TRANSLATION: Turkish-English Çeviri: Türkçe
Transkript
TRANSLATION: Turkish-English Çeviri: Türkçe
T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2972 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1926 ANADOLU UNIVERSITY OPEN EDUCATION FACULTY DISTANCE BA PROGRAM IN ELT TRANSLATION: Turkish-English Çeviri: Türkçe-‹ngilizce (Student’s Book) Author Units 1, 2 Yrd.Doç.Dr. Ali MERÇ Editör Prof.Dr. Handan KOPKALLI YAVUZ ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir. “Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r. ‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz. Copyright © 2013 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹ Genel Koordinatör Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Genel Koordinatör Yard›mc›s› Arfl.Gör.Dr. ‹rem Erdem Ayd›n Grafik Tasar›m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z Ö¤r.Gör. Nilgün Salur Kitap Koordinasyon Birimi Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z Dizgi Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi Translation: English-Turkish Çeviri: ‹ngilizce-Türkçe (Student’s Book) ISBN 978-975-06-1636-5 1. Bask› Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 3.000 adet bas›lm›flt›r. ESK‹fiEH‹R, Ocak 2013 İÇİNDEKİLER Unit 1 Avoiding Chicken Translation .......................................................................... Unit 3 Translating Newspaper and Magazine Articles ................................................ 23 Unit 2 Unit 4 Unit 5 Unit 6 Unit 7 Unit 8 Translating Scientific Texts .............................................................................. 1 5 Translating Laws and Regulations ................................................................... 29 Translating Recipes .......................................................................................... 39 Translating Short Stories .................................................................................. 43 Translating Novels ........................................................................................... 53 Translating Poems ............................................................................................ 69 - III - Önsöz Sevgili Öğrenciler, Ana dilden hedef dile çeviri yapmak birçok kişi için hedef dilden ana dile çeviri yapmaktan daha zordur. Bunun en önemli nedeni hedef dile hâkim olmamaktır. Çeviri becerisini bir dilden diğer dile anlam aktarabilmek olarak tanımlarsak iki dili de çok iyi bilmenin gerektiği gerçeğini yadsıyamayız. Bu nedenle hem İngilizcenizi hem de Türkçenizi çok iyi kullanıyor olmanız gerekmekte. Her iki dilde de çok okumanız sizin dil ve anlatım becerilerinizi geliştirecektir. Bu kitap ile amacımız Türkçeden İngilizceye çeviri yaparken dikkat etmeniz gereken unsurlar konusunda farkındalık yaratmak ve farklı yazın türlerinde çeviri örnekleri ve alıştırmalarıyla çeviri becerilerinizi geliştirmektir. İlk ünite ile eğlenceli bir başlangıç yaptık ki “chicken translation” olarak bilinen kelime kelime çeviri yapınca ortaya nasıl komik anlatımların çıktığını göstermek istedik. Çeviri yaparken dikkat etmemiz gereken en önemli unsurlardan biri sözcüklerin tek anlamı olmaması ve geçtiği bağlama uygun olan anlamı bulmak olduğunu unutmamaktır. 2-8. üniteler farklı yazın türlerini örneklemektedir. Bilimsel çeviriden edebi çeviriye kadar farklı yazın türlerinde çeviri alıştırmaları ile hangi yazın türünde hangi unsurlar öne çıktığını ve iyi çeviri ne demek olduğunu göstermeye çalıştık. Bu çevirileri yaparken İngilizcenin yapısını daha iyi öğreneceğinize, kelime hazinenizi daha geliştireceğinize inanıyoruz. Umarız bu kitabı yararlı bulursunuz. Başarılar dileğiyle, Editör Prof.Dr. Handan KOPKALLI YAVUZ - IV - UNIT 1 AVOIDING CHICKEN TRANSLATION Most student translators admit that translating texts from their native language into the foreign language (in this case, from Turkish to English) is more difficult, time- and energyconsuming, and has a higher possibility of resulting in ‘undesired’ translations. Some student translations may even turn into funny stories, which may cause embarrassing moments for the student translators. One reason for this is that students as translators, are naturally, more competent in their mother tongue, and they might have difficulties in discovering the details of the foreign language. In an EFL setting, students acquire most of the information about the target language from books, videos, and classroom materials to which students are exposed throughout their language learning process. It is sometimes fun to ‘play’ with the two languages and produce funny translations. Many of us have heard about the following funny translations from social media or stories told by friends: Piliç çevirme: Chicken Translation/Don’t translate chicken Pazarlama Müdürü: Sundaying Manager İçli Köfte: Sensitive Meatball Sıraya gir: Enter the desk Boşver: Give it empty etc. You can add more to the list above to have more fun. Sometimes it is impossible to translate certain sayings or idioms into English. For example, there is a popular Turkish phrase nowadays, especially used in the speech balloons of some cartoon characters, ‘Hayırlısı be gülüm!’, to depict a person who is nonchalant, indifferent to even very important issues as illustrated in the conversation below. Hacı: Hey, Ali! İflas etmişsin diyorlar. (Hey, Ali! They say you are bankrupt!) Ali: Hayırlısı be gülüm! -1- In this conversation, it would be almost impossible to translate the second sentence into English because of the cultural aspects it includes. The phrase ‘hayırlısı be gülüm’ would only make sense for someone who knows Turkish culture. Therefore, we should not force ourselves to translate these kinds of cultural phrases in order not to produce funny translations. These are good when they are only for fun; however, when they are present in real translated versions of English statements, they are not only embarrassing but more importantly ‘wrong’ translations. These problems arise mostly because dictionaries are used in an inappropriate way. Doing ‘word for word’ or ‘direct’ translation usually results in meaningless and incorrect translations. To create the same effect in the target text as in the original one, we should try to find equivalent idiomatic expressions, if not available, then we could provide an explanation for the idiomatic expressions. Task 1. Try to translate the following statements into English. First, do word-for-word translation then translate the intended meaning. Find out how many of them can be translated easily without losing its original meaning. 1. Acele işe şeytan karışır: 2. Adam katıla katıla gülüyordu: 3. Nalları dikti: 4. Onun elinden az çekmedik: 5. Senden adam olmaz: 6. Usta ordan bi pilav üstü kuru versene: 7. Boğazıma patlamış mısır kaçtı: 8. Her işte bir hayır vardır: 9. Topla gel abi topla gel: 10. Kapıyı aralık bırak: -2- Task 2. To have more fun, read the following translation. Do you think it is funny? If yes, what makes it funny? What would be the correct translation be like? Hasan was a very heavy headed boy. His father was a middle-situationed man. To make his son read in good schools he did everything coming from his hand. He took everything to eye. His mother was a house woman. Every job used to come from her hand. In making food there was no one on top of her. You eat your fingers from the taste of the observations she makes. This woman made her hair a brush for her son. When Hasan became sick, she cried her two eyes two fountains. When Hasan finished lycee he wanted to be a tooth doctor, and he entered the university exams and won Tootherness School. In the school he met Jale. Hasan was hit to Jale in first look but Jale was not hit to him in the first look. However her blood boiled to him. A few weeks later they cooked the job. Jale’s father was a money-father. He turned the corner many years ago by making dreamy export. But Jale was not like her father. She was a very low hearted girl. Her father wanted to make her marry to his soldierness friend’s son Abdurrahim. Abdurrahim finished first school and didn’t read later. He became a rough uncle. He started to turn dirty jobs when he was a crazy blooded man. He was his mother’s eye. He said, “HIK” and he fell from his father’s nose. So three under, five up he was like his father. When he saw Jale, he put eye to her. His inside went. His mouth got watered. His eyes opened like a fortune stone. To be able to see Jale, Hasan’s inside was eating his inside. Finally, together they went to a park. When they were wrinkling in the park, Abdurrahim saw them. First he pulled a deep inside. And then his eyes turned. He couldn’t control himself. He decided to leave them head to head. At that moment the devil poked him. He fit to the devil, pulled his gun and fired. However, a man passing stayed under lead rain and poor man went to who hit. He planted the horseshoes. Then the mirrorlesses came. They took all of them under eye. Jale’s inside was blood crying. The man died eye seeing seeing. And so, this job finished in the black arm. (Adapted from http://www.ingilish.com/ingilishcomics.htm) Another consideration related to funny and wrong translations is about the translation of proverbs. As we all know, Turkish is very rich in terms of proverbs and they are used quite frequently by people in daily life, in newspapers, even in scientific documents. Therefore, student translators must be careful about the translation of Turkish proverbs. For example, take the following famous proverb in Turkish: Ak akçe kara gün içindir. How can this proverb be translated into English? Would it be possible to say: ‘White money is for a black day.’ It is not possible because this is a direct translation and would not make any sense. Instead, the translator needs to look for an equivalent proverb which would give a similar meaning. If an equivalent proverb is not available, then the translator needs to explain the meaning of the proverb. The above Turkish proverb can be expressed by the following equivalent English proverb: Keep something for a rainy day. -3- Task 3. Try to translate the following Turkish proverbs into English. Be careful about producing funny or nonsense translations. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Acı patlıcanı kırağı çalmaz. ————————————————————————————————————— Aç it fırını deler. ————————————————————————————————————— Aç tavuk arpa sandığını sayıklar. ————————————————————————————————————— Ağaç yaş iken eğilir. ————————————————————————————————————— Ağlamayan çocuğa meme verilmez. ————————————————————————————————————— Altın çamura düşmekle değer yitirmez. ————————————————————————————————————— Araba devrildikten sonra yol gösteren çok olur. ————————————————————————————————————— Armut ağacın dibine düşer. ————————————————————————————————————— Aslanın ölüsünden tilkinin dirisi yeğdir. ————————————————————————————————————— 10. Ayağını yorganına göre uzat. ————————————————————————————————————— 11. Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz. ————————————————————————————————————— 12. Adamın adı çıkacağına canı çıksın. ————————————————————————————————————— -4- UNIT 2 TRANSLATING SCIENTIFIC TEXTS Scientific texts are usually in the form of journal articles, paper presentations, and dissertations. As the text type itself offers, the language used in these texts are sometimes different from other types of texts. These differences are apparent in the choice of vocabulary and grammar. In scientific texts, vocabulary is rather formal. For example, ‘children’ would be preferred instead of ‘kids’; or the verb ‘mention’ is preferred to ‘say’ or ‘tell’. Grammar also reflects a formal point of view in scientific texts. Complex sentences are preferred to simple and compound sentences; passive voice is used more frequently than in any other text type. Translation of scientific texts is also special. In these types of texts, the translators have a lessened degree of freedom in translation, especially in comparison with the translation of literary texts or non-scientific articles or essays. In a panel organized in the United States to discuss the expediency and difficulties of scientific translation, some issues were mentioned by scientists, editors, and translators (Gregoline, Conti Morcos, Howard, Thivierge & Ransome, 2002). According to Bethany Thivierge (in Gregoline et al., 2012), a biomedical translator, the primary job of a scientific text translator is to write the information in the scientific text in a correct, concise, and clear way. Therefore, we cannot talk about the ‘sense’ of the translator inserted in the translation of a scientific text. Another important consideration related to the translation of the scientific texts is the knowledge of the translator about the subject matter of the text to be translated. For example, if a translator, who has no or very little information about medical sciences, is asked to translate a medical research report to be published in a scientific medical journal may have difficulties using the appropriate language in the translation. Here, it would be best to work with someone (probably the owner of the original text) who is competent in the subject matter; if not possible, to work with a dictionary of medical terms and concepts. In short, scientific translators are in need of being knowledgeable and competent in the subject matter not only in the source language but also in the target language. In conclusion, Bethany Thivierge indicates that the following nine items are desired in scientific translations (Gregoline et al., 2002: 188): • working for the intended audience • respecting choices made by the author • respecting preferences • understanding of sciences -5- • understanding of languages • constructive queries • working for publication • familiarity with current practices • timely exchange of work Language of Scientific Texts As mentioned above, translators need to be conversant with the subject matter and the language of the subject matter in both the source and the target languages. Moreover, the language of the scientific texts has certain characteristics shared by texts regardless of subject matter. In this section, we will look closer at the specific language use in scientific texts. The scientific texts (especially dissertations or books) usually open with a ‘contents’ page, which lists the chapters or other items in the text. The following list will give you an understanding of the possible translation of the contents page found in a dissertation or book: (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/icindekiler/turkce-ingilizce/) Contents (İçindekiler): Content and Indexing (İçerik ve Endeksleme) Turkish English İçindekiler / Fihrist Table of Contents Rakamlar / Şekiller / Figürler Listesi List of Figures Tablolar Listesi List of Tables Ek / İlave Appendix Terimler Sözlüğü Glossary Kaynakça Bibliography İndeks / Endeks / Katalog Index Information/Explanation (Bilgi/Açıklama) Metnin bölümlerinin kronolojik olarak sıralı bir listesi Metindeki şekillerin kronolojik olarak hazırlanmış bir listesi Metindeki tabloların kronolojik olarak hazırlanmış bir listesi Metnin sonuna eklenen tamamlayıcı (ek) materyal Teknik terimlerin ve açıklamalarının alfabetik listesi Yararlanılan kaynakların ve eserlerin sistematik bir listesi Bir dökümandaki ilgili materyalin nerede bulunabileceğini gösteren işaretçilerle bir tezin sonundaki kelimeler ve kalıpların listesi -6- The first section of a scientific text is usually the ‘introduction’ part. In this section, the authors make an overall introduction to the research, define certain terms and concepts, and list the hypotheses they formed for their study. The following list will give you an understanding of the possible translation of the ‘introduction’ part found in a scientific text: (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/giris/turkce-ingilizce/) Turkish Bu tezde/ çalışmada/ denemede ...’ı tetkik edeceğiz/ araştıracağız/ değerlendireceğiz/ analiz edeceğiz. Bu soruyu cevabına ... konusuna daha yakından bakarak ulaşabilirz. ... olup olmaması konusundaki sorular uzmanları belli bir süredir meşgul etmekte. Introduction (Giriş) English Information/Explanation (Bilgi/Açıklama) In this thesis/dissertation/ Tez / deneme için genel study/paper we will examine/investigate/evaluate giriş /analyze… To answer this question, we begin by taking a closer look at… The question, whether…has been preoccupying the experts for some time. Bir konunun sizin odaklanacağınız belli bir alanını tanıtmak için Bir konuyu tanıtmak için yapılan genel giriş Çok iyi bilinen bir konunun tanımı için yapılan genel giriş Bu çok iyi bilinen bir gerçektir ki ... It is a well-known fact that… ... hakkında büyük şeyler yazılıp söyleniyor. A great deal is being written Bir konuyu tanıtmak için and said about… yapılan genel giriş Günümüzde genel olarak ... kabul görmüş durumda. It is generally agreed today that… Daha sonra ... faktörlerini inceliyoruz We then review the factors… ... tanımlamak için bu analizi temel alıyoruz. We build on this analysis to identify… ... konusundaki kalıcı bir tema ... A persistent theme in...is… -7- Genellikle kabul görmüş bir konuyu sorgularken yapılan konuya genel giriş Girişinizi geliştirerek tezinizin tam olarak neyi konu aldığını açıklama Ana konuları tanıtma As an empirical phenomenon, ... has been observed repeatedly. Çalışmanızın önemini vurgulamak için Bu araştırma ...’ın nedenlerini açığa çıkartıyor. This research explores the causes of… Araştırmanızın amacı ile ilgili özel açıklama Bu konu hakkında yapılan son çalışmalar söylemektedir ki ... The authors of more recent studies have proposed that… Deneysel bir olgu olarak, ... tekrar tekrar gözlendi. Bu genel bilginin aksine, bu çalışmayı tetikleyen asıl soru: ... Against this background, the central question that motivates this paper is: ... Genel temel bilgi verilmesinden sonra gelen, çalışmanın neyle ilgili olduğunu belirten açıklama Çalışma için seçilen konu hakkında günümüz bilimsel yargısının ne olduğu sunulurken kullanılır Amacımız ... Our purpose is to… ...’ı deneysel olarak tetkik ederek umuyoruz ki ... konusunda daha kapsamlı bir bilgi bütünü üretebilmişizdir. Çalışmanın temel amaçlarının açıklanmasında kullanılır By empirically examining..., we hope to produce a more complete understanding of… Yönteminizin ve konuya genel yaklaşımınızın açıklanmasında kullanılır ... tanımı ile ... denmek isteniyor. By definition… means… Introduction (Giriş): Definitions (Tanımlar) Bu çalışmanın amaçları doğrultusunda, ... terimi ... anlamında kullanılacaktır. For the purposes of this study, the term… will be taken to mean… ... terimi ...’a gönderme yapıyor. The term… refers to… ... tanımıyla ilgili açık ve net olmak oldukça önemlidir. It is important to be clear about the definition of… -8- Belli bir kelimeyi tanımlarken kullanılır ... şekilde de yorumlanabilecek olan stardart model aslında ...’u öngörüyor. The standard model suggests that… can be defined as… ...’a göre ... , ... şekilde tanımlanmıştır. According to..., …is defined as… ...’ın genel olarak ... şekilde anlaşılmıştır. …is commonly understood to mean… ... bir sürü farklı şekilde tanımlanabilir. Bazı kişiler ise bu terimin ...’u açıkladığını savunuyorlar. ... hakkında konuşurken aklımızda genel olarak olan yargı ... …may be defined in many ways. Some people argue that the term denotes… What we usually have in mind when we talk about… is… Daha önce tanımı yapılmış ama yeni yorumlara açık olan bir kelimeyi tanımlarken kullanılır. İki kısa örnek bu konsepti Two brief examples might daha net anlamamıza yardım clarify this concept. edebilir. Ardından örneklerle fikrinizi belirtebileceğiniz bir açıklama Bizim odaklandığımız nokta ... Belli bir kelimeyi tanımlamak için kullanılır Şunu vurgulamak önemlidir ki ... It is important to emphasize… Sonuç olarak, ... tanımımızı netleştirmeliyiz. Finally, we should clarify our definition of… Demek istediğimiz şu ki ... What we mean is that… Birçok farklı açıklama sunuldu. Several explanations have been offered. Bu açıklamaların temelinin ...’den geldiğini düşünebiliriz. Açıklamalar birbirini tamamlıyor ve ... olgusunu açıklamamıza katkı sağlıyor. Our focus is on… Tanımınıza dikkat çekmek istediğinizde kullanılır Bir paragrafın bitimine doğru belli bir kelimeyi tanımlamak için kullanılır Bir tanımı daha derinlemesine açıklamada ya da örnek vermede kullanılır Ardından tanımınızı daha detaylı belirtebileceğiniz bir açıklama Tanımınız için We can characterize these oluşturduğunuz temeli explanations as being rooted açıklamada / netleştirmede in… kullanılır These explanations complement each other and help to illuminate the phenomenon of… -9- Bir kelimeyi açıklamak adına verilmiş birkaç örnekten sonra kullanılır Introduction (Giriş): Hypothesis (Hipotez) Sonrasında ana soru şuna dönüşür: ..., ...’u nasıl etkileyebilirdi? The central question then becomes: how might… affect…? On yılı aşkın süre önce, ... ve ... şu soruyu temel alan bir tartışma başlattılar: ya ... Over a decade ago, … and… started a debate centering on this question: whether… ... için kanıt verilmişken, ... üzerinde etki gösteren faktörler kesin/ garantili görünüyor. Bu araştırma, ...’in ...’ı nasıl etkilediği üzerine bir seri hipotez testinden sonra ...’yı hedef alarak yapılmaktadır. Böylece, takip eden açıklama ... ile ortaya konmuş olup biz ... varsayımını oluşturuyoruz. Given this evidence for..., an examination of the factors that impact upon… seems warranted. This research addresses… by developing and testing a series of hypotheses indicating how… affects... Ana hipotezi sunarken kullanılır Thus, following the reasoning set forth by..., we hypothesize that… Bu argümanlardan birkaçı ... tarafından formalize edildi ancak hiçbiri test edilmedi. Some of these arguments have been formalized by..., but none have been tested. Hipotezi tanıtmak ve çalışmanın özgün olduğunu belirtmek için kullanılır ... ve ... arasında sıkı ve önemli bir ilinti bulundu. ...found a significant correlation between… and… Çalışmayla ilintisi bulunan başka birinin çalışmasına gönderme yapmak veya dikkat çekmek için kullanılır Bu çalışmalardan çıkan kanıt ... konusuyla ilintili olarak bir sürü faktör öne sürüyor. The evidence from these studies suggests a variety of factors related to… Çalışmanla ve hipotezinle örtüşen faktörleri sunarken kullanılır The main body of scientific texts consists of discussion of previous scientific findings. It includes words of agreement, disagreement, comparison & contrast, argumentation, transitions, etc. The language used for giving these elements is also special. Now, look at the following list for some clues to translate the contents of the main body: (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/ana-govde/turkce-ingilizce/) - 10 - Main Body (Ana Gövde): Agreement (Katılma) Information/Explanation Turkish English (Bilgi/Açıklama) Genelde ... görüşüne katılırım Broadly speaking, I agree Genel olarak başka birinin çünkü ... with… because… Biri ... konusuna katılmaya One is very much inclined to görüşüne katılımda kullanılır meyillidir çünkü ... agree with… because… Başka birinin görüşünün geçerli olduğuna inanıyor Demek istediğini anlıyorum. I can see his/her point. ama tam olarak katılmıyorsanız kullanılır ...'a tamamen katılıyorum. I entirely agree that… Bir başkasının görüşüne ... konusu hakkındaki I endorse wholeheartedly the tamamen katıldığınızda görüşlere tüm kalbimle kullanılır opinion that… katılıyorum. Ana Gövde: Görüş Ayrılığı (Main Body: Disagreement) Genel olarak ...'ne Broadly speaking, I disagree Bir başkasının görüşüne katılmıyorum çünkü ... with… because… genel olarak katılmadığınızda Kişi ...'a katılmamaya daha One is very much inclined to kullanılır çok meyillidir çünkü ... disagree with… because… Onun demek istediğini Bir başkasının görüşünü I can see his point, but anlıyorum ancak o görüşe anladığınızda ama o görüşe disagree with it entirely. kesinlikle katılmıyorum. katılmadığınızda kullanılır ... görüşüne kesinlikle Başka birinin görüşüyle I strongly disagree that… katılmıyorum. tamamen zıtlık içinde ... fikrine kendimden emin I am firmly opposed to the olunduğunda kullanılır olarak karşı çıkıyorum. idea that… Main Body (Ana Gövde): Comparison & Contrast (Karşılaştırmalar) ... için benzerlikler /farklılıklar ... ve ... ...'a karşılık ... gösterir ki ... ...'a karşın ...'daki ... İki şey arasındaki …and…are similar/different benzerlikleri veya farklılıkları as regards to… belirtmek için kullanılır In contrast to…, …shows… …by contrast with… is/are… ... ve ..., ... bakımından …and… differ in terms of... farklılık gösterir. Birinci ..., ikinci ...'dan farklı The first…, by contrast, the olarak ... second… İki şey arasındaki fark vurgulanmak istendiğinde kullanılır İki şey arasındaki benzerlik ...'a …is similar to… in respect vurgulanmak istendiğinde to… kullanılır ... ve ... arasındaki en önemli One of the main İki şey arasındaki belli benzerliklerden/farklardan s i m i l a r i t i e s / d i ff e r e n c e s benzerlikleri veya farklılıkları biri de ... between… and… is that… belirtirken kullanılır İki şey arasındaki bir veya bir ... rağmen, ... ve ... arasındaki One difference between… liste uzunluğundaki farklara bir fark da ... and… is that…, whereas… dikkat çekmekte kullanılır ... bakımından ..., benzerlik gösterir. - 11 - Main Body (Ana Gövde): Points of View (Görüşler) Tam olarak emin olmadığınız Demek istediğim ... I would say that… bir şey üzerine kişisel görüşünüzü bildirirken Bana öyle görünüyor ki ... It seems to me that… kullanılır Bence ... In my opinion… Kişisel görüş bildirilirken Benim bakış açıma göre ... From my point of view… kullanılır ... görüşündeyim. I am of the opinion that… Birçok sebep olduğuna I believe that there are Bir şey için birden çok sebep inanıyorum. Bunlardan several reasons. Firstly,… listelenmek istendiğinde birincisi ..., ikinci olarak ... Secondly… kullanılır Emin olduğunuz bir konu It is my belief that… hakkında görüşünüzü İnancıma göre ... çünkü ... because… bildirirken ve bu görüşü açıklarken kullanılır Main Body (Ana Gövde): Connecting Elements (Bağlantı Ögeleri) Biraz da ...'u analiz Let us now analyze/turn edelim/denetleyelim/araştıralım. to/examine… Konu değiştirip yeni bir ... olduğu aşikardır. Şimdi de It is now clear that… . Let paragraf başlatırken kullanılır dikkatimizi ...'a verelim us turn our attention to… biraz. Moreover, one argument Zaten geliştirilmiş bir Daha fazlası, şu argümanı against this cannot be argümana yeni ve önemli bir kimse hafife alamaz ki: ... ignored: … bilgi eklerken kullanılır Karşıt bir düşünceye teslim Kabul etmeliyim ki ..., ama ... Admittedly…, but… olurken kendi düşüncenizin ... doğru ancak ... gerçeği It is true that…, yet the fact daha fazla araştırılması hala korunuyor. remains that… gerektiğini vurgulamak için ...'u kabul etmeliyim, yine de ... Granted, …, nevertheless… kullanılır Yanlış bir inanışı açıkladıktan Ancak buna karşıt olarak ... On the contrary, … sonra düzeltirken kullanılır Bir argümanın bir tarafını Bir açıdan baktığımızda ... On the one hand… tanıtırken kullanılır Argümanın diğer tarafını Diğer açıdan baktığımızda ... On the other hand… göstermek için kullanılır. ... olmasına rağmen In spite of… Bilimsel/tarihsel olarak konuşursak ... Scientifically/Historically speaking… ... gibi bir gerçeğe rağmen Antiparantez ... Buna ilaveten ... Despite the fact that… Incidentally… Furthermore… - 12 - Belli verilere veya inanışlara ters düşen bir argüman yarattığınızda kullanılır Tarihteki olaylara veya bilime gönderme yapılırken kullanılır Analizinizi destekleyebilecek farklı bir nokta düşündüğünüzde kullanılır Yüksek analitik bir seviyede yeni bir bakış açısı şekillendirilirken kullanılır Scientific texts usually contain statistical information because statistics is an inevitable component of scientific work as it validates the findings of a research study. Below are some example translations of sentences containing statistical information: (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/istatistikler/turkce-ingilizce/) Turkish Statistics (İstatistikler): Empirical Data (Deneysel Veri) ...’den görülebileceği üzere ... ...’dan anlayabileceğiniz üzere ... Görülen veri ...’ı işaret ediyor olabilir. Sayılar gösteriyor ki ... Figürlerden/numaralardan anlaşılacağı üzere ... ... kayda değer birkaç sonuçtu. Şu anki çalışmanın sonuçları gösteriyor ki ... English It can be seen from... that... Information/Explanation (Bilgi/Açıklama) As can be seen from..., ... The data would seem to Saf veriyi anlatmak için kullanılır suggest that... The figures reveal that... From the figures it is apparent that... Several noteworthy results Özellikle önemli olan bir were... veriyi tanıtırken kullanılır The results of the present Bir veriyi tanıtırken kullanılır study demonstrate that... Statistics (İstatistikler): Presenting (Sunuş) The number of... has ... sayısı increased/ decreased/stayed arttı/azaldı/değişmedi. the same. İstatistiklere göre ... sayısı, ... The statistics show that the ile ... arasında ikiye katlandı/ number of... between... and... Bir veriyi daha detaylı yarıya düştü. has doubled/halved. Rakamlar gösteriyor ki ...’da tanımlamakta kullanılır The numbers show a steady ...’ya belirgin kalıcı bir increase/decrease from... to... artış/azalma var. ... ile alakalı olarak ... The number of... has rakamları artış/ azalış risen/fallen in correlation gösterdi. to... Between... and... one can ... ve ... arasında herkes Bir veriyi belli bir zaman clearly see that the number rahatlıkla görebilir ki ... sayısı aralığında daha detaylı of... has increased/decreased/ artmış/azalmış/değişmemiş. tanımlamakta kullanılır stayed the same. ..., ... ile pozitif olarak ...was positively correlated İki veri kümesi arasındaki ilintilidir/korelasyon gösterir. with... ilişkiyi tarif ederken kullanılır - 13 - Tahmin edildiği üzere ... As predicted, ... Bir veriyle ilgili daha fazla detay açıklamada ve kendi tahminlerinizi onaylamada kullanılır Kendi sonuçlarınızı Bu buluş X’in tarif ettiği This finding is consistent başkalarınınkilerle içerikle tutarlılık gösterir ki ... with X’s contention that... karşılaştırmada kullanılır X’in de beni destekler This finding reinforces X’s Sonuçlarınızın başkalarıyla nitelikte belirttiği ... assertion that... X’in bulduğu şeylerle uyumluluk içinde olduğunu Consistent with X’s findings, uyumlu olarak ..., ... ile gösterirken kullanılır ...is positively related to... olumlu bir şekilde ilintilidir. Statistics (İstatistikler): Results (Sonuçlar) İstatistikler gösteriyor ki ... The statistics show that... İstatistiklere baktığımızda kolayca görebiliriz ki ... İstatistiksel olarak konuşursak ... İstatistiksel verileri de göz önüne aldığımızda özetleyebiliriz ki ... Bu araştırmanın implikasyonları birden çok ve benzer durumda. Birincisi, ... oldukça kritik çünkü ... Şu anki çalışmanın uygulanabilir implikasyonları da var. Birincisi, ... son derece göze çarpan ve strateji uzmanları tarafından kolayca anlaşılabilir bir sonuç. When one looks at the Düşünce geliştirmede ve statistics, one can see that... istatistiklerin neler dediğini daha detaylı bir çerçevede Statistically speaking... yorumlamada kullanılır Taking into account the statistical data, we can surmise that... İstatistiklere göre ... According to the statistics... The implications of this research are manifold. First, ... is critical because... Düşüncelerini geliştirmede The current study has ve sonuçlar hakkında farklı practical implications as yorumlar getirmede kullanılır well. First, ...is intuitively appealing and is easily understood by strategists. Most scientific texts (especially dissertations and research papers) contain non-text materials (tables, figures, graphs, histograms, maps, pictures, etc.) accompanied with some explanations. These explanations should be written in a text in a special and careful manner to make the text a scientific one. The following table will help you understand and translate the non-text materials present in a scientific text: (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/grafikler-resimler-diyagramlar/turkceingilizce/) - 14 - Non-text Materials (Metin Dışı Materyaller): Definition (Tanım) Information/Explanation Turkish English (Bilgi/Açıklama) Grafiğe göre ... tırmanışa The graph shows geçmiş durumda, ... that…started climbing noktasında zirve yapıyor ve ... steadily, peaking at…, and noktasında sabitleşmeye flattened out at a level of… Bir grafikteki trendi başlıyor. According to the diagram, the açıklarken kullanılır Diyagrama göre ..., ... ve ... number of…rose sharply noktaları arasında normal between…and…, before seyrine dönmeden önce plunging back down to its keskin bir yükseliş yaşıyor. original level. Grafikler ... seviyesinde bir The graphs show a plateau at Grafik normal seyrinin dışına plato oluşumuna işaret the level of… çıktığı zaman kullanılır ediyorlar. Resmin içinde ... de dahil Within the picture is Bir resmi açıklarken kullanılır durumda. contained… The diagram depicts that Diyagrama bakarsak ... ve ... there were Diyagramdaki bilgiyi arasında ...'dan daha çok ... more…than…between…and aktarırken kullanılır bulunmakta. … Non-text Materials (Metin Dışı Materyaller): Interpretation (Yorum) Bir diyagramın daha derin This diagram ...'ı sunan bu diyagram sonuç yorumlanmasında ve bu represents…and therefore olarak gösterir ki ... yorumun aktarılmasında shows that… kullanılır Grafiğin sahip olduğu bu The shape of the graph Bir grafiğin daha derin şekil...'i gösteriyor. demonstrates that… yorumlanmasında ve bu Grafik için açıkça belirtilmiş There is a clearly defined yorumun aktarılmasında bu kalıptan şunu çıkarabiliriz pattern to the graph, and this kullanılır ki ... can be taken to mean that… Grafikten geleceğe dair bir Bu grafik ...'in tahmininde The graph can thus be used to çıkarım yapılacağı zaman kullanılabilir. predict… kullanılır Bu grafik birçok yolla One can interpret the graph in Bir grafiği açıklarken birden açıklanabilir. Birinci olarak several ways. Firstly it çok yol olduğunda kullanılır grafik ...'i gösteriyor. shows… Non-text Materials (Metin Dışı Materyaller): Explanations (Açıklamalar) ... figürü ...'yi temsil ediyor. Figure…representing… ... figürü ...'i gösteriyor. Figure…showing… Bir diyagramın altında yazılı olarak kullanılır ... diyagramı ...'ı inceliyor. Diagram…examining… ... diyagramı ...'ı resmediyor. Diagram…depicting… - 15 - The closing part of a scientific text usually consists a summary of the research and conclusions drawn. A number of possible translations are given below: (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/kapanis/turkce-ingilizce/) Turkish Closing (Kapanış): Summarizing (Özetleme) Information/Explanation (Bilgi/Açıklama) English Bu çalışmayı ...’u not ederek We opened this paper by Çalışmanın bir özetine açtık. noting... başlarken kullanılır Süregelen tartışma ...’a yönelikti. The foregoing discussion has Çalışmada ne amaçlandığı attempted to... açıklarken kullanılır Özetlemek gerekirse ... To sum up... Kullanılan veriyi açıklarken Hipotezler ...’ı kapsayan The hypotheses were tested ve bu verinin argümanlara ne veriler ile test edildi. with data covering... şekilde yardımcı olduğunu belirtirken kullanılır Kısacası ... In summary, ... Çalışmada neye ulaşmak istediğinizi açıklayan genel bir açılış olarak kullanılır Closing (Kapanış): Conclusion (Sonuçlandırma) Bizce çalışmamız ... We feel that our study Çalışma hakkında genel bir faktörlerinin bilimsel açıdan enhances academic fikir verirken ve tezin ana anlaşılma sürecini understanding of the factors... fikrini açıklarken kullanılır geliştirmiştir. Sonuç olarak ... Genel olarak ... All in all... By and large... Çalışmanın genel bir değerlendirmesini verirken kullanılır ...leads us to the conclusion that... Yukarıda verilen argümanlar The arguments given above Sağlam argümanlar ile da gösteriyor ki ... prove that... desteklenen belli bir sonuç Daha sonra görebiliriz ki ... We can see then, that... verirken kullanılır ... bizi ... sonucuna götürür. Tüm bunların işaret ettiği All of this points to the fact üzere ... that... - 16 - help Sonucunuzu daha derinden destekleyen bir kanıt gösterirken kullanılır ...’ı anlamak ...’u açığa çıkarabilir. Understanding...can reveal... Çalışmamız ve gelecekteki çalışmalar için birkaç sınırılayıcı faktörden bahsetmek gerekir ki ... A number of restrictions of Çalışma ile ilgili sınırlayıcı our study and areas for faktörlerin hepsini future research should be kabullendikten sonra gelir mentioned... Tezimiz ile ilgili olarak bir- Thus, our thesis is that there Kesin bir sonuç verirken kaç faktör var ki ... are a number of factors that... kullanılır Clearly, some of propositions Başkalarından alınan fikirlerin Açıkçası önermelerimizden that we have offered are not doğruluğunu kabullenirken bazıları çok özgün değil ... entirely unique... kullanılır Çalışmamızın üç farklı alana However, we submit that the Çalışmanın ana fikrini olan katkısını kabul etsek de contribution of our paper açıklarken kullanılır ... rests on three areas... Çalışmamız ... sürecinin an- Our study serves as a Çalışmanın neyi açıklamayı laşılmasına açılan bir pencere window to an understanding hedeflediğini belirtirken olarak hizmet veriyor. of the process... kullanılır Below a list of scientific abbreviations, which are quite helpful for scientific text translators is given. (Adapted from http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/bilimsel/kisaltmalar/turkce-ingilizce/) - 17 - Turkish Scientific Abbreviations (Bilimsel Kısaltmalar) ek English app. (appendix) Bibliyografi/ Kaynakça approx. (approximately) bibliog. (bibliography) Bölüm/ ünite ch. (chapter) tahmini/ yaklaşık aşağı yukarı/ takribi kol. (kolon)/ sütun tez/ deneme/ komp.(kompozisyon) tarafından düzeltildi ör./örn. (örneğin) özellikle vb./ vs. (ve böyle/ vesaire) fig. (figür) yani kapsar/ dahil d.e. (dikkat edilecek) s. (sayfa) sayfalar önsöz/ giriş yay. (yayımlandı) düz. (düzeltildi/ düzeltme) kop. (kopyalandı/ tekrar basım) çev./ terc. (çevrildi/tercüme) ca. (circa) col. (column) diss. (dissertation) ed. (edited by) e.g. (exempli gratia) esp. (especially) etc. (et cetera) fig. (figure) i.e. (id est) incl. (including) N.B. (nota bene) p. (page) pp. (pages) pref. (preface) pub. (published by) rev. (revised by) rpt. (reprint) trans. (translated by) Information/Explanation (Bilgi/Açıklama) Çalışmaya ilgili dosyalar eklendiğinde kullanılır Miktar bilinmediği zaman kullanılır Kullanılan kaynaklar listesi Bir şeyin miktarı tahmin edilirken kullanılır Çalışmanın belli bir bölümü Bir tablonun sütun kısmı Belli bir konudaki tamamlanmış çalışma Çalışma üçüncü partiler tarafından değiştirildiğinde kullanılır Örnek verirken kullanılır Bir şeyi daha net olarak açıklamaya çalışırken kullanılır Sonsuz bir listeyi belirtirken kullanılır, ‘ve daha böyle devam eder’ anlamına gelir Çalışmanın bir kısmına eşlik eden diyagram /şekil için kullanılır Fikir yürütürken kullanılır, ‘sonuç olarak’ veya ‘demek istiyorum ki’ anlamına gelir Bir listeye yeni bir şey eklendiğinde kullanılır Kişinin önemli bir şey hakkında not alması gerektiğinde kullanılır Çalışmanın bireysel tarafları Raporun birçok yönü Çalışmanın alt yapısını temin eden kısa bir paragraf Çalışmayı basan kişiyi adlandırmada kullanılır Şu anki okuyucuya/seyirciye daha çekici hale gelmesi için bir çalışma düzeltmelere uğradıysa Çalışma orijinal değil de direkt kopya ise kullanılır Çalışma başka bir dile çevrildiyse kullanılır - 18 - Task. Below are short extracts from scientific texts from a variety of fields written in Turkish. Translate them into English and write your translation in the spaces provided below. 1. Bu derlemede, mide-bağırsak sisteminde bir probiyotik olarak bifidobakterilerin önemi ve prebiyotiklerin bifidobakteriler üzerindeki etkisi vurgulanarak bu konuda yapılan çalışmalar özetlenmiştir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 2. Bu çalışmada, Tabakalı Tesadüfi Örneklemede yığından seçilen n çaplı örneğin, ele alınan doğrusal olmayan maliyet kısıtı altında tabakalara optimum şekilde paylaştırılması ve hangi durumlarda örnek ortalaması istatistiğinin varyansının minimum olduğu incelenmiştir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 3. Çalışma sonuçları, bölgesel özellikler taşıyabileceği düşünülen acil servislere hastaların başvuru nedenleri ve hasta profilleri açısından bir fikir vermekte, ayrıca acil servis bölümlerinin yeniden yapılanma çalışmalarına da farklı bir açıdan yol gösterermek suretiyle katkıda bulunmaktadır. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 4. Basu ve Basu (1998) çoklu örnekleme modellerinde Cressie ve Read (1984) tarafından tanımlanan güç-sapma ölçümleri ailesi için boş hücre cezası tanımlamışlardır. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ - 19 - 5. Çalışmada Eskişehir merkezde yer alan evlerin kira fiyatları ile evlerin özelikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesinde farklı regresyon modelleri ele alınmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, evlerin kira fiyatları üzerinde etkili olan bağımsız değişkenlerin bir kısmının fiyatları doğrusal, bir kısmının da doğrusal olmayarak etkilediği görülmüştür. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 6. Model, parametrik doğrusal bileşenlere ilaveten birkaç nonparametrik bileşeni de bulunduran semiparametrik toplamsal regresyon modeli şeklinde oluşturulmuştur. Elde edilen uygun semiparametrik toplamsal regresyon modelin istatistiksel açıdan anlamlı olduğu, hem parametrik doğrusal hem de semiparametrik modellerden daha iyi sonuçlar verdiği gözlenmiştir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 7. Bilimsel gerçekçilik, tutarlı bir bilim felsefesi çerçevesi sunarak, bilim savaşlarındaki savunulamaz postmodernist savların aşılmasına, örgüt- yönetim araştırma alanlarının ontolojik ve epistemolojik sorunlarının çözülmesine katkı verecektir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 8. Enflasyon-büyüme ilişkilerini ele alan çalışmalarda genelde regresyon, birim kök ve eş bütünleşme analizi yapıldığı; ancak özellikle Türkiye üzerine yapılan çalışmalarda CobbDouglas tipi bir analize gidilmediğinin eksikliği dikkati çekmiştir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ - 20 - 9. Çalışma sonucunda tüm temel kişilik özellikleri kız ve erkek öğrencilerde farklılık gösterdiği elde edilmiştir. Bununla birlikte, en yüksek ilişki gelişime açıklık kişilik özelliği ile meydan okuyucu kariyer değeri arasında (r=0,407; p<0,001) bulunmuştur. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 10. Geliştirilen ölçeğin Avrupa Birliğine tam üye olma yolundaki Türkiye’nin uluslararası havayolu pazarlarındaki durumunun değerlendirilmesine ve Türk tescilli havayolu işletmeleri üst yönetiminin karar alma süreçlerine katkıda bulunacağı düşünülmektedir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 11. Bu literatür taraması, deneysel araştırmalar için destek sağlayabilecek ve uygulayıcılar da yapılacak araştırmaların sonuçlarından faydalanabileceklerdir. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 12. Modern felsefeyi Aydınlanma düşüncesinin öznelciliğini aşmaya dönük çabaların oluşturduğu bir söylem olarak yorumlayan Habermas, Nietzsche ve takipçilerinin çabalarının aklın inkârıyla sonuçlanıp gerici akımları güçlendirdiğini ve özne felsefesinin sınırlarının dışına da çıkamadığını öne sürmüştür. __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ - 21 - BIBLIOGRAPHY Gregoline, B., Conti, Morcos, A., Howard, D., Thivierge, B. & Ransome, L. A. (2002). Translating scientific texts: practicalities and pitfalls. Science Editor, 25(6), 188. http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/icindekiler/turkce-ingilizce/ http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/giris/turkce-ingilizce/ http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/ana-govde/turkce-ingilizce/ http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/istatistikler/turkce-ingilizce/ http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/grafikler-resimler-diyagramlar/turkce-ingilizce/ http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/kapanis/turkce-ingilizce/ http://tr.bab.la/cumle-kaliplari/bilimsel/bilimsel/kisaltmalar/turkce-ingilizce/ - 22 - UNIT 3 TRANSLATING NEWSPAPER AND MAGAZINE ARTICLES Title: Bisikletle İstanbul Source: Retrieved from http://www.turkishairlines.com/tr-tr/skylife/2012/haziran/ Author: Melih Uslu makaleler/bisikletle-istanbul.aspx on June 25th, 2012 İstanbul’da Güneşin Sıcak Yüzünü Gösterdiği Yaz Ayları, Şehri Bisikletle Keşfetmenin En İyi Zamanı. Haydi Öyleyse Panoramik Bir Seyir Keyfi İçin Basın Pedallara. Dünyanın en önemli turizm kentlerinin bisiklet parkurlarını genişletme çalışmaları boşuna değil. Sadece New York’taki bisiklet parkurlarının uzunluğu 600 kilometreyi buluyor. Kentlerin turistik cazibesinin yanı sıra yaşam kalitesini artıran bisiklet kültürü, çevre kirliliğinden trafiğe pek çok soruna köklü çözümler sunuyor. Çevre raporlarına göre İstanbul, ulaşımda bisiklet kullanımını Avrupa Komisyonu’nun önerdiği yüzde 25’e çıkarabilirse yılda 18 milyar ABD Doları tasarruf sağlayacak. İstanbul’da bisikletli yaşamın ilk adımları atıldı bile. Sultanahmet’teki bisiklet kiralama üniteleri yenileniyor. Çok yakında İETT otobüslerinin bazı hatlarına bisiklet taşıma platformları konulacak. 50 kilometrelik bisiklet yolunun Asya Kıtası’ndaki bölümü Bağdat Caddesi - Kadıköy İskelesi - Göztepe güzergâhını birleştiriyor. Avrupa Yakası’ndaki yol ise Bakırköy, Edirnekapı ve Zeytinburnu’ndan Sirkeci’ye bağlanıyor. Belgrad Ormanı’ndaki altı kilometrelik Kurt Kemeri Parkuru ise araç trafiğine kapalı ve her düzey bisikletliye uygun. 40 kilometrelik yeni bisiklet yolları ise açılmak üzere. Kentin bisiklet adacıkları da hızla çoğalıyor: Beşiktaş - Sarıyer sahili, Fenerbahçe - Bostancı hattı, Yeşilköy, Ataköy, Ümraniye, Sefaköy, Beylikdüzü, Tuzla... İşte bisikletli yaşama adım atmak için İstanbul’dan iki güzel bölge. Mimozaların Peşinde Adalar denince ilk akla gelenlerden biri bisiklet sefası. Yanınızda getireceğiniz ya da iskele çevresinde kiralayabileceğiniz bir bisikletle, anılarla yüklü sokaklarda gezinebilirsiniz. Adalar’dan İstanbul’a en yakın olanı Kınalıada’da, sağ tarafa giden sahil yolunu izleyip adanın arka tarafına dönünce güzel manzaralar başlıyor. Yolun devamındaki tepeyi aşınca Yassıada ve Sivriada karşınızda. Aşağı kıvrılarak deniz kıyısına inen asfalt yol, iyi bir bisiklet parkuru. Önce yükselip sonra ikiye ayrılan yoldan yukarı çıkanı çamlık bir tepeye, yokuş aşağı ineni doğruca iskele meydanına çıkıyor. Adadan hemen ayrılmak yerine, sokak aralarına dalıp ağaçlar ve çiçeklerle süslü bahçeler içindeki köşkleri izleyerek bir sonraki vapura kadar oyalanabilirsiniz. Bir sonraki durağımız Burgazada’da Saik Faik’in izini sürerek Kalpazankaya’ya ka- 23 - dar pedal çevirmek en iyisi. Martı çığlıkları arasında hafiften duyulan dalga seslerini uzaktan geçen gemilerin görüntüsü tamamlıyor. İnsanın burada, baharda fışkıran doğanın ve güneş huzmelerinin güzelliğiyle büyülenip vapuru kaçırması işten bile değil. Ama Heybeliada ve Büyükada bizi bekliyor. Kınalı ve Burgaz’dan daha büyük olan Heybeliada’da eski günlerin görkemli yaşamına çam ormanları, eski köşkler ve Hüseyin Rahmi’nin hayali tanık. Büyükada’da ise iki nefis bisiklet parkuru var. Dileyen 14 kilometrelik büyük turu, isteyen biraz daha kısa olan küçük turu tercih edebiliyor. - 24 - Title: İnsanları Mutlu Eden Mimari Source: Retrieved from http://www.turkishairlines.com/tr-tr/skylife/2012/ Author: Jülide Karahan haziran/makaleler/insanlari-mutlu-eden-mimari.aspx on June 25th, 2012 Yeryüzünü çok değiştirmeyen, alçak gönüllü, etrafa ve dünyaya uyumlu bir yaklaşım benimseyen Benedetta Tagliabue’ya göre iyi mimarinin tek cümlelik tarifi: “insanları mutlu ve iyi hissettiren mimari.” İskoçya Parlamento Binası, Hamburg Hafencity Limanı, Santa Caterina Pazaryeri ve Expo Shanghai 2010 İspanyol Pavyonu gibi önemli projelere imza atan İtalyan mimar Benedetta Tagliabue, geçtiğimiz aylarda İstanbul’a geldi ve sorularımızı cevapladı. Pek çok projeniz, kent dışında kalan sanayi alanlarını kent merkezine dönüştürmeyle ilgili. Tesadüf mü bu? Yoksa bir amaç mı? Dönüşüm projeleri dünyanın her yerinde oluyor, belki Avrupa’da biraz daha çok. Çünkü Avrupa’da zaten çok az alan var. Bir de geçtiğimiz 50 yılda sanayi alanları kentlerin yaşam alanlarını neredeyse işgal etmişti. Şimdi oraların yeniden yaşama karışması gerekiyor. Örneğin Hamburg Hafencity Limanı’nda sadece liman çalışanları değil, işine giden insanlar da var artık. Hatta güneşlenenler de… Pek çok eski fabrika müzeye dönüşüyor, sosyalleşiyor. Örneğin Tate Modern, santralistanbul ve İstanbul Modern… Sanayi yapısıyken müzeye dönüştü. Bu bir trend mi? Evet, bir trend... Barselona’da bunun çok farklı ve özel bir örneği var: Santa Caterina Pazaryeri. On yıl süren ve büyük bir kamusal alan düzenlemesi olan proje, kapalı bir kent dokusuna sahip Barselona’yı dışarı açtı. O proje bize; yani rahmetli eşime ve bana çok şey öğretti. Başta dar sokakları anlamaya çalıştık. Sonra tarihi bir mekânda nasıl davranmamız gerektiğini öğrendik. Tarihin sürekli değişim halinde olduğu bilincinden hareketle, kentlilerin kullanmaktan mutlu olacağı bir mekân oluşturmak istedik ve pazaryerini, özellikle de çatısını yeniden yaptık. İspanyol seramik ustalarının da yardımıyla, tüm kentten algılanabilen fantastik bir çatı çıkardık ortaya. Orası mutlu bir alışveriş ve ticaret alanı artık. Ayrıca Santa Caterina ile aramızda gerçekten güçlü bir bağ oluştu. Proje, çocuklarımızın isimlerine varıncaya dek hayatımızdaki pek çok şeye ilham verdi. Örneğin kızımın ismi Caterina… Şu anda elinizdeki projeler neler? Proje çok. İki ofisimiz var. Biri Barselona, biri Şanghay’da. Hong Kong’da bir kule inşa ediyoruz şu sıralar, biraz kibirlice bir kule… Bir üniversite sonra; Şanghay’ın yeni yerleşim alanlarından birinde fakat kentten kopuk değil. Çinli bir ressam için müze yapıyoruz. İspanya’da eski bir kumaş fabrikasını müze olarak yeniden düzenliyoruz. Milano’da ofis binaları, Madrid’de konutlar var. Ama en çok Almanya’daki Hamburg Hafencity Limanı’yla meşgulüm son zamanlarda. - 25 - Title: Author: Camdan Yansıyan Uygarlık Mert Kaya Source: Retrieved from http://www.turkishairlines.com/tr-tr/skylife/2010/ocak/makaleler/camdan-yansiyan-uygarlik.aspx on June 25th, 2012 Alsancak’ta restore etmekte olduğu dört eski binada İzmir’in ilk özel Arkeoloji Müzesi’ni açmayı planlayan İzmir’li koleksiyoner Yavuz Tatış, şu günlerde hummalı bir çalışma içerisinde. Tatış, koleksiyonundaki nadide cam eserleri ilk defa Skylife ile paylaştı. Gelin, tarihin bu güzel tanıklarıyla camı yakından tanıyalım. Camın öyküsü beş bin yıl öncesine dayanıyor. Doğanın saflığı ve estetiği çağrıştıran bu armağanı uygarlık tarihinin tanıkları arasına masalsı bir tesadüfle girmiş. Öyküye göre doğu Akdeniz’in tüccar uluslarından Fenikeliler, bir kamp ateşinde yemek pişirirken kaplarını yükleri arasındaki soda karbonatı blokları üzerine koyarak pişirirler. Ateş, sabah sönene kadar, karbonat blokları içindeki nötronu ve kumu eritmiş, adeta bir tırtıl gibi metamorfoza uğratarak cama dönüştürmüş. O gün bugün, bu kırılgan ve saydam madde insanoğlunun yaşamına bir daha hiç ayrılmamak üzere girmiş. Öykü böyle olsa da, arkeolojik buluntular, camın keşfini antik Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarına dayandırır. Yapılan kazılarda, günümüzden 5.500 yıl önce bu coğrafyada üretilen cam örnekleri ile karşılaşıldı. Bin yılların ötesinden yola çıkan cam, kimi zaman bir koku şişesi, bazense karanlığı aydınlatan bir kandil oldu. Hem ihtirasların saklandığı zehir şişesi, hem de hekimlerin ilaç deposu olan cam, sahibinin sosyal konumunu da belirleyen bir obje olageldi. ALABASTRON… BİR DOĞU AKDENİZ MASALI Tarihin kaydettiği en erken cam örneklerine Doğu Akdeniz Havzası’nda rastlıyoruz. Denize egemen olmayı başarmış, Akdeniz’i dize getirmiş tüccar koloniler kuran Fenikeliler, cam sanatının harikulâde örneklerini de oluşturmuşlar. Genel adı alabastron olan Doğu Akdeniz camlarının bu en klasik örneklerinde, Akdeniz’in maviliklerinden, dalgalarından ve doğanın yeşilden, sarıya ve kahverengiye çalan çok çeşitli tonlarından esinlenilmiş. Doğu Akdeniz’in gezgin tüccarları çeşitli esansları, kokulu yağları ve kimi zaman da değerli ilaçlarını bu şişelerde dönemin seçkinlerine ulaştırmışlar. HÜZNÜN EN ASİL İFADESİ Antik toplumlar arasından özellikle Helenistik ve Roma dönemlerinde cam, sevginin ve hüznün ifadesine de aracılık etti. Sonsuzluğa uğurlananlara, geride kalan sevenleri, içlerine gözyaşlarını koydukları minik şişelerle eşlik etti bu ebedi yolculuğa. Gözyaşı şişesi adı verilen bu minik objeler her ne kadar üstün bir işçilik örneği sergilemeseler de, taşıdıkları manevi yükle ve içerdikleri anlamla belki de camın aldığı en duygusal halin ifadesi oldular. Türlü renk ve ebatlarda yapılıp günümüze kadar ulaşan cam sanatının bu ilginç örneklerine müzelerde de sıkça rastlamak mümkün. - 26 - Title: Author: Güher & Süher Pekinel Jülide Karahan Source: Retrieved from http://www.turkishairlines.com/tr-tr/skylife/2010/ocak/makaleler/guher—suher-pekinel.aspx on June 25th, 2012 Uluslararası müzik dünyasının istisnai ikilisi Güher ve Süher Pekinel kardeşler; “Müze bekçiliğini yaptığımız klasikler, birçok güncel eserden daha çok tatmin ediyor bizi” diyor. Güher ve Süher Pekinel piyano ikilisi, uluslararası müzik dünyasının en çok sözü edilen sanatçılarından. İlk kez altı yaşında dinleyici karşısına çıkan ikizler, son yıllarda oldukça az sayıda konser veriyor. Ve az sayıda söyleşi... Bu nedenle şu günlerde Arthaus Müzik’ten çıkan ve ikilinin dört konserini içeren DVD, klasik müzik tutkunları için epey önemli. Bir konserde; müzikalite, klavye hâkimiyeti, stil, yorum, sempati, uyum… Hangisi daha önemli? SÜHER PEKİNEL: Hepsi iyi bir müzisyen için olmazsa olmaz. Eğer klavye hâkimiyetinizi müzikalitenin hizmetine sunamıyorsanız hiç bir anlam ifade etmez. Aynı şey stil ve yorum için de geçerli. Siz çok büyük bir yorumcu olabilirsiniz, ancak stilin çizdiği sınırlara sadık kalmazsanız bu yorum da anlamına erişemediği için seyirciyi zorlar. Sonuçta stil, müzikal alfabenin bir dile dönüşümüdür. Dünyada göz temasında bulunmadan çalan tek ikilisiniz. Ve en karmaşık rubatoda bile mikro saniyeye kadar aynı anda çalarak dinleyiciyi hayrete düşürüyorsunuz. Nasıl oluyor bu? SP:Birlikte çalmak birbirini dinlemek demek. Eğer kulağınız göz olabilirse, konsantrasyonunuz yüzde elli artıyor ve aranızda sessizliğin olumlu dinamiği akıyor. Biz yaşamımız boyunca daima bunu aradık. Bunun için de sahnede iki solistiz. Tüm olumsuzlukları aşarak sadece kendi adına konuşmak isteyen müziğe yoğunlaşıyor ve ânı; tüm güzellikleri, mistik riski ve dinamiğiyle çok daha saf ve özgün yaşıyoruz. Klasik müziğin özgürleşmek ve zenginleşmek adına cazla flörtü söz konusu. Siz de Bach yorumunuzda cazdan faydalandınız. Bu harmana devam edecek misiniz? SP: Bach konçertolarının ardından caz deneyiminin getirdiği özgürlüğü başka açılımlarda da yaşamak istiyoruz. Sürprizlerimiz olacak. Klasik müzik ve dinleyicisi bu özgürlüğe ayak uydurabiliyor mu? Ya da şöyle soralım: Bu tür deneyimler klasik müzik dinleyicisinin rotasını değiştiriyor mu? GP: Asırlardır kendi içinde oturmuş ve dengesini bulmuş bir klasik müzik formu bu kalıplaşmanın dışındaki özgürlüğe uyum sağlayabilir mi? Bize göre, bu doğal bir gelişim süreci. Bugünkü müziğin her türü, kendi tarzında karşıtları ile temas ederek yoğun şekilde harmanlanıyor, kendi içinde çözülüp birbirleri içinden geçerek yeni bir yaşam oluşturuyor. Modern müzik bunu en iyi şekilde yansıtıyor. Yenilik arayışı içinde karşılaştığı aykırı unsurların radikal etkileri sonucu, yeni biçim ve müzikal serbestlik şekilleri oluşuyor ve bu süreç bizi cazın temelindeki kavramlara yakınlaştırıyor.. - 27 - UNIT 4 TRANSLATING LAWS AND REGULATIONS Title: Yükseköğretim Yasası Source: Retrieved from http://www.yok.gov.tr/content/view/393/183/lang,tr/ on May 31st, 2012 1. Yükseköğretim Kurumları MADDE 130- Çağdaş eğitim-öğretim esaslarına dayanan bir düzen içinde milletin ve ülkenin ihtiyaçlarına uygun insan gücü yetiştirmek amacı ile; ortaöğretime dayalı çeşitli düzeylerde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapmak, ülkeye ve insanlığa hizmet etmek üzere çeşitli birimlerden oluşan kamu tüzelkişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahip üniversiteler Devlet tarafından kanunla kurulur. Kanunda gösterilen usul ve esaslara göre, kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından, Devletin gözetim ve denetimine tâbi yükseköğretim kurumları kurulabilir. Kanun, üniversitelerin ülke sathına dengeli bir biçimde yayılmasını gözetir. Üniversiteler ile öğretim üyeleri ve yardımcıları serbestçe her türlü bilimsel araştırma ve yayında bulunabilirler. Ancak, bu yetki, Devletin varlığı ve bağımsızlığı ve milletin ve ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği aleyhinde faaliyette bulunma serbestliği vermez. Üniversiteler ve bunlara bağlı birimler, Devletin gözetimi ve denetimi altında olup, güvenlik hizmetleri Devletçe sağlanır. Kanunun belirlediği usul ve esaslara göre; rektörler Cumhurbaşkanınca, dekanlar ise Yükseköğretim Kurulunca seçilir ve atanır. Üniversite yönetim ve denetim organları ile öğretim elemanları; Yükseköğretim Kurulunun veya üniversitelerin yetkili organlarının dışında kalan makamlarca her ne suretle olursa olsun görevlerinden uzaklaştırılamazlar. (Değişik: 29/10/2005-5428/1 md.) Üniversitelerin hazırladığı bütçeler; Yükseköğretim Kurulunca tetkik ve onaylandıktan sonra Millî Eğitim Bakanlığına sunulur ve merkezî yönetim bütçesinin bağlı olduğu esaslara uygun olarak işleme tâbi tutularak yürürlüğe konulur ve denetlenir. Yükseköğretim kurumlarının kuruluş ve organları ile işleyişleri ve bunların seçimleri, görev, yetki ve sorumlulukları üniversiteler üzerinde Devletin gözetim ve denetim hakkını kullanma usulleri, öğretim elemanlarının görevleri, unvanları, atama, yükselme ve emeklilikleri, öğretim elemanı yetiştirme, üniversitelerin ve öğretim elemanlarının kamu kuruluşları ve di- 29 - ğer kurumlar ile ilişkileri, öğretim düzeyleri ve süreleri, yükseköğretime giriş, devam ve alınacak harçlar, Devletin yapacağı yardımlar ile ilgili ilkeler, disiplin ve ceza işleri, malî işler, özlük hakları, öğretim elemanlarının uyacakları koşullar, üniversitelerarası ihtiyaçlara göre öğretim elemanlarının görevlendirilmesi, öğrenimin ve öğretimin hürriyet ve teminat içinde ve çağdaş bilim ve teknoloji gereklerine göre yürütülmesi, Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere Devletin sağladığı malî kaynakların kullanılması kanunla düzenlenir. Vakıflar tarafından kurulan yükseköğretim kurumları, malî ve idarî konuları dışındaki akademik çalışmaları, öğretim elemanlarının sağlanması ve güvenlik yönlerinden, Devlet eliyle kurulan yükseköğretim kurumları için Anayasada belirtilen hükümlere tâbidir. 2. Yükseköğretim Üst Kuruluşları MADDE 131- Yükseköğretim kurumlarının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim- öğretim ve bilimsel araştırma faaliyetlerini yönlendirmek bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliştirilmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak ve öğretim elemanlarının yetiştirilmesi için planlama yapmak maksadı ile Yükseköğretim Kurulu kurulur. (Değişik: 7/5/2004-5170/8 md.) Yükseköğretim Kurulu, üniversiteler ve Bakanlar Kurulunca seçilen ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış profesörlere öncelik vermek sureti ile Cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve Cumhurbaşkanınca doğrudan doğruya seçilen üyelerden kurulur. Kurulun teşkilatı, görev, yetki, sorumluluğu ve çalışma esasları kanunla düzenlenir. 3. Yükseköğretim Kurumlarından Özel Hükümlere Tabi Olanlar. Madde 132 - Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet teşkilatına bağlı yükseköğretim kurumları özel kanunlarının hükümlerine tabidir. - 30 - Title: Anadolu Üniversitesi Yurt Dışından Kabul Edilecek Öğrenci Başvuru, Kabul Ve Kayıt Yönergesi Source: Retrieved from https://www.anadolu.edu.tr/duy/ilan/yabaciogrencialimi2012son/1 basvurukabulvekayityonerge.htm on June 30th, 2012 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu Yönerge’nin amacı, Anadolu Üniversitesine yurt dışından ön lisans, lisans düzeyinde; birinci öğretim, ikinci öğretim ve açıköğretim sistemiyle eğitim veren programlara kabul edilecek öğrencilere ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Kapsam Madde 2- Bu Yönerge, yurt dışından Anadolu Üniversitesine başvuran öğrencilerin kabul koşulları, öğrenci kontenjan esasları ve kayıt işlemlerine ilişkin hükümleri kapsar. Dayanak Madde 3- Bu yönerge, Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilere ilişkin 2922 sayılı Kanun’un 3. maddesi uyarınca kurulan Yükseköğretim Değerlendirme Kurulunun 06.01.2010 tarihli kararı doğrultusunda 21.01.2010 tarihli Yükseköğretim Genel Kurul toplantısında oluşturulan yurt dışından öğrenci kabulüne ilişkin esaslara dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar ve Kısaltmalar Madde 4- Bu yönergede geçen; a) Akademik Birimler: Anadolu Üniversitesi Fakülte, Yüksekokul, Meslek Yüksekokullarını, b) Bölüm: Anadolu Üniversitesi Fakülte ve Yüksekokullarındaki Bölümlerini, c) Komisyon: Akademik işler komisyonunu, ç) Program: Anadolu Üniversitesi programlarını, d) Senato: Anadolu Üniversitesi Senatosunu, - 31 - e) Üniversite: Anadolu Üniversitesini, f) Yönetim Kurulu: Anadolu Üniversitesi Yönetim Kurulunu, g) ABITUR: Alman lise bitirme sınavını, ğ) ACT: ABD’de Üniversite eğitimi almak için yapılan sınavı (American College Test), h) AL-SAHADA-AL TAHANAWIYYA: Suriye ve Libya Üniversitelerinde eğitim almak için yapılan sınavı, ı) AYÖS: Anadolu Üniversitesinde yapılan Yurtdışı Öğrenci Giriş Sınavını, i) BACCALEAUREAT LIBANAIS: Lübnan Üniversitelerinde eğitim almak için yapılan sınavı, j) FRANSIZ BAKALORYASI: Fransa’da Üniversite eğitimi almak için yapılan sınavı, k) GCE: İngiltere’de Üniversite eğitimi almak için yapılan sınavı (General Certificate Education), l) GAOKAO: Çin Halk Cumhuriyeti’nde Üniversite eğitimi almak için yapılan sınavı, m) IB (INTERNATIONAL BACCALAUREATE): Uluslararası Bakolarya Sınavını, n) MATURA: İsviçre ve Avusturya’da Üniversite eğitimi almak için yapılan lise bitirme sınavını, o) SAT 1: Amerika Birleşik Devletlerinde Üniversite eğitimi almak için yapılan sınavı (Scholastic Aptitute Test), ö) TAWJIHI: Ürdün ve Filistin Üniversitelerinde eğitim almak için yapılan sınavı, p) TCS: Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Toplulukları Sınavını, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Genel İlkeler, Başvurular ve Değerlendirmeler Madde 5- Anadolu Üniversitesi yurt dışı öğrenci kontenjanına başvuruların değerlendirilmesi ve bölümlere veya programlara yerleştirme işlemleri, Akademik İşler Komisyonu tarafından yapılır. Madde 6- Yurt dışından gelecek öğrencilerin tercih ve kayıt işlemlerinde, tanıtıcı doküman ve katalogların hazırlanmasında Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı Yurtdışı Öğrenci Ofisi yardımcı olur. - 32 - Madde 7- Her eğitim-öğretim yılı için Anadolu Üniversitesine yurt dışından kabul edilecek öğrenci kontenjanları, ilgili akademik birimlerin görüşü alınarak Senato tarafından belirlenir. Madde 8- Yönetim Kurulu, her yıl Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen yurt dışından kabul edilecek öğrencilerden alınacak öğrenim ücretinin asgari ve azami miktarları arasındaki Üniversite talebini belirleyerek Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına sunar. Madde 9- Adaylar başvurularında en fazla 6 (altı) bölüm veya program tercihi yapabilir. Yerleştirme işlemi, adayların tercih ettikleri bölüm veya programın koşulları göz önünde bulundurularak yapılır. Madde 10- Başvurunun yapılmadığı veya kontenjanların dolmadığı bölüm veya programların kontenjanlarına diğer kontenjanlardan aktarma yapılamaz. Gerekli görüldüğü takdirde ek yerleştirme yapılabilir. Başvuru Koşulları Madde 11- Lise son sınıfta veya mezun olan adaylardan; a) Yabancı uyruklu olanların, b) Doğumla Türk vatandaşı olup da İçişleri Bakanlığı’ndan Türk vatandaşlığından çıkma izni alanlar ve bunların Türk vatandaşlığından çıkma belgesinde kayıtlı reşit olmayan çocuklarının aldığı 5203 sayılı Kanunla Tanınan Hakların Kullanılmasına İlişkin Belge sahibi olduklarını belgeleyenlerin, c) Doğumla yabancı uyruklu olup daha sonra T.C. vatandaşlığına geçen lise öğreniminin son üç yılını K.K.T.C. dışında yabancı bir ülkede tamamlayan çift uyrukluların, ç) TC uyruklu olup lise öğreniminin son üç yılını K.K.T.C hariç yabancı bir ülkede tamamlayanların, d) K.K.T.C uyruklu olup K.K.T.C’de ikamet eden ve K.K.T.C’de ortaöğrenimini tamamlayan GCE AL sınav sonuçlarına sahip olanların, e) K.K.T.C. uyruklu olup 2005-2010 yılları arasında diğer ülkelerdeki kolej ve liselerde eğitim alarak GCE AL sınav sonuçlarına sahip olanların, başvurularının kabul edilmesine, Madde 12- Aşağıda belirtilen özellikleri taşıyan adayların başvuruları kabul edilmez: a) T.C. uyruklu olanların, (lise öğreniminin son üç yılını K.K.T.C dışında yabancı bir ülkede tamamlayanlar hariç) b) K.K.T.C. uyruklu olanların (ortaöğreniminin tamamını K.K.T.C liselerinde bitirip GCE AL sonucuna sahip olanlar hariç), - 33 - c) Uyruğundan birisi T.C. olan çift uyrukluların, (lise öğreniminin son üç yılını K.K.T.C dışında yabancı bir ülkede tamamlayanlar hariç) ç) Uyruğundan birisi K.K.T.C. olan çift uyrukluların (ortaöğreniminin tamamını K.K.T.C liselerinde bitirip GCE AL sonucuna sahip olanlar hariç), d) T.C. uyruklu olup lise öğrenimini K.K.T.C.’de tamamlayanların Kabul Koşulları Madde 13- Anadolu Üniversitesi tarafından her yıl, yurt dışından kabul edilecek öğrenciler için Anadolu Üniversitesi Yurtdışı Öğrenci Giriş Sınavı (AYÖS) yapılır. Bu sınav iki yıl için geçerli olup sınavın yapılış şekli, içeriği ve tarihi Senato tarafından belirlenir. Madde 14- Adaylar AYÖS dışında, Yükseköğretim Kurulunca onaylanan sınav sonuçlarına göre aşağıda belirtilen asgari puanı sağlamaları hâlinde, ilan edilen kontenjanlara kayıt için başvurabilirler. Üniversite giriş sınavı statüsünde olan; ACT’de fen (science reasoning), matematik (math) ve toplam puan olarak en az 21 puan, Al-Shahada-Al Thanawiyya sınavından fen dalında (Scientific Stream) 240 üzerinden, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Bölümleri için en az 180, diğer bölümler için en az 170 puan, Gaokao, başvurulan programın puan türünde 750 üzerinden en az 480 puan, SAT I sınavında, en az 1000 toplam puan ve en az 550 matematik puanı, Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Toplulukları Sınavından (TCS) en az 50 puan, K.K.T.C. uyruklu olup, K.K.T.C. da ikamet eden, ortaöğretiminin tamamını K.K.T.C. liselerinde bitirip GCE AL sonucuna sahip olan adaylar, Lise diploma notu ve lise bitirme sınavı sonuçlarına göre; ABITUR veya MATURA sınavında 1- 4 puan alan, Baccalaureat Libanais, Lübnan’da fen dalında (Scientific Stream) diploma notu 100 üzerinden en az 65, Fransız Bakaloryası, diploma notu en az 10, GCE’ de (A level), en az biri başvurulan bölüm veya programla ilgili olmak üzere en az 2 konuda A seviyesinde (A level) puan, IB (International Baccalaureate) diploma notu en az 28, - 34 - Tawjihi Fen dalında (Scientific Stream) tüm derslerden 100 üzerinden en az 80 not ortalaması olan adaylar, TÜBİTAK’ın tanıdığı uluslararası bilim olimpiyatlarında altın, gümüş ve bronz madalya alan adaylar başvurabilirler. Abitur, International Baccalaureate, Matura vs. lise diploma notu ve lise bitirme sınavı sonuçlarının geçerlilik sürelerinde bir sınırlama bulunmamaktadır. Ancak üniversite giriş sınavı statüsünde olan sınavların SAT, TCS, ACT, GCE vs. geçerlilik süresi iki yıldır. Yönergede belirtilmeyen sınav sonuçlarıyla başvuran adayların durumu ilgili komisyon tarafından değerlendirilir. Asgari puanı sağlamalarına rağmen AYÖS’e girmek isteyen adayların başvuruları tercihleri doğrultusunda değerlendirilir. Ancak öğretim dili Türkçe olan programlara başvuracak adayların yeterli düzeyde Türkçe bildiklerini belgelendirmeleri veya AYÖS Türkçe Testinden en az 70 puan almaları gerekmektedir. AYÖS Başvuruları Madde 15- AYÖS’e katılmak isteyen adayların, Üniversite web sayfasında yer alan internet üzerinden online başvuru formunu doldurarak istenen diğer belgeler ile birlikte süresi içinde Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına (Anadolu Üniversitesi Yunus Emre Kampusü Öğrenci Merkezi ESKİŞEHİR) şahsen veya posta yolu ile başvurmaları gerekmektedir. Posta yolu ile yapılan başvurularda eksik evrak bulunması hâlinde başvurular değerlendirilmeye alınmayacak ve postadan kaynaklanan gecikmelerden Üniversite sorumlu olmayacaktır. Online başvuru yapmaksızın posta ile yapılan başvurular dikkate alınmayacaktır. Başvuruların değerlendirilmesi sonucunda başvurusu kabul edilen ve AYÖS’e girmesi uygun görülen adayların sınava alınmasına ilişkin duyuru, Üniversite web sayfasında ilan edilir ve “AYÖS Giriş Belgesi” dökümü aday tarafından alınır. Adayların sınava girerken “AYÖS Giriş Belgesi” ile pasaportlarını yanlarında bulundurmaları zorunludur. Adaylar, AYÖS’e giriş ve ülkelerinden çıkış işlemlerini, ülkelerindeki kurallar uyarınca tamamlamak durumundadırlar. Sınavlar ve Değerlendirme Madde 16- AYÖS tarihi, yeri ve saati bu Yönerge kapsamında hazırlanan “Başvuru ve Kabul Koşulları” duyurusunda ilan edilir. - 35 - Sınav, Türkçe ve İngilizce açıklamaları bulunan “Genel Yetenek Testi” ile “Türkçe Testi”nden oluşur. İki testin puanları ayrı ayrı hesaplanarak, sonuçlar adaylara “Genel Yetenek Testi Puanı” ve “Türkçe Testi Puanı” olmak üzere iki puan halinde “Sınav Sonuç Belgesi” ile bildirilir. Ayrıca Üniversitenin web sayfasında da ilan edilir. Adayların programlara kayıt için Genel Yetenek Testinden en az 50 puan, Türkçe Testinden en az 70 puan almaları gerekir. Gerekli hâllerde AYÖS, yurt dışındaki sınav merkezlerinde online olarak yapılabilir. Sınav organizasyonu ve sınavların değerlendirmesi, Anadolu Üniversitesi Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından yürütülür. Üniversiteye Kabul ve Yerleştirme Madde-17 Adaylar, AYÖS Sonuç Belgesi veya Yükseköğretim Kurulunca onaylanan sınav sonuç belgeleriyle, ilan edilen kontenjanlara başvuru yapar. Başvuru koşullarını sağlayan adaylar, tercihlerine ve puanlarına göre sıralanarak aynı ülke uyruklu yerleşen sayısının kontenjan toplamının yüzde yirmisini aşmaması kaydıyla, ilgili programlara yerleştirilir. Sıralamada eşitlik olması hâlinde öncelikle orta öğretim başarı notu, sonra tercih sırası, daha sonra yaş küçüklüğü dikkate alınır. Madde 18- Kayıt hakkı kazanan adayların, öğretim dili Türkçe olan programlara kayıtlarının yapılabilmesi için; - AYÖS Türkçe Testinden 70 puan, - Türkçe Öğretim Merkezi (TÖMER) Avrupa Dil Portfolyosu (ADP) seviye karşılığı veya Anadolu Üniversitesi Türkçe Sertifika Programı karşılığı; - lisans programları için en az “B1”, - ön lisans programları için en az “A2” düzeyinde puan almaları gerekir. Diğer Üniversitelerin TÖMER belgeleri kabul edilir. Eğitim dili yabancı dil olan programlara kayıt yaptıracak adaylardan TÖMER belgesi istenilmemektedir. Yeterli puanı alamayan öğrenciler, Türkçe düzeylerini yükseltmek için bir yıl süre ile izinli sayılırlar. İzinli olan adaylar, kayıt hakkını kazandıkları yılı takip eden öğretim yılı kayıt tarihine kadar bölüm veya programa kabul edilirler, belgeleyemeyenler ise kayıt haklarını kaybederler. - 36 - Madde 19- Yabancı Dil hazırlık sınıfı zorunlu olan bölüm veya programlara kaydı yapılan öğrenciler “Anadolu Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Yabancı Dil Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği” hükümlerine tabidir. Madde 20- Ön kayıt/özel yetenek sınavı ile öğrenci alan bölüm veya programlara başvuran adayların kabul koşullarını sağlamaları yanında, Fakülte/Yüksekokul tarafından yapılacak özel yetenek sınavında da başarılı olmaları gereklidir. Madde 21- Üniversiteye kabul edilen adaylar, eğitim süresince katkı payı dışında, Türkiye’de yaşamlarını sürdürecek (yurt, yemek, kitap-kırtasiye ve kişisel ihtiyaçlarını) maddi güvencelerinin bulunduğunu kanıtlamak durumundadırlar. Madde 22- Yurt dışından gelen öğrencilerin öğrenime başlayabilmeleri için “Öğrenim Meşruhatlı” vize almaları gerektiğinden kayıt hakkı kazanan öğrencilere kabul mektubu veya eş değer bir belge verilir. Açıköğretim sistemiyle eğitim veren bölüm veya programlara kayıt yaptıracak öğrencilerden ikamet tezkeresi istenilmemektedir. Madde 23- Kayıt hakkı kazanan adaylardan, ilan edilen süre içinde kaydını yaptırmayan adaylar kayıt hakkını kaybeder. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Diğer Hükümler Madde 24- Yabancı uyruklu öğrenciler, “Anadolu Üniversitesi Öğretim ve Sınav Yönetmeliği”ne tabidirler. Yürürlük Madde 25- Bu Yönerge Anadolu Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edildiği tarihten itibaren yürürlüğe girer. Yürütme Madde 26- Bu Yönerge hükümlerini Anadolu Üniversitesi Rektörü yürütür. - 37 - UNIT 5 TRANSLATING RECIPES Taze Soğanlı Kuzu Yahni 250 gr kuzu eti, kemikli 1 + 3/4 kap sıcak su 1 yemek kaşığı tereyağı 2-3 yemek kaşığı ezilmiş domates, konserve 1 küçük soğan, piyazlama doğranmış 1 demet taze soğan, temizlenmiş, yıkanmış, doğranmış 5 yaprak taze nane, yıkanmış, doğranmış Tuz Karabiber Üzeri için: 1 tatlı kaşığı dereotu, doğranmış Kuzu etini kendi suyu ile pişirin. Üzerine 1 kap sıcak su ve piyazlama doğranmış soğanı ilave edin. Etler yumuşayıp bütün suyu çekene kadar kısık ateşte pişirin. Geri kalan bütün malzemeleri ilave edin. Tencerenin kapağını kapatın, 10-15 dakika ortanın hemen altındaki ısıda pişirin. Ocağın altını kapatın, dereotunu serpin, karıştırın. - 39 - Domatesli Tavuk Sote 1 tavuk göğsü, küp seklinde doğranmış 2 yemek kaşığı zeytinyağı 3-4 diş sarımsak, dilimlenmiş 1 sivri biber, doğranmış 2 taze soğan, doğranmış 2 domates, küp seklinde doğranmış 2 yemek kaşığı ezilmiş domates, konserve 1 yemek kaşığı kırmızı biber salçası 1 çay kaşığı pul biber, isteğe bağlı 1 çay kaşığı kekik Tuz Karabiber Önce orta boy bir tencerenin içinde tavukları sarımsak ve zeytinyağı ile sarımsaklar yumuşasıya kadar, karıştırarak az miktar pişirin. Diğer tüm malzemeleri tencerenin içine ilave edin. Tencerenin kapağını kapatın 15-20 dakika kısık ateşte pişirin. Gerekirse az miktar sıcak su ilave edebilirsiniz. - 40 - Zeytinyağlı Kabak 2 orta boy kabak 1 büyük boy soğan, piyazlama kesilmiş 2 diş sarımsak, dilimlenmiş 1 küçük boy sarı patates, küçük doğranmış 1 küçük havuç, küçük doğranmış 1/3 kap su 50 ml sızma zeytinyağı, yarısını pişerken, diğer yarısını piştikten sonra üzerine dökün 2 yemek kaşığı limon suyu 1 yemek kaşığı şeker 1 çay kaşığı tuz Üzeri için: 1/4 kap dereotu, küçük doğranmış Önce soğanı, zeytinyağın yarısı ve tuz ile sote edin. Sarımsak, patates ve havucu ilave edip 5 dakika kadar orta ısıda pişirin. Kabakların iki ucunu kesip atın. Kabuklarını soyun, uzunlamasına 4 e bölün. 4 er cm uzunluğunda doğrayın. Kabakları, şeker, limon suyu ve su ile birlikte tencereye ilave edin. Kapağını kapayıp, 15 dakika kadar orta ısıda pişirin. Servis tabağına koyun. Üzerine geriye kalan zeytinyağını ve dereotunu koyup soğumaya bırakın. - 41 - Kakaolu Kek 175 gr tuzsuz tereyağı, oda sıcaklığında 1 1/4 kap toz seker 2 yumurta, oda sıcaklığında 1/4 kap fındık, irili ufaklı dövülmüş, isterseniz 1 1/4 kap sut, oda sıcaklığında 1 tatlı kaşığı vanilya 1 3/4 kap un 1 tatlı kaşığı kabartma tozu 1 cimdik tuz 2 yemek kaşığı kasığı dolusu kakao 1 avuç dolusu beyaz tane çikolata Dikdörtgen kek kalıbını önce yağlayın sonra unlayın Tereyağı ile sekeri kaşık ile büyük bir kabin içinde, iyice çırpın, krema haline gelsin (isterseniz mikser kullanın). Teker teker yumurtaları ve vanilyayı ilave edin, iyice çırpın. Sütü ilave edin, karıştırın. Un, tuz ve kabartma tozunu ilave edin, karıştırın. İsterseniz fındıkları simdi ilave edin. Karıştırın ve karışımın yarısını kek kalıbına boşaltın. Kalan yarım karışımın içine 2 yemek kaşığı dolusu kakaoyu ilave edin, karıştırın. Üzerine bir avuç dolusu tane beyaz çikolatayı, isterseniz simdi ilave edin, karıştırın. Karışımı, kalıbın içine dökün. Önceden ısıtılmış 375 F (190 C) fırının orta katında, ortasına batırdığınız kürdan temiz çıkana kadar pişirin. Soğuduktan sonra, keki kalıbından çıkartıp, servis yapın. - 42 - UNIT 6 Title: Çevirmen TRANSLATING SHORT STORIES Author: Ferit Edgü Source: Evire Çevire, May 2010 Çok kitap çevirdim; diyor, nice kitap çevirdim; diyor, birçok yazardan, birçok dilden, yazınsal, kuramsal, estetik, günlük, mektup... Çevirdiklerimin tümünü anladığımı ya da benimsediğimi söyleyemem. Uğraşım gereği çevirdim onları, diyelim ki ekmek parası için. Bir gün çevirdiğim kitaplardan birinde şöyle bir cümleyle karşılaştım (olduğu gibi çeviriyorum): “Beni bir başka dile çevirmek isteyen sen, sözcükleri evirip çevirme, ne anlıyorsan kendi dilinde onu yaz, ama bunu yaparken yalnız sözcüklerle yetinme.” Başka bir açıklama yoktu. Düşündüm: Sözcüklerle yetinmezsem neyle yetinecektim? Sözcüklerin ötesinde ya da berisinde ne var? Ne olabilir? Çevirdiğim bir şiir bile değildi. Romandı. Ya da roman gibi bir şey. Bana bu çeviriyi öneren yayıncıya kitabı geri verdim. Hiç şaşmadı buna. Biliyordum, dedi. Sizden önce de birçok ünlü çevirmen getirip masama attılar bu kitabı. Oysa oldukça açık bir dili var. Çevirisi kolay. Piposundan bir duman çektikten sonra sordu: Peki hangi yazarı, hangi kitabı çevirmek isterdiniz? Hiçbir kitabı, dedim ona. Ve ilk kez kendimi (uğraşımı bir kalemde yitirmiş olmama karşın) bir tüy denli hafif, bir... bir... bir bilmiyorum ne kadar özgür duydum. - 43 - Title: Nur ya da Yalan Author: Duygu Asena Source: Evire Çevire, May 2010 Sızlayan ayaklarını oğuşturdu küskün küskün. “Pazarlamacı” dedi kendi kendine... “Pazarlamacılık ne, ben kimim on yıl önce kapı kapı dolaşıp mal satacağımı biri söylese nasıl gülerdim kimbilir. O ukala memurlar, kapıyı yüzüme kapatan kaba saba ev kadınları, içeri çağıran yılışık adamlar. Başka ne yapabilirdim ki, önüme çıkan ilk işti. Karnımı doyurabilecek ilk iyi işti.” Şimdi izin alabilirdi bir süre. Şimdi izin alıp onunla kumsalda el ele yürüyebilir, bütün gün yataktan çıkmadan kalabilir, sabahlara dek sarmaş dolaş içki içebilirdi. Sabah saatin beşinde doluşmuşlardı avluya, sıra öğleden sonra üçte gelmişti. O asık suratlı askerler, polisler, gardiyanlar... Her şey ne denli ürkütücü, vahşi. B koğuş, B koğuş... Ömer...Ömer...Ömer. Bir er, hazır olda. Fısıldıyor, Ömer şimdi D koğuşta, onların görüş günü bugün değil... İnanamıyorum, onu çok özledim, görmeliyim, ne yapacağım şimdi ben, o kadar yoldan geldim. Er fısıldıyor hiç kımıldamadan, “Not yazın, götürürüm.” Götürmüştü de yazdığım notu, Ömer’in eline geçmişti. Evet, böyleleri de vardı. Yedi ay yaşadım o hoyrat, tutkulu, yoğun aşkı. Yedi ayın içindeki beraberliklerimizi toplasan, tümü üç ay etmez herhalde. Her gece derginin işleri, yazıları, derginin toplantıları, derginin toplattırılmaları... Bilselerdi derginin sorumlusu olduğu için tam dokuz yıl üç ay ayrı kalacaklar... Kim bilir, her şey başka mı olurdu? Bu kentteyken her hafta görüşebilirdik. Öteki kentlere gittikten sonra ayda bire düştü görüşmeler. Üstelik bir cam arkasından, telefonla. Hiç değilse tel örgüden parmaklarımız değerdi birbirine. Öteki kentteki hapishanede, telefonların cızırtısından seslerimizi bile zor duyardık. Sonunda telefonu iptal edip, camı kesmişlerdi, küçücük bir delikten konuşabiliyorduk, parmaklarımızın birbirine dokunmasının o inanılmaz hazzını duyabiliyorduk. Bir kez aşk tünelinden öpebilmişti onu. Ömer pek istemese de, utansa da, çamaşırların uzatılıp verildiği duvardaki delikten kafasını iyice sokup, Ömer’in dudaklarına dokundurabilmişti dudaklarını... Sonra gülmüştü aşk tüneli adını verdikleri deliğe bakıp uzun uzun. Geride kollar, gövdeler, bacaklar... Küçücük delikten içeriye zürafa gibi alabildiğine uzatılan kafalar... Sonuç bir küçük kaçamak öpücük, bir küçük temas. Artık sona gelinmişti. O, yılda iki kez gelen bayramları bekler gibi bekliyordu kalan son üç günü. Açık görüşmelerdeki kucaklaşmalara bile razı olmuştu çoktan. Ama artık kucaklaşacaklardı. Artık birbirlerini sevecekler, sevişecekler, birbirlerini öğreneceklerdi. Sevinci tüm hırslarını, hıncını, nefretini yok etmişti. O güne dek düşündükleri aklından uçup gitmiş gibiydi. Yıllar yılı sorduğu o soru da artık içinden geçmiyordu. Bu yılları onların elinden kim almıştı, kim geri verecekti? Bu yılların hesabı kimden, nasıl sorulacaktı? - 44 - “Artık bunları düşünerek acı çekmenin hiç yararı yok. Yedi ay süren, on yıllık evliliğimiz, yeniden başlıyor.” Kucaklaştılar. Demir kapı kapandı ve onlar kucaklaştılar. Onca kalabalık içinde, onca tanıdık yüz arasında hiçbir şey görmedi, fark etmedi Nur. Şimdi de anımsayamıyor. Ömer’in kardeşleri, annesi sarmıştı çevresini, büyülenmiş gibi ona baktı durdu Nur. Ona yıllar gibi gelen bir süreden sonra Ömer’i kucaklayabildi Nur. Götürmediler. Tam bir hafta boyunca, küçücük evlerinde, gelen giden dostlarıyla, kucak kucağa mutlu yaşadılar. Eve vapurla dönmeye karar verdiler, serin serin ne güzel. Vapura bineli beri Ömer hiç konuşmadı. “Neyin var, canın mı sıkılıyor?” diye sordu Nur. “Hiç,” dedi Ömer sert sesiyle. Vapurdan indiler, dolmuşa bindiler, eve girdiler. Yine hiç konuşmadı Ömer. Yanına gitti, kolundan tuttu, “Neyin var canım?” dedi Nur. “Sus, Allah’ın belası, bari sus,” diye kükredi Ömer. İnanamadı Nur, kötü bir düşte sandı kendini. Yine de “N’oluyor?” diyebildi. Gözlerinden ateşler saçarak baktı Ömer Nur’a. Nur hâlâ düşte gibi. Ömer yürüdü Nur’a doğru, yolunu kesen iskemleyi devirdi eliyle, önünde durdu kadının, yumrukları sıkılı, çenesi atarak, “İskeledeki adamla ben mi kırıştırıyordum” diye bağırdı. “Hangi adamla?” diye sordu Nur. “Bana bak sinirlerimi bozma, sanki bilmiyorsun hangi adam. O bakıştığın, gülüştüğün adam, görmedim sanıyordun değil mi? İyi alışkanlıklar edinmişsin yokluğumda.” Dondu Nur, dondu kaldı. O yaşlar gözlerinden nasıl fışkırdı, nasıl aktı saatlerce hiç anlamadı. Anlayış göstermeliyim diyordu, anlayış, anlayış, az çekmedi, daha dur, daha ne kadar oldu şunun şurasında? “Yemeği hazırlayayım.” “Ben yemek memek yemeyeceğim, çıkıyorum.” Kapıyı vurdu, çıktı. “Bununla mı çıkacaksın?” “Ne demek bununla mı?” “Yani bu elbise ile mi çıkacaksın sokağa?” “Anlamıyorum ki, nesi var bu elbisenin?” “Kızım sana ne haller olmuş böyle, şu kollara bak, yandan bakınca ta nerelere kadar gözüküyor. Yakası da nerene kadar açık öyle, çıplak çık bari. Git değiştir şunu.” “Bunun yakası açık değil, kolları da açık değil. Normal bir elbise, sana neler olmuş böyle Ömer, lütfen eskisi gibi ol.” “Bana hiçbir şeyler olmadı, ben eskisi gibiyim. Hem eskisi dediğin ne ki, ne kadar yaşadın benimle? Nasıl biriyim sanıyorsun ki beni? Sana yaramamış yalnız günler, yalnızdıysan tabi. Git çıkar şunu.” “Ömer niçin...” “Çıkar dedim, adamı sinirlendirme, çıkar.” Nur elbiseyi çıkardı, uzun kollu bluzunu giyerken düşündü, (eskisi dediğin ne ki, ne kadar yaşadın benimle?) Ne kadar yaşadım onunla? Yedi ay. Yedi ayın kaç günü birlikte olduk? Hep savaşım, hep heyecan, hep kaçış... Alışacak dışarıya, alışacak, bu adam, bu herkese akıllar veren akıllı adam böyle olamaz. Alışacak. Şimdi onu üzmeyeyim. “Bak şimdi ne güzel oldun yavrum. Senin açılıp saçılmaya gereksinimin yok ki. Gel yanıma, gel yavrum!..” - 45 - Nur’un izni bitti, işine döndü. Ömer pazarlamacılık işini hiç sevmese de, şimdilik başka çare yoktu. Ömer iş bulamıyordu, elbette eski dostları çevresinde pervane oluyor, elbette ona iş öneriyorlardı, ama gece sekreterliği mi yapacaktı bu yaştan sonra? Muhabirlik de olmaz. Üstelik her şey değişmiş. Konuşulanlar, tartışılanlar bambaşka. Kadınlar başköşeye oturmuş anlaşılan. On yıl önce insan vardı, yalnız insan. Şimdi bölmüşler grup grup, cins cins, hepsi ayrı ayrı savunur olmuşlar kendilerini. Paneller, konferanslar ne kadar sık yapılıyor, aslında iyi de, para verseler. Para vermeden gidip konuşuyoruz, işe yarıyor mudur acaba? Aslında konuşmacılar hep aynı kişiler. On-on beş kişi, her yerde, her konuda çıkıp konuşuyorlar, şimdi biz de katıldık aralarına, üç ayda üç konuşma, bir de para verseler... Kim verir parayı, alan razı satan razı, sömürü şekil değiştirmiş. Nur bu kez iki gün dayandı. İki gün boyunca, Ömer neyin var demeden durdu. Üçüncü akşam Ömer yine yemek saatinde gelmeyince, tam yatarlarken sordu Nur, “Ömer yine neyin var, üç gündür eve geç geliyorsun, suratını asıp duruyorsun.”Ters ters baktı Ömer. Yüzü bembeyaz oldu, titremeye başladı Nur. (Bu ne) dedi içinden (Bu ne? Niye titriyorum böyle? Korkuyor muyum, üzülüyor muyum, endişe mi bu, ne?) Dudakları titreyerek sordu, “Ne oluyor tasını attırma, kendimi tutuyorum, konuşmuyorum, beni zorlama...” Haykırarak koştu Ömer’e doğru, “Ne oluyor Ömer’cim, neler oluyor sana?” Ömer sertçe itti Nur’u, duvara dayandı kaldı kadın, “Anlat, konuş,” dedi yine. “Ben değişmedim kızım, ben hep aynıyım, sen benim bildiğim kadın değilsin artık, ya efendi gibi çalış, ya o işi bırak evinin kadını ol, ya da git öğlene kadar bir yerlerde hizmetçilik yap.” “Ömer neler söylüyorsun, ne diyorsun?” Yüzü morardı Ömer’in, boynundaki damarları şişti, yumrukları sımsıkı, kadının üzerine yürüdü, “İki gündür eve kaçta geldiğini biliyor musun, yediyi geçiyordu farkında mısın?” diye haykırdı, farkında mısın derken bağırtısından sesi kısıldı ve yumruğu Nur’un yüzünün hemen yanına, duvardaki fotoğrafın üzerine indi. Cam parçalandı, kanlar Ömer’in bileğinden aşağıya akmaya başladı. Nur koşa koşa banyoya gitti, pamuk ve kolonya getirdi, Ömer’in kanlarını temizledi, elini sardı. Yedi aylık beraberlikleri boyunca Ömer’i yeterince tanıyamamış olduğunu düşündü Nur günlerce, ama bir türlü inanamadı bu görüşe. Tanıdım, tanıdım ve sevdim onu, dedi kendi kendine. Kolundaki morluklara baktı uzun uzun, gülümsedi, aslında bunlar aşk morlukları değildi, Ömer bir akşam Nur’u kollarından yakalamış, “Sen beni anlamıyorsun kadın, heyheylenmişsin, yemekleri bile ısıtmadan koyuyorsun önüme,” diye sarsmıştı. Nur unuttu o geceyi, yine aşk morları sandı kolundakileri. Bir gece önce olanı, bir gece sonra unutuyordu artık. Güzellikleri düşünmek istediğinden, on yıl öncenin yedi ayı düşüyordu gönlüne. Hatta açık görüşmelerdeki kaçamak kucaklaşmaları... Her şeyi unutuyordu sebepsiz ağlıyordu durmadan. Karşısında kim olursa olsun, herhangi bir konuşmanın ortasında gözlerinden yaşlar inmeye başlıyordu yağmur gibi. Direniyordu kadın, Ömer çok acılar çekmişti, değişecekti, düzelecekti. Değişmiyordu bir türlü... (Belki de Ömer hep böyleydi, aslı buydu onun.) Bunu düşünmek bile istemiyordu Nur. (Hayır, Ömer hep böyle değildi, onu tanımıştım yedi ay boyunca, sevmiştim onu, sevmişti beni.) - 46 - “O, sokakta selamlaştığın adam kimdi?” diye sordu Ömer. “Hangi adam?” dedi Nur. “Hani mağazanın önünde, merhaba dedi hem de.” “Aaa, evet, şirketten bir çocuk, muhasebede çalışıyor sanırım.” “Hakkında bilmediğin yok bakıyorum, kaç yaşında, hangi yemekleri seviyor?” “Ömer ne diyorsun sen, çalıştığım şirketteki adamları tanımayacak mıyım?” ‘Tabii, tabii, tanıyacaksın, madem hayat, öğle yemeklerine de çıkabilirsin. O ne samimi gülüştü öyle.” “Onun için mi suratını asıp duruyorsun? Ayıp, hiç sana yakışır mı bunlar.” “Ayıp mı... Ayıp mı?” diye bağırdı Ömer... “Sen ayıbı bana mı öğreteceksin manyak!” Ve tokadı Nur’un yüzünde patladı. Nur ilk kez tokat yiyordu. İlk kez bir el yüzüne tokat atmak için dokunuyordu. Nur on yıl, yüzü sevilsin, okşansın diye beklemişti. Gözlerinden yaşlar aktı, bakakaldı... Ömer henüz iş bulamadı ama mutlu. Son yılların modası, panellerin, konferansların en aranılan konuğu oldu. Gazetelerde konuşmaları çıkıyor, eve, ondan akıl soran mektuplar geliyor, birkaç aşk mektubu bile aldı. Çok iyi bir konuşmacı, etkileyici, üstelik yakışıklı oluşu da bir avantaj. Özellikle kadın derneklerinin en popüler konuşmacısı, tıklım tıklım doluyor onun bulunduğu paneller. Nur hiç gitmedi onu dinlemeye. Ömer istemiyor, “Ben senin işyerine geliyor muyum?” diyor. “Bu ne,” dedi Ömer, “bu ne?” “Yemek işte, nesi var,” dedi Nur. “Bu mu yemek?” dedi Ömer, “tavada yumurta, çoban salatası, makarna...” “Evet, çok yorgunum, ayaklarım şişti dolaşmaktan, aceleyle ile yapıverdim, yumurta fena mı?” “Biz yorgun değil miyiz? Bütün gün dil döküyoruz elaleme... Bütün gün kafa yoruyoruz. Bu daktiloda aşk mektubu yazmıyoruz değil mi? Kitap yazıyoruz, kitap. Oku bakalım bir satır, anlayabilecek misin? Bu sorunlardan haberin var mı? Gülücükler içinde mal sat, sonra da yoruluyorum havaları...” “Ömer lütfen, lütfen, şu akşamı rezil etme, çok güzel olmuş yumurta, al bir çatal.” “Yumurtan da sen de yerin dibine bat.” Masanın, üzerine doğru, yumurtalar, salatalar, makarnalarla birlikte nasıl devrildiğini göremedi bile Nur. Ama devrildi. Ömer bir ucundan tuttuğu gibi, mutfaktaki küçük kare masayı, Nur’un üzerine devirdi. Nur o an, kör oldu, dilsiz oldu, sağır oldu. Hep şaşırdı, hep şaşırdı. Dün geceki adam, “Yavrum, kızım, kadınım seni kırıyorsam özür dilerim, unut olanları, bir daha olmayacak” diye diye sevişen adam... - 47 - Kapı vuruldu, Ömer gitti... (Ömer beni seviyor, Ömer olağanüstü bir insan. Sevgi dolu, tutkulu... Ama Ömer sana vuruyor, Ömer seni yedi kez dövdü. Vuruyor mu? Ömer sana vuruyor. Vuruyorsa... Bunlar geçecek. Acılar onu sinirli yapmış. Geçecek, bitecek. Acılar insanı yumuşatabilir de. Daha öncesini bilmiyorsun ki, o hep böyleydi. O seni küçük görüyor. O sana vurmayı kendinde hak görüyor. Niçin ona izin veriyorsun? İzin vermiyorum. Bunların dineceğine inanıyorum, anlayış gösteriyorum. Bu anlayış değil, sen de kendini küçük görüyorsun, ona karşı çık, konuş, kendine vurdurtma. Kimseye bunu yaptırtma, kendi kendine saygın ne oluyor? O beni dövmüyor. O beni dövmüyor. O beni seviyor. Beni döven o değil, onun dövdüğü ben değilim. Ben başka biriyim. O da Ömer değil. Dün gece nasıl öpüp okşadı Ömer beni, nasıl sevdi. O bana vuran Ömer değil. Yoo, öteki kadını döven Ömer değil. Ben onu çok seviyorum, onu on yıl bekledim, benim Ömer’im buna değerdi. Çıkacak ve beni sevecek diye hep bekledim. O çıktı ve beni sevdi... Sevdi.) “Ne oldu ağzına, şişmiş, çenen çürümüş, kaza mı geçirdin, geçmiş olsun,” diye soran arkadaşına “Bilmem,” dedi Nur. Bilemedi gerçekten. Ne oldu da dudağı patladı, çenesi çürüdü, üstelik acıyor da. “Düşmüş olacağım,” dedi. “Düştüm, düştüm evet, hatta Ömer çok heyecanlandı, kucaklayıp eczaneye götürdü beni. Nasıl kanadı ağzım bilseniz. Çok korktum burnum kırıldı diye. Zavallı Ömer, bütün gece başımda bekledi. Ağzımın içi de patlamış, bütün gece kan yuttum. Aaa, evet evet, neden beni sorguluyorsun? Geçen hafta kolum sanlıydı değil mi? Hatırlayamıyorum ama arabanın kapısına sıkışmıştı sanırım. Az kalsın kırılıyordu. Ömer nasıl üzülmüştü. Koşa koşa gidip eve doktor getirmişti. Ne oldu bana bilmiyorum. Bir sakarlık çöktü üzerime... Ömer’i de çok üzüyorum...” Ömer gelme dedi ama Nur gidecek. Bugün önemli bir gün. Dünya Kadınlar Günü. Ömer Sosyalist Parti’nin panelinde konuşacak. Başlama saatinden sonra gider, yavaşça içeri süzülürüm. O beni görmez, gizlice çıkarım. Biraz uzakta ama olsun, trenle giderim, onun konuşması bitince hemen dönerim. Ne kadar kalabalık. Düğün salonu ağzına kadar dolu. Ömer’in sesi, Ömer’in sesi işte... Geç kaldım. Ne güzel konuşuyor, ses tonu nasıl etkileyici. Alkış, alkış, alkış... Kadınlar durmadan alkışlarla kesiyor konuşmasını. “... Kadınların en önemli sorunlarından biri de dayaktır. Bugün kırsal kesimde olsun, kentlerde olsun, egemen güç erkekler, ikinci sınıf gördükleri kadınları eziyorlar, dövüyorlar... Döven erkek, sorunludur, gelişmemiştir. Kaba kuvveti, bilek gücünü kullananlar, aslında güçsüz kişilerdir. Bu kişiler için de, kurumlar için de, ülkeler için de böyledir. Kadınların dayağa hayır demeleri, ilk tokada karşı çıkmaları, erkeklerin feodal düşünceleriyle. Nur’un kulakları uğuldadı, gözleri karardı, içi ezildi, gözlerinden yaşlar fışkırdı. Bir ses duydu “Yalan, yalaaaan,” diye haykıran. - 48 - “Yalan, yalaaaaaan, yalaaaaaan.” Kalabalığın soluğu kesildi, binlerce göz Nur’a çevrildi. Nur’un haykıran ağzının içine gözler doluştu. Ömer ile Nur’un gözleri buluştu. Nur tüm diyeceklerini dedi Ömer’e... Gözleriyle... Koşarak dışarı çıktı, koştu koştu koştu... Yalan, yalaaaan, yalaaaan sesi Nur’un ardından koştu. Nur treni gördü. Koştu. Treni gördü, koştu. Tren Nur’un küçücük bedenini çiğnerken, yalan sesi trenin frenlerine karıştı. Ömer hâlâ çok üzgün. Başucuna astığı gazete ilanına bakarken, ağlıyor. Gazete ilanında şunlar yazıyor: “Yaşamı küçücük omuzlarında taşıyamadın bebeğim. Yüreğin dayanamadı haksızlıklara, savaşamadın. Kocaman kalbin ve beynin zayıf bedenine yenik düştü, kaçtın. Seni yüreğimde taşıyacağım, mücadelemi seninle sürdüreceğim...” Ömer... - 49 - Title: Gençlik Author: Memduh Şevket Esendal Source: Fanzin, April 2010 Sıcak yaz günü, evde kim varsa, küçük, büyük, çoluk çocuk toplandılar, öğle yemeğini yediler, sonra da her biri bir yana çekildiler. Şehre inecekler, giyindiler, gittiler. İrfan beyle Mükerrem futbol maçına gireceklermiş, savuştular. Büyük hanımın sözüne bakılırsa, bu son günlerde öğle yemeklerini yedikten sonra, büyük efendi, Kerim beylere kaçıyor, orada kanepe üzerinde uyuklayıp uykusunu alıyor, gece erken yatıp uyuyanlara da kızıyor, söyleniyormuş. Büyük hanım, olduğu bir günden, öğle uykusunu sevmezmiş ama gece erken yatıp kocasının çenesini açtırmamak için şimdi öğle yemeklerinden sonra biraz kestiriyormuş. Gel Kevser, şu koltuğu gölgeye çek! Nerede yastıklarım, getir! Büyük Hanım da uyuklamak için yerini, sonra da kendisini hazırladı. İstanbul’un Erenköy’le Göztepe arasında bir kaç yıldır bakımsız kalmış, yollarını ot basmış, çamları yükselip saçaklarına el atmış olan bu büyük köşkünü derin bir sessizlik kapladı. Hayriye Hanım, bu evin ortanca kızı, daha kız sanılacak kadar taze görünen güzel bir kadın, bir buçuk yıldır evli ise de, kocası ilkin fakülteyi, sonra da askerliğini bitirip eve yeni geldiğinden, ancak bir buçuk aylık evli bir hanım, yemek odasının yanındaki ucacık odada kocası ile kendisinin gömleklerini ütülüyordu. İpek gömleğin kolunu çekip açıyor, düzeltiyor, masanın üstüne seriyor, ütüyü deniyor, sonra sürüyor. Yakasını, yahut göğsünü açıp ütülüyor, devşiriyor; o bitince bir başkasını alıyor, bu arada “perdelerin tüllerini de çıkarıp yıkatmalı” diye düşünüyor, sonra bu takım düşünceler arasında dün sütçüye verilen paranın üstü eksik geldiğini de hatırlıyor, daha sonra İstanbul’a inip hem kendisine hem de hizmetçisine ayakkabı almağı aklında geçiriyor, bir gömleği bitirip yenisine geçerken sol kaşının ucunu yavaşça kaşıyor, sanki bu güzel kaşı okşuyordu. Bu ütü işi belki bir saat sürdü. Hepsi bitince ütülediklerini sıralamağa başladı. Kocasının gömleklerini üst üste korken kendi iç yeleği eline geçti. Bu yeleği erkek gömlekleri arasına koymak istemiyormuş gibi durdu. Sonra yüzünde ince bir pembelik, dudaklarında bir gülümseme ile bu yeleği kocasının iki gömleğinin arasına soktu, sonra da kocasını hatırlayıp: “O nerede?” diye düşündü. “Nasıl oldu da, nereye savuştuğunu göremedim?” diye kendi kendine şaştı. “Adamın dalgın bulunup kocasını da unuttuğu oluyormuş!” Evdekileri birer birer göz önünden geçirdi. Kimler köşkte, kimler çıktılar biliyordu. Kocası dışarı çıkacak değildi: “Sakın beybaba gitmiş olması?” çamaşırları odasına bırakıp kocasını aramak istedi. Ütülediklerini iki kolunun üstüne alıp odasına çıktı. Kapıdan girdi, dolaba doğdu gidecekti, orada kanepeni üstüne yatmış, uyuya kalmış olan kocasını gördü. Beklemediği için irkildi, sanki odada bir yabancı erkek görmüş gibi durdu. Sonra yaklaşıp kocasının uyuyuşuna baktı. Gülümsedi. - 50 - “Dolabı açsam, belki uyanır” diye düşünerek gömlekleri piyanonun üstüne bıraktı. Ayaklarının ucuna basarak kocasına doğru gitti. Kumral bir delikanlı, tenis kılığına benzer bir kılıkta kanepenin üstüne uzanmış, derin derin uyuyordu. Hayriye, başkalarını çağırıp onun uyuyuşunu göstermek istediğini duydu. “Ne kadar da rahatsız yatıyor!” diye düşündü. Oradaki sandalyenin ucuna ilişti. Yakından bakınca, delikanlının gözlerinin altından ufak ufak ter damlacıları görünüyordu. “Ne kadar da rahatsız yatıyor, başını kaldırıp bir yastık koysam! Uyanır! Yeniden uyusa iyi ama, hiç uyur mu!” Hayriye gülümseyerek başını salladı, ancak kendi işitebileceği kadar yavaş sesle de “Yaramaz!” dedi. “Bu kolu da uyuşacak!”Yere diz çöktü. Kocasının kolunu kaldırıp yanına koyacakmış gibi ellerini uzattı, ancak dokunamadı. Evlilik ne tuhaf! Kızlıkta erkek düşünmek yasak, erkek yasak. Sonra günün birinde bir erkeği getirip adamın odasına bırakıyorlar! İşte bu oda onun kızlık odası. Kanepenin üstünde bir de erkek uyuyor, herkes de biliyor! Bu odanın nesi değişmiş? Yalnız şu perdenin arkasında eskiden bir yatak vardı, şimdi iki! Başka? Hiç. Ya bu adam kim? Kafasının içini sevinçli bir duman bürüdü. Diz üstü parmakları birbirine kilitlenmiş, elleri kucağına düşmüş öyle kaldı. “Kanepenin kenarında başı acıyacak, ne yapmalı?” Bakındı, gözleri ile orada bir yastık aradı. Yatakta var. Yataklarını örten perdeyi açarken içinde tatlı bir utangaçlık duydu. Sanki, kendilerini orada görecekti. Elini uzatıp yastıklardan birini çekti. Bu yastıklar büyük, hem de kalın. “Daha ince bir yüz yastığı olsa!” Annesinin yeni yaptırdığı yastıkları hatırladı. Yavaşça çıkıp orta salonu, merdiven aralığını geçti, annesinin odasına girip yastıkları aradı. Yok. Sormak için aşağı indi. Büyük hanım, camekânın önünde, koltuğunun üstünde uyuyordu. Hayriye yavaşça: - Anne! diye seslendi. - Anne! -... - Ne var? - Sizin yeni yüz yastıklarınız nerede? - Nasıl yastık? - Canım Kevser’in yeni yaptıkları. - Köşedeki odaya bay. Ne yapacaksın? Hayriye, köşedeki odaya doğru giderken: - 51 - - Lâzım, dedi. - Lâzım olduğunu anladık, ne yapacaksın, söylesene! - Kanepenin üstünde uyumuş, başının altına koyacağım. - Kim uyumuş? Hayriye, karşılık vermedi. Odaya girdi. Biraz sonra odadan çıkarak: - Yok orada, dedi. - Kim uyumuş söylesene, baban mı? - Canım, babamın benim odamda ne işi var? - E kim? Kocan mı? - Canım, kim olur anne? ... Yastığı babamın odasına götürmüş olmasınlar? - Kevser’e sor! Senin yastığın yok mu? - Benim yastıklarım hem kalın, hem büyük. Büyük hanım kızdı. Hayriye’nin arkasından söylendi. - Yediği naneye bak! Hanımın kocası uyanmasın diye gelip beni uyandırıyor. Kocan uyanırsa benim çok umurumdadır! Şımart bakalım, sonra çok karşılığını görürsün! Hiçbir şey bilmiyorsan, babana bak! Benim ona yaptıklarımın acaba yüzde birini bana yaptı mı? Burada ölsem başını çevirip bakmaz. Hayriye dinlemedi bile. Kevser’den yastığın birini alıp odasına çıktı. Kocası uyuyordu. Yeniden kanepenin önüne diz çöktü. “Elimle başını kaldırıp yastığı koysam!” diye düşünüyordu. “Ya uyanırsa!”... Onu uyandırmadan başını nasıl kaldırıp bu yastığı nasıl koyacağını bilemedi. Kocasının şimdi alnında, boynunda artan tere bakarken sanki biraz ateşi varmış gibi gördü. “Hiç böyle yattığı yoktu” diye düşündü. Elini onun alnına koymak istedi. Sonra uyanır diye korktu. “Neden hasta olsun, uyuyor.” Bir kere böyle bir koca bulduktan sonra, onu kendi odasında, kendinin olmuş gördükten, onu sevdikten sonra -onu kim görse beğeniyor- kaybetmek, ondan sonra gene yaşamak var mı? Kocası kımıldandı. Hayriye’nin gözyaşları gözlerini bulandırmış iken durudu. Başının içindeki duman silindi. Kocası da gözlerini açtı. İlkin anlamayarak karısına baktı. Hayriye kızararak, gülümseyerek: - Uyuyordun, dedi. Boynun ağrıyacak. Hasta değilsin ya? İstersen, bak yastık getirdim. Gene uyu! Delikanlı, biraz doğrulup karısının elinden tuttu, çekip kanepeye oturttu: - Yok, dedi. Sen buraya otur, ben dizine başımı koyup uyurum. Hayriye, kanepenin ucuna oturdu, o da başını koydu. Ancak, hayatlarının o çağında idiler ki biri ötekinin dizine başını koyduktan sonra uyumak olmazdı! - 52 - UNIT 7 TRANSLATING NOVELS Title: Kumral Ada Mavi Tuna Source: Uzuner, B. (1997). Kumral Ada Mavi Tuna. İstanbul: Everest Yayınları. Author: Buket Uzuner Bir Salı sabahı uyandım. SALI SABAHI (1-2) Bütün gazeteler hayatta en çok sevdiğim kadının bir cinayet işlediğini yazıyordu. Bunu hiç beklemiyordum. Beynimden vurulmuşa döndüm. İç dengelerim şiddetle sarsıldı. Oysa gerçeği biliyordum ama bana kimse tek bir şey sormamıştı. Onu mahkûm etmişlerdi! Kapı çalındı. İki asker beni almaya gelmişti. İç savaş çıkmış, seferberlik ilan edilmişti. Bunu bekliyordum. Hiç şaşırmadım. Bunu uzun zamandır korku ve kuşkuyla hep bekliyordum. Hazırlandım ve o Salı sabahı evden çıktım. ÖZGÜRLÜK (3-8) “İnsanlar özgür olarak doğar ama her yerde zincire vurulmuş olarak yaşarlar.” Jean Jacques - 53 - Rousseau Herkesin bir mucizesi vardır, benimki de o! “Her sabah uyandığında aynı şeyi yapabilmek, özgürlüktür!” dedim geniş, aydınlık bir gülümsemeyle gerinerek. “Kendi istediğin, kendi seçtiğin aynı şeyleri ama!” diye düzeltti. “Özgürlük, her sabah uyandığında istediğin aynı şeyleri yapabilmektir!” Haklı olduğuna inandığında hep yaptığı gibi kendisine hayran, biraz şımarık bir bakışla burnunu bükerek güldü. O gülünce içim şenlenir. Nerede ara vermişsem, oradan yapışırım yaşama. “Düşünsene Tuna, her gün istemediği işleri ‘mecburen’ yapan milyarlarca insan var ve gündelik yaşam yalnızca bu nedenle bile korkunç, berbat ve çok... çok sıkıcı!” dedi. “Yine de insana en az sıkıcı gelen kurallar, kendi koyduğu kurallardır!” “Kuralsız olsak, özgür ve bağsız!..” dedim içimi çekerek. “Biz insanlar çelişki dolu tuhaf yaratıklarız. Baksana halimize, kendi inşa ettiğimiz hapishanelerde yaşıyoruz -adına ev, aile, akrabalar, töreler diyerek... Sonra bu duvarların arasında boğulup çıldırıyor, ama yıkılmasın diye uğruna hayatımızı siper ediyoruz... Hah ha ha!..” O hep böyledir. Dışardan bakınca kibirli, çok bilmiş, dikbaşlı, alaycı ve korkusuz görünen, halbuki takın olmasına izin verdiklerince duyarlı, kırılgan ve ölümüne gururlu olduğu iyi bilinen biridir. Ama uzaktan ve/ya yakından bakan herkes için resmin değişmez üç temel özelliği vardır: 1) alımlı, 2) kişilikli, 3) çok çok kumral bir kadın. “Hem Allah aşkına Tuna düşünsene, senin gibi güne erkenden başlamanın bereketine tiryaki bir adamla, sabah uykusunu en değerli mücevheri gibi herkesten gizleyen benim gibi bir kadın aynı yatakta uyansaydı, ne sabah keyfi kalırdı, ne de özgürlük!” Yine burnunu büktü, yine aynı gülüş! Bazılarına biraz ukala, kendini beğenmiş, gereğinden fazla özgüvenli görünen, belki de bu nedenle bazen zor, bazen başa çıkılamaz gelen bu kadın, aynı nedenlerle benim için benzersiz, çok özel birisi. Yine de aynı yatakta birlikte uyanışımızı çizdiği tabloya gülüşü bana pek komik gelmedi, aksine acıklı renkler taşıyordu. İçimde bir sevinç teli koptu. Belli etmemeye özen göstererek konuyu değiştirdim. “Halbuki Şair Dayı, özgürlüğün, zorunlulukların ayırtına varmak olduğunu yıllarca bize öğretmeye çalıştı. Belki de ancak bunu öğrenince özgür olacağız!” dedim bıyık altından gülerek. “Sakın alay ettiğin kişi Şair Dayı olmasın? Biliyorsun buna katlanamam.” Alay ettiğim kendimizdi ve o bunu bal gibi biliyordu. Şair Doğan Gökay, çocukluğumuzdan beri bizi ciddiye almış, düşünsel eğitimimizin baş mimarı olduğu yadsınamaz, çok sevdiğim, yaşantımın asıl parçalarından biriydi. - 54 - Bütün tutkusal insanlar gibi o da, sevdiği kişilerin kendisi için kutsal olduğunu vurgulamaktan zevk alıyordu ve bu şamatanın asıl nedeni buydu. Üstelik Şair Doğan Gökay onun öz dayısıydı, ‘kontenjandan’ yeğen olan bendim. “Doğan Dayım, o vakitler hap kadar çocuk olan bizlere, ‘Karl Marx der ki;’ diye başlayan aynı tanımı yapmış olsaydı, ya anlamaktan korkar, dinlenemez ya da marka düşkünleri gibi etikete takılır, kalırdık... Oysa o bizim düşünmemizi istiyordu Tuna.” Doğru söylüyordu. “Kendinizi tanımaya başladıkça özgürleşirsiniz diye arada bir ortaya çıkartıp, sonra hemen kaldırdığı cümlenin, aslında Sartre’ın ünlü sözlerinden biri olduğunu ancak lise yıllarında fark etmiştim,” dedim, aniden yaşlanmış başımı sallayarak. “Kendi durumunu kavrama noktasına erişmek, özgür bir varlık olmaktır!” diye düzeltti tiyatral bir sesle. Durdu, yüzüme dikkatle baktı, bir şey hatırlamış gibi, “Eskiden koyu Hıristiyan olan, ben tanıdığımda ateistliği seçmiş Kanadalı bir adam vardı. İncil’in yeni ahitinde ‘gerçeği bulduğundan özgürleşeceksin’ dendiğini anlatmıştı bana,” dedi. Birden bakışları daldı, çabucak derin bir uykuya düşmüş gibi gevşedi ve uzaklara gitti. Bu Kanadalı’nın kim olduğunu biraz da bozularak düşünmeye başlamıştım ki, aklım araya girdi: “Annem koyu Müslümandır ama anlamadığı hiçbir duaya ‘amin’ demez,” dedim. “Efendim?” diyerek şaşkın gözlerini yüzüme yapıştırdı. Bana geri dönmüştü ve ne kadar güzel kumral gözleri vardı! “Annem diyorum, annem Kuran’ı Türkçe çevirilerinde çok sık okur. Hele o olaydan sonra... biliyorsun işte... elinden Kuran düşmez oldu kadıncağızın...” Der demez, “o olay”ın ateşi düştü ortamızda bir yere, ama atik davranıp yeni bir yangına sürüklenmemizi engelledim. “İslam’a göre insanlar doğuştan hürdür,’ der annem sık sık,” diye ekledim aceleyle. Sustuk ve düşündük. “Galiba hepsi benzer şeyler söylüyor... Yine de bizi bu işlere ilk bulaştıran o!” Doğru. Biraz öğretmen, biraz baba, biraz ağabey, ama en çok arkadaş... “Doğan Dayım’ın en güçlü yanı, kendine güvenişindeki içtenlik olmuştur...” Gözgöze geldik, ikimizin de çok sevdiği birini, sevdiğimiz gözlerde paylaştık. Tutkuyla sevdiği bir başkasının da ben olduğumu sanmanın şımarıklığıyla bütün sevgimi bakışlarıma yüklemeyi denedim. Ama gözlerim bu elektrik yüküne dayanamadı, doldu. Gözlerimi kaçırdım. “Amerikalılar,” dedi, güç durumlarda ilk yardıma koşan gönüllüler gibi abartılı tavırlarla, “Amerikalılar, ‘özgürlük para gibidir, harcamadan önce kazanılmalı’ derler... Fakat bizim bu konuyla ilgimiz olmadığından atasözü ve deyimler sözlüklerimizin Ö harfi özgürlük özürlüdür. Özgürlük üzerine atasözü üretmenin lüks olduğu bir kültürümüz var,” dedi. - 55 - Damarıma basmakta üstüne yoktur. Hemen oltaya yakalandım. “Belki özgürlük üzerine atasözümüz yok ama, bu uğurda derisini yüzdüren Nesimi, sonra Dadaloğlu, Şeyh Bedrettin ve Nazım var,” dedim. “Ah evet, tabii ya unutmuşum...” dedi kötü bir oyuncu sesiyle,” bu özgürlük hazin şey yıldızların altında” der düşüncelerinden ötürü özgürlüğün elinden alınıp hapse atılan büyük şairimiz. Alaycılığındaki keskin dişleri aslında en çok kendine batırdığını ayırt edemeyenler, onu hiç anlamamış olanlardır ve o da bu gibileri gerçekten önemsemez. Fakat aynı aymazlık sevdiği birisinin dikkatsizliğine denk düşerse, kalbi tuzla buz olur. Onun incinmesi, onun azıcık acı çekmesi bile benim kesinlikle en dayanıksız olduğum sahnedir, engel olmak için her şeyi yaparım! “Fikret’in ‘fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir şair’ tanımlamasını da unutmamalı tabii. Belki de özgürlüğün bizim sözlüklerimizde H harfi altında aramak daha uygundur?” “Yapma Tunaaa!..” diye isyan etti. “Fifret’te de, Nazım’da da doğal olarak, hala bireysel özgürlüklerden söz eden ruha rastlayamayız. Sonuçta şiir dehası olsalar bile yazdıklarında kendi ülkelerinin koşulları etkilidir. Yani, farklı ideolojik nedenle de olsa o ikisi kolektif kurtuluş ruhunun şairleridir bence. Onlar ne Fransız İhtilali’nin, ne de Amerikan İç Savaşı’nın çocuklarıydı... Baksana bize, görmüyor musun? Biz de onların çocuklarıyız...” Dayısından kopyalanmış mimik ve hareketlerle nutkunu attı. Söylediklerini beğendi. Bana baktı. Abartılı sesinin ve yüksek gerilimli ifadesinin bendeki yansımasını gördü. Yüzümde o çocukluğumuzdan kalan, onun her ukalalığı ardından yanaklarımızı şişirip, burundan gelen hırıltılı seslerle patlattığımız gülüşün provasını fark edince o da hazırlandı. Tıpkı köşkün bahçesinde çocukluğumuz boyunca attığımız o abartılı kahkahalardan birini sevinçle paylaştık. Ama gülüşümüz çabuk söndü. Belki de özgürlükler konusunda şakalaşacak kuşak henüz biz olmadığımızdan, bizden sonrakileri biraz da kıskanarak sustuk. “Kimbilir, belki de haklı olan sensindir Tuna. Özgürlük, belki de her sabah kendi istediğin şeyleri tekrarlayabilmektir, hı?” “Belki,” dedim hüzünlü bir sesle. “Kim önce bulursa, öbürüne haber versin, tamam mı?” “Peki,” dedim. Çocukken, dedemin “h” harflerini yiyip, yutan o hoş aksanı içinde en çok “ürriyet” deyişine deliler gibi gülüşümüz geldi aklıma birden. Nasıl da alınır, küserdi dedem. Hafifçe gülümsedim. O da gülümsedi. Onun gülüşü içimi şenlendirir. Ayrı şeylere gülümseyerek birbirimize baktık. - 56 - Title: Uzun Beyaz Bulut - Gelibolu Source: Uzuner, B. (2002). Uzun Beyaz Bulut - Gelibolu. İstanbul: Everest Yayınları. Author: Buket Uzuner Gelibolu’nun ayazı yamandır. Hiç acımaz, çarpar insanı. Gelibolu’nun ayazı serttir. Ege’den hiç beklenmeyecek kadar hırçındır, insafsızdır. Uğultulu seslerle ürkütücü bir hikâye anlatarak dolaşan rüzgar insanı döver, hırpalar. Sessiz ve incecik yağan erken bahar yağmuru, rüzgârın anlattığı ürkütücü hikayeyi anlamış kadar içini titretir insanın. Rüzgârın anlattığı hikaye, bunu daha önce hiç duymamış, hiç bilmemiş olanları bile etkiler, hüzünlü bir iz bırakır ziyaretçilerde. Gelibolu’nun rüzgârı yorar, yalnızlaştırır. Gelibolu’nun ayazı yaman ve ürperticidir. Yabancılar bunu anlamaz, Doğu Akdeniz’de ayazın bu kadar sert olabileceğine inanmazlar. Ancak Çanakkale’nin yerlileri bilir ayazın sertliğini. Gelibolu Yarımadası ayazın en yaman vaktinde, erken baharda çarpar insanı. 2000 yılının bir Mart sabahında, henüz hava karanlıkken Çanakkale Milli Parkı’nda son model bir cip ilerliyordu. Genç bir turist rehberi, yabancı bir turisti Arıburnu Anzak Koyu’na doğru götürmekteydi. Birazdan gün ağaracaktı. Saatler dışında herşey simsiyah geceyi doğruluyordu. Arıburnu Koyu’na varınca cip durdu. Cipin içindeki iki kişi hiç konuşmadan oturup bir süre bekledi. Sonra gökyüzünün zifiri siyahı ağır ağır koyu ve sisli bir maviye açılmaya başladı. Şafak söküyordu. Gökyüzünün sisli mavisinden yeryüzüne sızan loş ışıkla birlikte Arıburnu Koyu’nda uysalca salınan deniz ve tam karşısında ürkütücü bir azametle diliken Arıburnu Yarı göründü. Arıburnu Yarı, uzun bir boyun üzerinde kükremiş, dimdik ve saldırgan bir baş gibi orada dikilmiş, Koy’u gözetliyordu. Adına yabancıların Sfenks dedikleri Arıburnu Yarı, adeta Mısır Piramitleri’nden ödünç alınmış şaşırtıcı şekliyle, Koy’un asıl sahibi olduğunu ürküterek hissettiriyordu. Gökyüzünde uçuk pembe utangaç bulutlar belirip, mavi renkler griye dönünce cipin sağ ön kapısı açıldı. İçinden sarışın, ince uzun, genç bir kadın indi. Dışı muşamba, astarı yünlü ekose yağmurluğuna sıkıca sarınıp, kapşonunu başına taktı ve Koy’a doğru yürüdü. Rehberi o dönene kadar cipin içinde bekleyecekti. Kadın Koy’a varınca durdu, pantolonunun paçalarını dizlerine kadar sıvadı. Uğultulu ıslak rüzgâra ve ince ince yağan iç ürpertici yağmura aldırmadan botlarını ve çoraplarını çıkarttı. Çoraplarını botun içine sakladı. Çıplak ayaklarına batan çakıl taşlarını ve et-kesen soğuğu umursamadan denizin içine yürümeye başladı. Su dizlerine varıncaya dek yürüdü. Orada durdu. O zaman döndü; sırtını denize, yüzünü karaya verdi. Tam karşısında Arıburnu Yarı haşmetle yükseliyor, hemen önünde Anzak askerlerinin taşları yağmurla yıkanan mezarları dizilmiş duruyordu. Güneşin çok serin ve solgun erken ışıkları kadının yüzüne dokunduğunda, o dudaklarını ısırmaya, gözlerini kırpıştırmaya başladı. Kendi kendine birşeyler mırıldandığı düşünülebilirdi. Belki bir dua, belki bir şarkı... Sanki üşüdüğünü yeni hissetmişti, ama - 57 - üşüyen yalnızca dudaklarıydı. On dakika, belki biraz daha fazla. Denizin içine dikilip, gözlerini Conkbayırı’na kadar uzatmış, oralarda devam eden çok hareketli bir şeyleri takip ediyor, bu sırada dudaklarını ısırmayı sürdürüyordu. Sonra yavaş yavaş yürüyerek çıktı denizden. Sahilden bir avuç çakıl taş aldı, onları avucunun içinde okşadı ve ağlamaya başladı. Hıçkırıksız, gösterişsiz için için kahrolarak uzaktaki birisine dert yanarak, belki de dua okuyarak ağladı. Yabancı turist kadın bir haftadır kendisinin ‘Anzak Koyu’ dediği Arıburnu Koyu’na geliyor ve planlanmış bir törenin parçasıymış gibi hep bunları yapıyor, sonunda da kendisini tutamayıp ağlıyordu. Cipin içinde yabancı kadını bekleyen turist rehberi her yıl Gelibolu’ya dedelerinin mezarlarını ziyaret etmek ve onların anılarını bulmak üzere her türden ‘tuhaf yabancıya’ alışmış olsa da, bir haftadır yaşadığı bu hayli dramatik olay onu rahatsız ediyordu. İlk sabah bu duruma müdahale etmeye kalkmış, ‘ağlayan yalnız kadına yardım’ terbiyesiyle onun yanına koşmuştu. Ancak kadın tek bir cümleyle ‘yalnız kalmak istediğini’ en ufak bir yanlış anlamaya olanak vermeyecek biçimde anlatınca, biraz da bozularak cipe geri dönmüştü. Sonraki sabahlarda, ‘bana ne ya, ne derdi hali varsa görsün...’ diye söylenip, kadını görmezden gelmeye çalışsa da, erken sabah karanlığı ve serinliğinde ıslanarak ağlayan bir kadın imgesini canı sıkılarak ve mesafeli bir merakla izlemekteydi. Yalnızca izlemekle kalmıyor, oralarda kimsecikler olmadığını bile bile, kadının Arıburnu Yarı’ndan Conkbayırı’na dek uzanan yukarılarda seyrettiği şeyleri aramaktan o da kendini alamıyordu. Topladığı çakıl taşlarını yağmurluğunun cebine dolduran genç kadın, öbür cebinden çıkarttığı küçük bir havluyla ayaklarını kuruladı, çoraplarını ve botlarını giydi. O bunları yaparken, cipin içinden onu izleyen rehber her seferinde onun nasıl olup da tek ayak üstünde düşmeden çorap ve botlarını giydiğine, botunun bağlarını bağladığına hayret ediyordu. Yalnızken kendisi de bunu yapmayı deniyor ama mutlaka düşüyordu. Kadın daha sonra paçalarını düzeltti ve ıslak havluyu katlayarak cebine koydu ve sanki biraz önce denizin içinde ağlayan ‘öbür kadın’dan ve törensel sahnelerden hiç haberi yokmuş gibi hızlı adımlarla cipe doğru yürüdü. Cipin kapısını açtı, ön koltuğa yerleşti, yorgun bir gülümsemeyle, “Let’s go Mehmet!” dedi. Beyaz bir ten üzerinde çizilmiş incecik yüz hatlarına aniden garip bir zıtlıkla eklenen geniş burun kanatlarıyla kişilikle bir ifade kazanmış, uzun boylu bir kadındı. Endişeli bakan mavi gözleri ona huzursuz ve ‘sürekli yabancı’ bir duygu eklenmişti. Mesafeli, hatta soğuk bir insan etkisi yaratıyordu. Belki de bu nedenle yüzünün esrarengiz bir albenisi vardı. Sık gülümsemiyordu, hatta pek gülümsemiyordu. Ama gülümsediğinde insan seviniyordu onunla birlikte. Hani o çok bildiğini bir şekilde hissettiğiniz ama bildiklerinin hepsini kendisiyle birlikte götürecek kadar gizemli ve serin gülümseyen insanlardandı. Uzun, sarı saçlarını bazen yumuşak bir topuz olarak topluyor, bazen omuzlarına bırakıyordu. Yirmili yaşlarının sonunda gösteren, koyu İngiliz aksanıyla İngilizce konşan, serinliğin ve gizemin yakıştığı kadınlardandı. Ve sanki bu gizeme uygun olarak rezene kokuyordu. Daha once Çanakkale’de çeşit çeşit turiste rehberlik ettiği için kendini ‘insan sarrafı’ olarak tanımlayan - 58 - Rehber Mehmet, hikâyesini az çok tahmin ettiğini ve kendinden birkaç yaş büyük olduğunu sandığı bu müşterisine karşı çekingen bir ilgi duysa da gizemli kadınlar ona fazla karmaşık ve problemli gelirdi. Bu nedenle Mehmet, kadının Gelibolu serüvenine dâhil olmamaya özen gösteriyordu. Sonunda yine Ecebat’a döndüler. Tıpkı son bir haftadır hep döndükleri gibi. Yabancıkadın öğleye kadar dinlendi. Öğlen sahildeki lokantaların birinde yemek yedi, yanında taşıdığı kitabından birkaç sayfa okudu, pratik Türkçe öğrenme sözlüğünden birkaç cümle çalıştı, küçük defterine bir şeyler yazdı. Hemen hemen bütün yabancı turistler zaten böyle yapıyordu. Öğleden sonra yine cipe binip, Milli Parka gittiler. Ve bir haftadır yaptıkları gibi parkı gezdiler. Rehber Mehmet İzmirli olmasına karşın tarih kitaplarından ve broşürlerden öğrendikleri ezber ritminde canla başla anlatarak müşterisini hoşnut etmeye çalıştı. Bütün turistlere her zaman aynı satırlarda eklediği yerel ve uluslararası anektodlarla kadını güldürdü, onun istediği yerlerde fotoğraflarını çekti. Beş yıldır Mart-Nisan aylarında Çanakkale’de çalışırdı ve burayı doğma büyüme Çanakkaleli birisinden daha fazla tanıdığına inanırdı. Yakışıklıydı ve bazı turist kadınlarla kısa ilişkiler yaşamıştı. Baharları Çanakkale’de, yazları Kapadokya veya Efes’te çalışırdı. İleride kendi turizm acentasını kurup, patron olmayı istiyordu. Akşam çökerken Eceabat’a döndüler. Yabancı kadın Eceabat’ta ‘Dost Anzak’ adlı küçük br pansiyonda kalıyordu. Eceyaylası Köyü’ne vardıklarında saat ondu. Turist rehberi Mehmet, Eceyaylası Köyü Muhtarı’na bir gün önce telefon etmiş ve yabancı bir turist kadının Eceyaylası Köyülüleri’ne önemli bir açıklama yapmak istediğini haber vermişti. Önemli açıklamalar duymaya hiç de hevesli olmayan Muhtar, önce mırın kırın etti. Daha sonra Mehmet’in otobüs işletmecisi patronundan çekindiği için -olsa gerek- ‘hadi öyleyse bakalım’ diyerek bu zoraki daveti gönülsüzce yaptı. Ertesi sabah erkenden köy kahvesinde toplanmaları için köylülere haber saldı, yaşlıların evine telefon etti. “Marı bir yabancı turist karı gelmiş. Tee uzaktan, İngiliz miymiş’ Yok Zelandalı galiba. Neyse ne marı işte. Bizim köye haber getirmiş diyolar, sabahleyin erken kaaveye geliverin hele marı... Bakalım ne diyecektir?” Son model cip sabah onda Eceyaylası Köy Meydanı’na vardığında, köy kahvesinin önünde sandalyelere oturmuş sekiz on köylü sigara içip, çaylarını yudumlamaktaydı. Cipten önce uzun at kuyruklu saçı ve tek halka küpesiyle genç rehber Mehmet, ardından da sarışın, inceuzun kadın indi. Köylüler kendilerine benzemeyen herkese baktıkları gibi onlara da baktılar. Köylüler onlara uzun uzun baktılar. Dışarıdan bakınca bomboş görünen düz ve kımıltısız bakışlarla onları süzdüler. Türkiye köylüleri çok konuksever, alçakgönüllü ve kalenderdir ama kendilerinden olmayan herkesi ‘yabancı’ sayar.; yabancılara da asla güvenmezler. Köylüler ayrıca hem zamanı hem de kendi bedenlerini donduran özel bir güce sahiptirler. İstedikleri zaman bu güçlerini kullanır ve hiç kımıldamadan çevrelerinde kendi dokunulmazlıklarını sağlayan bir etki yaratabilirler. İşte Eceyaylası Köylüleri böyle serin ve kımıltısız bakışlarla - 59 - süzdüler iki yabancıyı. O sırada hareket eden yalnızca köy meydanında tek başına dolaşan bembeyaz bir horoz ve ağaç dallarından yaptıkları atlara binmiş, dört nala koşturan okul öncesi yaşta iki oğlan çocuğuydu. Rehber Mehmet, bir bakışta ‘teşhis ettiği’ Köy Muhtarı’na yaklaşıp, elini sıktı. Biraz havalar-sular ve patronunun hatırı sohbeti yaptıktan sonra yanında huzursuzca gülümseyerek bekleyen yabancı kadını Muhtar’a tanıştırdı. Muhtar, yabancı kadının elini çekingen bir ifadeyle sıktı ve göz göze gelmekten çekinerek, başıyla utangaçça selamladı onu. “Günaydın!” diye yüksek sesle selamladı köylüleri Mehmet, en sevimli gülümsemesiyle. “Günün aydın olsun! Hayırlı sabahlar! Sana da günaydın olsun,” diyerek onun selamını aldı köylüler. Yaşlılar gülümseyerek başlarını salladı, gençler sözün devamını bekledi. Bazılarının ellerinde tespih, bazılarında bir günlük gazetenin iç sayfaları vardı. Tek bir gazeteyi sayfalarına ayırarak dönüşümlü okuyorlardı. Gençler kasket, yaşlılar yün takke, bere giymişlerdi. Kahvedeki bütün köylüler ve Muhtar erkekti. Birçoğu mavi gözlüydü. Bu sırada Arıburnu Koyu’nda denize girdiği kadar tedirgin görünen yabancı kadın köylülere heyecanlı bir sesle, “Mar-ha-ba!” dedi. Köylüler kadınla göz göze gelmemeye özen göstererek hep bir ağızdan, “Merhaba, hoşgelmişsin!” diyerek onu selamladılar. Sonra hep beraber kahveye girdiler, masaların etrafına oturup beklediler. “Bu yabancı hanım bugün size birşey açıklamak istiyor. Kendisi Türkçe bilmediği için ben size onun dediklerini tercüme edeceğim. Artık elçiye zeval olmaz, dimi amcalar, kardeşler?” dedi Mehmet en profesyonel rehber ses tonuyla. Köylüler gülümseyerek başlarını salladılar. Son derece dost ve sıcak bir ilgiyle yeniden beklediler. Yabancı kadın dönüp, Mehmet’e İngilizce olarak bir şeyler anlattı. “Diyor ki; acaba Yeni Zelanda ile yogurt arasında ne fark vardır?” Çıt çıkmadı. Köylüler münasebetsiz buldukları her şeye karşı verdikleri yüzyıllık tepkiyi hemen verdiler: Tepkisiz kaldılar! Yok saydılar. Duymamış gibi baktılar. Dünyanın bütün köylülerinden kat kat daha iyi verdikleri kayıtsızlık tepkisiyle Türkiyeli Köylüler dümdüz ve en şeffaf bakışlarıyla bu münasebetsiz soruya karşı direndiler. Kendilerine bu soruyu sormak için dünyanın taa dibinden kalkıp gelen ve sabah sabah kendilerini kahveye toplayan -hoş zaten başka işleri de yoktu ama- bu yabancı kadına uzun uzun ve tepkisiz baktılar. Sigaralarının külleri uzadı, bardaklardaki çayları soğudu, tespihleri parmak aralarnda dondu. Ama onlar hiç kıpırdamadılar. - 60 - Kadın onların bu tepkisizliğini ilgisizlik sandı ve telaşlandı. Onun beden dilini son bir haftadır Arıburnu Anzak Koyu’ndaki sabah ritüelleri sırasında bir parça söken Rehber Mehmet hemen yardımına koştu ve soruyu bir yarışma sunucusu edasıyla bağırarak yineledi: “Nedir acaba Yeni Zelanda ile yoğurt arasındakiiii fark?” Kadın panik içinde yanıtı Mehmet’in kulağına fısıldadı. Oysa orada onlardan başka ingilizce bilen yoktu. “Hah hah ha!! Yoğurdun kültürü vardır!” diye kahkahayla yanıtı açıkladı Mehmet. Köylüler bu yanıta da hiç tepki vermediler. Onların bu ince espriye çok güleceklerini sanan kadın bu sessizlik çölünde soldu, yüzüne yorgun bir umutsuzluk yayıldı. “Eee, şey... İşte böyle bir fıkra varmış onun ülkesinde ...” diye toparlamaya çalıştı Mehmet. Köylüler öylece baktılar. İçinde altı-yedi masa, bir çay ocağı ve bir köşesinde küçük bir sobanın bulunduğu Köy kahvesi’nde duvar saatinin tiktaklarından başka ses yoktu. Aslında köylüler de bu durumdan rahatsızlandı ama kendilerini korumak için rahatsızlıklarını belli etmemekte nesiller boyu ustalaşmışlardı. Bu ülkenin tarihine ve geleneklerine yabancı olan yerli ve yabancı hiç kimsenin kolay kolay anlayamayacağı derin bir kayıtsızlık görüntüsü içinde beklediler. Kadın sabırsızca ve çaresizce dudaklarını kemiriyor ve kendisine yardımcı olacak bir şey arıyordu. Bu bekleme anı o kadar derin ve rahatsız ediciydi ki, nefes alamaz olmuştu. O zaman karşı duvarda çok amatör bir özenle hazırlanmış Atatürk köşesini gördü. Büyük ahşap çerçeve içinde, babacan bir gülüşle kahveye tepeden bakarak, bütün yaramazlıkları bildiği halde görmezden geldiğini söyleyen çok zeki bakışlı, yakışıklı bir Atatürk portresi asılıydı. Türkiye’ye ayak basan Batılı yabancıların daha ikinci günde heykelleri, büstleri ve resimleriyle tanıdığı Atatürk. Adını bilen, tanıyan yabancılar Onun insanlara zorla kabul ettirilmiş bir diktatör olduğunu okullarında okumuş olsalar ve buna inansanlar da, berber dükkânlarından, turizm acentalarına, taksi durak kulübelerinden, internet kafelere ve manikür-berber salonlarına kadar her yerde aynı adamın resimlerini asılı görünce bunun ancak kişisel istekle yaşatılabilecek bir efsane olabileceğini düşünmeye başlıyorlardı. Bir Batılı’nın artık anlayamayacağı kadar duygusal olan bu bağlılığı önceleri pop şarkıcıları ya da sinema yıldızlarınınkiyle karşılaştırmaya çalışsalar da onlar bir kahramana gereksinmeyi yalnızca buluğ çağlarında yaşayıp, sonra kalplerinden bu duyguyu söküp atmış kültürlerin insanlarıydı. Batılı yabancılara Türkiye’deki yetişkinlerin ölmüş birinin temsil ettiği değerlere coşkulu hayranlık ve bağlılık hissetmesi artık tanıdık gelmiyordu. Çocuksu ve fazla hamasi buldukları bu coşkulu hayranlığı kendilerince haklı olarak küçümsüyorlardı. Fakat kendileri de bir daha asla bu duyguyu yakalayamıyorlardı. Ne terapi, ne yoga, ne pembe haplar... Atatürk fotoğrafının çevresi mor oyalı br yemeni ve kurutulmuş çiçeklerle süslenmiş, iki yanına Çanakkale Şehitler Anıtı ve yine Atatürk’ün Anafartalar Cephesi’ndeki ünlü fotoğrafları asılmıştı. İlk bakışta çocukların hazırladığı düşünülecek kadar saf görünen bu köşe, - 61 - dikkatle bakılınca varlığı ve konumuyla ancak bir sivil inisiyatifin işareti olarak da algılanabilirdi. Tam bu köşenin altında mavi gözlü, beyaz saçlı, nur yüzlü, göğsünde Çanakkale madalyası olan bir köylünün fotoğrafı asılıydı. Bu fotoğrafın altında, ‘Çanakkale Kahramanı Gazi Alican Çavuş’ yazıyordu. Yabancı kadın o fotoğrafı görünce derin bir nefes aldı ve fotoğrafı işaret ederek bozuk, kırık dökük bir Türkçe’yle haykırdı: “Ben bu El-yi John Taylor oz torun olu-yo-rum!” İşte bu cümle sessiz kalabalığın ortasına bomba düşmüş gibi bir patlama etkisi yarattı. Önce herkes irkildi. Bir süredir sigaraların uçlarında sallanan küller düştü, tespihler hızla çekilmeye başladı. Hayret dolu sesler büyüyerek, uğultulu titreşimlere dönüştü. Titreşimler köy kahvesinin duvarlarına çarptı, tek katlı küçük bina sarsılmaya başladı. Köylüler şimdi, biraz önceki sessizliklerine tamamen zıt bir ihtirasla konuşuyorlar, tartışıyorlardı. Köylülerle beraber oturan Muhtar ayağa fırlayıp, Rehber Mehmet’i kolundan yakalamıştı. Mehmet, Muhtar’ın söylediklerini kahvedeki gürültüden ötürü duyamıyor, zoraki gülümsemelerle ılımlı davranarak ortalığı yatıştırmaya çalışıyordu. Yabancı kadın bu kez de gürültülü tartışmalar arasında kendisini unutan Çanakkale Köylüleri arasnda yalnız kalmış, onları seyrediyordu. Yüzünde pek de keyifli bir ifade olduğu söylenemezdi. Tedirgin görünüyordu. En sona sakladığı asıl sözünü en önce söylemiş olmaktan çok, köylülerin nasıl olup da o muhteşem yoğurt esprisini anlamadıklarına canı sıkılmıştı. Çanakkale Köylüleri tam olarak yerini bilmeseler de Yeni Zelanda’nın adını duymuştu. Ama yabancı kadın Türkler’in yoğurdu Yeni Zelandalılar gibi kültürden değil, mayadan yaptıklarını hiç duymamıştı. Gelibolu eşrafından, Çanakkale Savaşı Gazisi, yiğitlik hikâyeleri Gelibolu Yarımadası dışına taşmış bir Türk Kahramanı olan Gazi Alican Çavuş, 1985’te ölmüştü. Karısı Meryem de onun arkasından ancak bir yıl daha yaşamıştı. Eceyaylası Köyü’nün gururu, Atatürk’ün bizzat elini omzuna koyup, “Vatan, uğrunda savaşmak ve üzerinde yaşamak isteyeceğimiz topraktır,” dediği söylenen, cesur vatan evladı Gazi Alican Çavuş, Çanakkale Savaşları sırasında yarattığı kahramanlık efsaneleri kadar, barış yıllarında yörenin gelişmesi için gösterdiği çabayla da hemşehrilerinin takdirini kazanmış bir köylüydü. Çanakkale Savaşları sırasında çektiği inanılmaz acılar ve işkenceler nedeniyle yaşamı boyunca bir savaş gazisi olmaktan öte saygı ve hoşgörüyle onurlandırılan Gazi Alican Çavuş, uzun boyundan ötürü ‘uzun’ lakabıyla da anılırdı. Aslında Ali olan adına özellikle karısı Meryem’in sık sık ‘canım efendim’ diye ünleyileri nedeniyle kendiliğinden bir ‘can’ eki takılmış ve yıllar içinde adı Gazi Alican Çavuş olarak yerleşip öylece kalmıştı. Sıcak cephe savaşına katılan yetişkin erkek nüfusunun tamamını Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya Savaşı; Balkan, Trablusgarp (Libya), Kanal (Süveyş), Sarıkamış, Çanakkale ve Anadolu Cepheleri’nde yitiren Gelibolu Köylüleri, Gazi Alican Çavuş’un burnu bile kana- 62 - madan geri dönüşünü ‘Allah’ın bir lütfu’, kendisini de Tanrı’nın seçtiği sevgili bir kulu olarak kabul etmişlerdi. Çanakkale Savaşları’nda yanıp yıkılmış, hayalete dönmüş Eceyaylası Köyü’ne geri dönen ‘kadınlar ve çocuklar’ Tanrı’nın bir armağan olarak kolları ve bacaklarıyla beraber geri yolladığı tek genç erkek Gazi Alican Çavuş’u karşılarında bulunca çok sevinmişlerdi. Olağandışı zamanlarda mucizelerin ve işaretlerin anlamı normal zamanlardan daha önemlidir. Bu da Eceyaylası Köylüleri’nin genç Gazi Alican Çavuş’a cani gönülden sahip çıkıp, onu bir yadigâr gibi korumaları ve baş tacı etmeleri için yeterliydi. Öyle de yaptılar. Hasta olmadığı zamanlarda darda kalan herkesin yardımına koşan, cömert ve iyi yürekli genç Gazi Alican Çavuş dürüst ve barışçıl bir insandı. Ölene kadar da böyle kaldı. İşte bütün bu nedenlerden ötürü, onun Çanakkale Savaşları sırasında yaşadığı uzun esaretinden başlayarak, bütün yaşamını karartan, kimi zaman açıklaması olanaksız çok garip durumlara yol açan bunalım ve krizleri daima hoşgörüyle karşılanmış, birçoğu da görmezden gelinmişti. Gazi Alican Çavuş, Çanakkale Savaşları sırasında İngilizler’e esir düşerek, sonradan ruhunda derin yıkıntılara neden olacak feci ‘İngiliz İşkenceleri’ne maruz kalmış, buna ragmen vatanına ait tek bir sır vermemiş, her türlü acıya direnerek hiç konuşmamıştı. İşte Gazi Alican Çavuş’u sıcak cepheden sağ salim geri dönüşü kadar, bu cesur ve yiğit direnişi bir savaş kahramanı yapmış, cesaretinin öyküsü dillerde dolaşmıştır. Onun ağzından işkenceyle laf almaktn umudu kesen İngilizler, atlardan iyi anladığını görünce Gazi Alican Çavuş’u bir İngiliz subayının seyisi olarak çalıştırmışlardı. Soyadı kanunu çıktığında kendisine ve ailesine “Taylar” soyadını seçmesi de bu yüzdendir. Üzerinde konuşmayı hiç sevmediği esaret günleri sırasında kendini hayata bağlayan da atlara olan bu sevgisi olmuştur. İngilizler’e esir düştüğü aylar boyunca, İngilizceyi derdini anlatacak kadar öğrenen Gazi Alican Çavuş, barış zamanında da -Latin harflerinin kabulünden sonra- bu bilgisini silah arkadaşı İstanbullu subay Ali Osman Bey’in ailesi tarafından yollanan bazı yabancı tarih kitaplarını okuyup, köylülere aktarmakta, ilerleyen yıllarda yerel turist rehberleri yetiştirmekte kullanmıştır. Fakat İngilizce’yi en fazla kullandığı yer, hiç kuşkusuz okumaya çok hevesli olan tek kızı Beyaz’ın eğitiminde olmuştur. Buna ragmen, köylerine ve Çanakkale Milli Parkı’na ziyarete gelen yabancı turistlerle İngilizce konuşmayı daima reddetmiştir. Onun da bu davranışı esaretinin kötü anıları kadar, milliyetçiliğiyle de açıklayarak, köylülerin gönlünde yeniden taht kurmuştu. Sekiz buçuk ay içinde pek çok ulustan 500.000 genç erkeğin yaşamının ve geleceğinin yok olduğu Çanakkale Savaşları sırasında bütün ailesini kaybeden Gazi Alican Çavuş, kollarında can çekişerek ölen ağabeyleri ve arkaşadaşlarının acısına eklenen uzun ve çileli esaret döneminin etkisiyle hayatı boyunca çekeceği bazı hastalıklara yakalanmıştı. Savaşta bütün akrabaları ve arkadaşları öldüğü halde bir tek kendisinin sağ kalması elbette bir suç değildi ama o suçluluk duygusundan hiçbir zaman kurtulamadı. Bu suçluluk illetiyle, İngiliz işkencesinin ruhunda açtığı yaralar birleşince, yirmi yaşından başlayarak yaşamı boyunca yakasına yapışan ani titreme nöbetleri, kısa surely kısmi felçler, uzun sureli hafıza kaybı, dil tutulmaları, şiddetli baş ağrıları, gündüz kâbusları ve uykusuzluk hastalığıyla beraber yaşamak zorunda kalmıştı. Gelibolu Köylüleri, sevecen, gani gönüllü, yiğit kişiliğiyle bağırlarına bas- 63 - tıkları Gazi Alican Çavuş’un son nefesini verdiği doksan yaşına dek, sık sık yaşadığı krizleri, tüm geçmişini haftalar boyu unutuşunu, günlerce süren baş ağrılarıyla eve kapanışını, dilinin tutulup sadece işaretlerle konuşmak zorunda kalışını, şiddetli depresyonlar sonunda bağıra bağıra yabancı şarkılar ve marşlar söyleyişini, çoluk çocuğun önünde aniden hüngür hüngür ağlayışlarını, normalde dinine bağlı bir Müslüman olmasına karşın, buhran dönemlerinde Çanakkale Savaşı’nda ağabeylerinin ve arkadaşlarının şehit düştüğü yerlere gidip, su gibi rakı içerek, sabahlara kadar Conkbayırı’nda kalışlarını, bir anlamda şimdiki özgür yaşamlarının bedelini ödediğini düşünerek hüzünlü bir anlayışla karşılıyordu. Çünkü mavi gözlerinde sık sık karanlık ve uzak gölgelerin dolaştığı bu ‘Tanrı’nın sevgili kulu’ onlara geçmişlerinin ne kadar zor, şimdiki özgürlüklerinin ne büyük bedellerle kazanılmış olduğunu gösterir bir hatıraydı. Savaşın hemen ardından köye geldiği ilk günlerde hiç konuşmadan uzaktaki dağlara saatlerce dalıp gidişleri, gündüz vakti kâbuslarla kasılıp cinnet geçirişleri sırasında köyün kadınları onun bu hallerinden önce korkmuş, çocuklar da eğlenmişti. Ama köydeki yaşlı erkekler dışında yaşayan tek yetişkin erkek oydu ve ona ihtiyaçları vardı. Olağandışı zamanlardı ve bu krizler örtbas edildi. Bir süre sonra genç Gazi Alican Çavuş’un krizlerine alışıldı, ‘Nöbeti tuttu garibin’ dendi ve sonunda da bunlar ‘normal’ kabul edildi. Öyle ki, eğer bir gün iyileşse, düzgün konuşan, hatırlayan ve iki günü birbirine uyan birisi olsa, asıl o zaman onu hasta sanacaklardı. Ama o, ‘gâvur işkencesi’ne direnmiş bir savaş kahramanıydı ve bu kadar tuhaflığına da katlanılacaktı. Bir an önce iyileşmesi, ruhunun huzura kavuşması için adaklar adayan, Kuran okuyup tesbih çeken kadınlar, onun çileli yüreğine bu yoldan şifa bulamayınca, evlenmesi gerektiğine karar verdiler. ‘Evlenirse iyileşir,’ dediler. ‘Evlilik, her derda devadır!’ diye gülüşüp kıkırdaştılar. Genç köylü kadınlar kendi aralarında evlilikten konuşunca mutlaka güler, müstehcen bakışlarla anlamlı anlamlı göz süzerler. Yaşlılarsa yaka silker, suratlarını asar, ağızlarını bıçak açmaz. Türkiye’nin bütün köylerinde, bütün yüzyıllarda, kadınlar kendi aralarında... Evlilik söz konusu olunca akla gelen ilk ve tek aday Meryem’di. Aslında Eceyaylası Köyü’nde gelinlik çağına gelmiş Meryem’den çok daha uygun ve güzel kızlar vardı ama Gazi Alican Çavuş’u bir tane mezar başında aklını Tanrı’ya emanet etmiş olarak, yarı baygın bulup, köye getiren Meryem’di. Oysa ortada genç erkek kalmayışı kadar, Gazi Alian Çavuş’un dikkat çekecek kadar yakışıklı bir delikanlı oluşu da köyün kızlarını fazlaca heyecanlandırmıştı. Her ne kadar biraz deli, biraz tuhaf olsa da köyün bütün genç kızları bu yakışıklı delikanlıya talipti. Hâlbuki tamamen yanıp yıkılarak yok olan Ecebayırı Köyün’nden Sünnetçi Muhammet’in kızı Meryem, onu alıp Eceyaylası Köyü’ne getirdiğinde çoktan Gazi Alican Çavuş’a karasevdalanmış, ürkütücü bir aşkla onun tiryakisi olmuştu. Meryem son nefesini verene kadar Gazi Alican Çavuş’a aynı ihtiraslı aşk ve düşkünlükle bağlı kaldı. Onunkisi karasevdaydı. Meryem’in aşkı ne hastalık dinledi, ne işgal yılları, ne Kurtuluş Savaşı sırasında ve sonrasında yaşanan iç burkucu yoksulluk, ne de Gazi Alican Çavuş’tan yaşça büyük ve çirkin olduğu konusunda çıkan dedikoduları. Meryem, Gazi Alican Çavuş’u bir kadının bir erkeği en - 64 - fazla sevdiği o en üst noktada hep yaptığı gibi kendini unutarak, ona adadı. Sınırsız özveriyle çoğalan kadınsı şefkat ve sabırla üstüne titredi. Ona hem çok güvendi, onu bütün erkeklerden farklı kabul etti hem de onu çok kıskandı. Evliliklerde kadınların erkeklerden daha genç olması geleneğini adeta dini bir emir gibi kabullenen köylüler, Meryem’in Gazi Alican Çavuş’tan birkaç yaş büyük olmasını önceleri hiç hazmedemediler. Kimilerine göre Meryem Gazi Alican’dan üç, kmilerine gore on üç yaş büyüktü ve bu günah değilse bile çok ayıptı. Ama savaş sonrasının kıtlık yıllarıydı, ‘birlik ve dayanışma ruhu’ hayatta kalabilmek adına zorunluydu. Küçük çocuklar babasızlık, yaşlı anne-babalar oğulsuzluk, ülke yokluk ve nekahet sancılarıyla kıvranırken, barış zamanlarının skandal sayılabilecek olayları anlam ve önemini yitiriyordu. Barış zamanlarında hor görülen pek çok şey, savaş zamanlarında hoş görülebiliyordu. Ayrıca Meryem’in Gazi Alican’ın buhran dönemlerinde gösterdiği özveri, şefkat ve sabır da her babayiğitin harcı değildi. Meryem, bu fedakârlığıyla ‘yaşının evleneceği erkekten büyük olması ayıbı’nı örtüyordu. Çabucak kıyılan bir imam nikâhından birkaç yıl sonra, evlilik de Gazi Alican Çavuş’un hastalıklarına şifa olmayınca, çözümün çocuk yapmak olduğuna karar verildi. Köylü kadınlar Meryem ve Gazi Alican Çavuş’ a ‘çabuk ve çok çocuk’ yapmalarını şiddetle tavsiye ettiler. Onlar işi ağırdan alınca da baskı yaptılar. Meryem beş çocuk doğurdu. Bunlardan üç tanesi yaşadı. İlk iki oğlan, Gazi Alican’ın silah arkadaşına sevgisi nedeniyle Ali ve Osman adlı bebeklerdi ama ikisi de bebekken öldü. Meryem bu ölü bebekler nedeniyle kocasının ondan soğuyacağı, onu bırakacağı korkusuna kapıldı ve üç çocuk daha doğurdu. Meryem, Gazi Alican’ın kendisini terk etmemesi için her şeyi ama her şeyi göze almıştı. Onunkisi bir aşktan çok farklı ve fazla bir tutkuydu. Meryem üçüncü bebeğine hamileyken, kocası bir rüya gördü. Rüyasında Gazi Alican Çavuş, Gazi Mustafa Kemal Hazretleri’ne rastlamıştı. Mustafa Kemal Paşa, bir elini Gazi Alican Çavuşun omzuna koymuş ve, “Üç çocuğun olacak, adlarını sırayla Uzun, Beyaz ve Bulut koyacaksın. Tıpkı Gelibolu’nun bulutları gibi” demişti. Bu rüyanın hikâyesini Meryem köylülere anlattı. Bir süre sonra Gazi Alican Çavuşun rüya hikâyesi köylüler arasında o kadar çok konuşulur oldu ki, sonunda her biri bu rüyayı bizzat gördüklerine inanacak hale geldiler. Bu rüya, zaten “Tanrının sevgili bir kulu olarak seçildiğine inanılan Gazi Alican Çavuşun saygınlığını daha da arttırmış ve perçinlemişti. Çünkü gerçekten de adları Uzun, Beyaz ve Bulut konan üç çocuk sağlıklı doğdu ve uzun yaşadı. Meryem’le Gazi Alican Çavuş’un oğulları Uzun ve Bulut hareketli, sıcakkanlı, yaramaz çocuklardı, ama Beyaz, ağırbaşlı, soğuk, çok zeki ve lafını esirgemez bir kızdı. Köyün öteki kızlarına hiç benzemezdi, hiç de benzemedi. Ona ‘erkek gibi’ diyeceklerin sözünü yalanlayacak kadar güzel bir kızdı. Beyaz o kadar güzeldi ki, bakan bird aha bakmak isterdi. Bütün güzel kız doğuran çirkin anneler gibi, Meryem de zaman zaman Beyaz’a bakıp şaşardı. Babası Beyaz’ı yanından hiç ayırmaz, kucağından indirmez, bir dediğini iki etmez, pek şımartırdı. Kız çocuklarına oğlan çocukları kadar değer ve önem vermeyen köylüler onun bu -yine- tuhaf tutumunu garipseseler de, yalnızca ona karşı geliştirdikleri özel hoşgörü nedeniyle bu çok yersiz kız çocuğu sevgisini de hastalıkları gibi görmezden geldiler. Ayrıca, Beyaz büyüyüp, babasıyla arkadaşlık edecek yaşa geldiğinde, Gazi Alican Çavuş’un kabus ve - 65 - titreme krizlerinde gözle görülür bir azalma olmuş, bu da kızının ona uğur getirdiği şeklinde yorumlanmıştı. Aynı yıllarda Gelibolu’nun geleneksel sazlarından klarnete merak salan Gazi Alican Çavuş, klarnet çalmayı kendi başına öğrenmiş, çok güzel türküler ve şarkılar çalarak köylülere umut dağıtmaya başlamıştı. Fakat bu klarnet ustalığı, bazı geceyarıları bütün köyü uyandırıp ayağa kaldıracak konserler verdiğinde hiç de hoş karşılanmıyordu. Gazi Alican Çavuş, üç çocuğuna da İngilizce konuşmayı öğretmek için aylarca uğraştı. Ne var ki, oğulları bundan hiç hoşlanmamıştı. Onlar sokaklarda koşmayı, top oynamayı, tarlaları, kuşları, uçurtma uçurmayı seviyorlardı. Halbuki Beyaz, öğrenmeye aç bir çocuktu ve babasını daha fazlası için zorluyordu. Gazi Alican Çavuş, hayatının amacını ve ilacını sonunda bulmuştu. Kızı Beyaz’a bildiği kadarıyla İngilizceyi öğretti. Her yıl iki haftalığına gittiği İstanbul’dan getirdiği Yeni Türkçe ve İngilizce kitaplarla kızını okuttu, ona zamanın koşullarında ucuz ve gösterişsiz kalemler, defterler armağan etti. Beyaz, babasını hiç mahçup etmeden okudu, daima merak etti, sordu ve öğrendi. Kocasının bir dedğini iki etmeyen, o leb demeden leblebiyi analayan, onu her konuda aşk ve tutkuyla destekleyen Meryem, her türlü rekabet ve tehlikeye karşı cesaret ve başarıyla koruduğu konumunu bir tek kızının egemenliğinden koruyamamış, işte Gazi Alican Çavuş, kendi doğurduğu kıza herkesten -ve elbette Meryem’den- daha yakın, daha ilgili ve daha şefkatli olmuştu. Baba-kızın birbirine benzeyen karakter ve ilgi alanlarından ötürü çok iyi anlaşıyor olmasını doğru değerlendiremeyecek kadar gönül gözü körleşen Meryem, babalarla kızlar ve annelerle-oğullar arasındaki o şefkat dozu yoğun özel bağı kavramamakta ısrarlıydı. Böyle bakınca da öz kızının, karasevdalısı Gazi Alican Çavuş’un bütün ilgisini ve zamanını çalması şeklinde gördüğü resmi içi daralarak izledi, ne yapacağını bilemeden kıskançlıkla bekledi. Sıra kendisine geldiğinde de o hiç sözünden çıkmadığı, aşkından kölesi olduğu kocasını çok şaşırtacak ve üzecek bir söz söyledi. Meryem, Gazi Alican Çavuş’a bütün yaşamı boyunca bir tek kez ‘hayır’ dedi, onun yalnızca ama yalnızca bir tek kez, bir tek isteğini reddetti. Fakat onun bu tek reddedişi, onların bütün yaşamını etkiledi ve bir daha asla eskisi kadar yakın ve mutlu olamadılar. Meryem, kocasının fazla şımarttığını düşündüğü kızları Beyaz’ın köydeki okulda bir teneke buğday karşılığında okumasına karşı değildi. Kendisi de harf devriminden hemen sonra yeni alfabeyi öğrenmiş, okur-yazar bir kadındı. O yıllarda ilkokul eğitimi köylerde üç yıldı. Üç yılın sonunda okul öğretmeni Beyaz’ın çok zeki bir kız olduğunu ve daha yüksek okullara gitmesi gerektiğini söyleyince Gazi Alican Çavuş sevinçten havalara uçtu. Beyaz’ı öğretmen olması için Edirne’deki yatılı Kız Muallim Mektebi’ne yollamak üzere hazırlıklara başladı. İşte o zaman Meryem’in vakti gelmişti. Birgün yemek esnasında ansızın, ‘Kızlar okumaz, gelin olurlar,’ dedi. Hâlbuki Beyaz’ın elinde köy öğretmeninin koskoca bir tavsiye mektubu vardı ve mektupta, ‘Bu kız okuyup başarılı bir meslek sahibi olacaktır,’ yazıyordu. Babasının Beyaz’ı Edirne’ye götüreceği günün sabahı erkenden abdest alıp namaz kılan Meryem, beyaz kefen kumaşına sarındı ve kapının eşiğine yattı. Orada öylece bekledi. Gün - 66 - ağarıp da kızını Edirne’ye Öğretmen Okulu’na götürmek için kapıya gelen Gazi Alican Çavuş, karısını orada yatar buldu. O zaman Meryem, bütün Gelibolu Yarımadası’nın duyacağı bir çığlık attı: “Bu kız bu evden ancak bir gelin olarak çıkacaktır. Yoksa kendimi öldürürüm!!!” Meryem’in feryadı o kadar kederli, ve o kadar yanıktı ki, içindeki acı dalga dalga Eceyaylası Köyü’ne, oradan ovaya dağıldı, uzadı gitti ve Conkbayırı’ndan Arıburnu Koyu’nda denize düştü. Meryem’in çığlığı denize düştüğünde deniz sarsıldı, dalgalar kudurdu, Ege’nin suları öfkeden köpük köpük köpürdü. Meryem’in çığlığı insan sesinden uzaktı. Onun çığlığı dev metal bıçakların keskinliğinde, buz dağlarının çarpışma ürperticiliğindeydi. Gazi Alican Çavuş, bu sesin Ege’de tam da Anzak Koyu’ndaki yankısını duyunca kapının eşiğinde durdu. Meryem’e baktı. Biraz daha baktı ve Beyaz’ı okula göndermekten vazgeçti. O günden sonra Gazi Alican Çavuş’un Meryem’in yüzüne hiç bakmadığı söylenir. O günden sonra Gazi Alican Çavuş’un Meryem’le kızı Beyaz vasıtasıyla iletişim kurduğu, asla onunla direkt konuşmadığı söylenir. O günden sonra Gazi Alican Çavuş’un daha sık içtiği ve Conkbayırı’nda sık sık ağladığı söylenir. Her ne kadar yıllar sonra küçük oğlu Bulut’u İstanbul’daki bir yatılı öğretmen okulunda okutan ve onu İstanbullu bir delikanlı gibi yetiştirmeye bizzat emek veren yakın silah arkadaşı şehit Teğmen Ali Osman Bey’in annesi Semahat Hanımefendi’ye minnettar olsa da Gazi Alican Çavuş, kızı Beyaz’ın okuyamamasını asla içine sindiremedi. Beyaz’a gelince; Beyaz, öğretmen olmak için çıkamadığı evin eşiğinden, gelin olarak da çıkmamaya o sabah yemin etti. Beyaz, o evden çıkmadı. Beyaz hiç evlenmedi. Beyaz, babası ölene kadar onun yanıbaşında, onun en yakını olarak kaldı. Beyaz, annesinin çığlığını hiç unutmadı. Gazi Alican Çavuş, 1985’te öldüğünde yüzünde nurlu bir gülümseme olduğu söylenir. Başında ona dua ederekyolcu eden karısı, hayatta kalan iki çocuğu, beş torunu ve yedi torun çocuğu bulunmaktaydı. Son yolculuğuna çıkmadan Gazi Alican Çavuş’un bir eliyle kızı Beyaz’ı, öbür eliyle de İstanbul’a yerleşen Bulut’un torunlarından avukat olanının elini tuttuğu söylenir. Meryem’in ağlayarak Kuran-ı Kerim okuduğu ama ölürken bile kocasıyla göz göze gelmekten kaçındığı da söylentiler arasındadır. Gazi Alican Çavuş, Eceyaylası Köyü’ndeki mütevazi mezarlıkta Çanakkale Savaşları’nda yan yana savaştığı en yakın arkadaşı şehit Teğmen Ali Osman Bey’in yanına gömülmeyi vasiyet etmişti. Ancak vasiyetinde her yıl Anzak Koyu’ndan getirilen bir maşrapa toprağın mezarları üzerine dökülmesi arzusu da vardı. Yine vasiyeti üzerine küçük, sade mezar taşında şöyle yazar: - 67 - GAZİ ALİCAN ÇAVUŞ TAYLAR 1897-1985 UZUN-BEYAZ-BULUT GELİBOLU ÇANAKKALE’DE SAVAŞTI VE ÇANAKKALE’DE ÖLDÜ HUZUR İÇİNDE UYUSUN - 68 - UNIT 8 TRANSLATING POEMS Title: Author: Memleket İsterim Cahit Sıtkı Tarancı Memleket İsterim Memleket isterim Gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; Kuşların çiçeklerin diyarı olsun. Memleket isterim Ne başta dert ne gönülde hasret olsun; Kardeş kavgasına bir nihayet olsun. Memleket isterim Ne zengin fakir ne sen ben farkı olsun; Kış günü herkesin evi barkı olsun. Memleket isterim Yaşamak, sevmek gibi gönülden olsun; Olursa bir şikâyet ölümden olsun. - 69 - Title: Author: Hikaye Cahit Külebi Hikaye Senin dudakların pembe Ellerin beyaz, Al tut ellerimi bebek Tut biraz! Benim doğduğum köylerde Ceviz ağaçları yoktu, Ben bu yüzden serinliğe hasretim Okşa biraz! Benim doğduğum köylerde Buğday tarlaları yoktu, Dağıt saçlarını bebek Savur biraz! Benim doğduğum köyleri Akşamları eşkıyalar basardı. Ben bu yüzden yalnızlığı hiç sevmem Konuş biraz! Benim doğduğum köylerde Kuzey rüzgarları eserdi, Ve bu yüzden dudaklarım çatlaktır Öp biraz! Sen Türkiye gibi aydınlık ve güzelsin! Benim doğduğum köyler de güzeldi, Sen de anlat doğduğun yerleri, Anlat biraz! - 70 - Title: Author: Bedava Orhan Veli Kanık Bedava Bedava yaşıyoruz, bedava; Hava bedava, bulut bedava; Dere tepe bedava; Yağmur çamur bedava; Otomobillerin dişi, Sinemaların kapısı, Camekânlar bedava; Peynir ekmek değil ama Acı su bedava; Kelle fiyatına hürriyet, Esirlik bedava; Bedava yaşıyoruz, bedava. Orhan Veli - 71 - Title: Author: Kaldırımlar Necip Fazıl Kısakürek Kaldırımlar Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında, Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum. Yolumun karanlığa karışan noktasında Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum. Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık, Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar. Bu gece yarısında iki kişi uyanık: Biri benim, biri de uzayan kaldırımlar. İçimde damla damla bir korku birikiyor, Sanıyorum her sokak başını kesmiş devler. Simsiyah camlarını üzerime dikiyor Gözleri çıkarılmış bir ama gibi evler. Kaldırımlar, ıstırap çekenlerin annesi, Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır. Kaldırımlar, duyulur ses kesilince sesi, Kaldırımlar, içimde uzayan bir lisandır. Bana düşmez can vermek bir kucakta, Ben bu kaldırımların istediği çocuğum. Aman, sabah olmasın bu karanlık sokakta, Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum. - 72 - Ben gideyim yol gitsin, ben gideyim yol gitsin, İki yanımdan aksın bir sel gibi fenerler. Tak... tak... ayak sesimi aç köpekler işitsin. Yolumun takı olsun zulmetten taş kemerler. Ne ışıkta gezeyim, ne göze görüneyim, Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları. Islak bir yorgan gibi iyice bürüneyim, Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları. Uzanıverse gövdem taşlara boydan boya, Alsa bu soğuk taşlar alnımdaki ateşi. Dalıp sokaklar kadar esrarlı bir uykuya Ölse kaldırımların kara sevdalı eşi. - 73 - Title: Author: Davet Nazim Hikmet Davet Dörtnala gelip Uzak Asya’dan Akdenize bir kisrak basi gibi uzanan Bu memleket bizim! Bilekler kan içinde, disler kenetli ayaklar çiplak Ve ipek bir haliya benzeyen toprak Bu cehennem, bu cennet bizim! Kapansin el kapilari bir daha açilmasin Yok edin insanin insana kullugunu Bu davet bizim! Yasamak bir agaç gibi tek ve hür Ve bir orman gibi kardesçesine Bu hasret bizim! - 74 - Title: Author: Gün Olur Orhan Veli Kanık Gün Olur Gün olur, alır başımı giderim, Denizden yeni çıkmış ağların kokusunda. Şu ada senin, bu ada benim, Yelkovan kuşlarının peşi sıra. Dünyalar vardır, düşünemezsiniz; Çiçekler gürültüyle açar; Gürültüyle çıkar duman topraktan. Hele martılar, hele martılar, Her bir tüylerinde ayrı telaş!... Gün olur, başıma kadar mavi; Gün olur başıma kadar güneş; Gün olur, deli gibi... - 75 - Title: Author: Sonbahar Ezgisi Ataol Behramoğlu Sonbahar Ezgisi Caddeden liseli kızlar geçiyordu Medeni hukuku usulca kapattım İmtihanmış paraymış etiketmiş İnadına bir sigara yaktım Örneğin dedim şu dünya Bir boşlukta döner de döner Şu yağmur şu hınzır eylül yağmuru Adamı büsbütün deli eder Peki insanlar peki insanlar Hangi akla hizmet eder Düşünüp düşünüp içlendim Saniyeler dakikalar saatler derken Günler su gibi akıyor kardeşim Bir yanda ders kitapları bir yanda kalbim Şaşırdım kaldım - 76 -