Pop Sanat ve Andy Warhol

Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
POP SANAT VE ANDY WARHOL
Pınar Yurtan Aygün - İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi
İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) tüm dünyayı etkileyen ve sarsan en önemli dönüm
noktalarından biridir. Tüm ülkelerin konumunu ekonomik, sosyal ve kültürel açılardan değişikliğe
uğratmış büyük bir travmadır. Bu travmanın etkileri, Batı’da sanata “soyut dışavurumculuk”
akımı ile yansıdı. Savaş yıllarında sanat ortamının merkezi Paris’ten New York’a kaydı.
Savaştan kaçan André Breton, Roberto Matta, Max Ersnt, Fernand Léger, Piet Mondrian gibi
Avrupalı sanatçılar Amerika’ya göç etti ve 1940’larda artık Paris sanat için tek merkez
konumunda olmaktan çıktı.
“Soyut dışavurumculuk”(1) terimi ilk olarak Amerikalı sanat eleştirmeni Robert Coates tarafından
bir Avrupalı sanatçının, Alman Hans Hofmann’ın (1880-1966) 1946’da sergilediği resimler için
kullanıldı. Bu akımın Amerika’da gelişmesinin bir nedeni de günden güne gelişen ve büyüyen
Amerikan ekonomisidir. Akımın sanatçıları varoluşçu düşünceden hareketle resmin ana
sorunları olan perspektif, mekân, biçimler, espas gibi konulara yeni yaklaşımlar getirdiler.
Eserleri bilinçaltını ortaya çıkaran, anlık içgüdüsel imgelemlerden oluşuyordu.. Dış dünyaya
kendini kapatan, içselleşmiş ve içselleştirilmiş bir felsefenin ürünüydüler. Çünkü bu sanatçıların
çoğu savaşın içinden gelmiş ve savaşın acımasız gerçek yüzüyle karşılaşmışlardı. Böyle
korkunç bir dünyada var olmaktansa, kendi içlerine dönmüşlerdi.
Soyut dışavurumculuğun benmerkezciliğine ve romantizmine bir tepki olarak, kitle kültürünün
dejenerasyonunu imleyen “Pop Sanat” 1950’li ve 60’lı yıllarda yükseldi. Şehirde hayatının
getirdiği ümitsizlikte kaybolan insan, popüler kültürün, hızlı tüketimin esiri oldu. Pop sanat,
popüler kültürün insana dayattığı tüm alışkanlıklara gönderme yapar. Seri üretim zinciri kimseyi
ayırt etmeden içine alır, öğütür, yeniden yapılandırır. Ama bu yeniden yapılışta yeni bir özellik
yoktur; tektipleştirme ve bu tektipleştirmeden doğan anlamsızlıktır insana kalan. Tekrar tekrar
yapılan bu üretim anlamın içini boşaltır. Artık üretilen her şeyin anlamı yok edilmiş, ruhu
kalıplara dökülmüştür.
1/7
Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
“Pop Sanat”(2) terimini ilk kez 1958 yılında, İngiliz eleştirmen Lawrence Alloway, Architectural
Design
dergisine yazdığı “Sanatlar ve Kitle İletişimi” başlıklı makalesinde popüler kültür ürünlerini
tanımlamak için kullandı. Richard Hamilton’ın, 1956 yılında Londra’daki Whitechapel
Galerisi’nde açılan “İşte Yarın” sergisindeki kolajı, Pop akımın ilk yapıtı olarak nitelendirilir. 50’li
yılların popüler kültür öğelerine göndermeler yapan bu eserine Hamilton “Bugünün evlerini bu
denli farklı, bu denli cazip kılan nedir?” ismini koymuştur.
Richard Hamilton pop sanatın felsefesi üzerine de düşünmüştür. Hamilton’a göre “Pop Sanat: P
2/7
Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
opülerdir
(kitleler için tasarlanmıştır),
Geçicidir
(kısa vadeli bir çözümdür),
Harcanabilirdir
(hemen unutulur),
Ucuzdur
(seri üretilmiştir),
Gençtir
(hedef kitlesi gençliktir),
Esprilidir
,
Seksidir
,
Numaracıdır
,
Gösterişlidir
,
Ticaretin Büyüğüdür
.” (Richard Hamilton, Smithson’lara Mektup’tan, 1957) (3) 20 yy.’da kente yaşayan sanatçı kitle
kültürünün tüketicisidir ve aynı zamanda o kültüre katkıda bulunur.
Hamilton’ın kolajında sunduğu ev son derece yapay fakat çağını tam anlamıyla yansıtan son
derece materyalist bir dünyanın aktarılmasıdır. Kolajda gündelik hayatın vazgeçilmezleri
televizyon, elektrikli süpürge, kasetçalar gibi hayata yeni giren teknolojilerle, zamanın insanının
alışkanlıkları sinema, çizgi roman gibi konulara göndermeler vardır. Ayrıca metalaşan kadın
bedenine ek olarak erkek bedeni de sahnede yerini almıştır artık.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında gelişen ekonomiyle birlikte, tüketim kültürü de insan hayatında
azımsanmayacak bir anlam kazandı. Bu yönüyle de tüketim toplumunun ilk örneklerinden biri
olan Amerika Pop Sanat’ın gelişiminde önemli bir rol oynadı. Pop Sanat’ın Amerika’daki başlıca
temsilcileri Andy Warhol, Robert Rauschenberg, Jasper Johns, Jim Dine, Robert Indiana, Roy
Lichtenstein, Claes Oldenburg, Mel Ramos, James Rosenquist, Ed Ruscha, Wayne Thibeaud,
Tom Wesselmann ve George Segal’dir. Almanya’da Sigmar Polke, Gerhard Richter ve Wolf
Vostell ve İngiltere’de ise Richard Hamilton, David Hockney, R.B. Kitaj, Eduardo Paolozzi,
Derek Boshier, Peter Phillips ve Allen Jones pop sanatın ikonları arasında sayılırlar.
3/7
Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
Amerikan
Pop
Sanatı’nın
babası
veya
kralı
gibi
unvanlara
sahip
(4)
Andy
Warhol
eserlerinde
popüler
kültür
imgelerini
konu
alır.
(1928-87),
Andy
Warhol
askerlikten
’un
biriydi.
ailesi,
Göç
30’lu
kurtulmaktı.
etmelerinin
yıllarda
Pennsylvania
bazı
Andy’nin
nedenleri
iki
kardeşi
eyaletinin
tarımla
vardı.
uğraşmanın
Pittsburgh
Hastalıklı,
kentine
zorluğu
fakir
ve
yerleşen
ve
zor
genç
bir
erkekler
çocukluk
göçmenlerden
için
geçirmişti.
zorunlu
Annesi
yöneltti.
oldu.
dergilerinde
Okulu
Julia
Andy
bitirir
çizimler
Warhola,
Carnegie
bitirmez
yaparak
sanatçının
Teknoloji
New
kariyerine
York’a
özel
Enstitüsü
taşındı.
bir
başladı.
kişilik
Sanat
Glamour,
olduğunu
New
vehaline
Tasarım
York’un
Harper’s
küçük
atmosferi
Bölümü’nden
yaşta
Bazaar
fark
bir
gibi
etti
eşcinsel
1949
ünlü
veveonu
yılında
moda
olan
sanata
mezun
Warhol
Andy
için
yılında
dergi,
önemliydi.
ilan,
dünya
karikatür
turuna
İsim
yapmıştı
bandı
çıktı.
Japonya,
ve
ve
popüler
etrafında
Kamboçya,
kültüre
dansçılar,
ait
görüntüleri
Hindistan,
sanatçılar
Mısır
alıp,
ve
büyüttü,
ve
tasarımcılar
İtalya’yı
ortaya
gördü.
vardı.
Gazete,
1956
Coca-Cola
(1960),
Telephone
(1960)
ve
Campell’s
konserve
alarak,
Monroe
serigrafi
resimleri
kutuları
tekniğini
Amerikan
(1960-62)
ilk
pop
kez
gibi
tuvale
sanatının
eserleri
uyguladı.
çıktı.
simgeleri
1962’de
Elvis
Presley,
ticari
geldi.
kalıpları,
Elizabeth
fotoğraf
Taylor
karelerini
Marilyn
konu
4/7
Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
Andy
Warhol
gümüş
1960’lı
yıllarda
rengine
stüdyosunu
çalışmış
boyadı.
Buraya
olan,
1963
fotoğrafçı
kısaca
yılında,
"Fabrika"
Manhattan’ın
ve
sanatçı
( ve
Billy
Doğu
Name,
Yakası’nın
yeni
stüdyonun
ortasına
bütün
taşıdı.
duvarlarını
Warhol
Factory)
diyorlardı.
Andy
Warhol
burada,
filmler
özgürlük,
bir
feminist
düşüncenin
de
büyük
Valeri
yaptı.
aşırılık
Jean
resimlerin
değişmesini
New
ve
yaratıcılık,
Solanas
York’a
yanı
sağladı.
oBu
tarafından
yıllarda
sıra
“sanatçının
heykeller,
Warhol,
gelen
vurulup
stüdyosu
herkes
3
Gerard
Haziran
yaralanana
fabrikayı
tavan
Malanga
1968
arasındaki
kadar
ziyaret
yılında,
ve
diğer
çılgın
etmek
bir
oda
asistanlarıyla
filminde
birolur”
istiyordu.
hayat
gibi
oynattığı
sürdü.
geleneksel
Buradaki
birlikte
1960’larda
uluslararası
kraliyet
birçok
fotoğrafını
ailesi
sipariş
camianın
üyeleri
çekiyordu.
üzerine
bile
çok
vardı.
tanınmış
portreler
Portrelerin
fotoğraflar
yapmaya
isimleri,
yapılmasını
büyütülüyor
sanat
başladı.
eğlence
Portresini
isteyenler
ve
tuval
dünyasından
üzerine
yaptığı
fabrikaya
kişiler
serigrafi
geliyor,
insanların
arasında,
yapılıyordu.
Andy
yanı
onların
sıraile
5/7
Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
Warhol’un
düşündüğünün
felaket
göstergeleridir.
ve yayımlandı.
araba
kazaları
Deneysel
resimleri
sinemacı
onun
ölüm
olarak
ve
olgusu
üzerine
çok
Andy
Warhol,
Gerçek
zamanı
filmlerinde
kullanan
ilk
sinemacıydı.
1968’deki
vurulmadan
birçok
sonra
film
1969
çekti.
yılında
Interview
adlı
ünlülerle
dolar
eserleri
gösterir.
işaretlerini
popüler
röportajları
yayımlamaya
imgelerin
kullanarak
başladı.
ötesine
birbirine
Dergi
geçerek,
Aylık
bağlı
çok
popüler
seriler
popüler
simgesel
kültür
halinde
oldu.
objeler
dergisi
çalışmalar
1980’li
ve
olan
işaretler
yıllarda,
Interview’da
yapmaya
üzerinde
silahlar,
başladı.
ilk
bıçaklar
yoğunlaştığını
kez
Bu
ünlülerin
ve
Andy
Warhol
sağlıyordu.
olay
yapmıştır.
tanımlayan
bir
Tekrarlardan
işdergiyi
olmuş,
adamı
Sinemacı,
sıfatlardan
her
ve
hoşlanıyordu.
20.
fabrikatördü.
söylediği
yy’ın
koleksiyoncu,
en
sadece
manşetlerde
önemli
Bunu
Sanatında
birkaçıdır.
sanatçılarından,
sıkıcı
müzeci,
yer
bulmuyordu.
Amerika’yı
Kendi
almış,
fotoğrafçı,
deyimiyle
çılgın
en
yansıttığını
Çünkü
önemli
grafik
yaşantısını
deyaralanma
tekrarlar
pop
tasarımcı
aynı
her
ikonlarından
zamanda
fırsatta
da
anlamın
sanatının
ve
belgeselci
dile
sanat
boşalmasını
biridir.
getiriyordu.
bir
pazarlayan
parçası
onu
Her
yaptığı
6/7
Pop Sanat ve Andy Warhol
Pınar Yurtan Aygün tarafından yazıldı.
Salı, 17 Ağustos 2010 00:34
Andy
Warhol’a
“FIGMENT”ı
geceleri
medyayı
kişilik"
olduğunu
New
yakından
önerdi.
York
ölümünden
söylemeye
diskoteklerinin,
takip
(4)
Sanatçı
eden
önce
çalışıyordu.
“Andy’nin
hayal
mezar
sinema
yataşına
Andrew
da
kulüplerinin
uydurma
neWarhola’nın
yazılmasını
anlamına
müdavimi
yarattığı
istediği
gelen
olan,
sorulmuştu.
benzersiz
bu
moda
kelimeyi
gösterileri
veO
söylerken,
yapay
ve
SONNOTLAR
1) 143
2) 20.
Yüzyıl
Batı
Sanatında
Akımlar.
160
3) Ahu
Antmen.
İstanbul:
Sel
Yayıncılık.
2008.
sy.
159
4) 2001.sy.
122-125.
İstanbul:
YapıKredi
Yayınları.
5) Esra
Aliçavuşoğlu.
Sanatı
ve
Yaşamıyla
Andy
Warhol.
122
KAYNAKÇA
Aliçavuşoğlu,
Esra.
Sanatı
ve
Yaşamıyla
Andy
Warhol.
İstanbul:
YapıKredi
Yayınları.
2001.
Antmen,
Ahu.
20.
Yüzyıl
Batı
Sanatında
Akımlar.
İstanbul:
Sel
Yayıncılık.
2008.
sy.
160
Garrels,
Gary.
The
Work
of
Andy
Warhol.
Seattle:
Bay
Press.
1989.
Kaliç,
Sabri.
Deneysel
Sinemacı
Kimliğiyle
Andy
Warhol.
İstanbul:
Yapı
Kredi
Yayınları.
1997.
Koch,
Stephen.
Stargazer,
The
Life,
World
and
Films
of
Andy
Warhol.
Boyars.1985.
New
York:
Marion
Warhol,
Andy.
The
Philosophy
of
Andy
Warhol,
From
A
to
B
and
Back
Again.
Harcourt
Brace.
1975.
New
York:
RESİMLER
1)
“Otoportre"
(Yeşil
Kamuflaj)”,
1986,
özel
koleksiyon.
2)
(Bugünün
Kunsthalle
Richard
Evlerini
Hamilton,
Tübingen
Bu
“Just
Müzesi,
Denli
What
farklı,
Almanya.
Is
Bu
It
that
Denli
Makes
Cazip
Today's
Yapan
Nedir?),
Homes
So
1956,
Different,
kolaj,
26×25
So
Appealing?”
cm,
©
3)
polimer,
90x70
inç,
“Shoes”
©
Andy
(Ayakkabılar),
Warhol
Müzesi,
1980,
Pittsburgh.
tuval
üzerine
mürekkep,
pırlanta
tozu
ve
sentetik
4)
Albright-Knox
Andy
Warhol,
Art
“100
Gallery
Cans”
koleksiyonu.
(100
Konserve),
1962,
tuval
üzerine
yağlıboya,
182.9x132.1
cm, ©
5)
“Liz” (Elizabeth
Taylor’un
Portresi),
© Warhol
Andy Warhol
Müzesi,
Pittsburgh.
6)
Signs” (Dolar
İşareti),
1981, 1963,
© Andy
Müzesi,
Pittsburgh.
{jcomments
on} “Dollar
7/7