ENF.TL.48 MÝKROBÝYOLOJÝ LABORATUVARI TEMÝZLÝK

Transkript

T.K.H.K.
Bursa İli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği Karacabey Devlet Hastanesi
MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI TEMİZLİK-DEZENFEKSİYON
VE STERİLİZASYON TALİMATI
Doküman No: ENF. TL. 48
Yayın Tarihi: 03.11.2010
Revizyon Tarihi: 29.03.2013
Revizyon No: 01
Sayfa: 1 / 8
AMAÇ: Laboratuar ortamından kaynaklanabilecek enfeksiyonları önlemek, mikrobiyoloji laboratuar çalışanları,
hasta ve çevre güvenliği için sağlıklı bir ortam oluşturmak amacıyla uyulması gereken temizlik kurallarını
belirlemek ve uygulanmasını sağlamak
KAPSAM: Bakteriyoloji laboratuarı, seroloji laboratuarı, eliza laboratuarı, merkez kan alma laboratuvarı
SORUMLULAR: Mikrobiyoloji laboratuar uzmanı, laboratuar sorumlu teknisyeni, laboratuar teknisyeni, temizlik
şirketi sorumlusu, temizlik personeli
UYGULAMA:
Laboratuar çalışmalarında belirtilen çalışma kurallarına ilaveten yapılan işlemlerden, verimli sonuçlar alabilmek,
bunları yaparken sağlıklı çalışma ortamı oluşturabilmek ve çevremize zarar vermemek için; tüm aşamalarda ortam
temizliği, dezenfeksiyon ve sterilizasyon kurallarını bilmek ve bu kurallara göre uygulama yapmak oldukça
önemlidir
Temizlik, sterilizasyon ve dezenfeksiyon işlemleri birbiri ile bağlantılı olup, tüm uygulamalardan etkin bir sonuç
alabilmek için özellikle başlangıç temizliğinin yapılması oldukça önemlidir. Çalışma ortamı, alet ve malzemeler
kurallarına uygun olarak temizlenmediği sürece yapılan tüm işlemlerden sağlıklı sonuç alınması mümkün değildir.
Sterilizasyon,
dezenfeksiyon,
asepsi,
antisepsi
mikrobiyoloji
alanında
yapılan
çalışmaların
temelini
oluşturmaktadır.
TEMİZLİKTE TEMEL İLKELER
-Temizlik, temizden kirliye doğru yapılmalıdır.
-Kuru süpürme ve silkeleme yapılmamalıdır
-Temizlik malzemeleri her bölüm için farklı olmalıdır. Laboratuarların çalışma alanının zemini su ve deterjanla
yıkanmış paspasla temizlenip, daha sonra tüm yüzeye temas edecek şekilde dezenfektanla dezenfekte edilir.
-Tüy bırakmayan temizlik bezi tercih edilmelidir. Bez ve kova renkleri kullanım alanına göre belirlenmelidir.
-Kirli bezle temizliğe devam edilmemeli, sık bez değiştirilmelidir.
-Kirlenen bezler kullanılmamalıdır. Tıbbi atık kovasına atılmalıdır.
-Her tür temizlik işlemi sırasında uygun eldiven giyilmeli (oda temizliği, atık toplama ve tuvalet temizliğinde
kullanılan eldivenler plastik olmalı, alana göre renkleri ayrı olmalı) işlem bitiminde eldiven çıkarılıp el hijyeni
sağlanmalıdır.
-Kirli eldivenli ellerle kapı kolu, telefon, masa, v.b.gibi yüzeylere temas edilmemelidir.
-Yer temizliğinde çift kovalı-presli paspas arabası kullanılmalı, iki bölmeli olan silme kovasının bir bölümüne duru
su diğer bölümüne yüzey temizleyicisi karıştırılmış sıcak su konur.
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
Kalite Yönetim Direktörü
ONAYLAYAN
Başhekim
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 2 / 8
-Paspas; önce yüzey temizleyicili suda yıkanır, iyice sıkılır ve yerleri silme işlemi yapılır.
-Paspas kirlendikten sonra; önce duru suda yıkanır, sıkılır, daha sonra yüzey temizleyicili suda iyice yıkanıp sıkılarak
silme işlemine devam edilir.
-Temizlik/dezenfektan çözeltileri kirlendiğinde kullanımdan sonra değiştirilmelidir.
-Paspas yapma işlemi bittikten sonra paspas iyice yıkanır. Durulanır ve sıkılır. Daha sonra
1 /10 ölçü çamaşır suyu ile hazırlanmış dezenfektanlı su konularak hazırlanmış çözeltide 30 dakika bekletilir
(bakteriyoloji laboratuarının zemin temizliğinden sonra dezenfektanda 2 saat bekletilmelidir) durulanır, sıkılır ve
kurumaya bırakılır.
-Gün sonunda tüm moblar ( kuru süpürme, nemli silme ve bakım, ıslak silme) mutlaka sıcak su ve deterjanla
çamaşır makinesinde yıkanıp kurutularak saklanmalıdır.
-Paspas kovası deterjanlı su ve duru su ile yıkanır, dezenfekte edildikten sonra ters çevrilerek kurumaya bırakılır.
-Tuvaletler en son yıkanmalıdır
-Tuvalet temizliğinde kullanılan eldivenler diğer alanların temizliğinde kesinlikle kullanılmamalıdır.
-Gerekli görülen durumlarda periyot beklenmeden temizlik ve dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır.
-Tıbbi atıklar uygun şekilde ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARININ YÜZEY VE ZEMİN TEMİZLİĞİ
Çalışma alanlarının dezenfeksiyonu:
-Laboratuar, her sabah temizlik personeli tarafından açılır ve günlük temizlik yapılır.
-Laboratuvarın her bölümünde temizlik yapıldıktan sonra yüzey dezenfektanı ile yüzeyler dezenfekte
edilir.
-Mikrobiyoloji laboratuarı yüzeyleri her çalışma bitiminden sonra, numune dökülüp kirlendikten sonra
yüzey dezenfektanı ile dezenfekte edilir.
-Laboratuvarda çok dokunulan yüzeyler (Kapı kolları, telefon, bilgisayar klavyeleri, müracaat masası,
lavoba armatürleri, cihaz kapak açma ve kapama kolu, ışık düğmeleri ) sık sık yüzey dezenfektanı ile
dezenfekte edilmelidir.
-El temasının sürekli (sık) olduğu yüzeyler el temasının az olduğu yüzeylere oranla daha sık
temizlenmeli (en az günde 3-4 kez ) ve dezenfekte edilmelidir.
-Seyrek el temasına maruz kalan yatay yüzeyler (örneğin; pencere kenarlıkları/denizlikleri ve sert zemin
kaplamaları) düzenli şekilde, haftada bir kez, kirlenme ya da sıçrama olduğu zaman, beklemeden temizlenmelidir.
-Duvarların temizliği kirlilik gözle görülür olduğu zaman su ve deterjanlarla yapılmalıdır.
-Temizlik personeli maske, önlük, eldiven kullanmalıdır
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 3 / 8
-Laboratuvarın zemin ve yüzeylerine dökülen numuneler ( kan, idrar, bos, serum vb…) koruyucu eldiven giyilerek
pamuk havlu vs. ile silinir tıbbi atık poşetine atılır.
-Cam kırığı varsa metal pens ile toplanır. Kan veya biyolojik örnek dökülen alan 1/10 oranında çamaşır suyu
dökülerek 30 dakika beklenir ve temiz su ile durulanır.
-Eğer tıbbi atık yere dökülmüş ise, aynı işlem yapıldıktan sonra yerler paspasla da dezenfekte edilip, eller “El
Yıkama Talimatı”na göre yıkanır. Bu işlemler sırasında kullanılan tüm materyal tıbbi atık kabına atılır.
-Laboratuvar formalarında bulaş olduysa hemen çıkarılıp bir poşete konduktan sonra ağzı sıkıca
bağlanır. Kan veya biyolojik örnek dökülen formalar çamaşırhaneye yıkamaya gönderilir.
-Kimyasal dezenfektanlar doğru oranda, gerektiği kadar günlük hazırlanmalı ve sulandırılmış solüsyonlar dayanıklı
olmadığından gereksiz sarfiyatlardan kaçınılmalıdır.
-En uygun kimyasal %10luk sodyum hipoklorid (çamaşır suyu) solüsyonu, ucuz olması, virüs ve bakterilere etkinliği
nedeniyle kan merkezlerinde kullanılan en etkili dezenfektanlardan biridir.
-Hipoklorid çözeltisi dayanıksız kimyasal olduğundan günlük taze hazırlanmalı ve sulandırıp stok solüsyondaki klor
konsantrasyonuna göre yapılmalıdır.
-Ayrıca hipo-kloride alternatif olarak %70 etanol veya isopro-pionol kullanılabilir
-Hipokloridin metalleri bozma özelliği olduğundan, metal kaplar kullanılmamalıdır.
-Çöp kovaları gün sonunda veya kirlilik oldukça mutlaka dezenfekte edilir.
LABORATUVAR ALET VE MALZEMELERİN TEMİZLİK, DEZENFEKSİYON VE STERİLİZASYONU
Laboratuvarda Temizlik Kuralları: Laboratuar temizliğinde kimyasal temizlik ve bakteriyolojik temizlik olmak üzere
iki temel kavram söz konusudur. Biyokimya Laboratuarları için kimyasal temizlik aşağıdaki basamaklardan
geçilerek sağlanır.
Kaba Temizlik Basamağı: laboratuarda kullanılan her türlü alet, tüp, cam ve porselen kaplar, pipet ve büretler
öncelikle musluk suyu ile bol miktarda çalkalanmalı ve yıkanmalıdır.
Kurumuş Protein ya da Lipid Artıklarının Temizlenmesi Basamağı: Kurumuş ve yerleşmiş protein artıkları için
enzimatik çözücü madde ile uzun süre temas ve ardından musluk suyu ile yıkama yapılır.
Kimyasal Deterjanlarla Temizleme: Bu işlemde kullanılan deterjanlar kuvvetli alkali özellik taşırlar, noniyoniktirler
ve metal içermezler.
Distile Sudan Geçirme Basamağı: Yukarıdaki basamakların ardından malzemeler akan distile suyun altından
geçirilerek çalkalanır.
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 4 / 8
Kurutma: Temizlikten sonra cam kaplar, pipetler, büretler tam olarak kurutulur. Bunun için kurutma etüvünde
o
100-150 C’de 2-3 saat tutulurlar.
-Laboratuar cihazlarının günlük temizliği kullanım klavuzlarına uygun olarak yapılmalıdır.
-Aletlerin sabun ve deterjanlarla temizlenmesi ile bir dereceye kadar dezenfeksiyon işlemi sağlanır. Sabun ve
deterjanlar maddenin yüzeyindeki yağlı tabakanın çözülmesine yol açarak, mikropların su ile akıp gitmesini
sağlarlar Bununla birlikte güvenilir bir yöntem değildir. Özellikle kan ve diğer vücut sıvıları ile bulaş olmuş aletler
için su, sabun ve deterjan ile yapılan temizlik yeterli değildir. Dezenfeksiyon veya sterilizasyon gerekir.
-Kullanılan pipet ve seroloji tüpleri gibi dezenfekte edilecek malzemeler plastik bir kap içine konarak en az 30
dakika %10luk sodyum hipoklorid (çamaşır suyu) solüsyonu içinde tutulmalıdır. Dezenfekte edilecek malzemeler
%10luk sodyum hipoklorid (çamaşır suyu) solüsyonu ile direk temasa getirilmelidir. Bu malzemeler üzerinde
kaplama, parafin, yağ ve hava kabarcığı olmamalı ve tüm yüzey %10luk sodyum hipoklorid (çamaşır suyu) ile
tamamen temas halinde olmalıdır. Laboratuarda kullanılan malzemeler hipoklorid ile dezenfekte edildikten sonra
az miktarda deterjanla tekrar yıkanmalı ve bol su ile durulanmalıdır.
-Tüm dezenfektanlar belirli oranda protein, lastik, plastik ve deterjan gibi maddelerle inaktive olduklarından,
dezenfeksiyon sırasında bu durum göz önünde bulundurulmalıdır. kuruduktan sonra paketlenerek steril edilir.
-Mikrobiyolojik çalışmalarda kullanılan tüp, petri kapları vs. otoklavda steril edildikten sonra deterjanla yıkanır,bol
su ile durulanır.Uygun şekilde paketlenerek pastör fırınında steril edilir.
LABORATUVAR ÇALIŞANLARININ EL TEMİZLİK VE EL ANTİSEPSİSİ
Laboratuar çalışanlarının el temizliğine dikkat etmeleri hem kendi sağlıklarını koruma yönünden, hem de bir
hastadan aldığı etkeni diğer bir hastaya taşınmasının önlenmesi yönünden ayrı bir önem taşır.
Laboratuarda çalışanlar aşağıdaki durumlarda, mutlaka el yıkamalıdır
■Göreve başlamadan önce görevden ayrılırken mutlaka el yıkamalıdır
■Çalışma alanı ve ortamını terk ederken
■Kan ve vücut sıvıları ile bulaşma olduğunda hemen
■Hastadan numune almadan önce ve numune aldıktan sonra
■Hasta atıkları, hasta eşyaları ile her türlü temastan sonra ellerin yıkanması alışkanlık haline getirilmelidir
■Özel bakım oda ya da servislerine girerken ve çıktıktan sonra
■Yeme, içmeden önce ve sonra
■ İş bitiminden sonra
■Eldivenler çıkarıldıktan sonra
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 5 / 8
■Tuvalete girmeden önce ve çıktıktan sonra
■Yemekten once ve sonra
■El dezenfektanları her laboratuvar bölümde ve lavoba kenarında bulunmaktadır
■Laboratuvar çalışmalarından sonra eller usulune göre temizlendikten sonra el dezenfektanı ile de yıkamalıdır.
Tüm antiseptikler dezenfektan madde özelliği taşıdığı halde, tüm dezenfektanlar antiseptik özellik taşımazlar.
STERİLİZASYON İŞLEMİ
Sterilizasyon işleminde en önemli noktalardan birisi steril edilen cisim veya maddenin, bu işlemden sonra steril
durumlarının uzun süre saklı kalabilmesidir. Bu nedenle sterilizasyon işleminden önce bunların ona göre
hazırlanması gerekmektedir.
STERİLİZASYON İŞLEMİ İÇİN HAZIRLIK
CAM ALET VE GEREÇLER:
Cam Alet ve Gereçlerin Hazırlanması:
-Cam alet ve gereçle eğer enfekte numune çalışılmış ise önce dezenfekte edilir 1/10’ luk çamaşır suyunda 30
dakika bekletilir
-Cam alet ve gereçlerle kimyasal bir solüsyon hazırlanmış ise önce bol su ile çalkalanır.
-Daha sonra deterjanlı su ile yıkanıp iyice durulanmalıdır.
-Yıkama işlemi bittikten sonra cam tüp balon vb. ters çevrilerek suları akıtılıp kuruması sağlanır.
-Oda ısısında kuruduktan sonra tek tek ısıya dayanıklı kâğıt ambalaj yapılmalıdır.
-Balon, beher vs. gibi gereçlerin ağzı pamuk tampon ile kapatılır. Daha sonra kağıt ambalajı yapılır
Kuru Havada Sterilizasyon
Cam alet ve gereçler en iyi kuru sıcak havada steril edilirler.( pastör fırınında )
Tam bir sterilleme için;
- 175 derecede 1 saat
-150 derecede 3 saat tutulması uygundur
Uygun şekilde ambalajlanmış cam alet ve gereçlerin, pastör fırınlarında kuru sıcak havada sterilizasyonu uygundur.
Otoklavda Sterilizasyon
Otoklavda 121 derecede 30 dakika tutmakla da steril edilse de içlerinde nem ve su damlacıklarının birikmesi
önemli bir sakıncadır. Eğer otoklavda ya da etilen oksit gazı kullanılacaksa buharın veya gazın cam gereçlerin içine
gireceği şekilde önlem alınmalıdır. Burgu kapaklı tüp ve şişelerin kapakları gevşetilmeli, metal silindirlerin kapakları
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 6 / 8
açık bırakılmalıdır. Otoklavlamadan sonra cam kapların içi nemleneceğinden önce bir sıcak dolapta kurutulmalı
sonra burgu kapakları sıkılmalıdır.
PİPETLER:
Pipetlerin Sterilizasyon İçin Hazırlanması:
Yıkanmış ve kurutulmuş olan pipetlerin ağız tarafına gelen uçlarından 1 tel ile itilmek suretiyle emici olmayan ham
pamuktan birer tıkaç konur. Bu şekilde hazırlanırken pipetler kullanılış amacına göre teker teker veya gruplar
halinde kraft kâğıtlara sarılarak ambalajlanırlar. Ambalajlamanın dış ortam ile ilişkilerinin kesilmesini sağlayacak
biçimde sıkıca yapılmasına dikkat edilir. Pipetlerin teker teker sarılması için 10 cm. eninde ve 40-50 cm. boyunda
kesilmiş kâğıt şeritlere önce pipetlerin uçları açılmayacak şekilde sarılır. Sonra pipet, kâğıt ile açı oluşturacak
biçimde tutulurken yuvarlanarak kâğıdın, pipeti helezon şekilde sarması sağlanır. Ağza gelen kısımda biten kâğıt
burularak açılması engellenir.
Pastör fırınında tam bir sterilizasyon için;
- 150 derecede 3 saat tutulması uygundur
Grup Halindeki Pipetlerin Sterilizasyona Hazırlanması:
Serolojik amaçlar için ya da aynı anda yapılacak çok sayıdaki ekimler için 5’li, 10’lu gruplar halinde paketlenerek
sterillenmiş pipetler kullanılır.Bunun için pipetlerin boyundan her iki uçtan 10 cm. daha uzun kesilmiş kağıtlara
pipetler gruplar halinde sıkıca sarılırlar.Paketin uçlarındaki fazlalık kağıt bükülür ve iplerle sıkıca bağlanır.Pipetlerin
ağıza gelen uçların bulunduğu tarafı işaretlemek için kalemle o ucu gösteren bir ok işareti yapılır. Sterillendikten
sonra kullanım anında pipetler bu uçlardan açılacaktır. Pipetler metalden yapılmış kapalı silindirler içerisinde de
gruplar halinde sterillenebilirler. Pipetlerin uç kısımlarının kırılmaması için silindirlerin diplerine bir miktar pamuk
konulur. Kuru sıcak havada sterillenirler.
Pastör fırınında tam bir sterilleme için;
TÜPLER
Sterilizasyon İçin Hazırlanması:
-Sterillenecek tüplerin ağızlarına ham pamuktan tıkaçlar konulur.
-Bunun için sol elde tutulan tüpün ağzına bir miktar pamuk tutulduktan sonra ince bir çubuk ile ortasından
bastırılarak itilir.
-Pamuğun dışta kalan kısmı el ile yolunarak düzeltilir.
-Tıkacın düşecek kadar gevşek olmamasına ve ekimler esnasında çıkartıldığında, yeniden tıkamak istenildiğinde
genişleyip tüpe girmeyecek kadar sıkı olmamasına dikkat edilmelidir.
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 7 / 8
-Sonra tüpler gruplar halinde kağıtlarla ambalajlanarak yada metal kutulara konularak kuru sıcak havada steril
edilirler.
-Serolojik amaçla kullanılan küçük tüpler tıkaçsız olarak ambalajlanıp veya kutularda steril edilebilirler..
-Kuru sıcak havada sterillenirler.
-Pastör fırınında tam bir sterilleme için;
PETRİ KUTULAR
Sterilizasyon İçin Hazırlanmaları:
-Kültür ekimi yapılmış kirli petri kutuları önce otoklavda sterillenir.( 120 derecede 1.5 atmosfer basıncında 45
dakikada steril edilirler.)
-Daha sonra deterjan ile yıkanıp bol su ile durulanır kurumaya. Bırakılır
-İlk kullanılan petri kutuları veya yıkanıp kurutulmuş petri kutuları teker teker veya gruplar halinde kâğıtlara sıkıca
sarılarak ambalajlanırlar.
ŞİŞELER, BALONLAR, ERLENMAYERLER VE MEZÜRLER
-Şişelerin, balonların, erlenmayerlerin ve mezürlerin ağızlarına uygun tıkaçlar konularak ve yalnız ağız kısımları
kâğıda sarılıp bağlanarak kuru sıcak havada sterillenirler.
LASTİK MALZEMENİN STERİLİZASYONU:
-Eldiven, lastik boru, lastik tıkaçlar vb. gibi malzemenin sterilizasyonu için seçilecek yöntem otoklavlama ya da
etilen oksit gazı ile sterillemedir.
-Kuru sıcak hava kullanılmaz.
T.K.H.K.
Revizyon No: 01
Sayfa: 8 / 8
-Silikondan yapılmış malzeme kuru sıcak havada sterillenebilir.
-Lastik malzeme tek tek kağıtlara ya da eldivenler için sık dokulu bez kılıflara sarılarak hazırlanırlar.
-Lastik tıkaçlar da tek tek kâğıtlara sarılarak ya da topluca balonların içine konularak otoklavlanabilirler.
-Etilen oksit ile yapılan sterilizasyondan sonra bir gece bekletilerek gazın etkisinin ortadan kalkması sağlanır.
ISI İLE STERİLİZASYON
-Sıcaklık hücre proteinlerini kuagüle ederek etkili olur.
-Isı ile sterllemeye etkili olan çeşitli etmenler vardır:
a)Sıcaklık derecesi yükseldikçe etkisi artar.
b)Etki zamanı uzadıkça ve ortamdaki nem oranı arttıkça da ısının etkisi artar.
c)Aynı şekilde ph derecesi nötralden uzaklaştıkça ısının etkisi çoğalır.
-Ortadan kaldırılması söz konusu olan mikroorganizmaların hücrelerindeki su oranı ısının etkisini etkiler.
-Proteinlerin kuagüle olabilmesi için hücre içinde en az %50 su bulunmalıdır.
-Sporlar az su içerdiklerinden ısı ile sterillemeye daha dayanıklıdırlar.
-Besiyerleri ve sıvılar kuru sıcak hava ile sterillenmezler
ÖZE VE İĞNELERİN KULLANILMASINDA DİKKAT ETİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Kullanırken sterillemek amacıyla öze ve iğneler alevde yakılırlar. Bu yakmanın dikkatlice ve kuralına uygun
yapılması laboratuvar güvenliği bakımından büyük önem taşır. Uçlarına mikroplu materyal bulaşmış olan bu
gereçlerin yakılması esnasında dikkat edilecek en önemli şey öze ve iğnelerin aniden alevin uç kısmındaki mavi
alev alanına sokulmamasıdır. Böyle yapılırsa uçlarındaki materyal genleşerek patlar ve henüz mikroplar
ölmemişken etrafa saçılırlar. Öze ve iğnelerin önce aleve uzak noktada tutularak uçlarındaki maddelerin yavaşça
yanıp karbonize olması beklendikten sonra aleve sokulup tel kısımları kızarıncaya kadar yakılması, sonra metal sap
kısımlarının çevrile çevrile aleve yalatılarak sterillenmesi ve kısa bir süre soğumaları beklendikten sonra
kullanılmaları gerekmektedir.
Personel tedbirleri: Laboratuar çalışanları kişisel hijyen kurallarına en üst düzeyde uymalıdır.

ENF.TL.48 MÝKROBÝYOLOJÝ LABORATUVARI TEMÝZLÝK

Transkript

Benzer belgeler

Nihon Kohden Cardiolife-Defibrilatör Donanımı Kullanma Talimatı

Otoklav - Metco Dental

Kireç taşı ve kireç sökücü

temizlik hizmeti

OTOKLAV 2 Sıra Konu Sayfa 1 Uyarılar 3 2 Giriş 4 2.1

Implants - ITS Implant

YDS İçin Önemli Zarflar

otoklav kullanım talimatı

KL-034-Domino Internet Explorer Web Mail Ayarlari Kilavuzu

Implants - ITS Implant

Tüm Ürünler - ESKOMED Estetik Kozmetik Medikal

Sterilizasyon ve dezenfeksiyon - Erciyes Üniversitesi Akademik Bilgi

iyi bir sterilizasyon için