Duvar Kağıdı El Kitabı “A`dan Z`ye Duvar Kağıdı

Transkript

Duvar Kağıdı El Kitabı “A`dan Z`ye Duvar Kağıdı
Duvar Kağıdı El Kitabı
“A’dan Z’ye Duvar Kağıdı Rehberi”
1
İÇINDEKILER
Duvar Kağıdının Tarihçesi ........................................................................................................................................ 4
Duvar Kağıdı Tipleri ................................................................................................................................................. 5
Neden Duvar Kağıdı ................................................................................................................................................. 6
Uygulama Öncesi..................................................................................................................................................... 6
A- Ön Bilgi: ........................................................................................................................................................... 6
B- Uygulama Öncesi Ön Hazırlık: .................................................................................................................. 6
C- Duvar Kağıdı Rulolarının Hazırlanması: .......................................................................................................... 7
D- Yapıştıcının Uygulanması: .............................................................................................................................. 7
Ne Kadar Duvar Kağıdı Kullanılacağının Hesaplanması ........................................................................................... 8
Uygulama Sırası ....................................................................................................................................................... 8
Uygulama: ........................................................................................................................................................... 8
Yapıştırıcı: ........................................................................................................................................................... 9
Duvar Kağıdı Nasıl Kaplanır ................................................................................................................................... 10
Duvar Kağıdı Sembolleri ........................................................................................................................................ 11
2
-Önsöz Özellikle 1980’ler Türkiye’de yaygın şekilde kullanılan duvar kağıdı, 1990’larda Türkiye’de
üretilmesi ve düşük maliyetinden dolayı yerini boyaya bırakmıştır. Evlerin dekore
edilmesindeki istek ve insanların yaşam alanlarını özelleştrime ihtiyacı devam ettiği için
özellikle 2008 ve sonrası yükselişe geçen ithal duvar kağıtları kullanım alanlarını tekrar
yaygınlaştırmıştır.
Bu konuda yayınlanmış Türkçe kaynağın çok az olmasından ötürü duvar kağıdı müşteri
temsilcisi ve uygulama ustalarından edinilen bilgilerle duvar kağıdı el kitabının sektöre yeni
girenlerin ve bilgilerini tazelemek isteyenlerin ihtiyacını karşılayacağını umarım.
Kıvanç Şenbay
23.10.2013
3
DUVAR KAĞIDININ TARIHÇESI
Kabartmadan yapılan duvar kaplamaları, yaldızlı deri ve duvarlara asılan kıymetli kumaşlar,
ortaçağda başlayan feodalistik stilin kendini güzel göstermesine hizmet etti.
İspanya'ya mağribi işgalciler tarafından getirilen bu sözde İspanyol derisi Avrupa'nın çok
geniş alanlarına yayıldı. 14. yüzyılda, yaldızlı deri yapanlar esnaf loncaları ile organize olup,
sıkı ticari kurallardan geçerek standartlaştırılan üretim yaptılar.
Esasta hayvan derileri önce gümüş ile kaplanırdı, oksitlenmeyi önlemek için mühürlenir ve
sonra aşıboyası renginde altın vernikle kaplanırdı. Daha sonra karmaşık bir şekilde dövülür
veya kabartma yapılıp dikilerek bir araya getirilip, ahşap çerçevelere gerilerek duvara monte
edilirdi.
14.yy.da orta sınıf ev sakinleri için ilk basılı duvar kağıtları yapıldı. Henüz kağıt imalatı ve
baskı kombinesi , üretim hacminin bir tipiydi.
Modern duvar kağıdının habercisi olan Dominotlers, Fransız ve İngiliz kağıt fabrikalarında
üretildi. Duvar kağıtları 17. yy başlarında tahta form blokları kullanılarak basıldı ve
tekrarlanan desenler ile devamlılığı olan yüzey dekorasyonu sağlandı.
O zamanlar 45 x 35 cmlik yan yana yapıştırılan kaplama 17. yüzyılın sonlarına doğru 10,95m
x 0,56m ölçülerinde, yerden tavana uzanabilen duvar kağıdı ruloları İngiltere'de üretildi. Bu
duvar kağıdı kaplama işini oldukça kolaylaştırdı.
Zaman ilerledikçe daha nitelikli el baskı teknikleri geliştirildi. Kabartma yapma, altınla
kaplama, elle boyama, şablonlara veya ahşap bloklar ile boyama, mikalı demir oksit ya da
daha düşük kaliteli olanını serpme gibi. Böylece şimdiye kadarki en çeşitli tasarımların daha
geniş bir paleti oluşturuldu.
Parlak göze çarpan kısımlardan her biri, panorama duvar kağıdında oldu. 32 duvar kağıdı
şeridi kadar çok olan devamlı kır manzaraları, 3bin civarında farklı ahşap kalıp ile basıldı.
Savaş manzaraları, kentsel görünümler ve doğa manzaraları örnek alındı ve eski ustalar ilk
bakışta onları boyamaya benzetti.
1830'lu yıllarda dairesel kepçe eleğinin icadı, sonsuz kağıt imalatını sağladı. Bu duvar
kağıdının endüstriyel üretimine yönelik en önemli adımdı. Dönen baskı sonuca götüren bir
yenilik oldu. Bu makineler başlangıçta buhar ile çalışıyordu. Daha düşük maliyetlere, daha
çok üretimi sağladı. Aynı anda 18 renge kadar collotype makinesinin dev çemberinde baskı
basılabilirdi. Tifdrukbaskıcılar sağlam ahşap baskı silindirlerini metal parçalar ile ustaca
donatırlar ve daha geniş boya alanlarını ise keçe ile doldurdular. Uzun vadede elişi ile yapılan
silidirler yetersizdi ve baskı performansı zayıftı. Modern baskılarda bireysel renklerin sıralı
baskısı daha tutarlı ve hızlıdır.
Duvar kağıdı bu gelişmelerin sonucunda, temiz, hızlı ve daha esnek bir ürün olarak daha iyi
ve daha ucuz oldu.
4
DUVAR KAĞIDI TIPLERI
Duvar kağıtlarının kullanılan farklı üretim teknolojileri ve malzeme yapısı gereği birçok tipi
vardır, bunların en başta gelenleri:
SIMPLEX DUVAR KAĞIDI
Tek kat birinci hamur kağıt üzerine renk ve desen baskısı yapıldıktan sonra, yüzeye genel ve
hafif bir gofraj baskı yöntemi yapılarak üretilir. Dış etkenlere karşı dayanıklılığı diğer duvar
kağıdı tiplerine göre düşüktür.
EMBOSS DUVAR KAĞIDI
Renk ve desen baskısı yapılan birinci hamur üst kağıt tabakasının alt kağıt ile özel yapıştırıcı
ile duble edilmesi ve desen yapısına göre özel silindirlerle kabartma efekti / gofraj verilmesi
ile üretilir. Kabartma, genel olarak tüm yüzeye verildiği gibi, basılan desenin, figürlerin
kabartılması ile (register emboss) yapılır.
Bu şekilde üretilen duvar kağıtlarında desen baskısı ile kabartma çakışmalı, kabartma kağıdı
yıpratmamalı, kabartma derinliği aynı olmalıdır.
dubleks emboss duvar kağıtlarında laminasyon düzgün ve kuvvetli olmalı, Kağıt
tutkallandığında alt ve üst kağıt katmanları açılmamalıdır.
VINYL ESASLI DUVAR KAPLAMASI
Dünyada en geniş kullanım alanına sahip duvar kağıdı tipidir. Kağıt astar üzerine pvc
laminasyonu ile üretilmiş özel kağıttır. Pvc kaplı olan üst yüzeye renk ve desen baskısı
yapıldıktan sonra özel makinesinde sıcak uygulanarak - hot emboss tekniği ve özel silindirler
ile desen efektleri ve kabartma dokusu verilir. Klasik duvar kağıtlarına istinaden bir takım
avantajlara sahiptir. Güneş ışığına dayanıklılığı - solmazlığı fazladır. Pvc esaslı yapısıyla leke
ve kir tutmaz, ıslak olarak silinebilir hatta fırça ile temizlenebilir. Yapısal farklılıklar içeren
bir çok tipi mevcuttur.Uygulandıktan sonra ek yerleri belli olmaz, kolay sökülebilir. Islak
hacimlerde (banyo – mutfak) kullanılabilir.
BOYANABİLİR DUVAR KAĞIDI
Vinyl esaslı olan bu tip duvar kağıtları farklı malzeme yapıları ile bol çeşitliliğe sahiptir.
Duvara uygulama yapıldıktan sonra istenirse boyanabilme özelliğine sahiptir. Desen ve
kabartma yapısı gereği defalarca boyanabilir.
TEKSTİL TABANLI DUVAR KAĞIDI
Daha çok yoğun trafik olan mekânlarda tercih edilir. Çok uzun seneler uygun bakım ile yeni
gibi kalabilir. Islak sünger ve sabunla temizlenir, darbe ve güneş ışığına karşı dayanıklıdır.
Enlerin geniş olması uygulama hızını artırır, ruloların uzun olması ise tavan yüksekliğinden
bağımsız olarak firenin azalması anlamına gelir. Yatırım maliyeti diğer vinil kağıtlara göre
yüksektir, ancak işletme maliyeti çok düşüktür. Uzun seneler sonra bile aynı desen ve renk
tekrar üretilebilir. Uluslararası yangın, ses ve dayanıklılık standartlarına uygun üretimlerdir.
İşyerleri, otel, kafeterya-restoran ve hastaneler için önerilir. Talebe göre anti-mikrobik
korumalı üretilebilir.
5
NEDEN DUVAR KAĞIDI








Duvar Kağıdı iyi korunarak uzun yıllar dayanıklı kalır.
Duvar Kağıdı su geçirmez ve nemden etkilenmez. (vinyl duvar kağıtları)
Duvar Kağıdının uygulaması kolaydır, uygulama sırasında temizlik kolaylığı sağlar.
Duvar Kağıdını uygulaması kısa sürer, zamandan tasarruf edilir.
Duvar Kağıdının dekorasyon çeşitliliği vardır.
Duvar Kağıdının akustik ve ses emicilik özelliği bulunur.
Duvar Kağıdı uygulama sırası ve sonrasında koku yapmaz.
Duvar Kağıdının yırtılan veya bozulan yeri tamir etme olanağı vardır.
UYGULAMA ÖNCESI
Duvar kağıdı uygulanacak yüzeyde delik ve çatlakların olmadığından emin
olunmalıdır. Duvar kağıtlarının yapılacağı mekanda duvarlara ve tavana ait tadilat
işlemlerinin ve ayrıca tavan boyası, yağlı boya ve kartonpiyer uygulamalarının bitirilmiş
olmasına dikkat edilmelidir. Masif parke uygulaması öncelikle yapılmalıdır. Laminat / lamine
parkeduvar döşenmesi duvar kağıdından sonra yapılabilir. Mekandaki elektrik priz /
anahtarları iç aksamlarının takıldığından emin olunmalıdır. Süpürgeliklerin duvar kağıdı
uygulamasından sonra yapılması önerilir.
A- ÖN BILGI:
B- UYGULAMA ÖNCESI ÖN HAZIRLIK :






Uygulanacak ruloların Lot numaralarının AYNI ve hasarsız olduğundan emin olunuz.
Üst katman ise kağıt, nonwoven (elyaf), vinil, tekstil (kumaş) olabilir.
Ruloyu belirlediğiniz uzunluklarda keserken, ruloyu bir yönde açıp bu kesilen
parçaların hangi tarafının üst olduğundan emin olunuz.
Yüzeydeki eski duvar kağıdını sökünüz.
Yüzey kuru, temiz ve sağlam olmalıdır. Duvarda nem olmamalıdır.
Yüzeydeki kirlilikler temizlenmeli ve yüzeyin düzgünleştirilmesi için hafif olarak
zımparalanmalıdır. Duvar yüzeyindeki çatlaklar varsa bunlar alçı sıva veya saten alçı
ile kaplanmalı ve duvarın tüm yüzeyine saten alçı macun çekilip zımparalanmalıdır.
Bu duvar yüzeyine toz tutmayı önlemek için tek kat primer astar sürünüz.
DUVAR KAĞIDININ UYGULANACAĞI YÜZEY ALÇIPAN ISE; Alçıpan yüzeylerde birleşim
yerlerinin (derzlerinin) düzgün yapıldığından emin olunuz. Derz macunu çekilmiş ve
zımparalanmış alçıpan yüzeyine saten alçı macun sürülmelidir. Kuruduktan sonra
zımparalanmalıdır. Bu duvar yüzeyine toz tutmayı önlemek için tek kat primer astar sürünüz.
DUVAR KAĞIDININ UYGULANACAĞI YÜZEY ÇİMENTO VEYA ALÇI SIVA ISE ; Yüzeydeki
kirlilikler temizlenmeli ve yüzeyin düzgünleştirilmesi için saten alçı macun çekilip pürüzleri
yok etmek için zımparalanmalıdır. Bu duvar yüzeyine toz tutmayı önlemek için tek kat primer
astar sürünüz.
6
C- DUVAR KAĞIDI RULOLARININ HAZIRLANMASI:

Öncelikle sadece 1 rulo orijinal ambalajından açılır ve ürünün kontrolü yapılır. Rulo
etiketinin saklanmasını öneririz. Tavandaki olası yamukluğu da düşünerek duvar
yüksekliğini ölçünüz. Uygulamada kolaylık sağlaması için duvar yüksekliğinizden
ortalama 10 cm. fazla olacak şekilde rulonuzdan ilk boyu kesiniz. İkinci boy kağıdı
kesmeden önce birinci boy kağıtla desenlerin uyumuna dikkat ederek desenleri -rulo
etiketindeki repeat (desen tekrarı) değerine bakarak - yan yana getirecek şekilde
ayarlayınız ve 10 cm fazla pay bırakıp kesiniz. Bundan sonraki boyları da aynı
yönetimle kesebilirsiniz. Duvar kağıdı uygulaması mutlaka ışık alan duvar yüzeyinden
başlanmalıdır. Yapıştırıcının uygulanması konusunda 'Yapıştıcının Uygulanması'
kısmını okuyunuz. Duvar kağıdının kenarlarının üst üste gelmeyecek ve aralık
kalmayacak şekilde yapıştırılmasına dikkat ediniz. Alt ve üstteki fazlalıkları bir maket
bıçağı ile kesiniz. Duvar yüzeyini hafifçe ıslatılmış temiz bir bez ile temizleyiniz.
Duvar kağıdı silinebilme özelliklerine göre bu işlem özenle yapılmalıdır. İlk iki boyun
uygulanmasından sonra ortalama bir saat kadar uygulamada sorun olmadığından emin
olmak için bekleyiniz. Sorun yok ise diğer boyların ve ruloların uygulanmasına
belirtildiği gibi devam ediniz.
D- YAPIŞTIRICININ UYGULANMASI:



Duvar kağıdının alt yüzeyi kağıt ise rulonun kağıt zeminine yapıştırıcı sürülmelidir.
Duvar kağıdının alt yüzeyi nonwoven (elyaf) ise yapıştırıcı mutlaka duvara
sürülmelidir.
Metylan toz yapıştırıcı genelde kullanılan yapıştırıcı türüdür. Yapıştırıcı üreticisinin
önerdiği oranda toz metylan temiz su ile eriyene kadar karıştırılır. Kalın ve ağır olan
duvar kağıtlarında hazırlanan bu karışıma ortalama % 20 oranında ovalit olarak bilinen
sıvı duvar kağıdı yapıştırıcısı eklenebilir.
Kesilen boyların arka yüzeyine ve özellikle kenarlarına yapıştırıcıyı yeterli ve eşit
miktarda sürdüğünüzden emin olunuz ve duvar kağıdının yumuşamasını ortalama 10
dakika bekleyiniz. Bu boylar, yapıştırıcı uygulandıktan itibaren eşit sürede bekletilerek
duvara uygulanması gereklidir. Tüm kağıtları kesip, yapıştırıcıyı hepsine sürüp
bekletmeyiniz.
Duvar kağıdını duvara yapıştırırken kağıdın yüzeyi kavraması ve hava boşluğunun
olmaması için:



Kullandığınız alet (mala) duvar kağıdına zarar vermeyecek yumuşaklıktaki
seçilmelidir.
Mala ile duvar kağıdı yüzeyine uygulama yaparken sürekli yukarıdan aşağıya doğru ve
kağıdın ortasından yanlarına doğru kağıdın yapışmasını ve kağıdın altındaki hava
kabarcıklarının oluşmamasını sağlayınız.
Uygulama boyunca ve sonrasındaki 1 günlük kuruma sürecinde duvar kağıdı
uygulamasının yapıldığı ortamın havasının sıcak veya çok kuru olmamasına, camlar,
klimalar ve kaloriflerin kapalı tutulmasına ayrıca doğrudan güneş ışığı almamasına
özen gösterilmelidir
7
NE KADAR DUVAR KAĞIDI KULLANILACAĞININ HESAPLANMASI
Öncelikle duvar yüksekliğini ve odanın çevresini tüm kapılar ve pencereler hariç tutarak
ölçünüz. Bir rulonun kaç metre uzunluğunda duvarı kaplayacağını bulalım: Duvar Kağıdı
Rulosu en: 53 cm (0.53 metre) ; boy: 10 metredir. Ortalama duvar yüksekliği: 270 cm
varsayalım.
1.) Bu durumda 1 rulodan kaç boy alınabileceğini bulmak için: rulo boyu / duvar boyu = 10
metre / 2.7 metre = 3.5 BOY (yani desen tekrarını da düşündüğümüzde 1 rulodan maximum 3
BOY alabileceğiz.)
2.) Duvarınızın tamamını kaç boy ile kaplayacağınızı bulalım. Duvar uzunluğunuzun 7 metre
olduğunu varsayalım. Duvar uzunluğu / rulo eni = 7 / 0.53 = 13.2 BOY. Bu değeri tam sayıya
yuvarlayınız. Tüm duvarınızı kaplamak için 14 BOY gereklidir.
3.) Toplam gereken rulo sayısını bulalım. Toplam gereken rulo sayısı = gereken toplam BOY
sayısı / bir rulodan alınan BOY sayısı = 14 / 3 = 4.7 RULO Bu değeri tam sayıya
yuvarlayınız. Sonuçta 5 RULO gereklidir. Ruloların kesiminden kalan duvar kağıdı parçaları
pencerelerin alt ve üstünü ayrıca kapı üstünü kaplamak amacıyla kullanılabilecektir.
UYGULAMA SIRASI
UYGULAMA:
En fazla 1 rulo açarak kesmeden önce desenleri ve kağıt yüzeyini kontrol ediniz. Tavan
ve döşemenin birbirine paralelliğini kontrol ediniz. Duvar yüksekliğini her bir duvar
yüzeyi için en az üç noktadan ölçünüz ve en büyük değeri yükseklik olarak kabul ediniz.
Daha sonra duvar yüksekliğinizden yaklaşık 10 cm. fazla olmak kaydı ile ilk boyu kesiniz.
İlk iki boy uygulamayı yapıp desenlerin uygun oldugu gözlenirse diger boyların kesimine
devam edilebilir. Duvar Kağıdının diger boylarının uygulandıkça sırayla kesilmesi hata
yapma oranını azaltacaktır. Ters (bas aşağı) yapıstırmayı önlemek için kesilen kağıtlarin
üst yönlerine bir işaret konulmasında fayda vardır. Özellikle parlak vinyl düz renkli duvar
kağıtlarda buna çok dikkat etmek gerekir.
İkinci boy kağıdı, ilk kesilen boy ile yan yana getirip desenlerin birbirine uyumuna dikkat
ederek biraz daha pay verip kesiniz. İkinci boydan sonraki boyları aynı şekilde bir önceki
boy ile desenleri uyacak şekilde kesebilirsiniz. Uygulamaya ışık alan bir cepheden
başmalısınız. Önce terazi veya şakul ile duvarın bir köşesinden yaklaşık 20 cm uzaklıkta
kurşun kalemle düşey bir çizgi çiziniz.
Yapışkan uygulaması duvar kağıt cinslerine göre değiştiğinden aldığınız kağıdın tipine
uygun uygulamayı seçiniz. Buna göre yapışkanı aşağıda tarif edildiği şekilde kağıda veya
duvara sürünüz. (Bknz. Uygulama Tipleri)
Duvar kağıdının bir kenarını çizdiğiniz çizgiye uygun olarak yapıştırınız. Temiz bir bezle
8
sıvazlayarak duvara tam yapışmasını sağlayınız. Kağıdın arkasında oluşacak muhtemel
hava boşluklarını aynı yöntemle alınız. Bu boy ile yapıştırma işiniz tam bittikten sonra
ikinci boyun yapıştırılmasına geçebilirsiniz. İkinci boyu desenlerine dikkat ederek
yapıştınız, ek yerlerine biraz daha özen gösteriniz. Hiçbir zaman üst üste binmesine veya
hafif de olsa aralık kalmasına izin vermeyiniz. İki boy kağıt tam anlamı ile yan yana
gelecek şekilde duvara yapıştırılmış olmalıdır. 2 rulo uygulaması bittikten sonra 1 saat
bekleyiniz. Uygulamanızda bir sorun yoksa ikinci grup kağıtlara aynı şekilde devam
edebilirsiniz. Bir duvarın kaplaması bittikten sonra alt ve üstteki fazlalıkları bir mastar
üzerinden maket bıçağı ile kesiniz. Temiz suda yıkanmış bir bezle tüm kaplanan duvar
yüzeyini siliniz.
Duvar kağıdı kaplaması yapılan mekan, uygulama süresince ve kuruma döneminde 24
saat boyunca pencere ve kapısı kapalı tutulmalı, yüzeylerin olası hava akımlarına maruz
kalması engellenmelidir. Kuruma süresince direk güneş ışığı alması engellenmeli,
kaloriferler kapalı tutulmalıdır. Aksi durumda erken kuruma nedeni ile kağıt
birleşimlerinde aralanma olabilir ve düzeltilemez.
Düzgün zemin doğru uygulama yapılması durumunda bile bazı desenlerde ek yerlerinin
hafif belli olacağı unutulmamalıdır. Bu da malzemenin doğasından gelmektedir.
YAPIŞTIRICI:
Piyasadan bulunabilecek toz yapıştırıcı kutusu üzerindeki açıklamaya göre, içine temiz su
katılarak yapıştırıcının erimesi sağlanır. Bu karışıma %20-25 oranında beyaz tutkal veya
ovalit (sıvı duvar kağıdı yapıştırıcısı) eklenmesi iyi sonuç verecektir. Yapışkanın çok koyu
kıvamda olmaması gerekmektedir.
Bordürleri vinyl üzerine yapıştırmak için sadece hafif sulandırılmış beyaz tutkal
kullanılmaktadır. Üzerinde “prepasted” ibaresi olan duvar kağıtlarının yapışkanı fabrikasyon
olarak arkalarına sürülmüştür. İlave bir yapıştırıcıya gerek yoktur. Bu tür duvar kağıtları ön
yüzü içte kalacak şekilde tersine sarınız ve rulonun içine sığabileceği içi temiz su dolu bir
kabın içine batırınız. 10-15 saniye kadar bekledikten sonra çıkarıp duvara yapıştırabilirsiniz.
9
DUVAR KAĞIDI KAPLAMA ADIMLARI
1- Duvardaki pütürler zımpara ve spatula yardımı ile düzeltilir.Duvar kağıdını
kesmek için duvar yüksekliği ölçülür.Ölçüye göre kesim yapılırken aşağıdan
ve yukarıdan fazlalık bırakılır.
2- Toz tutkal suyun içersine azar azar tarifine uygun miktarda dökülerek
karıştırılır.1 saat kadar dinlendirilip gerekirse üzerine biraz daha su ilave
edilerek uygun kıvama (boza kıvamı) getirilir.
3- Ölçüye göre kesilen duvar kağıtlarının arka kısımları bir fırça yardımı ile
tutkallanır.(Tutkal, kağıdın arkasında her noktaya temas etmelidir)
4- Tutkallanan yüzeyler birbirine değecek şekilde katlanır.
5- Katlanan duvar kağıtları dinlendirilerek yumuşamaya bırakılır.(En fazla 5
ila 10 dakika arası)
6- Tutkallanan ilk boy kağıt ışık yönüne dikkat edilerek (pencere kenarı)
yapıştırılır.Gerekirse gönye veya terazi kullanılması tavsiye edilir.Yapıştırılan
kağıt temiz bir bez veya fırça yardımıyla yukarıdan aşağıya doğru bastırılarak
düzeltilip hava kabarcıkları çıkartılması sağlanır.
10
7- Üst ve alt köşelerde oluşan kağıt fazlalıkları makas ile kesilmelidir.
8- Uygulama sırasında ve kuruma süresince odamızın pencereleri kapalı
olmalı; duvar kağıdımız normal oda sıcaklığında bırakılmalıdır.
DUVAR KAĞIDI SEMBOLLERI
11

Benzer belgeler