maden - Abdullah Demir

Transkript

MARMARA ÜNİVERSİTESİ
TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ
Önemli Not: Yrd. Doç. Dr. Yavuz GÜL’ün "Madenlerde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği" sunumundan istifade edilmiştir.
Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR
Makine Mühendisliği
EĞİTİMİN İÇERİĞİ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yeraltı ve yerüstü maden işletmeleri
Sondaj ile maden çıkarılan işletmeler
Yerüstü madenlerde çalışmalar
Maden işletmelerinde kullanılan makineler ve
özellikleri
Tozla mücadele
Madenlerde havalandırma
Grizu ve toz patlamaları
Delme, patlatma
Madenlerde göçükler, toprak kayması ve su
baskınları
İlgili mevzuat
TANIMLAR
MADEN: Yerkabuğunun bazı bölgelerinde çeşitli iç ve dış etkenler nedeni
ile oluşan ve ekonomik yönden değer taşıyan mineral bileşimlerine
maden denir.
Bir şeyin maden olabilmesi için gerekli şartlar;
• Ulaşılabilir yer kürede olmalı,
• Clark değeri üzerinde zenginleşmiş olmalı (Yeter miktar ve kalitede
olmalıdır),
• Teknolojik olarak kazanılabilmeli,
• Ekonomik olmalı.
TANIMLAR
Enerji madenleri
Maden
Metal madenleri
Endüstriyel mineraller
Enerji madenleri : Petrol, kömür, doğalgaz vs.
Metal madenleri: Demir, krom, bakır vs. (“+” yükle yüklenebilen
elementlere metal denir.)
Endüstriyel mineraller: Bor tuzları, tuzlar, gübre hammaddeleri (zeolit,
jips vs), metalürji sanayisine dönük endüstriyel mineraller vs.
TANIMLAR
Cevher: Doğrudan doğruya veya bazı işlemler sonucu zenginleştirilerek
endüstride tüketim yeri bulabilen ve ekonomik değeri olan metal esaslı
elementlere dayanması koşuluyla bir veya birkaç mineralden oluşmuş
kayaç. Cevher, metal üretiminin hammaddesidir. Eğer metalik element yoksa
endüstriyel (maden) hammaddesinden bahsedilir.
Madencilik: Yer kabuğunda bulunan maden hammaddelerinin üretilerek
insanoğlunun hizmetine sunma işlemlerinin tümüdür.
Madenci: Maden işleten, maden ocaklarında çalışan ve mesleği madencilik
olan kişidir.
MADEN İŞLETME YÖNTEMLERİ
AÇIK İŞLETME YÖNTEMİ
Açık İşletme (Yerüstü Madenciliği - Açık Ocak): İşletilmesi ekonomik
olarak uygun bulunan maden yataklarının, mostra verenlerinin doğrudan
kazılarak
üretilmesi,
ya
da
üzerini
kaplayan
örtü
tabakasının
(dekapaj/örtü-kazı) alınarak açılması ve sonrasında madenin serbest gök
kubbenin altında üretilmesi şeklinde yapılan işletme yöntemi açık
işletme olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde dünya maden üretiminin
yaklaşık %70'i açık işletmecilik yöntemleriyle yapılmaktadır. Genellikle
basamak yükseklikleri 12-30 m, genişlikleri 15-45 m arasındadır. Genel
şev açıları sağlam kayaçlarda 50-70°, gevşek kayaçlarda 25-50°
arasında olup, 700 m derine kadar inebilmektedirler.
Açık işletme faaliyetlerinde genel planlama
Genel şev açısı ve basamak (Kademe) geometrisi :
a
 : Genel şev açısı
 : Basamak eğim açısı
b
h
h : Basamak yüksekliği
a : Basamak genişliği


c
b : Şev (Eğik yüzey)
KANGAL KÖMÜR AÇIK İŞLETMESİ (05.11.2012)
AÇIK İŞLETME YÖNTEMLERİ
1. İşletilen Cevher ve Kayaçlara göre:
• Sert Kayaç Açık Ocak İşletmeciliği,
• Gevşek Kayaç Açık Ocak İşletmeciliği,
Kayaç nedir?
Kayaç, çeşitli minerallerin veya mineral ve taş
parçacıklarının bir araya gelmesinden ya da bir mineralin
çok sayıda birikmesinden meydana gelen katı birikintilerdir.
SERT KAYAÇ AÇIK OCAK İŞLETMECİLİĞİ
SERT KAYAÇ AÇIK OCAK İŞLETMECİLİĞİ
GEVŞEK KAYAÇ AÇIK OCAK İŞLETMECİLİĞİ
TERS KEPÇE - BACKHOE
EKSKAVATÖR
AÇIK İŞLETME YÖNTEMLERİ
2. İş Makinelerinin Çalışma Sistemine Göre:
• Sürekli çalışan iş makineleri yöntemi
(Döner Kepçeli Ekskavatör, Band Konveyör,
Absetzer-Dökücü)
• Kesikli çalışan iş makineleri
(Kepçeli Ekskavatör, Dragline, Ağır İş Kamyon)
DÖNER KEPÇELİ EKSKAVATÖR
DRAGLAYN (Dragline)
Kangal Kömür İşletmesi: Model 8050 Marion, Kapasite: 53 m3, Bom kolu: 100 m
DRAGLAYN (Dragline)
BIG MUSKIE: En büyük
draglayn, 1969’da devreye
alındı, 94 m bom kolu
uzunluğu; 168 m³
Dragline: Halatlı eskavatör,
çeneli kazıcı, sallama kepçe
AÇIK İŞLETME - TANIMLAR
Dekapaj (Örtü-kazı): Kazılması ve nakliyesi zaruri olan, maden yatağının üzerindeki veya
kontağındaki örtü tabakası.
Atık (Pasa): Değerli madeni almak için kazılarak taşınması gereken değersiz yada maden
özelliği olmayan örtü malzemesidir.
Mostra: Yeryüzünde bir madenin açığa çıkmış ve çıplak göz ile görülen kısmı, yani madenin
yeryüzüne verdiği görüntüdür.
Tüvenan Cevher: Ocaktan doğal halde çıkarılmış ve hiçbir işleme tabi tutulmamış cevherdir.
Tumba sahası / döküm harmanı: Maden artıkları ve pasa malzemenin yığın şeklinde
döküldüğü alana denir.
Çatlak (Kavlak): Ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçalardır,
Ateşleme: Kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasıdır.
Ateşleyici (Barutçu): Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik
belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi tarif eder. (A, B ve C sınıfı yeterlilik belgeleri vardır.
(A) sınıfı piroteknik maddelerin (infilak edici özelliği olmayan; sis bombası, maytap, işaret fişeği),
(B) sınıfı yerüstünde, (C) Sınıfı Yeraltında ve grizulu ocaklarda patlayıcı maddelerin ateşlenmesi
işini yapabilir.)
YERALTI İŞLETME YÖNTEMİ
Yeraltı İşletmesi: Açık işletmeciliğin ekonomik olmadığı durumlarda
yeraltındaki kaynakların ekonomik olarak çıkarılması amacıyla kuyular,
galeriler ve desandreler aracılığıyla cevherleşmeye ulaşarak cevherin
yeraltından kazanılması prensibine dayanan yöntemlerdir. Cevherleşme ve
yan kayacın yapısı ve durumuna göre uygun yöntem belirlenerek
uygulanır.
Yeraltı Maden İşletme ve Hazırlık Faaliyetlerinde Genel Planlama
YERALTI İŞLETME YÖNTEMLERİ
 Uzun ayak
 Diyagonal ayak
 Tavan arınlı ayak
 Yanal ayak
 Travers ayak
 Topuklu ayak
 Arakatlı kazı yöntemi







Ambarlı yöntem
Oda yöntemi
Oda-topuk yöntemi
Serbest arınlı ayak
Blok halinde üretim yöntemi
Blok göçertme yöntemi
Kombine yöntemler
 Arakatlı göçertme yöntemi
AYAK: Yeraltı işletmelerinde maden üretimi yapılan yerdir.
UZUN AYAK YÖNTEMİ
ODA-TOPUK YÖNTEMİ
ARAKATLI KAZI YÖNTEMİ
ARAKATLI GÖÇERTME YÖNTEMİ
KES-DOLDUR ÜRETİM YÖNTEMİ
YERALTI İŞLETMESİ - TANIMLAR
Akrosaj: Dik ve eğimli kuyuların dip ve başlarıyla ara katlardaki manevra
yerleri ile bu yerlerde bulunan düzenler
Galeri : Yeraltında açılan geçit yolu, tünel
Arın (Alın): Galeri ve benzeri yerlerde kazının yapıldığı yüzey
Baca: Maden içerisinden sürülen galeri
Lağım: Taş içerisinde sürülen galeri
Lağım deliği: İçinde patlayıcı madde kullanılarak kazı ve gevşetme
yapmak için sondaj makinesi veya martoperfaratörle silindir şeklinde
açılmış delik.
Desandre: 1) Maden ocaklarında aşağıdan yukarıya, cevher veya kömür
nakli yapmak amacı ile aşağıya doğru meyilli olarak yantaş, cevher veya
kömür içinde sürülen galeri. 2) Maden yatağına ulaşmak için yeryüzünden
başlayarak sürülen meyilli galeri.
Başaşağı: Yan taşta veya damar içerisinde yukarıdan aşağı doğru sürülen
meyilli yollar, Desandre.
Başyukarı: Yan taşta veya damar içerisinde aşağıdan yukarı doğru sürülen
meyilli yol.
Bür: Yerüstüyle bağlantısı olmayan katlar arasında bulunan ve özellikle
maden naklinde kullanılan kuyu—> Kelebe veya iç kuyu.
Kelebe: 1) Kattan kata yan taş, cevher veya kömür içinde aşağıdan
yukarıya doğru dik olarak açılan (sürülen) başyukarı. Kelebe maden,
malzeme ve insan iniş çıkışı için ayrı ayrı sürüldüğü gibi, tek kelebe çok
amaçlı olarak da düzenlenebilir. 2) Dikbaşyukarı. 3) Bür.
Fere: Tahkimatsız kelebe. 2) Bür. 3) Eğimli küçük galeri ve kuyu. Fereler
genellikle graviteyle dolgu malzemesi, taş ve toprak nakliyatında
kullanılır.
Ramble: Yeraltı imalatında oluşan boşlukların pasa veya benzeri
malzeme ile doldurulması veya doldurulan malzemedir.
Topuk: Yeraltı işletmeleriyle açık işletmelerde güvenlik için bırakılan
maden kısımlarıdır. Topuğun görevi; üretim sırasında oluşacak çökmeleri
engellemek, tavanı tutmak ve tabakalar arasındaki oluşum bütünlüğünü
muhafaza etmektir.
Grizu: Metanın havayla karışımı
Alev sızdırmaz (antigrizüto / ex-proof) aygıt: İçine girebilecek grizunun
patlaması halinde, hasara uğramaksızın, alevin sızmasını ve ortamdaki grizu
veya kömür tozunun tutuşmasını ya da patlamasını önleyecek şekilde yapılmış
aygıt
Karakol: Asansör, vinç ve varagel başlarına, diplerine veya galerilere yapılan
özel emniyet bariyeri (engeli).
Varagel: Dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan
ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak
yapılan taşıma yeri
Molet: Kuyularda vinç halatını yönlendiren özel makara
Potkabaç: Kazı işlemini kolaylaştırmak amacıyla alında derinlemesine açılan
boşluk
Rekup: Ana galeriden maden yatağını kesme amacıyla sürülen ikincil galeriler
Röset: Kuyu ve başaşağıların dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan
bağlantı yerleri
Şövelman: Kuyu ağzındaki asansör kulesi
Molet
Varagel
Şövelman
Karakol
Potkabaç çekme
YERALTI İŞLETMESİ - HAZIRLIKLAR
HAZIRLIKLAR
Yer altı madenciliğinde hazırlıklar iki ana
kategoride incelenir.
Büyük Hazırlık: Maden kütlesine ulaşıncaya
kadar yan taşta yapılan hazırlıklardır (kuyu,
kuyu dibi galerileri, kör kuyular, başaşağı ve
başyukarılar, rampalar, ana ve arakat
galerileri).
Küçük Hazırlık: Maden kütlesi içerisinde
üretim amacıyla yapılan hazırlıklardır [üst
taban (tavan) ve alt taban (taban) yolları,
başyukarılar vs.].
KAZI SİSTEMLERİ
1. Delme-Patlatma
2. Elle Kazı
3. Mekanize Kazı
• Yarı Mekanize Kazı
• Tam Mekanize Kazı
DELME - PATLATMA
ELLE KAZI
TAM MEKANİZE KAZI
MEVZUAT
PATLATMA
Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında
Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük;
 Maden ve taş ocaklarıyla tünel yapımında, ancak,
Bakanlığın izin verdiği türden patlayıcı maddeler
kullanılabilir.
 Yeraltındaki patlayıcı madde depoları, bir patlama halinde,
işçilerin çalıştığı yerlere, yollara ve ana havalandırma
yoluna zarar vermeyecek ve işçiler için tehlike
yaratmayacak uzaklıkta olacaktır. Bu depolara, Bakanlıktan
izin alınmadan 150 kilogram dinamit ve 300 adet
kapsülden fazlası konulamaz. Yeraltı deposunda, sıcaklık, 8
dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı olmayacaktır.
 Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir
arada bulundurulamaz ve taşınamaz; ancak, ayrı
bölmelerde bulundurulmak koşuluyla ateşleyicilerin
taşıdıkları sandıklarda bir arada taşınabilirler.
MEVZUAT
PATLATMA
 Beşten çok lağımın aynı zamanda ateşlenmesi, seri halinde,
elektrikle (fitille değil) yapılır. Yanıcı ve parlayıcı gazlar
bulunan, tozların yanması ve patlaması tehlikesi olan
ocaklarda, fitille ateşleme yapılamaz.
 Patlamamış patlayıcı madde artıkları, bir nezaretçinin
sorumluluğu altında, olanak varsa, o lağımı delen usta
tarafından, patlamamış lağım deliğinin en az 30
santimetre yakınında, ona paralel başka bir delik delinip
doldurularak ateşlenir.
 Kömür ocaklarında, lağımlar, yalnızca, elektrikli kapsülle
ateşlenebilir.
MEVZUAT
PATLAYICI MADDE KULLANMA YASAĞI
 Metan detektörleriyle yapılan ölçümlerde %1 veya daha
çok metan bulunan kısımlarda,
 Grizu bulunması muhtemel ve grizu kontrolü yapılamayan
eski ve yeni imalat boşlukları ve çatlakları olan yerlerde,
 Tıkanmış kömür, bür ve siloların açılmasında,
 Kapatılmış yangın barajlarının açılmasında,
patlayıcı madde kullanılması yasaktır.
 Ateşleyici, grizulu ocaklarda, lağım deliklerini doldurmadan
önce, 25 metre yarı çapındaki bir alan içinde ve özellikle
tavandaki boşluklar, çatlaklar ve oyuklarda grizu ölçmesi
yapar. Bu ölçmede, %1 metan tespit edilirse, lağımlar
doldurulamaz.
MADEN İŞYERLERİNDE İSG
C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI TEMMUZ 2011
SORU
78.Yeraltı ocaklarında dinamit ile patlama
yapmadan önce hangi ölçüm
yapılmalıdır?
A.
B.
C.
D.
Metan ölçümü
Hava hızı ölçümü
Karbondioksit ölçümü
Karbonmonoksit ölçümü
MEVZUAT
NAKLİYAT
• Yer altı işletmelerinde nakliyat sistemleri
üretim yöntemi ve cevherleşme durumuna bağlı
olarak değişim gösterebilmektedir.
• Bir kesinlik olmamakla birlikte galerilerde ve
desandrelerde vagon ve bantlı sistemler yaygın
olarak kullanılmaktadır.
• Üretim ayaklarında zincirli konveyörler,
vagonlar ve Yükle – Taşı - Boşalt (YTB)
makinaları görülebilir.
• Kuyularda ise genellikle asansör sistemleri ve
vinçler kullanılmaktadır.
Vagon
Bant Konveyör
Zincirli Konveyör
Eğimin 10°’den az olduğu yerlerde
ve ağır çalışma koşullarında
rahatlıkla uygulanmaktadır.
Kuli-kar (Tabana monteli taşıma sistemi)
Kuli-kar taşıma sistemi, montaj sırasında tüm ayak
ekipmanlarının taşınması ve üretim sırasında da malzeme
ve insan nakliyatı için kullanılmaktadır.
Yükle – Taşı - Boşalt (YTB)
MEVZUAT
NAKLİYAT
Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel
Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Önlemlerine İlişkin Tüzük;
 Taşıt yolları yeterli boyutlarda, uygun eğimde, düzgün
kesitli ve olanakların elverdiği ölçüde düz doğrultulu
yapılır. Mekanik manevra ve özel taşıma düzeni
dışında, demiryollarında, eğim, % 0.5'i geçemez.
 Bir yolda birden çok demiryolu varsa, araçlar
arasında, en az 60 cm’lik serbest bir aralık bulunması
zorunludur.
 Nakliyatın
gerçekleştirildiği
yollarda,
galeri
tabanından 180 cm yüksekliğe kadar, araçlarla galeri
yan duvarlarından birisi arasında en az 60 cm yaya
yolu bırakılmalıdır.
MEVZUAT
NAKLİYAT
 Konveyörler, altlarında, üstlerinde ve her iki
yanlarında uygun, serbest bir alan kalacak ve
tahkimata sürtünmeyecek taşıyıcı araçla yan
duvarlardan biri arasında en az 60 cm genişlikte, her
türlü engelden arınmış bir geçit bırakılacak biçimde
yerleştirilir.
 Konveyörler, düğmeciye işaret vermek üzere
işaretleşme araçlarıyla veya konveyörleri herhangi bir
noktada durdurulabilecek bir düzenle donatılır.
MEVZUAT
NAKLİYAT
 Otomatik hız ayarlayıcısı bulunan çıkarma
sistemleriyle
yapılacak
insan
taşımalarında,
kafeslerin hızı, saniyede 12 metreyi, otomatik hız
ayarlayıcısı bulunmayan, ancak, kafesin kuyu başına
yaklaştığını bildiren sesli işaret düzeni ve uzaklık
göstergesi bulunan makinalarda ise, 6 metreyi
geçemez.
 İnsan taşımasında kullanılan kovaların hızı, saniyede
1,5 metreyi geçemez (özellikle Kuyu açma
operasyonları).
MEVZUAT
NAKLİYAT
 İşçilerin gidiş gelişlerine izin verilen ve eğimleri 25-45
derece arasında olan yollarda, tabana basamaklar yapılır
veya merdivenler kurulur.
 Basamaklar ve merdivenler boyunca, korkuluk olarak
kullanılmak üzere, uygun malzemeden yapılmış, sağlam bir
tutanak bulundurulur.
 Eğim 45 dereceyi geçtiği takdirde, merdiven, ayrıca, en az
25 metrede bir dinlenme sahanlığı yapılması zorunludur.
 Eğim 70 dereceyi geçerse, dinlenme sahanlıkları arası en
çok 10 metredir.
TAHKİMAT
Yer altı madenciliğinin en önemli unsurlarından birisi de TAHKİMAT
sistemidir.
Tahkimat sistemi hazırlıkların ve üretimin aksamadan sürdürülebilmesi
için tavan kayaçların göçmesini engelleyebilmek amacıyla uygulanan
destek sistemleridir.
Uygulandığı yere ve uygulama amacına göre çeşitlilikler arz etmektedir.
Galeri Tahkimatı (Çelik)
Desandre Tahkimatı (Ahşap)
Ayak Tahkimatı (Ahşap)
Domuz Damı
Yürüyen Tahkimat
MEVZUAT
TAHKİMAT
 Bütün yeraltı işlerinde, taş, toprak, kömür, cevher vb.
maddelerin kayma ve düşmelerini önlemek üzere, uygun ve
yeterli tahkimat yapılır.
 Bu sırada, yıkılma ve düşme tehlikesi bulunan askıdaki
bütün maddeler düşürülür veya tahkimatla düşmeleri
önlenir. Tavanlarda ve yanlarda boşluklar varsa, bunlar
sıkıca doldurulur ve sıkıştırılır.
 Bu tahkimat, fenni nezaretçilerin, işin özelliğine göre
belirleyeceği teknik esasları kapsayan yönergeye uygun
olarak yapılacaktır.
 Tahkimatın sökülmesi, güvenlik kurallarına uygun
yöntemlerle, uygun araç ve gereç kullanılarak, nezaretçinin
görevlendirdiği bir ustanın sorumluluğu altında, güvenli bir
uzaklıkta ve yerde yapılır.
MEVZUAT
TAHKİMAT
 İşveren, tahkimat için yeterli ve uygun malzemeyi
sağlamaktan, daimi nezaretçi, bu malzemeyi işyerlerinde
gerektiğinde kolaylıkla yararlanılabilecek biçimde sürekli
olarak hazır bulundurmaktan sorumludurlar.
 Nezaretçiler, çalışılan yerin güvenilir şekilde tahkimini,
gereğinde derhal onarımını, değiştirilmesini veya
takviyesini sağlayacak önlemleri alırlar.
 Nezaretçiler ve ilgili işçiler, sık sık ve özellikle uzunca bir
duraklamadan sonraki işe başlamalarda, çalışılan yerin
tavanını ve tahkimatını muayene ederler.
SONDAJLA MADEN ÇIKARTILAN İŞLETMELER
Çözelti Madenciliği
Çözelti madenciliği tuz, trona, kükürt ve bazı
kaolinler gibi endüstriyel hammaddeler için
üretim yöntemi olup, literatürde son 60 yıldır
devamlı artarak kullanılmış ve geliştirilmiştir.
Daha doğru olarak
çözelti madenciliği
prosesinin
tanımı
"Sondaj
kuyuları
madenciliği" olarak ifade edilebilir.
Sondaj kuyuları ile çözelti madenciliği üretim
prosesi, yeraltı mekanik madenciliğe alternatif
bir yöntem olarak geliştirilmiştir. Çünkü,
mekanik madencilik oldukça pahalı bir
yöntemdir.
• Yöntem, temelde, yeryüzünden açılan bir sondaj kuyusu ile
cevher yatağına ulaşarak, cevher karakteristiğine uygun bir
çözücü yardımıyla liçleme yapılması ve cevherin çözelti
halinde yeryüzüne pompalanması esasına dayanmaktadır.
• Çözelti madenciliği prosesinde yer altındaki hammadde
yatağına kadar sondaj kuyuları açılır. Bu kuyulara casing
(koruma boruları) ve iç boru yerleştirilir. Koruma boruları ile
iç boru arasından veya sulu bir seviyeden (yeraltı su seviyesi
altından) hammaddeye tatlı su verilir ve hammaddenin
çözülmesi sağlanır.
• Hammadde çözeltisi iç borudan pompalarla yeryüzüne taşınır.
Bu işlem yatakta bir kuyudan veya daha fazla sondaj
kuyusunun birbirleri ile yönlü ve seri olarak irtibatlandırılması
ile üretim yapılabilir.
ETİ SODA A.Ş.’ye ait Trona Madeninde (Ankara-Beypazarı) Çözelti Madenciliği
Uygulamaları yapılmaktadır.
Trona (Soda): Doğal soda külünün yaklaşık %52'si cam sanayinde, yaklaşık %25' i
kimya sanayinde ve yaklaşık %11'lik bir kısmı da sabun ve deterjan sanayinde
kullanılmaktadır.
CEVHER HAZIRLAMA VE ZENGİNLEŞTİRME
Cevher Hazırlama: Bir cevherdeki çeşitli mineralleri,
endüstrinin gereksinimine en uygun hammadde haline
getirmek ve ekonomik değer taşıyanları taşımayanlardan
ayırmak için yapılan işlemlerin tümüne cevher hazırlama
adı verilmektedir.
Cevher Hazırlama
• Kırma – Eleme
• Öğütme
• Triyaj (elle ayıklama)
Cevher Zenginleştirme
• Flotasyon
• Sallantılı Masa
• Jig
• Manyetik Ayırma
• Ağır Ortam
vs.
Cevher Hazırlama / Kırma-Eleme
Cevher Hazırlama / Öğütme
Cevher Hazırlama / Triyaj
Cevher Zenginleştirme / Flotasyon
Cevher Zenginleştirme / Sallantılı Masa
Cevher Zenginleştirme / Jig
Cevher Zenginleştirme / Manyetik Ayırma
Cevher Zenginleştirme / Ağır Ortam Ayırma
Sınıflandırıcı (Hidrosiklon)
GİRİŞ
Madencilik sektörü, doğası gereği içerdiği riskler
nedeniyle özellik arz eden, bilgi, deneyim, uzmanlık ve
sürekli denetim gerektiren en ağır ve tehlikeli
sektörlerin başında gelmektedir.
2011 yılı istatistiklerine göre ülkemizde kömür
madenciliği yapan 740 işletme, metal cevheri
madenciliği yapan 939 işletme ve 4459 diğer madencilik
ve taş ocakçılığı yapan işletme mevcuttur. Bu işletmeler,
toplam 131051 kişi istihdam etmektedir.
Emek yoğun çalışılan madencilik sektöründe iş kazası
ve meslek hastalıklarıyla karşılaşma olasılığı diğer iş
kollarına oranla daha yüksektir.
TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA İSG
C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI MAYIS 2012
SORU
6. Türkiye’de tespit edilen meslek hastalıkları için
doğru olan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A. Meslek hastalığı kesin tanısı işyeri hekimi
tarafından konulmaktadır.
B. Her ilde meslek hastalıkları hastanesi
bulunmaktadır.
C. En çok mesleki genitoüriner sistem hastalıkları
görülmektedir.
D. Meslek hastalığı sayısı beklenenden azdır.
2011 yılı SSK verilerine göre;
İş kazalarının %14,97’si,
Meslek hastalığı vakalarının %61,69’u,
Sürekli iş göremezlik vakalarının %7,08′i,
Ölüm vakalarının ise%6,95′i
madencilik sektöründe meydana
gelmiştir.
ÖZET
MADENCİLİKTE - İSG
• Açık İşletmelerde, basamak
genişliği üretim makinelerinin
ve taşıma araçlarının güvenli
çalışacağı genişlikte olmalı
• Basamak yüksekliği; kazının, el
ile yapıldığı işletmelerde 3
m’yi, makinelerle yapıldığı
işletmelerde makinenin bom
yüksekliğini geçmemeli,
Kör alan
Operatörü için kör alan: Bunlar
tamamen yok edilemeyeceğinden
binmeden etrafını kontrol etmesi ve
hareket etmeden önce korna çalması
gerekir…
•
•
•
•
Uygun görüldüğünde,
Asıl işe başlamadan önce,
Patlama sonrası,
Vardiya değişiminde Zemin
incelenmelidir.
Döküm sahalarında ki şev
kenarlarında
araçların
şevden kayma tehlikesine
karşı en az 2 m genişlikte
ve 50 cm yükseklikte
toprak setler bırakılmalıdır.
Şev yanı tampon bölge;
 iş
makinesi
kullanıcısına
şevin
nerede
başladığını
işaret eder;
 iş makinesinin tampon
bölge sayesinde şev
aynasına
fazla
yaklaşması önlenir.
Döküm sahasında kamyonların yapacağı manevraları yönlendirmek için bir işaretçi bulunmalıdır.
İşaretçi, kendisi tehlike düşmeyecek şekilde, bulunduğu yerden bütün manevraları görebilmelidir.
İşaretçi ve operatörlerin karşılıklı anlaşabilmesi için kodlanmış el işaretleri kullanılmalıdır
(Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Ek IX).
• Basamak şev açısı sağlam
arazide 60, çöküntülü ve
çürük arazide, kum, çakıl
ve
dere
tortularının
olduğu yerlerde 45,
kaygan ve sulu arazilerde
30’den fazla olmamalı
• Basamaklar dik olmamalı,
kesinlikle dik basamak
altında
işçi
çalıştırılmamalı
• Basamak
diplerinde
işçi
bulunmamalı, patlayıcı madde
ve sandıkları konmamalı
• Kazı ya da lağımlarla oyularak,
kademe alınlarının askıya
alınması ve göçertilmesi (ters
ıskarpa yapılması) önlenmeli
• Lağım atımlarından, kar ve yağmur
gibi doğal olaylardan sonra kademe
yüzeylerinde
deneyimli
işçiler
tarafından çatlak sökümü yapılmalı
• Yüksekliği 5 m ve eğimi 30’den çok
olan şevlerde, çatlak sökümü vb.
çalışmalarda işçilere emniyet kemeri
ile baret, emniyet ayakkabısı vb. gibi
kişisel koruyucular kullandırılmalı.
Yukardan taş düşmesi ihtimali olan yerlere gerekli
ikaz levhaları asılmalıdır
Ocak içinde biriken sular drene edilmelidir.
Toza kaşı sulama yapılmalı ve maske kullanılmalıdır.
Gürültülü ortamlarda kulaklık
kullanımı sağlanmalıdır.
Görevlilerden başkası ocağa
girmemeli, bunun için işletme
sahası içinde uygun yerlere
UYARI LEVHALARI konmalı,
işletme personeli dışındaki
kişilerin geçit yolu, ocak sınırı
TEL
ÇİT
ile
emniyete
alınmalı, yetkililerden başka
kişilerin izin almadan işletme
sahasına ve işyerine girmesine
izin verilmemelidir.
Mevzuat
MEVZUAT
TEKNİK (FENNİ) VE DAİMİ NEZARETÇİ
 Teknik Nezaretçi: İşletmelerdeki faaliyetlerin teknik ve emniyet
yönünden nezaretini yapan, Kanunun 29 uncu maddesi gereği
faaliyet bilgi formunun hazırlanmasından sorumlu ve yetkili
maden mühendisi.
 Teknik nezaretçi, sorumluluk alanı Genel Müdürlükçe onaylanmış
ruhsat sahasının her yerinde görevi ile ilgili inceleme yapmak ve
gerekli her türlü bilgiyi alma ve Kanun kapsamında gerekli
önlemlerin aldırılması yetkisine sahiptir.
 Daimi nezaretçi: İşletmede daimi olarak istihdam edilen maden
mühendisidir.
 Daimi nezaretçi, üretim yerindeki günlük faaliyetleri planlar ve
yürütülmesini sağlar, can ve mal emniyeti yönünden tehlikeli bir
durumun varlığı söz konusu olduğu zaman gerekli tedbirlerin
alınmasına nezaret eder,
 Nezaretçi: Fenni nezaretçi tarafından gerekli görülen işleri
yürütmek veya bunları gözetim altında bulundurmak üzere yazılı
olarak görevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en
az ilkokul mezunu kişidir
MEVZUAT
GÜVENLİK BAŞMÜHENDİSLİĞİ, MÜHENDİSLİĞİ VE NEZARETÇİSİ
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde
Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ;
 İşçi sağlığı ve iş güvenliği konularında inceleme ve
denetimleri yapmak, sonuçlarına göre gerekli önlemleri
almak ve önerilerde bulunmak üzere, işveren tarafından, 300
den az işçi çalıştırılan her ocağa bir güvenlik nezaretçisi,
300 den çok işçi çalıştırılan her ocağa bir güvenlik
mühendisi atanır. Birden çok güvenlik mühendisi bulunan
işletmelerde, ayrıca, bu güvenlik mühendislerinin bağlı
bulunacağı bir güvenlik başmühendisliği kurulur.
 Güvenlik başmühendis ve mühendislerine güvenlik işleri
dışında görev verilemez. Bunların maden yüksek mühendisi
veya mühendisi olmaları, güvenlik başmühendisinin en az 3,
güvenlik mühendisinin ve nezaretçinin en az 2 şer yıllık ocak
çalışmalarının bulunması ya da bu süre kadar güvenlikle ilgili
bir görev yapmış olmaları zorunludur.
MEVZUAT
İKİ AYRI YOL - KUYULAR
 Hazırlık devresi dışında, yeraltı çalışmalarının yapıldığı
yerler, en az iki ayrı yolla yerüstüne bağlanır. Bu yollar
arasındaki topuk, 30 metreden aşağı olamaz; yolların
ağızları aynı çatı altında bulundurulamaz.
 Bağlantı yolları birbirine yakın iki kuyudan oluşan
ocaklarda, kuyular arasında, başkaca güvenli bir yol
bulunmadığı takdirde, kuyuların en derin katında
bağlantı kurulur. Derinliği 50 metreden az olan
kuyularda, işçilerin çıkabileceği, sağlam ve bakımlı bir
merdiven bulunması zorunludur. Kuyu merdivenlerinin
basamak aralıkları 30 santimetreden, eğimleri 80
dereceden, dinlenme sahanlıkları arası 10 metreden çok
olmayacaktır.
MEVZUAT
SAĞLIK VE GÜVENLİK DÖKÜMANI
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği ;
 İşveren, işçilerin işyerinde maruz kalabilecekleri
risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi ve
çalışma yerlerinin ve ekipmanın güvenli şekilde
düzenlenmesi, kullanılması ve bakımının yapılması
hususlarının yer aldığı “sağlık ve güvenlik
dokümanı” hazırlanmasını ve güncellenmesini
sağlayacaktır.
 Sağlık ve güvenlik dokümanı çalışmaya
başlanılmadan önce hazırlanacak ve işyerinde
önemli değişiklikler veya ilave yapıldığında tekrar
gözden geçirilecektir.
MEVZUAT
KURTARMA İSTASYONU
 Maden ocaklarında, bir kurtarma istasyonu kurulması
zorunludur. Ancak, yarıçapı en çok 50 kilometre olan
alan içinde bulunan maden işletmeleri, merkezi bir yerde,
ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler.
 Ocaklarda çalışan işçilerin, 10 kişiden az olmamak üzere,
en
az
%3’ü,
gerektiğinde
kurtarma
işinde
görevlendirilmek üzere, önceden eğitilir. Bunlardan,
kurtarma istasyonunda görevlendirilmeyenler, normal
işlerine devam ederler.
 Ocakta çalışan işçilerin, 3 kişiden az olmamak üzere, en
az %5'i ilk yardım kurslarında yetiştirilir.
 Kurtarma istasyonunda ve ocaklardaki kurtarma ekibinde
bulunanların sayıları, adları, adresleri ve çalıştıkları
vardiyaları gösteren listeler, kurtarma istasyonlarında
bulundurulur.
MEVZUAT
HAVALANDIRMA
 Yeraltı işletmelerinde işçilerin çalıştığı bütün bölümlerde
yeterli havalandırma yapılmalı,
 Havalandırma sistemine bağlı makineler, yedek enerji
kaynağına bağlanmalı,
 İnsan ve malzeme taşımasında kullanılan kuyularda,
lağımlarda, ana nefeslik yollarında, eğimli ve düz
yollarda, hava hızı saniyede 8 metreyi geçemez.
 Ocak havasında; oksijen %19'dan az, metan %2'den
fazla, karbondioksit %0,5'den fazla, karbon monoksit
%0,005 (50 ppm) den fazla ise ve diğer tehlikeli gazlar var
ise çalışma yapılmamalıdır.
 Tehlikeli gazlar için erken uyarı sistemi bulunmalıdır.
MEVZUAT
GRİZU
Yeraltı çalışmalarında patlayıcı ortam oluşması riski
yaratacak miktarda metan gazı çıkma ihtimalinin
olduğu yerler grizulu kabul edilir.
Metan (CH4): Metan renksiz ve kokusuz bir gaz olup,
yoğunluğu 0.716 kg/m3’tür. Havaya göre daha hafif
olduğu için tavanda toplanır. Zehirli değildir ancak
oksijen azlığı nedeniyle boğucudur. Esas tehlikesi yanıcı
ve patlayıcı olmasıdır. Metan gazının hava ile karışımı
hacim olarak %0-5 ve %14-28 arasında yanma, %5-14
arasında patlama özelliği gösterir. En şiddetli patlama
havadaki metan gazı oranı %9-9,5 iken olur.
MEVZUAT
GRİZU TEHLİKESİNE KARŞI:
Grizulu ve Yangına Elverişli Ocaklarda Alınması Gerekli
Önlemler Hakkında Yönetmelik;
 Ocağın bütün kısımlarında, her gün, her vardiyada,
fenni nezaretçi veya yetiştirilmiş, yetkili kimseler
tarafından, emniyet lambası veya metan
dedektörü ile grizu ölçümleri yapılır. Ölçüm
sonuçları noter tasdikli deftere kaydedilir.
 Bacalar, grizu bulunabilecek eski çalışma yerlerinde
veya ani grizu boşalabilecek yönlerde devam
ettirildiği takdirde, ilk önce, yukarıdaki maddede
sözü edilen kimselerin gözetiminde en az 25 metre
boyunda kontrol sondajları yapılır.
 Erken uyarı sistemi kurulur, Tüm işçiler, çalışma
süresince yanlarında karbon monoksit maskesi
bulundurur.
MEVZUAT
GRİZU TEHLİKESİNE KARŞI:
 Bütün grizulu ocaklarda, her biri tek başına ocağın
havalandırılmasını sağlayacak güçte, birinin
herhangi bir nedenle durması durumunda, diğeri
otomatik
devreye
girecek
durumda,
iki
havalandırma grubu bulunmalıdır.
 Ocak havasında %2’den fazla metan saptanan
ocaklarda veya ocak kısımlarında, işçilerin
kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında
çalışma yapmak yasaktır.
 Metan oranının %2 aştığını ilk gören, bacadaki
çalışmayı durdurur. Havada %1’den fazla metan
saptandığında, bu oran, %1’in altına düşünceye
kadar, ölçümler aralıksız sürdürülür.
 Tüm elektrik ve aydınlatma tesisatında antigrizu
cihaz ve aygıtlar kullanılır.
MEVZUAT
KÖMÜR TOZU
 Yanıcı toz birikimini azaltacak, nötralize ederek
(yanma özelliğini yok etme) veya bağlayarak (su ve
benzeri maddelerde tozu tutma) uzaklaştırılmasını
sağlayacak önlemler alınmalıdır.
 Ocak içerisindeki kömür tozu kaynakları; Kömür
Tozlarının toplanması ve ıslatılması, taş tozu
kullanarak yanmaz madde miktarının artırılması, toz
ve sulu sistemler kullanılması ile yok edilmelidir.
 Kömür tozunun oluştuğu yerlere, toz toplayıcılar
monte edilerek toz kaynağından emilmelidir.
Ek bilgi: İnert (durağan-demiroksit) tozlar, fibrojenik tozlar (pnömokonyoz-kuvars tozu),
toksik tozlar (zehirli-kurşun), kanserojenik tozlar (asbest), alerjik tozlar (un ve kereste)… vb.
MEVZUAT
SU KONTROLÜ
 Fenni nezaretçi, eski çalışma yerlerini ocak içinde
veya çevresinde su bulunması muhtemel
tabakaları, faylar ve su kaynakları gibi doğal ve
arızi (geçici) su birikintilerinin durumunu genişliği
ve derinliğiyle ilgili bütün bilgileri, ayrıntılı olarak
toplamak ve yıllık imalat haritalarına işlemek
zorundadır.
 Çalışılmakta
olan
yerler
yakınında,
su
birikmelerinden, eski çalışma yerleri ve sularda
zararlı gazların bulunduğundan kuşkulanılıyorsa, bu
gibi yerlerde, uzunlukları 25 metreden aşağı
olmamak üzere, alın yönünde, kontrol sondajı
yapılır.
İLGİLİ MEVZUAT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
3213 sayılı Maden Kanunu
Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği
Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük
Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde
Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük
Grizulu ve Yangına Elverişli Ocaklarda Alınması Gerekli Önlemler Hakkında Yönetmelik
Grizulu Ocaklarda Elektrik Enerjisi Kullanılması Hakkında Yönetmelik
Deniz, Göl veya Nehir Altında Bulunan Madenlerdeki Çalışmalar Hakkında Yönetmelik
Yeraltı Maden İşletmelerinde Elektrikli Lokomotiflerin Kullanılması Hakkında
Yönetmelik
Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle İlgili
Yönetmelik
Alev Sızdırmazlık Test İstasyonu Yönetmeliği
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddeler Tüzüğü
Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesinin Verilmesi Esas ve Usullerinin
Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik
Patlayıcı Maddelerin Yok Edilme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik
Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcı Maddelerin Belgelendirilmesi, Piyasaya Arzı ve
Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik – (CE Uygunluk İşareti ile ilgili) – (Askeri amaçlı
barut ve patlayıcı maddeler ile piroteknik maddeler hariç)
Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik
C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI ARALIK 2010
SORU
55. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A. Tehlikeli alanlar açıkça görülebilir şekilde
işaretlenmelidir.
B. Havasında %2’den fazla metan bulunan yerlerde
çalışma yapılabilir.
C. Yeraltı işletmeleri birbirinden bağımsız en az iki
yolla yer üstüne bağlanmalıdır.
D. Patlayıcı maddelerin kullanımı ancak bu konuda
eğitilmiş kişilerce yapılır.
SORU
64. Bir tünelin içinden hava geçmektedir. Tünel yan
kayaçlarının sıcaklığı içinden geçen havanın
sıcaklığından fazla ise, aşağıdakilerden hangisi
kayaçtan havaya akan ısı miktarını etkilemez?
A. Barometrik basınç
B. Tünelin iç yüzey alanı
C. Akan havanın sıcaklığı
D. Kayacın ısı transfer katsayısı
SORU
76. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Belli yoğunluğa ulaşan karbonmonoksit
patlamaya neden olabilir.
B. Belli yoğunluğa ulaşan sülfürdioksit (S2O)
patlamaya neden olabilir.
C. Grizu patlamaları ve yangınlar benzer gazların
oluşmasına neden olur.
D. Havalandırma ile yeraltında biriken tozlar ve
gazlar ocak dışına süpürülür.
SORU
A. Ortamda % 19,5 oranında oksijen varsa çalışmaya
devam edilebilir.
B. Çalışılan ortamda patlama riski var ise metan gazı
ölçümü yapılmalıdır.
C. Maden işletmelerinde çalışma ortamında yüzde bir
(% 1) karbondioksit gazı bulunduğunda çalışmaya
devam edilebilir.
D. Ortamda kokmuş yumurta kokusu hissedildiğinde
Hidrojen Sülfür (H2S) ölçümü yapılmalıdır.
KİMYASAL RİSK ETMENLERİ/MİİSG
SORU
83. Pnömokonyozis'e (Toza bağlı mesleki akciğer
hastalığına) neden olan ve akciğerlerde kalabilen
toz tane büyüklüğü aralığı kaç mikrondur?
A.
B.
C.
D.
0 -150
0 -1
0–5
10 -100
KİMYASAL RİSK ETMENLERİ
SORU
84. Solunum açısından aşağıdaki tozlardan en
az tehlikelisi hangisidir?
A. Kuvars tozu
B. Mermer tozu
C. Kömür tozu
D. Deniz kumu tozu
SORU
80. Maden ocaklarında bir kurtarma istasyonu
kurulması zorunludur. Ancak belli bir alan içinde
bulunan maden işletmeleri, merkezi bir yerde,
ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler. Yarı
çapı en çok kaç kilometre içinde olan işletmeler
ortak kurtarma istasyonu kurabilirler?
A. 50 km
B. 40 km
C. 30 km
D. 20 km
SORU
A. Taş tozu serpme işlemi patlamaların oluşmasına
mani olabilir.
B. Kömür tozu patlayıcı gaz olmadan da patlamaya
neden olabilir.
C. Metan gazının varlığı, kömür tozunun
patlayabilir sınır değerini aşağı çekebilir.
D. Taş tozu barajları kömür tozu patlamasının
yayılmasını önlemede etkin değildir.
SORU
82. Aşağıdakilerden hangisi toz oluşumunu
arttıran etkenlerden biri değildir?
A. Yüksek hava hızı
B. Ocakta sulu toz bastırıcıların kullanılmaması
C. Yeraltı üretiminde mekanizasyonun artması
D. Ocakta göçertmeli maden işletme yöntemi
uygulanması
KİMYASAL RİSK ETMENLERİ/MİİSG
SORU
91. Solunum açısından insan sağlığına en
zararlı toz cinsi aşağıdakilerden hangisidir?
A. Kömür tozu
B. Mermer tozu
C. Talk tozu
D. Kuvars tozu
KİMYASAL RİSK
ETMENLERİ/FRE/MİİSG
SORU
92. Aşağıdakilerden hangisi solunum yoluyla
akciğerlere giren tozların verdiği zarar
derecesini belirleyen bir faktör değildir?
A.
B.
C.
D.
Toz tane boyutu
Toza karşı kişisel duyarlılık
Tozu oluşturan kayacın özgül ağırlığı
Tozu oluşturan kayacın petrografik içeriği
SORU
30. Aşağıdaki yönetmeliklerden hangisinde sağlık ve güvenlik
dokümanı hazırlanırken işçilerin işyerinde maruz
kalabilecekleri risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesini
yapmak bir işveren yükümlülüğü olarak ifade edilmiştir?
A. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında
Yönetmelik
B. Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması
Hakkında Yönetmelik
C. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik
Şartları Yönetmeliği
D. Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik
KİMYASAL RİSK ETMENLERİ/ÇALIŞMA ORTAMI
GÖZETİMİ
SORU
76. Türkiye’de standart olarak kabul edilen
“Toz Ölçer” hangi esasa dayanmaktadır?
A.
B.
C.
D.
Elektrostatik çökeltici
Termal çökeltici esaslı
Gravimetrik esaslı
Optik esaslı
SORU
84. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık
ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre yeraltı
ve yerüstü maden işyerlerinde işveren
aşağıdakilerden hangisinin hazırlanmasını ve
güncellenmesini sağlayacaktır?
A.
B.
C.
D.
Maden İşletmesi Sağlık ve Güvenlik Raporu
Çevresel Etki Değerlendirme Raporu
Sağlık ve Güvenlik Dokümanı
Sağlık ve Güvenlik Planı
SORU
85. Kömür ocağında bir ayakta (kömür üretilen
yer) çalışmalar sırasında devamlı olarak 2,4
gram/dakika toz oluşmaktadır. Dönüş
havzasında toz oranının 5 mg/m3’ü geçmemesi
için ayağı ne kadar temiz hava gönderilmelidir?
A.
B.
C.
D.
8,00 m3/saniye
8,75 m3/saniye
6,25 m3/saniye
10,50 m3/saniye
SORU
86. 4857 sayılı İş Kanunu’nun uygulanması
bakımından aşağıdakilerden hangisi
yeraltı ve yerüstü maden işleri
kapsamında değildir?
A.
B.
C.
D.
Madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması
Çıkarılan madenlerin satışa hazırlanması
Madenlerin yeraltından çıkarılması
Çıkarılan madenlerin işlenmesi
ELEKTRİKLE ÇALIŞMALARDA İSG
C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI EKİM 2012
SORU
38. Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu
yerlerle bu maddelerin yakınındaki yerlerde,
statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine
karşı aşağıdaki önlemlerden ya da
yöntemlerden hangisi uygulanmaz?
A.
B.
C.
D.
Nemlendirme
Topraklama
İyonizasyon
Yalıtkan ayakkabı
SORU
81. Aşağıdakilerden hangisi, Maden ve Taşocakları
İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Tozla Mücadeleyle
İlgili Yönetmelik’te belirtilen “tozsuz işler” tanımını
ifade etmektedir?
A.
B.
C.
D.
Ortam havası eşik sınır değeri (ESD) 0,5 mg/m3 olan işler
Ortam havası eşik sınır değeri (ESD) 0 mg/m3 olan işler
SORU
82.Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmeleri ile
Bunların Yerüstü Tesislerinde Uygulanacak
Asgari Genel Hükümler’e göre aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A. Acil çıkış kapıları içeriye doğru açılacaktır.
B. Acil çıkış kapıları, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca
açabilecekleri şekilde olacaktır.
C. Acil çıkış yolları ve kapılarının sayısı, boyutları ve yerleri yapılan
işin niteliğine, işyerinin büyüklüğüne ve çalışanların sayısına
uygun olacaktır.
D. Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir
alanı veya toplanma noktasına veya tahliye noktasına açılacak
ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmayacaktır.
SORU
83.Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde
Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne
göre aşağıdakilerden hangisi işverenlerin
yükümlülüklerinden değildir?
A. Düzenli aralıklarla gerekli güvenlik tatbikatı yapılacaktır.
B. İşçilerin işe girişlerinde ve işin devamı süresince periyodik
olarak sağlık gözetimleri yapılacaktır.
C. Aynı işyerinde birden çok işletmeye ait işçilerin bulunması
durumunda, işverenlerden sadece biri sorumludur.
D. İşveren, bir tehlike anında işçilerin çalışma yerlerini en kısa
zamanda ve güvenli bir şekilde terk edebilmeleri için uygun
kaçış ve kurtarma araçlarını sağlayacak ve kullanıma hazır
bulunduracaktır.
KİMYASAL RİSK ETMENLERİ
SORU
91.Aşağıdakilerden hangisi İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü’ne göre, tozlarla ortaya
çıkabilecek meslek hastalıklarına karşı
alınacak özel tedbirlerden değildir?
A. İşyeri havasındaki toz miktarı, belirtilen miktarı
geçmeyecektir.
B. Toz çıkaran işlerde, işyeri tabanı, işin özelliğine ve teknik
imkanlara göre, ıslak bulundurulacak, delme işlerinde, toz
çıkmasını önlemek için, yaş metotlar uygulanmayacaktır.
C. Toz çıkaran işler, teknik imkânlara göre, kapalı sistemde
yapılacak veya bu işler, diğerlerinden tecrit edilecektir.
D. Toz çıkaran işlerde çalışan işçilere, işin özelliğine ve tozun
niteliğine göre uygun kişisel korunma araçları ile maskeler
verilecektir.
SORU
82. Yeraltı maden işletmeleri için aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A. Kömür tabakası çok az gaz geçirgenliği nedeniyle
kömür içindeki metan gazı ocak havasına kolaylıkla
karışmaz.
B. Tehlikeli gaz birikimi açısından ocağın belli yerleri
daha tehlikelidir.
C. Kömür üretilirken mekanizasyon arttıkça metanın
açığa çıkma miktarı artar.
D. Gazların etkileri, tadı, kokusu ve rengi bilindiğinde
her gazın ortamdaki varlığı belirlenebilir.
C SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI AĞUSTOS 2013
SORU
73. Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre çalışma
ortamı havasına ilişkin “Çalışma ortamı havasını
kirleterek çalışanların sağlığına zarar verebilecek
artık ve pislikler ……………..” ifadesindeki boşluğa
aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A.
B.
C.
D.
her gün temizlenerek hijyene dikkat edilecektir.
hakkında risk değerlendirmeleri yapılacaktır.
rutin olarak kontrol edilecektir.
derhal dışarı atılacaktır.

maden - Abdullah Demir

Transkript

Benzer belgeler

Maden Dergisi (Mart

Resimli Madencilik Terimleri Sözlüğü - Đ

Kara Bulutları Dağıtmak Elimizde!

maden kompresörü - Sarmak Kompresör

Maden Mühendisliğine Giriş Ders Notu 1

Avustralya`da Madencilik ve Metal Kazanımı (Mining and Metal

isgb - İstanbul Teknik Üniversitesi

Abidin Korkmaz

T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI MADEN İŞLERİ

Resimli Madencilik Terimleri Sözlüğü - O OBRUK