ُةَداَبِعْلا َوُه ُءاَعُّدلَا “Dua ibadetin (Özü) ta kendisidir.” (Tirmizî, De‟avât, 2)

DUANIN ÖNEMİ VE ADABI BİTLİS TV
1. Dua nedir?
Dua kelime olarak, çağırmak, seslenmek, istemek, talep etmek anlamlarına gelir.
Kavram olarak dua, Allah‟ın yüceliği karşısında insanın aczini ve zafiyetini itiraf etmesi,
sevgi ve saygı ile O‟nun lütuf, nimet ve yardımını, dünya ve ahirette nimetler ve
iyilikler ihsan etmesini; üzerindeki sıkıntı, dert ve belayı gidermesini; günah, hata ve
kusurlarını bağışlamasını dilemesi; yalvarıp yakarması ve O‟na hâlini arz edip niyazda
bulunması demektir.
Dua, kul ile sonsuz kudret sahibi olan Allah arasında bir köprü ve diyalogdur.
Allah‟a El Açın Ki, Önünüze Yollar Açılsın!
Dua, Allah ile konuşarak insanın kendi durumu hakkında bilinçli olmasıdır.
Dua, insanda fıtrî bir olgudur. Bu sebepledir ki, bütün dinlerde mevcuttur. Üstün bir
varlığa inanan her insan şu veya bu şekilde dua eder.
―DUA‖ sevgiliye yazılmış bir mektup gibidir.. Zarfın içerisine yüreğini koyanın, duası kabul
edilir..
En ―HAYIRLI‖ Dua, ―ALLAH‖tan Korkan ve ―TEMIZ‖ Bir Kalbe Sahip Birinin Yaptığı
―DUADIR‖
Allah‘ım! Davranışlarımızı ‖İnancımızla‖ bütünleştir; Sözümüzü de ‖Özümüzle‖ birleştir..
Ey Rabbim! Bizlere seni hatırlatan haller, seni anlatan diller, sevginle dolup taşan aydınlık
kalpler nasip eyle..
2. Duanın önemi ayet ve hadisler ışığında nasıl anlaşılmalıdır?
‫اَل ُّد َع ُاء ُه َو الْ ِع َبا َد ُة‬
“Dua ibadetin (Özü) ta kendisidir.” (Tirmizî, De‟avât, 2)
‫اح ال َّر ْح َم ِة‬
ُ ‫“ اَل ُّد َع ُاء ِم ْف َت‬Dua, rahmet (kapılarını açan) bir anahtardır.” (Tirmizî, Da‟avât, 1)
“ ‫ُّعاء ُم ُّخ ال ِعباد ِة‬
ُ ‫”الد‬
‫اَ ْف َض ُل الْ ِع َبا َد ِة ُه َو ال ُّد َع ُاء‬
“Dua ibadetin özüdür” (Tirmizî, Da‟avât,1,No:3371.V,456.)
“En faziletli ibadet, duadır” (Hâkim, De‟avât, I, 491)
‫س شَ ْي ٌء أَ ْك َر َم َعلٰى اللّٰ ِه ِم َن ال ُّد َعا ِء‬
َ ‫لَ ْي‬
“Allah’a duadan daha değerli bir şey yoktur.”
(Tirmizî,
De‟avât, 1)
ِ ‫الس َم َو‬
‫ض‬
ِ ‫ات َوا ْلا َ ْر‬
َّ ‫اَل ُّد َع ُاء ِسلا َ ُح الْ ُمؤ ِْمنِ َو ِع َما ُد ال ِّدينِ َو نُو ُر‬
“Dua, mü‟minin silahıdır, dinin
direğidir, göklerin ve yerin nurudur.” (Hâkim, De’avât, No: 1812)
3. Herkes dua etmek zorunda mıdır? Dua etmeyenlerin durumu nasıl olur?
Dua eden kimse, Allah ve Peygamberin emrine uymuş, ibadet etmiş, Allah‘ı anmış ve
sevgisini kazanmış olur.
‫ف َي ُكو ُن لِ َزا ًما‬
َ ‫قُ ْل َما َي ْع َبأ ُ بِ ُك ْم َر ِّبي لَ ْو َلا ُد َعا ُؤكُ ْم َف َق ْد َك َّذ ْب ُت ْم َف َس ْو‬
De ki: "Sizin duanız olmasaydı Rabbim size değer verir miydi? Fakat siz gerçekten
yalanladınız; artık (bunun azabı da) kaçınılmaz olacaktır." (Furkan, 25/77)
‫ين‬
َ ‫ين َي ْس َت ْكبِ ُرو َن َع ْن ِع َبا َد ٖتى َس َي ْد ُخلُو َن َج َه َّن َم َد ِاخ ٖر‬
َ ‫َو َقا َل َر ُّب ُك ُم ا ْد ُعونٖى اَ ْس َت ِج ْب لَ ُك ْم اِ َّن الَّ ٖذ‬
“Rabbiniz şöyle buyurdu: Bana dua edin, kabul edeyim. Çünkü bana ibadeti bırakıp
büyüklük taslayanlar aşağılanarak cehenneme gireceklerdir” (Mü‘min, 40/60).
‫“ َت ْر ُك ال ُّد َعا ِء َم ْع ِص َي ٌة‬Duayı terk etmek isyandır, günahtır.” (Heysemî, Ed‘ıye, 2, No: 17194)
‫َلا َت ْع ِج ُزوا ِفي ال ُّد َعا ِء َف ِانَّ ُه َلا ُي ْه َلكُ َم َع ال ُّد َعا ِء اَ َح ٌد‬
“Dua etmekte aciz olmayın, çünkü dua
eden hiçbir insan helâk olmaz.” (Hâkim, De‘avât, I, 494)
‫َم ْن لا َ َي ْد ُعو اللّ َه َيغ َْض ْب َع َل ْي ِه‬
“Kim Allah‟a dua etmezse, Allah ona gazap eder.”
(Tirmizî,
De‘avât, 2)
4. Kavli duanın yanında bir de fiili dua olmalıdır. Bu nasıl olur?
“Çalışmadan dua eden, silahsız harbe giden gibidir.” [Deylemi]
Dil ile yapılan dua olduğu gibi fiili dua da vardır. Müslüman dili ile istediği şeylerin
gerçekleşmesi için varsa sebeplere de baş vurmak durumundadır.
Fiil ve hâl ile yapılan dua, kişinin ulaşmasını arzu ettiği şeyin oluşmasını gerekli kılan
sebeplere başvurmasıdır. Çiftçinin tarlasını sürüp tohumunu ekmesi, bakımını yapıp onu
sulaması fiille yapılan bir duadır. Ürünün elde edilmesi için gerekli olan bu sebeplere
başvuran çiftçi, “Allah‟ım! Üzerime düşen gerekli sebeplere başvurdum. Senden rızık
istiyorum” diye dua etmiş demektir.
 Çocuk sahibi olmak isteyen bir kimsenin evlenmesi;
 Sağlık ve âfiyet isteyen bir kimsenin yemesine içmesine, sıcağa, soğuğa ve sağlık
kurallarına dikkat etmesi;
 Zengin olmak isteyen kimsenin çok çalışması,
 Bir sınavda başarılı olmak isteyen kimsenin sınava iyi hazırlanması,
 Tarlasından, bağından ve bahçesinden bol ürün almak isteyen kimsenin bağına,
bahçesine ve tarlasına iyi bakması, gerektiğinde sulaması ve gübrelemesi gerekir.
 İşlediği günahlarının affını isteyen bir kimsenin, “ey Rabbim! Beni affet, bağışla” diye
yalvarması sözlü dua, günahları terk edip Allah‘ın emrine yönelmesi, işlediği
günahlara bir daha dönmemesi ve sâlih ameller işlemesi, fiilî duadır.
Evlenmeden çocuk sahibi olmayı, sağlık kurallarına uymadan sağlıklı kalmayı, çalışmadan
zengin olmayı, iyi hazırlanmadan bir sınavda başarılı olmayı, gerekli emeği harcamadan bol
ürün almayı istemek sünnetüllâha aykırıdır.
Allah, peygamberimizin sözlü ve fiilî duasını kabul etmiş, Müslümanları düşmandan
korumuştu. Peygamberimiz (s.a.s.), Bedir savaşında gerekli bütün askerî tedbirleri
aldıktan sonra yardım etmesi için Allah‟a dua etmiş, Allah da bin melekle yardım
etmiştir. (Enfâl, 8/9-11)
 Fatih İstanbul‟u fethetmek için dua etmiş ama gemileri de karadan yürütmüştür.
Derdinden kurtulmak isteyen bir hasta düşünelim; hasta hem iyileşmesi, şifa vermesi
için Allah‟a dua etmeli, hem de hastalığı için gerekli olan tıbbî çarelere başvurmalı,
doktorların tavsiyesine uymalı, ilaç kullanmalı, gerektiğinde ameliyat olmalıdır.
Birinci yapılan, sözlü dua; ikinci yapılan ise fiilî duadır. Tıbbî çarelere başvurmak ile
de yetinilmemeli, “Derdi Veren Allah Dermanı Da Verir” inancı ile dua edilmelidir.
Eyyûb (a.s.), hem sözlü hem de fiilî dua yapmıştır.
Vehb B. Münebbih der ki: Amelsiz dua edenin örneği, yaysız ok atan gibidir.
5. Hz. Peygamberin hayatında dua nasıl yer almıştır?
 Sabah kalktığında dua ile kalkmış
 Abdestinde dua, namazında dua etmiştir.
 Mü‘min kardeşini görmüş ona selam vererek dua etmiş
 Evlenen birisine rastlamış, bereket duası etmiş,
 Hayırlı evlatlar, nesiller için dua etmiş,
 Helal ve temiz kazançlar için dua etmiş.
 Yeni elbise almış onu dua ile giymiş,
 Yolculuğa çıkacağında dua etmiş,
 Yolculuktan dönünce yine dua etmiş
 Bütün günahları affedildiği halde yine dua etmiş, af ve mağfiret dilemiş
 Hastalandığında şifasının Allah‘tan biran evvel gelmesi için dua etmiş,
 Verilen nimete şükretmiş, dua etmiş
 Borçların edası, dertlerin devası için dua etmiş,
 Savaş meydanında zafer için dua etmiş
 Günahkârların affı için dua etmiş.
Peygamberlerin yaptığı ve kabul edilen dualardan bazıları nelerdir?
Tevbe: Hz. Adem‘in Duası (A‘râf, 7/23) (Bakara, 2/37)
Salihlerden olmak için: (Şu‘arâ, 26/83) (Yûsuf, 12/101)
Salih Evlat: Hz. İbrahim (İbrahim, 14/40) (Sâffât, 37/100) Ve Hz. Zekeriyya (Âl-i
İmrân, 3/38) (Enbiyâ, 21/89)
 İmanlı nesiller:Hz. İbrahim ve İsmail (Bakara, 2/128)
 Kafirler için dua edilmeyeceği: Hz. Nuh (Hûd, 11/45-46-47)
6.



 Kafirlere, zalimlere karşı yardım isteme: Hz. Nuh
(Kamer Suresi,10) (Nuh
Suresi, 26-28) ve Lut (Mü‘minûn, 23/26) (Şu‘arâ, 26/169) Hz. Musa (Kasas, 28/21)












Hz. Muhammed (Mü‘minûn, 23/93–94) (Mü‘minûn, 23/97–98)
Kötü ahlak sahiplerinden kurtulmak için: Hz. Lut (Ankebût, 29/30) hz. Yusuf (Yûsuf,
12/33)
Bütün müminler için İslam düşmanlarına karşı dua: (Nûh, 71/28)
Anne Babaya Dua: Hz. İbrahim (İbrahim, 14/41)
Hastalıklar İçin: Hz. Eyyub Hz. Süleyman (Sâd, 38/35)
Sıkıntı Bela Ve Musıbetler İçin: Hz. Yunus
Şeytandan Çocuğunu Koruma Noktasında: İmranın Kızı Meryem İçin Duası
Mal Mülk İstemede: Hz Süleyman (Sâd, 36–38)
Sabır için dua: Hz Muhammed (Âl-i İmrân, 3/147)
Başarı için: hz. Şuayb (Hûd, 11/88) Hz. Musa (Mü‘min, 40/44) Hz Muhammed
(Tevbe, 9/129)
İstemeyerek işlediğimiz günahların affı için: Hz. Musa (Kasas, 28/16) Hz.
Muhammed (Mü‘minûn, 23/118)
Doğruluk ve istikamet için: Hz. Muhammed (İsrâ, 17/80)
Tebliğ yapan ve ilimle meşgul olanlar: Hz Musa (Tâ-hâ, 20/25-35) Hz. Muhammed
(Tâ-hâ, 20/114) (Hud Suresi, 47)
 Nimetlere şükür duası: Hz. Süleyman (Neml, 27/19)
7. Dua, kişide psikolojik bakımdan bir rahatlık, huzur ve mutluluk doğurur mu?
‫ِّين َولَ ْو َك ِر َه الْ َك ِاف ُرو َن‬
َ ‫ين لَ ُه الد‬
َ ‫َفا ْد ُعوا اللَّ َه ُمخْ لِ ِص‬
„‟Öyleyse, dini yalnızca O'na halis kılanlar olarak Allah'a dua (kulluk) edin; kafirler
hoş görmese de.‟‟ (Mü’min, 40/14)
‫يب ُد َع ًاء ِم ْن َق ْل ٍب َغ ِافلٍ لا َ ٍه‬
ُ ‫ا ْد ُعوا اللَّ َه َوأَنْ ُت ْم ُموقِ ُنو َن بِ ِالإ َجا َب ِة َوا ْع َل ُموا أَ َّن اللَّ َه لا َ َي ْس َت ِج‬
Ebu Hurayre (r.a.)‟dan riveyetle peygamber efendimiz "Dua ettiğiniz zaman kabul
olunacağına inanarak duâ edin. Bilmiş olunuz ki, gafletle yapılan duaları Allah kabul
etmez." Buyurmuştur. (Tirmizi, Daavat, 66(3816)
 Dua, İlâhî Bir Emirdir. Dua, Dinin Direğidir. Dua, İbadettir. Dua, Tevbedir. Dua,
Allah‘ın Yüceliğini Tanımaktır. Dua, Kalbin Miracıdır. Dua, Sözün Sertacıdır,
Özüdür. Dua, Allah Katında Çok Değerlidir. Dua, Rahmet Kapılarını Açan Bir
Anahtardır. Dua, Mü‘minin Manevî Silahıdır. Dua, Günaha Karşı Kalkandır. Dua,
Allah‘a Halini Arzdır. Dua, Aczin İtiraf Edilmesidir. Dua, Müslüman‘ın Huzur Ve
Mutluluk Kaynağıdır. Dua, İnsanın Maddi Ve Manevi Refahına Vesiledir.
 Dua Allah‘ın rızasını kazanmanın şifresi ve cennet yurdunun anahtarıdır. Dua, kuldan
Rabbine yükselen kulluk nişanesi, Rabden kula inen rahmetin simgesidir. Dua, Allah
ile kul arasında olan münasebetin tam odak noktasıdır.
ABD Boston Hastanesi Başhekimi Dr. Herbert Benson yaptığı bir araştırmada şu bilgileri
elde etmiştir: ―Kronik hastalıklar için doktorlara yapılan müracaatların %60-90‘ı, strese
dayalı rahatsızlıklardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle çoğu zaman doktorların muayenesi,
teknoloji cihazları, testler ve modern ilaçlar da yeterli olamamaktadır. Bu tür önlemlerin
yanında hastayı moralize eden tabii ve kalıcı alternatif yöntemler de vardır. Bunlar; inanç,
ibadet ve dua gibi vücudun gevşemesini, rahatlamasını, yumuşak kalp vuruşunu, düşük kan
basıncını ve rahat solunum imkânını sağlayan manevi güçlerdir.
Kalp ameliyatı geçiren 232 hasta üzerinde yapılan bir incelemede, inançlarından huzur
bulduklarını ve güç aldıklarını söyleyenlerin, böyle düşünmeyenlere oranla üç kat daha fazla
yaşama ihtimallerinin olduğu, yine 4000 yaşlı üzerinde yapılan bir araştırmada, uzun süre
düzenli olarak dua ve ibadetlere katılanların, katılmayanlara oranla daha az ―depresyon‖
geçirdikleri ve bedenlerinin daha sağlıklı kaldığı ortaya çıkmıştır.
İntihar olayları üzerinde yapılan bir incelemede ise; oran bakımından ibadethanelere
gitmeyenlerin, gidenlerden dört kat daha fazla olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca Allah‘ın varlığına
inanan hastaların, diğerlerine oranla daha dirençli oldukları ve vücutlarında daha çabuk
iyileşmelerin olduğu görülmüştür. Çünkü bu tür insanlarda yüksek moral ve zorluklarla
mücadele azmi vardır.‖
1. Mü'min dua ettiği, Allah'tan yardım dilediği zaman gerçek mutluluğu ve huzuru
yakalar. Kendi gücünün hiçbir şeye yetmediğini, ancak gücü her şeye yeten
Rabbimiz'in kendisini koruyup-gözettiğini hisseder. Bu, insan için en büyük
mutluluktur.
2. Tatmin edilmemiş sonsuz istek ve arzularımız şuuraltına atılarak bizde umulmayan
zamanlarda çeşitli buhranlara, iç sıkıntılarına yol açar. Dua ile en gizli, en mahrem
duygularımızı dile getirir, içimizi boşaltır, ümidimizi kuvvetlendirir, korkularımızı
hafifletiriz.
3. Dua, içimize eşsiz bir rahatlık verir, gerginliklerimizi giderir. Dua ile kendimizi
Allah'a daha yakın hissederiz.
4. Duasız bir insan, ışıksız bir mahzene benzer. Duasız insan, yalnızlığın karanlık
hapishanesi içinde çırpınan bir zavallıdır.
5. Dua ile benlik duvarlarını aşabiliriz. Çünkü dua, engel ve uzaklık tanımaz. Zaman ve
mekânlar ona engel olamaz.
6. Dua ile ruh gücümüzü kanatlandırırız. Duada iç varlığımız aydınlanır.
7. İbadet yapmamak ve dua etmemekten dolayı ruhları aç kalan nice insan vardır ki,
uygarlığın bütün lüks ve konforu, ellerindeki servet ve imkânlar onları mutlu
edememiştir. Huzurdan mahrum olan bu zavallılar, vicdanlarıyla baş başa kalmaktan
korkarlar.
8. İçimiz iman nuruyla parlamadıkça, ruh yaralarına merhem olan ilâhî emirler yerine
getirilmedikçe, ibâdet ve dualarla içimizi aydınlatmadıkça ne içimizin kasveti
kaybolur, ne de dünya ve âhiret mutluluğuna kavuşabiliriz.
9. Dua, ilâhî yardımın gelmesi için başvurulan genel bir rûhî mekanizmadır ve insanın
yaratıcısına doğru yakınlaşma isteğini ifade eder.
10.Dua, kişide psikolojik bakımdan bir rahatlık, huzur ve mutluluk meydana getirir.
Duanın en güzel faydalarından biri de Allah inancının kalblerde kökleşmesini
sağlamasıdır.
11.Klinik gözlemler, duanın sadece hastanın iyileşmesine olumlu katkı sağlamakla
kalmayıp, daha genel olarak kişiliğin yeniden yapılanması ve bütünleşmesi konusunda
çok etkili bir rol oynadığını göstermiştir.
12.Dua, kişinin Allah'a yakın olduğu şuuruyla onda bir güvenlik hissi doğurur,
kaygılarını hafifletir.
13.Dua, kişinin gücünü arttırır, faaliyetlerine canlılık katar, şuur düzeyinin yükselmesine
ve idrakinin güçlenmesine vesile olur.
14.Dua eden kimse sıkıntılı, bunalımlı ve gergin bir durumda ise, duanın tesiri, yatıştırma
ve rahatlatma şeklinde kendisini gösterir.
15.Duanın, insanın ahlâk ve karakter yapısı üzerinde olumlu etkilerinin de bulunduğu
tespit edilmiştir. Sık sık ve düzenli yapılan dua, fazîletli bir yaşayış ve karakter
olgunluğunun önemli bir faktörü olabilmektedir.
16.Devamlı dua eden kimselerde vazife ve mesuliyet şuuru artar, kıskançlık ve kötülük
eğilimi azalır, başkaları hakkında iyilik ve hayırseverlik duyguları güçlenir.
8. Allah‟tan başkasına dua edilebilir mi?
Allah‘tan başkasına, putlara veya kendilerine mutlak nitelikler izafe edilen başka yaratıklara
dua ve ibadet edilmesi Kur‘an‘da kesinlikle yasaklanmıştır.
‫بين‬
َ ‫فَلَا َت ْد ُع َم َع الل ّ ِه اِ ًلها َاخ َر فَ َت ُكو َن ِم َن الْ ُم َع َّذ‬
―Öyle ise sakın Allah ile beraber başka bir ilaha yalvarma, sonra azaba uğrayanlardan
olursun”(Bk. Şuarâ, 26/213; Kasas, 28/88).
‫جيبو َن لَ ُه ْم بِشَ ْى ٍء اِ َّلا ك ََب ِاس ِط َك َّف ْي ِه اِلَى الْ َما ِء‬
َ َّ‫لَ ُه َد ْع َو ُة الْ َح ِّق َوال‬
ُ ‫ذين َي ْد ُعو َن ِم ْن ُدونِه َلا َي ْس َت‬
ٍ ‫رين اِ َّلا فى َضل‬
‫َال‬
َ ِ‫لِ َي ْبلُ َغ فَا ُه َو َما ُه َو بِ َبالِ ِغه َو َما ُد َع ُاء الْ َكاف‬
―Gerçek dua ancak O’nadır. Ondan başka yalvardıkları ise onların isteklerine ancak, ağzına
ulaşmayacağı halde, ulaşsın diye avuçlarını suya uzatan kimsenin isteğine suyun cevap
verdiği kadar cevap verirler. Kafirlerin duası daima boşa çıkar.” (Râd, 13/14).
Kabirlerde yatanlardan hiçbir şey istenmemelidir. Onların bulunduğu mekanların feyz ve
bereketinden istifade ederek duamızı Allah‘a yapmalıyız. Şüpheli durumları terk etmek
Müslümanların şiarı olmalıdır.
9. Dua eden kimselerin duaları her zaman kabul edilir mi?
‫ُوب َج ٖمي ًعا اِنَّ ُه ُه َو الْ َغفُو ُر ال َّر ٖحي ُم‬
َ ‫قُ ْل َيا ِع َبا ِد َى الَّ ٖذ‬
َ ‫ين اَ ْس َرفُوا َعلٰى َانْف ُِس ِه ْم َلا َت ْق َن ُطوا ِم ْن َر ْح َم ِة اللّٰ َه اِ َّن اللّٰ َه َي ْغ ِف ُر ال ُّذن‬
De ki: "Ey kendilerine kötülük edip aşırı giden kullarım! Allah‟ın rahmetinden
ümidinizi kesmeyin. Doğrusu Allah günahların hepsini bağışlar. Çünkü O,
bağışlayandır, merhametlidir." (Zümer, 53)
―Allah’a dua eden herhangi bir insan yoktur ki duası kabul edilmiş olmasın. Günah
işlemediği, yakınları ile ilişkisini kesmediği ve isteğinde acele etmediği sürece Allah ona ya
dünyada istediğini hemen verir veya isteğini ahirete bırakır ya da duası nispetinde
günahlarını bağışlar.
Sahabe, “Ey Allah’ın elçisi! Nasıl acele edilir? diye sordular. Hz. Peygamber, “Kulun,
Rabbime dua ettim de duama icabet etmedi, demesidir” buyurmuştur. (Tirmizî, De‘avât, 13)
‫ ْأو َق ِطي َع ِة َر ِح ٍم‬،‫اب لِ ْل َع ْب ِد َمالَ ْم َي ْد ُع بِإ ْث ٍم‬
ُ ‫ﻻ َي َزا ُل ُي ْس َت َج‬
“Kul, günah talep etmedikçe veya sıla-i rahmin kopmasını istemedikçe duası icâbet
görmeye (kabul edilmeye) devam eder” (Müslim, Zikr , 25. III, 2096.)
Hasan-ı Basri Hz. Der ki:
Ey insanlar! Dualarınız kabul olunmaz diye korkmuyorum. Dua etmez hale gelmenizden
korkuyorum.
Ata B. Ebi Rabah der ki:
Kul üç defa ―Ya rab‖ deyince Allah teala ona nazar eder ve duasını kabul buyurur.
―Meşru olarak dua eden mümin, şunlardan birine muhakkak kavuşur:
Kabul olur veya kabul edilmiş bir ibadet sevabı alır ve âhirette büyük nimetlere kavuşur.
Günahları affedilir veya iyilikleri artar yahut önlenmesini istediği o kötülüğün bir
benzerinden, Allahü teâlâ onu kurtarır.
O hâlde dua etmeye devam edin! Allah‘ın ihsanı boldur.
Dünyada duası kabul olanlar, duası dünyada kabul olmayanlara, âhirette verilen nimetleri
görünce, ―Keşke, bizim de dünyada dualarımız hiç kabul olmasaydı‖
diyeceklerdir.‖ [Deylemî, Hâkim]
DUALARIMIZ NEDEN KABUL OLMUYOR DİYENLER
Ehli hikmetten bi zata sorarlar Allah dua ediniz duanızı kabul edeyim dediği halde dua
ediyoruz , dualarımız kabul olunmuyor neden?
Hakim bu soruya şu cevabı verir. Yedi kusurunuz var bu kusurlarınız dualarınızın göğe
yükselmesine engel oluyor der ve şöyle devam eder.
 Allahı öfkelendirdiğiniz halde, arkasından rızasını almıyorsunuz. Yani kulluğumuzla
bağdaşmayan bir çok fiil işlediğimiz halde bunlardan tevbe etmiyoruz
 Allahın kullarıyız diyorsunuz ama hürler gibi davranıyorsunuz. Kölelere yakışan
efendilerine mutlak itaattir. Köle efendisin emirlerini yerine getirir ama sizler Allahın
emirlerini yerine getirmiyorsunuz.
 Kuran okuyorsunuz ama onun emirlerine bağlı kalmıyorsunuz.
 Bizler Hz muhammedin ümmetiyiz diyorsunuz ama onun sünnetine bağlı
kalmıyorsunuz. Gerçekte de öyle değilmiş değerli kardeşlerim hadisleri türlü türlü
bahanelerle inkar etmiyormuyuz.
 Dünyanın bizim için bir sinek kadar değeri yoktur. Diyorsunuz ama ona aşırı derecede
bağlanıyorsunuz hiç ölmeyecekmiş gibi hareket ediyorsunuz
 Dünya geçicidir, dünya fanidir, diyorsunuz ama dünyaya gönülden bağlanıyorsunuz.
 Ahiret dünyadan hayırlıdır, diyorsunuz ama ahretinizi kazanmak için kılınızı bile
kıpırdatmıyorsunuz
İbrahim Edhem‟e duaların kabul olunmama sebepleri sorulduğunda şu cevabı
vermiştir: Dualarınız kabul olunmuyor, çünkü sizin kalbiniz sekiz konuda ölmüştür.




Allah‟ı bildiniz, fakat emirlerine itaat etmemekle hakkını yerine getirmediniz.
Kur‟an‟ı okudunuz, fakat gereğince amel etmediniz.
Peygamberi sevdiğinizi iddia ettiniz, fakat onun sünnetiyle amel etmediniz.
Ölümden korktuğunuzu söylediniz, fakat ölüm için hazırlanmadınız.
 Allah; “Şeytan sizin apaçık düşmanınızdır, onu düşman edinin” buyurduğu
halde siz şeytanı dilinizle düşman tanıdınız ancak davranışlarınızla onu uydunuz,
Allah‘a isyan ettiniz.
 Cehennemden korktuğunuzu iddia ettiğiniz halde bütün kuvvetinizle kendinizi
cehenneme attınız.
 Cenneti sevdiğinizi iddia ettiğiniz halde cennet için hazırlanmadınız.
 Sabahleyin kalkınca kendi kusurlarınızı arkaya attınız, başkalarının
kusurlarıyla meşgul oldunuz.
İşte bu şekilde Rabbinizi kızdırdınız. Duanız nasıl kabul olsun. (İhya, III, 87.)
“Emr-i
marufu
bırakırsanız
dualarınız
kabul
“Bid'at ehlinin duası ve ibadetleri kabul olmaz.” [Deylemi]
olmaz.” [Bezzar]
10.Duası kabul edilmeyen kimseler var mıdır?
 Kafir,
 Bidat ehli,
 İyiliği emretmeyip kötülükten nehyetmeyen,
 Sıla-i rahmi kasen,
 Günah işlemeye devam eden,
 Haramla beslenen,
 Kabul edileceğinden endişe duyan kimselerin duası kabul edilmez.
11.Allahü teâlânın, sevdiği kulunun dua etmesini sevdiği için, duasını geciktirdiği doğru
mudur?
Peygamber efendimiz bir hadis-i şerifinde şöyle anlatıyor:
―Allahü teâlâ bir kulunu severse veya onun sevgili bir kul olmasını isterse, üstüne
bardaktan boşanırcasına musibet yağdırır, onun üzerine ardı ardına belalar gönderir‖.
Bu kimse dua ederse, Cebrail aleyhisselam der ki: — Ya Rabbi bu sevgili kulun istediğinin
verilmemesinin hikmeti nedir ki?
Allahü teâlâ buyurur ki: — Ben onun sesini dinlemeyi seviyorum. Bırakın, duaya devam
etsin!
Kul, ya Rabbi der, Allahü teâlâ lebbeyk der, “Senin her istediğini vereceğim ve memnun
edeceğim. İzzetime yemin ederim ki, ne dua edersen kabul edeceğim, ne istersen
vereceğim; ancak bu isteklerini ya dünyada veya ahirette veririm. Ahirette verirsem
daha üstününü verir, daha büyük belaları üzerinden def ederim” buyurur.
Kıyamet günü, teraziler kurulur, namaz ehli getirilir, karşılığını tam alırlar. Oruç tutanlar
getirilir, karşılığını tam alırlar. Zekât ehli getirilir, onlar da karşılığını tam alırlar. Hac ehli
getirilir, onlar da karşılığını tam alırlar. Belaya, musibete uğrayanlar getirilir, onlar için
terazi kurulmaz, ücretleri, mükâfatları tartısız bol bol verilir. Bunlara verilen sevabların
büyüklüğünü görenler, ―Keşke bizim de dünyada vücutlarımız makaslarla doğransaydı
da, biz de böyle büyük nimetlere kavuşsaydık” derler. (Dürr-ül mensûr – İmam-ı Süyûti)
12.Kimlerin duası reddedilmez?
‫اب َل ُه‬
ُ ‫َو اِ َّن لِ ُك ِّل ُم ْسلِ ٍم َد ْع َو ًة َي ْد ُعو بِ َها َف ُي ْس َت َج‬
“Her müslümanın kabul olan bir duası
vardır.” (Heysemî,Ed‘ıye, 10, No: 17215)
” ِ‫" إِ َّن اللَّ َه َحيِ ٌّي َكرِي ٌم َي ْس َت ِحي إِ َذا َر َف َع ال َّر ُج ُل إِلَ ْي ِه َي َد ْي ِه أَ ْن َي ُر َّد ُه َما ِص ْف ًرا َخائِ َب َت ْين‬
"Rabbınız; kulları ellerini kaldırıp kendisinden bir şey istedikleri zaman onları boş
çevirmekten haya eder.”
(Tirmizi, Daavat, 121)
ٍ ‫َثلَا ُث َد َع َو‬
:‫اتﻻ شَ كَّ في َإجا َبتِ ِه َّن‬
ٌ ‫ات ُم ْس َت َجا َب‬
.‫ َو َد ْع َو ُة الْ َوالِد َعلى َولَ ِد ِه‬،ِ‫ َو َد ْع َو ُة ال ُم َس ِافر‬،‫َد ْع َو ُة ال َم ْظلُو ِم‬
―Hiç şek ve şüphe yok ki üç kimsenin yaptığı dua kabul edilir: Misafirin duası ve zulme
uğramış (Mazlum) kimsenin duası ve Anne-babanın çocuklarına yaptığı dua,.‖ (Ebû Davud, Salât,
364; Tirmizî, De‘avât, 48)
‫إِ َّن أَ ْس َر َع ال ُّد َعا ِء إِ َجا َب ًة َد ْع َو ُة َغائِ ٍب لِ َغائِ ٍب‬
“Hiç şüphesiz en süratli kabul edilen dua, bir mü‟minin bir mü‟mine gıyabında yaptığı duadır.” (Ebû
Davud, Salât, 364; Buhârî, Edebü‘l-Müfred, No:623)
HZ. ÖMER‟DEN EFENDİMİZİNDUA İSTEMESİ
Ömer İbnü‘l-Hattâb radıyallahu anh şöyle dedi: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem‘den
umre yapmak için izin istedim. İzin verdi ve: ―Bizi duadan unutma, sevgili kardeşim!‖
buyurdu. Onun bu sözüne karşılık bana dünyayı verseler, bu kadar sevinmezdim. (Ebû
Dâvûd, Vitir 23)
Peygamber aleyhisselâm bu hadisiyle bizi fırsatları değerlendirmeye teşvik etmekte, önemli
ziyaretler yapacak kıymetli insanlardan dua istemeyi hatırlatmaktadır. Unutmamalıdır ki,
ALLAH Teâlâ mü‘minlerin birbirlerini düşünmelerinden, birbirleri için hayır ve iyilik
istemelerinden hoşnut olur ve onların birbirleri hakkında yapacağı duayı kabul eder.
‫ ِع ْند رأْ ِس ِه م َلكٌ ُموكَّ ٌل كلَّ َما دعا لأ َ ِخي ِه بخي ٍر َقال‬، ‫َد ْعو ُة المر ِء ال ُم ْسلِ ِم لأَخي ِه بِ َظ ْه ِر ال َغ ْي ِب ُم ْس َت َجاب ٌة‬
ٍ‫ ولَكَ ب ِم ْثل‬، ‫ين‬
َ ‫ ِآم‬: ‫ال َم َلكُ ال ُموكَّ ُل بِ ِه‬
“Bir müslümanın, yanında bulunmayan din kardeşine yapacağı dua kabul olunur. Bir
kimse din kardeşine hayır dua ettikçe, yanında bulunan görevli bir melek ona, „duan
kabul olsun, aynı şeyler sana da verilsin‟ diye dua eder.” (Riyazü‘s-Salihin, Hadis No: 1498)

Peygamberlerin Yapmış Oldukları Dualar (Hz. Eyyûb, Yûnus, Zekeriya, Süleyman)

Oruçlu Kimsenin Duası

Âdil Devlet Başkanının Duası

Mazlumun Duası

Misafirin Duası

Anne-babanın Çocuklarına Duası

Mü‘minlerin Yüzlerine Ve Gıyaplarında Birbirlerine Yaptıkları Dua

İsm-i A‟zâm İle Yapılan Dua

Hac Ve Umre Yapanların Duası

Allah Yolunda Cihat Eden Gazilerin Duası
ANNESİNİN DUASI İLE HZ. MUSA‟YA (AS) KOMŞU OLAN ZAT
Musa (as); ―Ya Rabbi bana cennetteki arkadaşımı göster!‖ dedi.
Allah ü Teala: ―Filan şehrin, filan çarşısına git. Orada bir kasap vardır. Yüzü şöyle, boyu şöyledir.
Senin cennetteki arkadaşın odur‖ buyurdu.
Hz. Musa (as) o dükkâna gitti. Güneş batıncaya kadar orada kaldı. Akşam olunca, kasap, bir parça et alıp
zembiline koydu. Dükkândan ayrılırken, Musa (as):
―Ey genç, misafir için, yanında yer var mı?‖ buyurdu.
Genç ―evet‖ deyip, beraber gittiler. Eve gelince, genç, bu etten güzel bir çorba pişirdi. Sonra evin bir
köşesinden bir zembil daha çıkardı. İçinde çok yaşlı, zayıf, güçsüz bir kadın vardı. Bir güvercin
yavrusunu andırıyordu. Onu zembilden çıkardı. Bir kaşık alıp, doyuncaya kadar ağzına yemek koydu.
Sonra elbisesini yıkadı kuruttu ve yine ona giydirdi. Sonra tekrar zembile yerleştirdi. Bu esnada
annesinin dudakları kımıldadı. Sonra adam zembili alıp duvara astı. Bunları gören Hz. Musa (as):
―Bu yaptıkların nedir?‖ buyurdu.
―Bu benim annemdir. Çok yaşlandı gücü takati yok. Oturacak halde de değildir. Çarşıdan gelince,
onu yedirmeden, doyurmadan, ne yerim ne de içerim‖ dedi.
Bunun üzerine Hz. Musa (as): ―O esnada annenizin dudaklarını kımıldattığını gördüm‖ buyurdu.
―Ya Rabbi oğlumu cennette Musa‟ya (as) arkadaş eyle‟ diye dua eder‖ dedi.
O zaman Hz. Musa (as): ―Gözün aydın olsun, Musa benim ve benim cennetteki arkadaşım sensin‖
buyurdu. (Kaynak: Şamil İslam Ansiklopedisi)
BEYAZID-I BESTAMİ HZ. VE ANNESİNE SU İKRAMI
Bayezid-i Bistami hazretlerinin annesi güzel ve yüzü nurlu, utangaç, çekingen, alçak gönüllü, zahide ve
abide bir hanım olup çok dua eder, Allah'tan çok korkar, ondan ümidini kesmez, çokça namaz kılmaya ve
oruç tutmaya özen gösterir, daima Allah'tan razı olur, onun rızasını kazanmaya çalışırdı. Haysiyetli ve
namuslu bir hanımefendi idi.
Soğuk ve dondurucu bir kış gecesinde annesi yattığı yerden oğluna seslenip su istedi. Hazret hemen fırlayıp
su testisini almaya gitti. Fakat testide su kalmamış olduğundan çeşmeye gidip, testiyi doldurdu. Buzlarla
kaplı testi ile Annesinin başına geldiğinde annesinin tekrar dalmış, uyumuş olduğunu gördü. Uyandırmaya
kıyamadı. O halde bekledi.
Nihayet annesi uyandı ve su su diye mırıldandı. Bayezid-i Bistami Hazretleri elinde testi bekliyordu. Şiddetli
soğuğun tesiri ile eli donmuştu. Parmakları testiye yapışmış idi. Bu hali gören Annesi "Yavrum testiyi yere
niçin koymuyorsun da elinde bekletiyorsun?" dedi.
Bayezid-i Bistami Hazretleri "Anneciğim uyandığınız zaman, suyu hemen verebilmek için testi elimde
geceden beri bekliyorum" dedi.
Bunun üzerine annesi oğlunun ellerinin derisinin soğuktan dolayı testiye yapışmış olduğunu görerek içi
yanmış ve o haliyle "Ya Rabbi ! Ben oğlumdan razıyım, sende razı ol" dedi. Devamla "Oğlum inşallah
Ârifler sultanı olasın" diye canı gönülden, içi yanarak aşk ile dua etti. Muhtemelen annesinin bu duası
sebebiyle Allah Teala ona evliyalığın çok yüksek mertebelerine kavuşmayı ihsan etti.
13.Duanın kabul edilmesi için şartlar var mıdır?
 Duadan Önce Tövbe ve İstiğfar Edilmeli
 Helal gıdalarla beslenilmeli
 Duadan önce yoksullara ve kimsesiz çocuklara sadaka vermek ve yardım etmek Hak
sahipleri ile helalleşmek
 Duaya Konu Olan İşin Oluşması İçin Gereken Şartlar Yerine Getirilmelidir
 Sadece Allah‘a Dua Edilmeli
 Kıbleye Yönelip Eller Semaya Açılmalı ve Dua Sonunda Yüze Sürülmeli
 Duaya Eûzü Besmele, Allah‘a Hamd ve Peygambere Salât İle Başlanmalı ve
Bitirilmelidir
 Esmâ-i Hüsnâ, Salih Amel ve Hayırlı İşler Vesile Edilmeli
 İhlâs İle ve Bilinçli Olarak
 Kabul Olacağına İnanılarak
 Ümit ve Korku İçinde
 Kısık Bir Sesle ve Yalvararak
 Israrla Dua Edilmeli
 Meşru Şeyler İstenmeli, Ölçülü Olunmalı, Aşırı Gidilmemeli
 Sadece Sıkıntılı Zamanlarda Değil, Her Zaman Dua Edilmeli
 Mübarek Gün ve Geceler Tercih Edilmeli
 Dua Sonunda ―Âmin‖, ―Duamı Kabul Et‖ Denilmeli, Hz. Peygambere Salât ü Selâm
Getirilmeli ve Fâtiha Sûresi Okunmalı
‫ َو َمشْ َر ُب ُه‬،‫ َو َم ْط َع ُم ُه َح َرا ٌم‬،‫ َيا َر ِّب‬،‫ َيا َر ِّب‬:‫الس َما ِء‬
ّ ‫ َي ُم ُّد َي َد ْي ِه الى‬،‫السف ََر ْأش َع َث أ ْغ َب َر‬
َّ ‫ال َّر ُج َل ُي ِطي ُل‬
َ‫اب لذلِك‬
َ ‫ و َغ ِذ َي بِالْ َح َرا ِم فأن ّى ُي ْس َت َج‬،‫ َو َم ْل َب ُس ُه َح َرا ٌم‬،‫َح َرا ٌم‬
―Allah yolunda seferler yapmış, üstü başı tozlanmış bir adam ellerini semaya kaldırarak, Ya
Rabbi Ya Rabbi diye yalvarıyor. Oysa yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, gıdası
haramdır. Böyle birisinin duası nasıl kabul olur? (Müslim, Zekat,19 No: 1015. I,703.)
‫ا َذا َسأَ َل اَ َح ُدكُ ْم َف ْل ُي ْكثِ ْر َف ِانَّ ُه َي ْسأَ ُل َر َّب ُه‬
―Biriniz dua edip bir şey istediği zaman çok istesin.
Çünkü o, Rabbinden istiyor (O’nun nimeti, keremi ve lütfu çok ve boldur).‖ (İbn Hıbbân, Ed‘ıye, No:
889)
‫ َف ِإنَّ ُه لا َ ُم ْس َت ْك ِر َه لَ ُه‬. ‫ َولا َ َيقُولَ َّن اللَّ ُه َّم إِ ْن ِشئ َْت فَأَ ْع ِطنِى‬، ‫إِ َذا َد َعا أَ َح ُدكُ ْم َف ْل َي ْع ِز ِم الْ َم ْسأَلَ َة‬
―Dua ettiğiniz zaman, İsteğinizi kesin olarak isteyin. ―Allah‟ım! Dilersen beni affeyle,
dilersen bana merhamet eyle” demeyiniz. Çünkü Allah‘ı zorlayacak herhangi bir güç
yoktur‖ (Buhârî, Da‘vât, 21, VII, 153)
‫يب ُد َع ًاء ِم ْن َق ْل ٍب َغ ِافلٍ لا َ ٍه‬
ُ ‫ا ْد ُعوا اللَّ َه َوأَنْ ُت ْم ُموقِ ُنو َن بِ ِالإ َجا َب ِة َوا ْع َل ُموا أَ َّن اللَّ َه لا َ َي ْس َت ِج‬.
―Kabul edileceğine kesin olarak inanarak Allah‘a dua ediniz ve biliniz ki, Allah gafil bir
kalpten gelen duayı kabul etmez" (Tirmîzi, Da‘vât, 66. V, 517.)
Ashabın büyüklerinden Sa‘d b. Ebi Vakkas (ra) ayağa kalktı ve:
―Ya Rasülallah! Dua buyurunuz da ben duası makbul olanlardan olayım.‖ dedi. Bunun
üzerine Peygamberimiz de O‘na:
―Ya Sa‟d! Helal ve güzel (olan, haramdan arınmış olanı) ye. Duan kabul olur.
Muhammedi kudret ve iradesiyle yaşatan Allaha yemin ederim ki, midesine haram bir
lokma indiren kulun kırk gün hiçbir ameli kabul edilmez. Bünyesi haramla beslenen
bir kula en layık olan şey cehennemdir‖ buyurdular. (Terğib Terhib, C.4, S.28)
14.Dua ederken Allah‟tan neler istenir, neler istenmez?
Bizler kul olduğumuzun idraki içerisinde olduğumuz sürece Allah‟tan istediklerimizin
ve isteyebileceklerimizin sınırı yoktur.
Peygamberimiz (s.a.v), kendisi en yüksek makamlara talip olmuş ve bunları Allah‘tan
istemiştir. Çünkü Allah (c.c), kendisinden bir şey istenilmesinden ve isteyene vermekten
hoşlanır. Bu nedenle Peygamberimiz, Allah‟a dua etme ve isteme konusunda ashabını ve
ümmetini uyarıp istemede sınırsızlığı öğretmiş; çokça ve bolca isteyebileceğimizi
söylemiştir. Kendisi de zaten Allah‘tan istenebilecek şeylerin en güzelini ve en pahalılarını
istemiştir. Mesela:
―Makam-ı Mahmud‘u‖ istemiş; sonra ümmetine kıyamet günü ―Şefaat etmeyi‖ istemiştir.
Kendisinin vefatı sırasında Cebrail‘in refakat istemiştir. Bize de ayrıca Allah‘tan neler
isteyebileceğimiz konusunda birçok ipucu vermiştir. Bunlardan biri de şöyledir: ―Sizden
herkes, ihtiyaçlarının tamamını Rabbinden istesin; hatta kopan ayakkabı bağına varıncaya
kadar…‖(Tirmizî, Daavât 149)
Şu halde, ―Allah‘tan neler isteyelim, neler istemeyelim, neler yerinde olur, neler olmaz‖ gibi
düşünceleri bir tarafa bırakarak, ondan dünyalık ve âhiretlik, her şeyimizi ama her şeyimizi
istemeliyiz. Bir şartla ki, bütün dua ve ibadetler için geçerli olan ihlâs ve samimiyetle.
Biz, küçük-büyük, önemli-önemsiz demeden; ne olursa olsun, her şeyimizi ―yalnız ondan
istemeliyiz.‖ Zira Onun hazinesinde ―yok‖ yoktur; yeter ki biz isteyelim ve istemesini
bilelim…
15.Samiyet ve ihlas olmadan dua kabul olur mu?
Duâ aynı duâ; ama, okuyan ağız aynı değildi
Muhyiddîn-i Arabî (kuddise sırruh) hazretlerinden:
Fakirin biri, bir ağaç dibinde gölgelenmekte olan Hz. Ali (r.a.)‘ye gelir, ihtiyaçlarını arz eder:
- Çoluk-çocuk sıkıntı içindeyim, ne olur bana biraz yardımda bulunun, der.
Hz. Ali (r.a.) hemen yerden bir avuç kum alır, üzerine okumaya başlar. Sonra da avucunu
açar ki, kum tanecikleri altın külçeleri hâline gelmiş…
- Al, der fakire. İhtiyacını karşıla!
Fakirin gözleri yerlerinden fırlayacak gibi olur:
- Allah aşkına söyle yâ Emîre‟l-mü‟minîn! Ne okudun da kum tanecikleri altın
oluverdi? der. Hz. Ali (r.a.) anlatır:
- Kur‘ân-ı Kerîm, Fâtiha sûresine gizlenmiştir. Bende Kur‘an-ı Kerîm‘i okudum, yani Fâtiha
sûresini okudum bu kumlara…
Bunu öğrenen fakir durur mu? O da bir avuç kum alır ve başlar okumaya. Okur, okur,
okur… Ama kumlarda bir değişiklik yoktur. Altın filan olmuyor, aynen duruyor. Tekrar gelir
ve İmam Ali kerremallâhü vechehû hazretlerine:
- Ben de okudum, ama birşey değişmiyor; kumlar altın olmuyor, der. Emîrü‘l- Mü‘mînin Hz.
Ali (r.a.) boynunu büker, mahcup bir edâ ile cevap verir:
- Ne yapayım, der. Duâ aynı duâ; ama, okuyan ağız aynı değildir! Duâ tamam; lâkin,
okuyanın ihlâsı ve teveccühü tamam değildir!..
İşte bütün mesele buradadır. Okuyanın ihlâsında ve teveccühünde… Aynı duâ; aynı îman,
aynı İhlâs ve aynı teveccühle okunacak ki, aynı netice elde edilebilsin. Yoksa kumu altın
yapmak gibi bir iksire sahip olabilmek mümkün olmaz.
Kaynak; Fazilet Takvimi 1997
16.Dua ve zikir sesli mi, yoksa sessiz mi yapılmalıdır?
Duanın, alçak sesle, hüzünlü ve tazarru ile (yalvararak) yapılması adaptandır.
Bazı kimseler Efendimize gelerek Allah hakkında bilgi istemiş, şöyle demişlerdi:
-Rabbimiz yakın mıdır, ona gizlice yalvaralım? Yoksa uzak mıdır, ona bağıralım?
Onların bu sorusunu, Allah, Peygamberine indirdiği bu ayetle cevaplandırıyor:
‫يبوا لٖى َولْ ُي ْؤ ِم ُنوا ٖبى لَ َعلَّ ُه ْم َي ْرشُ دُو َن‬
ُ ‫يب َد ْع َو َة الدَّا ِع اِ َذا َد َعا ِن َف ْل َي ْس َت ٖج‬
ٌ ‫َواِ َذا َساَلَكَ ِع َبا ٖدى َع ٖنّى َف ِا ٖن ّى َق ٖر‬
ُ ‫يب اُ ٖج‬
―Kullarım sana, beni sorduğunda (söyle onlara): Ben çok yakınım. Bana dua ettiği vakit
dua edenin dileğine karşılık veririm. O halde (kullarım da) benim davetime uysunlar ve
bana inansınlar ki doğru yolu bulalar.‖ (Bakara, 2/186)
‫َون َْح ُن اَ ْق َر ُب اِلَ ْي ِه ِم ْن َح ْبلِ الْ َو ٖري ِد‬
“Biz ona şah damarından daha yakınız.” (Kaaf, 50/16)
Nitekim Kur‘an-ı Kerim‘de: ―Rabbinize yalvararak ve için için dua edin…‖ (A‘raf, 7/ 55)
buyurulmaktadır. Ancak, içtenlikle ve samimi olduğu sürece, sesli olarak da dua
edilebilirse de, sessiz olması daha uygundur.
Hz. Peygamber (s.a.s.) bir yolculuk esnasında sesli olarak tekbir ve tehlil getirmeye başlayan
bir grup sahabiye: ―Ey insanlar! Kendinize acıyın; siz ne sağıra dua ediyorsunuz ne de uzakta
olan birisine. Muhakkak siz, işiten, yakın olan bir zata dua ediyorsunuz ki O sizinle
beraberdir.‖ buyurmuşlardır (Buhari, Cihad 131; Müslim, Zikir 44; Ebu Davud, Salat, 361; Tirmizi,
Deavat, 58).
‫ين‬
َ ‫اُ ْد ُعوا َر َّب ُك ْم َت َض ُّر ًعا َو ُخ ْف َي ًة اِنَّ ُه َلا ُي ِح ُّب الْ ُم ْع َت ٖد‬
―Rabbinize yalvara yakara ve gizlice dua edin. Bilesiniz ki O, haddi aşanları sevmez.‖
(A'raf, 7/55)
ِ ‫ض َب ْع َد اِ ْصل‬
‫ين‬
ِ ‫َو َلا تُ ْف ِسدُوا ِفى ا ْلا َ ْر‬
َ ‫يب ِم َن الْ ُم ْح ِس ٖن‬
ٌ ‫َاح َها َوا ْد ُعو ُه َخ ْو ًفا َو َط َم ًعا اِ َّن َر ْح َم َت اللّٰ ِه َق ٖر‬
―Islah edilmesinden sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Allah'a korkarak ve
(rahmetini) umarak dua edin. Muhakkak ki iyilik edenlere Allah'ın rahmeti çok yakındır.‖
Efendimiz bir hadis-i şeriflerinde buyuruyorlar ki: ―Nefislerinize karşı merhametli olun.
Zîra sizler, sağır birisine hitap etmiyorsunuz, muhâtabınız gâib de değil. Sizler gören, işiten,
(nerede olsanız) sizinle olan bir Zât'a, Allah'a hitab ediyorsunuz. Dua ettiğiniz Zât, her
birinize, bineğinin boynundan daha yakındır" dedi.” (Buhari, Daavat, 50(6457)
Şükürler Olsun
Yaşlı Kadın Oldukça Dini Bütün Bir İnsanmış Her Sabah Kapısının Önüne Çıkar Ve Bağıra
Bağıra Dua Edermiş "Allah‘ım Bize Verdiklerin İçin Sana Şükürler Olsun" Ve Ardından Her
Seferinde De Yan Komşusunun Sesi Duyulurmuş: " Allah Yok Kadıın Allah Yok!!!"
Yaşlı Teyze Ne Kadar Sinirlense De Yine Her Sabah Dua Edermiş, Öteki Komşu Da
İnadından Her Seferinde Ona Öyle Bağırırmış.. Neyse.. Bir Aksam, Komşusu Yaşlı Teyzeye
Bir Oyun Etmeye Kalkmış.. Markete Gidip Bir Sürü Meyve Sebze Ekmek Vs. Alıp
Torbalara Doldurmuş, Yaşlı Teyzenin Kapısının Önüne Bırakmış...
Ertesi Sabah Teyze Kapıyı Açıp Da Yiyecekleri Görünce Çok Şaşırmış Ve Sevinçle
Bağırmış: -"Sana Şükürler Olsun Allah‘ım, Bu Gönderdiğin Yiyecekler İçin Sana Şükürler
Olsun!!!"
Ve Ağacın Arkasından Onu Seyreden Komşusu Seslenmiş: -" Allah Yok Kadıın Allah
Yok!!! O Yiyecekleri Ben Aldım!!!"
Yaşlı Teyze Hiç İstifini Bozmamış "Yüce Allah‘ım Sana Ne Kadar Şükretsem Azdır!!!!
Hem Bu Yiyecekleri Göndermişsin Hem De Parasını Şeytana Ödetmişsin!!!"
17.Dua etmek için belli bir zaman ve mekan var mıdır?
İslam dinine göre dua için mutlaka uyulması gereken özel bir zaman ve mekan tahsis edilmiş
değildir. Her yerde her zaman dua edilebilir. Müslüman, her zaman dua yapabilir, ancak
bazı ay, gün ve gecelerde / vakitlerde yapılan duaların kabul olacağı ile ilgili hadisler
vardır.
،‫لج ْم َع ِة‬
ُ ْ‫ َولَ ْي َل ِة ا‬،َ‫ َولَ ْي َل ِة ال ِّن ْص ِف ِم ْن شَ ْع َبان‬،‫ أَ َّو ُل لَ ْي َل ٍة ِم ْن َر َج َب‬:ُ‫س لَ َي ٍال لا َت ِر ُد ِفي ِه َّن ال َّد ْع َوة‬
ُ ‫خ ْم‬
‫ َو َل ْي َل ِة ال َّن ْح ِر‬،ِ‫َو َل ْي َل ِة ا ْل ِف ْطر‬
"Beş gece vardır ki onlarda yapılan dualar geriye çevrilmez.
 Recebin ilk (Cuma) gecesi,
 Şabanın ortasında bulunan gece,
 Cuma gecesi,
 Ramazan Bayramı gecesi
 Kurban Bayramı geceleridir. (Beyhaki, Sünen, Şuabül-İman)
ِ ‫ات ال َم ْك ُتو َب‬
ِ ‫الص َل َو‬
‫ات‬
َ ‫ َج ْو‬:‫أى ال ُّد َعا ِء ْأس َم ُع؟ قا َل‬
َّ ‫ َو ُد ُب َر‬،‫ف اللَّ ْيلِ اﻻ ِخ َر‬
ُّ
"Denildi ki: "Ey Allah'ın Resûlü! En ziyade dinlenmeye (ve kabule) mazhar olan dua
hangisidir?" "Gecenin sonunda yapılan dua ile farz namazların ardından yapılan
dualardır!" diye cevap verdi." (Tirmizî, Daavât 78, (V, 527)
ِ ‫أ ْق َر ُب َما َي ُكو ُن الْ َع ْب ُد ِم ْن َر ِّب ِه َو ُه َو َس‬
‫ فأ ْكثِ ُروا ال ُّد َع َاء‬،ٌ‫اجد‬
“Kulun Rabbine en yakın olduğu an,
secdede bulunduğu andır. O halde secde halinde bolca dua ediniz” (Müslim, Salât, 42. I,350)
Evde, caddede, sokakta, iş yerinde, tarlada kısaca, tuvalet gibi ibadete elverişli olmayan
yerler ile kumarhane ve meyhane gibi günah işlenen mekânların dışında her yerde dua
edilebilir.
‫َسلُوا ال ٰ َل ّه ِم ْن َفضْ لِه۪ َف ِإ َّن ال ٰ ّه َل ُي ِح ُّب أَ ْن ُي ْسأَ َل َوأَ ْف َض ُل الْ ِع َبا َد ِة اِنْتِ َظا ُرالْف ََر ِج‬
“Allah‟ın fazlından isteyin, çünkü Allah kendisinden bir şey istenmesini sever. En
faziletli ibadet (dua edip) bir sıkıntının kalkmasını beklemektir.” (Tirmizî, De‘avât, 116)
 Kadir, Berat, Mirac, Regaip Gecelerinde Yapılan Dualar
 Cuma Günü Ve Gecelerinde Yapılan Dualar
 Gecenin Son Vaktine Doğru Seherlerde Yapılan Dualar
 Üç Aylarda Yapılan Dualar
 İftar Vaktinde Yapılan Dualar
 Arefe Günü Yapılan Dualar
 Bayram Gecelerinde Yapılan Dualar
 Ezan Okunduğu Ve Kamet Getirildiği Zaman Ve Ezan İle Kamet Arasında Yapılan Dualar
 Namazda, Secde Hâlinde Yapılan Dualar
 Farz Namazların Akabinde Yapılan Dualar
 Kâbe‘yi Görünce Yapılan Dua
18.Dua insanın kaderini değiştirir mi?
Dua takdirin bir parçasıdır. Ezelde duaya bağlı olarak takdir edilmiş şeyler yine dua ile
meydana gelecektir. Kulun iradesi, kendi kaderini ortaya koyma bakımından belirleyicidir.
Allah, ezeli ilmiyle kulun yapacağı duayı bildiği için kaderini ona göre şekillendirmektedir.
Dolayısıyla dua, diğer sebepler gibi bir sebeptir.
Bizi yaratan Allah Teala bize akıl, irade ve güç vermiştir İnsan akıl ve iradesi ile iyi olanı
seçecek, kötü olandan sakınacaktır İnsanın bu iyiyi seçme ve kötüden sakınma gücüne
"irade-i cüziyye" diyoruz
UNUTMAYIN BELAYI GERİ ÇEVİREN ŞEY DUADIR
‫ َو َما ُسئِ َل اللّ ُه َتعالى شَ ْيئاً َأح َّب إلَ ْي ِه ِم ْن أ ْن ُي ْسأ َل‬،‫اب ال َّر ْح َم ِة‬
ُ ‫اب ال ُّد َعا ِء فُتِ َح ْت لَ ُه أ ْب َو‬
ُ ‫َم ْن فُتِ َح لَ ُه َب‬
‫ َوﻻ َي ُر ُّد الْق ََض َاء إَّﻻ ال ُّد َع ُاء َف َع َل ْي ُك ْم بِال ُّد َعا ِء‬،ْ‫ َو ِم َّما لَ ْم َي ْن ِزل‬،‫ َوإ َّن ال ُّد َع َاء َي ْن َف ُع ِم َّما نَ َز َل‬،‫الْ َع ِاف َي َة‬
Rasülullah (s.a.v) buyurdular ki: "Kime dua kapısı açılmış ise ona rahmet kapıları açılmış
demektir. Allah'a taleb edilen (dünyevî şeylerden) Allah'ın en çok sevdiği afiyettir. Dua, inen
ve henüz inmeyen her çeşit (musibet) için faydalıdır. Kazayı sadece dua geri çevirir. Öyle ise
sizlere dua etmek gerekir." ( Tirmizî, Daavât 101)
19.Duada ellerin durumu nasıl olmalıdır? Duadan sonra elleri yüze sürmenin
dayanağı var mıdır?
‫ إِ َذا َر َف َع َي َد ْي ِه ِفى ال ُّد َعا ِء لَ ْم َي ُح َّط ُه َما َحتَّى َي ْم َس َح بِ ِه َما َو ْج َه ُه‬-‫صلى الله عليه وسلم‬- ‫كَا َن َر ُسو ُل اللَّ ِه‬
“Hz. Peygamber dua ederken ellerini kaldırdığında onları yüzüne sürmedikçe
indirmezdi.” (Tirmizi, Da‘avât, 11.V, 463-464)
Dua sırasında avuçlar yukarıya gelecek şekilde elleri açık tutmak, istek ve niyazın anlamına
uygun bir haldir. Ellerin yukarıya, göğe doğru kaldırılması Allah‘ın gökte, belli bir mekanda
oluşundan değil, göklerin yücelik ve azameti temsil etmesi sebebiyledir. Peygamber
Efendimiz (s.a.s.) dua ederken bazen koltuklarının beyazlığı görünecek kadar ellerini
kaldırırdı (Buhari, Deavat, 23). Hz. Peygamber (s.a.s.) buyuruyor ki; “Allah‟a avuçlarınızı
yukarıya getirerek dua edin, ellerinizin tersini değil. Duayı bitirdiğiniz zaman da
ellerinizi yüzünüze sürün.‖ (Ebu Davud, Salat, 358). Ancak, Hz. Peygamber (s.a.s.)‟in,
bela ve musibetler sırasında dua ederken avuçları yere bakacak şekilde dua ettiği de
rivayet edilmiştir (Ahmed b. Hanbel, Müsned, XXI, 170; Azimabadi, Avnü‘l-Ma‘bud, IV,
251).
Rasulüllah‘ın ellerini kaldırmadan da dua ettiği rivayet edilmiştir (Ahmed b. Hanbel,
Müsned, XX, 231).
Dua sırasında normal olarak omuz hizasına kadar kaldırılan ellerin (Buhari, Deavat,
50) arası normal aralıkta tutulur. ―Hz. Peygamber (s.a.s.) dua sırasında ellerini bir araya
getirdi.‖ şeklindeki rivayet, ―ellerini bir hizada tuttu; biri aşağıda, biri yukarıda değildi.‖
şeklinde yorumlanmıştır (Tahtavi, Haşiye ala Meraki‘l-Felah, Beyrut 1997, I, 214).
Namazlardan sonra veya başka zamanlarda dua ederken elleri yüze sürmek, duada el
kaldırıldığında sünnettir (Ebu Davud, Salat, 358; Edeb 107). El kaldırmadan dua edildiği
zaman, ellerin yüze sürülmesi gerekmez (Tahtavi, Haşiye ala Meraki‘l-Felah, I, 318)
20.Duaların sonunda söylenen “Amin” sözü ne anlama gelir; bunun dini dayanağı
nedir?
Amin, ―kabul buyur.‖ demektir. Dualardan sonra amin deme uygulaması sünnetle sabit
olmuştur. Peygamberimiz (s.a.s.): ―İmam ‗Amin‘ dediği vakit siz de ‗Amin‘ deyiniz. Zira
kimin ‗Amin‘ demesi meleklerin ‗Amin‘ demesine denk gelirse, o kişinin geçmiş günahları
affolunur.‖ buyurmuştur (Buhari, Ezan, 111-112; Müslim, Salat, 62, 87). Namazda Fatiha
suresi okunduktan sonra Amin demek de sünnettir (İbn Mace, İkame, 14).
21.Yatarak Kur‟an okumak veya dua etmekte bir sakınca var mıdır?
Ayakta, oturarak veya yatarak zikir yapılmasında, dua edilmesinde bir sakınca yoktur.
Kur‘an-ı Kerim‘de: ―Onlar ayakta iken, otururken ve yanları üzerine yatarken Allah‘ı
anarlar.‖ (Al-i İmran, 3/191) buyurulmaktadır. Bera b. Azib‘den (r.a.) rivayet edildiğine göre
Hz. Peygamber (s.a.s.) yatağına uzandığında sağ tarafı üzerine yatar ve şöyle dua
ederdi: ―Allah‟ım! Kendimi sana teslim ettim. Yüzümü sana çevirdim. İşimi sana
ısmarladım. Rızanı isteyerek, azabından korkarak sırtımı sana dayadım, sana sığındım.
Sana karşı yine senden başka sığınak yoktur. İndirdiğin kitaba ve gönderdiğin
Peygambere inandım.‖ (Buhari, Deavat 5; Buhari, Vudu, 75; Müslim, Zikir 56-58; Ebu
Davud, Edeb 98).
Aynı sahabi, Rasulüllah (s.a.s.) bana: ―Yatağına gideceğin zaman namaz abdesti gibi abdest
al, sonra sağ yanın üzerine yat ve şu duayı oku ve bu duanın sözleri yatmadan önceki son
sözün olsun.‖ (Buhari, Vudu 75; Müslim, Zikir 56) buyurduğunu nakletmiştir.
22.Ezan duasının dini hükmü nedir ve nasıl yapılır? Ezan duasını camilerde açıktan
okumakta bir sakınca var mıdır?
Ezandan sonra, Peygamberimiz (s.a.s.)‟e salavat getirmek sünnet; vesile duasını
yapmak menduptur (İbn Abidin, Reddü‘l-muhtar, I, 398; Ceziri, Kitabü‘l-Fıkh ala
Mezahibi‘l-erbaa, I, 467).
Bir hadis-i şerifte Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:
―Müezzini işittiğiniz zaman, onun dediğini tekrarlayın. Sonra bana salat getirin. Çünkü
gerçekten kim bana bir defa salat getirirse, Allah onu on rahmet ile anar. Sonra da benim için
Allah‘tan vesile isteyin. Çünkü vesile Cennet‘te bir makamdır ki, ancak Allah‘ın kullarından
bir kula layık görülmüştür, umarım ki o kul ben olayım. Artık kim benim için Allah‘tan
vesile isterse, şefaatim ona helal olur.‖ (Tirmizi, Salat, 157).
Konu ile ilgili olarak Buhari‘de yer alan rivayet şöyledir: ―Her kim ezanı işittiğinde
ardından ‗Ey bu tam davetin ve kılınmak üzere olan bu namazın Rabbi olan Allah‘ım!
Muhammed‘e vesileyi, fazileti ihsan et. Bir de kendisine va‘d ettiğin Makam-ı Mahmud‘u
verip oraya ulaştır. ‗ derse, kıyamet gününde benim şefaatim ona vacib olur.‖ (Buhari, Ezan,
8). Bazı kaynaklarda, duanın sonuna ―sen vadinden dönmezsin.‖ ifadesi eklenmiştir
(Beyhaki, es-Sünenü‘l-kübra, I, 410). Ezanı bittiğinde duyanlar bu hadiste ifade edildiği
şekilde dua ederler.
―Ezan ile kamet arasında dua reddolunmaz.‖ (Tirmizi, Salat, 158) hadisi gereği, vesile
duasının ardından başka dualar da yapılabilir (Nevevi, el-Mecmu‘, III, 116-117).
İbadet ve zikirlerde aslolan tevkifiliktir. Yani Kitap ve Sünnette nasıl belirtilmişse o
şekilde uygulanır. Ezan duasında sünnet olan, kişinin sesini yükseltmeden kendi
kendine dua etmesidir. Ancak insanların öğrenmesi için camilerde bazen açıktan
okunmaktadır. Bu şekilde insanların öğrenmesi için me‟sur duaları açıktan okumakta
beis yoktur. Fakat öğrenme gerçekleştikten sonra açıktan okumaya devam etmek
uygun olmaz (Fetavay-ı Hindiyye, V, 318).
23.444 veya 4444 gibi belli sayıda dua yapma uygulamasının dini bir dayanağı var
mıdır?
Duaların kabulü için samimiyet önemli olup, belirli sayılarda okunması/yapılması şart
değildir (Mü‘min, 40/65; Tirmizi, Deavat, 66). Salat-ı tefriciyenin ya da herhangi bir
duanın 4444 defa veya belli zamanlarda okunması şart olmadığı gibi okunduğunda
muhakkak kabul olunacağını ifade eden herhangi bir ayet ve hadis bulunmamaktadır.
Kişinin, bir isteğinin yerine gelmesini Allah‘tan isteyeceği vakit, iki rekat namaz kılması
(İbn Mace, Dua, 13), Allah‘a hamd edip Hz. Peygamber (s.a.s.)‘e salat-u selamda bulunması
(Ebu Davud, Salat, 358), duadan önce tevbe-istiğfar etmesi tavsiye edilir (Müslim, Zekat,
19).
24.Vefat edenler için 7, 40 ve 52. gün duası var mıdır, dini dayanağı nedir?
Bir kimsenin ölümünün 7, 40 ve 52. günü şeklinde zamanlar tayin edip bu zamanlardan özel
merasim yapma şeklindeki uygulamaların hiçbir dini dayanağı yoktur.
Ölen bir Müslümanın usulüne göre yıkanıp kefenlenmesi ve cenaze namazının
kılınarak defnedilmesi farzdır. Bunun dışında yapılması zorunlu olan bir şey yoktur.
Ancak, sevabı ölen kimsenin ruhuna bağışlanmak üzere hayır yapılabileceği gibi çeşitli
vesilelerle dua da edilebilir. Hz. Aişe‘den (r.a.) rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber
(s.a.s.)‘e bir adam: ―Annem ansızın öldü. Öyle sanıyorum ki şayet konuşabilseydi,
sadaka verilmesini vasiyet ederdi. Şimdi ben, onun adına sadaka versem, sevabı ona
ulaşır mı? ― diye sordu. Peygamberimiz de (s.a.s.): ―Evet, ulaşır. Onun namına sadaka ver.‖
buyurdu (Buhari, Vesaya 19; Müslim, Zekat 51
25.Ölü için yapılan dua ve istiğfarın ona bir yararı var mıdır?
İslam bilginlerinin büyük çoğunluğu, ölüler için yapılan duanın önemli olduğu,
bağışlanan sevabın onlara yarar sağlayabileceği konusunda görüş birliği içindedirler.
Ayet, hadis ışığında sahabeden itibaren Müslümanların konuyla ilgili uygulamaları, ölüler
için dua, istiğfar ve bağışta bulunabileceğini açıkça göstermektedir. Akıl da bunu kabul
etmektedir. (Haşr 59/10)
Dinimizde farz-ı kifâye olarak yerini alan cenaze namazı, esas itibariyle ölü için yapılan
dua ve istiğfardan ibarettir. Hz. Peygamber, cenaze defnettikten sonra kabri başında durur,
kabir sualinin kolay geçmesi hususunda dua ederdi.
26.Kişi, yapmış olduğu herhangi bir amelin sevabını ölüye bağışlayabilir mi?
Sahabeden Sa‘d b. Ubade Hz.Peygamber‘e gelerek,
» ‫ فَ َه ْل َي ْن َف ُع َها شَ ْى ٌء إ ِ ْن َت َص َّد ْق ُت بِ ِه َع ْن َها َقا َل « نَ َع ْم‬،‫فَقَا َل َيا َر ُسو َل اللَّ ِه إ ِ َّن أُ ِّمى تُ ُوفِّ َي ْت َوأَنَا غَائ ِ ٌب َع ْن َها‬
―Annem vefat ettiğinde yanında değildim. (Onun için sadaka vermeyi düşünüyorum.)
Annem adına sadaka verirsem, bunun sevabından yararlanabilir mi? dedi.
Hz.Peygamber de, ―Evet yararlanabilir‖ buyurdu. Bunun üzerine Sa‘d b. Ubade:
‫اف َص َد َق ٌة َع َل ْي َها‬
َ ‫َقا َل فَ ِإنِّى أُ ْش ِه ُد َك أَ َّن َحائِ ِطى الْ ِمخْ َر‬
“O halde şahit ol (Ey Allah‟ın Resulü) Mihraf isimli bahçem annem adına sadakadır”
dedi. (Buhari, Vesâyâ, 20. III, 193.)
Ölüye sevap bağışlama olayı, özünde bir dua işlemidir. Bağışta bulunan kişi, bununla,
ölüsünün Allah katındaki derecesinin yükselmesini, günahlarının affedilmesini talep
etmektedir. Yoksa ölünün yapmadığı amellerini onun adına yaparak kendini sorumluluktan
kurtarmak değildir.
27.Yaptığımız ibadetlerin sevabı hayatta olanlara ve ölmüşlerimize bağışlanabilir
mi?
Yapılan ibadetin ve hayırların sevaplarının başkasına bağışlanması caizdir. Kişi, okuduğu
Kur‟an-ı Kerim‟in, kıldığı namazın ve işlediği bir hayrın sevabını başkasına
bağışlayabilir. İster sağ, ister ölmüş olsun, kendisine sevap bağışlanan kimsenin, bundan
yararlanacağı umulur. Başkası tarafından bağışlanan sevapla, bir kimsenin bizzat yapması
gereken ibadet borçları ödenmiş olmaz ise de, bunlar iyilik ve sevaplarının çoğalmasına ve
derecesinin yükselmesine vesile olabilir.
Annesi ve babası öldükten sonra, onlara bir iyilik yapıp yapamayacağını soran kişiye Hz.
Peygamber (s.a.s.); ―Evet, onlara dua etmek, rahmet dilemek, onlar için istiğfar etmek,
vasiyetlerini yerine getirmek, dostlarına hürmet edip ikramda bulunmak, akrabaları
ile ilgilenip onlara karşı üzerine düşeni yapmaktır‖ buyurmuştur (Ebu Davud, Edeb, 130;
İbn-i Mace, Edeb, 2).
Buna göre, sevabı ölen kimsenin ruhuna bağışlanmak üzere her türlü ibadet yapılabileceği
gibi, çeşitli vesilelerle dua da edilebilir. Yapılan ibadet ve hayırların sevabının bağışlanması,
hayır duada bulunulması için kabir başında bulunmak şart değildir. Ancak imkanı olanların
zaman zaman kabir ziyaretinde bulunarak orada dua etmesi daha uygundur. Zira Hz.
Peygamber (s.a.s.)‘in Cennetü‘l-baki‘ye gidip orada dua ettiği bilinmektedir (Müslim,
Cenaiz, 35; H No: 2299-2301).
28. Ölülerden, kabirlerden dua ve medet ummak, yardım istemek doğru mudur?
İnsanlar öteden beri en çok dua ve ibadet konusunda yanılmışlar, büyük gördükleri kişilerin
ve ölülerin ruhaniyetine sığınarak onlardan çeşitli konularda yardım talebinde
bulunmuşlardır. Kur‟an-ı Kerim dikkatle incelenirse bütün peygamberlerin bu konuda
ümmetlerini uyardıkları görülür. Kıldığımız namazların bütün rekatlarında Fatiha suresini
okumamız emredilmiş ve günde kırk kere ―Yalnız sana ibadet eder ve yalnız senden yardım
isteriz.‖ (Fatiha 1/5) ayeti tekrarlattırılarak Allah‘tan başkasından yardım istenmeyeceği
hususu zihinlerimizde canlı tutulmuştur. Havaya ve suya ve gıdaya olan ihtiyacımız, nasıl
maddi hayatımızın canlı tutulması için gerekli ise Allah‘tan başkasına ibadet edilmeyeceği,
ondan başkasından yardım istenemeyeceği konusunun hava gibi, su gibi gıda gibi devamlı
tekrarlanması manevi hayatımızın canlı tutulması için gereklidir.
Kabirdekilerle ilgili olarak Allah Teâlâ şöyle buyuruyor:
ِ‫ات اِ َّن اللّٰ َه ُي ْس ِم ُع َم ْن َيشَ ُاء َو َما اَنْ َت بِ ُم ْس ِم ٍع َم ْن فِى الْق ُُبور‬
ُ ‫َو َما َي ْس َتوِى ا ْلا َ ْح َي ُاء َو َلا ا ْلا َ ْم َو‬
“Dirilerle ölüler bir olmaz. şüphesiz Allah dilediğine işittirir. Ama sen kabirdekilere bir
şey işittiremezsin. “ (Fatır 35/22)
ALLAH dostu, evliyâ olarak bilinen insanların kabirlerinden “bana çocuk, ev, eş ver”
şeklinde istekte bulunmak, kabirlere çaput bağlamak, kurban kesmek , kabire karşı
secde etmek elbette sakıncalı ve yanlıştır.
29. Salat-ı münciye, salat-ı tefriciye dualarının dini dayanağı var mıdır?
“Salat-ı Münciye”, “Salat-ı Tefriciye” duaları, Hz. Peygamberden (s.a.s.) nakledilen dualardan
değildir. Kur‘an-ı Kerim‘in, Hz. Peygamber (s.a.s.)‘e salat-ü selam getirmeyi emreden ayetine istinaden asrı saadetten çok sonraları tanzim edilmiş dualardır.
Salavat, Hz. Peygamber (s.a.s.) için okunan ve Allah‘ın rahmet ve selamının O‘nun üzerine olması dileğini
ifade eden dualara denir. Salavat, genellikle ―Allahümme salli...‖ lafızlarıyla başlar. Kur‘an-ı Kerim‘de:
―Şüphesiz Allah ve melekleri Peygamber (s.a.s.)‘e salat ediyorlar. Ey iman edenler! Siz de ona salat edin,
selam edin.‖ (Ahzab, 33/56) buyurulmaktadır. Hz. Peygamber (s.a.s.)‟e Allah Teala‟nın salat
etmesi, rahmet etmesi; meleklerin salat etmesi, şanının yüceltilmesini dilemeleri,
istiğfar etmeleri; müminlerin salat etmesi ise, dua etmeleri anlamını ifade eder (Elmalılı,
Hak Dini Kur‘an Dili, VI, 3923).
Buna göre dini bir gereklilik olduğu inancına kapılmaksızın bu dualar okunabilir.
30. Nazardan nasıl korunulur, nazar duası var mıdır?
Nazarın mahiyeti ve nasıl olduğu kesin olarak bilinmemekle beraber, bazı kimselerin bakışlarıyla olumsuz
etkiler meydana getirebildikleri dinen de kabul edilmektedir. Nitekim Kur‘an-ı Kerim‘de: “İnkar edenler
Kur‟an‟ı dinlediklerinde, neredeyse seni gözleriyle yıkıp devireceklerdi.” (Kalem; 68/51-52)
buyurulmaktadır. Hz. Peygamber (s.a.s.): “Göz (nazar) haktır.‖ (Buhari, Tıb, 35) buyurmuş; yüzünde
sarılık gördüğü biri için; ―Bunun için dua edin, çünkü kendisinde nazar var.‖ (Buhari, Tıb, 34) demiştir.
Rasulüllah‘ın (s.a.s.) nazar değmesine karşı Muavvizeteyn (Felak ve Nas) surelerini okuduğu; ashabına da
bunları okumalarını tavsiye ettiği rivayet edilmektedir (Tirmizi, Tıb, 16; İbn Mace, Tıb, 32).
Bunların yanında sihire, büyüye ve nazara karşı birden çok dua okunabilir. Hz. Peygamber (s.a.s.)‘in ayrıca,
torunları Hasan ve Hüseyin‘i nazar ve benzeri olumsuzluklardan korumak için onlara şu duayı okurdu: “Sizi
her türlü şeytan ve zehirli hayvanlardan ve bütün kem gözlerden Allah‟ın eksiksiz kelimelerine
ısmarlarım.” (İbn Mace, Tıb, 36). Yine Peygamberimiz (s.a.s.): ―Kim hoşuna giden bir şey görür de;
‗MaşaAllahu la kuvvete illa billahi‘ (Allah‘ın dilediği olur. Ondan başka kuvvet ve kudret sahibi yoktur)
derse, ona hiçbir şey zarar vermez.‖ (Beyhaki, Şuabu‘l-İman, IV, 90) buyurmuştur.
31. “İsm-i A‟zam” duası diye bir dua var mıdır?
―İsm-i A‘zam‖, Allah‘ın en yüce ismi demektir. Hadislerde Allah‘ın ism-i a‘zamı olarak birden çok isim
zikredilmiştir. Bu isimlerin başında lafza-i celal (Allah); sonra “Rahman, Rahim, Mennan, Ehad, Samed,
Hayy, Kayyum, Bedi‟u‟s-semavati ve‟l-ard, Zu‟l-celali ve‟l-ikram, la ilahe illallah, la ilahe illa ente‖
isim ve zikirleri gelmektedir (Tirmizi, Deavat, 65; İbn Mace, Dua, 9; Darimi, Fedailü‘l-Kur‘an, 14; Ahmed, III, 120; VI, 461; Müslim,
Salatü‘l-müsafirin, 258). Bu rivayetlerde de görüleceği üzere ism-i a‟zam, Yüce Allah‟ın isimlerinden birisidir;
özel bir dua adı değildir. Dolayısıyla böyle bir dua yoktur. Ancak Rasulüllah ism-i a‘zam anılarak
yapılan duaların Allah katında makbul olacağını bildirmiştir. Bunlardan iki rivayet şöyledir:
―Hz. Peygamber (a.s.) bir gün camiye girdi. Bir sahabi namaz kılıyordu. Bu sahabi namazdan sonra şöyle
diyerek dua etmeye başladı: Allah‘ım! Her türlü övgü sana mahsustur. Senden başka ilah yoktur. (Sen),
Mennansın/çok nimet verensin, gökleri ve yeri yokken var edensin, celal ve ikram sahibisin. Ey yaşayan,
diri, canlı, ölümsüz, ezeli ve ebedi olan, zatı ile kaim olan, her şeyin varlığı kendisine bağlı olan, uykusu ve
uyuklaması olmayan, varlıkları yöneten, koruyan ve ihtiyaçlarını üstlenen Allah‘ım! cümleleri ile sana dua
ediyor, senden talepte bulunuyorum. Bu duayı işiten Peygamber (s.a.s.), ‗Bu kimse, Allah‟ın ism-i azam‟ı
ile dua etti ki ism-i azam ile dua edildiğinde Allah bu duayı kabul eder ve bu isimle istenince Allah
verir‟.‖ (Hakim, Dua, I, 504; Ebu Ya‘la, Zikir ve Dua, No:1124; Tirmizi, Deavat, 100; İbn Mace, Dua, 9;
Nesai, Sehv, 58) buyururdu.
―Hz. Peygamber bir adamın; Allah‘ım! Hamd sana mahsustur‘, Senden başka ilah yoktur, sadece sen varsın,
sen Mennansın, gökleri ve yeri yaratansın‘, ‗celal ve ikram sahibisin‘ isim ve niteliklerin ile istiyorum. diye
dua ettiğini duydu ve; bu adam Allah‟tan, O‟nun yüce ismiyle (ism-i azamıyla) istedi. Allah‟a ism-i
azamı ile dua edildiği zaman kabul eder, bu isim ile istenildiği zaman verir.‖ (Hakim, Dua, I, 504; İbn
Mace, Dua, 9) buyurdu.
32. Tevbede hangi dualar okunmalıdır?
Tevbe edecek kimsenin iki rekat namaz kıldıktan sonra Allah‘a hamd, Rasulüne (s.a.s.) salat ve selam
getirdikten sonra tevbe ve istiğfar etmesi, akabinde de salavat ve hamd ile bitirmesi tevbenin adabındandır.
Hz. Peygamber (s.a.s.)‘in, bağışlanması için yaptığı pek çok duadan ikisi şudur:
―Allah‟ım! Ben kendime çok zulmettim. Günahları bağışlayacak ise yalnız sensin. Öyleyse tükenmez
lutfunla beni bağışla, bana merhamet et. Çünkü affı sonsuz, merhameti nihayetsiz olan yalnız sensin.‖
(Buhari, Ezan 149, Deavat 17, Tevhid 9; Müslim, Zikir 13).
―Allah‘ım! Günahlarımı, bilgisizlik yüzünden yaptıklarımı, haddimi aşarak işlediğim kusurlarımı, benden
daha iyi bildiğin bütün suçlarımı bağışla! Allah‘ım! Ciddi ve şaka yollu yaptıklarımı, yanlışlıkla ve bilerek
işlediğim günahlarımı affeyle! Bütün bu kusurların bende bulunduğunu itiraf ederim. Allah‘ım! Şimdiye
kadar yaptığım, bundan sonra yapacağım, gizlediğim ve açığa vurduğum, ölçüsüz bir şekilde işlediğim ve
benden daha iyi bildiğin günahlarımı affeyle! Öne geçiren de sen, geride bırakan da sensin. Senin gücün her
şeye yeter.‖ (Buhari, Deavat, 60).
33. Hafızayı güçlendirmek için özel bir dua var mıdır?
Müslüman her türlü ihtiyaç ve isteği için, gerekli çalışmaları yapıp, sebeplere sarılmanın yanı sıra Allah‘a
dua edip isteğini arz eder. Hafızayı güçlendirmek, unutkanlıktan kurtulmak için de, bilimin öngördüğü zihni
eksersizleri ve benzeri faaliyetleri yaptığı gibi, Allah‘a dua etmekten de geri durmaz. Bu konuda sıhhati
hakkında bazı şüpheler bulunmakla birlikte İbn Abbas‟tan (r.a.) şöyle bir rivayet gelmektedir: ―Hz. Ali
(r.a.) Rasulüllah‟a (s.a.s.) gelerek: „Annem ve babam sana feda olsun! Şu Kur‟an göğsümde durmayıp
gidiyor (unutuyorum). Kendimi onu ezberleyecek güçte göremiyorum. ‗ dedi. Rasulüllah (s.a.s.) ona şu
cevabı verdi: ‗Ey Ebu‟l-Hasan! (Bu meselede) Allah‟ın sana faydalı kılacağı, öğrettiğin takdirde
öğrenen kimsenin de istifade edeceği, öğrendiklerini de göğsünde sabit kılacak kelimeleri öğreteyim
mi? ‗ Hz. Ali (r.a.): ‗Evet, ey Allah‘ın Rasulü, öğret! ‗ dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber şöyle buyurdu:
‗Cuma gecesi gecenin son üçte birinde kalkabilirsen kalk. Çünkü o an (meleklerin de hazır bulunduğu)
meşhud bir andır. O anda yapılan dua makbuldür. Kardeşim Yakup da evlatlarına şöyle söyledi: ―Sizin
için Rabbime istiğfar edeceğim.‖ (Yusuf, 12/98) Eğer o vakitte kalkamazsan gecenin ortasında kalk. Bunda
da muvaffak olamazsan gecenin evvelinde kalk. Dört rekat namaz kıl. Birinci rekatta, Fatiha ile Yasin
suresini, ikinci rekatta Fatiha ile Hamim‘i (Duhan suresi) oku, üçüncü rekatta Fatiha ile Eliflammim
Tenzilü‘l-Kitabi (Secde suresi), dördüncü rekatta Fatiha ile Tebareke‘l-Mufassal‘ı (Mülk Suresi) oku.
Teşehhüdden sonra Allah‘a hamdü sena et. Bana ve diğer Peygamberlere salat oku. Mü‘min erkekler ve
mü‘min kadınlar ve senden önce gelip geçen mü‘min kardeşlerin için bağış dile. Sonra da şu duayı oku:
Allah‘ım! Beni hayatta baki kıldığın müddetçe bana günahları terk ettirerek merhamet eyle. Bana faydası
olmayan şeylere teşebbüsüm sebebiyle bana acı. Seni benden razı kılacak şeylere hüsn-i nazar etmemi nasip
et. Ey göklerin ve yerlerin yaratıcısı olan Yüce Allah‘ım! Ey Allah! Ey Rahman! Celalin hakkı için, yüzün
nuru hakkı için kitabını bana öğrettiğin gibi hıfzına da kalbimi zorla. Seni benden razı kılacak şekilde
okumamı nasip et. Ey göklerin ve yerin Yaratıcısı! Celalin ve yüzün nuru hakkı için kitabınla gözlerimi
nurlandırmanı, onunla dilimi ve kalbimi açmanı, göğsümü ferahlatmanı, bedenimi yıkamanı istiyorum.
Çünkü hakkı bulmakta bana ancak sen yardım edersin, onu bana ancak sen nasip edersin. Her şeye ulaşmada
güç ve kuvvet ancak büyük ve yüce olan Allah‘tandır‖. Ey Ebu‘l-Hasan! Bu söylediğimi üç veya yedi cuma
gecesi yap. Allah‘ın izniyle duan kabul edilecektir. Beni hak üzere gönderen Zat-ı Zülcelal‘e yemin olsun ki,
bu duayı yapan hiçbir mü‘min duasının kabulünden mahrum kalmadı. ‗
İbn Abbas (r.a.) der ki: ‗Allah‘a yemin olsun, Ali (r.a.) beş veya yedi cuma geçtikten sonra tekrar
Rasulüllah‘a (a.s.) gelerek: ‗Ey Allah‘ın Rasulü! Önceleri dört beş ayet ancak öğrenebiliyordum. Kendi
kendime okuyunca onları da unutuyordum. Bugün ise, artık 40 kadar ayet öğrenebiliyorum ve onları kendi
kendime okuyunca Kitabullah sanki gözümün önünde duruyor gibi oluyor. Eskiden hadisi dinliyordum da
arkadan tekrar etmek istediğimde aklımdan çıkıp gidiyordu. Bugün hadis dinleyip sonra istediğimde bir
başkasına ondan tek bir harfi kaçırmadan anlatabiliyorum. ‗ Rasulüllah (a.s.) bu söz üzerine Hz. Ali
(r.a.)‘ye: ‗Ey Ebu‘l-Hasan! Kabe‘nin Rabbine yemin olsun sen müminsin! ‗ dedi.‖ (Tirmizi, Deavat, 115)
34. Çocuğu dünyaya gelen bir kimse ne yapmalı ve nasıl dua etmelidir?
Peygamber Efendimiz (s.a.s.) yeni doğan çocuğun sağ kulağına ezan okunmasını, sol kulağına da kamet
getirilmesini tavsiye etmiş ve bizzat kendisi, torunu Hz. Hasan‘ın sağ kulağına ezan okumuş, sol kulağına
da kamet getirmiştir (Ebu Davud, Edeb, 116; Tirmizi, Edahi, 17). Dolayısıyla, çocuk dünyaya geldiğinde
sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet okunarak isminin verilmesi sünnettir. Bunu babası veya aile
büyüklerinden başka birisi de yapabilir.
Çocuk, dünyaya gelince ilk yapılan muamelelerden bir diğeri de onun için dua etmektir (Bakara,
2/128). Hz. Peygamber (s.a.s.) kendisine getirilen çocuklar için dua etmiş, onlar için hayırlı ve
bereketli bir ömür dilemiştir (Buhari, Akika, 1; Ebu Davud, Edeb, 116).
Şu da ilave edilmelidir ki, çocuk için sadece doğumunun ilk gününde dua etmekle yetinilmemelidir. Hz.
Peygamber (s.a.s.) yetişkin çocuklar için de dua etmiştir (İbn Mace, Tıb, 36)
35. Karınca duası diye bir dua var mıdır?
Halk ararsında Hz. Süleyman döneminde yaşanan bir kuraklık sırasında bir karıncanın yağmur
yağması amacıyla yaptığı dua olarak inanılan ve bu sebeple “karınca duası” denen dua, güvenilir
hadis kaynaklarında yer almamaktadır. Halk arasında yaygın olan bu duanın içeriği, esma-i hüsnadan
bazılarının sıralanması, Allah Teala‘ya yönelik bazı hitaplar ve bereket talebinden ibarettir. İçeriğinde dine
aykırı bir yön bulunmayan söz konusu duayı okumakta sakınca bulunmadığı söylenebilir. Ancak söz konusu
duanın Hz. Peygamber (s.a.s.)‟den rivayet edilen bir hadis olarak anlaşılması ve kazanç temin etmek
maksadı ile kullanılması dinen caiz değildir.
36. Kenzü‟l-arş isminde me‟sur bir dua var mıdır? Bu dua, ne için okunursa onu sağlar mı?
‗Kenzü‘l-arş‘ ismiyle bazı kitaplarda yer verilen dua, birçok ayet ve hadisten devşirilmiş ve edebi bir metne
dönüştürülürken ―Cebrail‘in kanadına yazılı isminin hatırı için‖ gibi sahih kaynaklarda karşılığı ve yeri
olmayan ifadelerle süslenmiştir. Ayrıca ―kim ömründe bir kere bu duayı okursa, Allah‘u Teala onu,
kıyamet gününde yüzü ayın on dördü gibi parlak haşreder. Hatta bütün insanlar onu, bir Peygamber veya
melek sanırlar… Eğer onu hasta olan üzerinde taşırsa iyileşir. Kadın taşırsa kocası ona ikram eder. Cinden,
insten ve şeytandan, sancı ve hastalıklardan emin olur. Kayıp ise ailesine sağ, salim kavuşur vb.‖
gerekçelerle okunan ve arzu edileni temin eden özel bir dua olarak nitelemek de doğru değildir. Zira
sahih kaynaklarda böyle bir bilgi yer almamaktadır. Öte yandan dua, arzu edilene ulaşmanın aracı ise de,
―kim ömründe bir kere bu duayı okursa istediğini elde eder‖ şeklinde özelleştirilen bir dua metni ve böyle
bir anlayış İslami açıdan kabul edilebilir bir yaklaşım değildir. Bununla birlikte dua olarak okunmasında
sakınca yoktur.
37. Cuma hutbesinde cemaatin el açarak dua etmesi, yapılan duaya “amin” demesi caiz midir?
İslam alimleri, gerek cuma hakkındaki hadisleri, gerekse Rasulüllah‘ın (s.a.s.) uygulamasını göz önüne
alarak hutbenin esasını teşkil eden rükünler ile sahih bir hutbede uyulması gereken şartları ve hutbenin
adabını tespit etmişlerdir (Kasani, Bedaiü‘s-sanai, Beyrut 1997, II, 196). Hatip hutbe irad ederken cemaatin
konuşmasının doğru olmadığını ifade eden hadisler vardır (Buhari, Cum‘a, 36; Müslim, Cum‘a, 11;
Muvatta, Cum‘a, 6; Ebu, Davud. Salat, 235; Tirmizi, Salat, 368; Nesai, Cum‘a, 22). Hanefi ve Şafiiler bu
hadislere dayanarak zaruret olmadıkça hutbe esnasında konuşmayı mekruh; Hanbeli ve Malikiler haram
kabul etmişlerdir (Kasani, Bedaiü‘s-sanai, II, 198; Şirbini, Muğni‘l-muhtac, Beyrut 1997, I, 429). Diğer
taraftan yine Rasulüllah‘ın (s.a.s.) uygulamasını göz önüne alan İslam alimleri hutbede müminlere dua
etmenin mendup veya rükun olduğunu söylemişlerdir (Kasani, Bedaiü‘s-sanai, II, 196).
Buna göre, hutbenin dinlenmesi, bu esnada başka işlerle uğraşılmaması, konuşulmaması gerekir. Ancak,
Hz. Peygamber (s.a.s.)‟in ismi anıldığında başkalarını rahatsız etmeden sessizce salavat okunması,
hatibin duasına amin denmesi, konuşma olarak değerlendirilmediğinden, bunların yapılmasında bir
sakınca yoktur (Kasani, Bedaiu‘s-sanai‘, II, 201)
38. İstiğfar duası nedir?
İstiğfar, işlenilen günahlardan ve hatalardan dolayı Allah‘tan af ve mağfiret niyaz etmek demektir. Kur‘an-ı
Kerîm‘de işledikleri kötülüklerden pişman olup tövbe-istiğfarda bulunanlar övülmektedir (Âl-i İmrân, 135).
Kaynaklarda “istiğfar duası” adında özel bir dua yoktur. Ancak içeriği bakımından “istiğfar” anlamı
taşıyan pek çok dua vardır. Hz. Peygamber (s.a.s.)‟in “seyyidü‟l-istiğfâr” (istiğfârın en güzeli) diye
nitelediği dua şöyledir: ―Allah‟ım! Sen benim Rabbimsin! Senden başka hiç bir ilâh yoktur. Beni sen
yarattın. Ben Senin kulunum; gücüm yettiği kadarıyla Senin ahdin ve va‟din üzere bulunuyorum.
Yaptığım fenalıkların şerrinden Sana sığınırım. Üzerimde olan nimetlerini itiraf ederim; günahımı da
itiraf ederim. Beni bağışla; çünkü Senden başka hiçbir kimse günahları bağışlamaz.‖ (Buhârî, Daevât,
2).
Aslında kişinin Rabbine yönelerek içinden geldiği gibi dile getirdiği her türlü bağışlanma duası zaten bir
istiğfardır
DUANIN ÖNEMİ VE ADABI BİTLİS TV
1. Dua nedir?
2. Duanın önemi ayet ve hadisler ışığında nasıl anlaşılmalıdır?
3. Herkes dua etmek zorunda mıdır? Dua etmeyenlerin durumu nasıl olur?
4. Kavli duanın yanında bir de fiili dua olmalıdır. Bu nasıl olur?
5. Hz. Peygamberin hayatında dua nasıl yer almıştır?
6. Dua, kişide psikolojik bakımdan bir rahatlık, huzur ve mutluluk doğurur mu?
7. Allah‘tan başkasına dua edilebilir mi?
8. Dua eden kimselerin duaları her zaman kabul edilir mi?
9. Allahü teâlânın, sevdiği kulunun dua etmesini sevdiği için, duasını geciktirdiği doğru mudur?
10. Kimlerin duası reddedilmez?
11. Duanın kabul edilmesi için şartlar var mıdır?
12. Dua ederken Allah‘tan neler istenir, neler istenmez?
13. Samiyet ve ihlas olmadan dua kabul olur mu?
14. Dua ve zikir sesli mi, yoksa sessiz mi yapılmalıdır?
15. Dua etmek için belli bir zaman ve mekan var mıdır?
16. Dua insanın kaderini değiştirir mi?
17. Duada ellerin durumu nasıl olmalıdır? Duadan sonra elleri yüze sürmenin dayanağı var mıdır?
18. Duaların sonunda söylenen ―Amin‖ sözü ne anlama gelir; bunun dini dayanağı nedir?
19. Yatarak Kur‘an okumak veya dua etmekte bir sakınca var mıdır?
20. Ezan duasının dini hükmü nedir ve nasıl yapılır? Ezan duasını camilerde açıktan okumakta bir
sakınca var mıdır?
21. 444 veya 4444 gibi belli sayıda dua yapma uygulamasının dini bir dayanağı var mıdır?
22. Vefat edenler için 7, 40 ve 52. gün duası var mıdır, dini dayanağı nedir?
23. Ölü için yapılan dua ve istiğfarın ona bir yararı var mıdır?
24. Kişi, yapmış olduğu herhangi bir amelin sevabını ölüye bağışlayabilir mi?
25. Yaptığımız ibadetlerin sevabı hayatta olanlara ve ölmüşlerimize bağışlanabilir mi?
26. Salat-ı münciye, salat-ı tefriciye dualarının dini dayanağı var mıdır?
27. Nazardan nasıl korunulur, nazar duası var mıdır?
28. ―İsm-i A‘zam‖ duası diye bir dua var mıdır?
29. Tevbede hangi dualar okunmalıdır?
30. Hafızayı güçlendirmek için özel bir dua var mıdır?
31. Çocuğu dünyaya gelen bir kimse ne yapmalı ve nasıl dua etmelidir?
32. Karınca duası diye bir dua var mıdır?
33. Cuma hutbesinde cemaatin el açarak dua etmesi, yapılan duaya ―amin‖ demesi caiz midir?
34. İstiğfar duası nedir?