Bülten 2 - Güney Azerbaycan`ın Mayıs

GÜNEY AZERBAYCAN’NIN
MAYIS-HAZİRAN MİLLİ
AYAKLANMASI
Öfke susta...……………
susta...……………
Hınç pusuda oldukça
Kim öldü der bize…………Kim
bize…………Kim öldü der bize...
Bülten II:
Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu-Türkiye
Email: [email protected]
Güney Azerbaycan’da
Kanlı Mayıs Olayları
İran’daki Türkleri aşağılayan bir karikatürün yayınlanması ülkenin
kuzey batısında ayaklanmaya neden oldu. Güney Azerbaycan’ın farklı
bölgelerinde gerçekleştirilen protestolarda yüz binlerce bölge halkı
İran Gazetesi’nin yayıncılarına itirazlarını bildirmekle beraber İran’da
yaşan Türklere karşı yapılan ayırımcı politikaları protesto ettiler.
Gösterilerde çıkan çatışmalar, bir çok göstericinin yakalanması, çok
sayıda insanın şehit düşmesi veya yaralanması, söz konusu gazetenin
kapatılması, karikatürist ve sorumlu müdürün hapse atılması ve kültür
bakanı hakkında gen soru açılması için imza toplanması protestoların
ilk sonuçlarındandı. Aslında bu olaylarda yayınlanan karikatür sadece
bardağı taşıran son damlanın rolünü
oynadı. Temel neden
Azerbaycan Türklerinin 80 yıldan beri birikmiş siyasi, ekonomik ve
kültürel istekleriydi.
Olayların Başlanması
12 Mayıs 2006 günü İran devletinin resmi haber ajansı İRNA’ya
bağlı İran gazetesinin İran-i Cuma ekinde “Hamamböceklerinin bizi
böcekleştirmemeleri için ne yapmalıyız?” başlıklı bir yazı yayınlandı.
Yazı birkaç karikatürde içeriyordu. Karikatürlerin birinde bir çocuk
hamamböceğinden Frasça bir şeyler sormaktadır, fakat hamamböceği
çocuğun konuşmalarından hiçbir şey anlamıyor ve Türkçe “Ne?” diye
soruyordu. Yazıda ise, böcekler (Türkler) Acemlerin dışkısından
beslenen ve nüfusunun artmasının engellenmesi, soylarının yok
edilmesi
gereken,
‘dil’den
anlamadıkları
………………………………………………………………………..1
için müzakere masasına bile oturtulamayacak denli aşağılık parazit
yaratıklar olarak betimlenmekteydi. Bu aşağılayıcı yazı ve karikatür
Türklerin sert tepkisine neden olmuş ve yazının yayınlanmasının ertesi
günü Türk öğrenciler Tebriz Üniversitesi’nde ve daha sonraki günlerde
Urumiye, Zengan, Erdebil ve
Tahran üniversitelerinde protesto
gösterileri
düzenleyip
grev
başlatarak gazete ve yayıncıların
cezalandırılmasını istediler. Yalnız
İran Gazetesi konunun ciddiyetini
kavramayıp özür dilememekte
direndi, daha sonra yayınladığı
özür
dileme
yazısı
ise
Azerbaycanlı öğrencilerin öfkesini
dindirecek içerikte değildi. Bu yazı
özür mektubundan daha fazla
yukarıdan aşağıya yazılmış bir öğüt mektubuydu. Böylece protestolar
gitgide çeşitli kentlere yayıldı ve kitle içinde genişledi. İran İslami Şura
Meclisi’nde de Türk kökenli milletvekilleri birtakım itiraz konuşmaları
yaptılar. Protestocuların Kültür Bakanı’nın özür dilemesi isteğine
rağmen Kültür Bakanı Saffar HERENDİ’nin susması gösterilerin
boyutunu daha da büyüttü, böylece Azerbaycan bölgesi kaosa girmiş
oldu.
Zencan Kentindeki Protestolar
Azerbaycan’ın en güneyinde bulunan Hamse bölgesinin merkez
kenti olan Zencan, İran Gazetesi’nin yaptığı insanlık dışı fiiline,
Azerbaycan’ın ilk tepki gösteren şehri olmuştur. 80 seneden beri resmi
il bölmelerine göre Zencan’ı Azerbaycan’ın ana parçasından ayıran
Fars şovenizmi her ne kadar Zencan’ın artık Türk ve Azerbaycan
…………………………………………………………………………2
kimliğinden uzaklaştığını düşünse bile uyanık ve cesur Zencan halkı
Azerbaycan Türk kimliğine yapılan hakarete tüm
Azerbaycan kentlerinden daha önce tepki göstererek hala kendi
öz kimliğine sıkı sıkıya bağlı olduğunu ispatladı ve böylece Fars
şovenizmini hayal kırıklığına uğrattı. Zencan bir daha hâlâ
Azerbaycan Türk milletinin alınmaz ön kalesi olduğunu yüksek sesle
herkese duyurdu. Zencan’da binlerce gösterici tarafından atılan
“Zencanlı uyanıktır, Azerbaycan’a dayanaktır!” ve “Türk milleti var;
olsun düşmanlar
har
(rezil)
olsun!” sloganlar
bu iddiada hiçbir
kuşku
yeri
bırakmamıştır.
İran
Gazetesi’nin
Türkleri
aşağılamasının
hemen
ertesi
günü
Zencan
Üniversitesi’nde
itiraz
sesleri
yükselmiştir.
Özellikle Zencan Üniversitesi Öğrenci Derneği’nin takdire değer
çeviklikle organizasyona başlaması sonucu iki gün gibi kısa bir süre
içerisinde üniversite kampusunda geniş çaplı öğrenci grevleri
başlamıştır. 15 Mayıs Pazartesi başlayan grevler 19 Mayıs’ta
öğrencilerin baskısı sonucu üniversite yönetiminin tüm dersleri tatil
ilan edilmesiyle doruğa ulaşmıştır. Sürekli bir şekilde protestoları
devam ettiren ve art arda açık tribün konuşmaları düzenleyip dizi
halinde bildiriler yayınlayan öğrenci kuruluşları tüm öğrencileri ve
Zencan halkını protestoya katılmaya çağırmıştır. Öğrenciler
tarafından yapılan açık tribün konuşmalarında ve yayınlanan
……………………………..…………………………………………3
bildirilerde artık tüm Azerbaycan üniversitelerinde başlamış olan
gösterilerde olduğu gibi sivri bir dille İran Gazetesi kınanmış, Kültür
Bakanı’nın özür dilemesi istenmiş ve bunların yanı sıra Azerbaycan
milletinin siyasi, ekonomik ve kültürel hakları açık şekilde talep
edilmiştir .
19 Mayıs Cuma günü Zencan halkı cuma namazından sonra
şehrin merkezi meydanı olan Sebze Meydanı’na toplanan yoğun bir
kalabalık olarak Azerbaycan ve Türk diline destek içerikli sloganlar
atarak medeni şekilde itirazını ve taleplerini dile getirmiştir. Polis ve
çevik kuvvetin gözetimi altında gerçekleştirilen yürüyüş üç saat devam
etmiştir. Her hangi bir gerginliğin yaşanmadığı yürüyüşte Zencan
Cuma İmamı (İran dini lideri il özel temsilcisi) halka eşlik ederek
yaptığı konuşmada İran Gazetesi’ni ciddi biçimde kınamıştır.
24 Mayıs Çarşamba günü Zencan halkı ikinci bir yürüyüşe
çıkarak Tebriz’de halkın üzerine ateş açılmasını kınamış, yanlış
davranışlarıyla kanlı olaylara yol açan polis, devrim muhafızları ve
valilik üst düzey yetkililerinin yargılanmasını istemişler. Kentin kalbi
konumunda olan Kapalı Çarşı esnaf tarafından gösteriye destek amaçlı
olarak kapatılmıştır.
Sebze Meydanı’ndan başlayarak Sadi Kavşağı yönünde devam
eden topluluk Kültür Bakanı’nın istifası ve Cumhurbaşkanı’nın özür
dilemesini istemiştir. Yürüyüşte atılan sloganlardan bazıları şöyledir:
“Türk dilinde medrese, medrese (okul)”
“Haray haray men Türk’em!”
“Tebriz başın sağ olsun!”
“Zencanlı uyanıktır, Azerbaycan’a dayanaktır!”
“Türk milleti var olsun, düşmanları har (rezil) olsun!”
“Ölüm olsun Fars şovenizmine!”
Hoy Gösterileri ve Kanlı Olayların Başlangıcı
Bütün Azerbaycan üniversiteleriyle bir zamanda Hoy Üniversitesi
de öğrenci protestolarına sahne olmuştur. Yalnız protesto dalgası çok
………………………………….………………………………………4
hızlı bir şekilde üniversiteden kente ulaşmıştır. Şehir içinde protesto
gösterileri daha başlamadan önce şehrin önde gelen milli faalleri o
cümleden Bay İbrahim CAFERZADE ve Ali KADİMHANİ
tutuklanarak protesto önlenmeye çalışılsa da 20 Mayıs Cumartesi
öğleden sonra milli faaller ve öğrenciler öncüllüğünde Salmas
Caddesi’nde tahminen 6 bin kişilik bir toplulukla protesto yürüyüşü
başlanmıştır. Gitgide büyüyen topluluk şehir merkezine doğru
yönelince polis sıcak su püskürten itfaiye araçlarıyla topluluğu
dağıtmaya çalışmıştır. Yalnız halk, polis güçlerini bastırarak Merkez
Meydan’a doğru ilerlemeye devam etmiştir. Topluluk Merkez
Meydan’a yaklaştığında Gaybi adlı bir polis albayı doğrudan
müdahale emri vermiş ve böylece bir taraftan eli yalın halk ve diğer
taraftan cop ve göz yaşartıcı gaz kullanan polis arasında çatışma
yaşanmıştır. Çatışmalar sonucu onlarca kişi yaralanmış ve çok sayıda
vatandaş tutuklanmıştır. Medeni bir şekilde yürüyüşü devam ettirmek
isteyen halka polisin yersiz müdahalesi sonucu yaşanan gergin anlar
gelecek günlerde Azerbaycan’ın bir çok kentinde yaşanacak olan
kanlı olayların ilk sahnesi ve başlangıcı olmuştur.
……………………………………………………………………….5
Tebriz’de Yaşanan Olaylar
Azerbaycan’ın tarihi merkezi Tebriz, en büyük ve en şiddetli
olaylara sahne olmuştur. Gösteriler 22 Mayıs Pazartesi saat 15:30’da
Rastaküçe caddesinde ve Namaz Meydanı’nda başladı. Göstericiler
hiçbir ön plan olmadan slogan atarak Doğu Azerbaycan Valiliği’ne
doğru yürüyüş yaptı. Tebriz’in diğer tarafında bir sürü öğrenci de
mitinge katıldı ve Tebriz Üniversitesi karşısından sloganlar atarak milli
hakları savunduklarını dile getirdiler. Geniş halk kitlesi kentin iki
tarafını bitiştirirken güvenlik güçleri ve özel kuvvetler protestocuların
yürüyüşünü engelledi. İlk yarım saatte kalabalık 50 bin kişiyi aşmıştı.
Siyasi olaylarda önemli ağırlığı olan Tebriz Kapalı Çarşısı
protesto amacıyla kapalı ilan edildiği halde esnaf kendisi de harekete
katılmış bulunmaktaydı.
Kentin iki yakası arasındaki bağlantı kesilince Tebriz’in
merkezinde
olan
Rastaküçe ve Çarşı’ya
toplananlar Valilik ve
Tebriz Kaymakamlığı’na
doğru
yürüdü
ve
Valiliğin
karşısında
Türkçe sloganlarla itiraz
seslerini
duyurmaya
çalıştı.
Yerli
yetkililer
sessiz
kalırken
protestocular
güvenlik
kuvvetlerinin
yönlendirmesi ile Valilik karşısından dağılıp Milli Bank, Rastaküçe
caddesi, Şeriati Caddesi ve Emin Üçyolu’na doğru istikametini
değiştirdi.
…………………………….……………………………………………6
İtfaiye araçları
bir taraftan, çevik
kuvvetin saldırısı da
diğer
taraftan
mitingin
şiddete
yönelmesine, polisin
göz yaşartıcı gaz
atmasına
ve
göstericilerin taşla
karşılık vermesine
neden
oldu.
Protestocular
Tebriz’in
Saat
Meydanı’ndan
geçerek
Mansur
Dörtyolu, Abresan
ve
Tebriz
Üniversitesi’ne
doğru yürüdüler. Bu
güzergahta
da
polisle
arbede
yaşanırken
birkaç
kişi devlet dairelerini taşlamaya başladı. İstihbarat görevlilerinin
kameraları halk tarafından alınıp kırıldı.
Çevik kuvvetlerin saldırısına topluluk taşla karşılık verdi ve
motorculara saldırdı. Valilik karşısında rejimin sivil kuvvetleri göz
yaşartıcı gaz kullandı, polisin saldırısı sonucu onlarca kişi yaralandı
ancak halkın saldırısına karşı gerilemek zorunda kaldılar. İran bayrağı
aşağı indirildi. Gösteride devlet mensubu siviller özel mülklere zarar
vermeye çalışınca topluluğun tepkisiyle karşılaştı. Ayaklanma
sırasında bazı devlet daireleri kimliği belirsiz kişiler tarafından ateşe
verilmiş, birkaç devlet bankası, benzin istasyonu ve polise ait araçlar
yakılmıştır.……………………………………………………………
……………………………………………………………………… 7
Milli Bank ve Parsiyan Bankası ateşe verilirken halk …………Devlet
Radyo ve Televizyonu binasına girmeye çalışmış. Bazı haberlere göre
Hamas ve Lübnan Hizbullah’ının İran’daki kamplarında askeri eğitim
almakta olan güçleri devreye sokulmuş ve saldırılarda havadan halka
ateş açılmıştır.
“Azerbaycan yaşasın!”, “Azerbaycan bir olsun, merkezi Tebriz
olsun!”, “Azerbaycan milleti, çekmez böyle zilleti!”, “Karabağ
bizimdir, bizim olacak!”, “Türk dili ölen değil, Fars diline dönen
değil!”, “Haray haray men Türk’em!”, “Faşist gazete kapatılmalıdır!”,
“Ölüm olsun Apartayd’a!”, “Ölüm olsun Fars şovenizmine” gibi
sloganlar atıldı. Anayasanın değiştirilmesi, hükümetin istifası, Türk
dilinin resmileşmesi, Güney Azerbaycan’ın milli, kültürel sosyal ve
ekonomik sorunlarının giderilmesi göstericilerin sloganları arasındaydı.
Saat 22:00’den sonra kalabalık sayısının azalmasıyla halka saldırı
başlandı. Çatışmaların uç noktası Abresan semti ve Üniversite
çevresiydi. Abresan’da kalabalığa ateş açılmış ve birkaç kişi
yaralanmıştır. Gösteriye katılan birkaç öğretim üyesi de tutuklananlar
arasında. Görgü tanıklarının söylediğine göre her yerde silah sesleri
duyuluyordu ve birçok kişi polis ve sivil polislerin ateş açması sonucu
yaralandı ve görevliler tarafından meçhul noktalara götürüldü. Aynı
görgü tanıkları yaklaşık 5 kişinin güvenlik güçlerinin motosikleti
altında kaldığından ve ağır yaralandığından haber verdi. Birkaç kişinin
şehit edildiğine dair haberler vardır. En az 2 kişinin şehit olduğu
kesinleşmiştir. Gecenin geç saatlerinde emniyet güçleri üniversite
öğrenci yurtlarına geniş saldırılar düzenlemiştir.
Polisin saldırısı ve yağmura rağmen gecenin geç saatlerine dek
isyanlar devam etmiştir.
Kimi kaynaklara göre şehitlerin sayısı 5-10 arasında tahmin
edilmektedir. Olaylar sırasında 43 yaralı tespit edilmiş ve yaklaşık 300
kişi tutuklanmıştır. Ölen veya yaralananların taşınmasına müsaade
edilmemiştir. Tebriz’de fiilen sıkı yönetim hakimiyeti altında devlet
gece ile olay sırasındaki isyan izlerini yok etmeye ve kenti normal hale
getirmeye çalışmıştır.……….………………………………………
…………………………………………………………………………8
Gazetelerin Kapatılması
Merend Olayları
Olayların devam etmesi üzerine Azerbaycan’da bilgi aktarımını
aksatmak amacıyla Tebriz’de Neda-yi Azerabadgan ve Haydar Baba,
Urumiye’de Nevid-i
Azerbaycan gazeteleri
ve Şems-i Tabriz sitesi
kapatıldı
ve
bayilerdeki gazetelerin
kalan
sayıları
toplatıldı. Basın ve
Yayını
Denetleme
Kurulu,
G.
Azerbaycan’da
büyüyen gösterilerin
nedeniyle olağanüstü
bir
toplantıda
oy
çoğunluğu ile İran
Gazetesi’nin kapatılmasına karar verdi. Azerbaycan Bölge Başsavcısı
Firuzi bir basın toplantısında yerel gazetelerin kapatılması hakkında
her hangi bir bilgiye sahip olmadığını söylemesine rağmen İran
Gazetesi’nin kapatıldığını bildirdi. Diğer yandan İçişleri Bakanı
Mustafa PURMUHAMMED İran Gazetesi’nin yaptığını yasadışı ve
suç olarak nitelendirip Ülke Güvenlik Kurulu yetkili yargı
kurumlarından, yayınlanan yazının sorumlularına yasal yaptırım
kararı çıkarılmasını istedi. Gelişmelerin devamında ülkenin bilinen
karikatüristlerinden olan Mana NEYİSTANİ ve İran Gazetesi’nin
sorumlu müdürü Mehrdad KASIMİFER tutuklanarak hapse
gönderiliyor. Bu gelişmelerle bir zamanda Tebriz milletvekili İşret
ŞAİK Kültür Bakanı hakkında açılacak olan gensorudan haber verdi.
O, “Kültür Bakanı’nın özür dilemek istemediğinden dolayı meclisin
Azeri milletvekilleri gensoru tasarısını hazırlamış ve imza
toplamaktalar”
şeklinde
açıklama
yapmıştır.
…………………………………………………………………… .....9
Güney Azerbaycan’ın diğer kentleri gibi Merend şehrinde de
protesto
gösterileri
düzenlenmiştir.
Merend
Azad
İslami
Üniversitesi’nde düzenlenen mitingin ardından 23 Mayıs’ta 97 bin
nüfusu olan Merend kentinin merkez meydanında 20 bin kişilik bir halk
gösterisi gerçekleştirilmiştir. Milli faaller öncüllüğünde yapılan ve
medeni şekilde yürütülmek istenen bu gösteri polis ve çevik kuvvetin
müdahalesi sonucu çatışmaya dönüşmüş, Merend kenti kanlı olaylara
sahne olmuştur. Bu olaylarda bir çok vatandaş yaralanmış veya polis
tarafından tutuklanmıştır.
23 Mayıs’ta yapılan halk gösterisini karalamak amacıyla 24
Mayıs sabahı Merend Valiliği tarafından devlet yanlısı göstermelik bir
yürüyüş düzenlenmiştir. Fakat görgü tanıklarının verdiği bilgilere göre
yürüyüşe katılanların
sayısı
300
kişiyi
aşamamıştır. Bu gösteri
devlet
dairelerinden
zorunlu olarak getirilen
memurlardan
oluşmuştur.
Halkın
duygu
ve
hissiyatını
önemsemeyen
ve
halktan gözdağı almak
isteyen valiliğin yanlış
davranışı halkı tekrar
karşı atağa geçirmiştir. 24 Mayıs öğleden sonra saat 16:00’da Merend
halkı tekrar şehir merkezinde toplanmış, gerçekleştirdiği daha büyük
bir gösteride tüm Azerbaycan’da atılan sloganları dile getirerek kendi
milli isteklerini bildirmiştir O cümleden “Haray haray men Türk’em”,
“Tebriz’de kan akıyor, dünya uzaktan bakıyor!”, “Türk’ün dili ölen
değil, Fars diline dönen değil!” vb.…………………………………10
sloganları atılmıştır. Yalnız polis göstericileri dağıtmak amacıyla cop
ve göz yaşartıcı gaz kullanmış ve halkın direnmesi sonucu yine de
şiddet yaşanmıştır. Bu şiddet olaylarında bir bayan dahil çok sayıda
insan gözaltına alınmış ve birçok kişi de yaralanmıştır. Çatışmalar
sırasında mühendis Mecit MÜEZZİN isimli bir vatandaş başından
almış olduğu bir cop darbesi sonucu beyin kanaması geçirerek şehit
düşmüştür. Merend’de geçici olarak tutuklananlar veya halen tutuklu
bulunan bazı vatandaşların isimleri şöyledir:
Hüseyin ALİZADE, Hamid MUHAMMEDPUR, Mehdi
HÜSEYİNZADE, Gulamrıza BABAİ, Mesud HABİBVEND, Ali
OCAKZADE.
Urumiye Olayları
Güney Azerbaycan’ın ikinci büyük şehri ve Batı Azerbaycan
ilinin merkezi olan Urumiye, 16 Mayıs’ta protestolara katıldı. Bu
tarihte Urumiye Üniversitesi’nde 1,500 kişilik bir öğrenci gösterisi
gerçekleşti. Bu gösteride diğer gösteriler gibi Azerbaycan Türklerini
aşağılayan yazı ve karikatürden yola çıkarak Azerbaycan’ın kültürel,
ekonomik ve siyasi hakları talep edildi. Olayların hızla büyüdüğü
Urumiye’de 19 Mayıs’ta 3,000 kişilik bir topluluk İran Gazetesi’nin
Urumiye bürosu önünde gösteri yapmış, büroya saldırarak bir kısmını
ateşe vermişti. Bu olayda polis göstericilere müdahale etmemiş,
topluluk kendiliğinden dağılmıştı. Urumiye’de bu olaydan sonra İran
Gazetesi’nin satışı ambargo edilmiştir ve bayiler gazeteyi satmaktan
imtina etmiş, camlarına “Bu ülkenin Türklerine hakaret ettiğinden
dolayı bu mekanda İran Gazetesi satılmamaktadır!” şeklinde yazılar
asmışlardır.
21 Mayıs’ta 500 kişilik bir gösteri grubu polis tarafından dağıtılmıştır.
Tebriz’deki büyük halk gösterisinden bir gün sonra 23 Mayıs’ta
Urumiye’de gerginlik doruğa ulaşmıştır. Bu günde daha önceden milli
faaller tarafından şehirde dağıtılan bildirilerle gösteriye çağırılan
………………………………………………………………………11
Urumiye halkı, gayri resmi kaynakların verdiği bilgilere istinaden
150,000 kişilik bir topluluk olarak sokağa dökülmüştür. Gösteri Atai
Caddesi’nden başlamış, Eyalet Meydanı’na doğru devam etmiştir.
Kızgın gençler İran Gazetesi’nin Atai Caddesi’nde bulunan bürosuna
ikinci kez olarak saldırmış ve büroyu tamamen yakmışlardır. Daha
sonra Eyalet Meydanı’ndan Valilik binasına yönelen halk polis ve
çevik kuvvetin sert tepkisiyle karşılaşınca yön değiştirmiş, Devlet
Radyo Televizyonu tesislerine doğru ilerlemiştir. Göstericilerden bir
grubu akşama doğru binanın önünde toplanmış, binanın içine girmek
isteyince polis ile halk arasında çatışma çıkmıştır. Cop ve göz yaşartıcı
gaz kullanan ve
sürekli havaya ateş
açan polis ve çevik
kuvvetin çabasına
rağmen halk binayı
ele geçirmiş ve
ateşe
vermiştir.
Binada
yangın
çıkması
üzerine
polis
doğrudan
halka ateş açmıştır.
Onlarca
gösterici
yaralanmış, Ferzad
ESEDZADE isimli
bir milli faal şehit düşmüştür. Halk ile polis arasındaki çatışma gecenin
geç saatlerine kadar devam etmiştir. İran devletinin resmi kaynaklarına
göre bu olaylarda 15 kişi tutuklanmıştır, yalnız gayri resmi kaynaklar
tutuklananların sayısını 62 kişi olarak açıklamıştır.
Urumiye’de atılan sloganlardan:
“Haray haray men Türk’em!”
“Kızıldan (altın) olsa kafesim, azatlığa var hevesim!”
“Türk’ün dili ölen değil, Fars diline dönen değil!”
“Türk dilinde medrese, medrese (okul)”
……………………………………………………………12
“Biz ölmeye hazırız, Babek’in serbazıyız (askeriyiz)!”
“Kalk ayağa vatandaş, Tebrizde öldü gardaş!”
“Ölüm olsun faşiste!”
“Ölüm olsun şövuniste!”
24 Mayıs’tan itibaren Urumiye’de geniş bir tutuklama dalgası
başlatılmıştır. O cümleden Azerbaycan Siyasi Mahpusları Haklarını
Savunma Komitesi üyesi Müh. Alirıza CEVANBAHT (kayıp), Saylav
Yayıncılık’ın müdürü Rıza SAFERİ, Ferda-yi Ma gazetesi yazarlar
kurulu üyesi İsmail CEVADİ ve gazete bayileri sendikası üyesi Kerim
RUZNAMEÇİ göz altına alınmışlardır.
Koşaçay’daki Olaylar
Azerbaycan’ın Merend gibi şehirlerinin ardından itiraz dalgası
bu kez Koşaçay’da yaşandı. Koşaçay’da protestoların gerçekleşmesi
uğrunda çaba harcayan milli faallerin bir çoğu İran Milli İstihbaratı
tarafından tutuklanarak hapse alındılar. İran devrim muhafızlarının
çabalarına rağmen bu protestolar durdurulamadı. 3 gün öncesinden
şehirde bildiriler dağıtılmıştı ve protestocular 25 Mayıs 2006 tarihinde
sahnedeydi. Protestolar İmam Meydanı’nda birkaç milli eylemcinin
toplanmasıyla başladı. Gitgide sayılarını artıran protestocular
Kaymakamlık binasına doğru yol aldı. Sloganların atılması sırasında,
duraklayan bir araba içinden İran lehine atılan slogan (Ne Doğu ne
Batı, İran İslam Cumhuriyeti!) olayların tırmanmasına neden oldu.
Sözü edilen araba millet tarafından devrilib yakıldı .
Milli faallerin önde gelen isimlerinden Behbud GULİZADE
Bank-i Milli önünde konuşma yaparken Milli İstihbarat tarafından
yakalandı. Her ne kadar Behbud Bey, Güney Azerbaycan Milli
Hareketi’nin medeni bir hareket olduğunu savunsa da, polisin
baskısıyla tutuklanıp belirsiz yere götürülmüştür. Kaymakamlık
karşısında Güney Azerbaycan Milli Hareketi talepleri açıklaması
yapıldıktan sonra kalabalık dağılmıştır. ………………………… 13
Bu gergin ortamdan kaygılanan ilgili makamlar, Koşaçay
civarındaki kentlerden özel çevik kuvvet çağırarak ortamı kontrol altına
almaya çalışmışlardı. Bu baskılara rağmen yine halk ayaklanması bir
daha gerçekleşmiştir. 26.05.2006 tarihinde halk ayaklanması devam
ederek bu kez 1 no’lu polis karakolu halkın kontrolüne geçmiştir.
Yalnız yapılan protestoların milli medeni bir hareket olduğundan halk
karakolu polise vererek dağılmıştır. Bu olaylardan sonra büyük çapta
tutuklama operasyonu başlatılmış ve şehirde bulunan hemen hemen
bütün milli faaller ve eylemciler istihbarat merkezine götürülerek
sorguya alınmışlardır.
Tutuklananların
isimleri:
Behbud
GULİZADE,
Celal
KUDERİLU,
Behdad FETHİ , Ferzad LEKZADE, Milad
TEVEKKÜLİ, Mesud FURUĞI , Vahid KAVİBAZU, Ahmet CEDDİ,
Samsam MUHEMMEDİVEŞ, Nadir EMANİ, Muhsin FERAMERZİ,
Sahruh FERAMERZİ, Hatem RUSTEMİVEND, Ali SULTANİ, Ali
RAZİ, Reza AMİRİ, Tevhid RUSTEMİ, Tehmasp CEVDET, Meksut
FETHİ, Ekber ELİPUR, Ares PAYKAR, Seccat MUSEVİ, Behkam
MUHHEMDİ, Abbas HAYALİNECAT, Şahin HESENİ.
………………………………………………………………………...14
Sulduz (Nagade) Kanlı Olayları
Güney Azerbaycan’ın diğer şehirleri gibi Azerbaycan’ın batı
bölgesinde yerleşen ve yiğit Karapapaklar obası Sulduz da kanlı
çatışmalara sahne
oldu.
Maalesef
Sulduz
şehri
Azerbaycan’da
yaşanan en şiddetli
olaylara
tanık
oldu. Bu olaylarda
en
az
13
Azerbaycan insanı
şehit edildi.
25.05.2006
tarihinde Sulduz
halkı
Tebriz,
Urumiye ve diğer şehirlerde yaşanan kanlı olayları ve devletin bu
olanlara kayıtsız kalmasını protesto etmek için sokağa döküldü. İlk
başta medeni şekilde devam etmekte olan halk yürüyüşü, bazı Fars
devlet görevlilerinin kışkırtıcı ve aşağılayıcı davranışı sonucu
gelişmeleri şiddete doğru yöneltmiştir.
Gösteri Sulduz’un Futuhi Caddesi’nden başlamış ve İslami İrşat
İdaresi’ne doğru devam etmiştir. Kaymakam’ın halktan, kendisinin
söylediği sloganların atılması isteği üzerine olaylar tırmanmış ve halk
yönünü Sulduz Kaymakamlığı’na doğru çevirmiştir. Kaymakamlığa
doğru yürüyen halka polis ve devrim muhafızlarının tepkisi sert
olmuş, polis halka elektrikli cop ve göz yaşartıcı gazla müdahale
etmiştir. Polisin sert davranışına tepki olarak bir grup genç
Kaymakamlık binasını ele geçirmeye çalışınca da polis ve devrim
muhafızları doğrudan halkın üzerine ateş açmıştır. Bu üzücü olaydan
geriye kalan 13 şehit, 57 yaralı ve bir çok milli harekat eylemcisinin
tutuklanması olmuştur.
……………………..………………………………………………..15
Bütün kente yayılan protestoların en yoğun olduğu nokta İslami İrşat
Kurumu’nun önü olmuştur. Bu kurumun müdürünce halka yapılan
hakaret ise gençleri çileden çıkarmış,
milli kimliğine yapılan ekstra hakarete dayanamayan gençler kurum
binasını basarak ateşe vermişlerdir.
Sulduz’de tutuklanan bazı isimler :
Dr.Parviz MOHAMMADİ, Bay ALAVİ, Ali CALALİ, Ali RIZAYİ,
Gulam BENAVEND, Bay MOİN, Mehdi NURİ
Yaralılar :
Hüseyin SANATİ, Mehdi EZİZİ, Hüseyin MERAMİ, Behreng
DAĞISTANİ, Hüseyin PİRALAGÖZ, Ferhat PİRMÜHEMMEDİ,
Sehram NOVRUZİ, Zeynal RİMAZ, Ayyup MEHBUBİ,Hüseyin
MURADİ, Behreng EFŞANİ, Ali İBRAHİMİ, Mühemmet
MÜHEMMEDİ
Sulduz olaylarında şehit edilenlerin isimleri:
Yehya NOVRUZİ, Sirus AZERİYUN, Esger ŞİKARİ, Aliriza
GOLİPUR, Bay REZZAGİ, Himmet İSİMZADE, Bay İZZETİ, Esger
GASİMİ, Hebip REZEVİ, Hemze NİYAZİ, Mühammed
CENNETNİA(65 yaşında), Hüseyin FATHİPUR(16 yaşında) ve
Sadece 15 yaşında bulunan, ismi hâlâ bilinmeyen bir delikanlı.
16
Erdebil Olayları
Güney Azerbaycan’ın üçüncü en büyük kenti olan ve tarihi,
sosyal ve kültürel yapısı itibariyle bölge jeopolitiğinde büyük önem
arz eden ve dolaysıyla da İran devletinin hassasiyetini üzerine çeken
Erdebil kenti 27 Mayıs Cumartesi günü Azerbaycan’da yaşanmakta
olan üzücü olaylara itiraz olarak kendi tavrını ortaya koydu. Fakat
Erdebil halkının itiraz yürüyüşü yapılırken Azerbaycan’ın diğer
bölgeleri kana boyanmış, şehit sayısı onları, yaralı sayısı yüzleri ve
tutuklu sayısı binleri
aştığından
dolayı,
Azerbaycan’ın
tarihsel olarak inanç
ve
medeniyet
ocaklarından
olan
Erdebil
kentinin
öfkeli
halkının
tepkisi, çok daha
büyük ve şiddetli
boyutlara ulaşmıştır.
Erdebil
protestoları 23 Mayıs Salı günü, Peyam-i Nur Açık öğretim
Üniversitesi öğrencilerinin 700 kişilik gösterisiyle başlamıştır. Bu
gösteride öğrenciler İran Gazetesi’nin hakaret içerikli yazısını
kınamakla birlikte Azerbaycan milletinin ulusal sorun ve isteklerini de
dile getirmişlerdi.
24 Mayıs Çarşamba günü ise, öğrenci gösterileri Erdebil Devlet
Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde devam emişti. Erdebil’de bulunan tüm
üniversite ve fakültelerden katılımcı olarak Tıp Fakültesi’ne gelen
öğrenci sayısı binleri bulmuştu. Protesto dalgasının kent içine
yayılmasını önlemek için kampus içerisinin güvenlik görevlileri ve
sivil polis, kampus dışarısının ise polis ve çevik kuvvet tarafından
sıkı yönetim altına alınması ortamı daha da germişti………………
17
Kültür Bakanı’nın azli ve Cumhurbaşkanı’nın özür dilemesini
isteyen öğrenciler isteklerine yanıt alamayınca belirsiz bir süre ölüm
açlığı başlattıklarını bildirmişlerdi.
Devlet protestoların kente yayılmasını önlemek için katı önlemler
almıştı: Bilgi aktarımını engellemek amacıyla Internet ağının hızı
önemli ölçüde düşürülmüş, yahoo ve gmail siteleri filtre edilmişti. Cep
telefonu hatları ve özellikle kısa mesaj servisleri tamamen hizmet dışı
edilmiş veya engelli ve kontrollü şekilde hizmet vermiştir. Bunların
yanı sıra yerli Türk polis ve çevik kuvvetlerine güvenilmediğinden,
Fars bölgelerinden özellikle Gilan ve Mazenderan illerinden büyük
ölçüde çevik kuvvet sevkıyatı yapılarak şehir askeri kontrol altına
alınmıştır. Bunlarla beraber şehrin önde gelen milli faalleri o cümleden
Azerbaycan’ın genelinde bilinen Abbas bey Lisani sürekli gözetim
altında tutulmuştur.
Fakat bütün önlemlere rağmen Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde
yaşananlara kayıtsız kalamayan Erdebil halkı birkaç küçük gösteri ve
çatışmanın sonrasında, 27 Mayıs Cumartesi günü öğleden sonra sokağa
dökülerek tavrını ortaya koymuştur. Görgü tanıklarına göre en az 50
bin kişinin katıldığı ön gösteri Şeriati Kavşağı’ndan başlayarak Valilik
binasına doğru ilerlemeye başlamıştır. Gösterinin daha ilk saatlerinde
şiddet olayları başlamıştır. Öfkeli gençler Pan İranist çevrelerle bağlığı
ile bilinen Parsiyan Bankası’nın binasına saldırarak binayı ateşe
vermişlerdir. Yine de aktarılan bilgilere göre, gitgide yoğunlaşan
gösterici sayısı en az 100 bini bulmuştur. Bu gösteride Fars
şovenizminin artık çileden çıkardığı gençler ‘Farslık’la alakalı ne varsa
yok etmeye çalışmışlardır. O cümleden Parsiyan Enformatik isimli bir
bilgisayar ve yan cihazları satış merkezini basarak merkezi tamamen
tahrip etmiş ve daha sonra da binayı yakmışlardır.
Bu arada bir tarafta çevik kuvvet polis devrim muhafızları ve
çoğunlukla Fars bölgelerinde getirilmiş olan sivil kuvvetler, diğer
tarafta ise Erdebil halkı olmak üzere çok şiddetli çatışmalar yaşanmış
ve gecenin geç saatlerine kadar şehir tam bir savaş alanına çevrilmiştir.
Sitelerde çıkan bilgilere göre Erdebil’in Aliabad semti sabaha kadar
….18
halkın kontrolü altında kalmıştır.………………..……………
Bu olaylarda banka ve devlet daireleri olmak üzere 18 bina ateşe
verilmiştir. Alınan bilgilere göre yaralı ve tutuklu sayısı baş
döndürücüdür. Devletin her türlü bilgi aktarım kanalını kapatmasına
rağmen sitelere sızan bilgilere göre Erdebil’de en az üç Azerbaycan
Türkü şehit edilmiştir.
Gelişmelerin devamında, Erdebil’de yayınlanmakta olan Araz,
Yaprak ve Ava-yi Erdebil dergileri kapatılarak sorumlu müdür ve
gazeteciler Vahit DERGAHİ, Rıza KAZIMİ, Ali NAZARİ ve Ayvaz
TAHA geçici veya uzun süreli olarak gözaltına alınmışlardır.
bir devrim muhafızı albayı tabancayla her kesin gözünün önünde Cevad
ve arkadaşının üzerine ateş açmıştır. Halkın şaşkın bakışlarının
karşısında merminin kafasına isabet ettiği Cevad şehit olmuş, arkadaşı
ise omzundan yaralanmıştır. Olay üzerine zaten sinirli olan halk
öfkesini tutamamış ve devlet binalarına baskın yapmıştır. Mişkin’de
ortaya çıkan şiddet olaylarında, üzerine ateş açılan göstericilerden çok
sayıda kişi yaralanmış ve Celil GAFFARİ isimli bir milli faal daha
şehit düşmüştür.
Devletin İçinden Gelen Tepkiler
Güney Azerbaycan’ın
Ayaklanmalar
Diğer
Kentlerinde
Yaşanan
Azerbaycan’ın büyük şehirlerinin yanı sıra bir çok küçük şehir,
kasaba ve hata köyü karikatür olayına kendi itirazinı bildimiştir. Eher,
Muğan (Parsabad), Hıyav, Keleyber, Yamçı, Zunuz, Makü, Marağa,
Tarım (Ebher) şehirleri halkının katılımı ve öğrencilerle milli fallerin
öncüllüğünde itiraz mitingleri düzenlenmiştir. Bu mitinglerde zaman
zaman çatışmalar ortaya
çıkmış, uzun süreli veya
geçici
tutuklamalar
olmuştur.
Söz konusu şiddet
olaylarının
en
üzücülerinde
birisi
Mişkin (Hıyav) şehrinde
yaşanmıştır.
24 Mayıs Çarşamba
günü Mişkin’de yapılan
gösteriler sırasında polis
ile halk arasında çatışma çıkmıştır. Gerginlik esnasında Cevad ABİDİ
isimli 23 yaşında bir genç taşla belediye binasının camını kırınca
yakında bulunan Beraderan isimli……………………………….19
Rejimin muhafazakar kesimine yakınlığı ile bilinen Keyhan
gazetesi baş yazarı ŞERİATMADARİ, “Sessiz Davul” başlıklı bir
makalede İran Gazetesi’nin özür dilemesinden sonra olayların devam
etmesini olağandışı ve kuşkulandırıcı olarak nitelendirdi ve “Sanığın
özür dilemesinden sonra protestoların genişlemesi olağandışıdır.” diye
yazdı. Yazar İran’da durumun patlamak üzere olduğunu itiraf ederek,
“Olayların nedenini başka yerde aramak lazım, karikatür bahanedir!”
şeklinde demeç verdi .
Tebriz milletvekili, Tebriz’de yayınlanan ve devrim
muhafızlarına bağlılığıyla bilinen Misak gazetesinin sorumlu müdürü
FERHENGİ resmi bir açıklamada şöyle dedi: “Biz beyefendileri İran
ve İslam karşıtı bölücü Pantürkist akımların güçlenmekte olduğu
konusunda uyarmıştık. Bence Pantürkist bölücüler sadece asılmayı hak
ediyorlar!”
İçişleri Bakanlığı Emniyet İşleri Müdürü RAZEVİ, İRNA Haber
Ajansı’na “Azerbaycan’da gelişmekte olan süreç bir gazete tarafından
yapılan hakarete karşı gösterilen itirazın ötesindedir.” şeklinde konuştu.
Urumiye milletvekili Abbaspur, İran’ın Fars Haber Ajansı’na
şöyle bir resmi açıklamada bulunmuştur: “Düşmanın, basın alanında
yapılan son derece küçük bir yanlışlıktan kendi lehinde yararlanmasına
müsaade etmeyeceğiz!”.
20
Tebriz milletvekili Ekber A’LEMİ İslami Şura Meclisi’nde
yaptığı konuşmalarda İran Gazetesi’nin tavrını kınayarak İran
devletinin etnik politikalarını eleştirmiştir. A’lemi bir konuşmasında
Azerbaycan’ın abide şairi Üstat Şehriyar’ın ünlü “Elâ Tehraniya esnaf
mikon har toi ya men?” (Ey Tahranlı! İnsaflı davran, eşek ben miyim
yoksa sen misin?!) şiirini okuduğunda Fars milletvekillerinin sert
tepkisiyle karşılaşmış ve mecliste fiziki sürtüşme yaşanmıştır.
İran’ın dini lideri Hameney ise milletvekilleri ile görüşmesinde
“Azerbaycan bu devrimin sahibidir. Azerbaycan’da olanlar yabancı
güçlerin provokasyonudur.” şeklinde konuşmuştur.
Güney Azerbaycan’da protestolardan sonra yaşanan
tutuklamalar
Güney Azerbaycan’da milli ayaklanmalar ve yaşanan
olaylardan sonra Azerbaycan Türk milletinin medeni şekilde hak
istemesi karşısında İran rejimi büyük bir tutuklama operasyonu
başlatmıştır. Güney Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Savunma
Öğrenci Komitesinden aldığımız bilgilere göre; hapiste ölüm orucuna
başlayan bir çok faalin yargı mensuplarından isteği, yargılanmanın
adil ve anayasaya uygun bir şekilde gerçekleştirilmesidir. Yalnız bu
isteklere karşın aşırı işkence uygulanmakla beraber yine aynı
komiteden aldığımız bilgilere göre bir çok milli hareket üyesi baskıya
maruz kalarak, dış devletler ve örgütler ile iş birliği yaptıklarına dair
ifade vermeye zorlanmaktalar. Serbest bırakılan birkaç milli faalin
söylediğine göre, kendilerine şiddet uygulanarak ifade alınmıştır.
Güney Azerbaycan Siyasi Mahpuslarını Savunma Öğrenci
Komitesinin Azerbaycan ve Tahran’dan güvenilir kaynaklardan aldığı
bilgilere göre siyasi ve kültürel faallerin tutuklanması Azerbaycan’ın
tüm bölgelerinde devam etmektedir. İstihbarat bakanlığı devrim
muhafızları ve polis ortak bir operasyonda geçen günlerde bir çok
milli faali tutuklamıştır. 01 Haziran Perşembe günü mişkin kentinde
çok sayıda faal o cümleden Esat YAGUBİ, İrec MOAZZENZADE,
Celil MOGADDASİ, tutuklanmışlar.………………………….21
Merend kentinte istihbarata güçleri Davud ŞİRDEL isimli bir falın
evine baskın düzenlemiş evde arama yaptıktan sonra özel eşyalarını da
zapt ederek kendisini belirsiz noktaya götürmüştür. Aynı günde erdebil
kentinde baylar mohammad YUSEFİ, Sasan SAHAFİ, Akbar
GORBANI ve Araz GAFFARZADE istihparat güçlerince
tutuklanmıştır. Onaylanmış bilgilere göre 40 bayan dahil Erdebilde
1100 kişi tutuklanmıştır. Erdebil hapishanesinden elde edilen bilgilere
göre 28 Mayıs pazartesinden itibaren 50 kişi açlık grevi başlatmıştır.
Açlık grevine yanıt olarak hapishane müdürü Geysernejad tüm grev
başlatanların saçının tıraş olunmasını ve daha sonra tek kişilik
koğuşlara atılması emrini vermiştir. 31 Mayıs Çarşamba günü
Urumiyeli faal İbrahim REŞİDİ Tebrizde istihbarat güçlerince
tutuklanmıştır. Tebriz hapishanesinden tahliye edilen bazı tutukluların
verdiği bilgilere göre Tebriz hapishanesinde yaklaşık 500 kişi tutuklu
bulunmaktadır. Tebrizde bir grup tutuklu ölüm orucu başlatmıştır.
Ölüm orucu başlatanların bazılarının isimi şöyledir:
Gulamrıza EMANİ, Davud AZİMZADE, Yaşar HAKKAKPUR,
Alirıza HAKKİ , Macit PAJUHFAM, Hamit YEGANEPUR, Sait
BİDOHT, Sait MOHAMMADİ ve…
Alınan bilgilere göre grevin sona erdirilmesi için yetkililer
tarafından hiçbir işlem yapılmamıştır. Tebriz , Urumiye ve Erdebilde
tutuklu bulunanların bir çoğuna ağır işkenceler yapılarak “Amerika ve
İngiltere ile ilişkide olma” yönünde ifade alınmak istenmektedir.
Muğanlı öğrenci Davut MAKAMİ’nin Pars Abad şehri
hapishanesinde yapılan işkenceler sonucu dalağı tahribe uğramış ve iç
kanaması geçirmiştir; adı geçen şahıs bilgilerin iletildiği an Pars Abad
hastanesinde yatağa kelepçelenmiş ve komadadır.
Çeşitli şehirlerden gelen bilgilere göre konuyla ilgili özel
istihbarat merkezleri kurulmuş ve hemen hemen Güney Azerbaycan’ın
bütün şehirlerinde özellikle erdebil ve Tebriz’de sıkı yönetim
hakimdir. Elde edilen bilgilere göre Tebrizin Kırkmetri mahallesinde
yapılan baskın ve tutuklama operasyonlar esnasında insanlık dışı
davranışlar sergilenmektedir....………………………………………….
……………………………
.22
Nitekim devrim muhafızlarının gecenin geç saatlerinde yaptığı
operasyonlarda kapıları kırarak evelere girdiği bilinmektedir.
Aynı şekilde Erdebil’de Azerbaycan milli hareketinin önde
gelen isimlerinden Abbas Bay LİSANİ’nin evine baskın yapılmıştır.
Abbas Bay LİSANİ’nin eşı Rügeyye hanımın Araz Radyosuyla
yaptığı röportajda söylediklerine göre 3 Haziran Cumartesi günü
sabah saat 10 civarı, 30 kişilik sivil elbiseli bir grup, evin kapısını
kırarak içeriye girmiş ve Abbas Beyi ailesinin gözü önünde döverek
tutuklamıştır.
Yaşanan bu olaylara istinaden , hemen hemen bütün şehirlerde
yaşanan tutuklamalarda %20’si kadın olmak üzere yaklaşık 11bin
kişi göz altına alınmış fakat bir kısmı sorgulandıktan sonra serbest
bırakılmıştır.
Kuzey Azerbaycan ve Türkiye’de olan tepkiler
Çarşamba günü 24.05.2006 tarihinde Kuzey Azerbaycanlı Türkler,
İran elçiliğinin önünde protesto geçirerek Güney Azerbaycan’da
Türklere karşı olan şovunist siyaseti kınayıp ve Güney Azerbaycan’da
yaşayan soydaşlarına destek vermiştir. Bu protesto sonunda bildiri
okunarak dünya kamuoyunun İran’da yapılan faşizme tarafsız
kalmaması istenmiş.
K
fBakü / Kuzey Azerbaycan
Ankara / Türkiye …….23
Türkiye’de yaşayan Azerbaycanlılarda Güney Azerbaycan’da
yaşanan üzücü olaylara kendi tepkisini gösterdi. Türkiye, Kuzey
Azerbaycan ve Irak Türkmen eli Türklerinin de katılımıyla İran
elçiliğinin önünde düzenlenen protesto gösterisinde, protestocular
sloganlar atarak İran devletinin Güney Azerbaycan’da uyguladığı
şiddeti kınadılar. 3 saat süren protesto sonunda basın açıklaması
yapılarak Güney Azerbaycan Türklerinin milli haklarının tanınması
talep edilmiştir. Protestonun sonunda Güney Azerbaycan’da şehit düşen
vatandaşlarımızın anısına elçilik önüne siyah çelenk bırakılarak
protesto sona erdi.
Avrupa’da yaşayan Azerbaycan Türklerinin yaşanan olaylara
tepkisi
Belçika’nın başkenti Brüksel’de yaşayan Azerbaycan Türkleri
Susam..meydanına toplanarak İran rejiminin Azerbaycanlılara
yaptıklarını kınayarak kendi itirazlarını bildirmişler. Geçirilen piket
sonunda okunan bildiri’de bu protestoların tüm Avrupa genelinde
devam edeceğini belirtmişlerdir.
Aynı protestolar Avrupa genelinde çeşitli kentlerde devam etmiş
ve İran’ın baskıcı politikası kınanmıştır.
03.06.2006 – Köln / Almanya
01.06.2006 - Brüksel / Belçika
24
Türkiye üniversitelerinde eğitim alan
GÜNEY AZERBAYCANLI ÖĞRENCİLER
FEDERASYONU’nun
Güney Azerbaycan Mayıs-Haziran ayaklanması hakkında
bildirisi
Güney Azerbaycan Türk milleti İran devletinin resmi basın
organı, İran gazetesinde yayınlanan karikatüre itiraz olarak Güney
Azerbaycan’ın tüm kentlerinde yüz binleri bulan topluluklar halinde
protesto gösterileri düzenlemekle, geçen 80 yıl içinde birikmiş olan
ulusal isteklerini açık şekilde dile getirdi. Milletimizin dili, tarihi ve
milli iradesini yok etmekle yüce Azerbaycan Türk milletini haritadan
silmek isteyen düşmanlarımızın iddiasının tersine Mayıs-Haziran
ayaklanmasında Azerbaycan’da yaşanan kanlı olaylar sadece bir
karikatüre olan itiraz değil, uzun yıllar boyunca milletimizin
aleyhinde uygulanan ayrımcı politikalar ve yapılan sistemli aşağılama
siyasetinin sonucu olarak ortaya çıkan öfkenin patlayışıydı.
Güney Azerbaycan’da yüz yıl önce Meşrutiyet Devrimi’yle
birlikte başlayan ‘ulusal öze dönüş’ süreci, tarihi boyunca arkada
bıraktığı yükseliş ve düşüş dönemleri sonrasında geçen 15 yıl içinde
tarihinin altın dönemini yaşamaktadır. Bugün “AZERBAYCAN
MİLLİ HAREKETİ” adıyla bilinen milli kurtuluş davamız artık
kitlelerimizin yüzde yüz desteğini arkasına alarak tam anlamıyla bir
milli hareket biçimini kazanmıştır. Güney Azerbaycan’da yaşanan son
olaylar bu iddianın en açık ve çarpıcı kanıtıdır.
AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ tamamıyla doğal bir süreç
içinde kendiliğinden oluşmuş ve milletimizin toplu iradesinin
ürünüdür. Federasyonumuz İran’ın ister içinde ister dışında, hiçbir
kanıt göstermeden milli hareketimizi yabancı güçlere bağlamaya
çalışanları şiddetle kınar, öne sürülen gerçeklik dışı iddiaları
………………………………………………………………………25
milletimizin milli şuuruna yönelik yapılan bir hakaret olarak
nitelendirmektedir. Federasyonumuzca AZERBAYCAN MİLLİ
HAREKETİ Güney Azerbaycan Türk milletinin milli iradesinden
beslendiğine göre hiçbir kurum, organ, teşkilat veya parti bu hareketi
kendisine ait bilemez ve bu doğrultudaki tüm oluşumlar
AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ’nin üstünde değil, altında
tanımlanabilir.
Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu olarak geçmiş
yılların içinde milli fallarımız tarafından yurt içi veya dışında
oluşturulan teşkilat ve kuruluşlarca dile getirilen milli istekleri ve
özellikle Mayıs-Haziran ayaklanması sırasında milletimiz tarafından
atılan sloganlar ve yayınlanan bildirileri dikkate alarak
AZERBAYCAN MİLLİ HAREKETİ’nin bugünkü başlıca taleplerini
bu şekilde özetliyoruz:
1. Azerbaycan Milleti inkar edilmez tarihi
gerçeklere dayanarak kendi vatanını “AZERBAYCAN”,
milli kimliğini “TÜRK” ve dilini “TÜRK DİLİ” Olarak
tanımlamakta ve özellikle Türkiye ve İran başta olmak
üzere tüm dünyanın edebi ve siyasi literatüründe bu şekilde
ifade edilmesini istemektedir. Ayrıca milletimiz, kimin ve
hangi tarihte ortaya atmış olduğu bile bilinen, uydurulmuş
“Azeri” kelimesini benimsemiyor ve bu kelimenin
kullanılmasını milli kimliğine yönelik düzenlenen bir
komplo olarak görüyor………………………………… 26
2. İran’ın idari bölmelerine göre bir çok parçalara
bölünen ve hatta büyük kısmı artık resmi kayıtlarda
Azerbaycan adını taşımayan Güney Azerbaycan tarihi
arazisi tekrar tek bir coğrafi birim olarak Azerbaycan adı
altında birleştirilmeli, Farsçalaştırılmış tüm tarihi Türk
coğrafi isimleri iade edilmelidir. Güney Azerbaycan tarihi
arazisi sınırlarının belirlenmesinde 1925 yılına kadar Kaçar
Türk devletinin ‘Memâlik-i Mahrûse’ terkibinde olan
“AZERBAYCAN MEMLEKETİ” sınırlarının esas
alınmasını önemle vurguluyoruz…………………………26
3. Güney Azerbaycan’da Türk dili resmi dil olarak
tanınmalı ve bütün eğitim ve öğretim aşamalarında
kullanılmalıdır.
4. Nüfus oranına göre ülke bütçesinden
Azerbaycan’a adaletli yıllık bütçe ihtisas edilmeli, ayrıca
geçen 80 yıl boyunca uygulanan ayrımcı politikalar
sonucu ortaya çıkan işsizlik, yoksulluk ve ekonomik geri
kalmışlığın giderilmesi için olanaklar sağlanmalı, ek bütçe
ayrılmalıdır.
5. Tüm Güney Azerbaycan’ı kapsayan Türkçe
basın yayın kuruluşları açılmalıdır.
6. Güney Azerbaycan’ın merkezi Tebriz’de Türk
dil ve tarih kurumları kurulmalıdır.
7. Barışçıl ve medeni gösteriler yapılmasına, milli
münasebetlerin kutlanmasına ve Azerbaycan milli
şahsiyet ve kahramanlarına ağırlama törenlerinin
gerçekleştirilmesine imkan sağlanmalı, bu doğrultuda
dünya insan hakları standartlarına uygun vatandaşlık
hakları korunmalıdır Ayrıca özel bir ayrıcalık taşıyan ve
Azerbaycan milletinin toplu iradesinin simgesi haline
gelen yıllık BABEK KALESİ MİLLİ KURULTAYI
resmen tanınmalı, gerçekleştirilebilemesi yönünde her
hangi bir engel çıkarılmamalıdır.
8. Azerbaycan’da bulunan tarihi anıtları tahrip
etme politikası bir an önce durdurulmalı, bakım ve
onarımına özen gösterilmelidir. Bu bağlamda resmi
şekilde tahrip edilmekte olan Tebriz Erk Kalesi ve
Karadağ bölgesinde bulunan Babek Kalesi’ne özellikle
dikkat çekiyoruz………………………………………27
9. Azerbaycan tarihi arazisinde başka etnik
grupların
yerleştirilmesiyle
Güney
Azerbaycan
coğrafyasının etnik yapısını değiştirme çabalarına acilen
son verilmelidir. Bu bağlamda tüm dünya kamuoyunu
Güney Azerbaycan’da yeni bir Karabağ sorunu çıkarılmak
istendiği konusunda uyarıyor, milletimizin bu hususa
kayıtsız kalmayacağını bildiriyoruz.
Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu olarak MayısHaziran Ayaklanması sırasında şehit düşen vatandaşlarımıza Yüce
Tanrı’dan rahmet, ailelerine baş sağlığı diliyor, milletimize verilen
maddi ve manevi zararın kısmen de olsa telafi edilmesi için bugünkü
İran devletinden tüm tutukluların bir an önce kayıtsız şartsız serbest
bırakılmasını, şehit aileleri ve yaralılara tazminat ödenmesini, devletin
resmen Azerbaycan milletinden özür dilemesini ve halka ateş açılması
sorumlularının belirlenerek cezalandırılmasını istiyoruz.
Güney Azerbaycanlı Öğrenciler Federasyonu-Türkiye
07.06.2006
……………………………………………………………………….28
kaynak ve yansımalar:
Turkish Daily News (subscription) - Iran bans newspaper for sparking protests
.http://www.turkishdaylisnews.com.tr/article.php?enewsid=44293
TURKEY
USA Today - Iran's president: US will fail to provoke ethnic differences
http://www.usatoday.com/news/world/2006-05-24-iran………newspaper_x.htm, USA
Jerusalem Post - Ahmadinejad: US won't provoke ethnic differences
………http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1148287854732&page
………name=Jpost/JPArticle/shpwfull, ISRAEL
IranMania News - Iran arrests 54 after ethnic Azeri riots,
http://www.iranmania.com/News/Articleview/Default.asp? New
...Code=43165&Newskind=Current Affairs, Iran
Guardian Unlimited - Newspaper closed after cartoon provokes riot
...http://www.guardian.co.uk/iran/story/0,,1781737,00.html, UK
Calcutta Telegraph - Iran paper faces heat over Azeri lampoon
...http://www.telegraphindia.com/1060524/asp/foreing/story_626294
…4.asp, INDIA
New York Times - Iran Shuts Newspaper for Cartoon Mocking
………Minority
http://www.nytims.com /2006/05/23/world/middleeast/23cnd….iran.html?
….hp&ex=1148443200&en=f7e19adaf1be29da&ei=5094&partner=ho
….mepage, United States
Times Online - Cockroach cartoon closes paper
http://www.timesonline.co.uk/article/0,,251-2193675,00.htlm, UK
Guardian Unlimited - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,,…..5840510,00.html, UK
………………………………………………………………………………29
Reuters - Iran bans state newspaper over ethnic cartoon
http://www.today.reuters.com/newsArticle.aspx?
…..Type=worldNews&storyİD=2006-05-23T1752327-01-L
…..23408070-RTRUKOC_0_US-MEDİA-İRAN.
…..Xml&archived=false
Voice of America - Iran Shuts Official State Newspaper
http://www.voanews.com/english/2006-05-23-voa45.cfm
Aljazeera.net - Iran shuts paper for offensive cartoon
http://www.english.aljazeera.net/NR/exeres/C4C51856-4345......4EDB-98DD-EDCFBF7AC72B.htm, Qatar
Guardian Unlimited - Riots prompt Iran to close major newspaper
http://www.guardian.co.uk/iran/story/0,,/78/406,00.html, UK
CBC News - Cockroach cartoon lands Iranian paper in hot water
http://www.cbc.ca/story/world/national/2005/05/23/iran.......carton.html, Canada
Khaleej Times - Iran bans state newspaper for sparking protests …..
…………http://www.khaleejtimes.com/DisplayArticleNew.asp?xfile=data/
………,,,,middleeast/2006/May/middleeast_May536.xml&section=middlee
…………,ast, United Arab Emirates
Reuters AlertNet - Iran bans state newspaper for sparking protests
….http://www.alertnet.org/redir/righsection_rel_art_thefacts_count
….ryprofiles_middleeast_htm/thenews/newsdesk/L23408070.htm
…,.UK
Seattle Post Intelligencer - Iran closes newspaper over cartoon furor
….http://seattlepi.newsource.com/national/1107AP_İran_Newspape
….r.html
IranMania News - Iranian paper banned for provoking ethnic riots
………...http://www.iranmania.com/News/ArticleView/Default.asp?NewsC
…………ode=4315188NewsKind=Current Affairs
30
BBC News - Iranian paper banned over cartoon
.. ……….http://News.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5008420.stm, UK
Siste.no - State closes one of its own newspapers, detains two staff, ……..for
……..http://www.siste.no/uteniks/international_news/rticle2114329
……..ece, Norway
IranMania News - Iran Azeris clash with police over offensive
………….toonhttp://www.iranmania.com/News/ArticleView/Default.asp?..
..............NewsCode=43150&NewsKind=Current Affairs, Iran
CPJ Press Freedom Online - IRAN: State paper closed, editor and
cartoonist charged
…http://www.cpj.org/news/2006/mideast/iran23may06na.html, NY
Ireland Online - Iran closes newspaper over offensive cartoon
http://breakingnews.iol.ie/news/story.asp?j=
1835630&p=y83564z36, Ireland
Brocktown News - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
………http://www.localnewsleader.com/brocktown/stories/index.ph
………p?action=fullnews&id=189089, USA
Washington Post - Iran Closes One of Its Own Newspapers
………..http://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2006/05
…………/23/AR2006052300302.html, United States
Pravda - Iran: one of sates newspapers closed, two people detained...
……..http://english.pravda.ru/news/world/23/05/2006/80877-İran……….0, Russia
Reuters AlertNet - Iran's Azeri minority protests mocking cartoon
………..http://www.alertnet.org/redir/righsection_rel_art_index_htm/the
…………news/newsdesk/BLA275878.htm, UK
All Headline News - Iran Closes Newspaper Due To Riot-Provoking Cartoon
………http://www.allheadlinenews.com/articles/7003686615
……. Edmonton Sun - Newspaper shut down over offensive …….
………….cartoon
………..http://www.edmontonsun.com/News/world/2006/05/24/1594958…………sun.html, Canada
……. Edmonton Journal (subscription) - Journalists behind bars
…………after Iranian riots
…………http://www.canada.com/edmontonjournal/News/story.html?id=
…………b0583e9a-2587/4f18-8a68-28405cd36ed76, Canada
Truthdig - Iran Shuts Down Newspaper Over Cartoon
…………http://www.truthdig.com/eartotheground/item/20060523_iran_n
…………ewspaper_cartoon/, United States
Indianapolis Star - Iran closes state-run paper, arrests 2 over cartoon
………….http://www.indystar.com/apps/pbcs.dll/article?AİD=/20060524/
………….NEWS06/605240441/1012, United States
……………………………………………………………………………………31
RadioFreeEurope/RadioLiberty - Iranian Newspaper.Closed Over Azeri
Cartoon
………http://www.rferl.org/featuresarticle/2006/05/D4BE96FC……….C96B-4121-85B7-C75D5B0FD838.html, Czech Republic
Guardian Unlimited - Iran Accuses US of Provoking Tension
………http://www.guardian.co.uk/worldlatest/story/0,,……….5841979,00.html, UK
Forbes ,Update 3 - Iran Accuses US of Provoking Tension
………..http://www.forbes.com/tecnology/feeds/ap/2006/05/24/ap27
………...69137.html
Globe and Mail - Iran shuts newspaper as cartoon spurs riots
………..http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/LAC.200605
………..24.İRAN24/TPStory/TPİnternational/Africa/, Canada
International Herald Tribune - Iran closes state paper over ethnic
cartoon
………..http://www.iht.com/articles/2006/05/23/news/iran.php………
………………………………………………………………………………..32
CBS News - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
…….http://www.cbsnews.com/stories/2006/05/23/ap/world/mainD
…….8HPM59G2.shtml
Daily Breeze - Iran closes newspaper over cartoon, cites US
…..http://www.dailybreeze.com/news/nationworld/articles/2861156
…..html, CA
Wall Street Journal - Iran Shuts Down Newspaper After Cartoon Sparks
…….Riots
…….http://online.wsj.com/article/SB114840968383160862.html?m
…….od=googlenews_wsj
Kuwait Times - Iran arrests 54 after ethnic Azeri riots
…..http://www.kuwaittimes.net/Navariednews.asp?dismode=article
…..&artid=1126949126, Kuwait
Globe and Mail - Iran closes newspaper amid cartoon furor
…….http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.2006
…….0523.wirankar0523/BNStory/İnternational/home, Canada
Forbes , Update 1 - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
……..http://www.forbes.com/business/feeds/ap/2006/05/23/ap276
……..7528.html
Salon - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
……..http://www.salon.com/wire/ap/archive.html?wire=D8HPFL40
……..2.html
MOSNEWS - May 22, 2006,Azeri Minority in Iran Protests
……..“Insulting” Cartoon
………http://www.mosnews.com/news/2006/5/23/azeriiran.shtml,
………Russia
Times Daily - Iran Accuses US of Provoking Tension
……..http://www.timesdaily.com/apps/pbcs.dll/article?AİD=/20060
……..524/APİ/605240621&cachetime=5, AL
Arkansas Democrat-Gazette - Iran daily shut for riot-inciting cartoon
………http://www.ardemgaz.com/ShowStoryTemplate.asp?Path=
………ArDemocrat/2006/05/24&İD=Ar00502&Section=National
New York Sun - Iran Closes Paper Over Cartoon Ridiculing Azeris
http://www.nysun.com/article/33307, NY
…………………………………………...................................33
Tampa Tribune - Iran Closes Newspaper, Jails Editor, Cartoonist
….http://news.tbo.com/news/nationworld/MGB7WFV3LNE.h
.....tml, FL
Wyoming News - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
…..http://www.casperstartribune.net/articles/2006/06/23/ap/internat
…..ional/d8hpm59g2.txt, WY
Washington Times - Tehran not amused by cartoon that spurred riots
http://washingtontimes.com/world/20060524-123351......6737r.htm, DC
Niagara Gazete - Iran Closes Newspaper Over Cartoon Furor
http://www.niagara......gazette.com/feeds/apcontent/apstories/apstorysection/D8HPM5
......9G2.xml.txt/resurces_apstoryview, NY
newswire.co.nz - Iranian Authorities Close Down Newspaper
……http://www.newswire.co.nz/main/viewstory.aspx?storyid=3184
……63&catid=16, New Zealand
Editor & Publisher - Iran Closes State-Run Newspaper Over Cartoon Furor
…..http://www.mediainfo.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu
….._content_id=1002540680
Fort Wayne Journal Gazette - Iran closes one of its newspapers, detains
two, for anti-minority
…..http://www.fortwayne.com/mld/journalgazette/14647667.htm, IN
Baku Today - Iran's Azeris clash with police over offensive cartoon
…..http://www.bakutoday.net/view.php?d=21324, Azerbaijan
34
6abc.com - Iran Closes Newspaper, Detains Staff for Cartoon
…..http://abclocal.go.com/wpvi/story?section=nation_world&id=4
…..196782, PA
News & Observer - Iran closes newspaper over cartoon furor
…..http://dwb.newsobserver.com/24hour/world/story/3293875p…..12138872c.html, NC
Newsday - Iran Closes One of Its Own Newspapers O
http://www.newsday.com/news/nationworld/world/wire/sns………….ap-iran-newspaper-closed,0,4555797.story?coll=sns-ap………….world-headlines, NY
35