Gurultulu islerde calisanlarda Saglik Gozetimi

Đşyeri Hekimliğinde Gürültüye Bağlı Đşitme Kayıplarına ve Đşitme Sağlığını
Koruma Programına Yaklaşımlar
Đstemi Oral1 (moderatör), Reyhan Ogan1 ,Saim Eraslan1, Müjdat Uzel1, Özkan Sekin1, Cengiz Taşçı1, Deniz Erduran1,
Tülin Bingöl1, Özcan Baripoğlu1
(1) Đşyeri Hekimleri Derneği, Đstanbul,Türkiye.
Yazışma Adresi:Türkocağı Caddesi No:17 Cağaloğlu 34440 Đstanbul Türkiye Tel: (0 212) 514 02 92
[email protected]
1.GĐRĐŞ
Bu çalışmanın itici gücü ülkemizdeki iş sağlığı koşulları ve sağlık gözetimi süreçlerinde yönlendirici önleyici
bilgi ihtiyacından alandaki işyeri hekimlerinin mahrum olmasıdır. Gürültünün iş sağlığı yaklaşımı ile
değerlendirilmesi konusunda elimizdeki bilgiler eski (Umumi Hıfzısıhha Kanunu ve Đş Güvenliği Tüzüğü),
reaktif ve kısıtlıdır. Gürültü Yönetmeliği(ref 6) ise iş sağlığı çalışanlarının sağlık gözetimi görevlerini
yaparken günlük ihtiyaçlarını sağlık gözetimi detayında karşılamaktan uzaktır. Bu bilgiler, ortam
ölçümlerinin ve kişisel işitme eşiklerinin gerçekleştirilmesi, maruz kalan kişilerin belirlenmesi, belirli
hastalığa sahip kişilerin işe alımlarının veya işe devamlarının belirlenmesi sürecinde kısıtlılıklar
içermektedir. Oysa, çağdaş işyeri hekimliği uygulamaları, çalışanların sağlığını korumak, işyeri tehlikelerine
maruz kalmanın ve etkilenmelerin önüne geçmek, oluşabilecek veya oluşmakta olan etkilerin mümkün
olduğunca herhangi bir sağlık kaybına, işlev kaybına, çalışma hakkı kaybına neden olmadan belirlenmesine
ve önleyici süreçlerin etkin yönetilmesine odaklanmaktadır.
2.AMAÇ
Bu çalışma Đşyeri Sağlık Birimi (ĐSB) çalışanlarının işitmenin korunması için yürütecekleri çalışmalar için
kılavuzluk sağlayacak bilgileri derlemek amacıyla hazırlanmıştır. Bir iş yerinde, çalışanların işitme sağlığını
koruma programının tıbbi detayları ile birlikte ĐSB çalışanlarının değerlendirme ve yorumlarına dayanak
oluşturabilecek güncel kaynaklardan alıntıları ve dökümanı hazırlayan kişilerin uzun yıllar farklı iş kollarında
yürüttükleri işyeri hekimliği hizmetlerindeki deneyimleri içermektedir.
3.METOD
Đşyeri Hekimleri Derneği (IYHD) üyesi hekimlerin katıldığı ve iki aşamalı olarak gerçekleştirilen çalıştaylarda
gürültü konusundaki ülkemizdeki güncel durum, mevzuatın talepleri, zorluk çekilen konular, sahada sık
karşılaşılan sorunlar, deneyimler, iyi uygulama örnekleri, farklı ülke ve organizasyonların gürültü konusuna
yaklaşımları, konuyla ilgili kitap, makale, eğitim notları, yayınlar görüşüldü, tartışıldı ve işyeri hekimlerinin
günlük uygulamalarına ışık tutacağı düşünülen hususlar çalışmanın içine dahil edildi. Grup içi elektronik
haberleşme, döküman paylaşımı, literatür incelemesi ve bulguların paylaşıldığı, tartışmaların
gerçekleştirildiği iki çalıştay ile çalışma detaylandırıldı. Çalışma sırasında özellikle Dupont Avrupa Đşyeri
Sağlık Hizmetleri Đşitme Sağlığının Korunması Standardı (ref 7), Đngiltere Đş Sağlığı ve Đş Güvenliği Đdaresi
tarafından önerilen işitme sağlığı takip programları (ref 3), Almanya Mesleki Tıbbi Muayene Rehberleri (ref
2) ve Baxter Đş Sağlığı Standartları incelendi. Mevzuat taraması ve çalışmaya katılan Đşyeri Hekimleri
Derneği üyelerinin ülkemiz uygulamlarındaki deneyimleri de çalışmada dikkate alındı.
4.BULGULAR
Elektronik ortamdaki yazışmalar ve ilk çalıştaydaki grup çalışmalarında işyeri hekimlerinin gürültüye bağlı
işitme kayıplarını değerlendirme, takip ve işitme kaybı tespit edilen vakaları yönetme süreçlerinde
karşılaştıkları güçlükler, darboğazlar, yanıt aranan sorunlar ve açık alanlar tablo 1’de özetlenmiştir.
Tablo 1: Karşılaştıkları güçlükler, darboğazlar, yanıt aranan sorunlar ve açık alanlar.
Odyogram sonuçlarinin yıllar içindeki farkli, tutarsız sonuçlarını yorumlamak
Đşe giriş odyogramı (IGO) olmaması durumunda mevcut işitme düzeyini ve varsa
kayıpları yorumlamak
Odyotest yapılma sıklığına karar vermek
Odyotest öncesi ve sırasında temel zorunlulukları sağlayamamak (kulakların en az
14 saat dinlenmiş olması, sessiz kabin veya oda temini vb)
Saf seslerde henüz işitme kaybı (ĐK) yokken yüksek frekanslardaki devam eden
kayıpları yorumlamak ve yönetmek
ĐK eskiden mevcut olan kişiye gürültülü işyerinde çalıstırma kriterlerini belirlemek
Tek kulaktaki sensorinöral ĐK vakalarının işyeri ile ilişkisini belirlemek
Tek taraflı veya çift taraflı patolojik kayıp ile beraber akustik çanak görüntüsünün
bir grafikte iç içe geçmesine tanı koymak (250,500 Hz de daha düşük, 1000 ve 2000
de hafif yükselmiş ve 4000 de tekrar düşen bir odyometri gibi)
Gürütüye bağlı düşüşler 4kHz yerine 6 kHz’de olduğunda bunu yorumlamak
Odyometri cihazı değişimlerinde SSO (saf ses odyogramı) değişikliklerini
yorumlamak
Dışardan firmaların yaptıkları odyometrik ölçümlerde güvenilir sonuçlar alamıyor
olmak
Dışardan firmalardan sağlanan hizmeti sunanların teknik yeterlilikleri, eğitimleri,
işlerini yaparken ki dikkat seviyelerini, araçlarının donanımlarını bilememek
Dıs firmadan hizmet alınması durumunda KKB uzmanının gerçekten değerlendirme
yapıp yapmadığından emin olamamak, sadece imza attığı yönde kanaat oluşması,
KBB uzmanının gürültüye bağlı işitme kayıpları konusuna hakimiyeti ve özenini
bilememek
Bir yıl öncesine göre iyileşen çentikler, düzeliveren çanakları yorumlamak ve
sonuçta bu öçümlere güvenmek durumunda kalmak
Kimi işe almayacağımı, kimin görev yerini değiştireceğimi bilememek
Đşitme sağlığı takibinin içeriğinde neler yer almalıdır?
Đşe giriş odyometrisinde akustik çentiği bulunan ve 500-1000-2000 Hz ortalamaları
normal olan birisi gürültülü işe uygunmudur?
Bir dönem 08:00-16:00 vardiyasında odio çektiğimiz kişiye ikinci dönem 24:0008:00 vardiyasında odio çekersek bir fark bekler miyiz?Vardiya değişikliği fark
yaratır mı?
100 dB lik gürültülü bir ortamda çalışacak kişilere test uyguladığımızda gürültüye
bağlı işitme kaybına yatkın olduğunu görürsem, hangi gürültü seviyesindeki iş
alanlarında çalışmasına onay verebilirim? Hem vicdanen hem hekim olarak.
Bir sessiz oda oluşturmanın maliyeti? Đşyerindeki hemşiremizi eğiterek
işyerimizdeki odyomerik ölçümlerimizi kendimiz yapmamızın engeli var mı?
Gürültü yönetmeliğindeki tanımlar arasında yer alan “etkin değer” ne anlama
gelmektedir.
Çalışma öncelikle tablo 1’de özetlenen beklentilere cevap oluşturacak mevzuat detayları, iyi uygulama
örnekleri, kaynak ve literatür araştırma ve paylaşımına odaklandı. Bulunan tüm bilgiler grup içinde
paylaşılarak oluşturulması hedeflenen kılavuzun (ref 10) içeriğinde bulunması uygun olacak başlıklar tablo
2’deki gibi belirlendi.
Tablo 2: Kılavuz (ref 10) içeriğinde yer alan başlıklar.
Đşyeri Hekimi ve Đşyeri Sağlık Birimi (ĐSB) Çalışanlarının Sorumlulukları
Gürültüyle Oluşan Đşitme Kaybının Sağlık Takibinde Đzlenecek Prensipler
Mesleki işitme kayıplarının değerlendirilmesinde gözönünde bulundurulması yararlı
olacak bazı hususlar
Odyotest uygulama protokolü
• Odyometrik test dış satınalma şartnamesi örneği
5.SONUÇ:
Đşyerinde gürültüye bağlı işitme kayıplarını önlemek ve çalışanların işitme sağlıklarını korumada görev
alacak işyeri hekimleri ile diğer sağlık personelinin sorumlulukları ile uygulamada takip edilecek prensiplerin
belirlenmesinin, ulusal mevzuatta bu hususlara yer verilmesinin ve yerleşik işyeri hekimliği
uygulamalarındaki önemli eksikliklerin veya halihazırdaki gri alanların giderilmesinde faydalı olacak
çalışmalar dünyadaki benzer iyi uygulamalar paralelinde ilgili bakanlık, genel müdürlük, meslek örgütleri
tarafından yüreklendirilmeli ve desteklenmelidir. Bu amaçla Đşyeri Hekimleri Derneği üyeleri tarafından
yürütülen çalışma ve sonucunda hazırlanan kılavuzun iş sağlığı alanındaki boşlukların kapatılmasına bir
nebze katkısı olacağı bu çalışmaya emek verenlerin ortak dileğidir.
6.Referanslar:
1. TTB yayını ve Đleri modül eğitim kitabı “Çalisma yaşamında gürültü ve işitmenin korunması”,
Editörler Prof.Dr.Erol Belgin, Prof.Dr.Mehmet Çalışkan, Nisan 2004.
2. Almanya Mesleki Tıbbi Muayene Rehberleri, ÇSGB, 2010, bölüm G-20, s.201-222.
3. ABC of Occupational and Environmental Medicine , BMJ, 2003, section 12, s.65-72
4. Otorinolaringoloji Baş ve Boyun Cerrahisi; Ballanger, John; Çeviri Editörü Doğan Şenocak; 2000,
s.1087-1101.
5. Đşçi sağlığı ve iş güvenliği tüzüğü, 1974, maddeler 22 ve 78.
6. Gürültü Yönetmeliği, ÇSGB, 2003.
7. Dupont IHS Standards 3.4.1 Hearing Conservation, 2001.
8. Hearing Loss, Sataloff & Sataloff, Fourth Edition, Taylor & Francis, 2005.
9. The European Regulation 2003/10/EC and the Impact of its Application to the Military Noise
Exposure,Karl Buck, Pascal Hamery and Véronique Zimpfer, French-German Research Institute,
Saint-Louis, France. Proceedings of 20th International Congress on Acoustics, ICA 2010 23-27
August 2010, Sydney, Australia.
10. Đş’te Sağlık Gözetimi, Đşyerinde Sağlık Gözetiminin Kişiselleştirilmesi, Đşyeri Hekimleri Derneği yayını
No: 1, Eylül 2011, Đstanbul, s.24.