
600’den fazla firma!
171
ÖRNEK ÇALIŞMALAR
172
173
174
TEŞEKKÜRLER
TurSEFF Proje Ofisi
Asmadalı Sokak No:27
Koşuyolu / Kadıköy
34718 Istanbul / TÜRKİYE
Tel: +90 216 340 00 20
www.turseff.org
DESIGNED BY
SUPPORTED BY
IMPLEMENTED BY