selanik hortacı camisi

SELANİK HORTACI CAMİSİ
BAKİ SARISAKAL
SELANİK HORTACI CAMİSİ
Portakapı Mahallesinde günümüzde Egnatia Caddesinin üzerinde Erken dördüncü
yüzyılda inşa edilmiştir. İlk başta bir pagan tapınak ya da türbe olarak kullanılmıştır.
Özellikle Roma döneminde bu dairesel yapı muhtemelen St Asomaton anısına Roma
İmparatoru Galerius (MS 306-311) tarafından kendisi için türbe olarak yaptırılmış, Büyük
Theodosius zamanında Hıristiyan ibadet ihtiyaçlarına göre, bir Hıristiyan Kilisesine
dönüştürülmüş Hagıos Georgios Kilisesi adını almıştır.
Kilisenin yuvarlak şekli ortada 24,50 cm. çapında kubbe göze çarpar. Duvarlarda
birbirine eşit pencereler ve pencere üzerinde çok sayıda küçük kemerli açıklıklar olarak
simetrik sekiz niş düzenlenmiştir.
1590 yılında Sinan Paşa tarafından Hortaçlı Süleyman Efendi adına Camiye
çevrilmiştir ve bugün dahi mevcut olan minaresi yapılmıştır
Hortacı Camisi
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Hortac Sultan (Hortacı Baba) Camisi hakkında şu
bilgileri verir: Bu nurlu Cami, yuvarlak bir duvar üzerine sekiz aded Kisrâ takı gibi yapılmış
kemerler üzerine oturtulmuş kubbelidir. Öyle bir yüksek kubbedir ki ibret nazarıyla bakıldıkta
insan hayran olup kendisinden geçer, göz bebekleri kamaşır, aklı şaşkına döner. Zira bu
yüksek kubbenin sekiz aded takları ve kubbesi küçük, değerli taşlarla öyle işlenmiş ki ustası
bütün sanat hünerini göstermiş. Lakin kubbesi kurşun ile örtülü değildir. Kâfirler zamanından
beri bir çeşit dört köşeli kiremit ile örtülüdür. Bu dahi ayrıca seyredilecek bir durumdur.
Yapılışı çok eski olan bu ibadet yerinin kapısı üzerinde yazılı tarihi şudur:
Bunun fethine sa’y ve himmet etdi Şeyh Hortâci
Tarik-i Hakda avn-i Hüdâ ile mühtedi oldı
Kılındı çün namaz içinde âşık târihin didi
Bu dir-i kâhne-i lâşin ehl-i İslâm ma’bedi oldı.
Sene…
Anlamı:
(Şeyh Hortacî bunun (caminin) fethi için gayret etti
Bu köhne kilise şüphesiz İslâm ehline mabed oldu.
Hakkın doğru yolu gösteren yardımıyla doğru yolu buldu.
Kılıcıyla bu mabedde baş imam oldu)
Sene 988 tarihinde kilise iken Şeyh Hortac Hazretleri bir gün Padişahın fermanı ile
bütün sufileriyle Allah, Allah diye tevhid
ve tekbîr ederek yürüyüş eder ve bu kiliseyi
râhiplerin elinden feth edip Cami yapar.
Halen minaresinin üç alemi vardır. Kubbesi
üzerinde alem yerine altın ile yerde gömülü
bulunan kazan gibi kubbe üzerine
koymuşlardır. Akşam ezanı okunacak altı
ayak bir yekpâre mermer kürsidir ki avluda
durur. Bu dahi ibret verici bir ezan okuma
yeridir. Hortac (Güneşli Tac Sahibi Aziz)
halen bu Camide yatmaktadır. Hortaçlı Şeyh
Süleyman Efendi vefat edince bu Caminin
avlusuna defnedilmiş ve üzerine güzel bir
türbe yapılmıştır. Fakat türbe bugün yoktur.
Hortacı Mezarlığı ve Hortacı Türbesi
Hortacı Camisi Haziresi Hatırasından
Hortacı Camisi Planı
Hortacı Camisi (Hagıos Georgios Kilisesi)
Hortacı Camisi
Hortacı Camisi Haziresinin Giriş Kapısı
Hortacı Camisi Haziresi Giriş Kapısı Üzerindeki Yazının Okunuşu:
Hazreti Muhlis Yusuf Bey ki veliyyü’n-nimetim
Ez hulus in hayr ra mebzulkerd ü hüsn-i himem
Hayra cari eyleyüb Nil-i hulus u himmetin
Şüd veli başa Ümmü dünya an cûdeş muğtenem
Bildi bu zatın uluv-i irtifat’ı kadrini
Kerd-i kürsi semara turabeş ser ta kadem
Bir eser kıldı ki ya’ni nâm-ı pâk-î himmeti
Kayd şüd der tak-ı arşullah ba-kilk-i kerem
Öyle bir hayra muvaffak oldu kim bir şek mi var?
Behri o der Cennet-i âla keşidend-i alem
Pürgüherdir Âkifâ zâtı gibi tarihi de
Şüd meali türbe-i Hortâcı manend-i irem
Anlamı:
Muhlis Yusuf Bey ki benim velî nimetimdir!
Onun hulus ve himmeti Nil nehri gibi hayırlar akıtır.
Ümmü dünya Paşa’nın cömertliği sayesinde ganimet olmak
üzere alındı.
Bu zatın kadrinin ne kadar yüksek olduğunu bildi.
(Onun) tahtı topraktan gökyüzüne kadar olup, Süreyya yıldızından
yere kadardır.
Bir eser yaptı ki, onun temiz himmetinin namını arşullah’ın takına
kerem kalemiyle yazdı.
Şüphesiz öyle bir hayra muvaffak oldu ki
Onun sayesinde cennet-i alâya bayraklar dikildi.
Ey Âkif (onun) zâtı gibi tarihi de cevherlerle doludur.
Hortac’ın türbesi İrem cenneti gibi oldu. 1
1
Berrin YAPAR, “ Yunanistan’daki Türk Eserlerinde Kitabeler “, İstanbul 2007
Selanik Görünümü
Hortacı Camisi
Balkan Savaşı’ndan sonra tekrar kiliseye çevrilen yapı, etrafında ve içinde arkeolojik
araştırmalar yapılması için Bizans Eserleri Müzesi haline getirilmiştir.
Hortacı Camisi Hatırasından
Hortacı Camisinin Günümüzdeki Görünümü
Hortacı Camisi ve Hortacı Mezarlığı
Hortacı Camisi Hatırasından