do⁄a koruma ve m‹ll‹ - Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

Transkript

DO⁄A KORUMA VE M‹LL‹ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü YAYIN ORGANI
2011/3
‹Ç‹NDEK‹LER
YEfi‹L MAV‹
Do¤a Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlü¤ü’nün Yay›n Organ›d›r
‹ki Ayda Bir Yay›nlan›r
Genel Müdürlü¤ü ad›na sahibi
Yaflar DOSTB‹L
(Genel Müdür)
Genel Yay›n Yönetmeni
Mustafa AKINCIO⁄LU
(Genel Müdür Yard›mc›s›)
Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü
M. Sinan DEL‹DUMAN
(E¤itim Tan›t›m ve Halkla ‹liflkiler fiube Müdürü)
Yay›n Kurulu
Mustafa AKINCIO⁄LU
(Genel Müdür Yard›mc›s›)
Mürsel GÜRBÜZ
(Planlama ve Koordinasyon Dairesi Baflkan›)
Haluk ÖZDER
(Milli Parklar Dairesi Baflkan›)
Ayhan ÇA⁄ATAY
(Do¤a Koruma Dairesi Baflkan›)
Nurettin TAfi
(Yaban Hayat› Koruma ve Gelifltirme Dairesi Baflkan›)
Cemal AKCAN
(Avc›l›k ve Avlak Yönetimi Dairesi Baflkan›)
Osman ÇAKMAK
(Sulak Alanlar Dairesi Baflkan›)
M. Sinan DEL‹DUMAN
(E¤itim Tan›t›m ve Halkla ‹liflkiler fiube Müdürü)
Bülten Haz›rl›k
Mete ÖZER
(Haber- Redaksiyon -Bülten Yap›m)
Gülser ‹VGEN
(Haber)
‹brahim Ethem AVfiAR
(Redaksiyon)
Murat ÖZKAN
(Foto¤raf-Arfliv)
Muhsin ATA⁄
(Foto¤raf)
Da¤›t›m
fieref ÇEV‹K
Yönetim Yeri
Çevre ve Orman Bakanl›¤›
Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü¤ü
Sö¤ütözü/Ankara
Tel: (0312) 207 60 30 Faks: (0312) 207 59 30
www.milliparklar.gov.tr
Tasar›m-Bask›
ICT Bas›n Yay›n
Organizasyon Dan›flmanl›k A.fi.
Biflkek Caddesi No: 83/4 Emek/Ankara
Tel: (0312) 212 50 00 Faks: (0312) 212 20 25
www.ictyayin.com.tr - www.ict-media.com.tr
Bültende yer alan yaz›larda sunulan fikirler yazarlara aittir.
Redaksiyon Kurulu, yay›n tekni¤ine uygun olmayan yaz›lar
üzerinde de¤ifliklikler yapabilir. Bültenin ad›, yazar› ve
kayna¤› verilmek flart›yla yaz›, haber ve resimler iktibas
edilebilir.
Kapak : Yedigöller Milli Park›
(Orman Mühendisleri Odas› Arflivi)
ORMAN VE SU ‹fiLER‹ BAKANI PROF. DR. VEYSEL ERO⁄LU
KABATEPE TANITIM MERKEZ‹ ÇALIfiMALARI HAKKINDA
B‹LG‹ ALDI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
ORMAN VE SU ‹fiLER‹ BAKANI PROF. DR. VEYSEL ERO⁄LU
YURT ‹Ç‹ GEZ‹LER‹NE DEVAM ED‹YOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
DO⁄A KORUMA VE M‹LL‹ PARKLAR
BÖLGE MÜDÜRLER‹ TOPLANTISI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
ÜLKEM‹Z‹N ‹LK YABAN HAYATI KURTARMA VE
REHAB‹L‹TASYON MERKEZ‹ AÇILDI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
4 EK‹M HAYVANLARI KORUMA GÜNÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
TÜRK-ALMAN ÇEVRE KORUMA YÜRÜTME KURULU 8. TOPLANTISI . . . . . . . . .9
ENDEM‹K B‹TK‹LER GELECE⁄‹M‹Z,
GELECE⁄‹M‹ZE SAH‹P ÇIKALIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
BORÇKA KARAGÖL TAB‹AT PARKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
‹KL‹M DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹N‹N DEN‹Z EKOS‹STEMLER‹ VE
DEN‹Z CANLI TÜRLER‹ ÜZER‹NE ETK‹LER‹
Dr. ‹rfan UYSAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
KARAKUYU SAZLIKLARI VE SULAK ALAN YÖNET‹M PLANI
Dr. B. Teoman MER‹Ç - Gökçen GÖKDEREL‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
KÜRESEL ÇEVRE FONU (GEF)
TÜRK‹YE PORTFÖYÜ DE⁄ERLEND‹RMES‹
Erdo¤an ERTÜRK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
YED‹GÖLLER M‹LL‹ PARKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
YERKÖPRÜ fiELALES‹ TAB‹AT ANITI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Foto: Alaca Baykufl (Strix aluco) - Mu¤la (A.‹nce)
ORMAN VE SU ‹fiLER‹ BAKANI PROF. DR. VEYSEL ERO⁄LU:
“Çanakkale Savafllar› Çok Önemli Bir Destand›r…”
P
rof. Dr. Veysel Ero¤lu ve beraberindeki heyet 1915 Çanakkale Kara ve Deniz Savafllar›n›n anlat›laca¤› Kabatepe Tan›t›m Merkezi
çal›flmalar› hakk›nda bilgi ald›.
Orman ve Su ‹flleri Bakan› Prof.
Dr. Veysel ERO⁄LU, Müsteflar Yard›mc›s› Mustafa ELDEM‹R, Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Yaflar DOSTB‹L, Orman Genel Müdürü
Mustafa KURTULMUfiLU, Çanakkale
Valisi Güngör Azim TUNA ve Bakanl›¤›m›z bürokratlar›ndan oluflan heyet
Gelibolu Yar›madas› Tarihi Milli Park›’nda 2010 y›l› Eylül ay›nda inflaat›na
bafllanan Kabatepe Tan›t›m Merkezi’ndeki çal›flmalar hakk›nda yetkililerden bilgi ald›.
Tan›t›m merkezinin bütün bölümlerini inceleyen Bakan Prof. Dr. Ero¤lu, ç›k›fl kap›s›nda bulunan Seyit Onbafl› heykelinin yan›nda merkeze iliflkin aç›klamalarda bulundu. Merkezi
y›lda yaklafl›k 4-5 milyon ziyaretçinin
gezmesini hedeflediklerini belirten
Orman ve Su ‹flleri Bakan› Prof. Dr.
Veysel Ero¤lu, “Tarihimiz aç›s›ndan
Çanakkale çok önemli bir destand›r.
Bu yüzden diyoruz ki böyle bir eser
gerekiyordu” dedi. “Bu da bir yar›flma ile belirlendi. Dünyan›n bütün bu
tarz harp müzelerini, simülasyon merkezlerini inceledik” diyen Prof. Dr.
Veysel Ero¤lu, flöyle konufltu:
“En mükemmelini yapt›k. Bundan
daha mükemmeli yok. Aç›l›fl›nda her
fleyi göreceksiniz, her fleyi yaflayacaks›n›z. Gemiye bindi¤iniz zaman salla-
nacaks›n›z, top at›fllar› yap›ld›¤› zaman onu hissedeceksiniz. Siperlerden
giderken at›fllar› göreceksiniz. Gelen
ziyaretçiler bizzat harbin atmosferini
yaflayacak. Çok büyük bir emek sarf
edildi, inflallah bu y›l içinde bitecek.
Bitti¤i zaman gerçekten muhteflem bir
merkez olacak. Bütün dünyaya da Çanakkale'yi tan›tma imkan›na sahip
olaca¤›z. Özellikle orman teflkilat›m›-
DO⁄A KORUMA VE M‹LL‹ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü
1
Gelibolu Yar›madas› Tarihi Milli Park› Kabatepe Tan›t›m Merkezi
Gelibolu Yar›madas› Tarihi
Milli Park› Kabatepe Tan›t›m Merkezi, 8000 m2 alana sahip, girifl, kafeterya, konferans salonu, wc, depo, teknik birimler vb. yan› s›ra
1915 Çanakkale Kara ve Deniz Savafllar›n›n anlat›ld›¤› 13 ayr› mekandan olufluyor. 1915 Çanakkale
Kara ve Deniz Savafllar› bu mekanlarda haz›rlanan senaryolar çerçevesinde, ses ›fl›k, koku vb. unsurlar
kullan›larak Tan›t›m merkezine gelecek ziyaretçilere anlat›lacak. Çanakkale Savafllar›n›n anlat›laca¤›
13 mekan s›ras›yla; Genel Çanakkale Köyü, Nusret May›n Gemisi,
Ocean Gemisi Odas›, Seyit Onbafl›
Odas›, Kara Savafllar› 1, Kara Savafllar› 2, Kara Savafllar› 3, Hava
Harekat› Odas›, Çanakkale Geçilmez Odas›, An› Odas› 1, An› Odas›
2, Kurtulufl Savafl› Odas› ve Modern Türkiye Odas›ndan olufluyor.
za, Do¤a Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlü¤üne talimat verdim. Merkezin etraf› da çok mükemmel flekilde bezenecek. ‹nflallah tekrar geldi¤imizde aç›l›fl›n›
yapm›fl oluruz, aç›l›fl› muhtemelen
Say›n Baflbakan›m›z yapacakt›r.”
Orman ve Su ‹flleri Bakan›
Prof. Dr. Veysel Ero¤lu, merkezde
dünyadaki son teknolojilerin topland›¤›n› belirterek, flöyle devam
etti:
2
Ülkemiz için
bir gurur kayna¤›...
“Her fley var burada. Simülasyon
merkezi, müze, canland›rma... Dünyadaki bütün teknolojileri ihtiva eden çok güzel bir örnek. Bu da ülkemiz için bir gurur kayna¤› olacakt›r. Buras› muhteflem
bir müze. Ama sadece müze de¤il. Biz
yak›nda karar ald›k, vatandafllar›m›za,
Çanakkalelilere bir duyuru yapaca¤›z
ve buras› için en güzel ismi bulmalar›n›
kendilerine teklif edece¤iz. Bizim d›fl›m›zda buradaki harp tarihini bilen kiflilerden bir jüri de en uygun ismi seçecektir diye düflünüyoruz. ‹simlerin nereye teklif edilece¤ini belirtece¤iz.”
Merkezin Kas›m ay›nda tamamlanmas›n›n planland›¤›n› belirten Prof. Dr.
Veysel Ero¤lu, Kabatepe Tan›t›m Merkezi’nin 11.11.2011'de aç›l›fl›n›n hedeflendi¤ini belirterek ilgililere inflaat›n
bitirilmesi için gerekli talimatlar› verdi.
PROF. DR.VEYSEL ERO⁄LU
YURT ‹Ç‹ GEZ‹LER‹NE DEVAM ED‹YOR…
O
rman ve Su ‹flleri Bakan› Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU
çeflitli inceleme ve ziyaretlerde bulunmak amac›yla Samsun, Sinop, Kastamonu ve Çank›r› illerini
kapsayan bir gezi düzenledi. Bakan›m›z›n bu kapsaml› gezisine Genel Müdürümüz Yaflar DOSTB‹L de ifltirak etti.
Samsun'da Bakanl›k ve ba¤l› kurulufllar›n çal›flmalar›
ile alakal› DS‹ 7. Bölge Müdürlü¤ü Toplant› Salonu'nda ‹l
Koordinasyon Toplant›s›'na ifltirak eden Orman ve Su ‹flleri
Bakan› Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU, GAP projesi gibi yap›lan
Do¤u Karadeniz Kalk›nma Projesi (DOKAP)’nin müjdesini
verdi.
Daha sonra Samsun Devlet Opera ve Balesi Salonunda
düzenlenen Devlet Övünç Madalyas› merasimine ifltirak
eden Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU
yapt›¤› konuflmada ''Bu vatan için
canlar›n› seve seve veren flehitlerimiz onlar bu vatan için bu bayrak için mücadele ettiler, canlar›n› feda ettiler, ruhlar› flad olsun.
Kahraman gazilerimizi sayg›yla
an›yorum. Onlar bu bayrak, bu
millet, bu ülke için üzerlerine düfleni yapt›lar'' dedi.
Merasimden sonra Sinop’a
geçen Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU,
Sinop baflta olmak üzere baz› Orman Bölge Müdürlüklerinin kapat›lmas›na yönelik endiflelerin yersiz oldu¤unu belirtip, "Yeni yap›lanmayla Orman iflletme müdür-
lükleri, küçük birer Orman Genel Müdürlü¤ü olacak" dedi.
Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU Sinop’taki temaslardan sonra
Kastamonu'da, Vali Erdo¤an BEKTAfi'› makam›nda ziyaret
etti. Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU, gazetecilerin orman yang›nlar›yla alakal› sorusu üzerine, teknolojiyi çok iyi kulland›klar›n›, ormanlar› kameralarla izlediklerini söyledi.
Bu kapsaml› gezinin son aya¤›n› oluflturan Çank›r›’da
Vali Vahdettin Özcan’dan brifing alan Prof. Dr. Veysel
ERO⁄LU, Bakanl›¤›n›n Çank›r›'daki çal›flmalar›yla alakal›
bilgi verdi. Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU Atatürk Bulvar›'ndan
yürüyerek Çank›r› Belediyesi’ne gitti. Yürüyüflü s›ras›nda
vatandafllarla sohbet eden Say›n Bakan bu ildeki Keklik Sal›m Törenine de kat›ld›.
3
DO⁄A KORUMA VE M‹LL‹ PARKLAR
BÖLGE MÜDÜRLER‹ TOPLANTISI YAPILDI
B
Prof.Dr. Veysel ERO⁄LU:
''Bakanl›¤›m›z Türkiye’de
yat›r›mlar, ifl yapma
kabiliyeti, donan›m gibi
aç›lardan en güçlü
Bakanl›klardan biridir.
Bu iflleri planlarken sak›n
kendi gücünüz ölçüsünde
düflünmeyin, Bakanl›¤›n
gücünü düflünün ve her
fleyi baflarabilece¤imizi
bilin”
4
ölge Müdürlükleri’nin yeni görevlerinin hay›rl› olmas›n› temenni ederek konuflmas›na
bafllayan Orman ve Su ‹flleri
Bakan› Prof. Dr. Veysel Ero¤lu, 15
Bölge Müdürlü¤ü oluflturuldu¤unu ve
böyle bir teflkilat›n kurulmas›ndan
fevkalade mutlu oldu¤unu dile getirdi.
Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU, Bölge
Müdürlüklerinin kurulaca¤› illeri seçerken çok titiz davrand›klar›n› ve
mümkün mertebe Orman Bölge Müdürlü¤ü olmayan veya korunan alanlar›n çok oldu¤u yerlere bölge müdürlü¤ü vermeye gayret ettiklerini
ifade ederek Bölge Müdürlerinin, özgeçmifllerine ve yapt›klar› ifllere bak›larak seçildi¤ini ve dolay›s›yla çok
baflar›l› olacaklar›na inand›klar›n›
kaydetti.
Orman ve Su ‹flleri Bakan› Prof.
Dr. ERO⁄LU; “Kamuoyunda, burada
DKMP Bölge Müdürlü¤ü var ve fevkalade çal›fl›yor” kanaati oluflturman›n
çok önemli oldu¤unu ifade ederek;
“Yeni Bölge Müdürlü¤ü kurulan yerlerde kamuoyu evvela ne yap›l›yor
diye birkaç ay avans verir e¤er ilk intiba kötü ise bunu silmek mümkün olmaz. Hemen ilk aylarda önemli icraatlar› yaparsan›z ve kamuoyu ne güzel
ifller yap›yorlar derse baflar›l› olunur.
Dolay›s›yla ilk intibaya önem verece¤iz. Bunu dikkate alman›z› rica ediyorum” fleklinde konufltu.
Orman ve Su ‹flleri Bakan› Prof.Dr.
Veysel ERO⁄LU yeni atanan bölge müdürlerinin, mevzuat› çok iyi bilmeleri
gerekti¤ini belirterek “Benim sorumlulu¤um ne diye kendinize sormal›s›n›z.
Bütün Milli Parklar›, korunan alanlar›
ele almam›z onlar› en iyi flekilde tan›tmam›z ve iflletmemiz gerekir. Yani dolay›s›yla bölgenizi benimsemeli ve tan›t›m›n› en iyi flekilde yapmal›s›n›z. Evvela bölgenizde sorumlulu¤unuzda
olan her fleyin envanterini ç›karmal›s›n›z. Bölge müdürü olarak ne teslim ald›m ve bunlar› nas›l korumal›y›m diye
çal›flmal›s›n›z. Plan›, tan›t›m› olmayan
bir bölge müdürlü¤ünün gerçekten baflar›l› olma flans› yoktur. Dolay›s›yla ilk
yapaca¤›n›z envanter ç›karmak, plan,
program haz›rlamak ve merkezdeki arkadafllarla koordineli flekilde çal›flmak
olmal›d›r. Bakanl›¤›m›z Türkiye’de yat›r›mlar, ifl yapma kabiliyeti, donan›m
gibi aç›lardan en güçlü Bakanl›klardan
biridir. Bu iflleri planlarken sak›n kendi
gücünüz ölçüsünde düflünmeyin, Bakanl›¤›n gücünü düflünün ve her fleyi
baflarabilece¤imizi bilin” dedi.
Yaban hayat›, hayvanlar, sokak
hayvanlar›n›n korunmas›n›n Orman ve
Su ‹flleri Bakanl›¤›’n›n vazifeleri aras›nda oldu¤unu ifade eden Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU, “Bu konuda biz çok mesafe kat ettik ama benim için yeterli de¤il.
Onlar›n k›s›rlaflt›r›lmas›, toplat›lmas›,
küpe tak›lmas› çal›flmalar›m›z›n yan›nda çok daha ileri çal›flmalar olmal›.
Orman ve Su ‹flleri Bakan›m›z Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU,
Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü¤ü’ne ba¤l› olarak kurulan
15 yeni Bölgenin müdürleri ile bir araya geldi.
Hayvanlara sahip ç›kmam›z gerekir.
Y›rt›c› köpeklerden kötü niyetli insanlar
taraf›ndan faydalan›lmas›na müsaade
etmeyece¤iz” diye konufltu.
Bölge Müdürlüklerinin sorumlulu¤una giren alanlarda yap›lan çal›flmalar›n estetik ve tabiatla uyum halinde yap›lmas› gerekti¤inin alt›n› çizen Orman
ve Su ‹flleri Bakan› Prof. Dr. Veysel
ERO⁄LU flöyle devam etti;
“Herkes plan programa göre verilen projeye göre tesisi yapmakla yükümlüdür. Plandan en ufak bir sapmaya
bile izin verilmemeli ve vatandafllar›n
mesirelik alanlar› gelip görmesi, istirahat etmesi, kullanmas› sa¤lanmal›d›r.
Bakanl›k olarak büyük hedefler ortaya
koyan ve bu hedeflere hangi gün ve saatte ulafl›laca¤›n› ifade eden bir Bakanl›¤›z. Dolay›s›yla sizin plan ve programl› çal›flman›z›, yat›r›m plan›n› mutlaka
ele alman›z gerekti¤ini ifade ediyorum.
Ben sizlere güveniyorum. Vatandafllar›n
sizlerden büyük beklentileri var ve bu
beklentilere en iyi flekilde cevap verece¤inize inan›yorum” fleklinde konuflmas›n› tamamlad›.
Toplant›da bir konuflma yapan Müsteflar Yard›mc›m›z Mustafa ELDEM‹R de,
sözlerine yeni bir yap›lanman›n ilk Bölge Müdürleri olarak, göreve bafllayan
15 Bölge Müdürünü tebrik ederek bafllad›. “Kuruluflun temelinde yer alman›z
sizler için bir flanst›r. Do¤a Koruma ve
Milli Parklar Genel Müdürlü¤ü’nü ve
Bölge Müdürlüklerimizi kurumsallaflt›r-
mak için el ele verip gayret göstermemiz gerekiyor. Do¤a Koruma ve Milli
Parklar’›n ülkemiz için yapaca¤› çok
fley var. Hem milli parklar, hem tabiat
parklar›, tabiat› koruma alanlar›, genel
anlamda korunan alanlar Türkiye aç›s›ndan son derece önemli alanlard›r.
Bu alanlar üzerinde yap›lmas› gereken
çok fley var. Bu kararname ile yeni bir
genel müdürlük ve kuvvetli bir kurum
olarak gündeme oturmam›z gerekiyor.
Bunlar› yapabilmek için her fleyden
önce kurulufl gayemizi iyice özümsemeliyiz” dedi.
Bölge Müdürlerinden bir istirham›
oldu¤unu söyleyen Müsteflar Yard›mc›m›z ELDEM‹R, 30 Haziran 2012 tarihine kadar, her Bölge Müdürlü¤ünden
kendi sahas›nda yer alan ve yine kendilerinin seçece¤i bir korunan alan›
tüm eksiklerini gidererek en iyi hale
getirmelerini istedi ve bunun Bölge
Müdürlükleri aç›s›ndan bir yar›flma niteli¤i tafl›yaca¤›n› sözlerine ilave etti.
Yeni görevlerinin hay›rl› olmas› temennisiyle sözlerine son veren Müsteflar
Yard›mc›s› ELDEM‹R Do¤a Koruma ve
Milli Parklar Bölge Müdürlerimizin, Bakanl›¤›m›z›n taflradaki temsilcileri oldu¤unu, vatandafllar›m›zla uzlafl› halinde ve
onlar›n hukukunu gözeterek çal›flmalar›
gerekti¤ini” belirtti.
Toplant›n›n aç›l›fl konuflmas›n› yapan
Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürümüz Yaflar DOSTB‹L, ilk olarak Bölge
Müdürlüklerimizin yap›lanmas› hususunda baz› bilgiler verdi. ‹llerde Bölge Müdürlüklerimize ba¤l› flube müdürlüklerinin olaca¤›n› ve bunlar›n her türlü izin,
olur gibi ifllemlerini art›k do¤rudan Bölge Müdürlükleriyle yapacaklar›n› iletti.
Do¤a Koruma ve Milli Parklar çal›flmalar›nda yeni bir döneme girildi¤ini,
koruma- kullan›m dengesi içinde çal›fl›larak alanlar›m›z›n yönetilece¤ini ifade
eden DOSTB‹L, Bölge Müdürlerimizin
görevlerinin hay›rl› olmas› temennisiyle
toplant›n›n aç›l›fl›n› gerçeklefltirdi.
5
ÜLKEM‹Z‹N ‹LK YABAN HAYATI KURTARMA VE
REHAB‹L‹TASYON MERKEZ‹ AÇILDI
Prof.Dr. Veysel ERO⁄LU:
''Hedefimiz, bütün
illerimizde sahipsiz veya
güçten düflmüfl hayvanlar
için mahalli idarelerce
hayvan bak›mevleri
oluflturulmas› ve
k›s›rlaflt›rman›n
sa¤lanmas›d›r.”
O
rman ve Su ‹flleri Bakan› Prof.
Dr. Veysel ERO⁄LU, Bursa'n›n
Karacabey ilçesinde kurulan
Yaban Hayat› Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi'nin aç›l›fl›n› gerçeklefltirdi. Merkezin aç›l›fl›na Bakan›m›z Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU’nun yan›
s›ra Genel Müdürümüz Yaflar DOSTB‹L
de ifltirak etti.
Merkezin aç›l›fl›nda bir konuflma
yapan Prof. Dr. ERO⁄LU, 1931 y›l›ndan bu yana 4 Ekimin Dünya Hayvanlar› Koruma Günü olarak kutland›¤›n›
dile getirerek, flöyle konufltu:
6
''Bugün hayvanlar› Koruma Günü'nü kutluyoruz. Bu vesileyle burada
Karacabey Celal Acar Yaban Hayat›
Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi'nin aç›l›fl›n› gerçeklefltirece¤iz.
Merkezimize, 2009'da kaybetti¤imiz
Av Yönetimi fiube Müdürümüz merhum Celal Acar'›n ad›n› vererek hat›ras›n› yaflatmak istedik, kendisini rahmetle yad ediyoruz. 2008'de yap›m›na
bafllanan tesisimiz ülkemizde bu maksatla yap›lan tek tesis olma özelli¤ine
de sahiptir. Uluslararas› standartlarda
olan bu merkezimizde, özellikle yasa
d›fl› yollardan ülkemize sokulan yaban hayvanlar› ile ülkemizde tabiatta
zor durumda bulunan yaban hayvanlar›n›n tedavi ve rehabilitasyonu yap›lmaktad›r.''
Bu merkezin çok önemli oldu¤unu
vurgulayan Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU,
''Bizim kültürümüzde var. Hayvanlar
da canl› ve onlar› sevmemiz, korumam›z gerekir. Bu, hayvanlara karfl› en
temel insani borcumuzdur. Çevre ve
Orman Bakanl›¤› olarak zaman›nda bu
konuda büyük yat›r›mlar yapt›k'' dedi.
Prof. Dr. ERO⁄LU, ülkemizde yaban hayat› aç›s›ndan örnek çal›flmalar›n yap›laca¤› bu merkez için bugüne
kadar 800 bin lira ödenek ayr›ld›¤›n›
anlatarak, flöyle devam etti:
''Merkezin baz› ünitelerinin yap›m›
ve aç›l›fl sonras›nda merkezin iflletilmesi maksad›yla Bakü-Tiflis-Ceyhan
Boru Hatt› fiirketi, Kuzey Do¤a Derne¤i, Uluda¤ Üniversitesi ve ‹kinci fians
Derne¤i ile 2010 y›l›n›n Kas›m ay›nda
bir protokol imzalad›k. Bu çal›flmam›z
devlet, sivil toplum kurulufllar› ve üniversite iflbirli¤ine iyi bir örnek teflkil
etmektedir. Bu merkezimizde halihaz›rda 62 ay›, etraf›nda elektroflok tesisat› bulunan 200 dekar ormanl›k arazide tabii flartlarda yaflamaktad›r. Tabiatta bulunan yavru ve yaral› ay›lar da
bu merkezde tedavi edilerek bar›nd›r›lmaktad›r.''
Orman mevzuat›nda yeni düzenleme ile hayvan bar›naklar›na ormanl›k
alanlardan yer tahsisi imkan› sa¤land›¤›n› belirten Orman ve Su ‹flleri Bakan› Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU, 'Hedefimiz, bütün illerimizde sahipsiz veya
güçten düflmüfl hayvanlar için mahalli
idarelerce hayvan bak›mevleri oluflturulmas› ve k›s›rlaflt›rman›n sa¤lanmas›d›r. Bakanl›k olarak uygun görülen
miktarlarda mali destek sa¤lamaktay›z. Bu çerçevede son üç y›l içerisinde
toplam 5,5 milyon lira mali yard›mda
bulunduk'' dedi.
Genel Müdürümüz Yaflar DOSTB‹L
de, 4 Ekim Dünya Hayvanlar› Koruma
Gününün önemine de¤inerek bafllad›¤› konuflmas›nda flunlar› söyledi:
Genel Müdürümüz
Yaflar DOSTB‹L:
''Yaban hayvan› türlerinin
korunmas›, yeni yaflam
alanlar›na yerlefltirilmesi
ile bak›ma muhtaç yaban
hayvanlar›n›n tedavi ve
rehabilitasyonlar› için
yo¤un çaba
harcamaktay›z”
“4 Ekim Dünya Hayvanlar› Koruma Günü münasebeti ile aç›l›fl›n› yapmakta oldu¤umuz bu rehabilitasyon
merkezi, yaban hayat›n›n korunmas›
konusunda at›lm›fl önemli ad›mlardan
biridir.
Yaban hayvanlar›n›n korunmas›
ve yok olmalar›n›n önüne geçilebilmesi aç›s›ndan son derece önemli bir
di¤er faaliyet de bak›ma muhtaç ve
yaral› yaban hayvanlar›n›n tedavi ve
rehabilitasyonlar›d›r. Aç›l›fl› yap›lacak olan “Yaban Hayat› Kurtarma ve
Rehabilitasyon Merkezi” taraf olunan
uluslararas› sözleflmeler gere¤ince el
konulan veya do¤al afetler, çevre sorunlar›, yaralanma ve sahipsiz kalma
gibi sebeplerle bak›ma veya tedaviye
muhtaç olan av ve yaban hayvanlar›n›n, tekrar do¤al yaflam ortamlar›na
b›rak›l›ncaya veya yabanc› türlerin
orijin ülkesine gönderilinceye kadar
bak›m, tedavi ve rehabilitasyonlar›n›n
yap›laca¤› bir merkezdir.
Bakanl›¤›m›z yaban hayvan› türlerinin korunmas›, yeni yaflam alanlar›na yerlefltirilmesi ile bak›ma muhtaç
yaban hayvanlar›n›n tedavi ve rehabilitasyonlar› için yo¤un çaba harcamaktad›r. Son y›llarda yap›lan çal›flmalarla Ceylan, Anadolu Yaban Koyunu, Alageyik gibi nesli tehlike alt›nda
olan yaban hayvanlar›m›z eskiden yok
olduklar› alanlara yeniden yerlefltirilerek, uydu vericili tasmalarla takip
edilmektedir. Baflar›l› sonuçlar al›nan
bu çal›flmalarla bahse konu hayvanlar›m›z›n ülkemiz tabiat›ndan yok olmalar›n›n önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Yine ülkemiz genelinde yayg›nlaflt›r›lan fotokapan çal›flmalar› ile daha önceden hakk›nda yeterli bilgi bulunmayan ve foto¤raflanmalar› son
derece zor olan karakulak, vaflak gibi
y›rt›c›lar görüntülenmifltir.
Ayr›ca Bakanl›¤›m›z, “Leylekler
Yuvas›z Kalmas›n Projesi” kapsam›nda, Türkiye genelindeki leylek yuvalar›n›n tespitini yap›lm›fl, suni leylek
yuvalar›n›n yap›m›na h›z vermifltir.
5199 say›l› Hayvanlar› Koruma Kanunu
kapsam›nda 2011 y›l›nda sokak hayvanlar›n›n kontrolü çal›flmalar› devam
etmifltir. Bu kapsamda, 2009 ve 2010
y›llar›nda da çal›flma yap›lan bu konuda 2011 y›l›nda da 70 ‹limizde
2.000.000 TL ödenek ayr›larak 33.000
sokak hayvan›n›n k›s›rlaflt›r›l›p rehabilite edilmesi sa¤lanm›flt›r”. Genel
Müdürümüz DOSTB‹L; ‹nsan ve çevre
sa¤l›¤› aç›s›ndan önem arz eden Merkezin hay›rl› olmas›n› temenni ederim” diyerek sözlerine son verdi.
Konuflmalar›n ard›ndan Bakan›m›z
Prof. Dr. Veysel ERO⁄LU, Genel Müdürümüz Yaflar DOSTB‹L ve beraberindekiler hay›rl› olsun temennileriyle
kurdeleyi keserek, Karacabey Merkezin aç›l›fl›n› gerçeklefltirdi.
7
4 EK‹M HAYVANLARI KORUMA GÜNÜ
Prof. Dr. Veysel Ero¤lu:
“Bütün hayvanlar hür do¤arlar
ve türüne has
hayat flartlar› içinde
yaflama hakk›na sahiptirler.”
O
rman ve Su ‹flleri Bakan›
Prof. Dr. Veysel Ero¤lu, 4
Ekim Dünya Hayvanlar› Koruma Günü dolay›s›yla bir
mesaj yay›nlayarak, “Bütün hayvanlar
hür do¤arlar ve türüne has hayat flartlar› içinde yaflama hakk›na sahiptirler.
Ülkemiz, kanuni düzenlemeler ve çal›flmalarla, hayvan haklar›n›n korunmas› konusunda önemli bir yol kat etmifltir” dedi.
Orman ve Su ‹flleri Bakan› Prof. Dr.
Veysel Ero¤lu’nun mesaj› flöyle;
“Bakanl›¤›m›z taraf›ndan ç›kar›lan
5199 say›l› Hayvanlar› Koruma Kanununu ile Türkiye’de hayvan haklar›
konusundaki ilk kanuni düzenlemeyi
hayata geçirdik. Gayemiz; hayvanlar›n rahat yaflamalar›n› ve hayvanlara
iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanlar›n ac›, ›st›rap ve
eziyet çekmelerine karfl› en iyi flekil-
8
de korunmalar›n›, her türlü ma¤duriyetlerinin önlenmesini sa¤lamakt›r.
Söz konusu Kanun kapsam›nda;
Hayvanlar›n Korunmas›na Dair Uygulama Yönetmeli¤i, Hayvan Deneyleri
Etik Kurullar›n›n Çal›flma Usul ve
Esaslar›na Dair Yönetmelik, Hayvanat
Bahçelerinin Kuruluflu ‹le Çal›flma
Usul ve Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik
ç›kar›larak uygulamaya konulmufltur.
Hedefimiz; bütün illerimizde sahipsiz
veya güçten düflmüfl hayvanlar için
mahalli idarelerce hayvan bak›mevleri oluflturulmas› ve k›s›rlaflt›rman›n
sa¤lanmas›d›r.
Bakanl›k olarak uygun görülen
miktarlarda mali destek sa¤lamaktay›z. Bu çerçevede 2009 y›l›nda 27 ilimize, 2010 y›l›nda 50 ilimize toplam
2.300.000 TL ödenek aktar›larak
33.000 sokak hayvan› rehabilite edilmifltir. 2011 y›l›nda ise 70 ilimize top-
lam 2.000.000 TL ödenek aktar›lm›fl
olup, 30.000 sokak hayvan›n›n rehabilitasyon çal›flmalar› devam etmektedir. Ayr›ca, yine maliyeti Bakanl›¤›m›zca karfl›lanan K›r›kkale ilimizdeki
hayvan bak›mevinin yap›m› tamamlanarak faaliyete geçirilmifl olup, 5 ilimize de bak›mevi yap›m› için mali
destek sa¤lanm›flt›r. Sahipsiz ve güçten düflmüfl hayvanlar›n korunmas›
için 81 ilimizde di¤er kurumlar›n da
yer ald›¤› ‹l Hayvan Koruma Kurullar›
oluflturulmufltur.
Bakanl›¤›m›z›n da içinde bulundu¤u Diyanet ‹flleri Baflkanl›¤› koordinasyonundaki Bakanl›klar aras› Kurban Hizmetleri Kurulu taraf›ndan, Kurban Bayram› süresince kurban kesim
ifllerinin düzenli bir flekilde yürütülmesi için çal›flmalar yap›lmaktad›r.
Hayvan Deneyleri Etik Kurullar›n›n Çal›flma Usul ve Esaslar›na Dair
Yönetmelik ile de deney hayvanlar›
ile alakal› yap›lan çal›flmalar›n denetimi ve deneylerde en az say›da hayvan
kullan›m› sa¤lanmaktad›r. Deney
Hayvanlar› Kullan›m› ile alakal› e¤itimler Yerel Etik Kurullar taraf›ndan
düzenlenmekte, araflt›r›c› ve hayvan
bak›c›lar› sertifikaland›r›lmaktad›r.
Hayvanat Bahçelerinin Kuruluflu
ile Çal›flma Usul ve Esaslar› Hakk›nda
Yönetmelik çerçevesinde, ülkemizde
bulunan 15 adet hayvanat bahçesi
ruhsatland›r›lm›flt›r.
4 Ekim Dünya Hayvanlar› Koruma
Günü vesilesiyle, hayvanlar›n korunmas› konusunda her kesimden en
yüksek hassasiyeti göstermelerini
bekliyoruz.”
TÜRK-ALMAN ÇEVRE KORUMA
YÜRÜTME KURULU 8. TOPLANTISI
on 5 y›ld›r düzenli olarak Türkiye ve Almanya aras›nda yap›lan
Türk-Alman Çevre Koruma Yürütme Kurulu’nun 8. Toplant›s›
Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürü Yaflar DOSTB‹L ve Almanya
Su, Su Yönetimi ve Toprak Koruma
Genel Müdürü Dr. Helge Wendenburg’un efl baflkanl›¤›nda Ankara’da
gerçeklefltirildi.
Almanya Çevre, Do¤a Koruma ve
Nükleer Güvenlik Bakanl›¤›, Bakanl›¤›m›z ve Çevre ve fiehircilik Bakanl›¤›
aras›nda yap›lan ortak projelerin de¤erlendirildi¤i ve yeni proje önerilerinin görüflüldü¤ü toplant›da Genel
Müdürlü¤ümüz taraf›ndan yürütülen
“‹klim De¤iflikli¤i ve Sulak Alanlar”
projesinde iki y›ld›r yap›lan çal›flmalara iliflkin bir sunum yap›ld›. Bahse
konu projenin iki ülke aras›nda devam eden ve bafllayacak di¤er çevre
projeleri için bir referans proje niteli¤inde oldu¤u iki ülke temsilcileri taraf›ndan belirtildi.
Genel Müdür DOSTB‹L, Projede
yap›lan çal›flmalarla ilgili yap›lan sunuma müteakip, ‹klim De¤iflikli¤i ve
Sulak Alanlar Projesinin yaln›zca teknik bir çal›flmadan ibaret olmad›¤›n›
belirterek, projenin sosyal boyutunun
da çok önemli oldu¤una dikkat çekti.
S
Genel Müdürlü¤ümüz
taraf›ndan yürütülen
“‹klim De¤iflikli¤i ve
Sulak Alanlar”
projesinde iki y›ld›r
yap›lan çal›flmalara
iliflkin bir sunum yap›ld›.
Türkiye’de ilk kez Yunak Akgöl sulak
alan›nda yap›lan restorasyon projesinin sonuçlar›n›n izlenebilmesi için
projenin 1 y›l daha uzat›lmas›n›n teklif
edildi¤i toplant› sonras› Genel Müdür
DOSTB‹L, Türkiye’de do¤a koruma ve
sulak alanlarla ilgili yap›lan çal›flmalar› Alman uzmanlara yerinde göstermek amac›yla yönetici ve teknik personelden oluflan bir heyeti de Türkiye’ye davet etti.
9
“ENDEM‹K B‹TK‹LER GELECE⁄‹M‹Z…
GELECE⁄‹M‹ZE SAH‹P ÇIKALIM”…
O
rman ve Su ‹flleri Bakanl›¤›
Genel Müdürü Yaflar DOSTB‹L; Ülkemizin, özellikle genetik çeflitlilik merkezi olmas› itibariyla biyolojik çeflitlilik aç›s›ndan dünyada özel bir yere sahip oldu¤unu, modern biyoteknolojinin geliflimi ile birlikte biyolojik çeflitlili¤in, özellikle
genetik kaynaklar›n; ekonomik, sosyal ve kültürel de¤erleri nedeniyle
stratejik bir önem kazand›¤›n› ve geliflmifl ülkelerin pek ço¤unun kendi
10
biyolojik kaynaklar› yan›nda di¤er ülkelerin sahip oldu¤u biyolojik kaynaklar› da kullanarak ekonomik, sosyal, bilimsel, teknolojik ve kültürel
faydalar elde etmekte oldu¤unu söyledi. “Bu nedenle bitki kaçakç›l›¤› konusunda, yurt d›fl›ndan gelen ve Ters
Lale gibi ülkemize has pek çok türü
kaçak yollarla yurt d›fl›na ç›karmak isteyenlere karfl› tüm tedbirleri al›yoruz. Bu türlere sahip ç›karak ayn› zamanda gelece¤imize de sahip ç›km›fl
olaca¤›z.” diyen DOSTB‹L bitki ve
gen kaynaklar› kaçakç›l›¤› ile bu kaçakç›l›¤›n özelinde Ters Lale konusunda flu bilgileri verdi:
“Ülkemiz, biyolojik çeflitlilik bak›m›ndan Avrupa ve Ortado¤u’nun en
zengin ülkelerinden birisidir. Türkiye
biyolojik çeflitlilik aç›s›ndan küçük bir
k›ta özelli¤i göstermektedir. Anadolu,
kendi bafl›na ayr› bir k›ta olmamakla
birlikte, bir k›tan›n sahip olabilece¤i
tüm ekosistem ve habitat özelliklerine
tek bafl›na sahiptir. Ülkenin 7 co¤rafi
(3 biyoco¤rafi) bölgesinin her biri ayr› iklim, topo¤rafik yap›ya, flora ve
fauna çeflitlili¤ine sahiptir. Bu çeflitlili¤in varl›¤› ülkemizin biyolojik çeflitlili¤ini de zenginlefltirmifltir.
Türkiye, özellikle tohumlu bitkiler
aç›s›ndan bulundu¤u iklim kufla¤› göz
önüne al›nd›¤›nda bitki türleri aç›s›ndan oldukça zengin say›labilecek bir
konuma sahiptir. Avrupa’da toplamda
yaklafl›k 12.500 bitki türü bulunmaktayken, Türkiye’de yaklafl›k 11.000 civar› tohumlu bitki bulunmaktad›r.
Ayr›ca ülkemiz 4000’e yak›n endemik bitki türü ile bitki biyoçeflitlili¤i
aç›s›ndan özel bir ülkedir. Yurdumuzun siyasi hudutlar› içerisinde tabii
olarak yetiflti¤i halde baflka hiçbir
yerde yetiflmeyen, di¤er bir deyiflle
dünyada yaln›z ülkemizde yetiflen bitkiler, Türkiye endemikleri olarak adland›r›l›r. Say›lar› da ülkemizin sahip
oldu¤u türlerin yaklafl›k %34’üne tekabül etmektedir. Bu tür zenginli¤i
Avrupa’n›n hiçbir ülkesinde yoktur.
Ülkemiz sahip oldu¤u bu zenginliklerden dolay›, son dönemlerde de
flahit oldu¤umuz gibi bitki ve gen kaçakç›lar›n›n hedefi haline gelmektedir. Bitki kaçakç›lar› için Türkiye’den
götürecekleri hemen hemen bütün
bitki türlerinin belirli bir genetik kaynak de¤eri vard›r. Yurt d›fl›na kaç›r›lan bu türlerin en önemlilerinden biri
de Hakkari bölgesinde yetiflen ve
özellikle t›p alan›nda kullan›ld›¤› bilinen “Ters Lale”dir.
Ters Lale; Hakkari, Yüksekova ve
fiemdinli yöresinde tabii olarak yetiflmektedir ve Ters Lale’nin ana vatan›(gen merkezi) Hakkari olarak bilinmektedir. Karl› da¤lar›n zirvesinde
1.400-2.500 m. rak›mda, karlar›n içinden filizlenen Ters Laleler, sar›, k›rm›z›, turuncu renkleriyle ve kadife görünümlü dokusuyla k›sa ömürlü ama
dünyan›n en nadide k›r çiçeklerindendir.
Ters Lale halk aras›nda “A¤layan
Gelin“, “A¤layan Lale“ olarak da adland›r›lmaktad›r. Bir efsaneye göre,
geçmiflte Hakkari’de yaflayan Asuriler, Ters Lale’ye her sabah göbe¤inden su yaymas› nedeniyle (Hz.‹sa’n›n
çarm›ha gerilmesi nedeniyle a¤layan
Meryem Anan›n gözyafllar› ile yetiflti¤i inanc›yla) “A¤layan Lale“ ad› vermifllerdir. Bu yüzden H›ristiyan aleminde Ters Laleler kutsal çiçek olarak
da an›lmaktad›r.
So¤anl› ve çok y›ll›k bir süs bitkisi
olan “Ters Lale“ k›fl mevsiminin sonlar›na do¤ru (karlar›n erimeye bafllamas›yla birlikte) mart ve nisan aylar›nda, çiçek açmaktad›r. Sadece iki ay
gibi k›sa bir süre yaflayabilen bu çiçekler, yörede bahar›n müjdecisi olarak görülür. Boylar› 60 ile 100 cm aras›nda de¤iflen bitkinin her dal›nda, bir
çan gibi ters duran 3-8 aras›nda lale
ve tepesinde yeflil yapraklar› bulunmaktad›r.
Türk Mimarisi’nin en büyük eserlerinden birisi olan Selimiye Camii’nde de süslemede kullan›lan Ters
Lale ülkemizde oldukça özel bir yere
sahiptir. Ters Lale, güzel görünümüyle park ve bahçeleri süslerken di¤er
yandan kozmetik ve ilaç endüstrisinde hammadde olarak kullan›lmaktad›r. Onu ülkemize gelen bitki kaçakç›lar› aç›s›ndan cazip k›lan da özellikle
bu alanlarda kullan›lmas›d›r.
Ancak bitki kaçakç›l›¤›nda dikka-
Genel Müdürümüz
Yaflar DOSTB‹L:
''Ters Lale
son dönemlerdeki
afl›r› talep ve kaçak söküm
nedeniyle koruma alt›na
al›nm›flt›r.
te al›nmas› gereken husus tabiattaki
bitkilerin tahrip edilmesinin yan›s›ra,
bilimsel ve ekonomik de¤ere sahip
genetik kaynaklar›m›z›n yurt d›fl›na
kaç›r›lmas›, ülkemizin kendine ait bu
kaynaklardan di¤er ülkelerin elde etti¤i yarar› sa¤layamamas›d›r. Genetik
mühendisli¤indeki geliflmeler art›k
genleri, patentle fikri mülkiyet hakk›
elde edilen bulufllar›n konusu haline
getirmifltir. Bu da ülkemizin ileride
kendine ait bir kaynaktan elde edilen
ilaç veya tar›m çeflidini patent ücreti
ödemeden üretemeyece¤i anlam›na
gelmektedir.
Ülkemiz için alt›n de¤erinde bir
öneme sahip olan Ters Lale gibi ülkemiz için marka niteli¤i olan bu tabiat›n
eflsiz miras›n› korumak ve kaçakç›l›¤a
karfl› mücadele etmek hepimizin vazifesidir. Kaç›r›lan her gen kayna¤› gibi
Ters Lale de ülkemiz için son derece
önemli faydalar sa¤layacak olan bir
türdür.
Bitki kaçakç›l›¤› konusunda Genel
Müdürlü¤ümüz taraf›ndan tedbirler
al›nmakta, konuyla alakal› olarak, G›da
Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›¤›, Gümrük ve Ticaret Bakanl›¤› ile ‹çiflleri Bakanl›¤›’n›n ilgili birimleri ve taflra teflkilatlar› iflbirli¤i halinde çal›fl›lmaktad›r.
Gümrük ve Ticaret Bakanl›¤›’n›n talebi do¤rultusunda Bakanl›¤›m›z taraf›ndan aday gümrük muayene memurlar›na e¤itim verilmektedir. Ayr›ca Bakanl›¤›m›z›n hizmet içi e¤itim programlar› çerçevesinde muhafaza memurlar›
ve di¤er ilgili personel biyolojik materyal kaçakç›l›¤› konusunda bilgilendirilmektedir.”
11
Dr. ‹rfan UYSAL
Su Ürünleri Yük.Müh.
DKMP Genel Müdürlü¤ü
‹KL‹M DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹N‹N
DEN‹Z EKOS‹STEMLER‹ VE
DEN‹Z CANLI TÜRLER‹
ÜZER‹NE ETK‹LER‹
G‹R‹fi
19. yüzy›lda bafllayan sanayi devrimiyle birlikte antropojen faaliyetlerinin artmas› iklim de¤iflimi h›z›nda art›fla neden olmufltur. Günümüzde de iklim de¤iflikli¤i sonucunda ortaya ç›kan
de¤ifliklikler kendini iyice hissettirmeye bafllam›fl, çevreyi, do¤ay› dolay›s›yla insanlar› da olumsuz etkilemeye bafllam›flt›r.
‹nsan aktivitelerinden kaynaklanan ve ciddi bir küresel tehdit olan iklim de¤iflikli¤inin h›z› gittikçe artmaktad›r. Bu durum özellikle baflta denizlerin k›y› bölgelerinde, deltalarda ve
kutuplarda kendini iyice göstermektedir. Uluslararas› ‹klim De¤iflimi Çal›flmalar›’na göre (IPPC) her on y›lda deniz seviyesinin 3.1 cm artaca¤›, bu
yüzy›l›n ikinci yar›s›nda da Arktik yaz
deniz buzlar›n›n kaybolaca¤›, türlerin
% 40’›na yak›n›n›n kaybolmaya yüz tutaca¤›, türlerin da¤›l›m›nda önemli de¤ifliklikler olaca¤›, f›rt›na ve kas›rgalar›n çok s›k görülece¤i öngörülmektedir. Lokal veya bölgesel ölçekte ciddi
sosyo-ekonomik etkilere neden olabilecek potansiyele sahip olan iklim de¤iflimi, deniz ekosistemi, denizel türler ve gen kaynaklar› gibi biyoçeflitlili¤in temel parçalar› olan ve insano¤lunun yaflamsal faaliyetlerinin devam›
için çok önemli olan sistemleri de
olumsuz yönde etkilemektedir. Küresel dünyada oldu¤u gibi Türkiye’de
de iklim de¤ifliminin etkisi su ekosistemlerinde kara ekosistemlerine göre
daha h›zl› görülecektir. Bu ba¤lamda
özellikle karasular›m›z›n da bulundu¤u Do¤u Akdeniz, Ege Denizi ve Karadenizde iklim de¤iflikli¤inden olumsuz yönde etkilenmeye bafllam›flt›r.
Türkiye k›y›lar›nda deniz seviyesi
y›lda ortalama 1-2 mm artmaktad›r.
Samsun-Antalya aras›ndaki k›y›larda
ise art›fl 1-2 mm den daha azd›r. Ancak, Türkiye’nin genifl nehir deltalar›ndaki deniz seviyesi art›fl› ise küresel art›fltan daha büyüktür.
12
Küresel ölçekteki deniz seviyesi
art›fl›n›n geçen yüzy›lda ortalama 1020 cm oldu¤u tahmin edilmifltir. Akdeniz ve Karadeniz k›y›lar›ndaki deniz
seviyesi yüksekli¤i art›fl› geçen yüzy›lda 10-12 cm olmufltur. K›y›lar›m›z
Türkiye yüzölçümünün % 5’inden daha az bir alan kapsamas›na karfl›n, k›y› bölgelerinde 30 milyonun üzerinde
bir nüfus yaflamaktad›r. Dolay›s›yla k›y› bölgelerinde iklim de¤iflikli¤inden
kaynaklanan olumsuzluklar söz konusu bölgelerde yaflayan nüfusu da
menfi yönde etkileyecektir.
‹KL‹M DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹N‹N
DEN‹Z EKOS‹STEMLER‹ VE
DEN‹ZEL CANLI TÜRLER
ÜZER‹NE ETK‹LER‹
Dünya yüzeyinin yaklafl›k %70’ini
kaplayan okyanus ve denizler, iklim
düzenleyicisi olarak anahtar bir role
sahiptir. Solar radyasyonundan enerji
depolar, da¤›t›r, kullan›r ve atmosferle beraber ›s› al›flveriflini yapar. Is› ve
tuzlulu¤un ana kayna¤› ve da¤›t›c›s›d›r. Dünya su döngüsünde de önemli
bir rol oynar. Ayn› zamanda küresel
›s›nmadan birinci derece sorumlu
olan yaklafl›k 37000 gigaton karbondioksit (C02) derin denizlerde depolan›r. Dünyadaki toplam fotosentezin
yaklafl›k %50’sini fitoplanktonlar sa¤lar ve yüksek tropik seviyeler için besin kayna¤›n› oluflturur.
‹klim de¤iflikli¤i neticesinde ortaya ç›kan olumsuz etkilerin özellikle su
ekosistemlerinde, kara ekosistemlerine göre daha h›zl› ortaya ç›kaca¤› öngörülmektedir. Denizlerin su girifl ve
ç›k›fllar›n›n az oldu¤u kapal› yerler iklim de¤iflikli¤ine karfl› daha duyarl›d›r. Özellikle k›y› bölgelerindeki ekosistemleri ve sulak alanlar› tehlikeye
sokmaktad›r.
Deniz buzu alan›nda meydana gelen azalma veya artan deniz yüzeyi s›cakl›¤›, bulafl›c› hastal›k tafl›yan bakterilerin ço¤almas› ve zararl› deniz
yosunlar›n›n geliflmelerine yol açarak, deniz ekosistemleri, bal›kç›l›k ve
su ürünleri yetifltiricili¤i üzerinde
olumsuz etkiler yaratmaktad›r.
Deniz ekosistemlerinin ve denizel
canl› kaynaklar›n bu durumdan olumsuz etkilenmesi baz› türlerin yok olmas›na, baz› türlerin habitat de¤ifltirmesine veya göç etmesine neden
olurken, baz› türlerde de populasyon
art›fl›na yol açabilmektedir. Ayr›ca,
biyolojik üretim, üreme, üreme zaman›, besin zinciri, populasyon yap›s› ve
av-avc› iliflkisinde de¤iflikliklerin olmas› beklenilmektedir.
BATI AKDEN‹Z
1980’li y›llarda Bat› Akdeniz’deki
iklim de¤ifliklikleri plankton gruplar›nda ve yüksek pozitif s›cakl›kta Copepoda türlerinde önemli ölçüde
azalmalara neden olan deniz analar›n›n ço¤almas›ndan dolay› g›da zincirini bozmufltur.
Bat› Akdeniz’de iklim de¤iflikli¤i
yeni yerlerde daha önceleri olmayan
baz› s›cak su türlerinin s›n›rlar›n›n geniflletilmesi ve oraya yerleflmesiyle
bioco¤rafik bölgeleri etkilemifltir. Kuzey Akdeniz’de Atlantik türlerin say›-
neden olmufltur. Bu da afl›r› k›fl so¤uklar›yla birleflince yüksek oranda fitoplankton kütle art›fl›na yol açm›flt›r.
‹klim de¤ifliminin etkileri, küçük
pelajik bal›k stoklar›n›n artmas› veya
azalmas›nda zamansal olarak çaça ve
hamsi bal›klar›n›n da¤›l›m›nda aç›k bir
flekilde ortaya ç›kmaktad›r. ‹klim de¤iflikli¤i ak›nt›larla tafl›nan pelajik göçmen bal›klar›n yumurtalar›n›n da¤›l›m
alan› ve derinli¤ini de¤ifltirecektir.
Karadeniz’in Akdenizleflme süreci
devam etmektedir. Bu süreçle beraber
bir çok yabanc› tür Karadeniz’e girmifltir. Küresel ›s›nman›n plankton ço¤almas›n› ne flekilde de¤ifltirece¤i bilinmemektedir. Karadeniz’deki deniz suyu seviyesinin yükselmesi veya su s›cakl›¤›n›n art›fl›, so¤uk su seven mersin
bal›¤›, Karadeniz alabal›¤› baflta olmak
üzere birçok türü olumsuz etkileyecektir. Ayr›ca, mevsimsel plankton patlamalar› yaflanabilecektir.
SONUÇ
s›ndaki art›fl antropojenik ve iklim faktörlerinin bir kombinasyonu sonucudur. Bentik organizmalar aras›nda Paramuricea clavata, Eunicella singularis, Lophogorghia ceratopt-hyta ve
Eunicella cavolini, deniz süngerleri ve
yumuflak mercan türleri en çok etkilenen türlerdir. 1999 y›l›n›n yaz aylar›nda s›cak su tabakas›n›n 40 metre derinli¤e inmesi 28 omurgas›z türünün
ölümüne yol açm›flt›r. ‹klim anomalisi
Korsika k›y›lar›n›, bir dereceye kadar
da Fransa k›y›lar›ndan ‹talya k›y›lar›na kadar olan bölgeyi etkilemifltir. Bu
s›cakl›k anomalisi sonucu bir yerde
bir tür kaybolurken, baflka bir tür de
yeni koflullara ön adaptasyon sürecini
tamamlayarak önceki türlerin yerini
almaktad›r.
DO⁄U AKDEN‹Z
Süveyfl Kanal›’n›n aç›lmas›yla birçok tür Akdeniz’e girmifltir ve bu girifller devam etmektedir. Özellikle
Do¤u Akdeniz bu türlerin yo¤un olarak bulundu¤u yerdir. 59 tür Süveyfl
Kanal› yoluyla Akdeniz’e girmifltir. Bu
türlerin Do¤u Akdeniz’ girmesi ve koloni oluflturup yerli türlerle alan rekabetine girmesinin ana nedenlerinden
biri Akdeniz’deki su s›cakl›¤›n›n art›fl›d›r. Tropikal bir tür olan ve katil yosun olarak bilinen Caulerpa taxifolia
türü Akdeniz’e yerleflmifl ve birçok
bölgede yay›lmaya devam etmektedir. Yabanc› türlerin gelifli, yerleflmesi ve yay›lmas›, besin zincirini kademeli olarak etkilemekte ve baz› yerli
türlerin say›s›n›n azalmas›na veya yok
olmas›na neden olmaktad›r.
1992-1994 y›llar›nda su s›cakl›¤›n›n 0.3 °C de¤iflimi yuvarlak solucan
türlerinin yaklafl›k %50 sini azaltm›flt›r. Son y›llarda Ege Denizi’nde yaflayan yumuflak mercanlar›n Eunicella
cavaloni ve Eunicella singularis kolonilerinde görülen beyazlama ve soyulmalar›n s›cakl›k art›fl›yla iliflkili oldu¤u belirlenmifltir. Mercanlarda
%25 oran›nda beyazlama saptanm›flt›r. Bu olgu, Kafl ve Kemer/Antalya
bölgelerinde aç›kça görülmektedir.
KARADEN‹Z
1980’li y›llar›n ilk yar›s›nda k›fl›n
deniz suyu yüzey s›cakl›¤›n›n 1.5 °C
den fazla düflmesi ve Tuna nehrinden
gelen fazla besleyici elementlerin
gelmesiyle yüzeyin alt›nda 3 kat fazla
nitrat konsantrasyonunun birikmesine
Antropojen faaliyetlerin artmas›yla
h›z› artan iklim de¤iflikli¤i, özelikle deniz-k›y› ekosistemi, sulak alanlar, ormanlar gibi su ve kara ekosistemlerini
ciddi flekilde etkilemeye bafllayarak
telafisi olmayan zararlara yol açmaktad›r. Denizlerin su girifl ve ç›k›fllar›n›n
az oldu¤u kapal› yerler, iklim de¤iflikli¤ine karfl› daha duyarl› alanlar olup,
biyolojik sistemlerin üretkenli¤inin
azalmas› ve üreme döneminde görülecek olas› kayma ve de¤iflimler do¤rudan ekolojik döngüyü ve besin zincirini etkileyecektir. Ekolojik halkada olas› bir kopufl bir baflka türün besin kayb›na u¤ramas›na, popülasyonun azalmas›na hatta yok olmas›na neden olacakt›r. S›cak suda yaflayan daha fazla
tür kuzeye do¤ru göç edecek ve mevcut uygun yerler için rekabete gireceklerdir.
KAYNAKLAR
-DALFAS, H. N., KARACA, M. ve fiEN, Ö. L.,
2007. Climate Change Scenarious for Turkey. In
Climate Change & Turkey. Impacts, Sectoral
Analyses, Socio-Economic Dimensions. UNDP
Publications.
-DEM‹R, Aynur. Küresel ‹klim De¤iflikli¤inin
Biyolojik Çeflitlilik ve Ekosistem Kaynaklar› Üzerine Etkisi. s. 54.
-EUROPEAN SCIENCE FOUNDATION Marine
Board. 2007. Impacts of Climate Change on the European Marine and Coastal Environment. Pp. 82
-TUDAV. ‹klim De¤iflikli¤i ve Denizler Raporu
(www.tudav.org)
13
BORÇKA KARAGÖL TAB‹AT PARKI
B
14
orçka Karagöl Tabiat Park›,
Artvin ili s›n›rlar› içerisinde
yer almaktad›r. 368 ha. alan
14.08.2002 tarihinde Bakanlar
Kurulu’nca Tabiat park› olarak
ilan edilmifltir.
Kaynak De¤erleri
Göl, heyelan gölüdür ve 19.yüzy›l bafllar›nda, bugünkü “Klaskur (Aral›k) Yaylas›”n›n yak›nlar›ndaki bir tepenin heyelan sonucu Klaskur (Aral›k) Deresi’nin
önünü kapatmas›yla oluflmufltur.
Aral›k köyü’nde tarihi eski taflköprü bulunmaktad›r. Aral›k, Atano¤lu ve Karfl›köy köyleri s›n›rlar› içerisindeki gölü kufl bak›fl› gören ve yaz aylar›nda kullan›lan Heba ve Aral›k-Atano¤lu Yaylalar› yer almaktad›r.
Göl, erozyon nedeniyle dolma tehlikesiyle karfl› karfl›yad›r.
Flora - Fauna
Karagöl ve yak›n çevresi içerdi¤i flora,
fauna, üstün peyzaj özellikleri ve jeolojik
özellikleri ile dikkat çeken alanlar›m›zdand›r.
Alan›n peyzaj de¤eri göl ve çevresindeki
do¤al yafll› kar›fl›k ormanlard›r. Yöre y›rt›c›
kufllar›n göç yolu üzerinde bulunmas›ndan
dolay› ayr› bir öneme sahiptir
Alanda bir çok memeli hayvan, kufllar ve
sürüngenler mevcuttur. Tabiat Park› Alan› ve
çevresinde Vaflak (Lynx lynx), Kurt (Canis
lupus), Çakal (Canis aureus), Tilki (Vulpes
vulpes), Ay› (Ursus arctos), Porsuk (Meles
meles), A¤aç sansar› ( Martes martes),
Susamuru (Lutra lutra), Avrupa yaban kedisi
(Felis silvestris), Sazl›k kedisi (Felis chaus),
Anadolu pars› (Panthera pardus), Yaban
domuzu (Sus scrofa) Karaca (Capreolus
capreolus), Çengel boynuzlu da¤ keçisi
(Rupicapra rupicapra), Yaban keçisi (Capra
aegagrus), Avrupa tavflan› (Lepus
auropaeust), Sincap (Sciurus vulgaris),
Uykucu (Glis glis) ve di¤er hayvanlar
bar›nmaktad›r.
Kullan›m
Borçka Karagöl, kamp ve karavan turizmi için ideal bir yerdir.
Mevcut alan içerisinde iflletmeci taraf›ndan iflletilmekte olan 20 yatak
kapasiteli bir misafirhane bulunmaktad›r. Alana giren ziyaretçi say›s›
y›ll›k ortalama 20.000 kiflidir.
Nas›l Gidilir ?
Artvin ‹li, Borçka ilçe merkezine 27 km uzakl›ktad›r.
15
Dr. B. Teoman MER‹Ç
Hidrojeoloji Yük.Müh.
Gökçen GÖKDEREL‹
Hidrojeoloji Müh.
Sulak Alanlar
Dairesi Baflkanl›¤›
KARAKUYU SAZLIKLARI ve
SULAK ALAN YÖNET‹M PLANI
K
arakuyu Sazl›klar› (Karakuyu Gölü), Büyük
Menderes Havzas› s›n›rlar› içerisinde kalmakta olup, Afyonkarahisar s›n›rlar› içerisinde yer almaktad›r. Sulak alan›n d›fl›nda tampon
bölge olarak tan›mlanan alan›n bir k›sm› da Isparta ili s›n›rlar› içerisinde kalmaktad›r. Gölün alan›
1.200 hektar olup, deniz seviyesinden yüksekli¤i
950 metredir. Oluflum itibari ile tektonik olan göl,
havzan›n yeralt› sular›n› toplamaktad›r. Genellikle fazla derin olmay›p su seviyesi 1-3.5 m aras›nda
de¤iflmektedir. Göl, kurak aylarda 1.100 hektarl›k
alana çekilmektedir. ‹lkbaharda da¤lardaki eriyen kar sular›, yüzey ve yeralt› suyu ak›nt›lar› ile
taflk›nlara neden olurken (Lahnn, 1948), 1973 y›l›nda gerçeklefltirilen taflk›n kontrol tesisleri ile
bu taflk›nlar›n önüne geçilmifltir. Di¤er taraftan,
Karakuyu Sazl›klar›, Yaban Hayat› Gelifltirme Sahas› ve I. Derece Arkeolojik Sit Alan› olarak ilan
edilmifltir.
Bölgedeki Ana Sorunlar
• Su Yönetimindeki Sorunlar
• Biyolojik Çeflitlili¤e Müdahale
• Sulak Alan Ekosistemine Yönelik Tahribatlar
• Göle Do¤al Kaynak Olarak Bak›lmas›
16
Sulak Alanlardaki Olumlu Durum
• Önemli ölçüde kentleflme yok.
• Önemli ölçüde turizm bask›s› yok.
• Gölden do¤rudan tar›msal su kullan›m› yok.
Yönetim Plan›
Karakuyu Sazl›klar›’ndaki do¤al güzelliklerin, tarihi ve kültürel
kaynaklar›n, biyolojik çeflitlili¤in, sulak alandaki canl› ve cans›z varl›klar›n korunmas› ve bu de¤erlerin gelecek nesillere aktar›lmas›,
sürdürülebilirlik anlay›fl› çerçevesinde bölgelerin ekonomik kalk›nmalar›n› sa¤lamak ve çevre bilincini artt›rmak amac›yla alana iliflkin
bir yönetim plan› haz›rlanmas› gereklili¤i ortaya ç›km›fl olup, bilimsel çal›flmalar ile elde edilen veriler ve yöre halk› ile yap›lan toplant›lar neticesinde alan›n yönetilmesine iliflkin ideal hedefler, uygulama hedefleri ve faaliyetler ortaya konmufltur. Bu kapsamda 4 ‹deal
Hedef, 12 Uygulama Hedefi, 31 Faaliyet ve 9 maddelik plan kararlar› belirlenmifltir. Di¤er taraftan, Karakuyu Sazl›klar› Sulak Alan Koruma Bölge S›n›rlar›, Ulusal Sulak Alan Komisyonu üyesi kurum ve kurulufllar›n temsilcilerinin oluflturdu¤u Teknik Çal›flma Grubu’nun
12-13 Ekim 2010 tarihinde arazide yap›lan çal›flmalar› ile belirlenmifltir. S›n›rlar›n belirlenmesinde biyolojik, hidrolojik çal›flmalar ile
arazi çal›flmalar› esas al›nm›flt›r. Arazide yap›lan çal›flmadan sonra
Sakarya ‹l Çevre ve Orman Müdürlü¤ü’nde düzenlenen toplant› ile
koruma s›n›rlar› konusunda mutabakata var›lm›flt›r. Belirlenen s›n›r-
lar, 28 Aral›k 2010 tarihindeki Ulusal Sulak Alan Komisyonu
(USAK) 2010 y›l› I. ve II. Bütünleflik Ola¤an Toplant›s›’nda
onaylanarak yürürlü¤e girmifltir.
Karakuyu Sazl›klar› Alt Havza Bölgesi’nde gerekli koruma tedbirlerinin al›nabilmesi için, öncelikle alan›n mevcut
biyolojik ve ekolojik çeflitlilik, hidrolojik, sosyal, ekonomik
ve fiziksel tespitleri yap›lm›fl ve elde edilen verilerin co¤rafi bilgi sistemine aktar›larak sentez ve de¤erlendirmesi gerçeklefltirilmifltir. Yönetim plan›, alan›n yönetimini sa¤layan,
sektör karar vericilerinin do¤ru karar üretebilmesi amac›yla bilimsel altl›k teflkil eden, uygulamalar için bir çerçeve
oluflturan, ilgili taraflar›n kat›l›m›n› sa¤layan ve plan kararlar›na yol gösteren teknik bir rapordur. Yönetim Plan› kapsam›nda, izleme yap›lmas› ve ileride elde edilecek yeni verilerin veri taban›na girilmesi, sorun ve taleplerin de¤erlendirilmesinin yap›lmas› amac›yla co¤rafi bilgi sistemi veri taban› oluflturulmufltur. Böylelikle, alan kontrolü, verilerin takibi
ve denetlenmesi daha k›sa sürede yap›labilecek ve bilgilere an›nda ulaflma imkan› olaca¤› gibi, do¤ru kararlar üretilmesi de sa¤lanm›fl olacakt›r.
Projenin ana hedeflerini afla¤›daki flekilde listeleyebiliriz.
• Alan içerisinde koruma kullanma dengesinin kurulmas›,
• Verimli tar›m alanlar›n›n korunmas›,
• Tar›mda sulama konusunda yeni anlay›fllar›n gelifltirilmesi ve yeni tekniklerin uygulanmas›,
• Sulak alan›n, kullan›c›lar taraf›ndan planl› ve dengeli
kullan›m olanaklar›n›n de¤erlendirilmesi,
• Alanda tar›m, turizm, bal›kç›l›k ve sanayi gibi ekonomik sektörlerin do¤al yap›y› bozmayacak bir biçimde
gelifltirilmesinin sa¤lanmas›,
• Avc›l›¤›n kontrollü olarak yap›lmas›n›n sa¤lanmas›,
• K›sa vadede geri dönüflümsüz olan do¤al ekosistemlerin, biyolojik çeflitlili¤in,arkeolojik ve kültürel alanlar›n korunmas› amac›yla yerel ve ulusal seviyede karar vericilere temel prensipleri sa¤lamak, yöre halk›
için ekolojik ve ekonomik olarak sürekli bir gelece¤in sa¤lanmas›,
• Bölgedeki ekosistemlerin, habitatlar›n, flora ve faunan›n korunmas› ve yönetimi,
• Bölgedeki yer üstü ve yer alt› sular›n›n ak›lc› kullan›lmas›n›n sa¤lanmas› ve sular›n yönetilmesi,
• Bölgenin kültürel ve do¤al kaynaklar›n›n (göl, toprak,
su, peyzaj vb.) sürdürülebilir flekilde korunmas› ve
yönetimi,
• Bölgenin kalk›nma planlar›n›n ve tasar›lar›n›n ekonomik yaflanabilirlik, sosyal etkiler ve çevresel sonuçlar
aç›s›ndan de¤erlendirilmesi,
• Yörede yaflayanlar›n ihtiyaçlar›n›n, turizm ve tar›m gibi kalk›nma faaliyetlerinin de¤erlendirilmesi,
Alan›n tan›mlamas› yap›ld›ktan sonra, bölgedeki sulak
alandan do¤rudan veya dolayl› yararlanan ilgi gruplar› tespit edilmifl ve onlarla derinlemesine mülakatlar yap›lm›flt›r.
Bu görüflmeler ve toplant›lar sonucunda sorunlar ortaya
konmufl ve ilgi gruplar› ile birlikte koruma politikalar› belirlenmifltir. Tespit edilen bu politikalara ulaflabilmek için faaliyetler belirlenmifl, uygulamaya geçebilmek için de örgütlenmeye gidilmifl ve sorumlu kifliler belirlenmifltir.
17
Erdo¤an ERTÜRK
Orman Yük. Mühendisi
DKMP Genel Müdürlü¤ü
KÜRESEL ÇEVRE FONU (GEF)
TÜRK‹YE PORTFÖYÜ DE⁄ERLEND‹RMES‹
üresel Çevre Fonu (GEF) çok tarafl›
çevre anlaflmalar›n›n ilgili ülkelerdeki faaliyetlerine yönelik finansman›
için bir araç niteli¤indedir ve her dört
y›lda bir ilgili finansman sa¤lay›c›lar taraf›ndan finanse edilir.
‹lk bafllang›ç dönemini 01 Temmuz 1990
ile 30 Haziran 1994 tarihleri aras›nda gerçeklefltiren Küresel Çevre Fonu veya di¤er ad›yla GEF (Global Environment Facility), GEF-4
dönemini 30 Haziran 2010 tarihinde sonland›rm›flt›r.Çevre ile ilgili çeflitli odak alanlar›nda bir çok finansal destek sa¤layan GEF, beflinci dönemine 01 Temmuz 2010 itibariyle
girmifltir. Çok y›ll›k dönemler itibariyle proje
odak alanlar›n› belirleyen GEF’in y›llara göre
dönemsel tan›mlar› flu flekildedir;
K
18
GEF - I Dönemi :
01 Temmuz 1994 - 30 Haziran 1998
GEF - II Dönemi :
GEF-III Dönemi :
01 Temmuz 2002 - 06 fiubat 2007
GEF - IV Dönemi :
07 fiubat 2007 - 30 Haziran 2010
GEF - V Dönemi :
‹lk üç dönemde özellikle iklim de¤iflikli¤i ve biyolojik çeflitlilik odak alanlar›nda oldukça fazla say›da proje sa¤layan GEF, dördüncü dönemde bu projeleri iklim de¤iflikli¤inde yar› yar›ya, biyolojik çeflitlilik konusunda ise üçte bir oran›nda azaltm›flt›r.
Tablo 1: Odak Alanlara Göre Dönemsel Projelerin Da¤›l›m› (Dünya Geneli)
Odak Alan
‹klim De¤iflikli¤i
Biyolojik Çeflitlilik
Uluslararas› Sular
Ozon Tabakas›
Kal›c› Organik
Kirleticiler (POP)
Arazi Bozulumu
Di¤er Alanlar
TOPLAM
Küresel Çevre Fonunun en önemli
üç uygulay›c› kurulufllar›ndan birisi
olan Birleflmifl Milletler Çevre Program› (UNEP) bafllang›ç döneminde
GEF’in bütçesinin %2’sini yönetirken
GEF-4 döneminde bunu % 8 ‘e, di¤er
bir kurulufl olan Birleflmifl Milletler
Kalk›nma Program› (UNDP) ise
%35’den % 40’ a ç›karm›flt›r. Uygulay›c› kurulufllardan Dünya Bankas›
(WB) ise bafllang›çta GEF bütçesinin
% 60’›n› yönetirken bu oran GEF-4
döneminde % 25’lere inmifltir.
“GEF-5” dönemi 01 Temmuz
2010’dan itibaren yürürlü¤e girmifltir.Yeni dönemdeki yenilikler ve de¤ifliklikler 14-15 Nisan 2010 tarihlerin-
Bafllang›ç
Dönemi
GEF I
GEF II
GEF III
GEF IV
TOPLAM
41
57
13
2
141
206
13
12
215
286
47
7
166
240
48
3
96
157
51
2
659
946
172
26
0
0
1
114
0
0
5
378
45
0
28
628
96
45
195
793
59
31
80
476
200
76
310
2.389
de ‹stanbul’da gerçeklefltirilen “GEF
Odak Noktalar› ‹çin Avrupa ve CIS
(Ba¤›ms›z Devletler Toplulu¤u) Ülkeleri Alt-Bölgesel Çal›fltay›”nda tan›t›lm›flt›r. Eski ad› “RAF” olan yani Kaynak Tahsis Program› art›k “STAR” olarak yani fieffaf Kaynak Tahsis Sistemi
(System for Transparent Allocation of
Resources) yerini alm›flt›r. Bu geçiflin
nedenini GEF-4 döneminde RAF’dan
kaynaklanan zorluklar›n ve problemlerin giderilmesi teflkil etmektedir.
STAR, herhangi bir ülkenin GEF-5 dönemi boyunca alabilece¤i toplam finansal kayna¤› belirlemeye yarayan
bir yöntemdir.GEF-5 dönemi boyunca
biyolojik çeflitlilik, iklim de¤iflikli¤i ve
toprak bozulmas› odak alanlar›nda
kullan›lacak olan STAR, bu dönemin
di¤er odak alanlar›nda (uluslararas›
sular, kal›c› organik kirleticiler, vs..)
ise bir kriter olarak kullan›lmayacakt›r.
Yukar›da ifade edilen söz konusu
toplant›da ayr›ca “1992-2009 GEF Türkiye Ülke Portföyü De¤erlendirmesi”
sonuçlar› da kat›l›mc›larla paylafl›lm›flt›r. GEF De¤erlendirme Ofisi taraf›ndan gerçeklefltirilen bu çal›flma ile,
GEF deste¤inin tüm GEF Uygulay›c›
Kurulufllar› ve programlar›ndaki bütünlü¤ü incelemek üzere GEF projelerinin ülke düzeyindeki ilgisi, etkinli¤i
ve sonuçlar› de¤erlendirilmifltir. Bir
baflka deyiflle söz konusu GEF projelerinin sonuçlar›n›n elde edilmesinde
nas›l bir ifllev gördü¤ü ve sonuçlar›n
ulusal çevre gündemi ve sürdürülebilir kalk›nma gündeminin yan› s›ra
GEF’in kendi odak alanlar›nda küresel çevre yararlar› oluflturmadaki yetkisi ve ba¤lant›s›n›n nas›l kuruldu¤u
de¤erlendirilmektedir.Bu de¤erlendirmenin amac›, kaynaklar›n tahsisi
ile politika ve stratejilerin gelifltirilmesine yönelik karar alma sürecinde
GEF Konseyi’ne, GEF’e kat›l›m konusunda ülkemize ve GEF destekli proje
ve faaliyetlerin haz›rlanmas› ve uygulanmas› süreçlerine kat›lan çeflitli kurum ve kurulufllara geri bildirim sa¤lanacak ve bunlarla bilgi paylafl›m›nda bulunulacakt›r.
Türkiye'nin bu de¤erlendirme için
seçilmesindeki en önemli nedenler;
biyolojik çeflitlilik ve iklim de¤iflikli¤i
üzerindeki önemli vurguyla beraber
genifl portföyü, uluslararas› sularda
GEF’in büyük bölgesel projelerinde
anahtar ortak ülke olarak eflsiz yeri ve
Avrupa Birli¤i kat›l›m sürecinin Türkiye ulusal çevre ve sürdürülebilir kalk›nma gündeminin yeniden tasarlanmas› üzerinde etkili olmas›d›r.
Türkiye’nin GEF’e kat›l›m› 1992
y›l›nda GEF bafllang›ç döneminde,
Dünya Bankas› taraf›ndan uygulanan
Bitki Genetik Çeflitlili¤inin Yerinde
Korunmas› Projesi’nin haz›rlanmas›yla birlikte bafllam›flt›r. O tarihten bu
yana, Türkiye ilave olarak on iki ulusal
projeye kat›lm›flt›r (GEF portföyünün
de¤eri toplam 36,67 milyon ABD Dolar› ve efl finansman 82,63 milyon ABD
Dolar› olarak gerçekleflmifltir). Tablo
2’de verildi¤i üzere, GEF finansman›n›n %47'si biyolojik çeflitlilik odak alan›, %32’si iklim de¤iflikli¤i, %20’si
uluslararas› sular ve iki kez %1’i kal›c›
organik kirleticiler (POP’ler) ve çoklu
odak alanlardaki projelerin desteklenmesine harcanm›flt›r. Uluslararas›
sular, biyolojik çeflitlilik ve iklim de¤iflikli¤i alanlar›nda Türkiye’nin kat›ld›-
19
Tablo: 2 Odak Alan ve Finansman ‹tibariyle Türkiye GEF Ulusal Projeleri
Odak alan
GEF Destek
(Milyon $)
Efl finansman
(Milyon $)
Toplam›n %’si
olarak GEF deste¤i
Biyolojik çeflitlilik
17,06
9,74
46,53
‹klim de¤iflikli¤i
11,64
34,72
31,73
Uluslararas› sular
7,30
38,11
19,91
POP’ler
0,47
0
1,28
Di¤er odak alanlar›
0,20
0,06
0,54
36,67
82,63
100,00
Toplam
¤› 14 bölgesel ve 6 küresel GEF projesi bulunmaktad›r. Efl finansman uluslararas› sular alan›nda en yüksek düzeye (%46) ulaflm›fl, bu alan› iklim de¤iflikli¤i (%42) ve çok daha küçük düzeyde olmak üzere biyolojik çeflitlilik
(%12) takip etmifltir.
GEF Türkiye Ülke Portföyü De¤erlendirmesi Raporu’nun haz›rlanmas›
s›ras›nda 1992-2009 y›llar› aras›nda
yürütülmüfl ve yürütülen projelerin
yürütücüleri ve ilgi gruplar› ile yüz yüze görüflmeler yap›larak proje alanlar› ziyaret edilmifltir. Bu görüflme ve ziyaretler sonucunda bir tak›m bulgular
elde edilmifltir. Bu bulgular yukar›da
daha önce bahsedildi¤i gibi, ilgi, etkinlik ve sonuç kriterleri üzerinden
de¤erlendirilmifltir.
‹lgi aç›s›ndan bak›ld›¤›nda,
GEF’in verdi¤i deste¤in (arazi bozunumu konusu hariç) Türkiye’nin sürdürülebilir kalk›nmas› ve çevresel önceliklerini güçlendirdi¤i ve böylece
toplumsal kalk›nma ile do¤a koruma
aras›nda bir denge sa¤layarak sürdürülebilir bir çevre yönetimi meydana
getirdi¤i, Türkiye’nin Avrupa Birli¤i
kat›l›m sürecinde küresel çevre yararlar›n›n ele al›nmas›na yönelik f›rsatlardan faydalanmas›na yard›mc› oldu¤u ve bu sürecin çevre aya¤›n›n uy-
gulanmas›n›n yolunu açt›¤› ve ulusal
olarak sahiplenme duygusunun giderek artt›¤› görülmüfltür.
Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü¤ü (DKMPGM) taraf›ndan
2000-2008 y›llar› aras›nda yürütülen
“Biyolojik Çeflitlilik ve Do¤al Kaynak
Yönetimi Projesi (BÇDKYP)”nin bu
kapsamda yerel gelir kaynaklar›, toplumsal kalk›nma ve geliflmifl çevre yönetimi aras›nda bir sinerji yaratt›¤› ve
bunun sonucunda meydana gelen do¤a koruma yaklafl›m›n›n di¤er yayg›nlaflt›rma alanlar›na uyguland›¤› belirtilmifltir.
Etkinlik aç›s›ndan, uygulay›c› kurulufllar›n›n (Dünya Bankas›, UNDP,
UNEP, FAO,…) birbirleriyle çak›flan
görevler ve konular üstlenmedikleri
ve uyumlu çal›flt›klar›n› ancak birbirilerinden ö¤rendikleri deneyimlerin
yüksek düzeyde olmad›¤›, yukar›dan
afla¤›ya do¤a koruma (orman, biyolojik çeflitlilik, vs…) yaklafl›m› ve kurumlar aras› yetersiz koordinasyon gibi son y›llarda giderek azalan hususlar›n projelerde bir tak›m gecikmelere neden oldu¤u, GEF proje döngüsünün karmafl›kl›¤›n›n proje gelifltirme
konusunda ülkemiz için bir engel
oluflturmad›¤› ve son olarak izleme ve
Tablo: 3 Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü¤ü Bünyesindeki GEF Portföyü (1992-2009)
GEF
ID
Proje Ad›
Odak
Alan
Proje
Ölçe¤i
Durumu
Uygulay›c›
Kurulufl
GEF
Hibesi
(Milyon$)
Efl
Finansman
(Milyon $)
71
Bitki Genetik Çeflitlili¤inin
Yerinde Korunmas› Projesi
BÇ
BÖP
Tamamland›
DB
5.10
0.60
Biyolojik Çeflitlilik ve
Do¤al Kaynak Yönetimi Projesi
BÇ
BÖP
Tamamland›
DB
8.19
3.35
1026
Türkiye’nin Ulusal Koruma
Alanlar› Sisteminde Orman
Koruma Alanlar› Alt Sisteminin
Kapsam ve Yönetim
Etkilili¤inin Art›r›lmas›
BÇ
OÖP
Devam Ediyor
BMKP
0.97
1.43
2717
Küresel Çevre Yönetimi için
Rio Sözleflmeleri Kapsam›nda
Türkiye’nin Kapasitesinin
De¤erlendirilmesi (NCSA)
Projesi
BÇ
EF
Tamamland›
BMÇP
0.37
0.10
458
BÇ: Biyolojik Çeflitlilik. DB: Dünya Bankas›. BMKP: Birleflmifl Milletler Kalk›nma Program›. BMÇP: Birleflmifl Milletler Çevre Program›
BÖP: Büyük Ölçek Proje. OÖP: Orta Ölçek Proje. EF: Etkinlefltirme Faaliyetleri
20
de¤erlendirme çal›flmalar›n›n verimi
art›rmada çok az bir katk› yapt›¤› vurgulanm›flt›r.
BÇDKYP’nin yöre insan›n›n do¤a
koruma çal›flmalar›na kat›lmas› ve ihtiyaçlar›n›n korunan alan yönetim
planlar›na dahil edilmesi gibi hususlarda mücadeleler verdi¤i ancak söz
konusu bu kat›l›m sürecinin ülkemizdeki mevcut geleneksel sistemden
dolay› projenin gecikmesine neden
oldu¤u ifade edilmekle birlikte sonuç
olarak böyle bir deneyimin bugün
Türkiye’ye bu konuda önemli bir geliflim kazand›rd›¤› anlafl›lm›flt›r.
Di¤er taraftan BÇDKYP’nin “Korunan Alan Yönetim Etkinli¤inin ‹zlenmesi” yöntemini kullanarak proje süresince baflar›l› bir izleme gerçeklefltirdi¤i ve bu yöntemin Türkiye’deki
di¤er korunan alanlarda uygulanmaya
bafllad›¤› belirtilmifltir.
Sonuç aç›s›ndan ise, Türkiye’de
biyolojik çeflitlili¤e yönelik GEF deste¤inin, fark›ndal›¤›n art›r›lmas› ve
kapasite gelifltirme dahil olmak üzere
önemli sonuçlar elde edilmesine katk›da bulundu¤u, denizel uluslararas›
su projelerinin ülkemizin bal›k stoklar›ndaki afl›r› kullan›m ve kara ve deniz
kökenli kirlenmenin azalt›lmas› konular›ndaki küresel ve bölgesel çabalar›n›n güçlendirilmesine yard›mc› oldu¤u ve Küçük Destek Program›’n›n
(GEF-SGP) küresel ve yerel hedeflere
ulaflmada önemli baflar›l› örnekler
gösterdi¤i belirtilmifltir.
BÇDKYP’nin korunan alanlar›n yönetiminde yeni bir kat›l›mc› yaklafl›m
gelifltirdi¤i ancak bununla birlikte
halk›n kat›l›m› konusundaki güçlükler
yafland›¤› ve biyolojik çeflitlili¤i tehdit
eden baz› faktörlerle karfl›lafl›ld›¤› ve
bu sorunlar›n haz›rlanan kat›l›mc› korunan alan yönetim planlar› ile afl›labilece¤i dile getirilmifltir.
Do¤a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü¤ü (DKMPGM) taraf›ndan
2005-2008 y›llar› aras›nda yürütülen
Küresel Çevre Yönetimi için Rio Sözleflmeleri çerçevesinde Türkiye’nin
Kapasitesinin
De¤erlendirilmesi
(NCSA) Projesi kapsam›nda oluflturulan Ulusal Biyolojik Çeflitlilik Stratejisi
ve Eylem Plan› (UBSEP)’n›n biyolojik
çeflitlilik alan›nda daha sonraki GEF
yat›r›m› için ulusal düzeyde sahiplenildi¤i, stratejik bir temel oluflturdu¤u ve biyolojik çeflitlili¤in korunmas›,
yönetimi ve kullan›m›nda rol oynayan
tüm sektörleri etkileyen amaç ve eylemleri içerdi¤i ifade edilmektedir.
UBSEP’in ayr›ca
Türkiye’nin AB
uyumlaflt›rma çabalar› kapsam›nda
ulusal programa dahil edildi¤i de belirtilmifltir.
GEF De¤erlendirme Ofisi taraf›ndan haz›rlanm›fl olan söz konusu raporun, Orman ve Su ‹flleri Bakanl›¤›’n›n
yönetmekte oldu¤u veya ileride yönetece¤i GEF destekli proje çal›flmalar›na ›fl›k tutmas› ve baflar›l› bir proje yönetimi sa¤lanmas› amac›yla bir kaynak doküman olarak kullan›lmas›n›n
faydal› olaca¤› aç›kt›r.
Kaynaklar:
1) GEF Ülke Portföyü De¤erlendirmes i Türkiye (1992-2009), Küresel Çevre Fonu
(GEF) De¤erlendirme Ofisi, Washington
DC.
2) Fourth Overall Performance Study of the
GEF-Executive Version- GEF Evaluation
Office, March 2010, Washington DC.
3) Fourth Overall Performance Study of the
GEF- GEF Evaluation Office,
November 09,2009,, Washington DC.
4) System for Transparent Allocation of
Resources Handbook (STAR) –Global
Environment Facility,
21
YED‹GÖLLER M‹LL‹ PARKI
Renklerin do¤adaki resitali...
22
Bolu ilinin kuzeyi ve Zonguldak ilinin güneyinde bulunan 2.019 ha’l›k ormanl›k alan, 1965 y›l›nda Yedigöller Milli
Park› olarak ilan edilmifltir.
FAUNA
Milli park›n içinde ve yak›n çevresindeki sahalarda geyik, karaca, ay›, kurt, domuz, sincap ve di¤er yabani hayvan
türleri bulunmaktad›r.
FLORA
Ülkemizin en güzel ve kar›fl›k ormanlar›n› burada görmek mümkündür. Hakim bitki örtüsü kay›n a¤açlar›d›r. Bununla birlikte ibrelilerden karaçam, sar›çam, Uluda¤ göknar›, porsuk. Yaprakl›lardan mefle, gürgen, k›z›la¤aç, karaa¤aç, akçaa¤aç. A¤açc›klardan; k›z›lc›k, ormangülü, papaz
külah›, sandal, üvez, al›ç. Çal› formunda olanlardan; ahududu, bö¤ürtlen. Otsu bitkilerden; s›klamen, kabalak, yabani
zambak, sahlep, öksürük otu, keseli kiraz gibi yaklafl›k 240’a
yak›n bitki türü, de¤iflik zaman ve renklerde çiçeklenerek
park›n çok de¤iflik peyzaj de¤erini ziyaretçilerine sunmaktad›r.
23
ULAfiIM
REKREASYONEL KULLANIMLAR
Yedigöller Milli Park›, kampç›l›k, günübirlik piknik, do¤a yürüyüflü gibi u¤rafllar›n yan›nda, bitkiler, böcekler, mantarlar ve bal›klarla ilgili gözlemlerde bulunmak, foto¤raf, resim hobisi ve yaban
hayat›n› yak›ndan izlemek için de ziyaretçilere zengin peyzaj güzellikleri sunar.
Ülkemizde ilk kültür alabal›¤› üretme istasyonu 1969 y›l›nda bu
milli parkta kurulmufl ve kültür alabal›¤› üretimine öncülük etmifltir.
Dolay›s›yla rekreasyonel aç›dan olta bal›kç›l›¤›na kaynak olmufltur.
Milli park içinde farkl› büyüklük ve normlardaki saf kay›n veya
kar›fl›k (kay›n-karaçam-mefle) ormanlar›yla çerçevelenmifl üst üste
dizilmifl göller, Kapankaya manzara seyir teras›ndan farkl› renk-doku tek tür çeflitlili¤i içindeki eflsiz peyzaj güzellikleri, irili ufakl› flelaleler, Karaçam An›t A¤ac›, çok say›daki do¤al su kaynaklar›, geyik üretme sahas›, Köyyeri Tepesindeki halen kal›nt›lar› görülen tarihi dinlenme yeri, özellikle sonbahardaki flora çeflitlili¤inin sergiledi¤i farkl› renklerdeki peyzaj görüntüleri görülmeye de¤erdir.
24
Ankara – ‹stanbul karayolunun
152. Km’den Yeniça¤a ve 190. Km’sindeki Bolu il merkezinden kuzeye ayr›lan yollarla ulafl›l›r. Bolu iline 42 km
uzakl›ktad›r. K›fl aylar›nda Bolu-Yedigöller güzergâh› karla kapl› oldu¤undan ulafl›m sadece Yeniça¤a-MengenYaz›c›k veya Devrek-Yaz›c›k üzerinden yap›lmaktad›r.
KONAKLAMA
Milli parka gelen ziyaretçilerin
günlük konaklama ihtiyac›n› karfl›lamak üzere 1983 y›l›ndan önce Bakanl›¤›m›zca bungalow, k›r gazinosu ve
büfe gibi tesisler yap›lm›flt›r. Ziyaretçiler çad›r ve karavanlarla da konaklayabilirler.
YERKÖPRÜ fiELALES‹ TAB‹AT ANITI
M
ut Do¤a Koruma ve Milli Parklar Mühendisli¤i faaliyet alan›nda bulunan, Mut ilçesi Yerköprü fielalesi Tabiat An›t›, Mut-Ermenek-Gülnar üçgeninde yer almaktad›r. Mut ilçe
merkezine 33 Km. mesafededir. 2873 say›l› Milli
Parklar Kanunu gere¤ince, 2001 y›l›nda Orman Bakanl›¤›nca, Tabiat An›t› olarak tescil edilmifltir.
117.5 Ha büyüklü¤ündedir. Rak›m› 200-250 metredir. Yerköprü fielalesi; 110 milyon y›l önce kretase
yafll› kireç tafllar›n›n faylanmas› sonucunda çok dar
bir kanyonun oluflmas› ve bu faylanmaya ba¤l› olarak bol karbonatl› su tafl›yan bir kaynak suyun varl›¤› ile ortaya ç›km›flt›r. Bu kaynaktan akan sular traverten oluflturmaya bafllam›flt›r. Bu oluflum halen
devam etmektedir. Son derece güzel görünümü ile
yaklafl›k 30 metre yükseklikten, sark›t fleklindeki
yosunlar›n üzerinden afla¤›ya akan bir flelale ve bu
flelaleyi oluflturan su tünelinin içerisinde do¤all›¤›
bozulmam›fl rengarenk sark›tlar mevcuttur.
Yerköprü fielalesi Tabiat An›t›’nda, genel alandaki k›z›lçam a¤açlar›n›n yan› s›ra, flelalenin üzerini oluflturan yaklafl›k 3.0 Ha’l›k alanda odunsu yap›da incir, zakkum, p›rnal meflesi, ç›nar, hay›t, akdiken, üvez, nar, erguvan, menengiç ve otsu yap›da
darda¤an, ›lg›n, kapari gibi son derece zengin bitki çeflitlili¤i yer almaktad›r. Ermenek Çay› üzerinde
bulunan Yerköprü fielalesinde yeflilin her tonunu
görmek mümkün olup, flelalenin yeflilli¤i, suyun
mavili¤i ve sudaki bal›klar›n hareketi ile ziyaretçiler için unutamayacaklar› bir do¤a harikas›d›r.
Yerköprü fielalesi Tabiat An›t› piknik ve mesire yeri olarak
planlanm›fl bir alan de¤il, koruma statüsü olan bir aland›r. Sahada flu anda ziyaretçilerin ihtiyac›n› karfl›lamak için 1 adet
WC,1 adet çeflme ve flelaleye rahatça inebilmek için yöre tafllar› kullan›larak yap›lan yürüyüfl patikas› (sürekli ›slak ve sulu
olan k›s›mlarda demir ayakl› ahflap platform ) ile foto¤raf çekimi ve peyzaj›n alg›lanmas› için 1 adet manzara seyir yeri mevcuttur. 2009 y›l›nda Girifl kontrol binas› ile otopark düzenlemesi yap›lm›flt›r.
Saha Adana Kültür ve Tabiat Varl›klar›n› Koruma Bölge Kurulu’nun 25/09/2007 tarih ve 3101 say›l› karar› ile 2863 say›l›
kanun gere¤ince I.derece do¤al sit alan› olarak belirlenmifltir.
H ATAY D A⁄ C EYLANI
Foto: Ahmet Karatafl
(Gazella gazella Pallas, 1776)
Fiziksel Özellikler
Ülkemizdeki iki ceylan türünden biri Hatay ceylan›d›r (Gazella gazella). Boyu 100-115, kuyru¤u
8-13, cidago yüksekli¤i 55-60 cm; a¤›rl›¤› erkeklerde 17-30, diflilerde 16-25 kg’d›r. 22-29 cm. uzunlu¤unda
boynuzlar› vard›r. Zarif yap›l›, ince bacakl›, güzel ve iri gözlü hayvanlard›r. Renkleri yaflad›klar› yerin
topra¤›na az çok uyacak flekildedir ve toprak kahverengiden koyu krem sar›s›na kadar de¤iflir. Kar›n k›sm›
beyaz ve kahverengi ile beyaz renk aras›ndaki geçifl oldukça keskindir. Ülkemizdeki bir di¤er ceylan türü
de Gazella subgutturosa (Güldenstädt, 1780)’d›r. fianl›urfa çevresinde tabiatta ve Do¤a Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlü¤üne ait üretme istasyonunda yaflamlar›n› sürdürmektedirler. Nesli tehlike alt›nda
olan her iki türün de korunmalar› ülkemiz biyoçeflitlili¤i aç›s›ndan önem tafl›maktad›r.
Biyoloji ve Yaflam Alanlar›
Hatay ceylanlar›n›n yaflam süresi 8-13 y›l aras›ndad›r. Ceylanlar Ekim – Kas›m aylar› aras›nda
çiftleflmektedir. Ancak baz› kay›tlarda, özellikle besin ve suyun bol olarak bulundu¤u alanlarda çiftleflmenin
y›l boyunca da görülebildi¤i bildirilmektedir. Genellikle bir nadiren de iki yavru yapmaktad›r. Gebelik
süresi ortalama 180 gündür. Yeni do¤an yavru yaklafl›k 1,75-2,5 kg aras›ndad›r. Yaklafl›k 3 ay kadar yavru
bak›m› sürmektedir. Difli yavrular bu yafllarda 4-16 bireyden oluflan ana sürüye kat›l›rlar. Erkekler ise 6 ayl›k
olduktan sonra genç erkeklerden oluflan sürülere kat›l›rlar. Ceylanlar birçok habitatta yaflayabilirler.
Genellikle yar› çöl ve çöllerde, steplerde yaflarlar. Fakat yo¤un ormanlar içinde bulunmazlar. Dik ve sarp
alanlarda yaflayabilirler fakat kayal›k alanlardan ve kayalarda yürümekten kaç›n›rlar. Ceylanlar çok iyi
koflucudurlar. Ceylanlar rahats›z edilmeklerinde gün içinde otlanabilirler, ancak geceleri daha çok tercih
etmektedirler. Ceylanlar›n besinleri aras›nda otlar, mefle tohumlar›, yumru kök oluflturan bitkilerin kökleri
(zakkum, patates vb.), incir yapraklar›, akasya yapraklar›, baz› çal›lar›n yapraklar› ve sürgünleri (Lychium
sp., Loranthus sp. ve Nitraria sp.) yer almaktad›r.
www.milliparklar.gov.tr

do⁄a koruma ve m‹ll‹ - Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

II - Radyo Merhaba

Sizin Tesisinizde Toz Patlama Riskleri Var mı?

Bunları Biliyor Muydunuz?

Do¤a ve tarihin bulufltu¤u Bodrum`da, modern yaflam›n