Kod ad› Yarrow
Transkript
Kod ad› Yarrow
İNCELEME Fedora Core 1 LINUX DÜNYASININ YEN‹ YILDIZI: FEDORA Kod ad› Yarrow Son zamanlarda Linux dünyas›nda bir Fedora rüzgar›d›r esiyor. Tüm forumlarda Fedora konufluluyor... Biz de bu sayfalarda Fedora ile geçirdi¤imiz bir haftal›k deneyimi sizlere aktar›yoruz. Y eni fleyler hep heyecan yarat›r. Bir grup gönüllü taraf›ndan oluflturulan Fedora projesi de bir anda Linux dünyas›n›n en önemli olaylar›ndan biri oluverdi. Fedora hakk›nda Fedora, asl›nda Red Hat için yüksek kalitede RPM paketleri üretme amac›yla bir araya gelen insanlar›n oluflturdu¤u bir proje. Bu grubu oluflturan “arkadafllar” (ki aralar›nda efsane Linux adam› Alan Cox da var) yapt›klar› iflin gayet baflar›l› oldu¤unu anlay›nca projelerini Red Hat ile birlefltirmeye karar verdiler. ve bu olay Fedora Project ad› alt›nda duyuruldu. Fedora için ‘ürün’ yerine ‘proje’ ad›n›n kullan›lmas›n›n nedeni de sürekli gelifltirilmeye aç›k, internet üzerinden eriflilebilen günlük bilgiler do¤rultusunda de¤iflen ve de geliflen bir çal›flma olmas›. Bu proje Red Hat’in kanatlar› alt›nda gelifltirilmifl olsa da Red Hat firmas›, Fedora kullananlara teknik destek vermiyor. Bu konuda veya Fedora ile ilgili daha fazla bilgi almak için projenin web sitesini (fedora.redhat.com) ziyaret edebilirsiniz. 36 LINUXnet 2004 ‹ndirme Biz, ISO (CD'lere yazabilmek için) dosyalar›n› www.linuxiso.org adresindeki yans›lardan h›zl› bir tanesini kullanarak indirdik. Ne olur ne olmaz diye de md5sum kontrollerini yapt›k. *N*X türevlerini kullananlar bilirler, bu kontrolleri yaparak elinizdeki dosyan›n gerçe¤inin bir kopyas› olup olmad›¤›n› Bilgi: kolayca anlayabilirsiniz. (B Kontrol için orijinal md5sum ç›kt›lar›n›, Fedora'n›n kendi sitesinden (ffedora.redhat.com) alman›z› öneririz). ‹ndirebilece¤iniz alt› tane ISO dosyas› bulunmakta: Bunlardan üçü as›l kurulum CD'leri, di¤er üçü ise SRPM (Source RPM) CD'leri. Kurulum s›ras›nda ihtiyaç duyaca¤›m›z CD'ler yarrow-i386disc{1,2,3}.iso adl› olanlar. Di¤erlerini ise (isteye ba¤l› olarak) daha sonra kendi sisteminizde RPM derleme için kullanabilirsiniz. Ama normal kurulum için SRPM CD'lerine ihtiyac›n›z yok. Merak edenler için hemen belirtelim; e¤er tam kurulum yapmayacaksan›z 2. ve 3. CD'leri indirmeyebilirsiniz. Ama Fedora’yla tam olarak tan›flabilmek için tüm CD'leri indirmenizi fliddetle tavsiye ederiz. Bahsetti¤imiz ISO dosyalar›n› indirdikten sonra, (K3B, CDRecord veya Nero gibi) herhangi bir CD yazma program› ile CD'lere yazd›rabilirsiniz. Asl›nda anlams›z bir uyar› ama kurulum iflleminde bir problemle karfl›laflmak istemiyorsan›z, kulland›¤›n›z CD'lerin düzgün (çiziksiz, kaliteli, ~700 MB) olmas›na dikkat edin. Kurulum ‹lk CD'yi tak›p kurulum için bafllatt›¤›m›zda, karfl›m›za di¤er kurulumlardan da al›flt›¤›m›z boot: sat›r› geldi. Bu ekran›n hemen üstündeki (‹ngilizce) aç›klamalarla ne yapman›z gerekti¤ini kolayl›kla anlayabiliyorsunuz. Tabii bunun için ‹ngilizce de flart de¤il, çünkü insan›n içgüdüsel olarak Enter tufluna basas› geliyor. K›sa bir süre ifllem yapt›ktan sonra kurulum sihirbaz› elimizdeki CD'leri kontrol etmek isteyip istemedi¤imizi soruyor. Bu özelli¤in çok hoflumuza gitti¤ini belirtmek isteriz. Çünkü en az›ndan kurulum s›ras›nda sinir bozucu donmalar veya okuyamama gibi problemler için önceden tedbir al›nm›fl oluyor. Testler baflar›yla sonuçland›ktan sonra Red Hat Linux'lerden al›flt›¤›m›z, kullan›c› dostu Anaconda kurulum sihirbaz› aç›l›yor. Bu sihirbazda göze batan önemli bir de¤ifliklik yok ama dil olarak Tükçe'yi seçtikten sonra neredeyse % 95 Türkçe olan kurulum mesajlar› ve sol taraftaki yard›m metinleri ile hiç sorun yaflam›yorsunuz. Eminiz ki Linux'la ilk temas›n›z olsa bile bu yard›mlar sayesinde nerede ne yapman›z gerekti¤ini rahatça anlayabileceksiniz. Kurulum s›ras›nda bizi en çok korkutan k›s›m donan›mlar oluyor. Mesela daha önceki Linux kurulumlar›nda markas›z www.LINUXnet.com.tr (standart) monitörler bafl›m›z› oldukça a¤r›tm›flt›. Fakat Fedora, monitörle ilgili özelliklerin tamam›n› (tazeleme oranlar› bile) do¤ru bir flekilde ve otomatik olarak alg›lad›. Seri (PS/2) fare ve flu her yerde görebilece¤iniz türden klavye ile ilgili de hiçbir sorun ç›kmad›. Genel ayarlamalardan sonra her kurulumda sab›rs›zl›kla bekledi¤imiz Paket Seçimi bölümüne geçtik. Buradaki öntan›ml› paket listelerinden (Sunucu, Dizüstü...) Özel seçene¤ini iflaretledik ve güzelce grupland›r›lm›fl, kullan›m› kolay bir Paket Seçici’de neler varm›fl göz att›k. Öntan›ml› olarak en alttaki boyut sayac›nda 1 GB gösteriliyordu. Listenin en alt›ndan minimum (asgari) seçene¤ini iflaretledik ve sayaç 500 MB civarlar›na indi. Bu tür bir kurulumda sadece temel paketler yükleniyor ve bununla bile az çok sunucu ihtiyaçlar› karfl›lanabiliyor ama grafiksel arayüz konusunda tatmin olaca¤›n›z› sanm›yoruz. Bundan sonra Tüm Paketler seçene¤ini iflaretledik ve sayaç yaklafl›k 5.5 GB göstermeye bafllad›. ‹lk defa kurulum yapanlar için bu büyük bir rakam olabilir ama tüm paketleri kurarsan›z uzun bir süre program konusunda problem çekmezsiniz. Bu seçene¤i iflaretleyerek ‹leri tuflu ile kuruluma devam ettik. www.LINUXnet.com.tr Hangi CD'lerin bu paketler için gerekli oldu¤unu önemle belirtmesinden sonra paketlerin yüklenmesi bafllad›. Afla¤›daki Kalan Süre 105 dakikay› gösteriyordu. Ama kurulum 40X h›zl› CD-ROM'da yaklafl›k bir buçuk saat sürdü. Bir ö¤ün yemek ve bir kahveden sonra kurulum bitti ve sistemi yeniden bafllatt›k. ‹lk aç›l›fl Aç›l›fl yöneticisi olarak Grub (kurulumda seçilebiliyor) yüklendi ve çok hofl mavi bir ekran arac›l›¤›yla listeden yüklenmesini istedi¤imiz programlar› seçmemizi sa¤lad›. Rutin çekirdek mesajlar›ndan sonra (init süreci bafllad›ktan sonra), sevgili Yarrow, grafik ekrana geçifl yapt› ve fl›k siyah bir arkaplanla süslenmifl aç›l›fl sürecini gösteren bir durum çubu¤u ile ifllemlere devam etti. Bu ekranda hiçbir “xxxx bafllat›l›yor [ TAMAM ]” mesaj›, siz istemedikçe (Show Details seçene¤i) gösterilmiyor. Son kullan›c› için belki de göz korkutucu olan bu mesajlar›n yerini böyle güzel bir arayüzün almas› gayet hofl bir yenilik. Gerekti¤i zaman bu mesajlar› inceleyebilme özelli¤i ise hatalar› tespit etme aflamas›nda epey yararl› bir özellik olarak karfl›m›za ç›k›yor. Tam kurulum s›ras›nda baz› küçük ayarlar›n unutuldu¤unu düflünürken, sürpriz bir ayarlay›c› aç›larak bize sisteme eklenecek kullan›c›lar, ses kart› ve benzeri birkaç ayar yapt›rd›. Her fley tamamland›ktan sonra GDM ile girifl ekran›nda beklemeye bafllad›. Kullan›m Bu etkileyici giriflten sonra karfl›laflt›¤›m›z, favori girifl yöneticimiz GDM’nin kullan›ld›¤›, çok güzel tasarlanm›fl temayla içimiz aç›ld›. fiunu da belirtmek isteriz ki o ona kadar gördü¤ümüz tüm grafiklerde sadelik ön plandayd› (Bluecurve???). Öntan›ml› masaüstü yöneticisi olarak da tahmin edebildi¤iniz gibi GNOME (2.4.0) ve tema olarak da Bluecurve kullan›yorsunuz. GNOME aç›l›fl›ndaki bilgilendiricide ise Fedora amblemi tafl›yan normalden farkl› bir tema var. AA (Anti-Alias) yaz› tipleri, arkaplan resmi, k›rm›z› flapkal› menü butonu, uyumlu renklerle masaüstü bir harika görünüyor. Yönetici olarak sadece GNOME'a ba¤l› kalmay›p, KDE'yi de açt›k. ‹kisi aras›ndaki öyle çok büyük bir fark yok. Temalar›n ayn› olmas› nedeniyle ikisi de birbirlerinin kopyas› gibiler. Böyle olmas› asl›nda bir bak›ma iyi. Çünkü bu sayede Red Hat / Fedora özgün bir masaüstü sunmaya devam fieffaf menü ve haz›rda bulunan arkaplan resimleri ile masaüstünüzü flenlendirebilirsiniz. Birkaç detay Yaz›da da övdü¤ümüz ayar araçlar›n›n baz›lar›nda grafiksel, baz›lar›n›n da metin tabanl› arayüzler var. Bu araçlar›n gelifltirilmesi s›ras›nda, temel olarak Python2.2, grafiksel arayüzler için PyGtk2, metin tabanl› arayüzler için Newt ve donan›mlar›n belirlenmesi için Kudzu kullan›m›fl. Birçok ayar yapabilmenizi sa¤layan araçlara daha sonra Disk Bölümlendirme, Cron, DHCP ve NIS ile ilgili olanlar da eklenecek. Ayr›ca Fedora Projesi Gelifltiricileri, yard›m isteyenlere , projenin anasayfas›ndaki “PParticipate" ba¤lant›s› alt›nda yeterli bilgi sunuyorlar. Gelifltiriciler için olan doküman, bizce Linux konusunda bilgilenmek isteyenler için ideal. doküman haz›rlama konusundaki yaz› ile de DocBook dokümanlar›n›n nas›l haz›rland›¤›n› ö¤renebilirsiniz. Yine ayn› bölümdeki "SSchedule"den ekibin yak›n bir zamanda neler yapmay› planlad›¤›n› da görebilirsiniz. LINUXnet 2004 37 İNCELEME Fedora Core 1 Yarrow gelifltiricileri, öntan›ml› taray›c› olarak Mozilla'y› seçmifller. ediyor. KDE ve GNOME aras›daki uçurumlar› daraltarak ço¤u kifliyi zor durumda kalmaktan kurtar›yor. Menülerde de büyük farklar yok; birinin menüsünü kullanarak di¤eri ile ilgili programlara bile rahatl›kla eriflebiliyorsunuz. Fakat e¤er KDE kullanmak isterseniz aç›l›fl yöneticisinin GDM olmas› nedeniyle kapatma seçeneklerinde sadece Ç›k›fl’› görebiliyorsunuz. GNOME'daysa sistemle ilgili olan Yeniden Bafllat, Kapat Oyun deste¤i Can s›k›nt›s› yaflad›¤›n›z ya da çal›flmaya k›sa aralar verece¤iniz durumlar için de Fedora, birçok oyun sunuyor. KDE ve GNOME'a özel oyunlar›n d›fl›nda Tuxracer, Chromium ve FreeCiv bafl›ndan kalkamayaca¤›n›z bafll›klar. Tuxracer ve Chromium, grafik kart›n›z da elveriflliyse OpenGL destekli efektleri sayesinde size güzel dakikalar yaflatabilir. seçenekleri de bulunuyor. Bizim için önemli bir konu olan Türkçe problemleri tamamen çözülmüfl gibi. Menülerde ve ço¤u temel uygulamada yerellefltirme baflar› ile yap›lm›fl. Baz› yerlerde yar› çevrilmifl mesajlarla karfl›laflsan›z da ‹ngilizce bilmeyenler veya kullanmak istemeyenler için güzel bir geliflme. Alttaki k›sayollardan h›zl› eriflim sa¤layabilece¤iniz OpenOffice'de (1.1.0) de ne yazma ne de okuma ifllemleri s›ras›nda Türkçe problemi yok. OpenOffice kullanmayanlar için alternatif olarak GNOME ve KDE'ye ait ofis araçlar› da (Gnumeric, Kpresenter gibi) bulunmakta. ‹nternet (di¤er ad› ile Örütba¤) uygulamalar› konusunda Yarrow oldukça zengin. Mozilla (1.4.1) öntan›ml› taray›c›. Bunun yan›nda Konqueror, Epiphany ve Nautilus da hali haz›rda bulunan di¤er taray›c›lar. Neden yap›ld›¤›n› bilmiyoruz (ama tahminen bafl a¤r›s›ndan kurtulmak için) Mozilla için eklentiler (plugin) kurulu halde gelmiyor. Bugünlerde Java, Flash ve canl› yay›n içeren siteleri düflündü¤ümüzde bunlar›n gereklili¤ini görebiliyoruz. Bu eklentilerin yüklenmesi için yaz›n›n sonundaki linklere göz atabilirsiniz. An›nda mesajlaflma araçlar› olaraksa Gaim (AOL), Licq (ICQ), GnomeMeeting (Görüntülü Konferans), KSirc (IRC) ve XChat (IRC) neredeyse her türlü mesajlaflma hizmetini sunuyor. E-posta istemcileri Evolution, Kmail, Sylpheed, Mozilla Mail, haber listeleri için Knode ve Pan aras›ndan hoflunuza en çok gideni serbestçe seçebilirsiniz. Zaten Linux'un en büyük avantajlar›ndan biri de bu de¤il mi? Ço¤u yerde size alternatifler sunmas›... Gelifltirilmifl Bluetooth deste¤i öntan›ml› olarak verilen özelliklerden sadece bir tanesi. Fakat bu tür bir araçla deneme flans›m›z olmad›¤› için çal›fl›p çal›flmad›¤› hakk›nda pek bir fley söyleyemiyoruz. Menülerde gözümüze en çok batan programlardan biri de gtKam (dijital kamera arac›). Seçeneklerinde gördü¤ümüz kadar›yla gayet genifl bir kamera listesine sahip ama yine üzülerek belirtmek isteriz, bu özeli¤i de deneme flans›m›z olmad›. Bunlar›n yan›nda Fedora’da zengin eklenti arflivi ile GIMP (1.2.5) bulundu¤unu özellikle belirtmemiz gerekiyor. Size Yarrow’la ilgili en çok anlatmak istedi¤imiz fleyse ayarlar için haz›rlanm›fl grafik arayüzler. Konsoldan ve metin dosyalar›ndan korkan kiflilere müjde: Yarrow'da ayarlar›n büyük bir bölümünü, bu grafik araçlar› kullanarak sadece birkaç küçük t›klama ile yap›labiliyor. K›rm›z› flapka simgeli menüye t›klay›p, Sistem Ayarlar› bafll›¤› alt›ndaki bu araçlar›n hangi ayarlamalardan sorumlu olduklar›n› görebilirsiniz. (A¤, Tam kurulumla beraber neredeyse her türlü amaca yönelik programlar elinizin alt›nda oluyor. 38 LINUXnet 2004 www.LINUXnet.com.tr Ekstaralar Sistem ayarlamalar›n› yaparken iflinizi kolaylaflt›rmak için grafik arayüzlü araçlar› kullanabilirsiniz. Ekran, Program Ekle/Kald›r, Güvenlik Seviyesi, Alan Ad› Sistemi, HTTP, Network Booting Service, NFS, Samba, Servisler... Evet, bütün bu ayarlar için bir arayüz mevcut). Ekran ad›ndaki ayar arac› sayesinde art›k X sunucusunu yeniden bafllatmadan renk ve çözünürlük ayarlar›n› çal›flma s›ras›nda yapabiliyorsunuz. Uzun zamand›r kullan›c›lar›n bu özelli¤i bekledi¤inden eminiz. Ama oldukça baflar›l› çal›flan bu arac›, neden görmek istedi¤imiz yere (sa¤ tufl menüsüne) koymay›p, bu flekilde alt menülere saklad›klar›n› gelifltiricilere sormak laz›m :) Bu ayar arac›n›n bir baflka ilginç yan› ise Dual Head yani çift monitör ayarlar›n›n buradan yap›labilmesi. E¤er ekran kart›n›zda bu destek varsa yine birkaç t›klama ile istediklerinizi yapt›rabilirsiniz. Çözünürlük için bir yeniden bafllatma gerekmezken, Dual Head ayarlar›ndan sonra X sunucusunu yeniden bafllatman›z gerekmekte. ‹nternette okudu¤umuz bir incelemedeyse bu ayarlar›n gerekti¤i gibi çal›flmad›¤› söyleniyordu, bilginize... Bu menüde yer alan Ses Kart› Alg›lamas› adl› araç bizim kurulum s›ras›nda kulland›¤›m›z Creative Vibra 16x PnP ses kart›n› bulamazken, eski dost metin tabanl› setup arac› alt›ndan eriflebilece¤iniz sndconfig baflar› ile ses kart›n› tan›d› ve www.LINUXnet.com.tr çal›flt›rd›. Bu araçlarda bir bütünlemeye gidilmesi flart gibi görünüyor. Güvenlik Seviyesi ile güvenlik duvar›n›z›n ayarlar›n› yapabilir, istedi¤iniz servislere, portlara yasak kopup, kald›rabilirsiniz. Böylece istemeyenler, iptables arac› ile u¤raflmak zorunda kalmazlar. LG marka 40x12x40 CD yaz›c›m›z ek bir ayara gerek kalmadan Fedora alt›nda sorunsuzca çal›flt›. Fakat CD yazma program› olarak yaln›zca X-CD-Roast'›n (0.98a14) bulunmas› (her ne kadar program iyi de olsa) kullan›c›y› seçeneksiz b›rak›yor. Yine, de¤ifliklik isteyenler RPM depolar›ndan di¤er CD yazma programlar›n› edinebilirler (yaz›n›n sonundaki ba¤lant›lara bak›n›z). Add/Remove Applications (Uygulama Kald›r/Ekle) daha önceki Linux deneyimlerinde görmeye al›fl›k olmad›¤›m›z bir araç. Bu araç ile CD'ler içinde bulunan uygulamalar›n bir listesini görerek uygulamalar› kald›r›p, ekleyebiliyorsunuz. Yine grupland›rman›n baflar›l› yap›lmas› nedeniyle oldukça yararl› ama bir de çal›flsa! Evet, kald›rma ifllemlerini kusursuz yap›yor, fakat yükleme yapmak istedi¤imizde detayl› olmayan bir hata mesaj› ile sonlan›yor. Buradaki bir uygulamay› gözümüze kestirdik ve önce kald›rd›k, dedi¤imiz gibi hiçbir sorun ç›kmad›. Ayn› uygulamay› listeden yeniden seçip kurmas›n› istedi¤imizdeyse kurulum CD'lerinden gerekli olan›n›n numaras›n› verdi. CD'yi takt›k fakat araç hata vererek kapand›. Acaba pakette mi bir sorun var diyerek konsoldan ilgili klasöre girdik ve bu RPM paketini elle kurduk. Hiçbir sorun ç›kmad›. ‹nternette küçük bir araflt›rma yap›nca di¤er deneyenlerin de ayn› sorunla karfl›laflt›¤›n› gördük. Yani bu sorun maalesef sadece bize özel de¤il. Yarrow'un en çok bahsedilen araçlar›ndan birinin görevini Yaz›l›m gelifltirme ile u¤raflanlar için Menü > Yaz›l›m Gelifltirme alt›nda grafik arayüzlü flu araçlar mevcut: Glade, QtDesigner, Xemacs, Kdevelop, Bug Buddy ve yerellefltirme için Kbabel. Ayr›ca sunucu olarak Apache (2.0.47 + PHP 4.3.3), MySQL (3.23.58), PostgreSQL (7.3.4), Sendmail (8.12.10), OpenSSH Server (3.6.1p2) size tan›d›k gelecek servislerden baz›lar›. yerine getirememesi oldukça üzücü. Kpackage ve GnoRPM araçlar› da Yarrow'da bulunmuyor. Bu yüzden yükleme ifllemlerini elle yapmak zorunda kalabilirsiniz. Bu paket yükleme iflinde Yarrow'da övünülen bir baflka araç da güncelleme opsiyonu. Up2date'e grafik bir arayüz yap›larak kolay kullan›m hedeflenmifl. Menülerde araman›za gerek kalmadan, ilk açt›¤›n›zda sa¤ altta (saatin yan›nda) k›rm›z›, yeflil, mavi renklerde bulunabilen bir simge olarak yerini al›yor. E¤er üzerine t›klarsan›z, aç›lan Çift monitör kullan›m› ve Program Ekle/Kald›r arac› Yarrow'da göze ilk çarpanlardan. LINUXnet 2004 39