2023 hedeflerimizi koruyoruz

ZAFER ÇAĞLAYAN / S.34
BARILLA / S.44
PETROL OUT
ELEKTRİK IN / S.64
RİGEL RESTAURANT / S.68
ETÜDERGİ
’İN YAYIN ORGANIDIR
YENİ UFUKLAR:
İYİ TARIM
GÜVENİLİR GIDA
HABER:
BÜYÜK BULUŞMA
GERÇEKLEŞTİ
PERSONEL
FARK YARATIR
SAYI : 12 OCAK - ŞUBAT - MART 2012
EDİTORYAL
Etkinliğimiz
artacak
MELİH ŞAHİNÖZ
ETÜDER Yönetim Kurulu Başkanı
T
ürkiye’ninenbüyükimalatsektörüolangıdaveiçecek
endüstrisi,yıllık200milyarTLişhacminesahipve
doğrudan1milyonkişiyiistihdamediyor.75milyona
yaklaşannüfusumuzahergüngüvenligıdalar
sağlamanınzorluğubiryana,sektörünrekabetçiyapısınınartıyor
oluşudabizlerihergeçengündahazorşartlardaçalışmaya
sevkediyor.Bununlabirlikte,asılkonumuzuntemelde“insan
sağlığı”olduğununbilincindeyizvehergüntüketilenmilyonlarca
gıdaürününütüketicilereulaştırmanındakeyfiniyaşıyoruz.
Geridebıraktığımızyıl,zorluklarladolubiryıloldu.Kimi
stratejistlergelecekyılındagıdafiyatlarıüzerindekibaskıların
artacağı,güvenilirgıdayaulaşımınzorlaşacağıbiryılolacağı
uyarısındabulunuyor.Buanlamda,gıdaveiçecekendüstrisinde
emeksarfedenherkesindahasorumludavranmasıgerektiğini
düşünüyorum.
Benzerkonuları,TürkiyeGıdaveİçecekSanayiiDernekleri
Federasyonu’nun(TGDF)düzenlediğiTGDFGıdaKongresi
2011’dedekonuştuk.“GlobalGelecek,Globalİşbirliği”
sloganıylagerçekleşenveABD’denAvrupaBirliği’ne,OrtaDoğu
veKörfezBölgesi’ndenUzakAsya’yakadardünyagıdave
içeceksektörününüstdüzeyyöneticileri,kararalıcılarıve
düzenleyicikuruluşlarından500kişininkatıldığıkongreninana
başlıkları“SürdürülebilirGıdaGüvenliği,TedarikveArzı”,
“SürdürülebilirTicaret,RekabetveEtik”,“Beslenme,Sağlık,
TüketiciveMedya”ve“SürdürülebilirÇevre”idi.ETÜDER
YönetimKuruluBaşkanıolarakbendekongrekapsamındabir
sunumgerçekleştirdimvesektörümüzeilişkinbilgiaktardım.
Bilindiğiüzeredünyanüfusu7milyaraulaştıvebunüfusun
büyükbirkısmıhalenşehirlerdeyaşıyor.Şehirleşmeiseyeni
ekonomikvesosyaldeğerlerlebirlikteyenibiryaşamtarzı
oluşturuyor.Artıkevlerimizindışındadahaçokzamangeçiriyoruz,
hattadiyebilirizki“Dünya,evlerimizindışındadönüyor.”
Evlerimizindışındakibudünyanınekonomikhacmiise
Türkiye’de15milyardolarolaraköngörülüyor.Üstelikbu
pazarınyıllıkbüyümeoranıdayüzde14civarında…Busüreçte
ETÜDERolaraksorumluluklarımızıbiliyorvebudoğrultuda
faaliyetlerimizedevamediyoruz.Temelkonumuz“insansağlığı”
vebuanlamdagıdagüvenliğininilkadımınındaçalışan
personelineğitimiolduğubilgisindenhareketle,busayımızda,
insankaynağımızıneğitimikonusunaodaklanmayaçalıştık.
ETÜDERGİiçeriğinizenginleştirenbirbaşkakonuğumuzise
T.C.EkonomiBakanıZaferÇağlayanoldu.SayınBakanımıza,
önümüzdekiyılvekısavadelidönemdeTürkiyevedünya
ekonomisiyleilişkilisorularımızkadar,sektörümüzeilişkin
sorulardasorduk…
ETÜDERDENdisiplinbaşlığımızdaiseUniproGenelMüdürü
OğuzÖzkan’ıziyaretettikvekeyiflibirsohbetgerçekleştirdik.
HepimiziniyitanıdığınıdüşündüğümOğuzÖzkan,Türk
pastacılığınınduayenisimlerindenbirtanesivehemyetkinliği,
hemdeUnipro’nungücüylepastacılıksektörüneyol
göstermeyedevamediyor.
BusayımızdatanıttığımızMARKALARiseBARILLAve
KOMİLİoldu.Herikisidegıdasektörününliderisimleriolanbu
markalarınkuruluşöykülerininyanısıratüketicigüvenininasıl
kazandıklarıvegeleceğenasılbaktıklarınailişkindipnotlarıda
sizeaktarmayaçalıştık.
HersayımızdaolduğugibiHABERLER,YENİUFUKLAR,
DENEYİMKONUŞUYOR,TEKNOLOJİveKÜLTÜRSANAT
sayfalarımızdayineilgivebeğeniyleokuyacağınızı
düşündüğümüzkonuvekonuklarımızıbulacaksınız.
Sonolarak,geçtiğimizEkimveKasımaylarındameydana
gelendepremlerinacısınıunutmadığımızı,elimizdengelenher
türlümaddi,maneviyardımıVan’dakivatandaşlarımızla
paylaştığımızıvepaylaşmayadevamedeceğimizidebelirtmek
isterim.
İnsanlıkadına,kayıplaryerinekazançlarınbololduğu;
barış,huzurvesükûnunhükümsürdüğübirdünyadileğiyle
mutluyıllar.
Saygılarımla.
ETÜDERGİ
5
SORUMLUYAZIİŞLERİMÜDÜRÜ
EminKemalOKAN
YÖNETİM
ETÜDER
AtatürkMah.GirneCad.TercanİşMerkezi
No:29Kat:1Ataşehir/İstanbul
w w w . e t u d e r . o r g . t r
i n f o @ e t u d e r . o r g . t r
02164569690
REKLAMVEREZERVASYON
EbruCÖMERT
[email protected]
Yayımlananyazıvefotoğraflarınhakkı
ETÜDERGİ’ye,ilanlarınsorumluluğu
iseilansahiplerineaittir.
Üçaydabiryayımlanır,ücretsizdir.
YAYINAHAZIRLIK
GENELYÖNETMEN
MetinGÜLBAY
GÖRSELYÖNETMEN
YavuzKARAKAŞ
EDİTÖR
TolgaÇATAL
GRAFİKTASARIM
ErdalBAYRAKTAR
DÜZELTMENEDİTÖR
ErselERGÜZ
FOTOĞRAFEDİTÖRÜ
MuratGÜNEY
FOTOĞRAF
DamlaSALORÖZPINAR,NihatMALÇUK
TELEFON
02166811821
BASKI
DünyaYayıncılıkA.Ş.
GlobusDünyaBasınevi
100.YılMahallesi34440BağcılarİSTANBUL
Tel:02126290808
YAYINTÜRÜ
Yaygınsüreli
İÇİNDEKİLER
SAHİBİVEYAYINYÖNETMENİ
ETÜDERadınaMelihŞAHİNÖZ
[email protected]
8 HABER
Büyükbuluşmagerçekleşti
TürkiyeGıdaveİçecekSanayiiDernekleriFederasyonu’nun(TGDF)
düzenlediğiTGDFGıdaKongresi2011,geçtiğimizKasımayında
yapıldı.Kamu,sanayiveakademidünyasınıbirarayagetirenTGDF
GıdaKongresi2011,“GlobalGelecek,Globalİşbirliği”sloganıyla
gerçekleştirilirken,kongreye,ABD’denAvrupaBirliği’ne,OrtaDoğu
veKörfezBölgesi’ndenUzakAsya’yakadardünyagıdaveiçecek
sektörününüstdüzeyyöneticileri,kararalıcılarıvedüzenleyici
kuruluşlarından500kişikatıldı.
14 HABER
DiverseySumaGeceleri
hızkesmedendevamediyor
18 HABER
ANUGA’yaTürkdamgası
20 HABER
Hatay,DünyaGastronomi
Şehrioluyor
28 KAPAK
Enönemlikaynakinsankaynağıdır
Evdışıtüketimkanallarınıngelişimisektöreilişkintüm
aşamalarıntamamenyenilenmesini,gelişmesiniveuluslararası
standartlarauyumunuda
zorunlukılıyor.Gıda
sektörününenönemli
başlıklarındanbiriisegıda
güvenliği…Üsteliksadece
üretimaşamasındadeğil,
gıdalarınsonkullanıcıya
ulaşıncayakadarolan
süreçlerindedegıdagüvenliği
zincirininbozulmamasıçok
önemli.Uzmanlar,bu
anlamıylagıdagüvenliğinin
başlangıçnoktasıolarakda
personelineğitiminiişaret
ediyor.
34 SÖYLEŞİ
2023hedeflerimizikoruyoruz
T.C.EkonomiBakanıZaferÇağlayan,Türkiye’nin2023
vizyonunailişkinhedeflerinikoruduğunadikkatçekerken,
“Avrupaülkeleri2008yılındayaşananekonomikdurgunluğun
olumsuzetkilerinihenüztelafiedememişkenbudefaborç
krizinegirdi.Krediderecelendirmekuruluşlarınınİtalya,İspanya
veYunanistan’ınnotlarınıaşağıyönlürevizeederken
Türkiye’ninnotunuikiderecebirdenyükseltmesi,
ekonomimizinartıkkrizlerdedahaesnekbiryapıyasahip
olabildiğiningüzelbirgöstergesidir”diyor.
40 YENİUFUKLAR
İyitarım,güvenilirgıda
44 MARKA
Dünyanınmakarnadevi:Barilla
48 ETÜDERDEN
Türkpastacılığının
duayenmarkası:Unipro
UnileverprofesyonelürünlerservisiUnipro’nunGenelMüdürü
OğuzÖzkan,sektördeki30yılavarandeneyimiyle,Türk
pastacılıksektörününbüyümevegelişmesinebüyükkatkılarda
bulunanbirprofesyonel.26yıldırUnipro’nunbaşındaolan
OğuzÖzkanilesektörü,Unipro’nunfaaliyetleriilesektöre
katkılarınıveelbetteETÜDER’ikonuştuk.
52 MARKA
Komili...Türkiye’ninilkmarkası
56 TEKNOLOJİ
Petrolout,elektrikin
Enerjiyeduyduğumuzaçlık,
günümüzdünyasınınen
büyüksorunlarındanbiri.
Malum,petroltürevienerji
kaynaklarınınömürlerisınırlı
vegelişmişdünyaülkelerinin
temelkonularınınbaşında,
yenienerjikaynaklarını
aramakvebukaynakları
günümüzdünyasınaadapte
etmekgeliyor.Hibritve
elektrikliaraçlardabu
çabalarınbirürünüolarak
artıkdahafazlakarşımıza
çıkıyor.Üstelikelektrikliticari
araçlaraartıkTürkiye’dederastlamakmümkün…
62 DENEYİMKONUŞUYOR
GürerAykal:
Müziksanatlarınengüzelidir
68 MEKÂN
Boğaz’da
balıkkeyfi
Dünyanınengüzel
manzarasınısunarİstanbul
Boğazı…RigelRestaurant
isebumanzaranınengüzel
seyirnoktasındadır.Helebir
debalıkmevsimiiseRigel’in
keyfinedoyumolmaz…
72 GEZİ
Venedik:Kanallarşehri
120’yeyakınadacıküzerinekurulanVenedik,dünyanın
engüzelşehirlerindenbiri.Kanalları,festivalleri,köprüleri,
gondollarıveGotikmimarisiileheryılmilyonlarcaturist
ağırlayanVenedik,Türkseyyahlarındagözdesi
konumunda.
80 AJANDA
ETÜDERDEN HABERLER
Büyük buluşma gerçekleş
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu’nun (TGDF) düzenlediği
TGDF Gıda Kongresi 2011, geçtiğimiz Kasım ayında yapıldı.
K
amu,sanayiveakademidünyasını
birarayagetirenTGDFGıda
Kongresi2011,“GlobalGelecek,
Globalİşbirliği”sloganıylaÇeşmeAltın
YunusResort&ThermalHotel’de
yapılırken,kongreye,ABD’denAvrupa
Birliği’ne,OrtaDoğuveKörfezBölgesi’nden
UzakAsya’yakadardünyagıdaveiçecek
sektörününüstdüzeyyöneticileri,karar
alıcılarıvedüzenleyicikuruluşlarından500
kişikatıldı.
Gıda,TarımveHayvancılıkBakanı
MehdiEker,SağlıkBakanYardımcısıAgah
Kafkas,TGDFBaşkanıŞemsiKopuzve
FoodDrinkEuropeBaşkanıJesusSerafin
Perez’inaçılışkonuşmalarıylabaşlayan
kongrede,YaşarHoldingOnursalBaşkanı
SelçukYaşar,2007NobelBarışÖdülü
sahibiAvrupaAkdenizİklimDeğişikliği
MerkeziİklimEtkisiBölümüYöneticisiProf.
Dr.RiccardoValentini,ILSIAvrupa
DirektörüNicovanBezlen,GıdaTarımve
HayvancılıkBakanlığıMüsteşarYardımcısı
Dr.NihatPakdil,GıdaveKontrolGenel
MüdürlüğüGıdaKontrolveLaboratuvar
DaireBaşkanıMehmetBeykaya,Unilever
DünyaSatınAlmaBaşkanıMarcEngel,
ABDTarımBakanlığı(USDA)DışHizmetleri
Birimi(OGA)GenelMüdürYardımcısı
RalphGifford,KalkınmaBakanlığıDPT
TarımDairesiBaşkanıMehmetTarakçıoğlu,
8
ETÜDERGİ
“ ”
Dünyamız 4,6 milyar yaşında ve 7 milyarıncı insan
dünyaya gözlerini açtı. 2050 yılında dünya
nüfusunun yüzde 70’i şehirlerde yaşayacak. Halen
Türkiye nüfusunun yüzde 77’ye yakın büyük bölümü
il ve ilçelerde yaşıyor; şehirleşme, ekonomik ve
sosyal değerlerle birlikte ekolojik dengeyi de
derinden etkiliyor.
SEKTÖRDEN HABERLER
SağlıkveBeslenmePlatformuBilimsel
ÇalışmalarBaşkanYardımcısıDr.Julian
Stowell,TürkDiabetCemiyetiBaşkanıProf.
Dr.NazifBağrıaçıkileETÜDERYönetim
KuruluBaşkanıMelihŞahinözbaştaolmak
üzere,10’uyabancı30’uTürk,sektörün
öndegelen40ismikonuşmacıolarakyer
aldı.
“SürdürülebilirGıdaGüvenliği,Tedarik
veArzı”,“SürdürülebilirTicaret,Rekabetve
Etik”,“Beslenme,Sağlık,TüketiciveMedya”
ve“SürdürülebilirÇevre”olmaküzeredört
anabaşlıktaiçeriklerinsunulduğuve
tartışmayaaçıldığıkongredebirkonuşma
yapanETÜDERYönetimKuruluBaşkanı
MelihŞahinöz,sunumuna,“Dünyamız4.600
milyonyaşındave7milyarıncıinsan
dünyayagözleriniaçtı”sözleriylebaşladıve
izleyicilereçarpıcıbilgileraktardı.2050
yılındadünyanüfusununyüzde70’inin
şehirlerdeyaşayacağını,halenTürkiye
nüfusununyüzde77’yeyakınbüyük
bölümünündeilveilçelerdeyaşadığını
söyleyenŞahinöz,şehirleşmeninekonomik
vesosyaldeğerlerlebirlikteekolojikdengeyi
dederindenetkilediğininaltınıçizdi.
Şahinöz,yeniyaşamtarzları,çalışmahayatı
veaileyapısınınyenitüketimalışkanlıklarını
körüklediğiniveaynınedenleyenitüketim
kanallarınınortayaçıktığınıvurguladığı
konuşmasında,restoranlar,büfeler,kafeler,
eğitimkantinleri,oteller,ulaşımşirketleri,
sporsalonları,cateringşirketleri,hastaneler
veofislerbaştaolmaküzeregıdatüketim
kanallarınınyenidenşekillendiğivedünyanın
evlerimizdışındadöndüğünüsöyledi.
MelihŞahinöz,konuşmasında,evdışı
tüketimkanalınınpazarpayının15milyar
dolarolduğubilgisinipaylaşırken,bu
“ ”
“Global Gelecek, Global İşbirliği” sloganıyla
düzenlenen kongreye, ABD’den Avrupa
Birliği’ne, Orta Doğu ve Körfez Bölgesi’nden
Uzak Asya’ya kadar dünya gıda ve içecek
sektörünün üst düzey yöneticileri, karar
alıcıları ve düzenleyici kuruluşlarından
500 kişi katıldı.
pazarınyıllıkbüyümerakamınındayüzde
14olduğunusöyledi.Busüreçte
ETÜDER’insorumluluklarındandasözeden
Şahinöz,ETÜDER’inamacınınevdışı
tüketimnoktalarındakistandartları
uluslararasıölçeğeçıkarmakveinsanların
sağlıklıbeslenmelerinekatkısağlamak
olduğunusöyledi.“Dahaazambalaj
kullanıyoruz.Sektörelkarbonayakizimizi
azaltmaçalışmalarımızıbaşlatıyoruz”
diyerekçevreyeduyarlılıklarınıdadile
getirenŞahinöz,sunumunu,“Evdışıtüketim
günümüzdebaşlıbaşınabüyüyenbir
sektördür.İhtiyaçlarıveöncelikleritüm
otoritelerceözelolarakelealınmalıdır”
mesajıylatamamladı.
ETÜDERGİ
9
SEKTÖRDEN HABERLER
Makarna ihracamız yükseliyor
Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Başkanı Murat Bozkurt,
ihracatın makarna üretimindeki payının yüzde 47’ye yükseldiğini ve 5 kıtada
140 ülkeye ihracat yaptığımızı söylüyor.
T
MSDtarafından
AnkaraRixos
Otel’de
düzenlenenDünya
MakarnaGünü
Yemeği’ndekonuşanMurat
Bozkurt,2011makarnaüretim
tahminininyaklaşık850binton
olduğunusöylerken,ihracatında400
bintonaulaşacağınıkaydetti.
TMSDBaşkanı,ihracatınüretimdeki
toplampayınınyüzde50’leregeldiğine
dikkatçektiğikonuşmasında“Sektör
olarakgeçmişyıllardabirhatayapıyor,
bütünyumurtalarıaynısepete
koyuyorduk.1990’lıyıllarınbaşlarında
Amerika,1990’lıyıllarınbitimindeise
Rusyaanapazarımızdı.Rusyakriziyle
birliktesektörümüzdekapasite,ciddibir
sorunhalinegelmeyebaşladı.İhracatın
çeşitlendirilmesikonusunugündemimize
aldıkveartıkyumurtalarıteksepete
koymamamızgerektiğinidüşündük.
Afrika’daçokciddibirpazaroluşturduk.
Asyapazarımızdagelişiyor.AncakAmerika
veAvrupa’dailksıralardadeğiliz.Avrupa’da
20bintonlukkotavar.Bunarağmen
140’tanfazlaülkeyeihracatyapıyoruz.10
yıldaihracatımız14katartarken,ihracatın
toplamüretimiçindekipayıdayüzde
9’lardanyüzde47’lereulaştı.Anapazarımız
şuandaAfrikagibigözüküyorama5kıtaya
daciddiihracatımızvar”dedi.
MakarnasanayisininTürkiyegeneline
yayılmış21fabrikadanoluştuğubilgisinide
aktaranBozkurt8bintonkapasitede
olanfabrikalarolduğugibi200
bintonun
üzerinde
kapasitesi
olan
fabrikaların
da
bulunduğunu
vesektörün
yıllıkkurulu
kapasitesininde
1,7milyontona
ulaştığıbilgisini
aktardı.Ancak
kullanılabilir
10
ETÜDERGİ
kapasitemizin
1,2milyonton
olduğunubelirtenBozkurt,
kapasitesorunununtümdünyadaolduğunu
veTürkiye’dedetüketiminçokdüşük,kişi
başınaaltıkiloolarakölçüldüğünüsöyledi.
Burakam,makarnanınençoktüketildiği
İtalya’da27-28kiloyakadarçıkıyor.
ToplantıdasözalanTürkiye
İhracatçılarMeclisi
(TİM)Başkanı
Mehmet
Büyükekşi
ise
Türkiye'nin
dünyamakarna
üretiminden
yüzde32
oranındapay
aldığını,makarna
ihracatındaiseİtalya
ileyarışiçinde
olduğumuzuveikinci
sıradabulunduğumuzu
söyledi.“Enbüyükpazar
olabilmemiziçinmutlaka
Amerika’daantidampingle
ilgilimücadelemizi
sürdürmemizgerekiyor”diyen
Büyükekşi,son10yılda
ihracatımızıntümdünyayaüçkat
arttığınıamabuartışınAmerika’dayüzde3
olarakgerçekleştiğibilgisiniaktardı.
T.C.GıdaTarımveHayvancılıkBakanı
MehdiEkerisetoplantıdakikonuşmasında
Türkiye'ninihtiyacındanfazlabuğdayürettiği
zamanlardabilekalitesorununedeniyle
ithalatyapmakzorundakaldığını,2005
yılındanitibarensetarımsalüretimdeverim
vekaliteninartmasıylabusıkıntınınortadan
kalktığınısöyledi.KonuşmasındaTürkiye'de
tarımdaverimliliğinarttığıbilgisinide
paylaşanEker,“8seneevvel24milyon
hektarlıkalanda23milyardolarhasılaelde
ediyordu.Türkiye,dünyaülkeleriiçinde
11'incibüyüktarımülkesiydi.
2010'daiseaynıalanda
61,8milyardolartarım
hasılasıeldeettikve
dünyada7.ülkeolduk”
dedi.
Van'dameydana
gelendepremede
değinenBakanEker,
yaralarınenkısa
süredesarılacağını
söyleyerek,Türkiye
MakarnaSanayicileri
Derneği’ninbölgeye
100tonmakarna
göndereceğinide
açıkladı.
SEKTÖRDEN HABERLER
En çok tükem harcaması
İstanbul’da yapıldı
Binbirçiçek’e
bir ödül daha…
Türk bal sektöründe öncü rol üstlenen
Altıparmak Gıda’nın markası Binbirçiçek,
World Consumer Academy tarafından “2011
Avrupa Kalite Ödülü”ne layık görüldü.
T
ürkiyeİstatistikKurumu(TÜİK)özelliklebölge
bazındatüketimharcamasıoransaltahminlerinin
verilebilmesiamacıyla2008,2009ve2010
yıllarındayapılanHaneHalkıBütçeAnketlerininveri
setlerinibirarayagetirerek,sonuçlarıüçyılı
kapsayacakşekildeyayımladı.HaneHalkıTüketim
Harcamalarıbölgeselsonuçlarınagöre,toplam
tüketimharcamasınınyüzde23,9’ununİstanbul’da
oturanhanehalklarıncayapıldığıgörülüyor.
Düzey-1’dekibölgeleritibarıylayapılansıralamaya
göreİstanbul’u,yüzde14,4ileEge,yüzde11,7ile
AkdenizBölgesiizliyor.KuzeydoğuAnadolu
Bölgesi’ninpayıisesadeceyüzde2…Kuzeydoğu
AnadoluBölgesindedehanehalkıharcama
bütçesininyaklaşıküçte1’iningıdavealkolsüz
içeceklereayrılmasıisedikkatçekicibirbaşkaayrıntı
olaraköneçıkıyor.KuzeydoğuAnadolu’dahane
halklarınıntüketimamaçlıyaptığıharcamalariçinde
enyüksekpayıyüzde30,3ilegıdavealkolsüz
içecekleralırken,bubölgedeharcamalardakien
düşükpayıyüzde1,2ileeğitimhizmetlerioluşturuyor.
OrtaAnadoluBölgesiyüzde16,8ileulaştırma
harcamalarınaenyüksekpayıayırırken,Orta-Doğu
AnadoluBölgesiyüzde12,3ileendüşükpayıayıran
bölgeoldu.GüneyDoğuAnadoluBölgesieğlenceve
kültürilelokantaveotelharcamalarınayüzde1,9,
KuzeydoğuAnadoluBölgesihaberleşmeyeyüzde
3,9,BatıMarmaraiseeğitimhizmetlerineyüzde1,1
ileendüşükpayayıranbölgelerolarakbelirlendi.
12
ETÜDERGİ
T
ürkbalsektöründeöncürol
üstlenenAltıparmakGıda’nın
markasıBinbirçiçek’inkalitesi,
26Kasım’daLondra’da
gerçekleştirilen“2011Uluslararası
AvrupaKaliteZirvesi”kapsamındadüzenlenenödültöreninde“2011
AvrupaKaliteÖdülü”iletaçlandırıldı.
WorldConsumerAcademytarafındangerçekleştirilenaraştırma
sonucunda;girişimcilikveinovasyonayönelikbaşarılarıilkeedinerek,
sürdürülebilirrekabetavantajınıeldeedenfirmalarınödüllendirildiği
törendeödülüBinbirçiçekmarkasıadınaAltıparmakGıdaPazarlama
DirektörüGürsalGürardaaldı.
Törendealdıklarıherödülündahaiyiyeulaşmakiçinkendilerini
motiveettiğiniifadeedenGürarda;“Böylesineönemlibir
organizasyondaödülalmaktandolayıçokmutluyuz.Binbirçiçek
markasınıngüvenilirliğininarkasındaAltıparmakGıda’nınbaluzmanlığı
yatıyor.Türkiye’nintek,Avrupa’nınenkapsamlıdörteşdeğerbalihtisas
laboratuvarındanbiriolan,AltıparmakGıda’yaaitARGEveKaliteKontrol
Laboratuvarı’ndakikalitekontrolveizlenebilirliksistemisayesinde,
tüketicilerle,sofralarındayeralanbalınTürkiye’ninhangiyörelerinden,
hangiarıcılarındantoplandığıvehattahangiçiçeklerdeneldeedildiği
bilgisipaylaşılabiliyor.BulaboratuvardaISO17025LaboratuvarKalite
GüvenceSistemleriuygulanıyor.Tüketicilerimiz,aldıklarıbalısaflığıve
kalitesindentamolarakeminbirşekilde,güvenletüketiyor.2009
senesindeAltıparmakbünyesinekatılanBinbirçiçek’insüzmeçiçek
balları,ağırlıklıolarakOrtaveDoğuAnadolu’nunkırçiçeklerinden;çam
ballarıiseağırlıklıolarakKöyceğizveMarmarisyörelerindenözenle
derleniyor”dedi.
SEKTÖRDEN HABERLER
Tükecilerin Gıda
Bilgilendirmesi
Yönetmeliği onaylandı
Avrupa Birliği’nin tükecilerin açık, tutarlı ve
kanıtlanmış bilgiye ulaşmasını sağlamak amacıyla
hazırladığı Tükecilerin Gıda Bilgilendirmesi
Yönetmeliği, Avrupa Parlamentosu’nda
onaylanarak kabul edildi.
Suma
Geceleri hız kesmeden
devam ediyor
D
T
üketicilerinGıdaBilgilendirmesiYönetmeliği’nin
AvrupaBirliğiResmiGazetesi’ndeyayımlanıp
yürürlüğegirmesininardındangıdaişletmelerine
adaptasyoniçinikiyılsüreverilecek.100işçiden
dahaazçalışanıolanveyıllıkcirosu5milyonavrodan
azolandahaküçükişletmelerinuyumuiçinisebeş
yıllıkbirsüreöngörülüyor.YönetmeliğinAvrupa
Parlamentosu’ndagerçekleşenoylamasında,
işlenmişgıdalarınyüksek,ortavedüşükseviyedetuz,
şekerveyağiçerdiğinigöstermekiçinkullanılması
önerilen“trafikışığısistemi”yaniürünambalajlarında
kırmızı,sarıveyeşilileişaretlenmişbeslenme
değerlerininkullanılmasıileilgilisistemisereddedildi.
14
ETÜDERGİ
iverseySumaGeceleri’ninikincisiolanYeşilGece,Diversey
TürkiyeveKafkasya/AsyaCumhuriyetleriGenelMüdürüCem
Yengül’ünkatılımıylaChilaiBebek’tegerçekleşti.
GecedebirkonuşmayapanDiverseyTürkiyeveKafkasya/Asya
CumhuriyetleriGenelMüdürüCemYengül,SealedAir’inişbirimi
Diversey’in“Hijyenlezzetkadarönemlidir”mottosunuvurgulayarak,
Diversey’insürdürülebilirlikanlayışıileşekillendirdiğiARGE
çalışmalarınınbirsonucuolarakmüşterilerinesunduğukonsantre
ürünlerdenbahsetti.“Hijyenkonusu,hayatımızınheraşamasında
önemliyken,restoran,kafevecateringgibisektörlerdebuönemhayati
düzeyeulaşıyor.Sumamarkamızileuluslararasıbilgi,uzmanlıkve
deneyimlerimizikullanarakmutfakhijyeninesistemanlayışıile
yaklaşıyoruz”diyerekkonuşmasınadevamedenYengül,hijyen
konusundabirüstseviyeyegeçerekyiyecekiçeceksektöründeçalışan
müşterilerinekonsantreürünlerönerdiklerinivemutfakhijyenindeki
konsantreürünleriolanSmartdose,SumaOptifill,SumaRevoflowve
SumaDQFMiledahaazdozdadahaetkilisonuçlarlasuveenerji
tasarrufusağladıklarınınveminimumatıklaçevreyikoruduklarınınaltını
çizdi.Günümüzdeişletmelerinhijyenanlayışlarınıgeliştirdiklerinede
dikkatçekenYengül,işletmelerinayrıcaçevresorunlarınakarşıdason
dereceduyarlıolduklarınıvebuyüzdenkonsantreürünleritercih
ettiklerinibelirterekgeceyeChilaiBebekadınakatılanAngelGroup’ada
bukonudakihassasiyetlerindendolayıtakdirlerinisundu.
HatırlanacağıüzereSumaGeceleri’ninilkigeçtiğimizeylülayında
VogueRestaurant’dagerçekleştirilmişvegecedebirkonuşmayapan
G2MYönetimKuruluBaşkanıMelihŞahinöz,Diverseyilesürdürüleniş
birliğindenmemnuniyetduyduğunubelirterek,evdışıtüketim
sektöründe30yıldırüreticiveişletmelerarasındaköprügörevi
gördükleri,gıda,sarfvetemizlikmalzemelerindenoluşan10binden
fazlaürününülkegenelindedağıtımvelojistikhizmetlerinisağladıkları
bilgisiniaktarmıştı.
SEKTÖRDEN HABERLER
Diversey’in sırrı
20 yıllık güçlü ekibinde
Profesyonel temizlik ve hijyen ürün/sistemleri
alanında dünya lideri Diversey’nin Gıda ve
İçecek Hijyeni Grubu çalışanları, 20 yıldır bir
arada, başarılı çalışmaları ile dikkat çekiyor…
D
ahatemizvesağlıklıbirgelecek
misyonudoğrultusunda,175ülkedeki
satışoperasyonuylaprofesyonel
temizlikvehijyenürün/sistemlerialanında
dünyalideriDiversey’ninGıdaveİçecek
HijyeniGrubu,buyıl20.yaşınıkutluyor.
1991yılındaaltıkişilikbirekipleyolaçıkan
GıdaveİçecekHijyeniGrubu,emin
adımlarlailerleyerekbaşarılıprojeleriile
Türkiyepazarınaörnekoldu.Grup,47kişilik
uzmanvegüçlüekibininyarattığısinerjiile
hedeflerinigüngeçtikçebüyütüyor.
DünyadaolduğugibiTürkiye’dede
“uluslararasıtecrübe,ulusalözen”felsefesi
ilefaaliyetlerinisürdürenDiverseyGıdave
İçecekHijyeniGrubu,alanındauzmanve
deneyimlikadrosuilesütvesütürünleri
üreticileri,alkollüvealkolsüziçecek
üreticileri,hertürlüişlenmişgıdaüreticileri
iletarım,ilaçvekozmetiksektörünehizmet
veriyor,doğruhijyenvesanitasyon
uygulamalarıkonusundabaşarılıprojeler
geliştirerekmüşterilerine“eniyi”yisunmak
içinçalışıyor.
GıdaveİçecekHijyeniGrubu’nun20
yıllıkbaşarısınınsırrıisebüyümeye
odaklanmıştakımruhu,işisahiplenme,
güçlümotivasyon,teknikyaklaşımve
uzmanlık.Müşterilerininhijyenstandartlarını
ürün,sistemvehizmetleriilesürekli
yükselterekmarkadeğerleriniartıranve
uzmanlarıaracılığıylamüşterilerininortağı
gibiçalışanGıdaveİçecekHijyenGrubu,
başarısınındevamıiçinyeniteknolojilere,
mühendislikhizmetlerineveARGE
çalışmalarınasürekliyatırımyapıyor.
Türk AVM’leri Avrupa’da
birincilik için yarışıyor
Uluslararası Alışveriş Merkezleri Birliği’nce, “Avrupa Alışveriş Merkezleri
Ödülü”nün verileceği yarışmada Türkiye’den Antalya Özdilek AVM, Marmara
Forum ve Torium AVM de finalistler arasına girdi.
A
vrupa’nıneniyialışverişmerkezlerinin
belirleneceğiyarışmanınfinalistleri,
Fransa’nınCanneskentindeyapılan
dünyanınenbüyükgayrimenkulfuarı
MAPIC’teaçıklandı.Avrupa’nıneniyisi
seçilmekiçinbaşvuranlararasındayeralan
16finalistarasındaTürkiye’dendeüçAVM
yeralıyor.Ortabüyüklükkategorisinde
Antalya’danÖzdilekAVM,büyükkategoride
iseİstanbul’danMarmaraForumveTorium
AVMödülalmakiçinyarışacak.
Türkiye'ninyanısıraAlmanya,Hollanda,
Belçika,Avusturya,ÇekCumhuriyeti,
Fransa,İsveç,NorveçvePortekiz’denfinale
kalanAVM’lerŞubatveMartaylarındajüri
tarafındangezilipdeğerlendirildiktensonra,
ödüller,16Nisan2012’deBerlin’de
düzenlenecekAvrupaAlışverişMerkezi
Konferansısırasındaaçıklanacak.
MAPICkapsamındaCannesFestival
16
ETÜDERGİ
Sarayı’ndagerçekleştirilen“Türkiye’deneler
oluyor?”başlıklıpaneldekonuşanAlışveriş
MerkezlerivePerakendecilerDerneği
(AMPD)BaşkanıMehmetNane,perakende
sektöründeTürkiye’nindünyada10’uncu,
Avrupa’daise7’incisıradaolduğunu
söyleyerek,“Avrupa’dagıda
perakendesinde5’inci,gıdadışıperakende
de8’inciyiz.2010yılındakitoplam
perakendehacmimiz171milyardolar.Bu
rakamın75milyardolarıisemodern
perakende.1,8milyonçalışanı,23milyon
metrekaresatışalanıileTürkiyebirfırsat
ülkesi”dedi.
Türkiye’ninbirçokalandahergeçen
günbüyüdüğünüdilegetirenAlışveriş
MerkeziYatırımcılarıDerneği(AYD)Başkanı
HakanKodaliseTürkiye’de24milyaravro
olanalışverişmerkeziyatırımının2015
yılında36milyaravroyaulaşacağı,
AVM’lerdehalen350binolançalışan
sayısınında2015yılında500bine
ulaşacağınıbilgisiniaktardı.102’si
İstanbul'da,32’siiseAnkara’daolmak
üzereTürkiye’debugüniçin291AVM’nin
faaliyetgösterdiğinisöyleyenKodal,
AVM’lerintoplamkullanımalanınınsa7,3
milyonmetrekareolduğununaltınıçizdi.
SEKTÖRDEN HABERLER
ALGİDA KONYA’DA DA
ÜRETİME GEÇİYOR
Algida’nın Konya Organize Sanayi Bölgesi’nde
yapacağı 70 milyon avroluk yarım için arsa
tahsisine ilişkin sözleşme, Unilever ile Konya
Organize Sanayi Bölgesi yönemi arasında
imzalandı.
1
15ülkede5milyaravronunüzerindeciroileen
büyükdondurmaşirketiolanUnilever,Algida
markasıvebilinendiğermarkalarıile
dondurmaürünleriniÇorlu’dakifabrikanınardından
Konya’dadaüretecek.Fabrikadayapılanüretim,iç
pazarınyanısıraAfrika,OrtaDoğuveTürk
Cumhuriyetleribaştaolmaküzerebirçokülkeye
hitapedecek.Türkiye’ninenmodernOSB'lerinden
biriolanKOSbölgesindekifabrikanın2013yılında
faaliyetegeçmesiplanlanıyor.KOS’tayaklaşık300
binmetrekarealanüzerindeinşaedilecek
fabrikadakiüretimAlgidailebaşlayacak.
TGDFGıdaKongresi2011’dekikonuşmasında
KonyayatırımınadadeğinenUnileverTürkiye,
Rusya,OrtaDoğu,KuzeyAfrika,OrtaAsyave
KafkasyaBaşkanYardımcısıveUnileverTürkiye
CEO’suİzzetKaraca,önümüzdekiyılyapacakları
100milyondolartutarındakiyatırımınbüyükkısmını
Konya’dasatınaldıklarıarazidedondurmafabrikası
yatırımıiçinkullanacaklarınısöyledi.
KonyayatırımınailişkinbilgilerverenUnilever
TürkiyeGıdaPazarlamaBaşkanYardımcısıve
YönetimKuruluÜyesiMustafaSeçkiniseAlgida’nın
yaptığıyatırımlarınvebilinçlendirmeçalışmalarının
etkisiylekişibaşıdondurmatüketimrakamlarının
arttığınıbelirterek,hedeflerinin2015’ekadarkişi
başıtüketimiikiyekatlayıp5,6litreseviyesine
getirmekolduğunuaçıkladı.
18
ETÜDERGİ
Sana lezzetlerini paylaşmak
ark çok daha keyifli!
T
ürkiye’detam58yıldırmutfaklarınenbüyükyardımcısıolanSana,
www.sanabirtarifimvar.comİnternetadresindemarifetliev
hanımlarınatariflerinipaylaşmaimkânıverirken,Sana
ambalajlarındakişifrelersayesindebirbirinden
güzelhediyelerkazanmafırsatıdasunuyor.
Hediyelerintoplananpuanlaragöre
verildiğiİnternetsitesineüyeolanhünerliev
hanımlarının,puanbiriktirebilmekiçinSana
ambalajlarındançıkanürünkodlarınısiteye
yüklemeleri,enbeğenilenlerlistelerinegirmeleri,
lezzetdolusofralarındanbirtarifeklemeleri,tarif
beğenmelerivearkadaşlarınısiteyeüyeolmayadavetetmelerigerekiyor.
Lezzetdolusofraların,ağızdadağılankurabiyelerin,çıtırçıtır
böreklerin,tamkıvamındapişmiştencereyemeklerininvetanetane
dökülenpilavlarınsırrınınpaylaşıldığısiteyeüyeolanherkes,dizüstü
bilgisayar,kahvemakinası,
kameragibibirbirinden
güzelhediyelerinsahibi
oluyor.
Marifetlievhanımlarını
birerlezzetustasına
dönüştürenSana,
sofralarınızılezzetlendirirken,
özelfırsatlarsunmaya
devamedecek.
ANUGA’ya Türk damgası
D
ünyanınenbüyükgıdaveiçecekfuarıANUGA2011’eTürk
firmalarıyoğunkatılımgösterirken,ETÜDERYönetimKurulu
BaşkanıMelihŞahinözbaşkanlığındaki40kişilikETÜDERheyeti
defuardaincelemelerdebulunduvegörüşmelergerçekleştirdi.
BuyılAlmanya’nınKölnşehrinde31’incisidüzenlenenANUGA2011
fuarınaETÜDERüyesi30firmadan40kişilikheyetkatılırken,fuardagıda
sektöründedünyadakisongelişmelerveyükselentrendlereilişkin
gözlemlerdebulunuldu.ETÜDERüyeleriadınafuarıdeğerlendiren
ETÜDERYönetimKuruluBaşkanıŞahinöz,ANUGAfuarınıngıdanın
dünyadakiyerininveyönününgörüldüğübirplatformolduğununaltını
çizdivesektörüngelişmesiadınafuarakatılımınönemliolduğunu
söyledi.
Buyıl100ülkeden6bin600firmanınürünleriylekatılımgösterdiği
fuarda,Türkfirmaları,4binmetrekarelikalandagövdegösterisi
yaparken,fuara197’siTürkiye’denolmaküzere200’denfazlaTürk
firmasıkatıldı.
SEKTÖRDEN HABERLER
GELENEKSEL
ÇAY KEYFİ YENİLENDİ!
Ev dışı gıda sektörünün lider şirke Unilever Food
Soluons, demleme Türk çayı lezzenden
vazgeçemeyen misafirleri için müşterilerine yeni
“Lipton Profesyonellere Özel Harman Dökme Çayı”
sundu.
Ç
ayseverlereeniyilezzetiveçaydeneyimini
sunmakiçinhazırlanan“Lipton
ProfesyonellereÖzelHarmanDökmeÇay”,
UnileverFoodSolutionsportföyüneeklendi.
Evdışıtüketimeözelhazırlananharmansayesinde
dökmeçayıngelenekselkeyfiLiptonkalitesiile
buluşuyor.
Çaytutkusunu120yıllıkuzmanlığıyla
harmanlayanLipton,profesyonellerinihtiyaçlarına
artıkdökmeçayiledecevapverirken,kendine
özgüharmanı,demiverengiyleTürktüketicilerin
damaktadınauygunbirçayseçeneğiolarakda
dikkatçekiyor.
“LiptonDoğuKaradenizDemlikPoşetÇay”ve
“LiptonJumboDemlikPoşetÇay”ıdaportföyünde
bulunduranUnileverFoodSolutions,sunduğu
profesyonelmalzemelerileyoğunrekabet
ortamında,müşterileriniveonlarınmisafirlerini
anlayarak,evdışıgıdasektörününreferansmerkezi
olmayıhedefliyor.UnileverFoodSolutions,‘hergün
ilhamkaynağınız’parolasıylamutfakvebeslenme
konularındaişortaklarınailhamkaynağıolmaya
devametmeküzeremüşterilerininihtiyaçlarını
dikkatealarakçalışmalarınısürdürüyor.
Hatay, Dünya
Gastronomi Şehri oluyor
B
irleşmişMilletlerEğitim,Bilimve
KültürÖrgütü’ne(UNESCO)
gastronomişehriolaraküyeolan
Hatay,DünyaGastronomiŞehriunvanını
almayolundailerliyor.GüneyKore’nin
başkentiSeul’debirarayagelen
UNESCO’yagastronomişehriolaraküye
olanşehirler,“DünyaGastronomiŞehri”
unvanınıalabilmekiçinyarışırken,Hatay,
Seul’deyapılantoplantıdafinalekalandört
şehirdenbirisiolmayabaşardı.
Seul’dakitoplantıyakatılanHatay
BelediyeBaşkanıLütfüSavaş,yapılansunumdandelegasyonlarınçok
etkilendiğiniaktardıveHatay’ınsahipolduğukültürmirasıile“Dünya
GastronomiŞehri”olmayolununaçıkolduğunudilegetirdi.Savaş,finale
kalmalarınınuluslararasıbirbaşarı
olduğunusöylerken,“Hatayüçbüyükdine
evsahipliğiyapan,kadimbirkültürmirası
olanşehirdir.600’denfazlayemek
çeşidimizmevcut.Hâlihazırdaşehirde
gastronomiturlarıdüzenleniyor.Hatay,
DünyaGastronomiŞehriolmayıhak
ediyor”dedi.
HalendünyadasadeceüçşehirDünya
GastronomiŞehriunvanınıalmabaşarısını
gösterdi.İlkkez2005yılında
Kolombiya’nınPopayanşehribuunvanı
alırken,2010yılındaÇin’inChengduşehriveardındandaİsveç’in
ÖstersundşehriDünyaGastronomiŞehriunvanınalayıkgörülmüştü.
Nostaljik Coca-Cola şişeleri
yeniden raflarda
C
oca-Cola,125.yılınaözelolaraktarihinedamgavurandört
nostaljikşişetasarımınıtekrarpiyasayasürdü.Hutchinsonisimliilk
Coca-Colaşişesininyanısırakoleksiyoncularıngözdetasarımı
olankonturşişeninilkhalideyenidenraflarda.
TüketicilerinmarkayaolansevgisiniölçenMarkaSevgiEndeksi’ne
göreCoca-Cola,tümCoca-Cola
sistemiiçindeençokTürkiye’de
seviliyor.Busevgidenhareketle
yolaçıkanCoca-ColaTürkiye,
Coca-Colaseverlerive
koleksiyoncularınımutluetmek
amacıyla,125.yıladamgasını
vurannostaljikşişelerineyeniden
hayatverdi.Mutlulukdolu125
yılınanısına,sınırlısayıdaüretilen
dörtnostaljikşişetasarımı,özel
ambalajlarıylaraflardayerini
alırken,zincirmağazalar,bazı
restoranvecafelerde
bulunabiliyor.
20
ETÜDERGİ
SEKTÖRDEN HABERLER
Sağlık Bakanlığı sudaki endişeleri
sonlandırdı: “Damacana su sağlıklı”
Kamuoyunda uzun bir süre tartışılan ambalajlı suların sağlıksız olduğu iddiaları,
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu’nca çürütüldü ve damacana suların sağlıklı olduğu
bilgisi kamuoyu ile paylaşıldı.
D
amacanalardabulunanBisfenol-A
(BPA)maddesindenyolaçıkılarak,
ambalajlanmışsularailişkinbazı
medyaorganlarındaveköşeyazılarında
sıkçatartışılaniddialar,geçtiğimiz
aylardaSağlıkBakanlığıBilimKurulu
tarafındanincelendive
iddialarıngerçeği
yansıtmadığıortayaçıktı.
SağlıkBakanlığı’nın
konuylailgili
açıklamasında,Bilim
Kurulu’nun“damacanaların
suambalajlamasında
yasaklanmasınıgerektirecek
şuandaherhangibir
bilimselverininolmadığınıve
damacanaların
kullanılabileceği”bilgisi
aktarılıyor.Türkiye’deiçme
suyuambalajlamasındaiki
anamalzemekullanıldığı,
bunlarınPETvedamacana
olduğununbildirildiğiaçıklamada
PET’deBPA’nınbulunmadığı,
damacanalardaiseBPA’nınkullanıldığı
kaydediliyor.Yineaynıaçıklamada,BPA’nın
gıdaambalajları,inşaatveotomotivsektörü
gibidünyadayaygınolarakinsanladirekt
temasedençeşitlialanlardakullanıldığı
bilgisiaktarılırken,gıdaambalajındayer
alanBPA’nıngıdayabulaşarak
sindirimsistemiyoluylavücuda
alınabileceğinedikkat
çekilmesinerağmensağlık
açısındanriskoluşturacak
günlükalınanBPAdüzeyinin
AvrupaGıdaGüvenliği
Otoritesi(EFSA)tarafından
belirlendiğianımsatılıyor.
Açıklamayagöredamacana
sularındakiBisfenol-Amiktarı
budüzeyinçokaltında…
Açıklamada,“Yapılan
hesaplamalaragörebir
kişininrisklidüzeyde
Bisfenol-Aalmasıiçingünde
600litredamacanasuyu
içmesigerekmektedir”
ifadesidekullanılmış…
AmbalajlıSuÜreticileriDerneği(SUDER)
isesözüedileniddialarabilimselgerçeklerle
yanıtverdi.SUDERBaşkanıAdnanÇavuş,
damacanasularıntüketiciyeulaşımındakien
güvenliyolunpolikarbonatambalaj
malzemesiolduğunu,yapılanbilimsel
araştırmasonuçlarınındaBPAiçeren
şişeleringüvenilirliğinidesteklediğini
vurguladığıaçıklamasındatüketicilerin,kesin
bilimselverilerevesonuçlaradayanmayan
haberlernedeniyleendişelenmelerininyersiz
olduğunubelirtti.“PetşişeambalajındaBPA
bulunmadığıgibi,damacanasularımızda
hiçbirsağlıkriskitaşımamaktadır.
Kamuoyunugerçekbilgilerleaydınlatmak
bizimgörevimiz.Hiçkimsekendisininve
ailesininsağlığınınbozulmasınıistemez.
Bilimselaraştırmalardamacanalarda
bulunanBPAmaddesinin,otoriteler
tarafındanbelirlenenoranların200kat
altındabulunduğuiçininsansağlığınazarar
vermediğinigöstermektedir”diyenÇavuş,
Türkiye’deşişelenensularınSağlık
Bakanlığı’ncaruhsatlandırıldığınıvesağlık
müdürlükleritarafındansıklıkla
denetlendiğinibelirterek,sağlığaaykırıbir
durumtespitedildiğindedetesisin
kapatıldığınıvurguladı.
En lezze tamamlanıyor
Ürünlerini 5 kıtada 70 ülkeye ihraç eden Assan Foods, uluslararası pazardaki
gücünü Türkiye pazarına da yansıtıyor ve Assan-Kingtom markasıyla
ev dışı tüketim kanallarındaki profesyonellere yönelik yeni
et sosları sunuyor.
A
cıBarbeküSosu,bibervedomates
salçasının,acıpulbiber,soğan,
sarımsakbaharatlarıile
zenginleştirilmesivebukarışımaçoközel
tütsüaromasınınilaveedilmesiilehazırlanmış.
BirdiğersosdaAcıSos.Acıbibersalçasının,
domatessalçasıileyumuşatıldığı,acıbiberve
baharatlarlazenginleştirilmesisonucuelde
edilenhafifbaharatlı,çokacıbirsos.AssanKingtomCurryKetçaptaisegeleneksel
22
ETÜDERGİ
domatesketçabınıcurrybaharatıile
zenginleştirmişvesoyasosuile
lezzetlendirmiş.Hafifacılı,tatlıbirsosolan
CurryKetçap,tavukyemeklerineveHint
mutfağıgibidünyamutfaklarınaçok
yakışıyor.
Assan-Kingtometsosları,2litrelikplastik
şişelerdesunuluyor,gereklezzetvekalite
gereksekullanımkolaylığıaçısındanşefler
tarafındanbeğeniylekarşılanıyor.
SEKTÖRDEN HABERLER
Eker Gıda sütlü tatlıları ile firmalara
maliyet avantajı sağlıyor
2007’de sütlü tatlıların ambalajlanmış olarak market raflarına girmesini
sağlayarak sektörüne öncülük eden Eker Gıda, bir ilke daha imza atarak, hazır
yemek sektörü için catering sütlü tatlıları üretti.
S
ütvesütürünlerikonusunda34yıldır
tüketicilerinilezzetvekaliteile
buluşturanEkerGıda,2007’denbu
yanamarketraflarındantatlıseverlereulaşan
sütlütatlılarınayenibirkategoriekledi.
EkerGıda,cateringsütlütatlıçeşitleri;
keşkül,sütlaç,çikolatalıpudingvesakızlı
muhallebiilehazıryemeksektörününtatlı
ihtiyacınıdahauygunmaliyettevedaha
sağlıklıürünlerlekarşılamayıamaçlıyor.125
gramlıkambalajlarıileüretilenEkercatering
sütlütatlılarınrafömrüiseEker’indiğer
perakendenoktalarınaverdiğisütlütatlıları
gibiyine21gün.
EkerSütÜrünleriAŞ’ninYönetimKurulu
BaşkanYardımcısıNevraEker,hazır
yemekfirmalarınıntatlıtedarikini,eniyi
hizmetveserviskalitesiileüstlenmeyivebu
kanaldauygunfiyatvekaliteyleçözüm
ortağıolmayıamaçladıklarınısöylerken,
“Ekersütlütatlıları,bilgisayarlıkapalıdevre
sistemdestandartreçetedeüretiliyor.
Dolayısıyla,herhangibirustanın
üretimindekigibilezzetvekıvamda
farklılıklarolmuyor.Ekersütlütatlıdaüretim
maliyetinettir,standarttır,değişiklik
göstermez.Tozyadadirektmalzemeden
yapılansütlütatlıdaihtiyaçtanfazlaveya
eksikporsiyonüretimi,pişirmedeyada
taşımadakayıplargibisorunlarEkerhazır
sütlütatlıdagörülmez.Tümürünlerimizi
Ekerlezzeti,kalitesivegüvencesiile
sunuyoruz”diyor.
“Hayata Çikolata”, 28 yeni
ürünü tükeciyle buluşturdu
Nestlé Türkiye Çikolata ve Şekerleme Grubu, “Hayata Çikolata” sloganıyla 28
yeni ürününü tüketicileriyle buluşturdu. Bunların arasında bisküvi kategorisinde
yer alan beş ayrı ürün de bulunuyor.
B
ursaKaracabey’dekifabrikasının
üretimkapasitesini30bintonaçıkaran
NestléTürkiyeÇikolataveŞekerleme
Grubu,Türkiyepazarına28ayrıyeniürün
sunarken
24
ETÜDERGİ
yenikategorileredegirişyaptı.Nestlé’nin
çikolatadakiuzmanlığınıbisküvivekurabiye
kategorisinetaşıdığıyenibeşçeşitürünü
NestléÇokodamlave
KremalıKurabiye,
NestléBol
ÇikolatalıBisküvi,
Nestlé
Marshmallowlu
Bisküvi,Nestlé
Çikolatalı
Parmak
Bisküvi,Nestlé
ÇikolataKaplıKöstebekKurabiyeoldu.
Nestlé’ninyeniürünleriveuzmanlığını
taşıdığıyenikategorilerleilgilibilgiveren
NestléTürkiyeÇikolataveŞekerlemeGrubu
GenelMüdürüDevrimCöbek,“Nestléolarak
yeniürünlergeliştirirkentüketicilerimizin
beğenileriniveihtiyaçlarınıgözönünde
bulunduruyoruz.Nestlé’ninürünleriçokgeniş
birtüketiciprofilinehitapediyor.
Tüketicilerimizkaliteli,lezzetli,birokadarda
uygunfiyatlıürünleritercihediyor.Bizde
Nestléolarakonlarınbubeklentisinecevap
vermeyeçalışıyoruz”diyor.
SEKTÖRDEN HABERLER
Divan Grubu, pastane, restoran
ve rıncılıkta da büyüyecek
Koç Holding’in turizm markası Divan Grubu, otelcilikte yurt dışına açılmaya
hazırlanıyor. Bununla birlikte Divan Grubu, “In Bakery” adıyla fırınlar açacak,
restoran sayısını da artıracak.
İ
stanbulElmadağ’dakiotelini55milyon
dolarayenileyenDivanGrubu,büyüme
hedeflerinigenişletereksürdürüyor.
GrubunCEO’suMarcosBekhit,Divan
Grubu’nunbüyümeyedevamedeceğini,
otelcilikyanındarezidans,pastane,restoran
vefırıncılıktadabüyüyeceklerinisöylerken,
şuandayediolanotelsayılarını2016yılında
26’yaçıkarmakistediklerinivurguluyor.
Otelcilikdışındapastane,restoran,
fırıncılıkolmaküzereüçfarklıgruptahizmet
verenDivanGrubu’nunbugünekadaren
fazlabüyüyenyatırımıçikolataoldu.20olan
pastanesayısını2016’yakadar60’a
çıkarmayıhedefleyenDivanGrubu,dokuz
olanrestoransayısınıda33’eçıkaracak.
Bununlabirlikte,bugünekadar
süpermarketlerdeInBakerymarkasıyla
hizmetverdiklerifırıncılıkkonseptinide
mağazadışınataşımayahazırlananDivan
Grubu,yeninesilfırıncılıksegmentinede
adımatmakistiyor.Grup,bununiçinde
halenMacroCenter’larda13,Migros’larda
dokuz,BursaKoçtaşveYenibosnaKoçtaş’la
toplam24noktadayeralanInBakery’yibir
fırınmarkasıhalinegetiripbirçoklokasyonda
eşzamanlışubeleraçmayı,aynızamandada
aynımarkaileyurtdışınadaaçılmayı
planlıyor.
OtelcilikteisegeçenüçaydaSamsun,
GaziantepveAdana’daotelprojelerinin
anlaşmalarınıimzalayanDivanGrubu,
Diyarbakır,DenizliveMalatya’dakiotellerin
deprojelerininhazırlandığı,Kayseri,
KastamonuveEskişehir’dedeyatırımcılarla
görüşmelerinsürdüğübilgisiniaktarıyor.
DivanGrubuOtellerveRestoranlardan
SorumluGenelMüdürYardımcısıMuratGün
de,2010yılında“PreferredHotelGroup”
üyeliğianlaşmasıylaotelleriniuluslararası
arenayadataşıdıklarınıbelirtiyorve
“İşletmeciliğiniyapacağımızilkyurtdışı
otelimizbuyılınsonundaErbil’deaçılacak.
YatırımcısıTürkiyelibirgrup.Saint
Petersburg,Budapeşte,BerlinveViyanaiçin
degörüşmelersürüyor.Türkiye’dençıkıp
dünyayayayılanbirotelcilikmarkasıolmak
istiyoruz”diyor.
Coca-Cola İzmir Fabrikası’ndan dünya rekoru
Coca-Cola İçecek İzmir Fabrikası, 1 litre içecek üretimi için kullanılan su
miktarını 2,43 litre olan dünya ortalamasının altında 1,19 litre seviyesine
düşürerek bir dünya rekoruna imza attı.
İ
zmirFabrikası’nın2009yılında
Coca-ColaAvrasyaveAfrikaGrup
BaşkanlıkÇevreÖdülleri’ndeeniyi
performansgösterenfabrikaseçildiğini
hatırlatanFabrikaMüdürüMutluBabacan,
“Sukullanımınınyanısıraenerji
kullanımındadaçokönemlibirçalışmaya
imzaattık.Petşişirmebasıncınıdünya
ortalamasıolan30-35bardan17bara
düşürerekyüzde40oranındaenerji
tasarrufusağladık”derken,projeile
kilovatsaatbaşına30şişeolanverimlilik
oranını51’eçıkardıklarını,bugünekadar35
barkabuledilenvesorgulanmayanbu
rakamıyarıyarıyaindirmelerinindebüyük
dikkatçektiğinisöyledi.Suveenerji
26
ETÜDERGİ
tüketimindesağlananbuönemlitasarruf
nedeniyledeğişikülkelerdenfabrikalarına
ziyaretlerdüzenlendiğibilgisinideaktaran
Babacan,yenisutüketimindeki2012yılı
hedeflerinide1,19’dan1litreyeçekmek
olarakaçıklıyor.
Coca-Colaİçecek
Kurumsalİlişkiler
MüdürüAykan
Gültenise
Coca-Cola’nın
Türkiye’deen
çevreci
yönetilen
şirketler
arasında
yeraldığınısöylüyorveTürkiye’dekisekiz
fabrikanınortalamayıllıksuveenerji
tüketimiyleatıkdeğerlerinindünya
ortalamasınınaltındaolduğunun,İzmir
fabrikasınınbukonudaöncülükettiğinin
altınıçiziyor.
KAPAK / EĞİTİM
En önemli kaynak
insan kaynağıdır
Ev dışı tüketim kanallarının gelişimi sektöre ilişkin tüm aşamaların
tamamen yenilenmesini, gelişmesini ve uluslararası standartlara
uyumunu da zorunlu kılıyor. Gıda sektörünün en önemli başlıklarından biri
ise gıda güvenliği… Üstelik sadece üretim aşamasında değil, gıdaların son
kullanıcıya ulaşıncaya kadar olan süreçlerinde de gıda güvenliği zincirinin
bozulmaması çok önemli. Uzmanlar, bu anlamıyla gıda güvenliğinin
başlangıç noktası olarak da personelin eğitimini işaret ediyor.
28
ETÜDERGİ
KAPAK
G
erçektendebiröncekisayımızda“Gıdadepolarınasıl
kurulur”sorumuzuncevabındadahiinsankaynaklarının
eğitiminedikkatçekmişvelojistikdanışmanıMetin
Çavuşlar’ınsöyleyişiyle,“İnsankaynağımızıdüzeltmeden
paletteknolojisinden,rafsistemlerinden,depogirişçıkışlarının
önemindensözetsekdefaydasıolmayacaktır”demiştik.
Öyleya,depoyönetiminde,enönemliunsurlardanbirideinsan
kaynakları.Sadecegıdagüvenliğianlamındadasöylemiyoruzüstelik…
Milyondolarlarharcayarakkurduğunuztamteşekküllü,hertürlügıda
güvenliğistandardınauyumsağlamışdeponuz,çalıştırdığınızinsan
kaynaklarıeğitimlideğilse,hiçbiranlamifadeetmeyecektir.Gıda
GüvenliğiDerneğiYönetimKuruluBaşkanıveKaliteSistemGrubu
GenelMüdürüSamimSanerdebenzerkelimelerleaynısorunaişaret
ediyor:“Gıdagüvenliği,bukonuyaüstyönetimininanmasıvebu
konudaişyapacakelemanlarıneğitilmesiylebaşlar.Gıdagüvenliğini
personeluygular.Personel,eğerkonununöneminianlamamışve
inanmamışisetümyapılanlargöstermeliktirvefirmayakalıcıbirfaydası
yoktur.Firmalarınyapacağıendoğruvestratejikönemiolanyatırım,
personeleyapacağıyatırımyanieğitimdir.Bunugörmeklazım,çünkü
farkıpersonelyaratır.”
Ürünlerindepoyagirişleri,yerleşimleriveçıkışlarısüresinceinsan
kaynağımızherandepoladığımızürünlerleetkileşimhalindedirve
üzülereksöylemeliyizkiellerimiziyıkamayaüşendiğimizbirtoplumda,
gıdalarlahaşırneşirolaninsankaynağınınözelliklebilinçlendirilmesi,
gıdagüvenliğikonusundaeğitilmesivebelkidedepoşartlarındanönce
sıklıklapersonelinyeterliliğivekişiselhijyenlerininkontroledilmesi
gereklidir.Buaçıdanbakarsakdafirmalarınyapacağıendoğruve
stratejikönemiolanyatırımın,personeleyapacağıyatırımyanieğitim
olacağıçokaçıktır.Gıdasektöründe,özelliklegıdadepolarındaki
personeleğitimleridediğimizdeiseneyazıkkiaklagelenveelletutulur
neredeysetekeğitimprogramıETÜDER-GEMolaraköneçıkıyor.
Buradakendinibeğenmişlikyapmadığımızıbelirtmemizgerekiyor.
Sektöründuayenisimlerinindahicevapvermektezorlandıklarıbirkonu
olaneğitimkonusundaETÜDER’inmüthişbirçabaveısrargösterdiği,
tümkesimlercedilegetiriliyor.
Bizdeinsankaynaklarınıneğitimikonusunadikkatçekmekiçin
ETÜDER-GEMvebenzerieğitimprogramlarınısahneyeçıkaralımve
sektörünendeneyimliisimlerinekonumuzlailgilidüşüncelerinisoralım
istedik.Herzamanolduğugibi
sesimiziduyarakbizeyanıtveren
ilkisimSamimSaneroldu…
SamimBeyileyaptığımızsöyleşiyi
ilerleyensayfalarımızda
okuyacaksınızancakisterseniz
gelin,konuyubirazdaha
eşeleyelimvealtındançıkan
gerçeklerihepberabergörelim…
alaninsankaynağının,ürünleringüvenliğininasılkoruyacağınıbilmesi
ilemümkünolabilir.Bunedenlegıdagüvenliğindeenönemlifaktör,
tüketicidedâhilolmaküzeretümçalışanlarıntopyekûneğitimidir.Ne
yazıkkiTürkiye’dekitüketicibilinci,gıdagüvenliğikonusundagelişmiş
ülkelereoranlabirhayligeridebulunuyor.Bundaeğitimdüzeyininyanı
sıra,alışkanlıklarındaönemlibiretkisivar.Gıdanınhazırlanması,
saklanmasıvetüketilmesiaşamalarındagenelolarakalışkanlıklarabağlı
yanlışuygulamalarasıklıklarastlayabiliyoruz.Sokaktasatılanve
birçoğumuzunvazgeçemediğiseyyarsatıcılardantutundasemt
pazarlarındaaçıktasatılansütürünlerine,gıdadepolarında“birşey
olmaz”diyerekgıdaürünlerivetemizlikürünlerininbirarada
tutulmasınayadadepolardahayvanbeslenmesinevaranakadarpek
çokyanlışıgörmezdengeliyoruz.Dolayısıylabirkezdahatekrar
etmeliyizki,gıdagüvenliğindeenönemlifaktör,tüketicidedâhilolmak
üzeretümçalışanlarıntopyekûneğitimidir…
Bununlabirlikte,küreselrekabetingerekliliklerindenolanüretim
standartlarınedeniyleülkemizdekigıdaüretimivegüvenligıda
bilincindedeyıllariçindeyükselenbirgrafikizlendiğinisöylemeliyiz.
Türkiye’dekiyabancıfirmalarınsayısınınartmasıyadayurtdışındaki
firmalarlaişbirliklerigeliştirenTürkfirmalarındanbustandartlarıntalep
edilirhalegelmesiylegıdagüvenliğikonusundakieğitimli
profesyonellereolanihtiyaçartmayadevamediyor.Aynınedenlegıda
sektöründeçalışanşirketler,kendieğitimihtiyaçlarınıyinekendi
kaynaklarıileçözmeyevepersonelleriningıdagüvenliğibilincinisürekli
günceltutmayaçalışıyor.Oysagıdagibitoplumuilgilendirenönemlibir
konudadevletdesteğininsonderecesınırlıkaldığıveşirketlerineğitim
programlarınındesteklenemediği,üniversiteleringıdamühendisliği
bölümlerindebilegıdagüvenliğieğitimininçoksınırlıbirşekilde
verildiğidebirgerçek.
YıllarönceTVekranlarındanyükselen“Eğitimşart”esprisi,aslında
çokciddibireksiğimizeişaretediyorvetrajikomikbirgerçeği
vurguluyordu.Herkonudaolduğugibigıdagüvenliğikonusundada
eğitiminşartolduğugüngibiortada…Amakimişirketkendiöz
kaynaklarınıkullanıyorvepersonelinineğitimfaaliyetleriniönemsiyor,
kimişirketdekonuyuhiçumursamıyoryadaumursayamıyorve
kulaktandolmabilgileriaktarmaklayetiniyor.Sonuçtaayaktakalacak
olan,eğitimeönemverenvegıdagüvenliğindekistandartlarıntamamını
yakalayanlarolacak.Çünküartıktoplumdatükettiğigıdalarıngüvenliği
ilesorusormayabaşlıyor.Örneğin
ABD’deyapılanbiraraştırmayagöre,
halkınyüzde73’ü,bugünyedikleri
gıdalarlailgilibeşyılöncesinegöre
ETÜDER Gelişim Modülü,
dahafazlakaygıduyuyor.Öte
gıda güvenliği, ürün ve
yandanküreselleşmeveuluslararası
hizmet kalitesi ile hijyen
ticaretinyaygınlaşmasıilegıda
ürünlerininkaynağındanüretimine,
standartlarını her zaman en
nakliyesindentüketiminekadar
üst düzeyde tutmayı amaç
uzananhalkadagıdagüvenliğini
edinen bir program.
artırmakveriskleriniazaltmak
Program yeni bir oluşum
konusundabirtakımdeğişiklilerin
değil, yıllardır başarıyla yürütülüyor ve sektörün
yapılmasıvedahakalıcıönlemlerin
gelişimi için büyük önem arz ediyor. Programın amacı,
alınmasızorunlulukhalinegelmiş
“Gıda depolarında eğitimsiz insan kalmasın”
durumda.Üstelikbirkezdahaaltını
sloganıyla, gıda lojistiği sektöründe çalışan personeli
çizmektefaydavar,şirketleringıda
gıda güvenliği temel ilkeleri hakkında bilgilendirerek
güvenliğipolitikasınınperformansı,
gıda güvenliği ve müşteri memnuniyetine yönelik
çalışanpersonelingıdagüvenliği
bilinç oluşturmak. Kalite Sistem Grubu ile ortaklaşa
konusundakiyeterlilikleriyledoğru
gerçekleştirilecek eğitimlere, mal kabul personeli, depo
orantılıdır.
personeli, mal toplayıcılar, sevkiyat personeli, sürücüler
Sözünözü,eğitimiçin
ve yardımcı personel ile şef düzeyinde bölüm
ayıracağınızbütçevezaman,sizeiş
yöneticileri katılabilirken, gıda lojistiği konusunda bilgi
gücükaybıvemaliyetolarakdeğil
sahibi olmak isteyen diğer meslek grupları da
artankazançveprestijolarakgeri
eğitimlere kabul ediliyor. Üstelik bu eğitimin şirketinize
dönecektir.G
maliyeti, kişi başı sadece 25 TL...
ETÜDER-GEM nedir?
Gıda güvenliğinde insan
faktörü
Gıdalarıngüvenliğitarladaki
üründenbaşlayaraktüketimanına
kadargıdanınsağlığazarar
vermeyecekşekildekorunmasıyla
sağlanabilir.Birgıdaürününün
tüketimehazırhalegelenekadar
geçirdiğiekim,hasat,depolama,
işlenme,ambalajlanma,tüketime
sunum,satınalınanürünün
saklanması,pişirilmesive
tüketilmesievrelerinintümünde
birdengüvenliğinsağlanabilmesi
iseancakbusüreçlerdegörev
ETÜDERGİ
29
KAPAK / EĞİTİM
“ ”
Farkı personel
yaratır
Gıda Güvenliği Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Samim Saner, gıda güvenliğinin
başlangıç noktası olarak insan kaynaklarının eğitimini işaret ediyor ve “Gıda
güvenliği, bu konuya üst yönetimin inanması ve bu konuda iş yapacak
elemanların eğitilmesiyle başlar. Gıda güvenliğini personel uygular. Personel,
eğer konunun önemini anlamamış ve inanmamış ise tüm yapılanlar
göstermeliktir ve firmaya kalıcı bir faydası yoktur. Firmaların yapacağı en doğru
ve stratejik önemi olan yatırım, personele yapacağı yatırım yani eğitimdir. Bunu
görmek lazım, çünkü farkı personel yaratır” diyor.
30
ETÜDERGİ
KAPAK
G
ıdaGüvenliğiDerneğiYönetimKuruluBaşkanıveKalite
SistemGrubuGenelMüdürüSamimSaner,gıda
sektöründekienönemlikonubaşlıklarındangıda
güvenliğikonusundasektörünenyetkinisimlerindenbir
tanesi.Doğalolarak,gıdagüvenliğininbaşlangıçnoktasıolaninsan
kaynaklarınıneğitimikonusundasorularımızıSamimSaner’eyönelttik.
Yeni iş ve yaşam şekilleri, beraberinde yeni tüketim
alışkanlıklarını da getiriyor ve bu nedenle ev dışı tüketim
kanallarının önemi giderek artıyor. Türkiye’deki ev dışı tüketim
kanalıyla ilgili görüşleriniz nedir?
Şuanyaşadığımızzamandiliminibizdenöncekilerle
karşılaştırdığımızdaçokciddideğişikliklerolduğunugörüyoruz.
İnsanoğluson2000yıllıktarihindeilkdefabukadarevinindışında
gıdatüketmeyebaşladı.Diğertaraftanevimizdehazırladığımız
gıdalardadayinetarihteilkdefakendibulunduğumuzcoğrafyanın
dışındaüretilmişolanbukadarçokmiktardaveçeşittehammaddeyi
tüketmeyebaşladık.Yurdundörtbirtarafındangelenürünlerbiryana;
peynirİtalya’dan,etArjantin’den,soslarÇin’den,yağMalezya’dan,
mısırBrezilya’dangeliyor.Birdiğerönemlitespitiseçokdeğilbundan
50-60yılönceortalamabirinsanıngünlüktükettiğigıdaçeşidi4-5iken
bugünbaktığımızdaşuanortalama15civarındafarklıgıdatürü
tüketiyoruz.Eskidenbakkalraflarındagıdaolaraksatınalabildiğimiz
ürünsayısı20-30’ugeçmezkenbugünraflardaerişilebilenürünsayısı
binlerleifadeediliyor.Yanibüyükbirarzvetaleppatlamasıilekarşı
karşıyayız.Bununenönemlinedeniniiseinsanlığınrefahseviyesinin
gelişmesiveşehirleşmeoluşturuyor.Gittikçeartansayıdakadının
çalışıyorolmasıvedışarıdayemeğitercihetmesiyadaevdekendi
pişirsedahidahakolayhammaddelerikullanmayıtercihetmesi
gerçeğinideburadaunutmamakgerekiyor.Birdiğerönemlisosyal
nedendeinsanlarıngıdayıartıkyalnızkarnınıdoyurmakiçindeğil,aynı
zamandafarklılezzetleritatmak,kültürleritanımak,zevkalmakvebir
sosyalleşmearacıolarakdagörmesindeyatıyor.Bütünbusosyalve
ekonomikgelişmelersonucundaisetoplumungıdatüketimprofili
tamamendeğişiyorveevdışıtüketimkanalındaciddibirbüyüme
yaşanıyor.Önümüzdekigünlerdebugelişiminhızlaartarakdevam
etmesikaçınılmazbirgerçek.
Ev dışı tüketim kanallarının çoğalmasıyla birlikte gıda
güvenliği konusu da önemini artırmaya başladı. Gıda güvenliği
konusunda Türkiye’deki durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Refahseviyesininartması,beraberindetüketicibilincininartmasını
getiriyorvetüketicilerisağlıklarıkonusundadahatitizveseçiciolmaya
yönlendiriyor.Tüketicigittikçesağlığınıvegıdagüvenliğinidahaçok
sorguluyor,araştırıyorvegüvenmediğigıdalarısadecekarnını
doyurmakiçinsatınalmakistemiyor.Butabiikiçokönemlibir
gelişme.Ziragıdagüvenliğiancaktüketicilertarafındantalepedilmeye
başlandığındagerçektenyaygınlaşabilir.Gıdagüvenliğitabiikitüketici
sağlığınınkorunmasıiçinbirolmazsaolmaz,amaaynızamanda
kuruluşlarınkurumsallaşması,markalaşmasıverekabetgücü
kazanmasınındaanahtarınıoluşturançokönemlibirdisiplin.Ülkemiz
genelindeneyazıkkibirkayıtdışıyadamerdivenaltısorunumuzvar.
Bugenelsorun,aynenevdışıtüketimkanalınındaenönemli
sorunlarındanbirisinioluşturuyor.Türkiye’degıdagüvenliğiseviyeleri
neyazıkkiçokbüyükbirdeğişkenlikgösteriyor.Birtaraftaancak
AvrupaBirliği’ninöndegelenülkelerindeörneklerinerastlayacağımız
seviyedeüretimtesisleri,depolar,lojistikmerkezlerivarken,diğer
taraftaülkemizehiçamahiçyakışmayankoşullardaüretimveişin
ticaretiniyapankuruluşlaryeralıyor.Buaşılmasıgerekençokönemli
birsorun.Busorununçözülmesiiçintüketiciyadamüşterinin
güvenilirgıdayıtalepetmesiçokönemlibiradım.Bubilincin
ETÜDERGİ
31
KAPAK / EĞİTİM
“
İnsanlar gıdayı artık yalnız
karnını doyurmak için değil, aynı
zamanda farklı lezzetleri
tatmak, kültürleri tanımak, zevk
almak ve bir sosyalleşme aracı
olarak da görüyor. Bütün bu
sosyal ve ekonomik gelişmeler
sonucunda ise toplumun gıda
tüketim profili tamamen
değişiyor ve ev dışı tüketim
kanalında ciddi bir büyüme
yaşanıyor.
geliştirilmesistratejikönemesahipolanbirkonu.Diğertaraftanhep
yakındığımızdenetimeksikliğikonusuvar.Önümüzdekigünlerde
çıkacakyenimevzuatlarileözelgıdagüvenliğidenetimhizmetinin
sektördeuygulamayageçmesibekleniyor.Bugelişmenin,sektörün
gelişimininönündebüyükbirengeloluşturanmerdivenaltıilehaksız
rekabetinönlenmesikonusundaönemlibiradımolacağına
inanıyorum.
Gıda güvenliğinin önemli aşamalarından biri de insan
kaynaklarının gıda güvenliği konusunda doğru bilgilendirilmesi.
Bu konuda sürdürülen eğitim programları hakkında neler
söyleyebilirsiniz?
Çokdoğrubirnoktayadeğindiniz,teşekkürler.Evet,gıda
güvenliğindealtyapıçokönemlibirşeyamadahaönemlisigıda
güvenliğineüstyönetimininanmasıvebukonudaişyapacak
elemanlarıneğitilmesi.Gıdagüvenliğinipersoneluygular.Personel,
eğerkonununöneminianlamamışveinanmamışisetümyapılanlar
göstermeliktirvefirmayakalıcıbirfaydasıyoktur,sadecebirgider
kalemidir.Ülkemizdekidurumageldiğimde,genelanlamda,gıda
güvenliğialanındaeğitimeverilenöneminyetersizolduğunu
söyleyebilirim.Firmalarınyapacağıendoğruvestratejikönemiolan
yatırım,personeleyapacağıyatırımyanieğitimdir.Bunugörmeklazım,
çünküfarkıpersonelyaratır.EğitimkonusundaETÜDER’inçokhassas
olduğunubiliyorum,sektörüngıdagüvenliğiiletanışmasıETÜDER’in
yıllaröncebaşlattığıeğitimlerileoldu.
ETÜDER-GEM yani ETÜDER Gelişim Modülü, gıda güvenliği,
ürün ve hizmet kalitesi ile hijyen standartlarını her zaman en
üst düzeyde tutmayı amaç edinen bir program. Benzer
programların çoğalması ve Türkiye’de gerçekçi, kabul edilebilir
gıda güvenliğine ulaşılabilmesi için neler yapılabilir? Bu konuda
kamu ve özel sektöre hangi görevler düşüyor?
ETÜDER-GEMgerçektenülkemizdebenzeriolmayaneşsizve
vizyonsahibibirproje.BuanlamdaETÜDERyönetimivetümüyelerini
bucesaretlerindendolayıgerçektenkutlamaklazım.Projesenelerden
beribaşarıylayürüyorvesektörüngelişimiileETÜDER’inmarka
bilinirliğininartmasındabüyükbirfaydasıoldu.Aslındabuproje
sadeceETÜDERüyeleriiçindeğil,aynızamandaülkemizdekibirçok
sektörelSTKiçindeörnekalınmasıgerekenbirbaşarıörneği.Butip
programlar,aslındadevletinyapmasıgerekenbirçoksorumluluğu
32
ETÜDERGİ
”
yerinegetiriyorvedesonuçtadevletinişinikolaylaştırıyor.Onedenle
hemtüketicisağlığınınkorunması,hemdesektörünuluslararası
standartlarauygunverekabetçibirşekildegelişebilmesiiçinbutip
programlarındevlettarafındanmaddiaçıdandesteklenmesi,bence
çokönemlibiradımolacaktır.
Ne yazık ki ülkemizde halen, gıda depolarında çalışacak
personel “niteliksiz” olarak değerlendiriliyor. Bu yaklaşımla
ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Busonderecegerikalmışbirbakışaçısı.ETÜDER’inönayak
olmasıilebukonunundeğişebileceğineinanıyorum.Çalışanın
motivasyonu,kendinesaygısıveözgüveniaçısındançokönemlibir
olaybu.Ancakburadayapılmasıgereken,depolamapersonelinin
niteliksahibiolduğunugösterebileceğinizeğitimprogramlarını
geliştirmekvebunuresmenönermektir.Buşekildesektörüneğitim
gereklilikleriniresmianlamdastandardizeetmişolabilirsiniz.
AB uyum sürecinde gıda güvenliği ile ilgili eksiklerimiz
nedir? Bu anlamda iş gücünün eğitimi konusunda neler
yapılmalı?
GıdagüvenliğikonusundaABuyumsürecimizebaktığımızda,son
10yıldaülkemizdeinanılmazgelişmelergerçekleştiğinivebirçok
gelişmenindekapımızdabeklediğinisöyleyebiliriz.Değişiklikler
sadecemevzuatuygulamalarınınşekilseldeğişimindenibaretdeğil:
Bakanlığınismi,yapısı,teşkilatıvegenelbakışıiletopyekûnbir
değişimsüreciiçerisindeyiz.Anayapıyıoluşturan5996sayılıve
kısacaGıdaKanunuolarakbilinenkanun13.6.2010tarihindeResmi
Gazete’deyayımlanıpyürürlüğegirdi.Ancakbildiğinizgibikanunlar
sadeceneyinyapılmasıgerektiğinisöyleyençokgenel
dokümanlardır,esasönemliolanisekanunabağlıolanveişin
detaylarınıaçıklayanyönetmelikvetebliğlerdenoluşanikincil
mevzuattır.İkincilmevzuatınbüyükbirkısmıhazırlandıveşuanonay
aşamasında.Belkidebudergiyayımlandığındabuikincilmevzuatda
yayımlanmışolacak.Yenimevzuatıngetirdiğienönemlideğişikliklerin
başında,artıkgıdagüvenliğindesorumluluğunişsahibinebırakılması
geliyor…Onedenlebundansonraişsahiplerinidahafarklıamadaha
gerçekçivesonuçodaklıbirgündeminbeklediğinisöyleyebilirim.
KanımcabuaşamadaETÜDER’inkendialanındahizmetveeğitim
standartlarınıbelirleyenbirSTKolaraköneçıkması,sektörünsağlıklı
gelişimiaçısındansonderecefaydalıolacaktır.G
SÖYLEŞİ / ZAFER ÇAĞLAYAN
34
ETÜDERGİ
SÖYLEŞİ
T.C. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan:
hedeflerimizi koruyoruz
“ ”
T.C. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye’nin 2023 vizyonuna
ilişkin hedeflerini koruduğuna dikkat çekerken, “Avrupa ülkeleri 2008
yılında yaşanan ekonomik durgunluğun olumsuz etkilerini henüz telafi
edememişken bu defa borç krizine girdi. Kredi derecelendirme
kuruluşlarının İtalya, İspanya ve Yunanistan’ın notlarını aşağı yönlü
revize ederken Türkiye’nin notunu iki derece birden yükseltmesi,
ekonomimizin artık krizlerde daha esnek bir yapıya sahip olabildiğinin
güzel bir göstergesidir” diyor.
B
ir süredir, AB kaynaklı gelişecek yeni bir ekonomik
krize ilişkin söylemler çoğalmış durumda. Sizin bu
söylemlere ilişkin görüşleriniz nedir? Gerçekten bir
kriz endişeniz var mı ve buna ne kadar hazırlıklıyız?
2008ve2009yıllarındakimalikrizinekonomiyidaraltıcıetkilerini
hafifletebilmekiçinizlenengenişleticimalipolitikalarındaetkisiyle,
AvroBölgesi’ndekiçeşitliülkelerdeborçvebütçekrizlerinin
yayıldığınıvederinleştiğinigözlemliyoruz.2009yılınınKasımayından
buyana,Yunanistan,İrlanda,Portekizvesonolarakİtalyave
İspanya’nınAvroBölgesi’ndekikrizdendoğrudanetkilendikleriçok
açık.Ayrıca,AlmanyaveFransabaştaolmaküzereAvroBölgesi’nin
enbüyükekonomilerininvebuülkelerdekimalikuruluşların
üstlendikleridolaylıriskinyükselmekteolduğunadatanıkoluyoruz.
Bahsigeçenborçvebütçesorunlarınabağlıolarakkemersıkma
politikalarınınuygulanmayabaşlaması,2011yılınınikinciçeyreğinden
itibaren,küreselbüyümebeklentileriniolumsuzyöndeetkilemeye
başladı.UluslararasıParaFonu(IMF)tarafından20Eylül2011
tarihindeyayımlanan“DünyaEkonomikRaporu”ndada,küresel
ekonomininbüyümetahminleri2011yılıiçinyüzde4,3’tenyüzde4’e
ve2012yılıiçinyüzde4,4’tenyüzde4’edüşürüldü.IMF’ninAvro
Bölgesi’neilişkinbüyümetahminiiseNisanayındayüzde1,6iken,
Haziranayındaönceyüzde1,8’eyükseltildi,Eylülayındaisetekrar
yüzde1,6’yaindirildi.Diğertaraftan,ülkemiz,gerekekonomik
büyümeperformansıyla,gerekseborçvebütçeyönetimiylekendisini
ayrıştırıyor.Türkiyeekonomisi,2010yılındakiyüzde9’lukbüyümenin
ardından,2011yılınınilkyarısındadayüzde10,2oranındabir
büyümekaydetti.Üçüncüçeyrekbüyümemizseyüzde8,2olarak
gerçekleşti.Üççeyrekbüyümeortalamamızabakarsakyüzde9,6ile
Çin’inüççeyrekbüyümesinigeçmişdurumdayız.2010yılında22AB
ülkesi,MaastrichtKriterleri’ndenbiriolan“ABülkelerininbütçe
açığınınGSYH’yeoranıyüzde3’ügeçmemelidir”kuralınıyerine
getiremedi.BuülkelerarasındaFransa,Almanyaveİngilterede
bulunuyor.Yine14ABülkesi,MaastrichtKriterleri’ndenbiriolan“AB
ülkelerinindevletborçlarınınGSYH’yeoranıyüzde60’ını
geçmemelidir”kuralınıyerinegetiremezkenTürkiyeyüzde42ilebu
oranısağlamayıbaşarmıştı.HatırlatmakisterimkiTürkiye
ekonomisindekigelişmelerindeetkisiyle,S&P,20Eylül2011
tarihindeTürkiye'ninBB+olanyerelparacinsindenkredinotunu
BBB-’ye,kısavadelikredinotunuiseB2denA-3’eyükseltti.Yerelpara
cinsindenkredinotumuzunyükselmesinedayanakolarak,finans
sektöründekiiyileşmenindevametmesiveyerelpiyasalarınderinlik
kazanmasıgösterilmişti.Aynıaçıklamadaayrıca,Türkiye’deki
bankalarınyeterince“sermayeleştiği”belirtilmiş,Türkiye’deki
bankalarınortalamasermayeyeterlilikoranının(CAR)yüzde17
düzeyindeolduğuvurgulanmıştı.S&P’ninnotartırımı,olumlubir
gelişmeolmaklabirlikte,geçkalmışveyetersizbirgelişmedir.S&Pve
diğeruluslararasıderecelendirmekuruluşları,piyasadakigelişmeleri
yansıtmaktageçkaldıklarıiçin2008-2009malikrizindedeyoğun
olarakeleştirilmişlerdi.Nitekimmevcutdurumdadaülkelerin
notlarınınriskdüzeyinimakulşekildeyansıttığınısöylemekgüçtür.
Halen,Türkiyeyerelparacinsindenenaltdüzeydeyatırımyapılabilir
kategorisindebirülkeiken,AvroBölgesi’ndekrizinetkilerinebüyük
ölçüdeaçıkdurumdakiİtalya,notindiriminerağmen,yatırımyapılması
önerilmeyendüzeylerinbeşbasamaküzerindeyeralıyor.Uzunbir
cevapolduancaközetlersek,enbüyükihraçpazarımızolanAvrupa
Birliği’ndetalebinazalmasının,Türkiye’ninihracatınıolumsuzyönde
etkilemesimuhtemeldir.Buolasılığıgözönündebulundurarak,her
türlügelişmeyiçokyakındantakipediyoruz.AB’yeolanihracatımızda
yaşanmasımuhtemelbirgerilemeyipazarçeşitlendirmesiniartırarak
ETÜDERGİ
35
SÖYLEŞİ / ZAFER ÇAĞLAYAN
“ ”
“Türkiye, 2010 yılındaki yüzde 9’luk büyümenin ardından, 2011
yılının ilk yarısında da yüzde 10,2 oranında büyüdü. Üçüncü
çeyrek büyümemizse yüzde 8,2 olarak gerçekleş. Üç çeyreklik
ortalamamıza göre yüzde 9,6 ile Çin’i geçmiş durumdayız.”
aşmayıdüşünüyoruz.Zaten2004yılındaihracatımızınyüzde58’iAB
ülkelerineyapılırken,2010yılınagelindiğindebuoranyüzde46’lara
gerilemişti.Bunda,aynıdönemde,KuzeyAfrika’nınihracatımızdaki
payınınyüzde3’tenyüzde6’ya,YakınveOrtaDoğu’nunpayının
yüzde13’tenyüzde20’ye,ÇinveHindistangibiülkelerinyeraldığı
diğerAsyaülkelerininpayınıniseyüzde4’tenyüzde8’eyükselmesi
roloynuyor.Önümüzdekidönemdeisegelişmekteolanülkelerinve
özelliklegelişmekteolanAsyaülkelerininyüksekekonomik
performansınınbüyükölçüdedevametmesibekleniyor.Dolayısıyla,
küreselvebölgeselekonomilerdekitümdalgalanmalararağmen,
genelihracatımız2010yılındayüzde11,5arttı.2011yılıOcak-Ekim
dönemindeiseihracatımızgeçenyılınaynıdöneminegöreyüzde
20,2oranındaartışkaydetti.Hattakrizinenyoğunolarakgözlendiği
Yunanistan’aihracatımız,2011yılınınOcak-Ekimdönemindeyüzde
9,8oranındaartışkaydetmişgözüküyor.GörülüyorkiABülkelerine
ihracatperformansımızdabirdüşüşgözlenmediğigibiaksineartışlar
kaydediliyor.Bundansonrakisüreçtedeolasıkayıplarındiğer
pazarlardatelafisiiçingereklianalizlerüzerindeçalışıyoruz.Bunun
ötesinde,ülkemiz,krizlerdenfırsatlarçıkarmayıbaşarmayeteneğine
desahiptir.Örneğin,Avrupa’dakikriznedeniylemalisıkıntıyagiren
bazıfirmalar,birleşmevedevralmayoluylasatınalınabiliyor.Bu
şekilde,hembölgedekipazarpayımızgüçlendirilmekte,hemde
markalaşmayolundaönemliadımlaratılmaktadır.
36
yılınınOcak-Ekimdönemindeise112milyardolaraulaştı.2023
yılında500milyardolardeğerindekihedefeulaşmakiçin,2011-2023
dönemindeyıllıkortalamayüzde12civarındaihracatartışı
sağlanmasıgerekiyor.2008-2009dönemindekimalikrizerağmen,
2004-2010dönemindeyıllıkortalamaihracatartışımızınyüzde15
düzeyindegerçekleştiğinianımsatmakisterim.Türkiye’ninihracat,
üretimveyatırımüssühalinegelmesi,ülkemizdeyaratılankatma
değerinartırılması,teknolojikdönüşümünhızlandırılması,yapısalve
kalıcıbirdönüşümüngerçekleştirilmesiiçinyoğunçalışmalar
yapıyoruz.Öncelikle,buyılbakanlıklardayapılandüzenleme,bu
yöndeönemlibiradımdır.Bilindiğiüzere,DışTicaretMüsteşarlığı’nın
bünyesindekifaaliyetlerle,teşvik,yabancısermaye,yurtdışında
yatırımlarvedövizkazandırıcıhizmetler,EkonomiBakanlığı
bünyesindetekbirçatıaltındatoplandı.Böylece,birbiriylesonderece
sıkıbağlarıolanbukonularınkoordinasyoniçerisindeortakhedeflere
yöneltilebilmesiiçinenuygunzeminoluşturuldu.Bukapsamda,
örneğin,teşviksistemigözdengeçirilmeyebaşlandığıgibiönemlibir
düzenlemedeihracatartışınınsağlanmasıvedışticaretaçığının
azaltılmasınayönelikolarakİhracataDönükÜretimStratejisi
oluşturuldu.Bukapsamdakihedefimiz;sürdürülebilirihracatartışını
sağlamak,ihracattapazarveürünçeşitlenmesinigerçekleştirmek,
ihracatadönüküretiminteknolojikgelişiminisağlamak,yurtiçinde
yaratılankatmadeğerinartırılmasınıteminetmek,üretimleihracatın
birlikteelealındığıbütünselbirstratejigeliştirmektir.
2023 hedefimiz 500 milyar dolarlık ihracat olarak
belirlenmiş, ihracatın ithalatı karşılama oranının da yüzde 80
olacağı öngörüsü ortaya konulmuştu. Bu hedeflere ulaşma
sürecinde hangi noktadayız?
Son dönemde, Türkiye’nin bugüne dek iyi ekonomik
ilişkiler geliştirdiği ülkelerdeki siyasi belirsizlik,
bakanlığınıza ve elbette Türkiye’ye nasıl yansıyor?
Vizyonumuz,TürkiyeCumhuriyeti’nin100.yıldönümüolan2023’e
gelindiğinde,ülkemizindünyadakienbüyük10ekonomidenbiri
olması,ihracatımızın500milyardolaraulaşmasıvedünya
ticaretindenaldığımızpayınyüzde1,5düzeyineyükselmesi
doğrultusundadır.İhracatımız2010yılında113,9milyardolar,2011
Türkiyeolarak2002yılındanitibarentümkomşuveçevre
ülkelerimizleticariveekonomikilişkilerimiziuzunvadelistratejik
planlarçerçevesindeyönlendirmekteyiz.Buradaöncelikekonomik
entegrasyonunveikiliticariilişkilerinartırılmasıilebölgehalklarının
refahınınhakettiğiseviyelereyükseltilmesidir.2011yılıbaşındanbu
ETÜDERGİ
SÖYLEŞİ
yanaOrtaDoğuveKuzeyAfrika’dayaşananveArapBaharıadı
verilensüreçsonucundauzunyıllardırsürenrejimlerhalktarafından
devrildi.Buülkeleribekleyenyenidönemeçiseözgürveadil
seçimlerinbiranöncegerçekleştirilmesi.İçindebulunduklarıbu
süreçteTunus,MısırveLibya’yadestekolmaksadecebuülkelerin
halklarınınhakettiğirefahakavuşmasınadeğilbölgenintümünün
istikraravekalıcıbarışakavuşmasınadahizmeteder.Suriyeve
Yemenileilgilitemennilerimizdehepbuyöndedir.Bununlabirlikte
sürecinbiranöncesonuçlanaraksiyasibelirsizliklerinsonbulması
elbetteticariveekonomikilişkilerimizeolumluyansıyacaktır.
Benzer şekilde, biliyoruz ki Türkiye’nin ihracatının büyük
bir kısmı halen AB ülkelerine gerçekleşiyor. Bu durum ise bu
bölgelere bağlı risklerimizi artırıyor. Türk ürünlerinin yeni
pazarlara açılması konusunda çalışmalarınız/hedefleriniz
nelerdir?
Avrupaülkeleri2008yılındayaşananekonomikdurgunluğun
olumsuzetkilerinihenüztelafiedememişkenbudefaborçkrizine
girdi.Krediderecelendirmekuruluşlarınınİtalya,İspanyave
Yunanistan’ınnotlarınıaşağıyönlürevizeederkenTürkiye’ninnotunu
ikiderecebirdenyükseltmesi,ekonomimizinartıkkrizlerdedaha
esnekbiryapıyasahipolabildiğiningüzelbirgöstergesidir.Bilindiği
üzere,AvrupaBirliğihalenülkemizinenönemliihracatpazarı.
HâlihazırdaihracatımızınyarısınayakınınıABülkelerine
gerçekleştiriyoruz.ABülkeleriTürkiyeiçinvazgeçilmezbirpazar
olmaklabirlikteihracatımızdapazarçeşitlendirmesiiçinhertürlüdış
ticaretpolitikasınıdahayatageçirdik.2009yılındagöreve
başladığımda,etkisiküreselölçektehissedilenküreselekonomik
krizinülkemizihracatıüzerindekietkilerininasgariyeindirilmesinin
ardından,kısavadedegelenekselpazarlarımızdakipayımızın
korunmasıveartırılmasınaekolarakihracatımıziçinyenihedef
pazarlartespitedilmesiamacıyla,kısaveortavadede
odaklanılmasındafaydaolanhedefveöncelikliülkelerintespit
edilmesiiçinbirçalışmayaptık.Buçalışmada,ithalatlarıdaralmayan
vekrizdönemindedebüyümeyedevamedenülkelertemelolarakele
alınmıştı.Sözkonusuçalışmanınbirdiğerözelliğiiseyinetalimatımla
kurulanveticareteilişkintümkamukurumvekuruluşlarıileilgilitüm
siviltoplumkuruluşlarındantemsilcilerinyeraldığıPazaraGiriş
KomitesiveÇalışmaGruplarıtarafındanyapılanteknikanalizlere
dayanmasıdır.Gerçekleştirdiğimiztümbuçalışmalarneticesinde,
ABD,Çin,Rusya,Hindistan,Brezilya,Kanada,Polonya,Nijerya,Mısır,
İran,SuudiArabistan,Cezayir,Libya,ÜrdünveKatar15hedefülke
olarakbelirlendi.2010yılındasadece15hedefülkeyeyönelikolarak
biri(Nijerya)SayınCumhurbaşkanımız,ikisi(BrezilyaveKatar)Sayın
Başbakanımız,üçüise(ABD,KanadaveNijerya)şahsım
başkanlığındaolmaküzerealtıadetgenelticaretheyeti
organizasyonugerçekleştirdik.Buziyaretlerde,hemüstdüzeyresmi
temaslar,hemdeheyeteeşlikedenişinsanlarımızınilgiliülkedeki
muhataplarıylaişgörüşmeleriyapmalarınısağladık.Bunlarınyanısıra
yine2010yılında15hedefülkeyeyönelikdörtsektörelticaretheyeti,
beşmüteahhitlikheyetigerçekleştirildi;900kadarfuarafirmalarımızın
iştirakiBakanlığımıztarafındandesteklendi,ikisiTürkihraçürünleri,
altısısektörelTürkihraçürünleriolmaküzeretoplam80fuaraisemilli
düzeydekatılımsağlandı.Ayrıca2010yılıbaşındayapılandüzenleme
ile15hedefülkearasındayeralanABD,Çin,Brezilya,Hindistan,
Kanada,NijeryavePolonya’dadüzenlenenfuarlara+10puanlıkek
katılımdesteğisağladık.Tümbuçalışmalarsonucunda,2010yılında
toplamihracatımızyüzde14artarken15hedefülkeyeolan
ihracatımıziseyüzde18oranındaarttıve25,6milyardolaroldu.
Şüphesizkisözkonusuartış,hemyurtdışıpazarlarlailgilibilgi
akışının,hemdeticareteilişkinkurumvekuruluşlararasındaki
etkileşiminbirsonucudur.Bubağlamda,özelsektörkurumve
kuruluşlarımızlailetişimhalindekısaveortavadedeodaklanmamız
gerekenpazarlarıntespitineilişkinçalışmalarımızabaşlamış
durumdayız.Bukapsamda,ihracatımızıngelişimive2023hedefimiz
içinpotansiyelarzedenpazarlarıtespitediyoruzvesözkonusu
çalışmamızdahemAvrupaBirliğiülkelerigibigeleneksel
pazarlarımızdakipayımızıngeliştirilmesine,hemdedahaönce
gidilmemişolanUzakDoğu,LatinAmerikaveSahraaltıAfrika
ülkelerindeyeralmayıhedefliyoruz.
Bir önceki sorumuzla bağlantılı olarak, yurt dışı pazarlara
girmek isteyen firmalarımız için de yeni bir yol
haritası/destek hazırlandı mı?
Cumhuriyetimizin100.yıldönümüolan2023yılındaki
hedeflerimizeulaşmakiçin50binolanihracatçısayımızı100bine
çıkartmamızbüyükönemarzediyor.İhracatımızıntabanayayılması
içindefirmalarımızarasındaKOBİ’lerinihracatkabiliyetlerinin
iyileşmesi,ihracatgerçekleştirmeyenKOBİ’lerinihracata
başlayabilmesihedeflerimizeulaşmadaönemlibirunsurdur.
Kümelenmeanlayışınıtemelalan,projebazlıhedefpazarvehedef
sektörodaklı,terziişibiranlayışlaUluslararasıRekabetçiliğin
GeliştirilmesininDesteklenmesiHakkındaTebliğisimlidevletyardımı
mekanizmasını23Eylül2010tarihindeyürürlüğesoktuk.Budestekle
birlikte“işbirliğikuruluşu”tanımınıdevreyesoktukvesonrasında
gelenyoğuntalepüzerinekapsamınıgenişlettik.İşbirliğikuruluşunun
desteklenmesianlayışıaynızamandadevletyardımlarıişleyiş
mekanizmasınınbasitleştirilmesiamacınıgüdüyorveşirketbazlı
bireyselbaşvurularyerineişbirliğikuruluşlarınınbaşvurularıile
bürokratikişlemlerdenkaynaklananetkinlikkaybınıngiderilmesini
amaçlıyor.YineRekabetçilikTebliği,enaz5pazara,1milyondolar
üzerindeihracatyapanfirmasayısınıartırmavizyonuiletasarlandı.Bu
vizyonumuzçerçevesinderekabetçiliktebliğininhedefleri;potansiyel
ihracatçılarınortayaçıkarılması,üreticifirmalarınihracatyapma
kapasiteleriningeliştirilmesi,firmalarınhedefpazarlara
yönlendirilmesi,bufirmalarındüzenliihracatyapmalarının
sağlanmasıdır.Böylece,ülkemizintümyereldinamikleriniişbirliği
ETÜDERGİ
37
SÖYLEŞİ / ZAFER ÇAĞLAYAN
Türkiye’ninmarkalaşmasınıhedefliyoruz.Hizmetsektörüiçinde
gastronomisektörünebaktığımızda;dünyagenelindegastronomi
sektörünün2005-2009arasındayıllıkortalamayüzde4,8
büyüdüğünügörüyoruz.BuoranAvrupa’dayüzde3,3düzeyinde
Gıda sektörü, her dönemde olduğu gibi günümüzde de
gerçekleşirken,Asya-Pasifikbölgesindeyüzde6,9düzeyinde
ekonomi sistemimiz içinde çok önemli bir yere sahip.
gerçekleşti.2010-2014arasındaiseAvrupa’dayüzde3,AsyaÖzellikle yeni iş ve çalışma süreçleriyle birlikte ev dışı
Pasifikbölgesindeyüzde5,2düzeyindeolmaküzere,dünya
tüketim kanalları da gıda sektörü içerisinde güçlü bir pazar
genelindeyıllıkortalamayüzde3,4büyümeöngörülüyor.Küresel
oluşturmuş durumda. Türkiye’deki ev dışı tüketim
düzeydegıdaharcamalarınınkendiiçindekidağılımına
kanallarının mevcut durumu ile ilgili nasıl bir yorum
baktığımızda;harcamalarınortalamayüzde40’ıgıdahizmetlerinden
yapabilirsiniz?
(evdışıtüketim)oluşurken,yüzde60’ıperakendegıdaveiçecek
Ülkemizdesanayileşmevekentleşmeninartması,hizmet
harcamalarındanoluşuyor.Gıdahizmetiharcamalarınınpayı,
sektörününgelişimi,milligelirinartışıveTürkinsanınınrefah
gelişmişlikvegelirdüzeyiylebirlikteartar.Gastronomisektörünün
seviyesininyükselmesiylevatandaşlarımızevdışındadahafazla
kendiiçindekiyapısınabaktığımızda;pazarpayınınyüzde52’sini
yemeyebaşladı.Şehirlerdeevhanımlarınıngörüşmelerinievdışında
restoranvekafeleroluşturuyor.Bugrubuyüzde24paylafast-food,
lokantavekafetarzıyerlerdeyapmayıtercihetmeleri,sektörünhizmet
yüzde21’leişyerleri,okulvehastanelerdekilokantalartakipediyor.
sektöründekiağırlığınınhergeçenyılarttığınınönemlibirgöstergesi
Bilindiğiüzere,gastronomisektörüemekyoğunbirsektördür.
olarakkarşımızaçıkıyor.Kadınistihdamınınartması,yoğuniş
Dolayısıylafaaliyetgiderlerininyaklaşıkyüzde25-30’unuçalışan
temposundanyemekyapmayazamanayıramama,tüketimtarzının
maaşlarıoluşturur.Yurtdışındakirakiplerimizgenellikleortayada
değişmesigibietkenlerebağlıolarakayaküstürestoranlar,otellerve
küçükölçekliveürünçeşidiileyapısıbirbirinebenziyor.Dolayısıyla
hazıryemekhizmetiverenfirmalarınsayısıönümüzdekidönemde
ürünfarklılaştırmasıvekatmadeğer,gerçektenfarklılıkvedeğer
giderekartacak.Evdışındakigıdasektörününgelişimiylesektördeki
yaratabilir.Türkiye’ningastronomisektörüdediğimizde;turizm
istihdamdaaynışekildeartıyor.Evdışıyemeksektörününgelişimi,
belgesibulunan1000’inüzerindetesistenve300bininüzerinde
tüketiciyedoğrudanhizmetsunanfirmalarınyanısırasektördeki
doğrudanistihdamdanbahsediyoruz.2008yılındatoplamhacmi43
firmalaragıdatedarikisağlayanfirmalardanmobilya-tekstilsektörüve
milyardolaraulaşmışken,küresel
endüstriyelmutfaksektörüne
krizindeetkisiyle2009yılında32
kadarçeşitlisektörleride
milyardolarınadüşmüşbir
etkiliyor.Biz,bakanlıkolarakev
2010 yılında toplam ihracamız yüzde
sektördenbahsediyoruz.Bunun
dışıtüketimsektörünedaha
14 artarken 15 hedef ülkeye olan
yaklaşık16milyardolarınıtam
genişbirperspektifkenbakarak
“Gastronomi”kavramı
ihracamız ise yüzde 18 oranında ar ve hizmetrestoranlarıoluştururken,
12milyarABDdolarınıdakafeve
çerçevesindedeğerlendiriyoruz.
25,6 milyar dolar oldu. Bu kapsamda,
barlaroluşturuyor.Toplam
Bukapsamda,“10yılda10
istihdamınyarısınınhizmet
DünyaMarkası”vizyonuyla
ihracamızın gelişimi ve 2023 hedefimiz
sektöründegerçekleştiğini,
çıktığıyoldahızlailerleyen
için potansiyel arz eden pazarları tespit
hizmetsektöründekiistihdamın
TURQUALITY®,etkialanının
yüzde10’ununda“konaklamave
giderekgenişlediğininaltını
etmeye de devam ediyoruz.
yiyecekhizmetleri”başlığıyla
çizmeliyim.Bubağlamda,
gastronomiyledoğrudanyada
yürürlüğegirenTebliğiletüm
dolaylıilişkiliolduğudüşünüldüğünde,yaklaşık1,2milyonkişinin
zenginliğiyleAkdeniz,OrtaDoğu,OrtaAsyamutfaklarınıbirleştiren
istihdamınınsektördensağlandığıtahminediliyor.Yaklaşıkolarak
Türkmutfağınınyurtdışınaaçılmasıvesözkonususektördefaaliyet
1,2milyonistihdamyaratanbirsektörünyurtdışındadahada
gösterenfirmalarımızınkendimarkalarıileyüksekkalitedeürettikleri
güçlenmesi,hemyurtiçindeistihdamıartıracak,hemdeyurt
ürünlerinyüksekkatmadeğereldeetmesininveküreselarenada
dışındakivatandaşlarımızınistihdamınıolumluetkileyecektir.
daharekabetçibiryapıyakavuşmasının,ülkeimajının
Gastronomisektörününhizmetihracatıiçindekipayının
oluşmasınadakatkısağlayacağıdüşüncesiyle;
yükselmesiyle,yalnızcaihracatgelirleriartmayacak;Türkiye
gastronomisektörüTURQUALITY® bünyesinedâhil
imajıgüçlendirilecek.Türkiye’ningüçlüimajıyla,Türkiye
edildi.Buamaçla,TURQUALITY®’ninesaslarını
menşelimalvehizmetleriçinrekabet,fiyateksenindenmarka
belirleyenTebliğçerçevesindekendimarkalarıylayurt
ekseninetaşınacaktır.Bukapsamda,esashedefimizortave
dışındaaçılanrestoran,lokantavekafelerinkiralarıve
uzunvadedeTürkiye’ninkendisinibirmarkahaline
dekorasyonharcamaları;bubirimlerinişletilmesiiçin
getirmektedir.Gastronomibuimajınönemlibir
gerekliolankalitevehijyenbelgeleri;istihdam
parçasıdır.2009yılındatoplam52milyon
edilenaşçıveşeflerinbrütmaaşları;
turistinziyaretettiğiİspanya’da,
danışmanlık,tanıtımvemarkatescili
yapılanaraştırmalardayüzde
harcamalarıdestekkapsamına
10’lukkesimingastronomi
alındı.Ayrıca,zincirrestoranlar
turizmikapsamında
içindediğerTURQUALITY®
İspanya’yıtercihettiği
firmalarıgibiMarkalaşmaYol
belirlenmiştir.Türk
Haritasıoluşturulacakve
mutfağınındoğruveetkin
beşerivekurumsalaltyapıları
tanıtımıylagastronomi
desteklenecek.Böylelikle,
turizmimizindünyadaöne
Türkmutfağınıntemsilcisi
çıkmamasıiçin
zincirrestoranların
hiçbirsebep
markalaşması,
bulunmamaktadır.G
dolayısıyla
vizyonuilehareketegeçirerekülkeçapındaihracatseferberliği
başlatmışbulunuyoruz.
“”
38
ETÜDERGİ
YENİ UFUKLAR / İYİ TARIM UYGULAMALARI
Güvenilir gıda için atılan en doğru adımlardan biri
olan “İyi Tarım Uygulamaları” giderek
yaygınlaşıyor. Peki, uzun bir hazırlık döneminin
ardından geçtiğimiz yıl hayata geçirilen iyi tarım
uygulamaları hakkında ne biliyoruz?
T
ürkiye’ninAvrupaBirliğiuyumsürecindekiönemli
adımlarındanbiriolarak,T.C.Gıda,TarımveHayvancılık
Bakanlığı’nıngeçtiğimizyılbaşlattığı“İyiTarımUygulamaları”
(İTU),Türktarımındaçığıraçacakbirdönemindebaşlangıcı
oldu.1997’deAvrupa’daoluşturulmayabaşlananvehalen
tümdünyadaenyaygınkabulgörenGlobalGapnormlarınınTürk
tarımıiçindeaynengeçerliolmasıanlamınagelenİTU,Türktarımında
büyükbirdeğişimintemelkilometretaşıolacak.
Geçtiğimizyıl,ilkkezperakendesektörününlidermarkalarından
birindebaşlatılanİTU’yu,enbasithaliyle,tümmeyvevesebzelerin
sertifikalıolaraksatılmasıolarakdaanlatabiliriz.Buanlamda,üretim
süreçlerindeİTUkullanançiftçilerinlogoluvesertifikalıgüvenilirgıda
ürünleribiryıldırtüketicileresunulurken,buyenistandartlarlameyve
sebzelerintamamıüretimdensofrayakadarkayıtlıhalegelmişoldu.
40
ETÜDERGİ
T.C.Gıda,TarımveHayvancılıkBakanlığı’nınbaşlattığıveyaş
meyvesebzedeABstandartlarınıyakalayanİTUçalışmasında,“İyi
Tarım,İyiGelecek”sloganıylaTürktüketicisinineniyitarımürünlerini
güvenlealmasıiçinülkeçapındaetkinliklerdüzenlenirken,İTU’nun
temelamacıisehemgeleceknesillerinsağlıklıbeslenmesi,hemde
Türkiye’dekitarımarazilerinindahaverimliveüretkenolmasıolarak
öneçıkıyor.
Türk çiftçisinin standartları yükselecek
T.C.Gıda,TarımveHayvancılıkBakanlığı,İTUileöncelikleTürk
çiftçisininverimlilikvekaliteodaklıüretimyaparak,dünyastandartlarını
yakalamasınıhedefliyor.BuhedefiçinİTU,ürününgüvenliğikadar
üretimşartları,çiftçiningelişimigibipekçokunsurudaiçeripsüreçleri
tamamenkayıtlıhalesokarken,Türktarımınındünyaölçeğinde
YENİ UFUKLAR
gelişmesinidesağlayacak.BöyleceİTUsertifikalıüreticisayısıarttıkça,
ürünlerdeverimliliklebirlikteucuzlamayabaşlayacak.
KonuylailgiliherplatformdagörüşlerinidilegetirenT.C.Gıda,
TarımveHayvancılıkBakanıMehdiEkerise“Bizimhedefimizvetüm
çabamızTürkiye’nintarımalanındakimüthişpotansiyelinieniyişekilde
değerlendirmek,bununsonucundadaüreticivetüketiciiçinenyüksek
faydayısağlamak.İTU’yuyurtçapınayaymak,büyükbirçağdaşlaşma
hamlesidir”diyerekİTU’yaverdikleriönemivurgularken,diğeryönüyle
konununherşeydenöncebirsosyalsorumlulukprojesiolduğunada
işaretediyor:“Buaynızamanda70milyonuilgilendirenbirsosyal
sorumlulukprojesidir.İnsanneslininsağlıklıbirşekildedevamıiçinbu
gerekiyor.Üretençiftçide,tüketenvatandaşda,onlarınçocuklarıda
ancakbubilinçlehareketeder,bubilinçleüretirvetüketirsedaha
sağlıklınesillerdoğacak.Çiftçibuyöntemlezararetmeyecek,aksine
verimliliğiartacak.Buuygulamailetarımbilimselyöntemlerleyapıldığı
içinihracatolanağıdaartacak.Bizmekanizmayıdeğiştirdikveiyitarımı
desteklemekapsamınaaldık.İTUkapsamındasözleşmeyapan
üreticiyediğerüreticilerenispetendahayüksekbirdestekveriyoruz.
Bizimbualandaverdiğimizdestektohumdanbaşlayıp,ürününsigorta
edilmesinekadarheraşamadadevamediyor.Ambalajlamatesisi
kuranlara500binlirayakadarolanyatırımbedelininyüzde50’sine
destekveriyoruz.Ürünü,dona,doluyakarşısigortalarsa,poliçe
bedelininyarısınahibeveriyoruz.Buyılselidesigortakapsamınaaldık.
Aletekipmaniçinyüzde50hibedestekveriyoruz.Damlasulamaiçin
yüzde50hibedestekveriyoruz.Kapalımekânlardadöllemeiçinartık
hormonyerinebambusarısıkullanılıyor.Bununiçindekolonibaşına
50liradestekveriyoruz.Tarımdanışmanıuygulamasıgetirdik.
Danışmanlarlasözleşmeyapanüreticiyede225liradestekveriyoruz.
Ayrıcaçiftçimizedönümbaşınateşvikveriyoruz,ZiraatBankası
aracılığıylayüzde60’akadarindirimlikrediimkânısağlanıyor.
Geçtiğimizyıl475milyonliralıkkredifaizisübvansiyonuuyguladık.
Böylece8milyarliranınüzerindekredikullandırdık.İTUkapsamındaki
çiftçiZiraatBankasıkredisiniyüzde13yerineyüzde5,2faizle
kullanıyor.Aradakifarkıbizkarşılıyoruz.Dolayısıylaiyitarımyapan
çiftçiyehempazargarantisi,hemteşvik,hemdekredidesteği
veriliyor.”
İTU nedir?
AzöncedesöylediğimizgibienbasithaliyleİTU,tamamensağlıklı
sebzemeyvedemek.İTUsistemi;temelolarak,1997yılındaAB
ülkelerindeEuropeGapadıilebaşlayan,ardındanGlobalGapadını
alanstandartlarınTürkiye’yeuyarlanmasısürecinikapsıyor.Yanimeyve
sebzedeilaçkalıntısı,toprakvesuanalizigibisorguvekayıtların
zorunluolduğubirstandartgetirenvedenetleyenİTU,böylece
denetimlivekayıtlıüretimisertifikalandırıyor.Sertifikasürecindekirutin
kontrollersayesindeisemeyvesebzedesağlıkvestandartlara
uygunsuzlukriskienazaineceğiiçin,meyvesebzeüreticilerininihracat
potansiyellerideartmışoluyor.Sistem,tarımürünlerininenyüksek
besinvehijyenikdeğerdetüketiciyeulaşabilmesiiçin236farklıölçütün
yerinegetirilmesiniöngörürken,bunagöre;üretiminheraşamasıkayıt
altınaalınıyor,üreticinintarlayaatılacaktohumunseçimindentoprakta
üretiminyapılmasınınçevreyeolasıetkisine,kullanılacakilacın
standardındantarladaçalışanişçilerinsağlığınakadarçoksayıda
kritereuygunhareketetmesiteminediliyor.Türkmeyvesebze
üreticisininözellikledışpazarlardakigücünüartırmakiçinsistemi
hayatageçirenTarımBakanlığı,sisteminyaygınlaşmasıiçinetkin
çalışmalarınadadevamediyor.
Dahabasitbiranlatımlaisebakanlıktarafındanyetkilendirilen
kuruluşlarıninceleyipsertifikaverdiğiüreticilerdenmeyvesebzesatın
alacakolansatışkanallarınıntüketicilereulaştıracaklarıürünlerde,
sağlıkaçısındantümdenetimleryapılmakzorunda.Örneğinsertifika
sahibiüreticilerdençalıştırdıklarıpersonelintamamınıkayıtaltınaalması
bekleniyor.Benzerşekildeüretimaşamasındayapılanherişlemin,
çevreyeolasızararlarıdaaraştırılırken,çevreyezararverebilecek
uygulamalarındaönünegeçiliyor,tarlalardakullanılantümambalajve
ETÜDERGİ
41
YENİ UFUKLAR / İYİ TARIM UYGULAMALARI
konvansiyoneltarımadasonverecekolanİTU,yanlışlardan
arındırılmış,insanaveçevreyedahasaygılıtarımıhedeflemesi
açısındansondereceönemli.Çünkügünümüzdesağlıklıyaşam
bilincininartmasıylabirlikteinsanlardahasağlıklıolaraktanımlananve
hiçbirkimyasalkullanılmadanüretilenorganikürünlereyönelme
Birkezdesatırsatıryazalımki,İTU’nunöneminetolarak
eğiliminde.Gıdagüvenliğivekalitesininyanısıraçevreyevedoğayada
anlaşılabilsin:
dahaçokönemvermeyebaşlayantüketiciler,klasiküretimyerine
çevredostuüretimteknikleriiledoğalveyadoğalayakınortamlarda
G Tümürünlerkayıtaltınagiriyor.
yetiştirilmişürünleritercihediyor.
G Herürün,herüreticidehasatöncesipestisit(ziraiilaçkalıntısı)
BuanlamıylaİTU,BirleşmişMilletlerDünyaGıdaveTarımÖrgütü
analizinetabitutuluyor.
(FAO)tarafından,“Tarımsalüretimsistemininsosyalaçıdan
G İlaçkalıntısıTürkGıdaKodeksideğerlerinegöreinceleniyor.
yaşanabilir,ekonomikaçıdankârlıveverimli,insansağlığınıkoruyan,
G Sulamasularınınkimyasalvemikrobiyolojikanalizleriyapılıyor.
hayvansağlıkverefahıileçevreye
G Sadecesağlıklıüretimiçin
önemverenbirhalegetirmekiçin
gereklibakanlıktarafındanizin
uygulanmasıgerekenişlemler”
verilentarımilacıkullanılıyor.Buda
demekoluyorkigelişigüzelziraiilaç
İTU, tamamen sağlıklı sebze meyve özetindeolduğugibide
tanımlanabilir.Çünküyazının
kullanılamıyor,programlıve
demek. İTU sistemi; temel olarak,
başındanbuyanasöylediğimizgibi
standartlaragörekullanımzorunlu
İTU’nunamacı,insansağlığınave
kılınıyor.
1997 yılında AB ülkelerinde
çevreyezararvermeyeceküretimin
G Tarımişçileritarlada
EuropeGap adı ile başlayan, ardından yapılmasıolaraköneçıkıyor.
çalışırkenözelkıyafetlergiyiyor.
Aslında,İTU’nunTürkiye’deki
Özellikleilaçlamadakişisel
GlobalGap adını alan standartların
geçmişi,2010’dandahaeskiye
korunmaönlemleralınıyor,ilaçlama
Türkiye’ye uyarlanması sürecini
uzanıyor.2004yılındayayımlanarak
yapılırkenkoruyucuelbise,maske
yürürlüğegirenİTUYönetmeliğiile
giyiliyor.Tarımişçilerininyemek
kapsıyor.
2006yılındanitibaren
yiyebileceklerivedinlenebilecekleri
yetkilendirilmeyebaşlayanözel
temizalanlaroluşturuluyor.
kontrolvesertifikasyonkuruluşları
G Çevreyeduyarlıuygulamalar
nedeniylebunusöylüyoruz.Halenonunüzerindekuruluşkontrolzorunlukılınıyor.Atıklar,ambalajlar,kutulartoplanarak,çevreyezarar
sertifikasyonfaaliyetindebulunmaküzerebakanlıktarafından
vermedenimhaediliyor;toprakvesukaynaklarınıntemizkalması
yetkilendirilmişdurumda.Yinebakanlıktarafındanilmüdürlüklerinde
sağlanıyor.
çalışanziraatmühendislerinevetarımdanışmanlarınayönelik
G Tarımişçilerinehijyen,ilkyardım,gübre,ilaçkullanımıeğitimleri
eğitimlerverilmeyeveböyleceiller,ilçelerveyaköylerdebulunan
veriliyor.
üreticilerinbilgilendirilmesiçalışmalarınadadevamediliyor.Bununla
G Üreticininbirimalandanenyüksekverimvekaliteyi
birlikte,henüzsektördekitümpaydaşvetüketicilerinİTUkonusunda
yakalayabilmesiiçinbirtarımdanışmanıgözetimindefaaliyetlerini
yeterlibilgiyesahipolduğunusöylemekiçindahaçokerken.Bu
sürdürmesibekleniyor.Ayrıcaüretimöncesitoprakvesuanalizleri
konudakienbüyükyanılgılardanbirisiorganiktarımileİTU’nun
yapılarakenuygunverimisağlayacakgübrelemevesulamaprogramı
karıştırılması.Organiktarımsürecindekimyasallarınkullanımınaizin
sağlanıyor.
verilmez.Sadecehastalıkvezararlıdurumunagöreorganiküretimde
G İTUsiteminedâhilolanmeyvesebzeveyaörtüaltıüreticilere
kullanılmasınaizinverilenorganikkökenligübrelerilebitkikoruma
T.C.Gıda,TarımveHayvancılıkBakanlığı;alanbazlıhibedesteğinin
ürünlerikullanılabilir.Aynızamandaorganiktarım,üretimalanlarıve
yanındaZiraatBankası’ndanveTarımKrediKooperatifleri’ndendüşük
verimliliktekikısıtlarnedeniyleüretimpotansiyelisınırlıbirtarım
faizliucuzkredidesteğiveriyor.
çeşididir.Bunedenledebüyüknüfuslarınorganiktarımile
G Üreticinindoğrugübre,ilaçvefidekullanması,buyollaverimini
beslenmesimümkündeğildir.BununlabirlikteİTU,tarımın
artırmasıböylecedahaazmasraflaüretimyapmasısağlanıyor.
kendisidir.Yanialternatifbirtarımsalmodeldeğildir.Kimyasalilaçve
G İTUileüretimyapanlar,ihracattailaçkalıntısısorunuilekarşı
gübrelerinkullanımınainsansağlığınaveçevreyezararvermeyecek
karşıyagelmediğiiçinihracatpotansiyeliartıyor.
ölçüdeizinverilirken,ürünleryetkiliveakreditelaboratuvarlarda
kalıntıanalizinetabitutulurveinsansağlığıaçısındanzararlıkimyasal
Konvansiyonel tarıma son
maddeolupolmadığınınkesintespitiyapıldıktansonratüketicilere
Geçmişteilaç,gübre,sugibimateryallerindozaşımı,yanlış
sunulur. G
uygulamazamanıgibibazıyanlışlarlayapılantarımşekliolan
kutular,atıklar,özelkonteynerlerdetoplanaraketkinbiratıkyönetimi
sistemiyledeğerlendiriliyor.Böylecetoprağınverimivebereketi
korunuyor,geleceknesilleriçinsağlıklıbirçevresağlanıyor.
“”
42
ETÜDERGİ
MARKA / BARILLA
Dünyanın makarna devi:
1877 yılında İtalya’nın Parma şehrinde kurulan Barilla, Türkiye’de Filiz,
Yunanistan’da Misko, İsveç’te Wasabröd ve Meksika’da Yemina ile Vesta
ticari markalarıyla üretim yapan bir gıda devi… Değişik türlerde
makarnalar üreten ve dünyanın en önemli makarna üreticilerinden biri
olan Barilla, halen İtalya’da yüzde 40-45, ABD’de ise yüzde 25 pazar
payına sahip bulunuyor.
44
ETÜDERGİ
MARKA
1
877yılında,PietroBarillatarafındanküçükbirmakarnave
ekmekfırınıolarakParma’da,VittorioEmanueleCaddesi’nde
kurulanBarilla,bugündünyanınenöndegelenİtalyangıda
gruplarındanbiri.Makarnasektöründedünyada,makarna
soslarısektöründeAvrupa’da,unlumamullersektöründe
İtalya’da,gevrekekmeksektöründeiseİskandinavülkelerindeliderolan
Barilla,Türkmutfaklarınadayabancıbirisimsayılmaz.Barilla’nın1994
yılındabaşlayanTürkiyeserüveni,bugünpazarliderliğiylebaşarılıbir
şekildedevamediyor.Bubaşarıda,2003yılındaFilizGıda’yıbünyesine
katmasınınyanısırasonyıllardaBarillamakarnasosları,Wasagevrek
ekmekvesandviçlerileGranPavesikrakerlerinindeTürkiyepazarına
sunulmuşolmasınınpayıelbetteçokbüyük…
Dünyaüzerindekibirçokyatırımında18binkişiyeistihdamsağlayan
Barilla’nınyıllıkcirosu6milyardolarıaşmışdurumda.130yıldıraynıaile
tarafındanyönetilen,biraileşirketiolmasınarağmenkurumsallaşmanın
tümadımlarınıatanvegünümüzde4.jenerasyonkardeşlertarafından
idareedildiğihaldeinsankaynaklarındasondereceşeffafveöngörülü
davrananBarilla,ARGEveteknolojiyeyaptığıönemliyatırımlarileürün
kalitesinegösterdiğiözensayesindebugündünyaçapındapopülerbir
gıdamarkasıolmuşdurumda.
Barilla’nıngünümüzde14’üİtalya’da,40’ıİtalyadışındanolmak
üzere54üretimtesisibulunuyorvebutesislerin10’u,üretimhatlarına
hammaddesağlayandeğirmenlerdir.BununlabirlikteBarilla,heryıl
Barilla,MulinoBianco,Voiello,Pavesi,Wasa,Harry’s,LiekenUrkorn,
GoldenToastandKamps,Alixir,AcademiaBarilla,Misko,Filiz,Yemina
veVestamarkalarıaltında3milyontonayakınürünüdesofralara
taşıyor,Barillaürünleri125’inüzerindeülkeyeihraçediliyor.
Misyonundan güç alarak büyüyor
Barilla,bugündünyanınsayılıgıdaüreticilerindenbirikonumunda.
BuliderliğeulaşırkenBarilla’nınenbüyükdayanaknoktasıdaşirketin
birnumaralımisyonuolanve1877yılındanberiuygulanagelen
“Beslenmeninneşelibirdeneyim,birtat,birpaylaşımveşefkatşekli
olduğunainanan”felsefesidir.Barilla,aynızamanda,yüksekkalitede
içeriğivesadetarifleriyleİtalyanmutfağınınidealbirbeslenmemodeli
olduğunu,5duyumuzabenzersizbirdeneyimsağladığınısöylüyorve
tamdabunedenle“Günlükyaşantılarınasağlık,lezzetveyemekyeme
zevkikatarakinsanlaradahaiyibiryaşamsağlarız”vizyonunagönülden
bağlıhareketediyor.
Peki,buvizyondoğrultusundeneleryapılıyor?ÖrneğinBarilla
ürünleri“iyibeslenme”yi,“mükemmellezzeti”ve“tatminedicibir
deneyimi”garantiedecekşekilde
üretiliyor.“Lezzet”igarantietmekiçin
Barilla Gıda AŞ, 34 ülkeden
yüksekkaliteli,güvenilir,zenginvedoğal
“hammaddeler”;“dahasağlıklı”ürünler
sorumlu, 150 milyon dolar ciro ve
içinengelişmişüretimteknikleri
420 çalışana sahip…
kullanılıyor.Buamaçla,işinenbaşında,
hammaddelerinseçiminde,buişe
kendiniadamışbirAraştırmaTakımıçalışıyorvenihaiürününkalitesini
etkileyecekheraşamayı(buğdaycinsi,havadurumu,toprakcinsi,
üretimdeçevreyesaygı)denetliyor.Herüretimpartisindenalınan
örneklerleyapılananalizler,ürünizlenebilirliğiveperiyodikkalite
toplantıları,böylelikle,herzamanveherüründe,üstelikdünyanındört
birköşesindeaynıkaliteyitaahhütediyor.
Türkiye pazarında geçen 17 yıl
MakarnadeviBarilla’nınTürkiyemacerası1994yılındabaşladı.
Aradangeçen17yıldaTürkiyepazarınınliderikonumunayükselen
Barilla,2003yılındaFilizGıda’yıbünyesinekatarakTürkiye’deki
operasyonlarınaBarillaGıdaAŞadıyladevametmeyebaşladı.Bununla
birlikteBarillaGıdaAŞ’ninbaşarılıstratejikyönetimininpazarliderliğinde
kuşkusuzönemlibirrolüvar.BilindiğiüzereBarilla’nınOrtaDoğuve
AfrikapazarlarınınyönetimideBarillaGıdaAŞ’yebağlısürdürülüyor.
PietroBarilla’nın,“Çocuklarımızayedirmeyeceğimizhiçbirşeyi
ETÜDERGİ
45
MARKA / BARILLA
Makarna hakkında...
G
Makarna, protein içeren durum
buğdayı/irmiğinden yapılır,
G Makarna, mineral, protein ve lif bakımından
zengin içeriğiyle besin değeri yüksek ve sağlıklı
bir karbonhidrat kaynağıdır,
G Makarna, günlük enerji ihtiyacının
karşılanmasında önemli bir besindir,
G Makarna şişmanlatmaz çünkü pişmiş
makarnanın kalorisi ekmekten daha düşüktür,
G Makarna uzun sürede sindirilir ve bu sayede uzun
süre tok tutarak kilo vermenize ya da kilonuzu
korumanıza yardımcı olur,
G Makarna düşük yağ ve tuz oranına sahiptir ve
tamamen bitkisel olduğu için kolesterol içermez,
G Makarna hem pratik, hem de besleyicidir. Üstelik
ekonomiktir.
46
ETÜDERGİ
üretmeyeceğiz”sözündenhareketle,125yıldıraynıkalitedeürünler
üretenBarilla,halendünyanınenitibarlıgıdaşirketivetümsektörler
sıralamasındaisedünyanınenitibarlı19.şirketikonumundabulunuyor.
AzönceBarilla’nınküreselölçekte3milyontonüretim
gerçekleştirdiğinisöylemiştik.BurakamaTürkiye’ninkatkısıiseyaklaşık
100bintoncivarında.BarillaGıdaAŞ’ninCEO’suGüneşKarababa,
OrtaDoğuveAfrikapazarlarıylabirlikteişhacmininbüyüyeceğinivebu
kapasiteyikarşılayacakyatırımlarınplanlarınıyaptıklarınısöylüyor.Yine
GüneşKarababa’yagöre,makarna,aslındaTürkleresondereceyakın
biryiyecekveAnadolu’nuneriştegeleneğinedeniyleTürkiye’deki
makarnakültürüdeçokhızlıkabuledilmişvehalengelişiyor.Öyleki
GüneşKarababa,Bolu’dakifabrikalarınındünyadakitümBarilla
tesisleriiçindekalitesiyleüstsıralardayeraldığınıveyakınbirzamanda
bufabrikadanOrtaDoğuveAfrika’yadaihracatyapılacağının
müjdesinideveriyor.
Bununlabirlikte,GüneşKarababa’nınmedyayadasıklıklayansıyan
açıklamalarındaolduğugibi,Türkiye’dekimakarnatüketimininhalen
düşükseviyelerdeolduğunudasöylemeliyiz.LibyaveLübnan’dabile
kişibaşınatüketimmiktarıTürkiye’ninçoküzerindebulunuyor.
Türkiye’dekimakarnatüketiminiartırmanınyolununpazaradaha
yenilikçiürünleringirmesindengeçtiğinidüşünenBarilla,birçok
yenilikçiürünüTürkiyepazarınagetirmektegecikmemiş.Örneğinson
yıllardamarketraflarındagörmeyealıştığımızTortellini,FilizÖzel
Lezzetler,FilizAktifvedondurulmuşmakarnalar,sadeceBarilla
tarafındanüretilenTamBuğdaymakarnasıBarillaIntegraleveen
önemlisidünyadasadeceBarilla’daolan,yüzde25’isebzepüresi
makarnaPiccolinigibi…ElbettemakarnasoslarıArrabiata,Basilico,
NapoletanavePestoRossoilebirBarillaklasiğiolanPestoGenevese,
Wasamarkalıekmekvesandviçlerideunutmamakgerek.
Ev dışı tüketim kanalında da iddialı
BarillaGıdaAŞ,günümüzünönemlipazarlarındanbiriolarak
gördüğüevdışıtüketimkanalınadaözelbirönemveriyor.Buamaçla
kurulmuşözelbirorganizasyonudabünyesindebulunduranBarilla
GıdaAŞ,distribütörleriaracılığıylayaklaşık7binevdışıtüketim
noktasınaulaşıyorvebupazarayöneliksadevedondurulmuşdolgulu
makarnalarıylayineevdışıtüketimkanallarınaözelmakarnasoslarını
sektörlepaylaşıyor.Bununlabirlikte,evdışıtüketimkanallarındangelen
taleplerideinceleyenBarillaGıdaAŞ,restoranlardangelentaleplere
göremutfakkadrolarınaeğitimlerveriyor,yenimenülerin
hazırlanmasındadesteksağlıyorveParma’dabulunanBarillaAcademy
ilekoordinelibirşekildeevdışıtüketimkanalındangelentalepleri
yanıtlamayaçalışıyor. G
ETÜDERDEN / OĞUZ ÖZKAN
Türk pastacılığının
duayen markası:
Fotoğraflar: Damla Salor Özpınar ve Unipro Arşivi
Unilever profesyonel ürünler servisi Unipro’nun Genel Müdürü Oğuz Özkan,
sektördeki 30 yıla varan deneyimiyle, Türk pastacılık sektörünün büyüme ve
gelişmesine büyük katkılarda bulunan bir profesyonel. 26 yıldır Unipro’nun
başında olan Oğuz Özkan ile sektörü, Unipro’nun faaliyetleri ile sektöre
katkılarını ve elbette ETÜDER’i konuştuk.
48
ETÜDERGİ
ETÜDERDEN
U
luslararasıkalitestandartlarınıveenileriüretimtekniklerini
Türkgıdaendüstrisinekazandıranöncükuruluşlardanbiri
olanUnileverProfesyonelÜrünlerServisiUniproGıda
San.veTic.A.Ş.,Türkiye’dekiilkpastacılıkyağve
margarinlerininüretiminibaşlatmasınınharicindeyenilikçi
veliderkimliğiylede,Türkpastacılıksektörününgelişimiiçinbirçok
ilkeimzaattı.Unipro’nunilkleriarasındahemenaklımızagelenler
PastacılıkEğitimMerkezi’nisektörünhizmetinesunması,sektörünilk
yayınıolan“PastacıdanPastacıya”isimlidergininyayımlanması,
pastaneimalathaneleriiçin“HijyenServisi”nioluşturmasıveelbette
pastacılıklailgilihertürlüsoruveçözümiçinbaşvurulabilecek
“TelefonlaDanışmaHattı”nıhayatageçirmesiolaraksıralanabilir.
Türkiye’dekipastaneleringereksinimleriniprofesyonel
standartlardakarşılamayayönelikolarak,GenelMüdürOğuzÖzkan’ın
söyleyişiylehammaddeüretimigerçekleştirenUnipro,daimaen
yükseksağlıkstandartlarında,enkalitelimalzemelerkullanılarakve
modernteknolojiyleüretimyapıyor.
İstersenizgelin,hızlagelişenpastacılıksektörüneyönverenlider
markaUniprohakkındadahaayrıntılıbilgileri,OğuzÖzkanile
yaptığımızkeyiflisöyleşiileaktaralım.
Tamamenevdışıtüketimeyönelikpastacılıkveendüstriyel
kategorilerindefaaliyetgösterenUnipro,kuruluşununilkyıllarında
Unileverbünyesindekibirdepartmanolarakfaaliyetgösteriyordu.
Unilever’inTürkiye’dekiüretimserüveniisebilindiğiüzere1953yılında
margarinüretimiilebaşladı.Odöneminilkmarkalarınıhepimiziyi
biliyoruz:SanaveVita…1960’lıyıllardanitibarensehalenUnipro’nun
enbüyükfaaliyetalanındakiürünlerolanpastacılıkyağve
margarinlerininüretiminebaşlandı.DolayısıylaUnipro’nunmarkalarının
daçokeskiveköklüolduğunusöyleyerekbaşlamalıyız.
Unipro’nun asıl faaliyet alanı endüstriyel margarin ve
yağlardır değil mi?
Evet,biztamamenendüstriyel,dahadoğrubirtabirleprofesyonel
sektörehitapedenürünlerleilgileniyoruz.Buanlamıylabizimsattığımız
ürünlerinhammaddeolduğunu,pastaneveküçük-orta-büyükgıda
üreticilerininhammaddeleriniürettiğimizidesöyleyebiliriz.
Elbette sadece yağdan söz etmiyoruz…
MargarinveyağlarınharicindeUnileverbünyesindeüretilmeyen
çikolatagrubuilepastacılıkhazırkarışımlarıgruplarıdabizim
sorumluluğumuzda.Dolayısıylaözetlersek,profesyonelpazarı
kategorizeediyoruzaslında…Temeldeüçkategorivar.Bunlarınilki
pastacılıktırkiburadaelyapımıdediğimizgelenekselüretimiişaret
ediyoruz.İkincikategoriendüstriyelkategorisidirveburadadagıda
endüstrisiniişaretediyoruz.Sonolarakda“foodservice”yada
cateringolaraktanıdığımızevdışısektörüişaretediyoruz.Biz,buüç
kategorininilkikisindefaaliyetgösteriyoruz.Unilever’incateringe
yönelikbirbaşkaşirketibulunuyorveokategoriyi,yaniHORECAtabir
ettiğimizotel,restoranvekafelereyönelikevdışıhizmetleritamameno
şirketimizyürütüyor.Biz,1960’lıyıllardanberiTürkiye’deüretim
yapıyoruz.1985yılındaiseyaptığımızişidahadaprofesyonelleştirmek
içinUnipro’nuntemelleriniattıkve1988’denitibarenyönetimsel
yapımızıtamamlayarakevdışıfaaliyetlerimizebaşladık.
Ne kadar süredir bu sektördesiniz?
BenUnilever’de27,Unipro’daise26yılımıdoldurdum.
Ev dışı tüketim pazarının büyüme hızını nasıl
değerlendiriyorsunuz?
Pazarıizlediğinizdebuaçıkolarakfarkediliyor.Hepimizbirşekilde
gününbiröğününü,çoğuzamankahvaltıveöğleyemeğiolmaküzere
ikiöğününüevdışındageçiriyoruz.Dolayısıylason20–30yılda
Türkiye’dekiişhacmininbüyümesiylebirlikteevdışındakitüketimde
artmayabaşladı.Amatabiibupazarıçokiyianalizetmekdeneyazık
kimümkündeğil.Bununnedeniisesektördekikayıtdışılığın
ETÜDERGİ
49
ETÜDERDEN / OĞUZ ÖZKAN
fazlalığıdır.Buanlamdaevdışıkanallarıntamhacminidesöylememiz
mümkündeğil.Birdebupazarınçokkarışıkolduğunuunutmamalıyız.
Türkiye’de50binrestoranvardiyoruzamaburakamaküçük
kasabalardakirestoranlardadâhildir,diğeryandanİstanbul’dakien
lüksrestoranlarda…DolayısıylaaslındaTürkiye’deevdışıtüketim
kanallarındahizmetverenişletmelerinsayısalbüyüklüğüilecirosal
büyüklükleriniayırtetmiyoruz.Buanlamdabiz,sonuçtasatışve
pazarlamadayaptığımıziçindoğrustratejiyitakipedebilmekadına,
kendiiçimizdeönceliklefaaliyetgösterdiğimizpazarları,ardındanda
ürünveürüngruplarımızıkategorizeediyoruz.
Pastacılıkta kullanılan yağlar ile restoranlarda kullanılan
yağlar arasında ne gibi farklar var?
Restoranlarda,bildiğimiz,evlerimizdekullanılanyağlarındaha
büyükboyutlardaolanlarıkullanılırancakpastacılıktakullanılan
yağlarınyapısalfarklarıvardır.Dolayısıyladapastacılıksektörüiçin
geliştirdiğimizyağlariçinciddibirARGEçalışmamızdavar.Neticede
margarinolarakansakdatereyağıalternatifiolanbitkiselyağların
üretilmesindeUnileveröncübirroloynamaktadır.Biranlamdadoğayı
taklitetmeyeçalıştığımızdasöylenebilir.Diğeryandanbiz,üretim
süreçlerimizedevamederkensektörümüzüneğitimineyönelikdepek
çokçabasarfediyoruz.Pastacılıkustalarıvekalfalarıiçin
düzenlediğimizakademikeğitimprogramlarınınyanısırahijyen
standartlarınıyükseltmeyeyönelikolaraksıksıksektörtemsilcilerine
yönelikeğitimlerdüzenliyoruz.Vebusöylediğimeğitimleri1960’lı
yıllardanbuyanaaralıksızsürdürüyoruz.Geçtiğimizikiayiçinde
yaklaşık5bölgedebutipeğitimfaaliyetidüzenledik,ilgilibölgelerdeki
pastaustaları,aşçıveşefleribirarayagetirdikveonlarıdünyadaki
gelişmelerveyeniürünlerimizkonusundabilgilendirrik,yeni
reçetelerimizipaylaştıkvedemoçalışmalarıyaptık.Bunuyaparken,
yanipastacılıksektöründekiusta,kalfaveçıraklarıeğitirkendiğer
yandandaonlarahijyenkonusundayenibilgileraktarıyoruz,kitaplar
paylaşıyoruz.Yineüçaydabirpastanelereyönelikolarak
hazırladığımızyayınlarımızıyayımlıyoruz.
Unipro Eğim Merkezi
Batı dünyasında yapımı bir sanat halini alan
pasta ve pastacılığın Türkiye’deki temelleri, geçtiğimiz
yüzyılın başında atılmış. Özellikle Rus İhtilalinden
kaçan Beyaz Rusların beraberlerinde getirdiği
pastacılık kültürünün, Türkiye’deki Rum ustaların
becerileriyle harmanlanması sonucu gelişmeye
başlayan Türk pastacılığı, Türkiye’de de Batı’da
olduğu gibi babadan oğula, usta-kalfa ilişkisiyle
ilerleyerek canlılığını korumuş. Ancak ayrı durum,
pastacılık ve ekmekçiliğin yaratıcı yeni atılımlara
girmesini, yeni elemanların yetişmemesi ve usta
eksikliğine de yol açmış. Ne yazık ki Türkiye’de
pastacılık üzerine eğitim veren bir resmi kurum
olmadığı gibi özel eğitim kurumlarının doğuşu da
ancak birkaç yıl öncesine uzanıyor. Oysa mevcut
bilgilerini pekiştirmek ve gelişmeleri aktarmak
düşüncesiyle hizmet veren Unipro Eğitim Merkezi,
1985 yılından bu yana profesyonellere yönelik
çalışmalarına devam ediyor. Unipro Eğitim Merkezi
ustaları, düzenledikleri pastacılık kurslarına katılacak
ustaları davet etmek, piyasada karşılaşılan
problemleri yerinde çözebilmek veya yeni çeşitlerin
geliştirilmesinde yardımcı olmak amacıyla düzenli
piyasa ziyaretleri yapıyor, sektör çalışanlarını
dünyadaki gelişmeler konusunda bilgilendiriyor, yeni
reçeteleri sektörle memnuniyetle paylaşıyor.
50
ETÜDERGİ
Peki, sektörün bu çabalarınıza yaklaşımı nasıl? Bunu ticari
bir iş ilişkisi olarak mı görüyorlar yoksa gerçekten bu eğitim
çalışmalarını önemsiyorlar mı?
Buçabalarıgerçektenönemsediklerini,eğitimlerimizden
faydalanmayaçalıştıklarınıvehattabirhaylidefaydalandıklarını
söyleyebilirim.Bizimaçımızdanbueğitimlerinbirbaşkakazanımıda
sektörüngelişimi,düzenegirmesivedolayısıyladasektörün
büyümesidir.Sonuçtabüyüyenvegelişen,bilinçlenensektördeiş
yapmakhemdahakolay,hemdedahakeyiflihalegeliyor.
Pastacılık sektörünün Türkiye’deki büyüklüğü nedir?
Hakettiğiyerdeolmadığınısöyleyebiliriz.Dahaalmamızgereken
çokmesafevar.Bununenönemlinedenlerindenbiritoplumungelir
düzeyinindüşüklüğüdür…Ancakyinedeifadeetmeliyimkihiç
ummadığımızbölgelerimizdebileAvrupakalitesindevehattadahada
iyidurumdaolanpastanelerimizdeyokdeğil.Dolayısıylapastane
kültürümüzünyükseldiğinidesöylemeliyiz.
Pasta ve tatlı farklı şeyler midir? Galiba Türkiye’de
pastadan çok tatlı kültürü hâkim, öyle değil mi?
Yöreselolarakdeğişmeklebirliktesöylediğinizdedoğrulukpayı
var.GüneyveGüneydoğu’yadoğrugittikçeşerbetlitatlıların
yaygınlaştığınıgörüyoruz.Baklavavebaklavatürevişerbetlitatlılar
bizimendeğerlikültürelürünlerimizdenbiridir.Diğeryandanpasta
kültürününbizeBatı’dangeldiğidebirgerçek,özellikleRusya’dan
bizegelenbirtatlıkültürüvarbiliyorsunuz.HalenKaradeniz’dekitatlı
ustalarımızın,İstanbul’dakiRumtatlıustalarınınyeteneklerinihepimiz
iyibiliyoruz.BaylanveMarkizisimleriniunutmamızmümkünmü?
SonuçtaBatı’dangelenbupastacılıkkültürü,Türkiye’deyoğrulmuşve
büyükorandadakabuledilmişkültürdür.
ETÜDERDEN
Ev dışı tüketim kanalında pastanelerin konumu için ne
söyleyebilirsiniz?
Toplamevdışıtüketimpazarınınbüyüklüğünütamolarak
bilmemizmümkündeğil,azöncesöylediğimnedenlerdendolayı…
Amaörneğin10milyarTLdersek,bununyaklaşıkyüzde20’si
pastacılıksektörüneaittir.Çünküpastacılarıntemelhammaddelerinin
kullanımınıazçokbilebiliyoruz;un,yağveşekerikastediyorumelbette.
Dolayısıylatoplampazarınyağ,unveşekertüketiminebakarsak,
yaklaşıkolarak1,5milyarTLcivarındabirbüyüklüğesahipolduğunu
söylemekmümkün.
Peki, Türkler hangi pasta türünü seviyor? Örneğin meyveli
mi yoksa çikolatalı pasta mı tercih ediyor?
Dolayısıylaüretimstandartlarımızauygunolaraküretimyapıyoruz.Yani
üretimstandardımız6aydiyorsaonauygunbirüretimgerçekleşiyor.
Elbettebusürelerartırılabiliramabunagerekyokki.Yağı10derecede
saklarsanızdahauzunsürekullanabilirsinizamaaynıyağgüneş
altındabirgündedebozulabilir.DolayısıylabizimARGEçalışmalarımız
kadar,doğrusaklamavekullanmakoşullarıdaönemlidir.Buanlamda
biz,ürünlerimizinhangişartlardasaklandığınıdamümkünolduğunca
kontrolediyoruz.Bizimtümdistribütörlerimizbelirliaralıklarla
denetimlerdengeçerlervedenetimlerdedüşükpuanalan
distribütörlerimizeağıryaptırımlarımızdavardır.Budenetimlerve
depolamastandartlarıUnileverdünyasınınyıllardıruyguladığı
standartlardırvebizdebustandartlarauyumludavranmakzorundayız.
Tambirayrımyapamamamaçikolatayadadüşkünlüğümüz
Peki, örneğin pastaneleri de denetleyebiliyor musunuz?
olduğuçokaçık.ÖzellikleBatı’danDoğu’yagidildikçeçikolata
Hayır,amaonlaradailgilisaklamakoşullarınayönelikeğitimler
tüketimininartmasıilginçtir.Tabiibirdeşuvar,çikolatayısevmemek
vermeyegayretediyoruz.Bizimdüzenligerçekleştirdiğimiz
mümkünmü?Özellikle
eğitimlerimizinbirayağıdabudur
çocuklarınçikolatalıpastaları
aslında.Yaniişortaklarımızayönelik
tercihettiğinidebiliyoruz.
düzenlediğimizeğitimlerimizintamamı
Oğuz Özkan, sektördeki en önemli
Bununlabirliktemevsimsel
reçetepaylaşmaküzerineolmuyor,
olarakmeyvelipastalarada
farklarını mesleki eğitime verdikleri standartlarımıza,sektördeki
iştahlıyız.Biz,işortağımızolan
gelişmelereyönelikeğitimlerde
önem olarak özetliyor. Sektör
AltınMarkailebirlikteçikolata
düzenliyoruz.
üretimideyapıyoruz.Tıpkı
çalışanlarının daima yanında
Kratermarkamızdaolduğugibi,
Bu eğitimler, gerçekten de gıda
olduklarını söyleyen Özkan, meslek sektörünün
biliyorsunuzoradadaG2Mile
gelişimi için çok
birlikteçalışıyoruz.Çikolatadaki
odaları, okullar ve ticari kuruluşlarla önemli. Biliyorsunuz ETÜDER’in
markamızınismiiseFestino.
amaçlarından birisi de
sürdürdükleri dayanışma ve sektöre kuruluş
Sektörümüzdegerçekçikolata
bu…
kullanıldığıgibikokolintabir
yönelik yayıncılık çabalarını ısrarla
Elbette…Amasadeceüreticilerin
edilenvebitkiselyağlardan
yadasektörün,hangiaşamasında
vurguluyor.
yapılançikolatabenzeriürünler
olursaolsunsorumluolanların
dekullanılabiliyor.Neden
bilinçlenmesininyanısıratoplumunda
gerçeğinikullanmıyordabenzeriürünükullanıyorsunuz
bilinçlenmesigerekli.Yanibirnihaikullanıcı,uygunolmayanbir
derseniz,bazıteknikzorunluluklarımıznedeniylekokolin
ürünilekarşılaştığındaüreticiyeulaşabilmelivegerekiyorsa
bazlıürünlerdekullanılıyor.Çünkübazıürünlerdegerçek
üreticiüzerindebirbaskıoluşturabilmeli.Örneğin,bizimiçinde
çikolatakullanmakgerçektenzor…Elbettekimizaman
olduğumuzevdışıtüketimsektöründekimüşterilerimiz,
fiyatpolitikalarıgereğincedeçikolatabenzeriürünler
“uygunolmayanürünlerinadeditoplamürünlerin1/3’ünü
tercihediliyor,bunudasöylemeliyim.Bizimherikitürde
geçersesendenmalalmam”derse,üreticilerkendidepove
deürünlerimizvar,yanihemgerçekçikolata,hemde
nakliyeağlarınıdahasıkıkontroletmeihtiyacı
kokolinbazlıürünlerüretiyoruz.Amaağırlıklısatışımız
hissedeceklerdir.
gerçekçikolataüzerindegerçekleşiyor.Elbetteyağ
satışlarımızınyanındaçikolatasatışımızdahaküçük
Unipro, ETÜDER’in en yeni üyelerinden birisi.
rakamlardakalıyorancakyıldanyılaizlediğimizde
Bir parça da ETÜDER’e ilişkin
çikolatasatışımızınvesektördeçikolata
görüşlerinizden söz eder misiniz?
kullanımınındaarttığınısöyleyebilirim.
Evet,ETÜDER’eyeniüyeolduk
Şöylesöyleyeyim,bizimtoplam
amabenETÜDERYönetimKurulu
ciromuzunyüzde5kadarıçikolata
BaşkanıMelihŞahinöz’üçokuzun
kaynaklıdır.Amaburadaşunundaaltını
senelerdirtanıyorumvebu
çizmemizgerek,burakambizim
sektördekiçabalarınıdayakından
işimizinkarakteristiğinedeniyleböyle.
biliyorvetakdirediyorum.
Sonuçtabizimasılişimizçikolata
ETÜDER’inhassasiyetgösterdiği
üretmekdeğil…Asılişiçikolata
konular,aslındahepimizinhassas
üretmekolanveyıllardırsektöre
olmasınıgerektirenamabugüne
hizmetedençoksayıdasaygınüretici
kadarihmaledilmişkonulardır.
devar,örneğinElit,Pelit,Mabelgibi…
DolayısıylaETÜDER’inözellikle
tedarikçileranlamındaöncülük
Bir yandan da dayanıklı ürünler
yapmasıdaçokönemlidir.Bir
yapıyorsunuz. Raf ömrü uzun ürünler
anlamdaETÜDERbaşlıbaşınabirsosyal
yaparken nasıl bir ARGE çalışmasına
sorumlulukprojesidirdiyebilirizçünkügıda
ihtiyaç duyuluyor?
güvenliğindeenönemligörevüreticilerkadar
Bizimüretiminiyaptığımızyağlaraltı
tedarikçilerededüşüyor.Bunedenlede
ayilebirsenearasındakullanılabilir.
ETÜDERçatısıaltındabulunmaktangurur
Amasonuçtaorganikürünlerdiryağlar,
duyuyoruzvedahaçokdesteklenmesi
yaniengençyağeniyiyağdırdiyebiliriz.
gerektiğiniifadeediyoruz.G
“
”
ETÜDERGİ
51
MARKA / KOMİLİ
Türkiye’nin
ilk markası
Türkiye’nin en köklü zeytinyağı markası olan
Komili, yüzyılı aşkın süredir sofralarımıza tabiatın
mucizesi olan zeytinyağının en lezzetlisini ve en
kalitelisini sunuyor.
52
ETÜDERGİ
MARKA
1
878’debaşlayanyolculuğunu,1923’tenbuyanaAyvalık’ta
sürdürenKomili,2008yılındaülkemizinöndegelenzeytinyağı
üreticilerindenAnaGıda’nınbünyesinekatıldı.133yıldır
tüketicisinefarklıdamaktatlarınahitapedenürünlersunan
Komili;Sızma,EgeSızmasıveRivieraZeytinyağı’nınyanısıra
ÖzelÜrünlerSerisiilesofralarışölene,yemekleriziyafetedönüştürüyor.
Komili’nin,AyvalıkveKörfezzeytinlerindeneldeettiğiveasitoranı
yüzde8’denazolanNatürelSızmaZeytinyağıeşsizlezzetiiledamak
tadınavesağlığınadüşkünolanlarınvazgeçilmezi.Zeytininkokusunu
veyoğuntadınıhissetmeyiisteyenlerisetercihiniEgeveMarmara
Bölgesizeytinlerindeneldeedilen,buramburamkeskinzeytin
kokusuylaEgeSızması’ndanyanakullanıyor.RivieraZeytinyağıise
özelolarakdengelenmişvehafifletilmişlezzetiylezeytinyağınınkendine
hastadınıvekokusunuağırbulanlariçinvazgeçilmezbirlezzet...
Komili,ÖzelÜrünlerSerisi’ndekiErkenHasat,TaşBaskı,Çekirdeksiz
Sıkma,ColdPressed,0,3veOrganikSızmazeytinyağıçeşitleriylede
farklıbeklentilerecevapveriyor.
İstersenizgelin,bu133yıllıkdevmarkanınhikâyesine,insanlık
kadareskitarihiolanzeytinveonuişleyeninsanlarınöyküsünebiraz
dahayakındanbakalım…Bueşsiztarihibilgileriçinelbetteenbüyük
referansımız,Komili’ninresmiİnternetsitesioldu.Büyükorandabu
sitedenöğrendiğimizbilgilerışığında,Komili’ninhikâyesinikaleme
almayavesizlereaktarmayaçalıştık.
Komili'ninöyküsü1878yılındaMidilliAdası'ndabaşlıyor.Oyıllarda
Midilli,Osmanlıtoprağıdır.KomiliHasan,MidilliAdası'ndasabunve
zeytinyağıüreterekgeçiminisağlarkenaile,LozanAntlaşması'ndan
sonramübadelegereğiAyvalık'agöçederveKomilimarkasının
öyküsüdeburadadevameder.Ancakoyıllar,daha“marka”
kavramınınbilinmediğiyıllardır.AncakHasanKomili,“kalitesizürünle
alıcıyıbirkez,kendiniebediyenkandırırsın”diyerekyolaçıkarve
kuşaklarboyusürecekKomilimarkasınıntohumlarınıatar.KomiliAilesi
de“Birmarkanın,zeytinağacıgibigereklizamanlardabudanabilirse
ölümsüzolacağıinanışıyla”,hepzamanınilerisindehareketederve
markanınyenilikçivekaliteliduruşundanhiçvazgeçmez.
Komili,doğalolarakzeytinileözdeşleşmişbirmarka.Öyleki133
yıldırsürenüretimmaratonundasürekligelişiyorveyeniürünleriçin
çalışmalarınadevamediyor.Komili’ninensonürünüiseözenleseçilen
zeytinlerinçekirdekleriçıkarılaraksıkılmasıylaeldeedilen“Çekirdeksiz
Sıkma”.ErkenHasat,TaşBaskı,ColdPressed,0,3veOrganikSızma
ürünlerindenoluşanÖzelÜrünlerSerisiilesofralarılezzetlendiren
Komili,yeniürünü“ÇekirdeksizSıkma”iledamakzevkineözen
gösterenlerefarklıbirseçenekdahasunuyor.
Türkiye’dezeytinyağıkültürüoluşmasınabüyükkatkılarsağlayan
Komili’ningüvencesiyleüretilen“ÇekirdeksizSıkma”,özenleseçilen
Ayvalıkzeytinlerinden,sıkmaişlemindenönceçekirdeğiçıkarılarak
eldeediliyorveyöreninkendinehasnefiskokuluzeytinlerinin
mükemmellezzetiniiçindebarındırıyor.Duyusalözellikleriiledeöne
çıkanürünyüksekorandameyvemsitadıylaözelsalatave
yemeklerinizedeğerkatmakiçinsofralardakiyerinialıyor.Sonyıllarda
geliştirilenveTürkiye’deilkdefaKomilitarafındankullanılançekirdeği
çıkartılmışzeytinlerdenzeytinyağıeldeetmetekniği,natürel
zeytinyağınınkalitesininartmasınıdasağlıyor.
Komili Özel Ürünler
Serisi’nin
Duyusal Özellikleri
Komili Taş Baskı: Zeytinin taş baskı yöntemi
kullanılarak ezilmesiyle elde edilen, yumuşak ve
buruk lezzetiyle zeytinyağı meraklılarının tercih
edeceği natürel sızma zeytinyağı.
Komili Erken Hasat: Henüz olgunlaşmamış yeşil
taneli zeytinlerin meyvemsi tat ve kokularının en
yüksek olduğu dönemde dalından toplanıp
sıkılmasıyla elde edilen, aromatik değerleri
bakımından yoğun natürel sızma zeytinyağı.
Komili Organik Sızma: Organik tarım yöntemleriyle
özel olarak yetiştirilen zeytinlerden elde edilen,
meyvemsiliği orta düzeyde natürel sızma
zeytinyağı.
Komili 0,3: Özel olarak toplanan zeytinlerin hemen
zeytinyağına dönüştürülmesi ile elde edilen ve çok
az bulunan yoğun yeşil meyvemsi tadıyla âlâ
natürel sızma zeytinyağı.
Komili Çekirdeksiz Sıkma: Özel olarak çekirdeği
çıkarılmış zeytinlerden elde edilen, olgun zeytin
tadıyla yumuşak natürel sızma zeytinyağı
Komili Cold Pressed: Özel olarak dalından toplanıp
aynı gün içinde 27°’nin altında soğuk su
kullanılarak sıkılan zeytinlerden elde edilen, eşsiz
meyvemsi tat ve kokuya sahip dengeli natürel
sızma zeytinyağı.
İnsanlık kadar eski
Komili,asırlıkbirgeleneğidevamettiriyor.Amazeytin,asırlardeğil
binlerceyıldırinsanlarlaiçiçe…İstersenizbirparçadazeytinve
zeytinyağıkültürününtarihindenbahsedelim.
Zeytin,kuşkusuzinsanoğluileyaşıtbirmeyve.Zeytinağacına
ilişkinbugünelimizdekieneskibulgular,EgeDenizi’ndekiSantorini
Adası’ndayapılanarkeolojikçalışmalaradayanıyor.Buçalışmalarda39
binyıllıkzeytinyaprağıfosilleriortayaçıkarılırken,KuzeyAfrika’daki
SahraBölgesi’ndegerçekleştirilenarkeolojikaraştırmalardaiseMÖ12
binyılınaaitzeytinağacıbulgularınarastlandı.Bununlabirlikteilkzeytin
hasadınınneredevekimlertarafındanyapıldığıisehâlâbirmuamma.
ETÜDERGİ
53
MARKA / KOMİLİ
Zeynyağının
faydaları
G Zeytinyağı hücreleri korur. Zeytinyağının
içinde bulunan oleiprine adlı madde
sayesinde hücreler yenilerek kansere karşı
hücreleri korur.
G Zeytin ağacının dalları, yaprakları ve reçinesi
olduğu kadar, yağı da yıllardır ilaçların
bileşimlerinde yer alan doğal maddelerden
birisidir, doğal bir ilaçtır.
G Zeytinyağı, derinin foliküllerine penetre
olabildiği için, dokuların yara veya
iritasyonunda ve enfeksiyonlara karşı faydalıdır.
G Sindirim sistemini olumlu etkiler; zeytinyağı mideyi
çepeçevre koruyucu bir tabakayla sararak mide asitini
azaltır.
G Gastrit ve ülsere karşı korumada etkin yardım sağlar.
Hazmı en kolay olan zeytinyağı besinlerin bağırsaklar
tarafından çok daha iyi emilmesini sağlayarak
bağırsakların çalışmasını düzenler.
G Zeytinyağı safra kesesinin kontraksiyonlarını (kasılma)
ve safra salgılanmasını uyararak safra taşı oluşum riskini
azaltır.
G Sabah kahvaltıdan önce alınan 1 veya 2 çorba kaşığı
zeytinyağı, basit kronik kabızlığa iyi gelir.
G Anne sütünde de bulunan E vitamini ve oleik asit
içeriği ile zeytinyağı, normal kemik gelişimine katkıda
bulunur. Anne karnında ve doğumdan sonra bebeğin
beyninin olduğu kadar, genel olarak sinir sisteminin
gelişimini de desteklediğinden, gebe ve emziren
annelere özellikle yararlıdır.
G Zeytinyağı yaşlanmanın, hem genel olarak doku ve
organlar, hem de beyin fonksiyonları üzerindeki etkilerini
geciktirmektedir.
G Kan şekeri seviyesinin düşmesine yardım eder.
G Kötü kolesterol LDL'yi azaltırken, iyi kolesterol HDL'yi
artırır.
G Kalp dostu; zeytinyağı hayvansal yağların tersine
kandaki kolesterol miktarını ve dolayısıyla kalp krizi
riskini azaltır.
G Zeytinyağı sağlık ve güzellik kaynağıdır. Cilde ve
saçlara çok faydalıdır. Cildi besler, korur ve yumuşatır.
G Romatizma probleminiz varsa, zeytinyağının içine
ezilmiş defne yapraklarını koyun ve bir krem haline
gelinceye kadar karıştırarak ağrıyan yerlerinize
sürebilirsiniz.
G Alkol almadan önce ve sonra bir kaşık zeytinyağı
içmek hem hazmı kolaylaştırır hem de sarhoşluğu
hafifleştirir.
54
ETÜDERGİ
Ancakbildiğimizbirşeyvar,odazeytinkültürününGiritlilertarafından
Akdeniz’eyayıldığı…Tarihibilgiler,zeytinyağıüretimineilişkinen
belirginizlerinAkdeniz’intamortasındakiGiritmedeniyetine,MÖ
4.500yıllarınadekuzandığınıgösteriyor.Güçlüticaretfilolarınasahip
Giritlileringerçekleştirdiğizeytinyağıticaretiningünümüzdekiencanlı
tanıkları,KnossosveFaistossaraylarınınyıkıntılarıarasındabulunan2
metrelikzeytinyağıküpleridir.“Pithoï”denilenbudevküplerleberaber
bulunantabletlerdeise,ogünküzeytinyağıticaretininnerelere
yapıldığınıvezeytinyağınınnerelerdeüretildiğinedairbilgileryeralıyor.
Akdenizhavzasında,özellikledeEge’debinlerceyıldırzeytintarımı
yapılıyor.Birzeytinağacınınortalamaömrü300-400yıldır.Ancakbin,
hatta3binyaşındazeytinağaçlarınadarastlanmıştır.Bunedenle,
zeytinağacınınadı,mitolojivebotanikte“ölümsüzağaç”tır.Zeytinile
ilişkilienönemlikültürelbettezeytinyağıdırvezeytinyağı,yinebinlerce
yıldırbirsağlıkiksiriolarakkullanılmaktadır.Zeytinyağıkültüründe,
binlerceyıldanbuyanadeğişmeyenbaşkabirgelenekde,zeytinden
yağçıkarmayöntemidir.Bununnedeni,zeytinyağının,zeytinlerin
soğukprestengeçirilmesiyleeldeedilmesivehiçbirkimyasal
işlemegerekduymadanyenilebilmesidir.İştebuyüzden,
bugünhâlâOrtaDoğu’darastlananzeytinüretme
yöntemiyle,yaklaşık6binyılöncekizeytinyağıelde
etmeyöntemiarasındahiçbirfarkyoktur:Zeytinler
ezilerekhamurhalinegetirilir.Dahasonrabuhamur
sıkılırveyaprestengeçirilir.Ensonundaiseyağ,zeytin
meyvesininsuyundan(karasu)ayrıştırılır.Kalitelizeytinyağıeldeetmek
içinzeytinlerin,hasattansonramümkünolanenkısasüreiçinde
işlenmesigerekir.Çünküzeytinbekletilirsefermanteolur,buise
zeytinyağınınkalitesinindüşmesineyolaçar.Ancak,zeytinin“bol”
olduğudönemlerde,bekletilmemecburiyetidedoğabilir.Budurumda
işlemedenbekletilenzeytinler,genellikle20-30santimyüksekliğindeki
yığınlarşeklinde,iyihavalandırılmışveserindepolardasaklanır.Kaliteli
natürelzeytinyağıüretimindebirçokidealkoşulunbiraradabulunması
gerekir.Zeytinyağınıntadınıvekalitesini,yöreiklimindentoprağın
verimine,zeytinintoplanmaşeklindenkullanılangübreye
vemekanikezmemakinelerininözelliklerinekadarher
şeybelirler.Rivieratipizeytinyağındaisekalite,
üretimtesisininrafinasyonteknolojisi,natürel
zeytinyağınınyüzdesiveniteliğiyledoğru
orantılıdır.Üretilenzeytinyağınınkalitesini
belirlemekisebambaşkabiruzmanlıkalanıdır.
Natürelzeytinyağındakalitedendiğinde,iki
faktörönemtaşır.Birincisi,kimyasalanalizlerle
ölçülebilenasitoranıdır.İkincifaktöriselezzet
vekokuyutespitetmeveölçmedir.Tadım
uzmanlarıtarafındangerçekleştirilenbu
işleme“degüstasyon”adıverilir.Tadım
uzmanlarınınbirikiminebağlıolarak
gerçekleştirilendegüstasyon,zeytinyağına
vurulankalitedamgasınınenönemli
aşamasıdır.
Türkiyebulunduğucoğrafikonumve
sahipolduğuAkdeniziklimiözellikleriyle
İtalya,İspanya,YunanistanveTunusgibi
diğerAkdenizülkeleriylebirliktedünyanın
öndegelenzeytinvezeytinyağı
üreticilerindendir.Üretimegelincedane
zeytinyoğunlukluolarakAydın,İzmir,
Balıkesir’deyapılıyor.Ortalama100milyon
olanzeytinağacısayısıdagüngeçtikçede
artıyor.DevletİstatistikEnstitüsüTÜİK
araştırmalarınagöre,Türkiye’deüretilen
zeytinlerinyüzde68’iyağüretimineve
yüzde28’idesofradakullanılmaküzere
yetiştiriliyor.G
TEKNOLOJİ / HIBRIT ARAÇLAR
“
Enerjiye duyduğumuz açlık, günümüz dünyasının en
büyük sorunlardan biri. Malum, petrol türevi enerji
kaynaklarının ömürleri sınırlı ve gelişmiş dünya
ülkelerinin temel konularının başında, yeni enerji
kaynaklarını aramak ve bu kaynakları günümüz
dünyasına adapte etmek geliyor. Hibrit ve elektrikli
araçlar da bu çabaların bir ürünü olarak artık daha
fazla karşımıza çıkıyor. Üstelik elektrikli ticari
araçlara artık Türkiye’de de rastlamak mümkün…
56
ETÜDERGİ
”
TEKNOLOJİ / HIBRIT
“
Enerjiye duyduğumuz açlık, günümüz dünyasının en
büyük sorunlardan biri. Malum, petrol türevi enerji
kaynaklarının ömürleri sınırlı ve gelişmiş dünya
ülkelerinin temel konularının başında, yeni enerji
kaynaklarını aramak ve bu kaynakları günümüz
dünyasına adapte etmek geliyor. Hibrit ve elektrikli
araçlar da bu çabaların bir ürünü olarak artık daha
fazla karşımıza çıkıyor. Üstelik elektrikli ticari
araçlara artık Türkiye’de de rastlamak mümkün…
56
ETÜDERGİ
”
TEKNOLOJİ
H
ibrityadamelezotomobiller,aslındayenibirfikirdeğil.
Geçtiğimizyüzyılınbaşındakiotomotivdevriminindaha
ilkyıllarındabilehibritkavramıbiliniyor,hattahibrit
otomobilörnekleriüretiliyordu.Örneğin1902yılında,
henüz27yaşındakiFerdinandPorsche’ungeliştirdiği
“Mixte-Wagen”istenildiğindebenzinli,istenildiğindeelektrik
motoruylailerleyebiliyordu.ViyanalıbirfaytonüreticisiolanLudwig
LohnerilebirlikteçalışanFerdinandPorsche,4silindirlibirDaimler
motorunaaküler,birjeneratörveelektrikmotorlarıeklemiş,buhaliyle
Mixte-Wagenisimliotomobili,benzinlimotorudurduğundabile
akülerinürettiğigüçleçalıştırmayıbaşarmıştı.Dahadaötesi,otomotiv
devrimindenyarımyüzyılönce,1835’te,HollandalıProfesör
Stratingh’intamamenelektrikmotoruylaçalışanbirotomobil
ürettiğini,aynıtarihlerdeABD’deThomasDavenport’undaprimer
bataryalıbirelektrikliyolaracınınuygulamasınıyaptığınıbiliyoruz.
Ancak1.DünyaSavaşı’nınardından,hernehikmetse,
otomobillerdekielektrikmotorlarıtarihsahnesindençekildive
otomotivpiyasasısaltpetroltürevlimotorsistemleriyleyolunadevam
etti.
Ancakartıkpetroltürevlienerjikaynaklarıhızlatükeniyor.Dünya,
herzamankindendahafazlaenerjiyeihtiyaçduyarken,yeniyada
yenilenebilirenerjikaynaklarınaolanilgideartıyor.1920’lerdenbu
yana,adetapetroliçenotomobillerinyerini,yakınbirgelecekte,
alternatifenerjilerleçalışanaraçlaralacak.Birasıröncegörmezden
gelinenhibrityadaelektrikmotorlarıyenidenhatırlanıyorve
önümüzdeki10yıldadünyagenelinde10milyonotomobilinbu
teknolojilerikullanacağıöngörülüyor.
Diğeryandanhibrityadaelektrikmotorlarınıkullanan
otomobillerin,çevredostuolduklarıdasugötürmezbirgerçek.Öyle
ya,hergünşehirlerimizdeciritatanmilyonlarcaaracınyarattığıkirlilik,
geleceknesilleriüzerindedetehditoluşturuyor.Geçmişegöredaha
bilinçliolantoplum,artıkdahatemizbirçevrehayaliyleyaşıyorve
sözünüettiğimizhibrityadaelektrikmotoruteknolojisidebuhayalin
gerçeğedönüşmüşhaliolarakilgigörüyor.
Hibrit otomobil ne demek?
Otomotivsanayisindekihibritteknolojisinienbasithaliyle,hem
benzin,hemdeelektrikleçalışanotomobilolaraközetleyebiliriz.Bu
araçlardabenzinileçalışanmotorunyanısırabirelektrikmotoruda
bulunurvearaçistenildiğizamanbenzinharcamasınıkeserekelektrik
gücüyleyolunadevameder.Hibritteknolojisi,yazımızınbaşındanberi
söylediğimizgibisonyıllardahızlayaygınlaşmayabaşladı.Özellikle
petrolfiyatınınsürekliyükseldiğigünümüzdebenzinharcamasının
azaltmasıdahibritaraçlarıntüketicilergözündekitercihedilirliğini
artırıyor.
Konumuzubirparçadahaaçalım:Hibritaraçlartemelde,benzinle
çalışanmotorlarınısadecearacınilkhareketindeyadayüksek
hızlardakullanıyor.Örneğinaraçbenzinmotoruylakalktıktansonra,
otomatikolarakelektrikmotorunageçiyor.Araçsaatte80kilometre
hızaulaşıncayakadardaelektrikmotoruçalışmayadevamediyor.80
kilometrelikhızgeçildiğindeisearaçyenidenbenzinlimotorunu
kullanmayabaşlıyor.
Burayakadarherşeygüzelancakelektrik
motorunagüçsağlayanakülerinömrüvenekadar
süreyle,nerelerdeşarjedilebileceğibilgisiişleribir
parçakarıştırıyor.Bukarışıklığınilknedeni,akülerin
ömürleri,yanitamdoluaküilenekadarmesafe
gidilebileceği.Günümüzdeüretilenhibrit
otomobillerdebumesafegiderekartsadaortalama
200kilometreolaraköneçıkıyor.Bitenbirakününtam
olarakşarjsüresiiseortalamayedisaat…Ancakbu
sürenindüşürülmesiveörneğinbirsaatteşarjın
tamamlanmasıyönündedeciddiçabalardevamediyor.Bununla
Hibrit manğına yakın plan
Günümüz otomobil kullanıcılarının araçlardaki en
büyük beklentilerinden biri de düşük yakıt tüketimi. Bu
amaçla sürekli çalışan üreticiler, otomobillerin
dururken veya yokuş aşağıya indiğinde yakıtın da
boşa yandığını biliyor. Birçok üretici, halen kullanılan
birçok otomobil modelinde yokuş aşağıya iniş
sırasında “cut-off” sistemiyle yakıtı kesiyor. Ancak
zamanla cut-off teknolojisiyle kıyaslanamayacak olan
hibrit teknolojisi öne çıkmaya başladı. Bu teknolojide
otomobiller kırmızı ışıkta veya sıkışık trafikte durduğu
zaman ya da yokuş aşağı kendi ağırlığı ile hareket
ettiğinde yakıt kullanmayan motorun yerine hem
motoru besleyen, hem de otomobilin tekerleklerine
güç sağlayan elektrik motoru görev yapıyor. Yerine ve
üreticiye göre diferansiyel, motor ve kavrama
arasında görev yapan elektrik motoru, hareketini
sahip olduğu bataryalardan alıyor ve yine bu
bataryalar araç tarafından dolduruluyor. Hibrit
otomobillerin çoğunda kullanılan parçaların daha
fazla yer kaplaması, bu araçlarda sadece küçük
ölçülere sahip CVT şanzıman kullanılmasına sebep
oluyor. Bu sayede performansını koruyan otomobil,
hem çevreyi kirletmiyor hem de daha az yakıt
tüketimi sağlıyor. Hibrit otomobiller 0-12km/s ve 80
km/s üstü hızlarda benzinli motoru kullanırken 12 ile
80 km/s’lik dilimde ise elektrikli motorunu kullanıyor.
Araç kalkışlarda ve frenlemelerde şarj olduğundan ek
bir şarja da ihtiyaç kalmıyor. Bu anlamda hibrit
otomobiller melez bir motor sistemi kullanır. Bu
sistemler birbirini takviye eden iki motor ile çalışır, yani
bir içten yanmalı motor ve bu motorun krank miline
yekpare monte edilmiş bir DC merkezlenmiş (Hub)
elektrik motoru… Bu elektrik motoru frenleme
özelliğine de sahiptir ve frene basıldığında öncelikli
amaç bataryaların dolmasıdır. Yani bu motorlar hem
dönüş hareketi sağlarlar, hem de dönüş hareketini
elektrik enerjisine dönüştürür.
ETÜDERGİ
57
TEKNOLOJİ / HIBRIT ARAÇLAR
Hibrit teknolojisine
geçmeden önce…
Buraya kadar okuduklarınızda hibrit teknolojisinin
ne kadar yararlı ve çevre dostu olduğundan söz ettik.
Ancak konuya karşı pencereden bakanlar da yok
değil. Örneğin Howstuffworks isimli İnternet sitesi, hibrit
otomobil almamak için 5 nedeni bakın nasıl sıralamış:
1. Daha az konfor, daha fazla fiyat: Benzinli bir
otomobile, standart bir modele göre daha fazla para
ödediğiniz zaman normalinden çok daha konforlu bir
otomobile sahip oluyorsunuz. Standart bir otomobilden
daha pahalı olan hibrit modeller için ise durum daha
farklı. Hibrit otomobile ödediğiniz daha fazla para ile
daha ekonomik araca sahip oluyorsunuz ve çevreyi
daha az kirletiyorsunuz. Aynı zamanda hibrit arabalar
standart arabalar gibi yolda iyi performans
gösteremiyor. Yakıt ekonomisi düşünülerek üretildikleri
için bu araçların yürüyen aksamları yüksek sürate ve
performanslı kullanıma uygun değil. Dur-kalk
teknolojisi sık sık hissedilir ve bazen biraz kullanışsız
olabiliyor. Son olarak, hibrit araçlar henüz performans
arabası değil.
2. Yakıt ekonomisi sürüş tarzına bağlı: Daha düşük
hızda (saatte 65 kilometre) tam hibrit arabalar sadece
kendi elektrik motorunu kullanarak ilerliyor. Kırmızı
ışıklarda ya da sıkışık şehir trafiğinde dururken, motor
tamamen gaz kesiyor. Kalkış için araç vitese
takıldığında yeniden çalışıyor. Günün çoğunda şehir
içinde, düşük hızla, dur-kalk yaparak sürüyorsanız,
hibrit araba kilometre başına yakıt tüketiminde daha
iyidir. Ancak, hız yaptığınız uzun yolculuklarda
benzinli ve dizel arabalar hibritlerden daha iyi
performans gösterir.
3. Temiz dizel daha çok kilometre yapar:
Geçtiğimiz yıllarda, küçük otomobillerde bulunan Euro
normlarına uygun olarak üretilen yüksek performanslı
dizel motorlar, dünya pazarlarında önemli bir yer
kazandı. Yakıt ekonomisine gelinince, dizel arabalar
şehir içinde neredeyse bazı hibritler kadar iyi. Hatta
uzun yol performansları da göz önüne alındığında
dizel araçlar hibritlerin oldukça önüne geçiyor.
4. Ekstra maliyeti telafi etme: Birçok yeni hibrit
araba sahibi, araçları için başta yaptıkları yüksek
masrafları, aracın yakıt tüketimindeki farkla
kapatacaklarını tahmin ediyorlar. Benzinli araçlarla
olan fiyat farkını karşılamak içinse bakım masrafları
hariç en az 150-200 bin kilometre fazla yol yapabilmek
gerekli ki bu da çoğu otomobil kullanıcısı için iki
seneyi bulabilir. Hibrit otomobiller akaryakıt fiyatları
arttıkça iki yıl gibi kısa bir sürede fiyatlarını telafi
edebilir, peki ya akaryakıt fiyatları düşerse?
5. Yüksek fiyatlar: Hibrit versiyonlar genellikle aynı
arabanın geleneksel modelinden daha yüksek
fiyatlara satılıyor. Ekstra maliyetlerin çoğu da
hibritlerde bulunan yeni benzin tasarrufu teknolojisinin
maliyetinden ileri geliyor. Satılan hibrit otomobillerin
standart modeller arasında, neredeyse sıfır kilometre
alt segment bir otomobil alacak kadar fiyat farkı
mevcut.
58
ETÜDERGİ
birlikte,araçseyirhalindeykenyadaherfrenebasıldığındadahi
akülerinşarjedildiğinidesöylemeliyiz.Yanibiranlamda,akünün
bitmesi,ancakbenzininizindebitmişolmasıveotomobilinsadece
elektrikmotoruylaçalışmasıhalindesözkonusuoluyor…
Gelecekonyılda,üretilecekaraçlarınbüyükçoğunluğununhibrit
yadasadeceelektrikmotoruylaçalışacağınıtahminetmekgüçdeğil.
2020’dedünyaüzerinde10milyondanfazlahibritotomobilolacağı
öngörülüyor.Ancakhemenekleyelimki,otomotivsanayisinipetrol
türevliyakıtlardantamamenkurtaracakvesadeceelektrikleçalışacak
otomotivkonseptleridegeliştirilmeyedevamediliyor.Sadece
elektrikleçalışacakotomobillerinönündekienbüyükengel,öncelikle
performans,ardındandaakülerinfazlayerkaplarken,çabuk
tükenmesi.Biliminsanlarıgelecektedahaküçükamadaha
performanslıakülergeliştirebilirse,elektrikliotomobillerçağınada
geçişyapacağımızdaneminolabilirsiniz.
Türkiye’deki elektrikli araç pazarı
Bunoktadakendimizleçeliştiğimizidüşünebilirsiniz.Öyleya,bir
öncekisayfadaelektrikliaraçlarınTürkiye’deseyirhalindeolduğunu
söylemiştik.Azöncesöylediğimizsözlerisefabrikaçıkışlıyanibüyük
otomotivdevlerininfabrikabantlarındançıkaracağıaraçlariçin
geçerli.Yoksapekçokfirma,halenbenzinlimotorlafabrikadançıkan
araçlarımodifiyeederekelektrikmotorlarıyladonatıyor.Türkiye’deki
elektrikliaraçlardabuşekildemodifiyeedilmişaraçlar.Örneğinüç
yıldırelektrikliaraçlarüzerineçalışanBDOtomotiv,Avrupaülkelerinin
ardındanTürkiyepazarınadahizmetvermeyebaşlamışdurumda.2,5
ile17metreküphacimleresahiphafifticariaraçlarınyüzde100
elektrikmotorlumodelleriniüretenBDOtomotiv,buaraçlarla
ortalama200kilometregidilebileceğiniveakülerinsekizsaatteşarj
edilebileceğibilgisinipaylaşıyor.Üstelikbüyükalışverişmerkezlerive
büyükotoparklardakurulannormalvehızlışarjistasyonlarında
aracınızışarjedebilmeşansınızdavar.Şimdiliksadeceİstanbulluların
yararlanabildiğibuhizmetin,önümüzdekiyıllardaTürkiyegenelinede
yayılmasıdüşünülüyor.
BDOtomotiv,birazöncedesöylediğimizgibidizelmotorlu
araçlarımodifiyeederek,yanidizelmotorlarınıelektrikmotorlarıyla
değiştirerekgerçekleştirdiğibuüretimindedesadeceticariaraçları
hedefalmış.ŞirketinsahibiOsmanBoyner,medyayadayansıyan
açıklamalarındaözelliklelojistikfirmalarınıhedeflediklerini,aktarma
merkezlerineyakınnoktalarakurduklarışarjistasyonlarında,akülerin
TEKNOLOJİ / HIBRIT ARAÇLAR
Türkiyeli elektrik devi
BD Otomotiv, Boyner Ailesi tarafından kurulan ve
Türkiye ile Avrupa’nın metropol şehirlerinde “Ulaşımın
Elektriklendirilmesi” vizyonu etrafında odaklanan bir
firma. Bu amaçla, elektrikli araçların dağıtım, üretim
ve şarj altyapısı konusunda faaliyet gösteren BD
Otomotiv, kurumsal ve bireysel ihtiyaçlara yönelik en
uygun “e-mobility” ürün ve hizmetleri sunarken,
Türkiye ve bazı Doğu Avrupa ülkelerinde, BYD ve
FISKER marka araçların dağıtımına yönelik satış ve
servis ağını da yönetiyor.
BD Otomotiv, üretim faaliyetlerini ise İtalya ve
Türkiye’deki montaj hatlarında, “hafif ticari araçları
elektrikli araca dönüştürmek” olarak gerçekleştiriyor.
Bu anlamda da BD Otomotiv, ürün kategorisinde,
toplam brüt ağırlığı 1,5 ton ile 3,5 ton arasında değişen
kapalı kasa ve kombi tipi araçları hedeflemiş
durumda. Bunlara ek olarak BD Otomotiv, elektrikli
araç kullanan müşterilerine şarj hizmeti sağlamak için
Türkiye’deki önemli geçiş noktalarında mülkiyeti
kendisine ait olmak üzere şarj cihazları da kuruyor.
Geçtiğimiz yıl ilki açılan bu şarj istasyonlarının
sayısının da hızla arttığının altını çizmekte yarar
görüyoruz.
Bununla birlikte BD Otomotiv’in hafif ticari araç
segmentini, önümüzdeki yıl Türkiye yollarında
göreceğimiz binek otomobil modeliyle geliştireceğini
de söylemeliyiz. Dışarıdan şarj edilebilir elektrikli araç
(PHEV-Plug-in Hybrid Electric Vehicle) segmentinde
F3DM modeliyle dünyada seri imalata başlayan ilk
firma olan BYD’nin geliştirdiği tamamen elektrikli
model olan e6, bataryası tam doluyken 300 kilometre
menzile sahip dünyadaki tek elektrikli araç olarak
dikkat çekiyor…
60
ETÜDERGİ
yarımsaattebileşarjedileceğibilgisiniaktarıyor.Üstelikbuhizmet,BD
Otomotivkullanıcılarıiçinücretsiz…
Diğerbiraçıdan,yineelektriklimotorteknolojisiçokuzağımızda
değil,Bursa’dadaüretiliyor.Renault’unelektriklibirmodeliBursa
fabrikasındaseriüretimegeçmişdurumda.Ancakneyazıkkielektrik
motoruylaçalışanbubinekaracıTürkiyeyollarındabirsüredaha
göremeyeceğizçünküşarjistasyonlarıylailgilialtyapıeksikliğimizbir
süredahadevamedecekgibigözüküyor.
Öteyandanhenüzpetroltürevliotomobillerekıyaslapahalıüretim
süreçlerinedeniylegelişmişülkelerdedahihükümetler,elektrikli
araçlarıteşviketselerdehibritaraçlarüzerindekivergiyükünüazaltma
konusundatereddütleryaşıyor.Bununnedeniiseçokaçık:Petrolve
petrolürünlerindenalınanÖzelTüketimVergisi(ÖTV)devletleriçinde
enbüyükgelirkalemiolmaözelliğinitaşıyor.Aslındayakıtfiyatlarının
yüksekliğidevletlerinuyguladığıÖTV’denkaynaklanıyor.Böylesine
yüklübirgelirkaleminiisehiçbirdevletkaybetmekistemiyor.
Dolayısıyla,ilerleyenyıllarda,buaraçlarınınsayısınınçoğalmasıyla,
büyükgelirkaybınauğrayacakdevletlerinbukezdeelektriküzerinden
ÖTValmayabaşlayacaklarınıdatahminedebiliyoruz.
Ayrıca,bilindiğiüzereelektrikfiyatlarıdaülkeleregöredeğişiyor,
sonuçtaelektriğiTürkiyeörneğindeolduğugibiithalediyorsanız,
“dünyadabenzineençokparayıödeyenbiziz”yerine,“dünyada
elektriğeençokparayıbizödüyoruz”söyleminikullanacağımızda
kesinbirgerçek…Buanlamdadaözellikleelektrikleçalışan
otomobillerin,klasikotomobillerinyerinialmasıvedahayaygınbir
tüketicikitlesineulaşmasınındaenaz15-20yılsürebileceği
belirtiliyor.ÖrneğinAlmanya,2020yılınakadarelektrikleçalışan1
milyonotomobilintrafiğeçıkmasınıplanlıyor.Oysaistatistikleregöre
buhedefeulaşmakdaçokzor:BugünAlmanya’da50milyonbinek
araçvarvebunlardanyalnızcabirkaçbinadedielektrikleçalışıyor.
Oysabelkibirazdatuhafşekilde,aynısürecinTürkiyeiçinçokhızlı
işleyeceğidedüşünülüyor.Araştırmavedanışmanlıkalanlarında
faaliyetgösterenFrost&Sullivantarafındanhazırlanan“Türkiye’de
OtomotivEndüstrisinin360DereceCEOPerspektifi”başlıklırapora
göre,2017yılınakadarTürkiye'de46bininüzerindeelektrikliaracın
satılmışvebuaraçlariçin50bininüzerindeşarjnoktasınınkurulmuş
olacağıöngörülmüş.
Benzerşekildehükümetkanadındandaözellikleelektrikliaraçların
destekleneceğiyönündemesajlargelmeyedevamediyor.Bilim,
SanayiveTeknolojiBakanıNihatErgün,elektrikmotorluaraçlarınyeni
dönemdeotomotivsektörününodaklandığıalanlardanbiriolacağını
herplatformdavurgularken,Türkiye'ninelektrikmotorluaraçlar
konusundageçkalmadığını,bukonudadünyadaalınacakçokmesafe
bulunduğunuveherkesinyolunbaşındaolduğunusöylüyor.Yine
BakanErgün,1600cc'ninaltındakimotorgücünekarşılıkgelen
elektrikliaraçlarınÖTV'sinindeyüzde3olarakbelirlendiğinivebu
rakamın,buteknolojiningeliştirilmesiiçinçokönemlibirteşvik
olduğununaltınıçiziyor.
Sonolarakelektrikliaraçlaraduyduğumuzilgininboyutlarınıdaha
iyianlatacakbirhaberidesizlerlepaylaşalım.Denetimvedanışmanlık
firmasıDeloitte'unyaptığıbiraraştırmayagöreTürktüketicilerin
elektrikliaraçlarailgisioldukçayoğun.
Deloittetarafındanyayımlanan“ElektrikliAraçlarlaİlgiliGerçekler
veTüketiciBeklentileri”başlıklıraporagöre,Türkiye'devetüm
dünyadatüketicilerinelektrikliaraçlarınşarjsüresininkısaltılması,
sürüşmenzilininuzatılmasıvefiyatlarınınindirilmesineyönelik
beklentileriolduğunuortayakoyarken,rapor,ayrıcaTürkiye'de
tüketicilerinyarısındanfazlasınınelektrikliaracaancakbenzinli
otomobillerkadarparaödeyebileceğinedeişaretediyor.Araştırmaya
katılanlarınyüzde85'indenfazlasıiseelektrikliaraçsatınalırkenveya
kiralarken;sürüşmenzili,şarjkolaylığıveşarjmaliyetininsonderece
önemliyadaönemliolduğukanaatinde.Raporda,Türkiye'deilk
adımıatacaklarınoranıyüzde40ikenalmayaisteklilerinoranınınise
yüzde50olduğubilgisideaktarılıyor. G
Fotoğraflar: Nihat Malçuk ve BİFO Arşivi
DENEYİM KONUŞUYOR / GÜRER AYKAL
62
ETÜDERGİ
DENEYİM KONUŞUYOR
“ ”
Çoğu konservatuvarın kuruluşu, biliyorsunuz,
Atatürk’e dayanır. Çünkü Atatürk güzel sanatlarla
yürümeyen bir ilerlemenin çağdaş olamayacağını
her zaman söylemiştir. Onun için bizim de
görevimiz, Atatürk’ün istediği doğrultuda, bu güzel
müziği, bu çok sesli müziği olabildiğince Türkiye’de
yaşatır hale getirmektir.
Gürer Aykal kimdir?
Müzik eğitimine Ankara Devlet Konservatuvarı’nda
başlayan Gürer Aykal Necdet Remzi Atak’ın öğrencisi olarak
1963 yılında Keman Bölümü, Adnan Saygun’un öğrencisi
olarak da 1969 yılında Kompozisyon Bölümü’nden mezun
oldu. Aynı yıl devlet bursu kazanıp İngiltere’ye giderek
Londra’da Guildhall Müzik Okulu’nda André Previn ve
George Hurst gibi önde gelen şeflerin yanında orkestra şefliği
okudu. 1972’de Guildhall Müzik Okulu ve Kraliyet Müzik
Akademisi İleri Şeflik Bölümlerini birincilikle bitirdi. Ardından
İtalya’ya giden Aykal, Accademia Musicale Chigiana’dan
Şeflik Nişanı aldı ve Santa Cecilia Akademisi’ni Franco
Ferrara’nın asistanlığını yaparak bitirdi. Bu arada Adnan
Saygun’un isteği üzerine Pontificio Istituto di Musica Sacra’da
Bartolucci ile Gregoryen koro müziği ve Rönesans çok sesli
öğrenimi de gördü. 1975 yılında Cumhurbaşkanlığı Senfoni
Orkestrası’nın sürekli şefliğine atanan Aykal, daha sonra bir
süre Devlet Opera ve Balesi’nin genel müdürlüğünü yaptı.
Avrupa ülkelerinin önde gelen orkestraları ile sayısız konserler
veren Aykal, ABD’de Indiana (Bloomington), Teksas Tech ve
UTEP üniversitelerinde ileri orkestra şefliği dersleri de verdi.
Halen Bilkent Üniversitesi ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar
Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda eğitimcilik görevini
sürdüren Aykal, müzik alanındaki uluslararası başarıları ve
hizmetleri nedeniyle 1981 yılında “Devlet Sanatçısı” unvanına
layık görüldü. Aykal halen, 1999’da kurduğu ve 2008
Eylülü’ne dek sürekli şefliği ile genel müzik yönetmenliğini
sürdürdüğü Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın onursal
şefi olarak görevine devam ediyor.
ETÜDERGİ
63
DENEYİM KONUŞUYOR / GÜRER AYKAL
B
orusanİstanbulFilarmoniOrkestrası’nınOnursalŞefiGürer
Aykal,Türkiye’ninyetiştirdiğienyetenekliorkestra
şeflerindenbiri.YazsonundatalihsizbirkazageçirenGürer
Aykalilebukazanınhemenöncesinde,Borusanİstanbul
FilarmoniOrkestrasıilekatıldıklarıD-Marin7.Turgutreis
UluslararasıKlasikMüzikFestivalikapanışkonserininsonprovasında
birarayageldikvekeyiflibirsöyleşigerçekleştirdik.
duyuyorum.Diğertürlü,eserlerdekontrolünüzolamazzaten.
Sizin döneminizle bugünü karşılaştırırsak, müzik eğitimi
hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Ben,AnkaraDevletKonservatuvarı’ndaokudumbiliyorsunuz.O
dönemdekonservatuvarıngirişsınavlarısankibirfutbolmaçıgibi
kalabalıkolurdu.Şimdilerdeböyledeğilbiliyorsunuz.Birdeo
dönemdedevlet,birpolitikaolarak,yetenekliçocuklarıarayıp
bulmakiçinmüzikmüfettişleriniTürkiye’ninçeşitliyerlerine
Çok merak ediyorum, 80 sanatçının aynı anda çıkardığı her
gönderirdi.Örneğinbeni,Diyarbakır’dabuldular.Tabiibuarada
bir notayı nasıl ayırt ediyorsunuz?
izinverirsenizeklemekisterim,benimbabamköyenstitüsünde
Bu,inanınbirmarifetdeğil.Eğerorkestraşefiysenizbunuzaten
müziköğretmeniydi.Ben69yaşındayımamaneyazıkkiköy
bilecek,buyetkinliğeerişmişolacaksınız.
enstitüsüneyetişemedim.Yinedebabam,bizleriköyenstitüsü
terbiyesindeyetiştirmiştir.Herşeyineğitimlebaşladığını,ilkkez
Bazen eser sahibinin bile hissedemediği, duyamadığı
babamdanöğrenmişimdir.Müzikmüfettişleribenibulduklarında,
notaları işaret ederek, “Orası olmadı, baştan alalım”
benzatenyetenekliydim,
diyorsunuz…
babamdankalıtsalolarako
Benimişimbu.Benhepsinin
yeteneğialmıştım.Eğer
notalarınıduyuyorum.Bu,elbette
Benim şansım, babamdı. Çünkü
yetenekliysenizveçokçalışarako
eğitimkadarkalıtımladailgilidir.
babam beni Ankara Devlet
yeteneğinizipekiştirirseniz,
Haniannebabalarımızdanbize
geçenkalıtımsalhastalıklarvardır,
Konservatuvarı’na gönderebildi. Kolay sonuçtaorkestraşefliğinekadar
ilerleyebilirsiniz.Eğeryeteneğiniz
örneğinşekergibi…Amainsana
değil, 11 yaşında bir çocuk evinden
yoksaistediğinizkadarçalışın,
şekergeçtiğigibimüzikkulağıda
geçiyor.Benimbabamdan
ayrılamaz. Geceleri, iyi hatırlıyorum, maalesefolmaz.Ancakiyibir
dinleyiciolabilirsiniz.Örneğin
aldığımkalıtımdaodur.Benim
hep ağlardım ben…
orkestraşefleribirenstrümanıçok
kulağım,mutlakkulakolarak
iyiçalışırlar.Benkemankadar
adlandırılanbiryetenektedir.
piyanoyudaiyiçalıyorum.Zaten
Mutlakkulakyadamutlakperde
küçükken,birağaçbuldummuhemenbirenstrümanyapar,
yeteneğinesahipolanlar,duyulanbirnotayıbirreferansalmadan,
çalardım.Benimşansım,tekrarsöyleyeyimbabamdı.Çünkü
başkabirnotaylakarşılaştırmadantanıyabilir.Buyetenek,
babambeniAnkaraDevletKonservatuvarı’nagönderebildi.Kolay
eğitilmemişvenotabilgisiolmayankişilerdedebulunabilir.
değil,11yaşındabirçocukevindenayrılamaz.Geceleri,iyi
Doğuştangelebileceğigibisonradandakazanılıp,geliştirilebilir.
hatırlıyorum,hepağlardımben…
Ben,siziniçerideduyduğunuzmüzikalseslerinhepsininotaolarak
“”
64
ETÜDERGİ
DENEYİM KONUŞUYOR
İstekli değil miydiniz yoksa?
Hayır,benmüzisyenolacağımıhepbiliyordum.Amainsanın
evindençıkıp,yatılıokumasıhiçdekolaydeğil.AnkaraDevlet
Konservatuvarı’nınolmasıdatabiibüyükbirşanstıbenimiçin.Çoğu
konservatuvarınkuruluşu,biliyorsunuz,Atatürk’edayanır.Çünkü
Atatürkgüzelsanatlarlayürümeyenbirilerlemeninçağdaş
olamayacağınıherzamansöylemiştir.Onuniçinbizimdegörevimiz,
Atatürk’ünistediğidoğrultuda,bugüzelmüziği,buçokseslimüziği
olabildiğinceTürkiye’deyaşatırhalegetirmektir.Ben,hayatımıbu
amacavakfettimzaten.Anadolukonserlerimiz,yetiştirdiğim
öğrencilerim,Türkeserlerinidünyanınhemenherülkesinde
seslendirmeçabalarımhepbununsonucudur.Türkmüziğinibir
anlayabilsek,aslındabugünyaşadığımızbuayrılmalar,fraksiyonlar
tamamenortadankalkacaktır.TürkmüziğindeKaradenizmüziğide,
Güneydoğumüziğide,Egemüziğidekaynaşmıştır.
Sizin bu misyonunuzda, yani Türk müziğini tanıtma
konusunda, ABD’de uzun süre yaşamış ve konserler vermiş
olmanızın da etkisi olabilir mi?
Elbette,oradabiryıliçinde,eğitimkonserleriharicindehemen
hemenyılda30konserveriyorsunuz.ABD’deeğitimkonserleride
yaptım.Heryıl5’inci,6’ncısınıflarakonserlerveriyorsunuz.Konser
öncesioçocuklarabenitanıtırkenTürkiye’dendebahsediliyor,NATO
üyesiolduğumuzsöyleniyorvedemokratikülkeolduğumuz
anlatılıyordu.Ardındanbensahneyeçıkıyordum.Yılda14binçocuğun
bukonserleregeldiğinidesöylemeliyimkineyaptığımızdahaiyi
anlaşılsın:16yılboyuncayılda14binöğrenciyeTürkiye’yianlatmış
oldumben…Bunabirdeheryıl30ayrıkonserolmaküzere18yılı
ekleyin…Dolayısıylaben,kendimi,ülkemeborcumuödemiş
addediyorum.BunarağmenhâlâAnadolu’dakonserlervermeye
çalışıyorum.ÇünküTürkinsanımüziğeçokyetenekli,gerçektençok
yetenekli.Hanidiyorlarya,“orkestraErzurum’agitmişamaErzurum,
Erzurumolalıböylezulümgörmemiş”,busözlerhalkınsözlerideğil,
maalesefbazıbürokratlarınesprileridir.Ben,Anadolu’nunneresine
gidersemgideyimhephoşkarşılandım.BirseferindeNemrut’ta
konserverdik,Vivaldi’ninMevsimler’iniçaldık.Şehirdengelenlerkısa
kolluelbiselerlegelmişlerveonlarüşürken,oranınyerlileri
battaniyelerinialtındabizidinlediler.Fakatkonsersonunda,bazı
gazeteciler,hoşolmayanbirşekilde,obattaniyelerinaltındabizi
dinleyenlere“neanladın”gibiayıpvesaçmabirsoruyönelttiler.Ama
necevapaldılarbiliyormusunuz:“Buseslerulvisesler,huzur
duydum.”İşteVivaldi’ninAnadolu’dakiengüzelyorumubudur.Birkez
dezannediyorumUrfa’da,birninekonserimizegelmiş.Yanındada
torunuvar.Aynısoruyuoninemedesordularveondandaşuyanıtı
aldılar:“Vallahibenanlamadımamatorunlarımöğrensindiyegeldim.”
İştegüzelinsanımınyanıtıbudur…
Klasik müzik zor mudur?
Hayır,hiçzordeğildir.Kitapokumakzormudur?Siznasılbir
toplumuniçindeolacaksınız?Demokrasiyinasılkavrayacaksınız?Çok
sesliliğibilmedenolurmu?Bizhâlâdemokrasininilerisi,gerisiyle
uğraşıyoruz.Hâlbukibununkökenieğitimdir,müziktir.Eğersen
müziklebueğitimihalkınaverebiliyorsan,halkınınbumüziği
dinlemesiniveçoksesliliğitanımasınısağlıyorsanozatençoksesli
politikayadaaçıkbirbeyinesahipolacaktır.
Klasik müziği hep yabancı bestecilerle bağdaştırıyoruz. Oysa
klasik müzik üzerine eserler veren onlarca Türk bestecisi de
var değil mi?
Azönceiçeridedinlediniz,FazılSay’ınİstanbulSenfonisi’niçaldık…
Ben,Türkbestecilerineserleriniyönetirkençokamaçoközen
gösteririm.Kendikültürümçünküveonueniyişekildesunmamlazım.
Onlarınneyazmakistedikleriniiyiceanlamalıyımkidoğruşekilde
çalabilelim.Onuniçinben,eserleriCD’dendinlemem,kendim
çalışırım.FazılBey’ineserindedeböyleoldu,CD’dendinleyemem,
kendimçalışırımdedim.Notalarıokurkenmüziğiduyabiliyorumçünkü.
Veeseriçalışarak,eserinduygusunahâkimolabiliyorumkikonserde
deoduyguyusanatçıarkadaşlarınaaktarıyorveaynıduyguyu
onlardangerialabiliyorum.
Öyleyse bir eseri, her orkestra şefi başka yönetiyor galiba?
Elbette,beneserinasılalgılıyorsamöyleyönetiyorum.Birbaşka
şefbaşkaalgılayabilirveyönetebilir.Ancaktümbunlarbelirli
doğrularınüzerindeilerler.Yoksa“banagörebuböyledir”tarzındabir
yönetimfarklılığıolamaz.
Diyelim ki orkestradan istediğiniz tonu bir türlü
alamıyorsunuz?
Uğraşırım…BenGürerAykal’ım,“Nomercymaestro-Acımasız
meastro”(gülüyor).Benimistediğimiçalarlar.
Dört saatlik bir provadan çıktık ama hiç öyle bir sertliğinizi
görmedik?
Hayır,hayır,sertlikdeğil…Orkestrambenimneistediğimiçokiyi
bilir,gözümdenanlarlar…Olmaziseçalışmayadevamederiz,örneğin
yarınyineçalışacağız(gülüyor).Çalıştıkçadahaiyiolacağızamaşunu
dasöylemeliyim,buprovadakapalıalandaydıkamakonserimizaçık
havadaolacak.Bunedenletonumuzu,açıkhavayagöreayarlamaya
çalışıyorum.
Eserleri siz mi seçiyorsunuz ya da çalacağınız eseri nasıl
belirliyorsunuz?
ETÜDERGİ
65
DENEYİM KONUŞUYOR / GÜRER AYKAL
Bukezbenseçmedim.İstanbulSenfonisizatenisteniyordu,ikinci
bölümdekipiyanokonçertosunu,DmitriŞostakoviçbestesiniFazılSay
istedi.SonbölümdekiTrompetKonçertosuiseyineFazılSay’ıneseri
biliyorsunuz.Dolayısıylaüçüncüparçayıbenistedimçünküazöncede
söyledim,Türkbestecilerineserleriniçalarken,sahneyekoltuklarım
kabararakçıkıyorum.TürkBeşleribizimöncülerimizdiramaonlardan
sonraokadarçokbestecimizolduki…TürkBeşleri’ndenAdnan
Saygunbenimöğretmenimdir,aynışekildeUlviCemalErkinde
öğretmenimdi.NecilKazımAkses’iyakinentanıyorum.CemalReşit
Reyiseçokçokyakınımdır.
kurabilirlerdi…Amabuiştekâryoktur.Biletlerimizenpahalıbiletlerdir
amadünyadakihiçbirorkestrabiletgelirleriileyaşayamaz.Dolayısıyla
herorkestranındesteklenmesilazım.Sponsorlukönemliamaburada
devletinyinesorumluluklarıvar.Böyleyetkinbirorkestravarsa,devlet
oorkestrayıyaşatansistemekolaylıksağlamalıdır.Ozamanhem
orkestranınyaşamaşansıuzar,hemdeyeniorkestralarındoğumuna
olanaksağlanmışolur.Peki,bizneyapıyoruz?Hemvergimizi
veriyoruz,hemdeovergileringeridönüşlerinialamıyoruz…
Hâlbuki müzik ruhun gıdasıdır diyoruz ama müzik eğitimine
sıra gelince, burun kıvırıyoruz…
Devlet Sanatçısı ödülünü beraber almıştınız değil mi?
Evet…Müzik,sanatlarınhattagüzelsanatlarınengüzelidir.Çocuk
eğermüziğibiliyorsamatematiğideiyioluyor,fenbilimlerideiyi
oluyor.Müzik,eğitimdeçokönemliamabizdeseçmeliders.Olurmu
böyle?Müzikleçocuklaraçoksesliliğiöğretmedenolurmu?Oçabuk
öğrenirzaten,onundoğasındavarçokseslilik.Sonradiyorlarkimüzik
öğretmenizoryetişiyor,elbettezoryetişiramasenyatırımını
yapacaksın,paraayıracaksınki
müziköğretmeniyetiştirebilesin.
Bizdecoğrafyaöğretmenigiriyor
Müzik, sanatların hatta güzel
müzikderslerine…Benimelimde
olsa,inanın,ilkikiyılmüzikve
sanatların en güzelidir. Çocuk eğer
matematiktenbaşkadersvermem
müziği biliyorsa matematiği de iyi
çocuklara.
Yanekadarayıpdeğilmi?Bennekadargencim,CemalReşitRey
nekadaryaşlı…Vebirlikteödülaldık.BunedenleDevletSanatçısı
ödülünühiçbirzamanunutmuyorum,gururduyuyorumkiCemalReşit
Reyilebirliktebuödülelayıkgörüldüm.
Peki, eser seçimlerinde
kurumunuzun bir
yönlendirmesi oluyor mu?
“”
Hayır.Herorkestranınbirdili
vardırbiliyorsunuz.BenBorusan
İstanbulFilarmoniOrkestrası’nı
kurduğumzaman,Beethoven
çaldırarakişebaşladım.Çünkü
oluyor, fen bilimleri de iyi oluyor.
biliyorsunuzBeethovenmüziğin
Peki, acaba toplumumuz
Müzik, eğitimde çok önemli ama
anayasasıdır.BizTürkiye’de
bunu talep etmediği için bu
anayasadabilmiyoruz(gülüyor).
eğitim eksik kalıyor olabilir mi?
bizde seçmeli ders. Olur mu böyle?
Oysademokrasi,enüstdüzeyde
Toplumonubilmezki…Bir
karşındakininhaklarıdır.Bizdetam
kasabadakivatandaşbilmiyorki
tersi…İştebenorkestranınkuruluşundamüziğinanayasasınıiyi
çocuğunabueğitimiverseevladıbukadarilerigidebilecek…O
öğrettimvebirdilimizoldu.80kişişuandaaynıdilikonuşuyor.
kendisimüzikdersigörmediki…Seçimleröncesindepartilerinseçim
Biliyorsunuzorkestradakisanatçılarımızınhepsiüniversitemezunu,
vaatlerinebaktınızmı?Benbaktım,AKPdiyorki,etiğiminyanında
hepsiçokyetenekliamabiraradaçaldıklarızamanancakorkestranın
enstrümandersleriverilerekkimliğinkorunmasıdiyor.BDPdiyorki,
dilineulaşabiliyorsunuz.Dilioluşmuşorkestradazaten
bölgeselkonservatuvarlarkuracağız…CHP,birşemsiyealtında
saygınbirkonumkazanıyor.Tabiisöylemeliyimki,
toplayacağızdiyor…Yanihepsi,biryerindenmüziğin
AsımKocabıyık,BorusanHoldingKurucuve
önemineişaretediyor,müziğeyerveriyorama
OnursalBaşkanı,öyleilgilikibizimle…
Meclisegirdiklerindeovaatlerhemen
Birorkestrayıyaşatmakkolay
uçupkayboluyor.Önce
birişdeğildir,orkestra
sözveriyorlar,sonra
kuracağına
unutuyorlar.
banka
Onuda
66
ETÜDERGİ
DENEYİM KONUŞUYOR
geçtim,peki,kaçımızokuyoruzovaatleri?Birkerekaçımızokuma
yazmabiliyoruz?YinedeTürkiyesonundabilimedönecek,buna
inancım,umudumtam.Çünküsanatçıumudunuyitirirmi?
Bundan sonra neler yapacaksınız?
Fransa’daYunanmeslektaşlarımlabirprojegerçekleştireceğiz.Biz
zatenYunanlarlaherzamaniyiilişkilerkurdukvekuruyoruzdaama
bizirahatbırakmıyorlarki.Oysaikiülkebirbirimizenekadar
benziyoruz.BakınbenAtinaDevletSenfoniOrkestrası’naSaygun
Senfoni’yiçaldırdım.KolaydeğildirSaygunSenfoniamaokadargüzel
çaldılarki,ayaklarıylaalkışlıyorlardıkonserbittiğinde.Üstelik
orkestralarpeköylealkışlamazlarda…Çünküonlarınmüziğiydiaynı
zamanda…
Bir parça sosyal hayatınızdan da konuşabilir miyiz? Örneğin
torunlarınızı çok sevdiğinizi biliyoruz ve geçtiğimiz günlerde sizi
ziyaret ettiler. Neler yaptınız birlikte?
Çokgüzeller…Beniavuçlarınıniçindeoynatıyorlar(gülüyor).Benim
beştorunumvarvedoyumsuzlar.Onlaramüzikdeöğretiyorum.Biraz
piyanoçalıyorlaramabendahaçokritimlerinigeliştirmekistiyorum.
Ritimikavrarsanız,hayatlabütünleşirsiniz,işlerinizdeyolundagitmeye
başlar.Ritimhayatınheranındadır:hernefesbirritimdir,herdakika,
heray,heradım…Bizyaşayanbirçevreniniçindeyizveritimikavrayan
çocuklarkendigüveninidekavrar.
Son bir şey sormak istiyorum, çok dinç gözüküyorsunuz?
Üstelik çok ciddi bir performanstan az önce çıktınız. Ancak
yorgunluğunuz piyanonun başına oturduğunuzda bir anda
geçiverdi? Bunu nasıl yapıyorsunuz?
Sizinparaveripyaptığınızsporlarvarya,iştebizoperformansı
yapalımdiyebizeparaveriyorlar(gülüyor).Geneldeorkestraşeflerinin
nabızlarıazatar,sebebinibilmiyorum,amakonserlerdebu138’e
kadarçıkar.Dolayısıylasizbirlitrekanıvücudunuzdadolaştırırken,biz
otempodabeşlitrekanıdolaştırıyoruzvücudumuzda.Sanıyorumbu
nedenlededahadinçkalabiliyoruz.
Bir de söylemeden duramayacağım, çok duru bir Türkçe
kullanıyorsunuz, tebrik ederim.
BenhiçArapçaduymadımki,onusizlerkonuşuyorsunuz.Neden
dilimiziboyundurukaltındatutuyoruzki?Türk’ünkarakterinediroysa
bağımsızlıkdeğilmidir?Benodilleriatalımdemiyorum,Arapçayada
FarsçabüyükuygarlıklarındilleriamabizTürk’üz,bizindilimiz
Türkçe…Benbirdilbilimcideğilim,benbirTürk’üm.Benülkeme
olgunlukgetirmeklegörevlendirilmişimvebunedenledeTürkçe
konuşuyorum.Bazenbanaismimisoruyorlar,söylemiyorum.Sonra
adımısoruyorlar,ozamanyanıtveriyorum.İsimkelimesininTürkçe
olmadığınıbilmiyoruzki!CevapdiyoruzoysaonunTürkçesivar:
Yanıt…Biz,maalesefnekadarkarmançormankonuşursak,konuşma
dilimizenekadaryabancıkelimeeklersekkendimiziokadarkültürlü
sanıyoruz.Hayır…Yanılıyoruz.YunusEmre’direngüzeli,
Karacaoğlan’dır,AşıkVeysel’dir,CanYücel’dir,NazımHikmet’tir…Ben
ABD’deyaşadımdemiştimya,oradanbirhikâyeanlatayımsize…
OradaMısırlıdostlarımvardı,zamanzamandabenievlerinedavet
ederlerdi.Oradakonuşurkenbanadiyorlardıki,Türkçedehemyanlış
anlamdakullandığımız,hemdehatalıtelaffuzettiğimizArapçaneçok
kelimevar…Vebunusöylerkenkahkahalarlagülüyor,alayediyor.
Sanıyorkibendegüleceğimamabenimiçimiçimiyiyoraslında.Yani
benimkonuştuğumveTürkçesanarakkullandığımArapçakelimeler
yüzündenbeniyerindibinesokuyor…Benbunlarıçokyaşadımve
onuniçinTürkçeyikorumayaçalışıyorum.Orkestramdadakimse
banaArapçabirkelimesöyleyemez.Kimse“evvel”demez,“önce”
der…Baksenkullanıyorsun,“yada”diyorsun,“mesela”diyorsunama
Türkçemizde“örneğin”var,kullanmıyorsun…
Türk müziği dünyada nasıl algılanıyor? Tını olarak, renk
olarak?
BenTürkmüziğiyönettiğimheryerdeövgüleraldım.Çok
bestecimizvaramabumüziğibilmiyorlar.Birörneklekapatayımizin
verirseniz.Anlatacağımhikâye,kavgamınilklerindendir.Norveç’te
SaygunSenfoniyönetmekistedimancakonlarÇaykovskiistediler.
BendeSaygunSenfoniyapmakistediğimivetanımadıklarıiçinkarşı
çıktıklarınısöyledimamaısrarlaistemediler.BendeÇaykovski
yapmayacağımısöyledimçünkübenÇaykovskiyapacağımdane
olacak,sadeceparakazanacağım.BununüzerineNorveç’egitmedim.
Fakatçokilginç,dörtaysonrabiryazıgeldiveSaygunSenfoni’yi
kabulettiklerinisöylediler.Amabizimprogramlarımızikiyılönceden
yapılıyorbiliyorsunuz.Dolayısıylaertesiyılgidebildimancakve
çalışmayabaşladık.İyidebirorkestraydıveyarımsaattemüziğiniçine
girdiler.İkincigününsonundaartıkeserbayağıçıkmıştı.Osıradaikinci
flüttekisanatçıyanımageldi,elindedebirkitapvar.Üzerindepamuk
resimleriolanbirkitap…Dediki,“Maestrosizbilmezsiniz,sizSaygun
yönetmekistedinizvekabuledilmediniz.Benkomisyondaydım.Ben
deonlara,‘edebiyatıböylegüzelolanülkeninmüziğidegüzeldir’
diyerekbukitabıaldım.”Kitap,YaşarKemal’inkitabıydı…Komisyon
kitabıokuduktansonrakararınıdeğiştirmişanlayacağınız…Şimdi
Norveç’ehergittiğimdeTürkbesteciistiyorlar.
Türkleri sadece savaşır zannediyorlar galiba?
Savaşmıyoruzda(gülüyor)…Bizsonderecetemizinsanlar
topluluğuyuz.Ben,TürkmüziğidiyeanlatırkendeAnadolu’dakitüm
müziklerdensözediyorum.“NeMutluTürkümDiyene”sözübizim
kökenimizleilgilideğilki…BuradaTürkolmaktansözediyoruz
aslında…Budoğaçokgüzelbirdoğaamayaratıcılığımızdan
korkuyorlar.Diyorlarki“Türklerbarbar”.Böylegüzelmüziğiolanbir
kültürbarbarolabilirmi?Benbarbarkaçülkebiliyorum(gülüyor).G
ETÜDERGİ
67
Yazı: Banu Sarı Arslan - Fotoğraflar: Damla Salor Özpınar
MEKÂN / RİGEL RESTAURANT
68
ETÜDERGİ
MEKÂN
Dünyanın en güzel manzarasını sunar İstanbul Boğazı…
Rigel Restaurant ise bu manzaranın en güzel seyir
noktasındadır. Hele bir de balık mevsimi ise Rigel’in
keyfine doyum olmaz…
ETÜDERGİ
69
MEKÂN / RİGEL RESTAURANT
Ç
engelköy’de,adınıaldığıyıldızgibi,parıltısını,muhteşem
Boğazmanzarasıvelezzetlibalıkmenüleriyletamamlayan
RigelRestaurant,ikiyüzyıllıktarihimekânınorijinal
dokusundamüşterileriniağırlıyor.2005
yılındaaçılanRigelRestaurant,o
gündenbuyanabalıkyemeyikeyifbilenlerin
öncelikliadreslerindenbiri…
ÖncemekânaisminiverenRigelyıldızındansöz
edelim:Rigel,çıplakgözlegörebildiğimiz,bu
nedenledeyüzyıllarboyuncadenizcilereyol
gösterenbiryıldız.ÖylekiRigel’inparlaklığı
Güneşimizintam50binkatınaulaşıyor.
Gökyüzününbuenparlakyıldızı,müthişışıltısını
Boğaz’ınışıltısınaortaketmişveÇengelköy
kıyılarındaki,gurmelerineniyibalıkrestoranları
arasındagösterdiğiRigelRestaurant’adaadını
vermiş.
RestoranMehmetOvacık,MusaKarataş,Avni
ŞahinveCemilBalcıisimlidörtortaktarafından
işletiliyor.Eniyibalığısunmahedefiyleçıktıklarıbu
yoldaİstanbul’unenbilinenmekânlarındanbiri
halinegetirdikleriRigel’inhikâyesiniMusaKarataş
veAvniŞahin’dendinledik.
“Rigel’insırrınedir”diyesorduğumuzda,Musa
Karataş,“tümortaklarınhemmutfağahemde
salonahakimolması”yanıtınıveriyor.“Hepimiz
çekirdektenyetiştik”diyenKarataş,busayedehem
çalışanlarlaçokiyidiyalogkurduklarını,hemde
işletmeciliğinpüfnoktalarınıbildiklerinivurguluyor.
Mekânda40’ayakınpersonelinhizmetverdiğini
aktaranKarataş,kendilerinibiraileolarak
gördüklerinideifadeediyor.GerçektendeRigel’e
girdiğinizdemekânınsamimihavasıhemen
dikkatiniziçekiyor.Konuklarıylatektekilgilenen
restoransahipleri,kendinizievinizdehissedeceğiniz
biranlayışlamisafirleriniağırlıyor.
Rigel’egittiğinizdetanıdıksimalarla
karşılaşmanızdaçokmümkün.ÇünküAvniŞahin,
sanatvesporcamiasıileişdünyasınınbirçokisminin
Rigel’inmüşterisiolduğunu,özellikleotomotivve
sağlıksektörününiştoplantılarıveseminerlerineevsahipliğiyaptıklarını
belirtiyor.HermevsimaçıkolanRigel’inkapasitesiiseiçvedışmekân
olarakayrıayrı250kişilik.İçmekânda,üstkatikisalondanoluşuyor.Bu
bölümdebüyükgruplarçeşitliorganizasyonlariçinbirarayagelebiliyor.
İkikatlıtaşbina,konuklarınafarklıbiratmosfersunarkentarihsel
dokusuylalezzetyolculuğunuzdasizeeşlikediyor.
MusaKarataşveAvniŞahin,işleriniseverekyapmalarınınbaşarıyı
getirenenönemlietkenlerdenbiriolduğunuısrarlavurguluyor.
“Dünyayabirdahagelsemyinebumesleğiseçerim”diyenKarataş,
ruhunuzukoymayacağınızbiriştebaşarıyıhiçbirşekilde
yakalayamayacağınızısöylüyor.AvniŞahinisedünyanınengüzelama
aynızamandaenzorişiniyaptıklarınadikkatçekiyorveyemeğinbir
kültürolduğunuifadeediyor:“Bizinsanlarınzevkinehitapetmeye
çalışıyoruz.Sonuçtaherkesevindeyemeğiniyiyor.Burası,insanlara
keyifsunmakiçinvar.Keyfevezevkehizmetvermekzordur.Hazır
gıdalar,fastfoodlarbununbirsonucu.Çünküoradahizmetyok.Bu
noktadabizlerinfarkıortayaçıkıyor.Kısacasıolayasadeceyemek
yemekolarakyaklaşmakdoğrudeğil.Lezzeti,hizmetkalitesiyle
birleştirmelisiniz.BelirtmeliyimkiTürkiye’dekiservisanlayışı,
Avrupa’nınçoküzerindedir…”
RigelRestaurant’ınlezzetlerinegelirsek…Helekibalıkmevsiminde
Rigel’iziyaretederseniz,gerçektenunutulmazbirdeneyim
yaşayacağınızıgarantiediyoruz.Özelliklebalıkçökertme,kalamar
dolma,yaprakkalamarızgara,ahtapotızgara,düğmeliahtapot,balık
mantı,balıkadana,balıkbeğendi,karidespazıdolmaveenginarlı
70
ETÜDERGİ
Balık çökertme:
Kibritpatateslerikızartın.İnce
incedoğranmışmantar,taze
soğan,domatesvekaridesten
birsoshazırlayıpüzerinedökün.
Filetobalığıızgarayapıpkibrit
patateslerinüzerineyerleştirinve
aynısostanyedirerekservis
yapın.Ölçülermi?45yıllık
ustanınölçüsüelivegözü
elbette…
“
Avrupa yakasındaysanız,
Kuruçeşme, Ortaköy ya da
Bebek'ten motorla ücretsiz olarak
Rigel’e gelebilirsiniz. Anadolu
yakasından geliyorsanız
Beylerbeyi'ne indikten sonra
Kuleli’ye doğru devam edin.
FSM Köprüsünden geliyorsanız da
Kavacık’tan sahile inin ve Üsküdar’a
doğru devam edin. Çengelköy’de
kime sorsanız Rigel’i gösterecektir.
MEKÂN
levrekdolmamasalarışenlendirmeklekalmıyor,damakzevkinizideen
üstseviyedetatminediyor.Tavsiyemizhepsindentatmanızolabilir
ancak…SaydığımızlezzetlerinyanısıraTürk,YunanveFransız
mutfaklarınaaitzenginmenülerdendetercihyapabilirsiniz.Rigel'in
mutfağınagirenhermalzemegünlükvetazeolarakalınıyor.Bugüne
kadarRigel’inkapısındanbuzhanebalığıyadaşoklanmışbalıkgirdiği
görülmemiş.YazaylarındaBoğazmanzarasıeşliğindelezzetli
yemeklerintadınabakabileceğinizgibikışaylarındadamekânıntarihi
dokusunuhissederekoldukçakeyiflisaatlergeçirmenizmümkün.
Rigel’inmeşhur,damakçatlatanspesiyallerininüstadıiseyalnız
Rigel’indeğil,TürkmutfağınınenönemliisimlerindenbiriolanCemil
Usta’danbaşkasıdeğil.10yaşındanberiyemekyapanCemilUsta,
işineaşklabağlıbiraşçıvebalıkrestoranlarıpiyasasındailkleri
yaratmasıylaünlü...CemilUsta’nınRigelmenüsünekattığıbalık
mantısı,balıkpizzası,balıkdürüm,balıkadanavebalıkkokoreçgibi
lezzetlerhemçokdeğişik,hemdeçoközeltatlar.
CemilUsta,babasınınlokantasındaonayardımederekmesleğe
başlamışve“Üretmekbanazevkveriyor”diyor.Üretenvebirbirinden
güzelyemeklereimzaatanCemilUsta’yıbulmuşkenspesyallerinden
birinintarifinialmamakdaolmazdıelbet…G
ETÜDERGİ
71
GEZİ / VENEDİK
72
ETÜDERGİ
GEZİ
Kanallar şehri
120’ye yakın adacık üzerine kurulan Venedik, dünyanın en
güzel şehirlerinden biri. Kanalları, fesvalleri, köprüleri,
gondolları ve Gok mimarisi ile her yıl milyonlarca turist
ağırlayan Venedik, Türk seyyahların da gözdesi konumunda.
ETÜDERGİ
73
GEZİ / VENEDİK
K
uzeyİtalya'da,AdriyatikDenizi’ninenuçnoktasında
bulunanVenedik,birkanallarülkesi.Karaya,Özgürlük
Köprüsüisimli4kilometreuzunluğundakibirkarave
demiryoluköprüsüylebağlanan,VenedikLagünü
üzerindeki120’yeyakınadacıküzerinekurulubirada
şehriolanVenedik’te,adalarıbirbirindenayıran170kanal,bununla
birliktekanallarüzerindenadalarıbirbirinebağlayan400’denfazla
köprübulunuyor.ÖzellikleOrtaÇağveYeniÇağboyunca,Akdeniz
ticaretininyarattığızenginlikleAvrupa’nınenönemliticaretbaşkenti
olanVenedik,aynıdönemdeticaretüstünlüğükazanmakiçinOsmanlı
İmparatorluğuiledezamanzamankarşıkarşıyagelmiş,bunarağmen
enbüyükticaretilişkilerinideyineOsmanlılarlagerçekleştirmişti.Bu
nedenleolsagerek,Venedik’teçoksayıdaTürkeserinerastlamak
mümkün.BununlabirlikteVenedik’inkuruluşundanitibarenkent
üzerindesürenBizansetkisininizlerinidehalenVenedik’inher
meydan,kanalveyapısındagörebiliyoruz.ÖylekiVenedik’inen
önemlikoruyucularındanbirideBizansKraliçesiAzizeTheodora’dan
başkasıdeğil.DolayısıylaVenedik’tegöreceğinizyapılaryada
eserlerin,biranlamda,sizlereoldukçatanıdıkbirgörüntü
sergileyeceğinidesöyleyebiliriz.
Venedik’eenkolayulaşım,İstanbulüzerindendirekuçuşlarla
gerçekleştiriliyor.Ancakistersenizİtalyaturunuzunsondurağıolarak
BolognayadaVeronaüzerindenVenedik’eulaşabilir,hattaAdriyatik
Denizi’negerçekleşengemiturlarınıdatercihedebilirsiniz.Venedik’in
tekhavaalanıolanMarkoPoloHavaalanı’ndanşehirmerkezineise
yaklaşıkyarımsaatlikbiryolculuklaulaşılıyor.
Dünyanın en güzel meydanı
KuşkusuzVenedik’inenönemliyeri,AzizMarcoMeydanı…Çünkü
AzizMarcoMeydanıhemVenedikturlarınınbaşlangıçnoktası,hemde
kentinenbüyükvegösterişlimeydanıolduğuiçinVenedik’tebilinen
eniyibuluşmamekânı.Üstelikmeydan,Venedik’inenönemliveturist
akınınauğrayanyapılarıyladaçevrilmişdurumda.
AncaköncelikleVenedik’intarihindendebirparçabahsetmeliyiz.
Kentinkuruluşuileilgilibilgilerkesinolmamaklabirlikte,tarihçiler,
Venedik’inRomadönemindenitibarenönemlibiryeresahipolduğu
konusundahemfikir.Venedik’inismininyükselişindeisekuşkusuz
VenedikCumhuriyeti’ninetkisibüyük.BatıRomaİmparatorluğu’nun
yıkılışınınardındanBizansegemenliğinegeçenVenedik,kültürel
olarakBizansetkisindekalmayadevametsede8.yüzyıldanitibaren
VenedikCumhuriyetiolaraktarihsahnesindeboygöstermeyebaşlar.
SayısıbinleribulandenizticaretfilosuileAkdenizveKaradeniz’de
sürenticaretikontrolüaltınaalanVenedikCumhuriyeti,hızla
zenginleşir.ÖteyandanVenedik,sadeceparanınbaşkentiolmakla
kalmaz;Doğuuygarlıklarındaneldeettiğibilimselyeniliklernedeniyle
Avrupalıgençbiliminsanlarıiçindebirçekimmerkeziolmayabaşlar.
Biryandanbilimselgelişim,diğeryandanticaretinsağladığızenginlikle
hızlagüçlenenVenedikdonanması,4.HaçlıSeferi’nedeliderlikeder
veİstanbul’unişgaledilmesiylesonuçlananbuseferdeLatinordularını
yönlendirir.OişgalsırasındaVenediklilerinyağmaladığıBizanseserleri,
halenVenedik’inçeşitliyapılarında“gururla”sergileniyor.Sonraki
yüzyıllarda,AkdenizticaretininkontrolüiçinuzunsüreOsmanlı
İmparatorluğuilemücadeleedenVenedikCumhuriyeti,Napolyon’un
18.yüzyıldakentiişgaletmesiveardındankentiAvusturya-Macaristan
İmparatorluğu’nahediyeetmesiüzerinebinyıldırsürdürdüğüvarlığının
ardındantarihsahnesindensilinir.ArdındanVenedik,birkomünolarak
yenidenİtalyaCumhuriyeti’nekatılır.
Bukısatarihdersindensonra,SuŞehri,MaskelerŞehri,Köprüler
Şehri,KanallarŞehriyadaBatıkŞehirolarakdaanılanVenedik’i
gezmeyekaldığımızyerdendevamedebiliriz.
YenidenAzizMarcoMeydanı’ndayız;NapolyonBonaparte’ın“Aziz
MarcoMeydanı,dünyanınengüzeldanspistidirvesadecemavi
gökyüzü,onunçatısıolmayalayıktır”sözüyleövdüğüvegeçmişi9.
yüzyıladayananmeydanda…Başlangıçtapazaryeriolarakkurulan,
tarihiboyuncaGoethe’denVerdi’ye,ThomasMann’danHemingway’e
74
ETÜDERGİ
GEZİ
kadarbirçokünlüziyaretçiyikendisinehayranbırakanmeydanda…
175metreuzunluğuve82metregenişliğindekimeydan,
günümüzdekafelerin,mağazaların,üstükapalıgalerilerinbulunduğu
mermerbirsalonşeklindebulunuyor.MeydanınbirucundaAziz
MarcoKilisesiyeralırken,meydanısaranDüklerSarayıileÇanKulesi,
ayrıcameydandaarz-ıendamedengüvercinlerlekendinizibirmasalın
içindehissedeceğinizigarantiediyoruz.AzizMarcoMeydanı’nın
denizeyakınolanikitarafındakiikisütundandasözetmeliyiz.
SütunlardanbirindeşehrinkoruyucusuAzizMarco’yutemsiledenve
Venedik’insembolühâlinegelmişbronzaslanheykeli;diğerindeise
AzizMarco’danönceşehrinkoruyucusuolanBizansKraliçesi
Theodora’nınheykelibulunuyor.Kente1125yılındagetirildiği
düşünülensütunlar,bugünküyerlerine,1172yılındamimarNiccolo
Starantoniatarafındankonulmuş.
Venedik’te huzur bulmak
Venedik’inenbüyükmeydanınaisminiverenAzizMarco,
Hıristiyaninanışınagöredörtİncilyazarındanbiri.YineHıristiyan
inanışınagöreİskenderiye’deyaşayanAzizMarco,birgecerüyasında
“Venedik’tehuzurbulacağını”söyleyenbirmelekgörmüş.Rüyanın
gerçekleşebilmesiiçinde,AzizMarco’yaaitolduğuiddiaedilenkutsal
kemikler,828yılındaMısır’ınİskenderiyekentindenVenedik’e
kaçırılmışvehemenardındandaAzizMarcoKilisesi’ninyapımına
başlanmış.Böylece,AzizMarco’nunVenedik’inkoruyucuaziziolduğu
tescillenmiş…RivayetokiAzizMarco’nunkutsalkemiklerinikaçıraniki
Venediklitacir,Arapgörevlilerikandırmakiçinkutsalemanetleribir
domuzfıçısınayerleştirmiştir!
ŞehrinkoruyucuaziziAzizMarco’yaaitolduğuiddiaedilen
kemiklerinkorunmasıamacıylayapılanveaynıisimlimeydanaismini
verenAzizMarcoKilisesi,Bizansmimarisininengüzelörneklerinden
biriolarakVenedik’egelenturistlerinakınınauğramayladadevam
ediyor.DükGiustinianoPartecipazio’nunisteğiyleyapımınabaşlanan
kiliseninilkinşaatı832yılındabiterancakyapı976’dagerçekleşenbir
ayaklanmasırasındazarargörür.Yenidenrestoreedilenyapıyı
beğenmeyenDükDomenicoContarini,kiliseyiyıktırırve1063’te
yetenekliöğrencilereyenidenbirprojeyaptır.Bugüngördüğümüz
kilise,yapımı1073’tetamamlananbusonkilisedir.Venedik
Cumhuriyeti’ninkozmopolityapısınauygunolarakkilisemimarisinde,
ağırlıklıolarakBizansöğeleribulunmaklabirlikte,yapımındakullanılan
parçalarnedeniyleGotik,İslamveRönesansmimarilerindendeizler
bulabilirsiniz.
BeşbüyükkapıyasahipikikatlıAzizMarcoKilisesi’nin(aslenbir
bazilikadır)terasındaise“MahşerinDörtAtlısı”olarakanılan
muhteşematheykellerinigöreceksiniz.Azöncesözünüettiğimizve
İstanbul’uişgaledenVenediklilerinpayınadüşenyağmanınendeğerli
eserleriiştebuheykeller…Sanattarihçilerinegörebubronzheykeller,
MÖ4.yüzyıldaYunanistan’dayapılmışvehalenAntikÇağdan
günümüzesağlamolarakkalançokbüyükboyutlardakitekyaldızlı
bronzatgrubuolarakdabiliniyorlar.
AzizMarcoKilisesi’ninbirbaşkazenginliğidahavar,odadevasa
mozaikleri.Tavandakimozaiklerindörtbinmetrekaredenfazlayer
tuttuğunusöylersek,belkinedemekistediğimizdahaiyianlaşılabilir.
Budevasamozaiklerinedeniyle“AltınKilise”olarakdaanılanyapının
kimimozaiklerininbinyıldandahaeskiolduğudasöylenceler
arasında…
AzizMarcoKilisesi’ninhemenyanındakiDüklerSarayıiseİtalyan
Gotiği’ninengüzelörneklerindenbiriolarakgösteriliyor.Gotikdiye
andığımızbumimarininismininneredengeldiğinideaktaralım
isterseniz.Odönemdeiçkarartıcıbulunanbuyapılara,Avrupalılar,
hemkorktuklarıhemdehorgördükleriGotlardanötürübuismi
vermişler…DüklerSarayı’nınihtişamınınardındakiamaçisekente
gelenleriilkandanitibarenetkilemekmiş.Pembevebeyazdanoluşan,
Venedikdüklerininikametveyönetimmerkeziolanyapınınbir
bölümünün,tarihinbirdönemindehapishaneolarakkullanıldığınıda
eklemeliyiz.AzizMarcoMeydanı’nınbatıtarafıboyuncauzanan
ETÜDERGİ
75
GEZİ / VENEDİK
kütüphanebinasıisemimarPalladio’nuneseri.
Meydandakibirbaşkaönemlivedikkatçekiciyapıiseünlü
CampanilediSanMarcoyaniÇanKulesi…15.yüzyıldayapılankulede,
sanatvebilimiçiçegeçmişdurumda.Burçsembollerinintasvir
edildiğiÇanKulesi’nincephesinde,gökyüzününvegününbütün
hareketlerigörülebilir.Kuleninüstündeki“Mori”isimliinsanheykeli,
kulenininşaedildiğiyıldanbuyanadurmaksızınellerindekibalyozlarla
saatiçalıyor.Asansörleçıkılabilenkulenin100metreyükseklikteki
terasından,Venedik’ineşsizmanzarasınadatanıkolabilirsiniz.
GelelimAzizMarcoMeydanı’nailişkinmutlaka
görülmesigerekensonesere:HasretKöprüsü…Dükler
Sarayıvehapishanearasındakapalıbirköprüolan
HasretKöprüsü,baroküsluptainşaedilmiş.
Hapishaneyegidenlerin,gitmedenöncegün
ışığıveVenedik’igördüğüsonyerolması,
köprününbuismialmasındaetkiliolmuş.
Kanallara doğru
Venedikbirkanallarşehridemiştik.Bu
kanallarınenbüyüğüvebirgerdanlıkgibi
kentesaranBüyükKanal’ageldisıra…
BüyükKanal,büyükbirSçizerekkenti
baştansonradolaşıyor.Buradayapılan
gondolturlarınakatılarakkanalboyunca
birçokyeri,kanalüzerindekieneskiveen
ünlüköprüolanRialtoKöprüsü’nü
görebilirsiniz.Orijinaliahşapolanköprü1440
yılındakionarımdaadetayenidenveyine
ahşapolarakyapılmışvebuonarımsırasında
köprüyedükkânlardailaveedilmiş.Buyapısıyla
RialtoKöprüsü,Venedik’inencazibelialışveriş
merkezlerindenbiriolarakdagösteriliyor.Gondol
demişken,Venedik’insembollerindenbirdiğeriolan
gondollardandasözetmeliyiz.
Birkeregondollar,gerçek
anlamdaVenedikhayatının
vazgeçilmezleriçünkü
denizileiçiçegeçen
Venedik’incaddeve
sokaklarınıdabukanallar
oluşturuyor.Yanibiryere
76
ETÜDERGİ
gitmekistersenizyayürümenizyadabirgondolabinmenizgerekiyor.
ÇünküVenedik’temotorlutaşıtlaruzunbirsürediryasaklanmış
durumda.Uzunluğu11metreolandört,beşkişilikbukayıklar,aynıel
tarafındançizilmişçesinebirbirinebenziyor.Bununnedeniise18.
yüzyıldaVenedikdüklerindenbirinin,gondolcularınarasındaki
çekişmeyiönlemekiçingondollararasındabirfarkolmamasınıistemiş
olması.Bununiçintümgondollarsiyahaboyanmışvegondolları
birbirindenayıracaksüslemelerdenkaçınılmış.Bununlabirlikte
Venedik’teokadarçokgondolvarki,kanallardakigondoltrafiğini
düzenlemeküzeretıpkıcaddelerdeolduğugibiçeşitlitrafik
levhalarımevcutvebusukentinde,huzurkolgeziyor.
Venedik’in diğer hazineleri:
Murano camları ve Venedik evleri
Venedikdeyinceaklagelenbirbaşkaşeyise
ünlüMuranocamları.Adını,Venedik’teki
MuranoAdası’ndanalanbucamlarınünütüm
dünyayayayılmışdurumda.Efsaneyegöre,
Venedikdüklerindenbiri,camüretimindeki
sırlarınınçalınmasındanendişeettiğiiçin
kenttekitümcamustalarıveailelerinibu
adayahapsetmiş.Tarihçilerin1291yılına
tarihledikleribuolaydanbuyanaMurano
Adası,dünyanıncammerkezikonumunda.
Ancakhemenbiruyarıyapalım,eğerbir
Muranocamıalmakisterseniz,mutlaka
yapıldığıyerdeneminolunçünküsonyıllarda
ÇinişiMuranocamlarıolduğundandasıkçasöz
ediliyor.Sizsizolun,eğerbirMuranocamıalmak
istiyorsanız,mutlakaMuranoAdası’nıziyaretetmeye
çalışın.
BirparçadaVenedikevlerindensözedelimçünkü
rengârenkdışcepheleri,çiçeklerlesüslübalkonları,birbirinin
aynısuretleriandıranpencereleriyleVenedikevleri,kentetarifizor
birgüzellikkatıyor.Evlerintavanlarıçoğunluklaahşapçıtalarla
desteklenmiş,dahabüyükbinalarıntavanveduvarlarıisefresklerle
süslenmişyadakumaşkaplanmış.Evlerinbirkapısısokağa,birkapısı
dakanalaaçılıyor.Bubenzersizmimari,insanışaşırtmaklakalmıyor,
biryandanürkütüyor,birazdahüzünlendiriyor.Suyunaşındırdığıbu
evlerinbirkısmıhalenterkedilmişdurumdaçünküVenedik,
geçmiştekigörkemligünlerinikorumayaçalışsadaVenedikliler
yavaşyavaşkentiterkediyor…Kanalaaçılankapılarınçoğu
suyabattığıiçinartıkkullanılamıyor.Buevlerebakınca,
zamanınOrtaÇağdadurduğu
GEZİ / VENEDİK
hissinekapılıyor,birgörüntühem
nasılböylegüzelhemdetekinsiz
olur,anlamlandıramıyorsunuz.
Maskelerinizi takın ve kim
olduğunuzu unutun!
Venedik,zenginlikiçindebüyüse,binyıl
ayaktakalsadaelbettekötüanılarvehatıralarada
sahip.Örneğin1576yılındaçoksayıdaVenediklininhayatını
kaybettiğivebasalgınıgibi.AncakVenedikliler,buacıverensalgının
sonaermesişerefine,heryılşubatayındabirfestivaldüzenliyor.
Venedikmaskelerininvedükkânlardaçoksayıdamaskesatılmasının
nedenide,iştebuVenedikKarnavalı...Karnavalgeleneğinin
temelinde,geçmiştesosyalsınıflararasındakiilişkileridüzenleyen
kurallarınkarnavalsırasındaunutulması,yüzünetaktığımaske
sayesindekişininkimliğinigizleyipgündelikyaşamıdolduranboğucu
kurallardansıyrılmasıdüşüncesiyatıyor.Karnavalınsimgesiolan
veHıristiyanlıköncesikültürdenkalanmaskeler,odönemde
günlükyaşantınınbirparçasıymış.Özelliklekimliğinigizlemek
isteyenlerinbaşvurduğumaskekimilerinegöre,etik
değerlerinkaybındadaroloynuyormuş.Bu
nedenledebirsüresonramaskekullanımı,
sadecekarnavallasınırlanmış.
VenedikKarnavalı,1576tarihliveba
salgınınsonaermesişerefine
düzenleniyordedikdemesineancak
aslındakarnavalıntarihi,gayriresmî
yazışmalaragöre1094yılınakadar
uzanıyor.Birdönem,Fransızişgali
sırasındayasaklamalaramaruzkalan
karnaval,1979’datekrardüzenlenmeye
başladı.Yenidendoğuşuylabirlikteise
karnavalınentelektüelkimliğinevurgu
belirginleştirilerek,etkinliğinamacınınyıldabirkezdeolsa
zenginvefakirarasındakifarkınkalktığı,herkesin
eşitlendiğibirdemokrasisimgesiolduğugörüşügüçlendi.
78
ETÜDERGİ
Dünyanındörtbiryanındangelenon
binlercekişikarnavalınbüyüsüne
kapılıp,güncelhayatlarınıetkisialtına
alansorunlarıbirtarafabırakıyorve
üzerlerinegiydikleribirbirindengözalıcı
kostümvemaskelerleadetakimliklerinden
sıyrılıyor.
VenedikKarnavalı,maskeleradınabiryaratıcılık
platformuoluşturuyor.Festivalboyuncaenönemliözellik,
ailelerinortakhareketetmeleri.Aileüyeleriaynıtemayasahipmaskeler
takarakbirlikduygusunupekiştiriyor.Maskelerherşeyden
yapılabiliyor;kumaş,deri,tahta,metal…Engözdeolanlarise,deri
üzerinedeğerlitaşlarbezenmişolanmaskelerverenklikuştüyleriile
süslenmişolanlar.
Karnaval,heryılAzizMarcoMeydanı’ndakiÇanKulesi’nde,saat
12.00’demelekkostümügiymişbirgençkızınuçmasıylabaşlıyor.
“MelekUçuşu”isebirkaçyılöncesinekadar“TürkUçuşu”olarak
adlandırılıyordu.Hikâyeyegöre1500’lüyıllarınortalarında
Osmanlı’danbirakrobatVenedik’egelmişvebu
akrobat,maharetinigöstermekiçinAzizMarco
Meydanı’nınyakınındakibirgemininyelken
direğindenÇanKulesi’nebirhalatgerdirmiş.
Ardındandaelindesopası,yelken
direğindençankulesinekadaryürüyerek
birdengegösterisiyapmış.Sonraki
yıllardabugösteri,TürkUçuşuolarak
karnavalınvazgeçilmezlerindenbiriolmuş.
Renklikıyafetlerevemaskelereuygun
olarak,karnavalmeydanıdagözalıcıbirşekilde
süsleniyor.Ongünboyuncadevameden
karnavalınruhunauygunşekildehazırlanarak,
adetabüyülübirbahçeyiandıranmeydanveVenedik,
birçoksanatetkinliğineevsahipliğiyapıyor.Yılboyuncabu
dönemiheyecanlabekleyenler,muhteşemkıyafetleriyle;Orta
Çağdanberizarifbirihtişamsergileyensarayları,kiliselerive
köprüleribüyülübiratmosferiniçinealıyor.G
AJANDA
HAZIRLAYAN: NERMİN SAYIN
Etkinlik gündemi...
Oi Va Voi Babylon’a konuk oluyor
D
ahahiçbiralbümleriyayınlanmadan,BBCRadio3WorldMusicBoundryCrossing
veListenerkategorilerindeödülalanOiVaVoi,Yiddişkonuşmadilinde“Aman
Tanrım”anlamınageliyor.EbeveynleriYahudigöçmeniolanOiVaVoi,
kökenlerinebağlıkalarakbildiklerini,hissettiklerini,moderndünyanındiliyle,
yaşadıklarıanınargosuyla,şimdikizamanıyakalayıp,geçmişzamanayüzçevirmeden
müziklerinetaşıyor.GruphalabazıYahudidüğünlerindeperformanssergiliyor.
Grup,“LaughterThroughTears”isimlialbümleriöncesindedemoCD’leriolan“Digital
Folklore”veverdiklerikonserlerledehatırısayılırbirhayrankitlesineulaşmıştı.Müzikleri
soul,ska,triphop,drum’nbassveBalkanritimlerininhoşbirkombinasyonundanoluşan
OiVaVoi’ninbumüthişgeçeceğikesinolankonserini,7Ocaksaat23:30’daBabylon’da
izleyebilirsiniz.
Sinek Kadar Kocam Olsun Başımda Bulunsun
H
aticeMeryem'inbüyükbeğeniyleokunanromanı“SinekKadarKocamOlsun,
BaşımdaBulunsun”danuyarlanantiyatrooyunu,müthişbirkadrotarafından
sahneleniyor.Oyunda,kadınıngözünden“kocalar”anlatılırken,“Dulbiradamın
ikincikarısıolsanızneyapardınız?Yakocanızayyaşsa?Bircücenin,birsazaşığının,bir
şairinkarısınelerhisseder?Kocanızsinekkadardaolsa,başındabulunmasınıister
miydiniz?”gibisorularayanıtaranıyor.
ŞehirTiyatrolarısanatçısıHülyaKarakaş’ınyönettiğioyundaSunaKeskin,Oyaİnci,
ÖzgeÖzberk,DuyguYetiş,ÖzlemÇakar,ŞirinSevinçveVeyselDikerrolalıyor.Bir
konkenpartisinineksenindekurulanoyununasılsürpriziisekarısıhastalandığıiçin
oyunbozulmasındiyeoyununiçinedüşenvekadınlıkhallerinikâhmaçobirerkek,kâh
kadınkılığınagirerekanlatacakolanVeyselDiker…
“SinekKadarKocamOlsun,BaşımdaBulunsun”isimlitiyatrooyunusizikâh
güldürecek,kâhevliliğinizisorgulatacak,kâhçokağlatacak.Oyunu,7Ocaksaat
15:30’daProfiloKültürMerkeziKüçükSalon’daizleyebilirsiniz.
Tamirane konserleri devam ediyor
K
endilerinehasmüziktarzlarıylabirfenomenedönüşenve9kişilikbir
orkestradanoluşanNorveçliprogresifcaztopluluğuJagaJazzist,21
Ocakakşamıilkkezİstanbul’dakihayranlarıylabuluşacak.
Caz,rockveelektronikayıbirleştirdiklerimüzikleri,sıradışıkimliklerivefarklı
stilleriyledünyadaönemlisayıdabirhayrankitlesinipeşindensürükleyenJaga
Jazzist,ritmik,melodikveaynızamandahipnotizeedicitarzlarıyla
müzikseverlerinhafızasındaözelbirizbırakmaküzereTamirane’yegeliyor.Jaga
Jazzist’inözgüntarzınınvekategorizeedilememesininnedenlerininbaşında
şüphesizbucaz“ordusunu”oluşturanbirbirindenyeteneklimüzisyenlerinJaga
Jazzistdışındabirçokfarklıprojedeyeralıyorolmasıvar.Norveçvediğer
İskandinavülkelerindençıkanhemenhementümönemlimüzikalkayıtlarakatkı
getirmişolanJagaJazzistüyeleri,birbirindenfarklımüziktarzlarındanilhamalan
sondereceyeteneklivesıradışımüzisyenler.Buyeteneğingöstergesiolarak;17
yıllıkuluslararasımüzikkariyerlerinerağmen29ile35yaşlarıarasındadeğişen
gençgrupüyeleriyleJagaJazzist,sayısızuluslararasıcaz,rockveelektronik
müzikfestivalindesahnealdı.
Dahaönceizlediğinizhiçbircazkonserinebenzemeyenbueşsizdeneyimi,21Ocaksaat22:30’danitibarenTamirane’deyaşayabilirsiniz.
80
ETÜDERGİ
AJANDA
Beyaz perdeden...
Düşler Bahçesi
B
aşrollerindedörtkezAltınKüreadayıolanScarlettJohansson;OscarödüllüaktörMattDamonve
yakınzamanda“Somewhere/BaşkaBirYerde”isimlifilmdekibaşarılıperformansıyladikkatleri
çekengençoyuncuElleFanning’inyeraldığı“DüşlerBahçesi”,önümüzdekiaysinema
salonlarındakiyerinialacak.
Filminkonusuiseşöyle:EşiniyakınzamandakaybedenBenjamin(MattDamon),ikiçocuğuylaberaber
yenibirhayatayelkenaçabilmekadınayenibirevetaşınmayakararverir.Taşındıklarıevinarkabahçesinin
birhayvanatbahçesiolduğunufarkedenBenjamin,ailesinivehayvanatbahçesiniayaktatutmakiçinbir
ekipkurar.BöyleliklegüzellergüzeliKelly(ScarlettJohansson)iledetanışanBenjamin,biryandanKellyile
arasındagelişenilişkininheyecanınıyaşarken,biryandandaçocuklarınınhayvanatbahçesindekidostlarıyla
yakaladığısıcak,duyguluvebirokadardaeğlencelihikâyesinetanıkolur.
BenjaminMee’ninbiyografisindenuyarlananfilminkitabıdaTürkiye’deCalistoKitap’tanaynıisimle
raflardakiyerinialmayahazırlanıyor.
Sesini Duyur, Bahar Gelsin
Y
önetmenAhmadAbdalla’nınilkçalışması“Heliopolis”inardındançektiği,tamamıCanon7Dile
çekilmişilkuzunmetrajlıfilmolan“Mikrofon”,İstanbulFilmFestivali’ndeAltınLaleÖdülü’nelayık
görülmüşvegösterildiğifestivallerdeizleyicinindebeğenisinikazanmıştı.Mısır’ınçokkültürlüliman
kentiİskenderiye’ninaltınıüstünegetirenmüzikalbiryolculukolanfilm,konusukadarmüzikleriylede
dikkatçekiyorveyaklaşmaktaolanbirhalkhareketininayakseslerinedeyerveriyor.
Etkileyicimüziklerivezenginkarakteryelpazesiyledikkatçeken“Mikrofon”da,Khaledadlıgençbir
adamın,uzunyıllarkaldığıAmerika’dan,grafitisanatçıları,hiphop,rockvecazmüzisyenleriyledolu
sanat/müzikcamiasınıkeşfettiğimemleketiİskenderiye’yedönüşükonuediliyor.Khaled,buhareketli
kenttehemrenklisanatvemüzikcamiasınıkeşfedecek,hemdeyaklaşanbirhalkhareketininayak
seslerineşahitolacaktır.
Aln Küre adayı “The Descendants” vizyona giriyor
2
005yılındaEniyiUyarlamaSenaryodalındaOscaralanyolveşarapöyküsüSideways
filmininyazarveyönetmeniAlexanderPayne’ninsonfilmi“TheDescendants”Hawaii’de
geçenmizahiveyeryertrajikbiröyküsunuyor.GeorgeClooney’yibaşroldeseyrettiğimiz
yapımbuseneHollywoodFilmFestival’indeustaoyuncuyayılınaktörüödülünügetirirken,son
olarakLosAngelesSinemaEleştirmenleriBirliğitarafındanEnİyiFilmseçildi,AltınKüre’dedeEn
İyiFilmveEnİyiErkekOyuncudâhil5daldaadaygösterildi…
BaşrolündeOscarödüllüGeorgeClooney’yiseyrettiğimizedebiyatuyarlaması“The
Descendants”,birdenizkazasındaeşiağıryaralananveHawaii’debüyükbirarazinin
mirasçılarındanolanMatt’in,kazasonrasındaikikızıylayenidenbirbağkuruşununhikâyesini
anlatılıyor.Mizahidramatikbiratmosferedesahiphikâye,duygusalyönüağırbasanetkileyicibir
yapımolarakdaniteleniyor.
DünyaprömiyerieylülayındaTorontoUluslararasıFilmFestivali’ndegerçekleştirilenyapım,
eleştirmenlerdendeoldukçayükseknotalmayıbaşardı.FilminTürkiyevizyontarihiise24Şubat
2012...
ETÜDERGİ
81
AJANDA
Kitapçı rafı...
Matemak, farklı şeylere aynı adı verme sanadır
H
ayatınızatesadüflerinyönverdiğiniveyaşamınbir“kaostan”ibaretolduğunamıinanırsınızyoksaher
karmaşavebelirsizliğinardındabirdüzenyattığınamı?Yıldırımlarlaağaçdalları,kandamarlarıylaşehir
sokaklarıarasındakibenzerliklerehiçdikkatettinizmi?Sizcekurallarıkimkoyuyor?
SırpkatliamcıBanovich’iyakaladıktansonra,JamesFensteradlımatematikçininkonuşmacıolarakdavetedildiği
DünyaTicaretÖrgütütoplantısınınhemenöncesindebirpatlamaylaesrarengizbiçimdeöldürülmesiniaraştırmaya
başlayanINTERPOLajanıHenriPoincarédeyaşamınkaostanibaretolduğunudüşünüyordu.Biryandanailesini
acımasızkatillerdenkorumayaçalışanPoincaré,biryandandagittikçedahaesrarengizbirhalalanbombalama
soruşturmasınıyürütür.BusıradadaküreselleşmekarşıtlarındanDirilişSavaşçıları’na,açgözlüfonyöneticilerinden
NASAbilimadamlarınauzananbirgirdabasürüklenirvebüyükbüyükdedesi,dahimatematikçiJulesHenri
Poincaré’ninyolgöstericiliğindehayatavedoğayabaşkagözlebakmayı,karmaşavebelirsizliğiniçindekidüzeni
görmeyiöğrenir.
LeonardRosen’inKaosisimlikitabı,matematiktendine,ekonomidenbiyolojiyeuzanansıradışıkurgusu;unutulmaz
karakterleriveyönelttiğisarsıcısorularileuzunsüreakıllardansilinmeyecekbirroman.
Julian Assange: Onaylanmamış Otobiyografi
W
ikiLeaksveJulianAssange…Dahabirkaçyılöncehayatımızagirerek,çeşitçeşitkomploteorileri
kadar,İnternetkamuoyunun“yenibirdünya”umutlarınayönelikhayalgücünüateşleyenbirbirinden
ayrılmazikiisim.MarshallMcLuhan’ınöngörüsü,50yılbilegeçmedengerçekoldu:Küreselbirköye
dönüşendünyamızdabuikiisim,sadecebirkaçyılgibikısasüreiçindetümezberleribozdu,bildikdünya
görüşlerininsağdansolatümyelpazesinidağıttı;herikitaraftandaeleştirive/veyaövgüalarakkendibildiği
yoldaişiniyapmayadevamediyor.KendibildiğiyolunneolduğunuiseJulianAssangebukitaptaanlatmış.
Avustralya’dageçençocukluğuveilkgençliğindenberi“adil”birdünyanınpeşindekoşanAssange,içinde
bulunduğumuzileriteknolojiçağında,iktidarsahiplerininartıkişlerinigizliceyürütemeyeceğini,busürecin,
büyükşirketlerin,bankalarınveelbettedevletin,kapalıkapılarardındayürüttüğüişlerigözlerönünesererek,
tektekinsanları,halkı,kısacasıkamuyugüçlendirecekWikiLeaksgibiöncülerleyürüyeceğinisöylüyor:
WikiLeakstümdünyadaiktidarıdenetleyen,bualandabasınıngelenekselyeriniüstlenençağdaşbir
mekanizmadır.WikiLeaks,güçlüyüiktidarındansoyuyor;bunuda,onungizliişlerçevirmegücünüelinden
alarakyapıyor.Bugüçolmazsa,yaşamındahaadilolacağınainanıyor.
Steve Jobs Kitabı
Ç
oksatanBenjaminFranklinveAlbertEinsteinbiyografilerininyazarıWalterIsaacson,Apple’ın
kurucularındanSteveJobs’ın,kendisiyletamişbirliğiiçindeyazılmıştekbiyografisini,bukitaptaokuyucuya
sunuyor.
GeçtiğimizaylardahayatınıkaybedenveyüzyılındâhileriarasındaanılanSteveJobs’laikiyıldanuzunsüre
boyuncayapılankırktanfazlaröportajın-ayrıcayüzdenfazlaakrabasıyla,arkadaşıyla,hasmıyla,rakibiyleveiş
arkadaşıylayapılangörüşmelerin-temelalındığıbukitap,kusursuzluktutkusuylaveazmiylealtıendüstride(kişisel
bilgisayarlar,animasyonfilmler,müzik,telefonlar,tabletbilgisayarlarvedijitalyayıncılık)çığıraçmışyaratıcıbir
girişimcinininişliçıkışlıhayatınıvegüçlükişiliğinianlatıyor.
82
ETÜDERGİ