here

Transkript

here

GÖÇMEN EBEVEYNLERİN HAYAT HİKAYELERİ
“GÖÇMEN EBEVEYNLER İÇİN EĞİTİM HİZMETLERİ OLUŞTURMA”
PROJE ORTAKLARI
CENTRUM PRO VEŘEJNOU POLITIKU, CZECH REPUBLIC
MENEDZMENTA HOLDING, LATVIA
JONISKĖLIO IGNO KARPIO ŽEMĖS ŪKIO IR PASLAUGŲ MOKYKLA, LITHUANIA
OŚWIATOWIEC-ŁÓDŹ, POLAND
COLEGIUL TEHNIC METALURGIC, ROMANIA
MERSIN IL MILLI EGITIM MUDURLUGU, TURKEY
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
BU KİTAP, PROJE ORTAKLARI ;
ÇEK CUMHURİYETİ, LETONYA, LİTVANYA, POLONYA, ROMANYA VE TÜRKİYE
TARAFINDAN UYGULANAN NİTEL ARAŞTIRMA TEMEL ALINARAK HAZIRLANMIŞTIR.
Düzenleme; E.HAVRDOVÁ, CENTER FOR PUBLIC POLICY, PRAGUE
Çeviri;
Tülay KARABULUT, MERSIN IL MILLI EGITIM MUDURLUGU, TURKEY
© AVRUPA BİRLİĞİ, 2013
BU YAYINDA ORTAYA KONAN BİLGİ VE GÖRÜŞLER YAYINI HAZIRLAYAN KİŞİLERE AİTTİR VE
AVRUPA BİRLİĞİNİN RESMİ FİKRİNİ YANSITMAMAKTADIR. İÇİNDEKİ BİLGİLERİN
KULLANIMDAN DOLAYI AVRUPA BİRLİĞİ VEYA KENDİ YARARINA ÇALIŞAN KURUM VE
KURULUŞLARI SORUMLU TUTULMAMALIDIR.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
......................................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
PROJE HAKKINDA ........................................................................ Klaida! Žymelė neapibrėžta.
ARAŞTIRMA BULGULARI ................................................................ Klaida! Žymelė neapibrėžta.
ÇEK CUMHURİYETİ ......................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
ARKA PLAN ............................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
KİŞİSEL HİKAYELER ..................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
LETONYA ..................................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
ARKA PLAN .................................................................................. Klaida! Žymelė neapibrėžta.
KİŞİSEL HİKAYELER ...................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
LİTVANYA ....................................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
POLONYA ................................................................................................................................. 44
ROMANYA ..................................................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
TÜRKİYE ................................................................................................................................... 64
EK : GÖRÜŞME PROTOKOLÜ ......................................................... Klaida! Žymelė neapibrėžta.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
GİRİŞ
AB'nin genişleme ve serbest işçi hareketi ilkeleri Avrupa nüfusunun hareketliliğindeki
artışla sonuçlanmıştır.Kişilerin serbest dolaşımı, anlaşmalarla garanti altına alınan Avrupa
Birliği vatandaşlarının temel haklarından biri olarak ilan edilmektedir. Bu tanım 1985’te
Schengen Antlaşması’nın imzalanması ve 1990’daki Schengen Kongresinde üye ülkeler
arasındaki sınır kontrollerininkaldırılmasının başlatılmasının sonucunda doğmuştur. Avrupa
Birliği resmi ve kurumsal çerçevesine uygun olarak, Schengen İşbirliği hem Avrupa Birliği üye
ülkelerini hem de üye olmayan ülkeleri kapsayacak ölçüde genişlemiştir.
Eurostat’a göre 2008’de 3.8 milyon kişi Avrupa Ülkelerine veya Ülkeleri arasında göç
etmiştir. 27 AB Üye ülkesi , AB uluslarından iki milyona yakın göç almıştır. Hareketlilikte ilk
sırada Romanyalılar yer almıştır, onları Polonyalılar ve Almanlar takip etmiştir. Ülkesine geri
dönenler analizden düşülürse, sıralamada Romanya yine ilk sırada, ardından Polonya ve
Bulgaristan gelmektedir. Üye ülkeler 384000 Romanya, 266000 Polonya 91000 Bulgaristan
vatandaşını kabul etmişlerdir.
2008 yılında 27 AB Üyesi ülkelerinin çoğunluğu ülkelerine yapılan göçün ülkelerinden
yapılan göçten fazla olduğunu belirtirken, sadece Bulgaristan, Almanya, Polonya, Romanya
ve üç Baltık ülkesi olan Estonya, Letonya ve Litvanya ülkelerinden yapılan göçün daha fazla
olduğunu bildirmişlerdir. İspanya, Almanya ve Birleşik Krallık en fazla göç alan Avrupa Birliği
ülkeleridir. 2008’de yapılan göçlerin yarısından fazlası ( % 53 ) bu ülkelere yapılmıştır, ayrıca
yine bu ülkelerden göç de yüksek orandadır. Yerleşik nüfus oranı dikkate alınırsa Lüksemburg
2008 yılında en çok göç alan ülkedir ( 1000 vatandaştan 36,3 göçle gelmiştir.) Lüksemburg’u
21,9 ortalamayla Malta ve 17,8 ile Kıbrıs takip etmektedir. En fazla göç alan ve nüfus
bakımından AB ülkeleri arasında en az nüfusa sahip olanLüksemburg , 2008 yılında 1000
vatandaşından ortalama 20,6 oranıyla en fazla göç veren ülke olarak da kaydedilmiştir.
http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/free_movement_of_p
ersons_asylum_immigration/
Migrants in Europe, A Statistical Portait of theFurstand Second Generation, Eurostat:
Statistical Books, Luxembourg: Publications Office of theEuropeanUnion, 2011
Ibid. P. 18
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
27 Avrupa Birliği Üye Ülkesinde göçmen vatandaş oranı en yüsek olan 10 Ülke 20081
AB
Vatandaşları
(uluslar
dahil)
AB
Vatandaşları
(Uluslar
hariç)
Vatandaşlığın
Ait
olduğu
ülke
Romania
Poland
Germany
United
Kingdom
France
Italy
Bulgaria
(1 000)
Vatandaşlığın
Ait
olduğu
ülke
Romania
Poland
Bulgaria
Germany
(1 000)
384
266
91
88
Morocco
China
India
Albania
157
97
93
81
67
62
61
Ukraine
Brazil
United States
80
62
61
Netherlands
Spain
81
61
Italy
France
United
Kingdom
Hungary
Netherlands
44
40
51
50
Belgium
48
Portugal
38
Turkey
Russian
Federation
Colombia
At least 384
302
196
146
126
105
92
Avrupa
Vatandaşı
olmayanlar
Vatandaşlığın
Ait olduğu ülke
(1 000)
49
Ancak, ekonomik büyümenin sağladığı yararların yanında, ucuz iş gücünün hareketi
Göçmen ve AB üye devletleri vatandaşlarına zorluklar çıkarmaktadır. Göçmen aileler
üzerinde yapılan son araştırmalara göre , göçmen aileler işsizlik , niteliksiz işlerde çalışmala,
kalabalık ve kalitesiz evlerde yaşama gibi sorunları deneyimlemekte, çocukları ise erken okul
terki riski yaşamaktadır. Buna ek olarak; göçmenler iş sahibi olsalar bile düşük gelirli işlerde
çalışmakta, özellikle Avrupa üye ülkelerinden olmayanlar ise yoksulluk ve dışlanmışlık
yaşamaktadır. Bu durum , çocuklu evlerde daha fazla düzeydedir. Bu zorlukları azaltmak
amacıyla, göç son zamanlarda Avrupa’ nın üzerinde durduğu en önemli sosyal, ekonomik ve
siyasal sorunlardan biri olmuştur. Birçok araştırma AB vatandaşlarının göç sonucu
karşılaştıkları sorunlara araç ve yöntem geliştirmeye odaklanmıştır.
Ancak,göçün aile ilişkileri yani eşler , ebeveyn ve çocuklar ve büyük ebeveynlerle
ilişkileri üzerindeki etkileri hakkında çok az araştırma yapılmıştır.Açıktır ki, ailenin ya da tek
bir bireyin göçe karar vermesiyle hayat tarzlarında fark edilir ölçüde değişiklikler
görülmektedir. Her iki durumda da göçmen yetişkinler ve çocukları uyum sağlamak zorunda
oldukları sosyal ve duygusal zorluklar yaşamakta ve yalnızlığa, ikamet ettikleri yerdeki
insanları özlemeye alışmak zorunda kalmaktadır.
1
Source: Eurostat (online data code: migr_imm1ctz) and Eurostat estimates
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Avrupa Komisyonu, göçmen ailelere ve çocuklarına yardım sağlamak amacıyla birçok
program ve ölçüt oluşturmasına rağmen, ülkelerinde kalan çocuklar için uyum programları ,
eğitimler veya özel okullar gibi çözümlere nadiren değinmiştir. Resmi istatistikler arkada
kalan aile üyeleri ve çocukların tam sayısı hakkında bilgi vermemektedir. Ek olarak, Avrupa
Birliği çerçevesinde bu çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerini konu alan çalışmalara fazla
yerayrılmamıştır.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Proje Hakkında
Avrupa Komisyonu , Hayat Boyu Öğrenme Programı ,Grundtvig Öğrenme Ortaklığı
kapsamındaki “GÖÇMEN EBEVEYNLER İÇİN EĞİTİM HİZMETLERİ OLUŞTURMA” isimli proje ile
göç eden ailelerin ve arkada kalan çocuklarının duygusal ve sosyal problemlerinin bazılarına
değinmektedir. Projenin amacı, çocuklarını evde bırakıp Avrupa Birliği ülkelerine veya
ülkelerinin başka bölgelerine göç etmek zorunda kalan göçmen ailelerin psikolojik zorluklarını
ve duygusal yıpranmışlıklarını azaltmak için iletişim sorunlarına çözüm önerileri sunmaktır.
Proje 6 Avrupa ülkesinden kurum -kuruluş ve okulların işbirliği ile uygulanmaktadır.
Centrum pro veřejnou politiku, Czech Republic (irtibat kişisi ; Egle Havrdová)
Menedzmenta Holding, Latvia (irtibat kişisi ; Tatjana Melehova)
Joniskėlio Igno Karpio žemės ūkio ir paslaugų mokykla, Lithuania (irtibat kişisi ; Jūrate
Jovaišiene)
Oświatowiec-Łódź, Poland (irtibat kişisi ; Marta Kędzia)
Colegiul Tehnic Metalurgic, Romania (irtibat kişisi ; Carmen Nedelea)
Mersin Il Milli Egitim Mudurlugu, Turkey (irtibat kişisi ; Tülay Karabulut)
Proje fikri ailesi iş için yurtdışına göç etmek zorunda kalan çocuklara yardım etmek
isteyen öğretmen ve toplum çalışanları tarafından öne sürülmüştür. Bu çocuklarla ilgili sorun
gelir seviyesi daha düşük olan Avrupa üye ve aday üye ülkeleri daha acımasızca etkilemiştir.
Örnek olarak, Hırvatistan’dan AB ülkelerine göç oranının çok fazla olduğu kaydedilmiştir.
Ülkenin AB’ye girişi ile bu oranın artacağı yönünde korkular da belirtilmektedir. Türkiye’deki
babalar, yüksek işsizlik sebebiyle başka ülkelere veya ülkenin başka kesimlerine göç ederken,
anneler ise asla çocuklarını bırakmamaktadır.
Şu anki bilgiye göre; göç eden ebeveyn tarafından arkada bırakılan çocukların en çok
karşılaşılan sorunları sosyal, psikolojik ve uyumla ilgili olanlarıdır. Bu çocuklara, okullar bazı
psikolojik, maddi ve eğitimsel yardım sağlamaktadır. Ancak, göçmenlerin çocukları ailevi
sorumluluğu, ebeveynlerle, öğretmen ve bakıcılarıyla sürekli iletişimi yaşamaya sosyal hayat
becerilerini geliştirmeye ihtiyaç duymaktadırlar. Pahalı ve psikolojik açıdan zor çözümler
gerektirdiği için, çoğu çocuklu aile yurtdışında çalışma kararıyla ilgili şüphelere sahiptir.
Ayrıca, ebeveynler ne karar verirken ne de sonrasında, devlet kurumlarından veya toplumsal
kuruluşlardan yardım hiçbir destek görmemektedirler. Yurtdışında çalışan birçok aile, kültürel,
toplumsal veya ekonomik olarak farklı çevrelere uyum için hiçbir becerisi olmadan çalışmaya
başlamaktadırlar. Sosyal beceriler yanında başarılı bir kariyer için gerekli olan dil becerilerine
de yeterince sahip değillerdir. Sonuncu fakat bir o kadar da önemli olarak, büyümekte olan
çocuklarıyla günlük iletişimi sağlamak zorunda ve uzun süreli ayrılıkların aile içi ilişkilerini
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
yıpratmamak için çözüm üretmek zorundadırlar. Bu yüzden, konuya odaklı eğitim araçları ve
eğitimleri sayesinde çocuklarıyla ve geri kalan aile üyeleri ile bağlarını sürdürebilmeleri için
gerekli bilgi ve becerileri kazanmaları gerekmektedir.
Proje Ana Faaliyetleri ; altı ülkede, eşler ve arkada kalan aile üyeleriyle yapılacak nitel
görüşmeleri ( 50 görüşme ) içermektedir. Görüşmeler sayesinde aile hayatındaki değişimler,
karşılaşılan sıkıntılar hakkında bilgi toplanacaktır. Toplanan bilgi, eşler ve yetişkin aile
üyelerine yönelik , iletişim sorunlarını, göç sonrası yaşanan duygusal ve psikolojik zorluklar
azaltmak amacıyla hazırlanacak eğitimi tasarlamak için kullanılacaktır.Yayının sonnraki
bölümlerinde, araştırma bulgularını ve Çek Cumhuriyeti, Letonya, Litvanya, Polonya,
Romanya ve Türkiye’de yapılan görüşmelerden seçilmiş kişisel hayat hikayelerini bulacaksınız.
Etik sebepler yüzünden kişi isimleri değiştirilmiştir.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Temel Araştırma Bulguları
Nitel çalışmalar beş ana konu üzerinde yoğunlaşmıştır; Ayrılık öncesi durum, Ayrılıktan
sonra yaşanan zorluklar, Aile ilişkilerinde meydana gelen değişimler, Göçten sonraki
dönemde iletişim ve alınan destekler ve Gelecek beklentileri. ( Lütfen ekteki görüşme
protokolüne bakınız )
1. Ayrılık öncesi durum ( Ülkeyi terk etmedeki ana sebepler). Anayurdu terk etmeye
karar vermede en rastlanan sebep ekonomi ile ilgili olanlardır; aile geçimini
sağlayacak kaynakların azlığı, daha fazla para kazanma isteği ve çocuklar için daha iyi
bir gelecek kurma ihtiyacı. Çoğunlukla göç kısa süreli bir çözüm olarak değerlendirilse
de kaçınılmaz bir şekilde uzun-dönemli bir karara dönüşmektedir. Diğer bir sebep ise
ekonomik krizler sonucu iş kayıpları ve uzun süreli işsizliktir. Bu durum sonucu ,
yurtdışında bir iş bulma ve daha iyi şartlarda çalışma kararı alınmaya başlamıştır.
Ayrılmak zorunda kalan aile üyeleri bu konuda haklı bulunmuştur ve eşler ve diğer
aile üyeleri tarafından desteklenmiştir. Buna karşın çocuklar tarafından bu durum çok
onaylanmamıştır. Üçüncü önemli sebep ise ailevi etkenlerdir; boşanma, aile içi
çatışma veya aileyi bir araya getirme çabalarıdır. Bazı durumlarda karar göç eden
diğer aile fertleri veya arkadaşlar yüzünden alınmıştır.
2. Ayrılık sonucu en sık yaşanan problemlerden bir diğeri ise aile üyeleri arasında
yaşanan kopmalar sonucu ortaya çıkan duygusal problemlerdir. Bu sorunlar; özlem,
umutsuzluk, üzgünlük, kızgınlık ve boşanmaya sebep olabilecek derecede duyguların
yok olmasıdır. Küçük çocuklu ailelerde duygusal sıkıntıların daha güçlü olduğu
görülmüştür. Aile üyeleri arasındaki duygusal zorluklar çocukların davranış
değişikliğine, düşük akademik başarıya hatta okul terklerine bile sebep olmaktadır. Sık
rastlanan diğer bir problem ise hem göç eden ebeveynin hem de arkada kalan aile
üyelerinin fiziksel ve ruhsal dayanıklılık gerektiren ve sonrasında sağlık sorunlarına yol
açan işlerde çalışmak zorunda kalmaları ile ilgilidir. Bahsi geçen diğer zorluklar ise;
göçmenlerin toplumsal dışlanma riskini artıran yetersiz dil becerileri, az vasıflı işler ve
göç edilen ülkenin iş imkanlarıyla ilgili bilgi alınamamasıdır. Ek olarak, göçmenler
bazen fiziksel saldırı boyutuna kadar varabilen yerli halk tarafından dışlanmayla karşı
karşıya kalabilmektedir.Görüşmelere katılınlar döndükten sonra iş dünyasında ve aile
ortamında yaşanılan uyum problemlerinden de bahsetmektedirler. Dahası, aile
babalarının evi terk etmesinden sonra anneler özellikle katı geleneksel değerlere
sahip olan
çevrelerinde dışlanılmışlık ve huzursuzluk gibi durumları
deneyimlemişlerdir. ( Türkiye ) Sonuncu olarak vurgulanmak istenen durum ise göç
edilen ülkelerdeki hoş olmayan politik durumlar hayati tehlikelere, korkuya ve
psikolojik sorunlara sebep olmuştur. ( Irak Savaşı )
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
3. Tüm vakalarda ailelerin hayat tarzlarında ayrılık sonrası dönemde önemli ölçüde
değişimler meydana gelmiştir. Ebeveynlerden birinin ya da her ikisinin fiziksel
yokluğu diğer aile fertleri için hem daha fazla sorumluluk hem de zihinsel yük
anlamına gelmektedir. Bazı vakalarda ise çocuklar kardeşlerine bakmak veya ev
işlerini yapmak gibi yetişkinlerin sorumluluklarını üstlenmektedirler.Diğer vakalarda
ise yine aile çatışmalarına yol açan yaşlı ebeveynlerin destek olmadan evde kalan
çocuklara bakmak zorunda kalmalarıdır. Ayrıca , büyük anne ve babalar istek ve
kapasitelerini aşsa da torunlarına anne ve baba olmuşlardır. Sonuç olarak tüm aile
üyeleri arasında iletişim sorunları gittikçe kötüleşmiştir. Uzun süreli çocukların ve
ebeveynlerin ayrı kalmaları zayıflayan aile bağlarına ve duygusal umutsuzluğa yol
açmıştır. Bu problemler çocukların yaşları büyüdükçe daha önemli hale gelmektedir.
4. Göçmen aileler ve çocukları iletişimi Skype veya telefonla sağlamaktadır. Pahalı
olmasına rağmen telefonla iletişim daha kişisel ve daha kolay olarak
değerlendirilmektedir. Internet araçları ( Skype- Facebook ) yardımcı olsa da yine de
ayarlanmasında güçlük çekilmektedir. ( iki tarafın görüşme zamanını ayarlayamaması
veya internet ulaşımının olmaması gibi) . Bazı ebeveynler fiziksel iletişimi
gerçekleştirebilmek için çok sık olmamakla birlikte eve dönüyor. Bazı vakalarda
( Polonya ) güçlü göç etmiş topluluklar geride kalan aile üyeleri ve çocuklarla iletişim
kurulmasında yardımcı olmaktadır. En büyük destek aile üyelerinden, büyük
ebeveynlerden ve arkadaşlardan gelmektedir. Görüşme yapılan birkaç kişi göç edilen
ülkeden devlet yardımı aldığını da belirtmiştir. ( Norveç, Letonya, Litvanya’daki
göçmenler çocukları için ve çalışma hayatlarında yasal konularda yardım almaktadır. )
5. Gelecek beklentileri hakkında konuşulduğunda, görüşmeye katılanlar sık sık ya tüm
ailenin göç etmesi ile ya da göç eden ferdin ülkeye geri dönmesi ile ailenin tekrar bir
araya gelmesi gerektiğini belirtmiştir. Bazı görüşmeye katılanların ise daha iyi bir iş
bulabilmek için yurtdışındaki işlerine bir süre daha devam etmekte, yabancı dil
öğrenmekte ve geçerli sertifikalar almakta istekli olduğu görülmüştür. Diğerleri ise
kendi ülkelerinde yeni bir iş bulmak ve başlangıç yapmak istemektedirler. Maddi
olarak gelecek için öncelikli planları ise ev sahibi olabilmektir. Birkaç ebeveyn ise
ayrılıktan sonra önceliklerinin değiştiğini ve artık ailevi değerlerin maddi olanaklardan
daha öncelikli olduğunu belirtti. ( Polonya ). ayrıca umutsuzluk hissi yaşadıkları,
geleceğe dair hiçbir planlarının olmadığı ve günü yaşamakta oldukları da evaplar
arasında bulunmaktadır.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Çek Cumhuriyeti
Arka Plan
Çek vatandaşlarının uzun bir dönem
ayrılmaları
ülke
kayıtlarından
silinmelerine sebep olmaz. Bu
nedenle,
göç
eden
Çek
vatandaşlarıyla ilgili net bir istatistik
yoktur. Araştırmaya göre 2006’da
AB üye ülkelerine göç eden Çek
uyruklu göçmen sayısı 30000’dir.
2004-2005 yıllarında toplam sayının
36.011 olduğu bilinmektedir.Çek
uyruklu göçmenlerin Almanya’da
(17.406 kişi), İngiltere’de (12.219
Kişi)ve Avusturya’da ( 2.716 Kişi )
çalıştığı bilinmektedir.
Avrupa değişim göstergelerinin tahminlerine göre, AB üye ülkelerinin göç etme potansiyeli
ülkeden ülkeye değişmektedir. Slovakya, Macaristan, Slovenya ve Çek Cumhuriyeti de dahil
olmak üzere yeni üye ülkelerin göç potansiyeli( Değerlendirmeye, Romanya ve Bulgaristan
dahil edilmemiştir), AB önceki dönem 15 üye ülkeden daha düşüktür. Genel olarak, Çek
vatandaşları uluslararası göç oranı düşük olmakla beraber iş için yurtiçinde de hareket etmek
istememektedir ( Aşağıdaki tabloya bakınız) . Göç eden kişiler, Almanya’ya 2 hafta veya 1 ay
süreliğine giden, sınıra yakın kısımlarda yaşayan kişilerden oluşmaktadır. Dönemsel olarak
evlerini terk etmek zorunda kalan anneler bizim nitel araştırmamızdaki görüşme yapılan
kişilerdir.
Çek Cumhuriyeti’ndeki yapılan araştırmaya Katkıda bulunanlar :
Andrea Kuchyňková, Faculty of Humanitaria Studies, Charles University, Prague
Egle Havrdová, Centrum pro veřejnou politiku/Center for Public Policy, Prague
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kişisel Hikayeler
Ivona, 45 yaşında, Brezi’den
1. Evi Terk Etme ve Aileden Ayrılma
Ivona, Avusturya’da çalışmaya başlayalı altı yıl olmuştur. Evi terk edip ailesini her ay 14
gün yalnız bırakmasının asıl sebebi süpermarkette kasada çalışırken aldığı maaşının çok
düşük olmasıdır.
Ivona : “ Son damla mı ? Billa süpermarkette kasada çalışmak 8500 Çek Kronu ( yaklaşık
340 Euro). İş bulma kurumuna kayıt da yaptırdım fakat bana sağlık sigortası sunan bir iş
bulamadılar, bu yüzden Billa’da çalışmaya başladıktan 1,5 yıl sonra ‘yeter artık, böyle
yaşayamam 7 / 24 durmaksızın çalışmak ve asgari ücret ’ dedim.
Süpermarket dışında başka bir iş bulmaya karar verdi. Çocuklarına bakmak zorunda
değildi, çünkü o zamanlar çocuklar artık büyümüşlerdi. Ve onu seven yanında duran ,
sonradan tam tersi olduğu anlaşılan, bir kocası vardı. Birkaç yıl sonra kocası artık yokluğuna
dayanamadı ve onu boşadı.
Ivona’nın 2 çocuğu var. Şu an 24 yaşında olan kızı Veronika ve 22 yaşındaki oğlu Jakub.
Veronika lisans derecesinde eğitimini tamamladı ve annesi gibi o da Avusturya’da çalışmaya
başladı. Jakub ise aynı anda 2 üniversite okuyor. Bu daha fazla paraya mal olmakta ve yalnız
bie anne olan Ivona’nın çocuklarını desteklemek için çalışmasını gerektirmektedir.
2. Sorun ve Çözümler
Evi ilk terk ettiğinde , Ivona kendini çok kötü hissetti. O zamana kadar hep çocuklarının
yanındaydı veya eve yakın yerlerde çalışmıştı. Böyle bir ayrılık onun için yeniydi. Hala şu ana
kadar bile alışmadığını söylüyor.
Ivona: “ ….asıl zorluk aklınız, ailenizden ayrısınız ve düşünebildiğiniz tek şey ayrılık.”
Ama günümüz teknolojisi ile Ivona bu ayrılıkla mücadele edebilmektedir. Çocuklarıyla
gerektiği kadar iletişimde bulunabildiğini vurgulamakta; İrtibatı sağlamak için Skype ya da
mesajları kullanmaktadır. Eve yakın yerlerde çalıştığı zaman, Verca onu haftada bir ziyaret
etmektedir.
3. İhtiyaç ve Destekler
Annenin evden ayrılması ailenin diğer üyeleri için de zor olmuştur. Özellikle Veronika
annesi gittikten sonra ev işlerinin sorumluluğunu almak zorunda kalmıştır.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
“Verca benim yerimi çabucak aldı. Ben sakin kalabileyim diye , bazı şeyleri kendisinin
yapmak zorunda olduğunu biliyordu. Neyse ki kocam o zamanlar evdeydi ve en azından hafta
sonları yemek pişiriyordu. Böylelikle, Verca da diğer işleri yapıyordu.” dedi Ivona.
Diğer yandan Ivona’nın kocası ayrılıkla mücadele etmeyi denedi ama başarılı olamadı.
Eşlerin ilişkilerini sürdürebilmesi için 14 gün uzun bir süre olduğunu Ivona ekledi.
“Diğer bakıcılardan duyduğuma göre, hepsi boşandı. Çünkü çok az koca bu durumla baş
edebildi. Başta, evet başarırız diyorlar, ama sonra yapamıyorlar. Bu durumu bir türlü
kabullenemiyorlar. Sağlam karakterli olmalı. Hep hatırlatırım, bir adam 14 günlüğüne bir yere
gidiyorsa , kadın bunun üstünden gelmeli. Ama durum tersi olunca yani kadın para
kazanmaya gidince , erkek bunu anlamıyor. Kadının uzağa gitme ve erkeğin kendine bakmak
zorunda kalması ,erkekler için bu bir tür aldatılma.”
4. Gelecek ve Hayaller:
Ivona’nın hayali emekli olana kadar yaşayabileceği bir bakım evinde daha kolay ve iyi bir
iş bulabilmesi için eğitiminin Avusturya’da geçerli sayılması. Çocuğuna ve belki ilerde
torunlarına yakın bir yerde bir iş bulmak istiyor. Ve Son olarak da onun işini hoşgörüyle
karşılayabilecek normal bir adamla tanışmak istiyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Jaroslava, 47 Yaşında, Mikulov’dan
Jaroslava ve Jaroslav evliler, Çek Cumhuriyetinde yaşıyorlar ve ikisi de Avusturya’ya iş
için gidip geliyorlar. Çekoslovakya’nın 1990’larda dağılmasından itibaren Jaroslav bu şekilde
çalışmaya başladı. O bir araba tamircisi. Jaroslava Çek Cumhuriyeti’nde iş kurmayı denedi
fakat Jaroslava’nın dediği gibi “çok da ideal değildi ”.İşte bu yüzden 2011’de Avusturya’da
bakıcı olarak çalışmaya o da karar verdi. Kocası onu zorlamasa da ,bu konuda ondan
etkilendiğini kabul ediyor. 2 çocukları var; bir kız , bir oğlan. Ondrej oğulları daha büyük ve 26
yaşında. Kızları Veronika ise 22 yaşında. İkisi de ailelerinden ayrı yaşıyorlar. Çoktan kendi
hayatlarını kurmuşlar.
Jaroslava ve Jaroslav Avusturya’da çalışmak Çek’te çalışmaya benziyor sadece daha iyi
koşullardalar şimdi. İşleri çok yakın ve eve gelip birlikte zaman geçirebiliyorlar. Çocuklar
küçükken bile, babaları her akşam saat 5’te evlerine gelebiliyordu.
Jaroslava , Jaroslav hakkında dedi ki : “ Mistelbach’ta çalıştığı zamanlarda da eve erken
geldi akşam 5 civarı, sanki Çek’te çalışıyor gibi.”
Avusturya’da yaşayanlar tarafından kabul edilmemek Jaroslava’nın orda çalışırken
yaşadığı en büyük sıkıntı.
“ Onlara göre , biz hemen her şeyi öğrenmeliyiz, dillerini öğrenmekten bahsediyorum.
Eğer iş becerimizden bahsedersek, biz onlardan çok daha iyiyiz. İşle çok daha fazla ilgili
olduğumuzu kastediyorum… Ama onlar( Avusturyalılar ) kendilerinin hiçbir dil geçmişleri
olmamasına rağmen , ülkelerinde çalışıyorsak, dillerini akıcı bir şekilde konuşmamız
gerektiğini düşünüyorlar… Farkı Viyana’da çalışırken gördüm. Çok fala yabancı vardı,
çalıştığım bölümde 3 bayandan 2’si yabancıydı ve bu duruma alışkınlardı, ama Poysdorf’a
geldiğimde, sınır bölgesi tamamen farklıydı, oradaki insanlar daha milliyetçiler, kendilerini
daha iyi sanıyorlar ve bizim oraya sadece para kazanmaya giden insanlar olduğumuzu
düşünüyorlardı.” Diye açıklıyor Jaroslava.
Diğer bir sorun ise işin kendisiydi. Zihnen ve fiziksel sağlığı zorlayan işlerdi.
Jaroslava: “ Alzaymırlı bunama belirtisi görülen hastalarımız var. Kimisi biraz daha iyiken
bazıları cidden ağır durumdalar. Ayağa kalkmalarını söylüyorsunuz ama onlar uzanmaya
devam ediyor. Bu da sırtınız için kötü ve problemler yaşayabiliyorsunuz.”
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Jaroslava için Avusturya’da çalışmak hiç de kolay değil. Dille ilgili gündelik hayatta
problemler yaşıyor ve Avusturyalı iş arkadaşları ile iyi ilişkiler kuramıyor, işi ağır ve istediği
gibi hastaları ve onların akrabalarıyla iletişim kuramıyor, ama her şeye rağmen paraya artık
eskisi kadar ihtiyacı olmadığı için şu an mutlu.
Jaroslava: “Çocuklarımın büyümüş olması benim Avusturya’da çalışabilmem için bir artı
çünkü onlarla çok fazla zaman geçirmek zorunda değilim ve işimle daha çok ilgilenebiliyorum.
İşimden gerçekten keyif alıyorum ve ailem bana her şekilde destek oluyor.”
Jaroslava’nın en büyük dileği ailesinin iyi durumda olması ve emekli olana kadar bu işte
kalabilmesi. Ailesinde huzur ve ihtiyaçları olduğunda çocuklarına yardım edebilecek kadar
para kazanmak istiyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Marie, 47 yaşında, Satov’dan
Marie Avusturya sınırında küçük bir köyde yaşıyor. 10 yıl boyunca bir döviz bürosunda
patronu tarafından kovulana kadar çalışmış. Patronu onun için vergi ödemek istemediğini ,
onun yerine yarı zamanlı birini çalıştırmayı tercih ettiğini belirtir. Artık Çek Cumhuriyeti’nde
çalışmak istemez ve Avusturya’da bir iş aramaya başlar. Sonra, hastanede çalışan bir arkadaşı
sayesinde bir iş bulur bir buçuk yıl önce.
Marie’nin iki yetişkin çocuğu var. Oğlu ,25 yaşında Prag’da polis , kızı ise 22 yaşında ve
anaokulunda çalışıyor. Marie sevgi dolu her zaman onu destekleyen bir kocaya ve mutlu bir
evliliğe sahiptir.
Başlangıç Marie için çok zordu. Hergün işten yorgun argın geliyordu.
Marie: “Başlarda yaşamıyordum, ve yaşamadığımı altı ay boyunca söyleyip durdum. Eve
geliyordum , uyuyor ve ertesi gün yine işe gidiyordum. Altı ay boyunca bu şekilde davrandım.
Ev halkı ile çok ilgilenmedim, ailede neler oluyor bilmiyordum. Çocuklarımı
önemsemiyordum.
Zorlanmasındaki asıl sebep Avusturya halkının onu başlangıçta kabul etmemesiydi. Sizden
ve işinizden memnun kalmaları en az altı sürer diyor. Çalışkan olduğunuza ve işinizi gerektiği
gibi yaptığınıza onları ikna etmemiz gerekiyor. Her gün işimi kaybeder miyim korkusu
yüzünden Marie bu süre boyunca hep stres altında kalmıştır.
Marie : “ Biz hala yabancıyız ( Avusturyalılar için ) . Size farklı bakıyorlar ve sizi en
başından itibaren yüzde yüz sadece işçi olarak değerlendiriyorlar. Yabancıların aslında
Avusturyalılardan daha iyi işçi olduklarını öğrendiler. Avusturyalılar işlerini özenle
yapmıyorlar. Çekler daha çalışkanlar çünkü işle ilgili endişeleri var. Bizim ülkemizden daha iyi
ödüyorlar bu yüzden minnettarız.”
Marie aslında şanslı bir insan çünkü ailesinden büyük bir destek görüyor. Ruhsal açıdan
ona yardım ediyorlar , onlar olmasa yaptığı bu zor işi devam ettiremezdi. Tabi ki, işi bırakıp
dönmesini istiyorlar çünkü sağlığı için endişe ediyorlar ama o bu işi istediği için onu
desteklemeye de devam ediyorlar.
“Ben işi bulduğumda sevindiler ama her gün eve nasıl yorgun geldiğimi gördüklerinde işe
gitmemi istemediler. Sonra dedim ki ; diğerleri idare ediyorsa ben de edebilirim ve şimdi her
şey yolunda. Avantajım çocuklarımın yetişkin olmasıydı. Kendilerine bakabiliyorlardı. Ev
işlerini Kata bakıyordu. Benim yerime her işi o yapıyordu. O kadar yorgun oluyordum ki
yapmak istesem bile yapamıyordum. Çocuklarım küçük olsaydı zaten onları yalnız
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
bırakamazdım. Her zaman çocuklarımı iyi işlere tercih ettim. Çocukları en önde gelen
insanlardan biriyim. Şimdi kendilerine yetebildikleri ve kendi paralarını kazandıkları için
onlarla gurur duyabilirim .”
Tatilde harika zaman geçiriyor. Bu günlerin keyfini çıkarıyor. Çocuklarına kek yapıyor,
onlarla ve kocasıyla zaman geçiriyor. Bazen yine yorgun gelse de onlar için birşeyler
yapabildiği için çok mutlu.
4. Gelecek ve Hayaller
Bu işte mümkün olduğunca çalışmak istiyor. Hayali emekli olana kadar Avusturya’da bu işi
yapmak, ama daha az yorucu bir iş daha iyi olabilir.
Diyor ki ; “ Sadece sağlıklı olmak istiyorum. Eğer sağlıklıysam, para kazanacağım.
Çalışmaktan korkmuyorum.”
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Martina, 41 yaşında Znojmo’dan
Martina 2 yıldır Avusturya’da çalışıyor. Hikayesi boşanıp yalnız bir anne olduğu anda
başlıyor.Ailesinin geçimini 7000 Çek Kronu ile artık sağlayamaz. ( yaklaşık 280 Euro)
“7000 Kron için çalıştığım işle ailemi geçindiremedim, Ev , çatı ve büyük borçları ödemem
gerekiyordu. Çocuklarıma da bakmalıydım çünkü Avusturya’da çalışmaya başladığımda yaşı
büyük olanların işsizdi. Ve bu benim için çok zordu.” Diye anlatıyor Martina.
Martina üç çocuklu bir anne. En büyüğü 23 , ortanca 20 ve en küçükleri ise 10 yaşında.
Büyük olanlar şimdi paralarını kazanıyor ama küçük olanın hala bakıma ihtiyacı var. Adı
Terezka ve kendi kendine yetebilmeli.
“Konice’ten Znojmo’ya okula gidiyor,çok uzak değil ama erken kalkmak zorunda. Kendisi
kalkıp , giyinip evi kilitlemek zorunda. Birinci sınıftan beri kendi kendine yetiyor.” Terezka
hakkında böyle diyor Martina.
Avusturya’da çalışmaya başlamaya karar vermek onun için zor bir karardı, ama fırsatı
değerlendirdi ve Almanca becerileri çok iyi olmasa da kabul etti. Başka hiçbir seçeneği de
yoktu. Eğer işi kabul etmeseydi, evsiz kalabilirlerdi.
Martina: “Tabi ki Avusturya’da çalışıyor olmam herşeyi etkiliyor. Eğer iş yüzünden uzun
bir vardiyam varsa Terezka’nın sınıf toplantılarına katılamıyorum.”
Gayretli ve kendi kendine yetebiliyor olsa da , Terezka annesinin bir günlük iznine bile çok
seviniyor. Birlikte zaman geçirdikleri günlerde çok eğleniyorlar.
Diğer mesele Martina’nın zor işi. Hergün kaybetme korkusu yaşıyor. Başta Almanca ile
büyük sorunları oldu. İyi konuşamıyordu. Sırf bu yüzden altı ay boyunca hergün durmadan
ağladı. Psikolojisi için zor zamanlardı.
Martina: “Size paranızı ödeyeceğinizden emin olabiliyorsunuz ama
kovulmayacağınızdan emin olamıyorsunuz. Sözleşmeniz olsa da işten kovulabilirsiniz.
işten
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
3. İhtiyaçlar ve destek
Martina iki çocuğunun büyük olmasından çok mutlu. Büyük kızı Terezka’ya yardım ediyor,
ödevlerini birlikte yapıyor ve ev işlerinde yardımcı oluyor.O yardım olmasaydı, Martina
kaybolurdu.
“Hepimiz ben, büyük kızım Terezka’ya yardım etmek zorundayız. Hepimiz aile için
çalışmak zorundayız ve birbirimize bağlı kalmalıyız.” Diyor Martina.
Martina: “şimdi yaşıyoruz, gelecekte yaşamayız, şimdi yaşıyoruz. Para kazandığım için
mutluyum çünkü aileme destek olabiliyorum ve borçlarımı da ödeyebiliyorum. Bir işim olduğu
için mutluyum. Umarım herkes Avusturya’da bir iş bulur ( gözleri yaşlarla dolu ) Dediğim gibi ,
Eğer işim olmasaydı muhtemelen evsiz kalırdık. Onun yerine, şimdi araba alabiliriz ve dokuz
sene sonra Terezka ile tatile çıkabildik.”
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Věra, 61 yaşında Mikulov‘dan
Vera 2008’den beri Avusturya’da çalışıyor. Beş yıl önce bir tesadüf sonucu tanıştığı
bayanın yardımıyla yurtdışında bir iş buldu. O zamanlar Vera emekliydi ama çalışmak
istiyordu çünkü uzun süre işsiz kalamayacak kadar enerjik ve iyimser bir kadındı. Uzun yıllar
önce boşanmış olan Vera birlikte yaşadığı bir erkek arkadaşı var. Annesine yakın bir evde
eşiyle yaşayan 37 yaşında Vitek isminde bir oğlu var. Vera biri 5 diğeri 3 yaşında olan iki torun
sahibi bir büyükanne. Gelini Kelly ise Hollanda’lı.
Vera: “ Çocuğum zaten bir yetişkin. Avusturya’da başladığımda , Çek Cumhuriyeti’nde bir
annem ve ailem vardı, ama yine de eve yakın değildim. Oğlum eşiyle yeni dairesine taşınmıştı.
Ona bakmam gerekmiyordu ve eski erkek arkadaşım caddenin diğer tarafında yaşıyordu.
Herşey yakındı ve eve sık sık gidiyordum hatta 14 günlük mesaimde bile.“
Vera şu an ailesi yüzünden zor bir durumda. Yardıma muhtaç annesine bakmak istiyor ,
fakat yapamıyor. Kız kardeşinin ölümünden sonra yeğenleriyle geçinemiyor pek. Vera’ya göre
yeğenleri sadece annesinin parasını istiyor ve bu yüzden büyükannelerine bakmak için
Vera’ya dava açmışlar. Avukat parasını ödeyebilmek için Vera’nın çok para kazanması gerek.
Eğer çok kazandıran bir işi olmasaydı, Çek Cumhuriyeti’nde emekli bir bayan olarak bu
ödemeyi karşılayamazdı.
3. İhtiyaçlar ve Destek
Vera psikolojisi için işinin kolay olmadığını kabul ediyor.
“Bir aile için 14 gün ayrı kalmak uzun bir süre . Erkek ailenin devamlılığını sağlayacak
sorumlulukları tek başına yerine getiremez. Ayrı kalmak için uzun bir süre ve aile üyeleri
bununla baş edemez. Bunu herkes başaramaz. Çocukları büyümüş kadınlar var. Hatta
tanıdığım kadınların bazıları büyükanne. Eğer küçük bir çocuğum olsaydı bu işi yapamazdım.
Eğer Kelly Avusturya’da çalışmak isteseydi ve bana çocuğuna bakar mıyım diye sorsaydı
muhtemelen hayır derdim çünkü olması gerektiği gibi bakamazdım. Daha yaşlıyım ve
gençken olduğum kadar enerjik de değilim ve torunlarıma annelerinden alacaklarını
veremem.” Diye açıklıyor Vera.
Zaman zaman, Vera torunlarına bakıyor ve bu anlardan keyif alıyor. İzinli olduğu
günlerde , gelinini ve torunlarını çantalar dolusu oyuncaklarla ziyaret ediyor. Anneleri işe
döndüğü zaman , kendi işini bırakıp torunlarına bakma ihtimalini de düşünüyor.
“Oğlumun iki küçük çocuğu var ve daha küçük olanı anaokuluna başlayacak ve gelinim işe
mümkün olduğunca erken başlamak istiyor. Eğer bana ihtiyaçları olursa, onlara çocuklarla
ilgili yardımcı olurum.” Diyor Vera.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Vera’nın en büyük isteği yeğenleriyle olan sorunu çözüp annesine bakabilmek. Ayrıca
Avusturya’daki işini kaybetmeden torunlarıyla daha fazla zaman geçirmek istiyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
LETONYA
ARKA PLAN
Adrese kayıtlı Letonyalı göçmen sayısı
son iki yılda önemli ölçüde artmıştır.
- 2007 – 41 277
- 2008 – 42 521
- 2009 – 45 741
- 2010 – 49 691
- 2011 – 72 292
- 10.09.2012 – 81 815
Letonya Cumhuriyeti , Kalkınma Bakanlığı tarafından ülkedeki çocukların durumları ile
ilgili hazırlanan rapora göre, 2011-2012 yıllarında Letonya eğitim kurumlarında okuyan 2820
öğrencinin bir ebeveyni veya ikisi birden yurtdışına gitmiştir.
2010/2011 – 3 325 çocuk
2009/2010 – 3 126 çocuk
2008/2009 – 2 855 çocuk
Liepāja Şehri Eğitim Bölümü’nün düzenlediği 5.yıllık rapora gore , eğitim kurumlarında
okuyan Ailesi yurtdışına iş sebebiyle göç etmiş 792 öğrenci okumaktadır. 542’sinin babası,
179’unun annesi, 71’inin ise anne-babası yurtdışında çalışmaktadır.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Letonya bölgeler arası göç veren ailelerin karşılaştırması 2012
Araştırmaya katkıda bulunanlar
Tatjana Melehova, Menedzmenta Holding, Riga
Dita Okmane, Menedzmenta Holding, Riga
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kişisel Hikayeler
Alexander, 52 Yaşında Riga’dan
2 yıl önce Alexander’ın eşi Nina işini kaybetti. Muhasebeciydi. Letonya’da kendine uygun
bir iş bulamadı bu yüzden Almanya’ya gitti. Almanya’da Letonya’lı bir ailenin yanında bakıcı
olarak çalıştı. Nina ve Alexander’ın 2 kızı var. Lisa 16 yaşında ve Anastasia ise 12 yaşında.
Büyük kızı kendi yaş kategorisinde artistik jimnastik Letonya şampiyonu. Artistik jimnastik
muazzam bir konsantrasyon, kararlılık, zaman planlaması ve çok fazla para gerektirir.
Alexander: “Lisa sporla iç içedir. O hep istediğini yapmakta özgür olmuştur fakat bu spor
yüksek maliyetlere sebep olmuyor.”
Küçük kız Anastasia kızkardeşinin tam tersidir. Sorunlu bir çocuktur, uzun süre bir konuda
konsantrasyon sağlayamaz ve duygusal anlamda Kız kardeşinden daha az dengelidir. Okulda
ise Anastasia daha az başarılıdır.
Alexander, Nina’nın iyi bir anne ve eş olduğuna inanıyor. Herkes farkındaydı ,eğer o
yurtdışına çalışmak için çıkarsa, gündelik hayat değişecek ve herkesin sorumluluğu
yardımlaşması artacak , özgürlükleri de azalacaktı. Ama aile ayrı yaşamaya karar verdi çünkü
Lisa’nın tutkusunu gerçekleştirebilmesi için para gerekliydi.
Alexander: “Kızlarım çok yetenekli. Onlara en iyi eğitimi vermek istiyorum.”
Nina’nın Almanya’ya gidişinin ardından , herşey ailenin beklediğinden daha zor oldu. Nina
kızlarının kendilerine bakabilecek kadar yetişkin olduğuna inanıyordu. Ama tüm sorunlar, o
ayrılır ayrılmaz başladı. Anastasia kel oldu. Bir uçtan bir uca savrulmaya başladı: Bir an Gotik
olmak istiyordu, bir an Punk. Lisa da kaygılıydı ve spordaki başarıları azalmaya başladı.
Alexander işiyle çok meşguldü ama daha fazla sorumluluk aldı. Ama kızlarıyla konuşacak ve
onlara destek olacak zamanı yoktu. Hayatını zorluklarla sürdürüyordu.
Akşamları , Nina kızlarıyla Skype aracılığı ile görüşüyordu, ama bu tansiyonu
düşürmüyordu. Sonraları, Nina kendini yurtdışına çıktığı için suçlu hissetmeye başladı.
“Almanya’da Nina, Anastasia ile aynı yaşlardaki çocuklara bakıyordu. Bu yüzden Nina,
hep kendi çocuklarına hiç kimsenin yeterince bakamadığını düşünüyordu.” Diye açıklıyordu
Alexander.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Alexander olanları şöyle hatırlıyor; “ Asıl sorun durumla duygusal olarak başa
çıkamamamızdı. Güzel olan şeyler bile rahatsız edici olmaya başladı. Kedimizin yavruları oldu
ama biz buna sevinemedik. Çünkü kimsenin vermeyi istemediği daha fazla dikkat
gerektiriyordu. Anladım ki her iki kızım da sıcaklığı ve ilgiyi özlüyordu.”
Aile kendileri ile ilgili kararları kendileri veriyordu, bu yüzden kimseden yardım ya da destek
beklemiyordu. Alexander, kızların aralıklarla psikolog yardımı alabilselerdi, gerginliklerinin
azalabileceğini düşünüyordu.
Bir yıl sonra, Nina ve Alexander anladı ki yurtdışında para kazanırken Nina kızlarıyla olan
bağları kopmaya başladı. Bu yüzden Nina’nın Letonya’ya dönmesine karar verdiler. Nina
döndüğünde her şeyi eskisi gibi düzene koymaları birkaç haftalarını aldı. Sonra, bütün
sorunlar çözüldü ve herkes mutluydu artık. Nina ve Alexander bir süreliğine ayrı yaşamanın
önemli bir deneyim olduğuna inanıyor. Ama yine de kızlar küçükken bir daha ayrılmasının
daha iyi olacağı sonucuna vardılar. Ayrıca bir gün bu deneyimin tekrarlanabileceğini
biliyorlardı.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Gita, 28 yaşında Pilsrundāle’dan
Gita 28 yaşında. Letonya’nın Pilsrundāle isimli küçük bir kasabasında yaşamaktadır. Kültür
kurumunda yönetici olarak çalışıyor. 2010’da Gita’nın kocası Vilnis Letonya’dan ayrıldı.
Çalışmak için Birleşik Krallık’a gitti. İlk başta ormanda çalıştı ve şimdi bir inşaat firmasında
çalışıyor. Vilnis işini gitmeden önce bulmuştu çünkü İngiltere’de aynı firmada çalışan birçok
arkadaşı vardı.
Ayrıca Vilnis Letonya’da çalışırken 2000 Euro’ya yakın maaş alıyordu ki bu miktar onun
ailesi için yeterli değildi. Para özellikle bir daire ve iki araba alabilmek için çektiği krediyi
ödemek için gerekliydi. Gita onun yurtdışına gitmesini destekledi. Ailenin daha iyi yaşamasını
sağlayacaktı.
“Ailem daha iyi günleri bekliyor, tüm Letonya daha iyi günleri bekliyor. Ben artık
beklemek istemiyorum. Normal bir hayat istiyorum çünkü Letonya’da hiçbir şey gelişmeyecek.”
Diye açıklıyor Gita.
Vilnis evden ayrıldığında en büyük oğlu Martins 3 yaşında, küçük oğlu ise henüz birkaç
aylıktı. Vilnis’in evden ayrıldığı ilk günlerde çok sıkıntı yaşamadılar. Çocuklar küçüktü ve çok
fazla duygusal tepki vermediler. Vilnis için de Letonya’daki işinden ayrılmak kolaydı çünkü
bağımsız bir çalışandı ve işten istediği an ayrılabiliyordu.
Gita tek başına gündelik işlerin organizasyonunu yapabildiğini söylüyor. Duygusal
problemler de yaşamamış. Hatta Gita Vilnis’in İngiltere’de yaşamasını istiyor.
Birbirlerini Skype ile arıyorlar. Vilnis oğullarının büyümesini görebildiği için çok mutlu,
özellikle küçük oğlunun yürümeye başladığını görmek onu mutlu etmiş. Bir kere Gita
İngiltere’ye gitti, ama çoğu zaman Vilnis Letonya’ya geliyor. Letonya’dayken zamanın çoğunu
oğulları ile geçiriyor. Onlarla zaman geçirmeyi çok seviyor ve tabi ki çocuklar da.
“Örnek olarak Vilnis geçen yıl Yılbaşı ve Anneler Günü’nde anaokulundaki kutlamalara katıldı.
Anneler gününde okulda olan tek babaydı geçen sene.” Gülümseyerek anlatıyor Gita.
Herhangi bir kurumdan aile destek almıyor. Akrabalar, arkadaşlar destekliyor ve Gita’yı
mutlu etmeye çalışıyorlar. Vilnis için İngiltere’ye uyum sağlamak hiç de zor olmamış çünkü
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Letonyalı bir çok arkadaşı var ve Polonyalı insanlarla iletişim içinde. Gita, kocasının hobileri
hakkında bir şey bilmiyor “Sanırım koşuyor” diye ekliyor.
Gita’ya göre para yurtdışına gitmenin avantajı. O ailesi için bir ev yaptırmayı hayal ediyor.
Ayrıca “kocasıyla olan ilişkisinin zayıfladığını” söylüyor. Bu durum onda kötü duygular
uyandırmıyor. “Olur,” diyor, “ Çünkü biz uzun zamandır ayrı yaşıyoruz.”
Gita , ileriki yıllarda hiçbir şeyin değişmeyeceğine inanıyor. Daha fazla maaş almak için
Vilnis’ın yanına gidip orada çalışmayı düşünüyor. Gita’nın Letonya’da üniversiteden mezun
olması gerekiyor. Bunu gelecek sene yapacak. Gita Vinis’in Letonya’da çalışıp 300 Euro maaş
alabileceğini hayal bile edemiyor. Onun en büyük dileği gelecekte iyi bir hayat sürmek.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Inta, 68 yaşında Aloja’dan
Inta 68 yaşında bir masördür. Aloja’da bir hastane çalışıyor. Inta’nın oğlu Vilis , oğlu 6
yaşındayken eşinden boşandı. Inta’ya göre Vilis’in oğlunun eşi Inese’in ayrılmasındaki sebep
Inese’in İsviçre’ye gidip orada hemşire olarak çalışmak istemesiydi.Inta Vilis’in bu yurtdışına
gitmeye karşı olduğunu söylüyor ve sonuç olarak da tartıştıklarını ve boşanmaya doğru
gittiğini ekliyor. Inese yurtdışına gitmiş ve oğlu Janis’i, Vilis ve Inta’ya bırakmış. 2008’de Vilis
de Almanya’da iş bulur ve oraya taşınır. Janis büyükannesiyle yaşamaya başlar.
Inta , Inese’in ayrılışının bir ihanet olduğuna inanıyor. İlk fırsatta Inese’in kuyruğunu
salladığını ve ortadan kaybolduğunu düşünüyor.Ona göre Inese oğlunu gerçekten hiç
sevmedi.
“Herkesin önünde Inese oğluyla ilgileniyormuş gidi davrandı, ama aslında tarladaki ot gibi
büyüdü. Kimse onu kontrol etmedi, yemeğini yiyip yemediğiyle veya derslerine hazırlanıp
hazırlanmadığıyla kimse ilgilenmedi. Bu yaramaz çocuk sadece iyi bir hayatı var mı ile
ilgileniyordu” diye ekliyor.
Inta, Inese gittikten sonra Janis’in küstah ve kabalaştığını belirtti. Onun için bu durumla
başa çıkabilmek imkansızdı. Vilis sinirleniyor, oğluna bağırıyor ve hatta onu dövüyordu.
“Bu yüzden Vilis Letonya’dan ayrılmaya karar verdiğinde, ben mutlu olmuştum ve büyük
sorunların çözüleceğini düşünmüştüm. Âmâ şimdi farklı düşünüyorum. Janis gibi tüm erkek
çocuklarının ailelerine ihtiyacı var. En azından babası onunla bir erkek gibi konuşuyor , emir
veriyor veya onu zorlayabiliyordu. Janis beni hiç dinlemiyor,” diye anlatıyor Inta.
Vilis onları bazen arıyor, ama çok sık olmuyor bu. Tüm konuşmalar resmi- genellikle ders
çalışması ve büyükannesini dinlemesi için tavsiyede bulunuyor.
Inta birçok kere okula gitmiş ve bu durum için yardım istemiştir. Ama öğretmenleri omuz
silkmiş ve ona yardım edemeyeceklerini söylemiştir. JAnis okul psikoloğuyla görüşmeyi de
reddetmiştir. “O, deli olmadığını ve psikologla konuşacak hiçbir şeyinin olmadığını söyledi,”
diye hatırlıyor Inta.
Inta Vilis ve Janis’in birlikte yaşamaları gerektiğine ikna olmuş. Ona göre Letonya’da veya
yurtdışında da olabilir.
“ Ben yoruldum. Paraya ihtiyacım yok, huzura ihtiyacım var,” diyor Inta.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Sarmite, 30 yaşında Liepāja’dan
Sarmite 30 yaşında. Liepāja’da yaşıyor ve anaokulunda çalışıyor. Kocası Maris çalışmak
için yurtdışına 4 sene önce gitti. Şimdi Norveç’te bir balık fabrikasının deposunda çalışıyor.
Maris ayrılmadan birkaç ay önce arkadaşları Norveç’e iş için gitti. Maris’in maaşı Letonya’daki
ekonomik kriz boyunca korkunç derecede düştü. Maris’in maaşının aylık 240 Euro’ya düşmesi
onun için son nokta oldu. Sarmite o güne kadar çalışmıyordu, ama evde küçük bir çocukla
kalıyordu. Oğulları Ints sadece birkaç aylıktı. 10 yaşında Jana isimli bir de kızları var. Maris ve
Sarmite daha fazla bu şartlara dayanamayacaklarını anladılar.
“Çok korkunçtu, kimse Maris’in yurtdışına gitmesini istemiyordu. Duygusal açıdan
Letonya’dan ayrılacağı ve ailesini terk edeceği gerçeğini kabul etmek çok zordu. Ben hala
kabul edemiyorum,” diye açıklıyor Sarmite.
Maris için, Liepāja’daki işini bırakması çok kolay oldu.Çalıştığı şirkette diğer çalışanlar da
işlerini bırakıyorlardı. Ayrıldıktan kısa bir süre sonra şirket iflas etti.
Maris Letonya’ya ailesini görmeye yılda 3 kere geliyor. Her ziyaret yaklaşık 2 hafta
sürüyor. Ziyaretler boyunca mümkün olduğunca aile bir arada zaman geçiriyor. Eğlenirler,
seyahat ederler, arkadaşları ve akrabaları ziyaret ederler. Maris kızının tatillerinde Letonya’ya
gelir. Senede iki kere Sarmite ve çocuklar onu ziyaret eder.
Günde en az iki kere Skype veya telefonda Sarmite ve çocuklar Maris’le görüşür.
Skype’ta konuşurken , eğer herhangi bir duygusal veya durumsal sorun varsa çözerler. Mutlu
olmaya ve gülmeye çalışırlar, ama genellikle konu ayrılığın verdiği üzüntüye gelir.
“ Bu ayrılığın çok uzun sürmeyeceğini ve tekrar birarada olacağımızı söyler. Maris’in
üzgün olduğunu biliyorum ama duruma katlanmamız için bizi cesaretlendirmeye uğraşır.”
Diyor Sarmite.
Kızları Jana babasını Skype ile arıyor fakat oğulları annesi aradığında babasıyla
konuşuyor. Skype video ile birbirlerine haberleri gösteriyorlar. Mesela, oğulları yürümeye
başladığında babalarına izlettiler ve daha çabuk öğrenmesi için onu cesaretlendirdiler. Maris
ve kızı birlikte çalışıyorlar ve ev ödevlerini yapmada kızına yardım ediyor.Maris kızı okulda
başarılı olduğunda mutlu oluyor. Ama başarısız olduğunda onu başarılı olmaya motive etmek
için sinirleniyor ve bazı sert sözler söylüyor.
İlk ayrılık döneminde tüm aile olarak Norveç’e taşınma imkanları vardı . Ama kızları
Jana gitmeyi reddetti. Aile de Sarmite ve çocukların evde kalmasına Maris’in yurtdışına
gitmesine karar verdiler. Şimdi kızları da yurtdışına gitmek istiyor ama Sarmite neyin daha iyi
olduğunu bilmiyor – Letonyadan ayrılmak mı ya da orada kalmak mı. Çünkü Maris’in çok
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
yakında geri döneceğini umuyor. Ayrı kalmanın en büyük dezavantajı çocuklarla veya ev işleri
ile ilgili kararlar alması gerektiğinde ihtiyaç duyduğu duygusal destek. Çocuklar da babalarını
özlüyor.
Aile devlet kurumlarından veya Liepaja belediyesinden destek almıyor. Sarmite Letonya’da
yeni iş imkanları için yardım bekliyor. Norveç’teki kurumlar Maris’e topluma uyumu ve diğer
meselelerde yardımcı oluyorlar. En son Maris Norveç devlet kurumlarınca düzenlenen vergi
kazançları ile ilgili bir seminere katıldı. Norveç’te bir göçmen olduğu için daha az vergi
ödemeye hakkı var.
“Maris’in arkadaşları var ve Norveç’teki diğer Letonyalıları da tanıyor. Bu yüzden Norveç’te
kendini daha sosyal ve toplumla uyumlu olduğunu hissediyor” diye açıklıyor Sarmite.
Ayrıldıktan sonra durumda bir değişiklik olmamış. Sarmite her zaman Maris’in
yanında olduğunu düşünmüş.
“Tabak aldığımda 4 tane alıyorum, sandalye aldığımda 4 tane alıyorum. Ailenin dört
ferdi için herşey” duygusallıkla söylüyor Sarmite.
Sarmite tüm ailesinin Letonya’da veya başka bir ülkede birlikte yaşamasını istiyor.
Gelecek sene bunun gerçekleşeceğini düşünüyor. En büyük dileği Maris’in geri dönmesi ve
Letonya’da birlikte yaşamaları çünkü burası onların evi. Aileleri, arkadaşları ve akrabaları
Letonya’da ve tüm hayatları boyunca Letonya’da yaşamışlar. Ayrıca Maris’in Letonya’da bir iş
bulmasını umuyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Vera, 72 yaşında, Daugavpils’den
Vera 72yaşında ve Daugavpils, Letonya’da yaşıyor. 2009’dan beri torunu Anna’ya bakıyor.
2009’da Vera’nın kızı antra daire alabilmek için ev kredisi çekti. Aylık ödemesi 500
Euro’ydu ve bu miktar maaşının yarısıydı. Kocası ile çalıştıkları zaman ödeyebilecekleri bir
tutardı. Kriz sürecinde maaşlar ciddi bir şekilde düştü , ve artık borcu ödemek aile için
mümkün değildi. Evi satmak veya borcu ertelemek mümkün değildi. Banka hiçbir şekilde
anlaşmaya yanaşmadı. Antra’nın hayatta kalabilmek için bir yol bulması gerekti ve
Letonya’dan ayrılmaya karar verdi. Vera kızının kararını anlayışla karşıladı.
Antra’nın 2 çocuğu vardı. Anna 5 , Richard sadece 1 yaşındaydı. Bir arkadaşı Norveç’te
iyi para veren bir iş bulabileceğini söyledi. Bu yüzden Antra, kocası ve oğlu bir balık
fabrikasında çalışmak için Norveç’ e taşındı. Kızları Anna’yı da büyükanneleri ile Letonya’da
bıraktılar.
5 yaşındaki Anna ailesinin küçük kardeşlerini alıp onu büyükanneyle bırakmalarını
kabullenemedi. Çok ağladı ve ailesine çok kızdı, büyükanneye de eziyet etti. Anaokulu
öğretmenleri de bu değişikliğin gelişimindeki etkisinin görülebilir olduğunu belirtti.
Aile Skype veya telefonla bazen saatlerce görüşüyorlar.
Şu an Antra’nın maaşı borcu ödeyecek kadar ve aile maddi sıkıntılarını çözmüş
durumda. Ama aile içi sıkıntıları henüz çözümlenemedi. Vera Antra’nın kocasıyla arasının
kötü olduğunu düşünüyor.
“Antra’ya göre kocası da onun bakmak zorunda olduğu bir çocuğu gibi oldu” diye
açıklıyor Vera.
Sonuçta Vera ve Antra arasında tartışmalar da oldu. Vera Antra’nın kocasıyla daha çok
ilgilenmesi gerektiğini söylüyordu mesela daha fazla zaman geçirmeliydi. Antra ise annesinin
evliliğine müdahale etmesinden ve kocasına karşı onu doldurmasından rahatsızdı. Ve
çocukların da bu tartışmalara şahit olması kötü bir durumdu.
Vera, Antra’nın ne ayrılmadan önce ne de Norveç’e vardıklarında duyguları için zaman
ayıramadığına inanıyor. Oğlu Richard’a ve günlük hayatına odaklanması gerekiyordu.
Başlangıçta her gün Anna’yı arayıp onu da yanlarına alacaklarını söyleyip sakinleştirmesi
gerekti.
Çocukların duygusal yönden iyi olmaları ile ilgili sorular ayrı yaşadıkları ilk sene
gündemdeydi. Sonraları hepsi bu duruma uyum sağladı. Çocukların problemleri artık çok
önemli değildi, bu konudaki duyguları zayıfladı ve ayrılık artık çok zor değildi.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
3. İhtiyaçları ve Destek
Ne Norveç’te ne de Letonya’da kurumsal bir destek görmediler. Hatta Vera,
Letonya’daki otoritelerin tavrını hiç beğenmiyor. Ona göre Letonya hükümetinin bu aileye
ihtiyacı yok gibiydi.
Vera’ya göre “Hükümete başvurduğumuzda, bize altın dağları vadettiler Batı
Avrupa’daki insanlar gibi yaşayacağız. Aslında kimsenin umurunda değiliz – ölsek, kimse fark
etmeyecek.”
Norveç’teki kurumlar ailenin iyiliği için hiçbir yardımda bulunmadı.Anta ve kocasının
çalıştığı şirket kapandığında sadece kovuldun demişler. Hiçkimse de yeni bir iş bulmasında
yardımcı olmamış.
Vera2ya göre ailesinin Norveç’te uyum süreci başarılı değildi. Norveçliler yabancılara
karşı yakın değiller ve iletişim kurmak da istemiyorlar. Diğer ülkelerle karşılaştırınca
Polonyalıların daha samimi olduğunu düşünüyor. Ama Antra Litvanyalılarla iletişim içine
girmek istemiyor çünkü çoğu içiyor, bazıları ilaç kullanıyor ve kavga ediyorlar.
Norveç’te işçi bulma kurumu işçilere İngilizce öğrenmelerini öneriyor. Ama gerçek
hayatta çok da gerekli değil. Kuzey Kutup bölgesinde insanlar Norveçce konuşuyor ve balık
fabrikasındaki iş iletişime de çok gereksinim duymuyor.
“Balıklar İngilizce konuşmuyor. Anna sadece işini yapmak zorunda” diye gülüyor Vera.
Aile üyelerinin farklı ülkelerde yaşamasının olumlu yönü yok. Tek getirisi para. Diğer
her şey dezavantaj. Anna dönmeyi planlamıyor. Ama Letonya’da borcunu ödemeye çalıştığı
bir evi var. Vera da Norveç’e gidiyor çünkü sağlık problemleri yüzünden yalnız
yaşayamayacak durumda.
“Norveç’te hiç değilse iyi bir maaş alıyor ve sürünmek zorunda kalmıyor” diye bitiriyor
Vera.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
LİTVANYA
ARKAPLAN
Pasvalys bölgesi Litvanya’nın kuzeyindedir. 27.3
bin yerleşik halk vardır ( ülke nüfusunun %1’inden
az) . Bu bölge sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı
bir bölgedir.Pasvalys kasabasında 7000, Joniskelis
kasabasında ise 1000den biraz fazla yaşayan
vardır. Diğer insanlar yakın köylerde yaşamaktadır.
Köylerde yaşayanların sayısı 20 ile 800 arasında
değişmektedir.
Arka plan araştırması Ekim-Kasım 2012 senesinde tamamlandı. Araştırmanın amacı
bölgedeki göçmen aileler hakkında bilgi toplamaktı. Bu sebeple, yerel kurumlar Pasvalys iş
pazarı ile de temaslarda bulundu. Kırsal kesimler, okullar, okul çalışanları ve öğrenciler
verilerin toplanmasında yardımcı oldular. 120 anket Pasvalys ilçesinde yaşayanlara dağıtıldı.
Bilgi 32 kaynaktan temin edildi; 2 yerel belediye, 4 kırsal topluluk; Joniskelis lisesi , 25
birey ( gönüllü ) .
Araştırmaya konu olan bölgede toplam 12106 kişi yaşıyor. ( ilçe nüfusunun %44’ü ) .
Göç yüzünden ayrılmak zorunda kalan aile sayısı ise 187’dir. Bu sayıda iki ebeveynin evi terk
eden aile sayısı 30, babanın terk ettiği aile sayısı 100 annelerin terk ettiği aile sayısı ise 37’dir.
Eğitim durumları ise 13 göçmen ebeveyn ilköğretimi, 27’si ortaöğretimi,72’si mesleki
eğitimi, 24’ü ön lisans, 9’u ise üniversite eğitimini tamamlamıştır. Geri kalan ebeveynlerin ise
eğitim durumları bilinmemektedir.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Ayrılık Süresi: 43 ailede bu süre bir yılı bulmuş. 80 ailede ise 1yıldan 5 yıla , 45 ailede
5yıldan 10 yıla kadar uzuyor. 9 ailede ise bu süre 10 seneden fazla sürmüş. 10 aile için ise bu
bilgi edinilememiştir.
121 ailede ebeveynlerden biri evden ayrılınca diğer ebeveyn çocukların bakımını
üstlenmiş. Büyük ebeveynler veya onlardan biri 56 ailede çocukların bakımını üstlenmiş. 7
ailede diğer akrabalar çocuklara aile ülkeyi terk edince bakmaya başlamış. Bir –iki ailede ise
çocuklar evlerinde yalnız kalmış.
Geride kalan çocuklarla ilgili bilgi: toplam olarak 187 ailenin geride bıraktıkları
çocuklarının sayısı 334’tür. Şu an, 33 ‘ü artık yetişkindir. 94 çocuk yurtdışında aileleriyle
yaşamaya başlamış ya da aileler ülkeye geri dönmüştür. 5 çocuğun aileleri vefat etmiş 202
çocuk ise hala ebeveynlerinden uzak yaşamaya devam etmektedir.
Göçmen ailelerin şu anki durumu: 49 aile şu an çocuklarıyla birlikte yaşıyor. 21 ailenin
çocukları artık birer yetişkin. İş göçü 112 aileyi birden etkilemiştir.
Bu araştırmaya Litvanya’dan katkıda bulunanlar:
Jūrate Jovaišiene,
Joniskėlio Igno Karpio žemės ūkio ir paslaugų mokykla,
Pasvalys District
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kişisel Hikayeler
Daiva, 29 yaşında, Pasvalys’den
1. Evi terk etme ve aileden ayrılma
Daiva 29 yaşındadır. Ilk kez 2003’te İrlanda’ya çalışmak için kocasıyla gittiler. Genç çift
evlenmek istiyordu ki bu para gerektiriyordu. Hiçbir arkadaşları veya akrabaları yardımcı
olmadı ve onlar da bir şirketin başvurusunu doldurup oradan ayrıldılar. Bu ayrılık Daiva ve
ilerdeki eşi ile olan ilişkileri için en zor test oldu.Kopma noktasına geldiler.Çocuk yapmadılar
ve bu bir trajediye dönüşmedi. Evlendikten sonra 2 çocukları oldu. Kocası sürekli yurtdışında
çalıştı ve hala da çalışıyor.
İlk çocuk doğduğunda Daiva’nın kocası 2 ay evde kaldı ve sonraki 5 ay boyunca eve geri
gelmedi. Sonra 3 hafta veya bir ay evde 2-3 ay yurtdışında kaldı. Bir yıl sonra, 2. Çocuk doğdu .
Aralıklarla kocasından ayrı kalmak uzuyordu ve Daiva bu durumun sağlığını kötü etkilediğine
inanıyor.
Ikinci çocuk doğduktan sonra Davia için en zor zamanlar başladı.Çünkü onlara tek
başına bakmak ve onları büyütmek zorundaydı.Daiva annesinin yardımı olmasaydı ne olurdu
hayal bile edemiyor. Şimdi , aile 2 hafta ve bir aylık dönemler yaşıyor. Kocası 2 hafta evde bir
ay uzakta.
Daiva: “Herkes bu şekilde yaşamaya alıştı ve sanmayın ki böyle ayrılıklar ve
kavuşmalar yok. Önceleri ağladım. Acınası bir durumdu.Eskiden sanki savaşa yolluyor
gibiydim. Ve şimdi zaman çok çabuk geçiyor“
Daiva en büyük dezavantajın çocuklarla ilgili olduğunu düşünüyor çünkü eğitim
almaları çok zor. Çocuklar sadece bir ebeveynle yaşamaya alışıyor ve bir tavır sergiliyor. Baba
eve döndüğünde ise tavırlar değişiyor, daha serbest davranıyorlar. Baba uzaktayken çocuklar
onu çok özlüyor. Başka sorunları yok çünkü çocuklar hala çok küçük.
Aile çocunlukla telefonla nadiren de Skype aracılığıyla görüşüyor. Çünkü baba yeni
internet sahibi oldu ve evdekilerin boş zamana ihtiyacı var. Aynı anda oturup ağa katılmaları
gerekiyor ama iki tarafın bu fırsatı bulması nadir oluyor.Dahası , çocuklar babalarıyla Skype’ta
görüşmeyi sevmiyorlar çünkü bağlantı çok zayıf. Canlı bir insanla bilgisayar aracılığıyla ve
sadece bir noktaya bakarak etkileşim sağlanamaz. Aile birşeyler çevrilip gönderileceği zaman
e-mailleri kullanıyor. Mektupla iletişim kurmak uzun sürdüğü için tercih etmiyorlar.
Daiva:“ Telefon en iyisi“ diyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Daiva’nın çocukları şimdi ilkokula gidiyor. Kocası evdeyken, öğrenimleriyle o
ilgileniyor ve onları yönlendirmeye çalışıyor. Ve mümkün olduğunca onlara zaman ayırıyor.
Daiva: “ Kocam internetten kontrol edebilsin diye elektronik günlükler düzenledim. Açıkçası
onun evde olmasıyla aynı şey değil ama yine de yararlı.“
Aile bir borç almış. Yapı fiyatları arttığında bu borcu almışlar. Daiva’nın eşi vergileri
ödüyor, evin bazı ihtiyaçlarını gideriyor ve borcu ödüyor.Daiva’ya göre bu en önemli şey.
Daiva’nın kocası bir sürü farklı ülkede yaşadı ve çalıştı; İskoçya, Kuzey İrlanda ve
İrlanda’da. Şu an bir Litvanya şirketi için yurtdışında çalışıyor. Daiva’nın eşi Kuzey İrlanda’da
çalışırken yerel İrlanda halkının tavırlarını çok olumsuz bulmuş- onu ekmeklerini çalan biri
olarak görmüşler. Birkaç fiziki saldırıda da bulunmuşlar; aileleri tarafından yönlendirilen
çocuklar kocasının da birlikte yaşadığı yabancıların evine yumurta atmışlar. Daiva’nın kocası
şu an bir kamyon şoförü olarak çalışıyor ve iletişimi yerli halkla çok az. İletişimde bulunduğu
insanlar sadece kasaba insanları. Kuzey İrlanda’da yaşadığı zaman Litvanyalı arkadaşlar
edinmiş ama ilişkiler tamamen bireysel. Litvanya’ya dönmek için çok kez denedi. Birkaç
firmayla çalıştı fakat bir ay çalıştıktan sonra yine aynı problemler ortaya çıktı: maaş
ödenmedi veya ödense bile İş olması gerektiği gibi yapılmadı ya da çok fazla benzin kullanıldı
gibi sebeplerle bir sürü kesinti oldu. Kısacası , umduğu gibi maaş alamadı ve sonunda iş
bulmanın kolay olduğu yabancı şirketlere geri döndü. Orada maaşını kesintisiz ve aksaklık
olmadan aldı.
4. Gelecek ve Hayalleri
Önceleri, ailenin hep birarada yaşama planları vardı. Adam yurtdışına taşınmayı önerdi
fakat Daiva istemedi.Çünkü o memleketini seviyor. Kendini burada güvende hissediyor ve
kendisini ve çocuklarını diğer ülkelerde yabancı hissetmek istemiyor. Şu an aile hayatlarında
değişiklik olsun istemiyor. Ne Daiva ne de kocası işlerini de değiştirmek istemiyor. Bazen
Litvanya’da birlikte yaşadıklarını hayal ediyorlar ama kocasının işi bırakıp Litvanya’ya
dönmesine dair umut olmadığı için o hayali bir kenara itiyorlar.
Daiva : “ Şu an elimizdekiyle yetinmeye çalışıyoruz en azından şu anki aile modeliyle.
Hiç yoktan iyidir. Tabi ki eğer birlikte yaşasaydık daha kolay olurdu. Diğer insanlardan çok
eleştiri alıyoruz. Kendi aile modelimi diğerlerininkiyle karşılaştırmıyorum çünkü karşılatırınca
çok acı veriyor.“
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Rita 35 yaşında ve Roman 36 yaşında Panevezys‘den
Rita 35 yaşında kocası Roman ise 36 yaşında. Panevezys şehri yakınlarında küçük bir
kasabada yaşıyorlar. Rita’nın muhasebe diploması var ve 2008’den beri yüksek muhasebeci
olarak çalışıyor. Aldığı para ,pozisyonuna ve yaptığı işe uygun değil. Romanas Ekranas
isminde uzun bir süredir çalışıyordu. İyi bir maaş alıyordu fakat 2006’da fabrika iflas etti ve
Romanas 2 yıl farklı işlerde çalıştı.Aile kendi evlerini aldı ve 2 çocukları var ; oğlu 12 yaşında
ve kızı 7 yaşında. Ddairenin yenilenmesi, mobilya ve normal bir yaşam için para gerekliydi.
Yakınlarında, para kazanmak için Norveç’e giden bir aile yaşıyordu ve Roman’a birlikte
gitmeyi önerdiler.Rita sadece kocasının gideceğini ve onun da çocuklarla kalacağını
düşünürken kendi işyeri son bir hamle daha yaptı ve maaşını artırmayı reddettiler. Rita işi
bıraktı. Şirket aracılığıyla taşınmayı ayarladılar ve komşu aile ile birlikte balık fabrikasında
çalışmak için Norveç’e gittiler. Çocuklar Rita’nın ailesiyle kaldı.
Rita:“ İşimi bıraktım çünkü patronum yaptığım işi umursamıyordu.“
2. Sorunlar ve Çözümler
İlk seferde, Rita Roman’la yurtdışında 4 ay geçirdi ve Yılbaşı için geri döndüler, kısa
bir süre kaldıktan sonra tekrar ayrıldılar. Rita’nın ilesi Panevezys’te yaşıyor ama ayrılar ve
kendi aileleri var bu yüzden çocuklar bir süre büyükanneyle bir süre de dedeleriyle yaşadı.
Birkaç yıl sonra Rita iş için Norveç’e gitmemeye ve çocuklarla kalmaya karar verdi.
Çünkü torunlarla uğraşmak zordu , kimseyi dinlemiyorlar ve gittikçe daha az çalışıyorlardı. 6
ay çocuklarla yalnız kaldıktan sonra Roman’ı özledi ve yanına gitmeye karar verdi. Bu sefer
çocukları evde bıraktılar ve onlara bakması için Rita’nın küçük kuzenini getirdiler. 6 ay sonra
kuzeni birini buldu ve kendi ailesini kurdu. Rita çocukların yanına döndü. Sonra diğer bir
kuzenini getirdi ama yine aynı şeyler yaşandı. 3,5 yıl bu durum sürdü. 18 ay önce başka bir
kızları daha oldu ve Rita çocuklarıyla kaldı. Romanas hala Norveç’te çalışıyor, yılda bir kaç
kere evini ziyaret ediyor. Uzun süreli ayrılıklar ilişkilerini etkilemeye başladı.
Rita : “Yarın Romanas Norveç’e gidiyor . Ben çok mutluyum. Burada olduğu tüm süre
boyunca kedi-köpek gibi tartıştık. O evde değilken ben çok sessiz oluyorum.“
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
3.
İhtiyaçlar ve Destek
Aile devlet kurumlarından hiçbir yardım almadı. Akrabaları ve arkadaşları Rita ve
Romanas’a yardımcı oldular. Aile birarada değilken ,internet aracılığıyla Skype veya Facebook
üzerinden görüşüyorlar. Telefon çok daha pahalı olduğundan daha az telefonla görüşüyorlar.
Genellikle Litvanyalı topluluklarla görüşüyorlar çünkü çok fazla Litvanyalı var. Polonyalı,
Letonyalı diğer göçmenlerle de görüşüyorlar. Norveçlilerle çok ilişki kurmuyorlar.
Norveç’te bu yıllar boyunca tam bir aile hayatı sürecek kadar para kazandılar. Bu yıl,
aile belgeleri düzenledi ve Norveç hükümeti çocuklar için Norveç’teki çalıştıkları tüm süreyi
göz önünde bulundurarak ödeme yaptı.Yedi yıl boyunca yüklü bir para birikti. Ailenin başka
parası da var ve yatırım yapmak, iş kurmak istiyorlar ama nereye ve nasıl bilmiyorlar. Bu
yüzden bildikleri riski olmayan ve geliri garanti olan Norveç’teki aynı işi tercih ediyorlar.
Rita:“Fazla paramız var ve yatırım yapmak istiyoruz ama nereye bilmiyoruz. İş mi ?
Söyleyin bize hangi işi kurabiliriz?“
4.
Gelecek ve Hayaller
Hem Rita hem de Roman aileyi korumak istiyor. İkisi de biliyor ki ayrı yaşamak aile
ilişkilerini geliştirmiyor. Planları; Tüm ailenin Norveç’te olması.
Romanas: “Yarın Norveç’e gidiyorum çünkü aileminin güzel bir hayata sahip olmasını
istiyorum. Birlikte gittiğimiz arkadaşlarım artık gitmiyor çünkü yeterince paraları var artık.
Ben tekrar gidiyorum çünkü benim param henüz yeterli değil.“
Rita:“ Ailemin geleceğini Norveç’te görüyorum. Ama şimdi gittiğimizde çocukları da
götüreceğiz.“
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Tomas and Laima, 42 yaşında Pasvalys‘den
Laima 42, kocası Tom da 42 yaşında. Kuzey Litvanya’da küçük bir kasabada yaşıyorlar.
2006’da Tomas özel bir şirketteki işini bıraktı çünkü maaşı düşüktü ve sürekli değildi. Laima
bir şirkette idari bölümde yarı zamanlı çalıştı. 2 çocukları vardı ; kızı 16 yaşında, oğlu 12
yaşında. Kızları çok çalışkandı ve ortaöğretimi bitirdikten sonra üniversiteye gitmeyi
planlıyordu. Oğlunun sağlık problemleri vardı –sürekli hastaneye ya da sanatoryumlara
gitmesi gerekiyordu. Paranın azlığı onları yurtdışında çalışmayı düşünmeye zorladı. Tom’un
kardeşi uzun yol şoförüydü bu yüzden kocasının da böyle bir işi denemesi gerektiğine karar
verdiler. İlk başta kardeşinin yanında Avrupa ülkelerine seyahat etti. Sonra tek başına
çalışmaya başladı. Tom kendini göçmen olarak görmüyor çünkü Litvanya‘dan bir şirket için
çalışıyor sadece işi yurtdışında.
Tom :“ Karar vermeden önce ailedeki yakın kişilerle çok konuşma oldu; redler ve kabuller.
Ama sonunda karar verildi ve hepimiz işi kabul ettik.“
Laima:“ Başta, kocam gittiğinde, çocuklarla yalnız kalmaktan korktum. Gittikten sonra,
kaderin cilvesi, tüm ev işleri bozulmaya başladı. Çocuklar ve ev hayatıyla ilgilenmek benim
için zordu.“
En başta, Tom’un bu işi geçici olarak yapmasına karar vermişti aile ama 7 yıldır uzun
yol şoförlüğü yapıyor. Aile 6 hafta ve 3 haftalık süreçler yaşıyor. Tom 6 hafta Avrupa
ülkelerine eşya taşıyor ve 3 hafta evde kalıyor. Aile Tomas’la cep telefonuyla iletişim kuruyor
çünkü artık servisler daha ucuz ve bağlantı ulaşılabilir durumda ve Tom’un interner bağlantısı
bulma olasılığı da yok. Aile birçok sorunu Tom’un evde kaldığı 3 hafta boyunca çözüyor. Tom
evdeyken çocuklarla konuşuyor ve onların çalışmaları ve planlarıyla ilgileniyor. Başarısızlıkları
için endişeleniyor ve başarılarını da alkışlıyor. Uzaktayken hergün karısıyla telefonda
görüşüyor ev işleri ve çocuklarla ilgili sorunlarda ona destek olmaya çalışıyor. İkisi de Tom
uzaktayken çocuk büyütmenin zor olduğunu kabul ediyor. Şimdi büyük kızları üniversitede
başarılı bir şekilde okuyor. Ama oğulları ise lisedeki derslerinde gittikçe başarısız olmaya
başladı ve bazı derslerinden kaldı. Aslında iyi bir öğrenci en kötülerden biri oldu.Vera, Şu an
meslek lisesinde okuyan oğlunun orayı bitireceğinden emin değil. Laima küçük oğlunun
problemlerini çözebilmek için bir psikoloğa danıştı. Ve aldığı cevaba göre oğlunun depresyon
geçirdiği ve bir uzmanı görmesi gerektiğini öğrendi.Oğulları bunu reddetti ve sevdiği kişilerin
ısrarına rağmen yardım almayı kabul etmedi.
Laima:“ Hala gidişine alışamadım. Ayrılığa dayanmak benim için hep zordu ve
inanıyorum ki sağlığımdaki bozulmaların sebebi ayrılığın sonucu.“
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Aile otoritelerden hiçbir yardım almadı. Aileleri ve arkadaşları yardım etti. Tom yerel
topluluklarla iletişim kuramıyor çünkü yaşadığı yer sürekli değişiyor. Genellikle kasaba
insanlarıyla ve Rusçayı iyi konuştuğu için Ruslarla temas halinde.
İşteki asıl problemi AB ülkelerindeki kişilerle iletişim kurarken İngilizce ya da Almanca
bilmediği için çok konuşamıyor. Ttom İngilizce öğrenmek istiyor.
Aslında , aile durumu değiştirmek için herhangi bir çözüm bulmak niyetinde değil.
Ama en büyük hayalleri Tom’un Litvanya’da bir iş bulup ailenin bir daha ayrılmamasıdır.
Tom:“ İşimi gerçekten sevmeme rağmen , yurtdışındaki ilk günden itibaren altı haftayı
saymaya başlıyorum ta ki eve dönüp üç haftalık tatil için ailemin yanına dönene kadar.En
büyük hayalim Litvanya’da aynı veya daha az maaş veren bir iş bulabilmek böylelikle ailemle,
karım ve çocuklarımla birlikte olabilirim“.
Laima:“ En büyük dileğim kocamın Litvanya’da bir iş bulabilmesi ve ailesiyle birlikte
yaşamasıdır. Yüzde yüz eminim ki para insanları mutlu etmiyor, sadece yaşamı
kolaylaştırıyor.“
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Violetta, 29 yaşında Pasvalys’ten
Violetta 29 yaşında, o ve kocası Pavalys’te kasabada yaşıyorlar.Kocası 2008’de yurtdışına gitti.
Aile için özellikle zor bir dönemdi. Aile Violetta’nın ailesiyle yaşamaya başladı ve onlara
bağımlıydılar çünkü işleri yoktu. Violetta’nın ailesi de zor geçiniyordu. Herşeyin fiyatı arttı ve
kocası iş bulamıyordu.Köyde arabasız yaşamak zordu. Arkadaşlarının yardımıyla , kocası
küçük bir İrlanda kasabası olan Tiltianis’te iş buldu. İş kolay değildi- et fabrikasında kasaplık
yapacaktı. Aile için yurtdışına çıkma kararı zordu. Violetta’nın ailesi kızındı ve izin vermek
istemediler. Kocası gittikten sonar Violetta 2 çocuğuyla ailesiyle yaşamaya başladı.
Violetta:” Bu kararı almamızdaki son etken tüm ürünlerdeki fiyat artışı oldu ve bir iş
bulamadık , köyde yaşıyorduk ve arabamızda yoktu.”
Violetta’nın kocası uzun sure gitti ve ok nadir geri geldi, ilk yarıda bir kere ve en iyi durum
buydu.Pahalı olduğundan telefon da edemiyordu. 2 sene sonra çocuklar biraz büyüdüğünde ,
Violetta İrlanda’ya gitti. Bir evde yardımcı olarak çalıştı. Violetta’ya gore çocuklarını iyi ellere
teslim etmişti, annesine. Violetta ve kocası düzenli olarak annesine para yolladılar. Mümkün
olduğunca sık aradılar. Skype’ta fırsat buldukça görüştüler, ama yine de çocuklarını çok
özlediler. Çocuklarının özlemi ve iş yorgunluğu Violetta’yı tüketmişti. Kocasıyla birlikte para
biriktirdiler ve Litvanya’ya geri dönmeyi hayal ettiler. Birkaç yıl sonra Litvanya’da bir köyde
küçük bir ev aldılar. Violetta döndü ve kocası orada kaldı. Çocuklarıyla mutluydu ama
durumda bir gelişme olmadı. Çocuklar ve ihtiyaçları artıyordu. Ve evin onarımı göz ardı
edilemezdi. Borçla yaşamak istemiyorlardı ve tekrar çocukları annelerine bırakıp ülkeden
ayrıldılar.
Violeta: “ İrlanda’da çok çalışsak da orada hayat daha iyiydi.
Aile otoritelerden hiçbir yardım almadı. Violetta’nın ailesi onlara yardım etti. Ailenin
İrlanda’daki Litvanyalılar Topluluğu ile bağlantısı vardı. İrlandalı arkadaşları yoktu.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Bir tartışma soncunda Violetta’nın ailesi tüm ailenin rlanda’ya taşınmasına karar Verdi.
Violetta’nın bu sene Eylül ayında okula başlaması sebebiyle okula yakın bir eve taşındılar.
Dahası , hafta sonlarında gidip Litvanyaca öğrenebileceği bir Litvanya okulu buldular.
Violeta:”Çocukları şimdi götürüyoruz ki yeni çevreye alışmak için zamanları olsun. Tüm
yaz onlarla olacağım, galiba çalışmayacağım ve yeni bir hayatla onları tanıştıracağım.
Küçüğüm anaokuluna gitmeye başlayacak, ben daha iyi para ödeyen bir işe başlayacağım.
Sürekli tam zamanlı çalışmak istemiyorum.Ayrıca, İngilizce becerilerim de gelişiyor.Litvanya’yı
unutmuyoruz çünkü tüm sevdiklerimiz orada bıraktık. Ama bugün hayatımızı İrlanda’da
kuruyoruz.”
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
POLONYA
Arka Plan
Genel Evrak kayıtlarına göre, 2011/2012
yıllarında yurtdışında yaşayan 2 060 000
Polonyalı bulunmaktadır. (60 000 - 2010).
1 750 000 kişi Avrupa’da (2010: 1 685
000), 1 670 000 (2010: 1 607 000) AB
ülkelerinde, 625 000 (rising tendency) in
UK, 470 000 (artışın sebebi- 01.05.2011 –
iş pazarının açılması) Almanya‘da, 120 000
(decreasing tendency) İrlanda‘da.
Göçmenlerin belirgin özellikleri; 29,4% ‘ü annelerden oluşuyor. Ayrılık süreleri
değerlendirilecek olursa,
erkekler ortalama 6.9 ay, kadınlar 5,2 ay evden ayrılıyorlar.
Kadınlarda en uzun süre 48 ay, erkekler 96 ay. Annelerin 75%’i 6 aydan fazla Babalar ise 7
aydan az yurtdışında kalmıyor.
Çocukların % 27,6’sı en az bir ebeveynle göçmen olma deneyimini yaşar. Bu
çocukların %26,5’i 9 yaşında; % 33,6 - 10 yaşında; % 35,3 11 yaşında; %30,4 12 ;% 28,9%
13 ; %22,1 14 yaşında ; %28,3 15; % 27,9 16 ;% 22,4 2ü 17 ve % 23,9 -18 yaşındaydı.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Polonya Vatandaşlarının göç ettiği ülkeler:
LODZ VOIVODESHIP’DAN GÖÇLER İLE İLGİLİ SAYISAL VERİLER
Lodz Voivodeship’daki öğrencilerin %14,5’i göçmen ailelerin çocuklarıdır.
Polonya’daki en yüksek oran %43 oranla Opolskie Voivodeship, en düşük oran ise %11,2 ile
Mazowieckie Voivodeship’dedir.
POLONYA’DAN GÖÇLERİN SONUÇLARI : NÜFUSA YÖNELİK TAHMİNLER (EUROSTAT)
2060 yılında en yüksek insan yüzdesi 65 yaş üzeri olacaktır. ( Polonya toplumunun
1/3’ü) Nüfus sayısı 2012’de 38 milyonken ,2060’da 31 milyona düşecektir.
Göçmenlere ev sahipliği yapan ülkelerdeki nüfus sayındaki artışın sebebi göçmen
annelerin doğum oranının yurtiçindeki annelerden fazla olmasıdır. Mesela, 2008’de Polonyalı
anneler 2. Çocuklarını İngiltere’de yapmak için beklemişlerdir.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
EBEVEYNLERİN EVDE OLMAMA ARALIKLARI
Araştirmaya gore çocuk gelişiminde ebeynin 2 aydan az yokluğu çok önemli değil.
2-6 arasındaki yokluğunun sosyalleşme sürecinde zayıf bir etkisi olmakta, aile
durumunda bir yıkımın olmadığı ve muhtemel aile bağlarında zayıflamaların olduğu
gözlenmiştir.
6-12 ay sureli ayrılıkların; evde kalan ebeveynin giden ebeveynin rolünü de üstlendiği ,
sosyal bağlarda bozulmaların olduğu reddedilmenin travmatik etkileri gibi sosyalleşme
sürecinde ağır etkileri olduğu gözlenmiştir.
12 aydan fazla evebeynin yokluğu ise ciddi ailenin dağılmasına , geçmişteki bağların
kopmasına, evde kalan ebeveynin kendi rolünde yanılgılara düşmesine ve çocuğun yüksek
olasılıklı reddedişlerine sebep olmuştur.
ÇOCUK DAVRANIŞLARINDAKİ DEĞİŞİM ALANLARI
Ebeveynlerin yokluğu çocukların davranışlarında yıkıma sebep olabilir. Okula devam
durumu; 14-18 yaş arası anne-babası yurtdışında olan çocukların derslere katılmıyor olması
bir örnektir. Disiplinsiz davranışlara da sebep olmaktadır; 9-10 yaş çocuklarda kavga etmeye
eğilim yüksektir, büyük çocuklarda bu eğilim daha azdır. Bir ebeveyni yurtdışında olan
çocuklarda şuça eğilim riski de görülmektedir. ( %1,5 genel, %4,1 göçmen aile çocukları) ve
Bir ebeveyni yurtdışında olan çocuklarda alkol ve uyuşturucu kullanımına eğilim daha fazladır.
Belirtilen riskler arasında şunlar da görülmektedir; psikolojik dengesizlik, agresiflik,
düşük öz saygı, sosyalleşmede güçlük çekmek, derslere katılmamak, karşılaşılan durumlarla
baş edememe ve duygusal gerginlik.
Polonya’dan araştırmaya katkıda bulunanlar
Anna Sołtys, PhD - Oświatowiec Łódź
Jarosław Puta - Oświatowiec Łódź
Wiktor Kołysko - Oświatowiec Łódź
Zbigniew Pyszka - Oświatowiec Łódź
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kişisel Hikayeler
Karol (32) and Magdalena (30) Lodz, Polonya’dan
Aile Lodz’lu. 2012 haziranda Karol , Londra’da inşaat işçisi olarak çalışma fırsatı buldu. Iki
arkadaşına katıldı. Ayrılmadan once Lodz’da amcasının şirketinde benzer bir iş yapıyordu.
Göç etmesinin sebebi daha fazla maaş alabilmekti. Oğullarını doğurduktan sonar Magdalena
altı aylığına doğum iznine ayrıldı. Sonra kasiyer olarak işine geri döndü.
Karı-koca Karol’un işe dönmesinin maddi açıdan yararlı olacağında hem fikirdi. Ikisi de
endişeli ve üzgündü ama ayrılığın sadece 3-4 ay süreceğini biliyorlardı.
Magdalena’nın ailesi bu fikre karşı çıktılar. Evlilikleri ve küçük torunları için
endişeleniyorlardı.
İletişimi telefon, mesaj, Skype ve email yazarak sağlıyorlar. Karol Polonya’dan 2 ile 5 ay
için ayrılıyor ve 2 ile 4 hafta için evine dönüyor.
O yokken, Magdalena çalışmak ve çocuğuna bakmak zorunda. Emekli olan ailesi de ona
yardım ediyor.
2 yaşındaki oğulları Jerzy hala çok küçük ve babasının yokluğuna tepki göstermiyor.
Gelişimi sağlıklı. Annesi işe gittiğinde veya diğer görevlerini yaparken , çoğu zamanını
anneannesi ve dedesiyle geçiriyor.
Karol çocuğunun yetiştirime sürecinde yanında olamadığı için gidişlerinin her seferinde
daha da zorlaştığını belirtiyor.
Magdalena ilk aylarda mücadele etmede çok zorlandı. Çok stresliydi ve üzgündü.
Ailesinin büyük desteği ile hayatını düzene koymayı başardı.
“Benim için başta çok zordu ama annem ve babam hep yanımdaydı. Ve sık sık Karol’la
konuşuyoruz, böylelelikle birbirimizin hayatında neler oluyor biliyoruz. Bu da yardım ediyor”
diyor.”
Her ikisi de kocasının işinin çok para kazandırdığında hem fikir, ve bu durum ailenin
gelecekle ilgili sıkıntılarını azaltıyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Hiçbir aile üyesi yurtdışında yaşamıyor. Karol sadece Londra’da aylarca yaşamış iki
arkadaşından destek gördü. Kalması için ucuz bir yer buldular ve tüm evrak işlerini onun için
yaptılar. Genellikle Polonyalı iş arkadaşlarıyla görüşüyor. Birçok İngilizle tanıştı fakat İngilizce
dil becerileri çok iyi olmadığından onlarla arkadaş olmak zor geliyor.
Yaklaşık 2 ay süren ilk şoktan sonra, Londra’nın çok kültürlü toplumuna alıştı.
Mümkün olduğunca çok para biriktirmeye çalıştığından, iyi kalitede ürünler alamamaktan
çok yoruldu.
Aile birlikte Londra’ya taşınmayı planlıyor. Magdalena İngilizce kursuna gidiyor ve gittikçe
İngilizcesi gelişiyor. Karol kiralayabileceği ucuz bir yer arıyor ama henüz uygun bir yer
bulamadı. Senenin sonuna doğru yerleşmeyi diliyorlar.
“Evet, biz korkuyoruz, çünkü ailemiz için büyük bir değişim olacak. Ama riski göze alıp hep
istediğimiz hayatı yaşamak istiyoruz” diyor Karol.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Krzysztof (43) and Dorota (38) Konstantynow Lodzki, Polonya’dan
Aile, Konstantynow Lodzki’den. Eğitimli bir hemşire olan Dorota, 2006’da Frankfurt,
Main’de bir hastaneden iş teklifi aldı. Kızkardeşi daha once orada çalışmıştı ve ona iş
bulmada yardımcı oldu. Dorota’nın iş teklifini Kabul etmesinin asıl sebebi, doğum izninden
sonra iş bulamamasıydı.
Krzysztof küçük bir araba tamirat atölyesine sahip. 12 senedir bu işi başarıyla yapıyor.
Dorota’nın ailesi iş teklifini Kabul etmesi ile ilgili hoşnutsuzluklarını dile getirdiler. Çocukları
Maciej ( 10 yaşında ) ve Julia’yı (12 yaşında)olumsuz yönde etkileyeceğini iddia ettiler.
Dorota ülkesinden acı bir yürekle ayrıldı çünkü ilk başta, kocasını ve çocuklarını arkada
bırakıyordu. Ikincisi ise ailesinden destek görememişti.
“Nerdeyse gitmiyordum. Bir sürü şüphem vardı ve ailemden durumu daha da kötüleştiren
eleştiriler aldım. Ama anladım ki bu şansı kaçırmamalıydım” diyor Dorota.
Tüm aile ayda iki ya da üç kere bir araya geliyor. Dorota her hafta sonu eve gelmeye
çalışıyor ama çalışma programı, uzun süren yolculuk ve yüksek bilet fiyatları yüzünden zorluk
çekiyor. Yurtdışındayken kocası ve çocukları hergün arayarak iletişime devam ediyorlar.
Krzysztof evine yakın yerde kendi işini yaptığı için saatleri esnek ve çocuklarına
bakabiliyor. Kendi başına bunu yapmanın da zor olduğunu belirtiyor.
“Neredeyse benim ikinci işim gibi!” diyor ve gülüyor.
Maciej ve Julia ile çoğu zaman babaları ilgileniyor. Oğlu annesinin yokluğuyla başa
çıkamıyor.Çok gergin ve Dorota yanında olmadığı zamanlarda kolaylıkla herşeye ağlıyor. Aile
ona durumu izah etmeye çalışıyor. Kızı durumu daha iyi idare ediyor ve daha sakin. Eğitim
durumları şu an iyi ama oğullarındaki duygusal gerginlik belirtileri yüzünden Dorota ve
Krzysztof okula öğretmenle konuşmak için birkaç kere davet edildi.
Her geçen ay ayrı yaşamak daha da zor gelmeye başladı. Kendi hayatlarını yaşamaya
çalıştılar ama çocukların bundan etkilenmesinden çok korktular. Tek avantajının Dorota’nın
iyi bir maaş aldığı ve sürekli bir iş olduğunu söylüyorlar.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Dorota kız kardeşi Dagmara ile çalışıyor olmasına güveniyor. Dagmara güçlü biri ve
kardeşine duygusal açıdan destek oluyor. Dorota iş yerindekilerle arkadaş oldu. BBoş
zamanlarını birlikte geçiriyorlar- yemek pişiriyor, konuşuyor ve film izliyorlar. Çalıştığı şehri
sevmiyor. Hala kendini vatandaş gibi değil bir yabancı gibi hissediyor. İnsanların polonya’daki
gibi arkadaş canlısı olmadığını ve insanların resmi ve uzak olduğunu iddia ediyor.
Dorota bu yıl Frankfurt’taki işinden ayrılmayı ve Konstantynow’temelli dönmeyi planlıyor.
Çift çok konuştu ve birlikte olup birbirleriyle ilgilenmenin daha önemli oluğuna karar verdi.
“Biliyorsunuz, bazı şeyler paradan daha önemlidir… Aile gibi. Birbimize bakmalıyız vey akın
kalabilmek için ihtiyaçlarımızı karşılamalıyız” diyor Dorota.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Tomasz (28) and Joanna (31) Varşova, Polonya’dan
Tomasz and Joanna Varşovalı bir çift, birkaç yıl önce evlendiler. Kızları 3 yaşında. 2 yıl
önce Tomasz Bir Stokholm şirketinden IT uzmanı olarak iş teklifi aldı. O şirket için tele-iş
yoluyla bir sene çalıştı. Joanna grafik tasarımcısı ve serbest çalışıyor. Kendi işini yürütüyor.
Tomasz şu anki işini daha once İsveç firmasıyla çalışmış babası aracılığıyla başladı. Sık sık
İskandinav şirketleriyle iş yapan Tomasz’ın ailesi onun İsveç’e yerleşme kararını desteklediler.
Joanna’nın ailesi ise bu fikre çok heyecanlamadılar ve onu vazgeçirmeye çalıştılar.
“Ailemle bizim aramızdaki tansiyon biraz gergindi. Birkaç tartışma yaşadık ama
farkettik ki bizim için en iyisini istiyorlardı ve direnmelerinin sebebi bilinmezden
korkmaları ve gelecekle ilgili endişeleriydi”diyor Joanna.
Joanna evde çalıştığı için kızına evde kendi bakabilirlerdi. Ama bir ay sonra ortaya çıktı ki
hem çalışmak hem de çocuğa bakmak yapılacak iş değildi. Bu yüzden Joanna ve Tomasz
Marysia’ya bakması için bir bakıcı tutmaya karar verdiler.
“Başta, maddi sebepler yüzünden iyi bir fikir olup olmadığından emin değildim. Ama
Tomasz’ın kazandıklarıyla herşeyi karşılayabileceğimiz ortaya çıktı. Bir yabancıya güvenmek
ve çocuğumu ona emanet etmek de beni tedirgin etti ama hayal edilemez sıcak bir insan
bulmayı başardık” diyor Joanna.
Joanna ve Tomasz hergün genellikle internet aracılığıyla görüşüyor. Bir görüşmelerinde
Joanna üç aydır daha az konuştuklarını dile getirdi. Ama Tomasz farkı göremiyorum diye
cevap Verdi.
Tomasz yeni yerini çabucak öğrendi. Stokholm’de iş yerinde tanıştığı insanların çok
samimi olduğunu söylüyor.İletişim kurmada sıkıntı yaşamıyor-Diğerleriyle konuşurken
İngilizcesini kullanıyor. Şirket tarafından sağlanan imkanlar çok iyi ve şirket bir daire
kiralamasında yardımcı oldu. Tomasz işinde ailesinin İsveç ve İskandinav ülkeleri ile olan
bağlantılarına da güveniyor.
Joanna işini yapabilmek için zamanını yeniden düzenlemesi gerekmesine rağmen yeni
hayatına alıştığını söylüyor. En çok özlediği şeyin kocasıyla olan yakın ilişkisi olduğunu
söylüyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Tomasz ve Joanna İsveç’e yerleşmeyi çok kez düşündü. Tomasz bunun ailesi için en iyisi
olduğuna emin ve karısını ikna etmeye çalışıyor.Joanna hala tereddüt ediyor. Bir yandan
İsveç’e yerleşmenin onları bir araya getirebileceğini biliyor bir yandan da bu değişimin kızı
üstündeki etkisi hakkında endişeli. Ayrıca eğer evinden ayrılırsa , ailesinin incineceğini de
biliyor.
“Onları incitmek istemiyorum ama kendi aileme bakmak ve kocama daha yakın
olmayı istiyorum” diyor Joanna.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Tomasz (48) and Elżbieta (49) Lodz, Polonya’dan
Tomasz ve Elżbieta Lodz’lu. Üç çocukları var; Michał (25), Patryk (19) ve Klaudia (16).
Elżbieta Lodz şirkettelerinin birinde muhasebeci olarak çalışıyor. Tomasz mezun olduktan
sonra birkaç şirkette elektrikçi olarak çalıştı. 5 yıl once işini kaybetti ve bir sene iş bulamadı.
En büyük oğulları 20 yaşında Dublin’e arkadaşlarıyla çalışmak için gitti. Başlangıçta, farklı
inşaat şirketleri için çalıştı ve bir yıl sonra arkadaşlarıyla inşaat işi yapmaya başladılar.
Ailesinin kötü mali durumunu bildiği için ve babasının bir iş bulabilmesinin zor olması
yüzünden ona da şirkette bir iş teklif etti. Tomasz da aynı fikirdeydi.
Tomasz Dublin’e kısa süreler için gidiyor 2-6 ay arasında değişiyor. Önemli günlerde hep
evde olmaya çalışıyor. Sık sık telefonda karısıyla ve çocuklarıyla konuşuyor ve olanları
böylelikle kaçırmıyor.
“Karımı ve çocuklarımı özlüyorum ama şikayet edemem. İyi bir işim var ve güzel para
kazanıyorum. Birinin buna katlanması gerekiyor.”
Ayrılmadan once Tomasz İngilizce bilmiyordu. İrlanda’da 3 yıl çalışınca temel iletişim
becerilerinde uzmanlaştı ama hala oğlunun İngilizce yeteneğine daha çok güveniyor.
Iki gence bakmak kolay olmasa da Elżbieta bu durumu iyi idare ediyor. Özellikle Klaudia
ergenlik döneminden zor geçiyor ve Elżbieta bunun babasının yokluğu yüzünden olduğunu
düşünüyor.
“Ben kocam kadar sert değilim. Sanırım kızımın babasına ihtiyacı var” diyor.
Durumsal çatışmalar çıkmasına ragmen, Tomasz oğluna güvenebileceğini biliyor ve oğlu
da bunu biliyor. Tomasz’ın işten arkadaşları dürüst insanlar ve yaş farkı çok olsa da onlarla iyi
geçiniyor. Bazen ortak bir dil bulmak zor oluyor onun için. Dublin’de birkaç Polonyalıyla da
tanıştı. Boş vakitlerinde bara ya da spor yapmaya gidiyorlar.Zor zamanlarında Elżbieta’a ise
iki yakın arkadaşı dstek oluyor.
“Onlar olmasaydı, başarabilirmiydim bilmiyorum. Onlar benim kızkardeşlerim gibi!”
diyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Tomasz ve Elżbieta yurtdışına çıkmadan once emeklilik yaşına kadar çalışması ve oğluyla
kalması konusunda karar verdiler. Kendi yaşlarındaki insanlar için Polonya’da iş bulmanın güç
olduğunun farkındalar bu yüzden durumlarından şikayet etmiyorlar.
“Bizden daha fazla sorunlara sahip insanlar var ve şu ana kadar başardık. Evet, birkaç ay
birbirimizi görmüyoruz… Ama sonra tekrar buluşmamız ,büyük bir mutluluk oluyor.”diyor
Elżbieta.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Piotr (33) and Kinga (33) Lodz, Polonya’dan
Piotr, Kinga ve oğulları Wojciech (8) Lodz’lu bir aile. Üç yıldır , farklı aralıklarla aile
çoğunlukla İtalya olmak üzere evlerini terk ediyorlar.Mevsimlik işler bunlar, genelde
çiftliklerde veya meyve bahçelerindeki işler. Piotr Polonya’da sürekli ve iyi para kazandıran
bir iş bulamadı ve yurtdışına gitti.İlk fırsatta yalnız gitti, ikinci kez gittiğinde Kinga da onunla
gitti.
Piotr ilk seferin çok zor olduğunu söylüyor. İtalyanca bilmiyordu ve işin neye benzediğini
veya patronun dürüst olup olmadığını da bilmiyordu. Ama işbirliği yolunda gitti ve maddi
açıdan da eski işinden daha karlı oldu. Bu yüzden karısını da ona katılması için ikna etmeye
başladı.Oğlunu Polonya’da bırakmak gibi endişeleri vardı.
“Küçük Wojciech’in ailesinden uzak kalmak için çok küçük olduğuna dair endişelerim
vardı ama annem ve kızkardeşim ona biz yokken iyi bakacaklarına dair bize söz
verdiler.Ben onlara güvenebilirim.”’ Kinga tebessümle söylüyor.
Başlangıçta Kinga’nın ailesi ve kız kardeşi oğullarına baktılar. Zaman içinde Piotr’un ailesi
de bakmayı teklif etti. Halen aile yurtdışındayken , ya Piotr’un ailesi ya da Kinga’nın ailesi
Wojciech’i alıp evlerine götürüyorlar, ya da Kinga ve Piotr’un evinde bakıyorlar.
Gitmeden önce Piotr ve Kinga İtalya’’da kimseyi tanımıyordu. Zamanla işverenlerinin
aileleriyle samimi oldular. Temel İtalyanca’yı öğrendiler ve şu an basit diyaloglara
girebiliyorlar. İşverenle yakınlık farklı iş fırsatlarını ortaya çıkardı- yakın çiftçilerden de iş
teklifi aldılar.
“ Sanırım size biri önerdiğinde dünyanın neresinde olursanız iş bulmak daha kolay
oluyor” diyor Piotr.
Piotr ve Kinga henüz Polonya’da kalmak veya İtalya’ya taşınmak arasında karar
veremediler. Aileleriyle yakınlar ve onları geride bırakmak istemiyorlar. Ayrıca Piotr oğlunun
Polonya’da bir okula gitmesini çok istiyor. Dahası İtalya’daki işler uzun dönemli değil,sadece
mevsimlik isler.
“Sürekli iş imkanı kısıtlı. İtalyancamız hala zayıf. Ve çiftlik işleri sadece mevsiminde
var” diyor Piotr.
En büyük hayalleri kenara bir miktar para koyup Lodz’da kendi işlerini yapmak.
Kesinleşmiş bir planları yok henüz ama Kinga tecrübe ve bilgilerini kullanmayı ve iyi kalite
meyve ve sebze satabilecekleri bir dükkan açmayı düşünüyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
ROMANYA
Arka Plan
Romanya‘da 41 bölge bulunuyor. Olt
Bölgesi Romanya’nın batı bölgesinde düz
bir alanda yer alıyor. Slatina, 87,608
nüfuslu büyük şehirlerinden biridir.
(2007) 2011’de , Olt Bölgesinin nüfusu
415,530 oldu. Araştırma Ekim-Kasım
2012 döneminde uygulandı. Burada
yaşayan göç sebebiyle evlerini bırakmak
zorunda kalan 61 aile ( % 5,42) ve
onların 83 çocuğuna ulaştık.
17 ailede (27,86%) anne-baba çocuk/ çocuklarını evde bıraktı. 21 vakada (34,42%)
baba yurtdışına, 23 ailede (37,70%) anne yurtdışına çıkmış.
Göçmen ailelerin eğitim durumu: Hiçbiri üniversite mezunu değil.
Çocuklardan ayrı geçen en kısa sure 2 hafta, en uzun sure ise 18 yıldır.
Çocuklara kim bakıyor? 9 vakada; büyükanne , 7 vakada; büyük aile, 1 vakada;
büyükbaba, 1 vakada; anne ve büyükanne, 2 ailede; baba ve büyükbaba, 1 vakada ; akrabalar,
1 vakada; amca, 2 vakada; çocuklara bakan kimse yok, 1 vakada; sosyal hizmetler, 2 vakada
teyze, 20 vakada anne, 13 vakada ise baba çocuğa bakıyor.
Duygusal ve toplumsal sorunlar; 19 durum inclendi , durumlarının iyi olduğunu başka
hiçbir yorum yapmadan belirttiler. 4 vakada ebeveynler boşandı.
Ailenin şu anki durumu: Aileler 11 vakada aileden destek aldıklarını, 18 vakada ailenin
hala yurtdışında olduğunu, 4 vakada cevap vermek istemediğini , 2 vakada hala Romanya’da
olduklarını ama ayrılmak üzere oldukları , 1 vakada ise sadece ailenin Romanya’da olduğunu
belirtti.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Romanya’dan araştırmaya katkıda bulunanlar
Osiac-Nedelea Carmen-Maria, Colegiul Tehnic Metalurgic, Slatina
Dinu-Marcu Daniela Elena, Colegiul Tehnic Metalurgic, Slatina
Nedelea Teodor, Colegiul Tehnic Metalurgic, Slatina
Ţîrcomnicu Daniela, Colegiul Tehnic Metalurgic, Slatina
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kişisel Hikayeler
Maria, 24 yaşında Slatina’dan
Maria evli değil ve Colegiul Teknik Meslek Lisesinde, 9.sınıfta okuyor. Akşam
derslerine giriyor. 5 yaşında bir çocuğu var. 6 senedir İspanya’da yaşıyordu ama çocuğunu
yetiştirmek ve derslerine devam etmek için geri döndü. TTezgahtar olarak çalışıyor şimdi.
Ailesi o daha bir yaşındayken boşandılar. Babası İngiltere’ye annesi ise İtalya’ya gitti.
Maria büyükannesiyle kaldı, ne annesi ne de babası maddi açıdan yardım etmediler. Annesi
yeniden evlendi fakat yeni eşi Maria’yı kabullenmedi.
16 yaşında babasıyla tekrar görüştü ama artık sadece bir tanıdıktı onun için.
Okula başladığında Maria büyükannesinin dairesinde yaşamaya başladı ve tek geliri
okuldan aldığı aylık 40 Euroluk burstu. Geçinmesi için yeterli değildi bu yüzden 17 yaşında
İspanya’ya gitmek için okuldan ayrıldı.
Duvarlara asılmış ilanlardan kendi için bir iş buldu.
İspanya’yı seçmişti çünkü çocuğunun babası İspanya’da yaşıyordu ve onun gelecekteki
kocası olduğunu düşünüyordu. Kararı kendi aldı. Kimse bir şey demedi çünkü kimse bir şey
bilmiyordu. Okulu bıraktı ve Romanya’dan ayrıldı. Bunun tek şansı olduğunu düşündü ve ona
göre daha kötü durumlardan kendini koruyordu.
18 yaşındayken İspanya’da kızını doğurdu. Bir yıl Maria onlarla İspanya’da kaldı sonra
onu ailesinin yanına Romanya’ya getirdi.
Telefon ve internetle iletişim kurdular. Her üç ayda kızının sağlık sorunları yüzünden
eve gelmek zorundaydı.
Kızı dört yaşına girdiğinde kızını bir yıllığına İspanya’ya götürdüler. Sonra tamamen
ayrıldılar ve kızıyla Romanya’ya döndü. Tekrar kızını büyükannesine getirmek zorunda kaldı.
Babası İspanya’da kaldı,yılda iki kere kızını görüyor ve internetten iletişime devam ediyorlar.
Çocuk Maria’nın ve babasının ayrı olduğunu anlayamayacak kadar küçük. Büyük
annesinin yanında kendini rahat hissediyor. Maria ve kızının babası kızları okula başladığında
Maria’nın kendine ait bir yere taşınmasına ve tatillerde kızın İspanya’ya gitmesine karar
verdiler.
Maria evde değilken kızı anneannesiyle çok iyi anlaşıyor. Onu eğitiyor ve ona yol
gösteriyor. Okula başladığında çok mutlu olacağını düşünüyor. Kızın babası para ve ihyaçlarını
göndererek destek oluyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Maria yerel halka çabuk uyum sağladı çünkü birçok arkadaşı ve tanıdığı vardı köyde.
İspanya’da da bir sürü arkadaş edindi. İspanya’da kendini evinde hissediyordu. Çalışıp çok
kazandı. Ev işleri yapacak ve bebek bakacak kadar zamanı da kalıyordu. Bu yüzden geçici
işlerde de çalışarak fazladan para da kazandı.
Bebeğini özlemek bazen acı veriyordu. Bir anne olarak kızını özlüyor, onunla
oynayamadığı ve istediği gibi giydiremediği için pişmanlık duyuyordu.
Maria’nın ruhunda bir boşluk var. Bir araya geldiklerinle iyi bir iletişimleri var. Maria
kızıyla birlikte olmak istiyor fakat kızı büyükannesinin yanında rahat. Birlikte zaman geçirdiği
bir de kuzeni var.
Okulu bitirdikten sonra Maria belki İspanya’ya geri dönecek. Aylık 90 Euro maaşlı bir
işi var ve Cumartesi –Pazar dahil hergün günde 10 saat çalışıyor.
Tekrar bir aile olabileceklerini düşünmüyor. Maria iki ailenin de kızını kabul etmesini
istiyor. Maria kendi yaşadığı sorunları kızının da yaşamasını istemiyor.
Maria yapılan fedakarlığın değip değmediğini bilmiyor çünkü geri döndüğünde farklı
düşünüyordu ve aile kurmak istedi.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Ion, 48 yaşında Slatina’dan
Ion 48 yaşında, yüksek okul mezunu ve Colegiul Teknik Meslek Lisesinde ustabaşı
olmak için kurslara katılıyor. Karısı 45 yaşında meslek lisesi mezunu.
Ion bir tekniker ve karısı çalışmıyor. Son dört senedir İspanya’da çalıştı.
Karısı ülkeden ayrıldıktan sonra, oğlunu büyükannesi ile bırakmak zorunda kaldı. 4-5
yıl boyunca çocuk büyükannesiyle yaşadı. 6 yaşında erkek kardeşinin yanına Ramnicu
Valcea‘ya taşındı. 7 yaşında Ion onu Dragasani’deki kız kardeşine götürdü.
Evlendikten sonra her ikisi de çalıştı ama giderler çok fazlaydı ve çok az para
kazanıyorlardı. Ardından karısı işini kaybetti ve aileyi destekleyen tek kişi oydu.
Ion çalıştığı şirketten satışta olan bir daireyi satın aldı. Daire berbat durumdaydı ve
tadilata ihtiyaç vardı ama bunu yapmak için para gerekliydi. O an karısının yurtdışına
gitmesine karar verdiler.
Ion çalışma arkadaşlarından seçilen işçilerin Bükreş’e gönderildiğini öğrendi. Çilek
toplamak için geçici sözleşme imzalamsı gerekiyordu. Karısıyla yapılan görüşme sonrasında
kabul edildi ve İspanya’ya gönderildi.
Ion için karısından ayrılmak çok zordu ama gitmesi gerektiğini de biliyordu. Dört
yaşındaki çocuk annesinin ayrıldığının farkında değildi. Ion’un karısı da çok zorlandı ama
kendi iyilikleri için gitmekte kararlıydı. Önceleri görüşmek için telefonu kullandılar. Daha
sonra interneti de kullanmaya başladılar. Şüphesiz, iletişim kurmalarında bu yollar çok
faydalıydı.
Ion’un karısı uzakta ve oğlu büyükannesindeyken onu haftada üç kere ziyaret etti.
Aralarındaki mesafe çoktu. Oğlu çok usluydu ama ailesinin yanında olmamasından çok acı
çekti. Zaman geçti ve karısı sözleşmesi bitmeden 3 ay önce geri döndü.
Ion amaçlarına ulaştıklarına inanıyor. Hem evi yenilediler hem de oğullarını
eğitebildiler. İlk gittiğinde kalacak yerle, yemekle yeni iş arkadaşlarıyla ilgili sorunlar yaşadı
ama tüm sorunların üstesinden geldi sonunda karısı gittiği yere uyum sağladı.Hiç boş zamanı
kalmıyordu.
Ayrılık çok zordu; karısı İspanya’da , kendi Slatina’da oğlu ya Dragasani ya da Ramnicu
Valcea’daydı. Tek avantajı karısının kazandığı paraydı.
Ion Romanya’da bir işi olduğu için kendini şanslı görüyor ve işini kaybetmeyi asla
istemiyor. 10 yıl içinde emekli olacak. Karısı bir daha evini terk etmeyeceğini söylüyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Sağlıklı olmayı ve işine devam etmeyi umuyor.
Asıl gerçekleşmesini istediği dileği ise karısı için bir iş bulabilmek. Öncelikli isteklerini
yapmayı başardılar, evi tamir ettirdiler. Bir araba da aldılar. Maddi açıdan rahatlasalar da
duygusal açıdan çok acı çektiler.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Mihaela, 35 yaşında Slatina’dan
Mihaela 35 yaşında , 7.sınıftan mezun olmuş ve iki kızı var.küçük olanı 16 yaşında ve
Colegiul Teknik Meslek Lisesinde okuyor. Büyüğü 18 yaşında. Romanya’da hiç çalışmamış ve
İtalya’ya çalışmaya gitmeden önce boşanmış. Gittiğinde kızları 6 ve 8 yaşlarındaydı.
Büyükanneleriyle kaldılar. Eski kocası aileyi geçindiren kişiydi. Ona kötü davranıyordu ve işi
olmadığı için onu aşağılıyordu. Bu tavırlar onu Romanya’dan ayrılmaya itti.
İtalya’ya herhangi bir sözleşme imzalamadan gitti. Başlangıçta , bir barda çalıştı ve
kaldığı yer kötüydü. Hayatını kazanmak için birkaç ailenin yanında çocuk bakıcısı olarak da
çalıştı. Yasal belgeleri olmadan bir pizza dükkanına geçti. Ve sonra bir aşçı yamağı olarak iş
buldu. Şu an resmi belgelerini de alıp yaşlı bakımevinde çalışıyor.
Kızların babası Mihaela evden ayrılınca çok mutlu oldu. Kızlar annelerinin neden
gittiğini anlamadı ve büyükanneleri de bu duruma karşı çıktı.
Dilini bile bilmediği hiç tanımadığı bu yere korku içinde geldi. Kelimelerle
anlatılamayacak duygulardı bunlar. Her üç günde bir telefon edip ailesiyle görüşüyordu.
Başlangıçta her üç ayda bir ailesini görmeye geldi. Romanya’nın Avrupa Birliğine
katılması sayesinde gidiş gelişleri daha da kolaylaşmıştı.
Kızlar yaşadıkları her sorunu büyükanneleriyle tartışıp çözdü. Büyükanne kızların tüm
sıkıntılarını , ergenlik döneminde yaşadıkları herşeyi biliyor. Ama kızlarla anne arasında
aşılmaz bir duvar oluştu.
Mihaela’dan para istediklerinde sahip olduğu son Euroya kadar onlara gönderiyordu.
Belki yiyecek alacak kadar parası bile kalmıyordu. Onlara sürekli para ve hediyeler
gönderiyordu. Bunların aradaki mesafeyi ortadan kaldıracağına inanıyordu ama beklediği gibi
olmadı.
İtalya’da yaşamaya çok zor alıştı. Romanyalıların kıskançlığı hayatını daha da
zorlaştırdı. Hiç boş zamanı yoktu. Para kazanmak için evler arasında temizlik yapmak için
koşturdu. akşamları tükenmişlikten ağlıyordu.
Sevdiklerinden ayrı kalmak eziyet gibiydi. Okula başladıkları gün onların yanında olup
onlara umut vermek istedi ama olamadı.
Tek avantaj paraydı. Bir sürü dezavantajı vardı, gençliği geçiyor, sağlığını
kaybediyordu ; herşeyin bir bedeli vardı.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kızların İtalya’ya gelmesini istiyor. Onun için daha kolay olacak çünkü üç eve bakmak
zorunda şu an; biri İtalya’da,kızların yaşadığı diğer bir ev Slatina’da , diğeri ise babasının
yaşadığı kasabadaki ev. Mihaela’nın ailesi emeklilik maaşı almıyor.
Kızlar Mihaela’yı anlamak istemiyor ve onların arzularını da Mihaela bilmiyor.
Fedakârlığını takdir etmiyorlar ve ona göre bu fedakârlık yaşadıklarına değmez. Kızlarıyla
iletişim kuramamasına çok üzülüyor. Kızları ve kendisi arasında bir sessizlik duvarı var.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
TÜRKİYE
Arka Plan
Mersin’de 13 ilçe ve sekiz yüzden fazla
farklı türde okul bulunmaktadır. Çalışma
dört merkez ilçedeki 124 okulda
uygulanmıştır; Akdeniz, Toroslar, Mezitli
ve Yenişehir. Sonuçlara göre; Avrupa
ülkelerine veya ülkenin başka bölgelerine
göç edip çocuklarını evde bırakmak
zorunda kalan aile sayısı 2757’dir.
Çocuktan ayrı kalan kim ? 65 Anne , 2565 Baba , 123 her ikisi de.
Göçmen ailelerin eğitim durumları ; hiç eğitimi olmayan 107, İlkokul mezunu 1429,
Ortaokul mezunu 323, Lise Mezunu 606, Ön lisans mezunu 20, Üniversite mezunu 269
belirlenmiştir.
Ayrılık süresi : En kısa süre bir ay, en uzun süre ise 28 yıldır. Evde kalan çocukların yaş aralığı
1-18 ‘dir.
Göç edilen Ülkeler
Yabancı Ülkeler ; 1792 göçmen ( % 64 ) Arabistan, Irak , İran, Almanya, Rusya, Kıbrıs, Fransa,
Kanada, Romanya ve Suriye’ye göç etmiştir.
Türkiye’de göç edilen şehirler; 965 göçmen ( % 36 ) İstanbul, Ankara, Antalya, Hakkari,
Şırnak, Hatay, Ordu ‘ya göç etmiştir.
Ailelerin şu anki durumu ; ebeveynlerin % 85’i (2344) hala ailelerinden uzakta yaşamaktadır.
% 15 ‘i ise (413 ) artık evlerine dönüş yapmışlardır.
The contributors to the qualitative study from Turkey:
Tülay Karabulut, Mersin Il Milli Egitim Mudurlugu, Mersin
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Kişisel Hikayeler
Derya, 34 yaşında Mersin’den
1.
Evi terk etme ve evden ayrılma
Derya 34 yaşında ve 2 çocuğu var. Ev hanımı ve kocası Mersin’den ayrıldığından beri
Derya’nın annesiyle yaşıyor. Kocası işinden ayrıldıktan sonra, uzun bir sure iş bulamadı.
Maddi sıkıntılar yaşamaya başladılar.Sonra kocası banka kredisiyle kendi iş yerini açmaya
çalıştı. Ama yeterli donanıma sahip olmadığı için, işi yürütemedi. Ne yazık ki borcu
ödeyemediler ve hem iş hem de kendi evlerini kaybettiler. Herşeyden sonra bir inşaat şirketi
aracılığıyla iş buldu. Romanya inşaat işçisi olarak 6 yıldır çalışıyor.
2.
Sorun ve Çözümler
Derya günlük hayatın her safhasında mücadele etmek zorunda kaldığını ifade
ediyor.Sadece maddi değil psikolojik sıkıntılar da yaşamaya başladı. En başta, Derya’nın ailesi
durumdan hiç memnun değillerdi ama yurtdışına gidip para kazanmak zorunda olduğunu
biliyorlardı.
“Ama onlar benim yalnız kalmamdan hiç hoşlanmadılar çünkü Türkiye’de yalnız bir kadın
olmak zordur” diyor Derya.
Ülkeden ayrılmadan once, maddi sıkıntılar yüzünden kocasıyla sıkıntılar yaşıyordu. İlk
iki yıl kocası Türkiye’ye gelemedi. Ardından senede bir kere izin alabildi. “Nadiren telefonla
konuşuyoruz çünkü çok pahalı” diyor Derya ama artık internet iletişim içn çok daha ucuz bir
yol. Iki haftada bir Skype’ta birbirlerini görüyorlar.
“Babaları yurtdışına gittiğinden beri çocuklarım için elimden gelenin en iyisini yapmaya
çalışıyorum” diyor.
Kızların babalarıyla ilişkilerinin iyi olmadığının farkında olan Derya bu problemi nasıl
çözeceğini bilmiyor.
3.
İhtiyaçlar ve Destek
Kocasına düzenli ödeme yapılmadığı için Derya’nın hala parasal sorunları var. Annesinin
evine taşındığından beri masrafları azaldı ama çocuklar büyüdüğü için ihtiyaçları da artıyor.
İki çocuğu aynı okula gidiyor ve öğretmenleri durumu biliyor. Öğretmenlerin ilgisi
sayesinde çocuklar okulu ve okuldaki arkadaşlarını seviyor. Derslerinde de başarılılar.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
4.
Gelecek ve Hayaller
Ayrı yaşamanın çocuklar için hem duygusal hem de psikolojik açıdan zor. Derya olumlu
düşünmeye çalışmasına ragmen , diyor ki;
“Tam bir aile olamamaya dayanamıyorum. Dezavantajlarını anlatabilirim ama
avantajlarını sormayın.”
Derya şu an bir düzenleri olduğunu düşünüyor ve aile üyeleri bu duruma alıştı. Gelecekte ,
kocası ve çocuklarıyla sorunsuz bir hayat yaşamak istiyor. Ama kocasının da hayalleri
olduğunu ama hiçbirinin gerçekleşmediğini düşünüyor.
“Mümkün olduğunca erken onu geri istiyorum” diyor Derya.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Özlem, 29 yaşında, Mersin’den
1.
Evi terk etme ve aileden ayrılma
Özlem 29 yaşında ve bir kız çocuğu annesi. Kocası, bir inşaat işçisi olarak altı yıldır
yutrdışında çalışıyor. O da bir alışveriş merkezinde tezgahtar olarak bir sure çalıştı ama sonra
ayrılmak zorunda kaldı.
Aydın ailesi borçlar ve ev üzerindeki ipotek yüzünden uzun bir sure sıkıntı çekti. Kocası
ilk once İstanbul’a iş bulmak için gitti ama bulamadı.En iyi arkadaşlarından biri tavsiye edince
yurtdışında çalışmaya karar Verdi.
2.
Sorun ve Çözümler
“Çevrede benimle ilgili bir sürü dedikodu çıkınca kayınpederim işten ayrılmam için
beni zorladı“ diyor Özlem.
İşte bu yüzden işinden ayrıldı. Sonra ailesi ile yaşamaya başladı. Kendini güvende
hisstemediği için ailesi ile yaşamaya karar verdi ve onların evine taşındı.Kendinin ve kocasının
ailesi özgür bir hayat yaşamasına izin vermedi.
“Size çektiğim sıkıntıları detaylı bir şekilde anlatama”diyor Özlem.
Kocasının yaşadığı sıkıntılardan da bahsediyor. Kendi başına hiç yaşamadı. Önce
annesi sonra Özlem tüm ihtiyaçlarını onun için giderdi ömrü boyunca ve hayatında ilk kez
yurtdışına çıktığında, kendi çamaşırını yıkamak ve kendine yemek pişirmek zorunda kaldı.
“Kızım babasına sarılamıyor ya da ona dokunamıyor, bizi görmeye geldiğinde”diye
yakınıyor Özlem.
Kızı sadece sekiz yaşında ve babası hakkında hiçbir şey bilmiyor. Babası onun için bir
yabancı. Okulda ve arkaşları iken daha mutlu oluyor.
Aile hala yeterince parar biriktirpi borçlarını ödeyememiş . Bu yüzden kocasının birkaç
yıl daha yurtdışında çalışması gerekiyor. Özlem kendisin olduğu kadar kızının da psikolojik
desteğe ihtiyacı olduğunu düşünüyor. Aile her durumda onlara destek oluyor fakat bu durum
tüm aile için ağır bir yük.
Özlem diyor ki ; “ Ben ve ailem artık olduğumuzdan daha sabırlı insanlarız. Ve ailenin ne
demek olduğunu şu ana daha iyi anladık.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Özlem en kısa zamanda borçlarını ödeyebilmeyi umuyor. Gerçek bir aile olup huzur
içinde yaşamak istiyor.
“Kocam uzaktayken kendimi rahat ve güvende hissetmiyorum” diyor ve özgürlüğüne
yeniden sahip olmak istiyor.
“ Diğer evli kadınlar gibi kocam işten eve geldiğinde ona hoş geldin demek istiyorum”
Kızının da mutlu olmasını ve ailenin huzurlu bir geleceğinin olmasını umuyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Cahide, 42 yaşında, Mersin’den
Cahide bir ev hanımı ve beş tane kızı var. Ailesinin evinin yanında bir evde yaşıyorlar.
Kocası yurtdışına gitmeden once geçici işçi olarak bir inşaat işlerinde çalışıyordu. O ve
ailesinin sağlık güvencesi yoktu çünkü hiç uzun zamanlı sözleşmeli bir işte çalışmadı. Beş
çocuğun sağlık giderlerini bile karşılayamıyordu.
Özel bir eğitimi ya da uzmanlığı da yoktu. Bu yüzden Irak’taki iş teklifini Kabul etti. İhtiyaç
duyduğu kadar da para ödeyeceklerdi. Savaş sebebiyle Irak’ta çalışmak tehlikeli de olsa da
teklifi reddedecek durumda değildi. Ayrıca orada arkadaşları da çalışıyordu ve orada çalışmak
için onu cesaretlendirdiler.
2. Sorun ve çözümler:
“Kızlarım babaları onu terk ettiği için ona kızdılar” diyor Cahide.
Kızlar farklı yaşlarda ve babalarıyla çok yakın ilişkileri var. Baba durumu açıklamaya
çalışsa da çocuklar babalarının evden ayrılıp çalışmaya gitmesini istemediler.
“Kocam kızlarımızın daha iyi bir eğitim alıp bizimkinden daha iyi bir hayat sürmelerini
istiyor” diye ekliyor anne.Cahide ve kocası kızların eğitimleri için para biriktiriyor ve sürekli
öğretmenleri ile görüşüyor.
Dahası, akrabaları kocasının Irak’ta olmasından rahatsız çünkü Irak’ta hala bir karmaşa
var. Kuzeni Irak’taki bombalı bir saldırıda hayatını kaybetti. Özellikle kayınbiraderi gitmesine
karşıydı ve zengin bir adam olmasına ragmen hiçbir zaman onları desteklemedi.
“Kocam da saldırıya uğradı ama Rabbime Şükür hayatta kaldı” diyor Cahide.
3. İhtiyaç ve Destek:
Cahide ailesinden yana çok mutsuz. Yapabilecek durumdayken onlara hiç destek
olmadılar. Çocukların evde bir otoriteye ihtiyacı var ve Cahide bu durumu bir türlü control
altına alamıyor. Her isle kendisi ilgilenmek zorunda ve beş çocuk sahibi olmak gündelik
hayatta ve okul hayatında bir sürü sorun manasına geliyor.
“Kocam bizi ziyarete geldiğinde, ev bir şenlik alanine dönüşüyor” diyor Cahide ve
kocasının tek mutluluğunun da kızlarıyla zaman geçirmek olduğunu söylüyor. Türkiye’ye
her gelişinde çocukların okullarına gidip onlarla ilgili bilgi alıyor.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Aile yeterince para kazanmak istiyor. Böylelikle istedikleri gibi bir hayat sürebilecekler.
Kimseden destek beklemeden, yardımlarına muhtaç olmadan çocuklarının en iyi eğitimi
almalarını sağlayacaklar.
Kızlar babalarını çok özlüyor ve geri kalan hayatlarında babaları da onlarla olsun
istiyorlar.
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348
Örnek Görüşme
1.
Evden ayrılmadan önce yaşanılan sıkıntılar nelerdir? Gitmeye sebep olan en son olay
nedir? Gitmeden önce iş bulundu mu? Gidilecek ülkeye nasıl karar verildi? ( yurtdışında
yaşayan arkadaşlar veya aile bireyleri var mı?)
2.
Yakın ailenin evden ayrılışa tepkileri nelerdi? Yakın çevrenin evden ayrılmaya
tepkileri nelerdi? Evden ayrılan kişinin evden ayrıldığı andaki duyguları nelerdi?
3.
Ayrılık süresince ilişkilere nasıl devam edildi? Ne sıklıkla tüm aile görüşebildi?
İletişim araçları ( internet, mektup, telefon görüşmeleri …) ne sıklıkla kullanıldı? Evde kalan
kişinin hangi sorunları çözüldü?
4.
Çocukların yetiştirilmesi ve eğitimleri: Gidişleri çocuklarda başarıyla ya da
başarısızlıkla mı sonuçlandı? Okullarında mutlular mı, onları okullarında mutlu eden şeyler
nelerdir?
5.
Diğer yakın veya uzak aile üyelerinden maddi veya manevi destek gördüler mi? Bu
destekler nasıl yapıldı ?
6.
Yurtdışına çıkan kişi o ülkenin yerel halkıyla mı kaynaştı ya da o ülkedeki Türklerle
mi yaşamaya başladı? Karşılaştığı en büyük zorluklar nelerdi? Yurtdışında zamanı nasıl
geçirdi?
7.
Ayrı yaşamak nasıl bir tecrübeydi? Ayrı yaşamanın avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Aile ve aile üyelerinde nasıl değişimler olmuştur?
8.
İş ve aile ile ilgili gelecek planları nedir? En büyük dilekleri nedir?
Eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mı?
Proje No: 2012-1-LT1-GRU06-071348

here

Transkript

Benzer belgeler

Föderation Türkischer Elternvereine in Deutschland Almanya Türk

Güzel ve faydalı vakit geçirdik

direkt - Migrare

crossıng borders

here

İşçi ve Gençlik Dernekleri Federasyonu (DİDF) - DIDF

Göçmen ve Sığınmacılarla Sosyal Hizmet