Bir Nöroşirürji Kliniğinde Gece Verilen Hemşirelik Bakımının

Transkript

Bir Nöroşirürji Kliniğinde Gece Verilen Hemşirelik
Bakımının Değerlendirilmesi*
Rengin ACAROĞLU**, Cemile SAVCI***, Aslı BİLİR***, Hatice KAYA**,
Merdiye ŞENDİR, Evren ÖRENLİ***, Zeynep TEMEL***
ÖZET
Bu çalışma, bir nöroşirürji kliniğinde gece verilen hemşirelik bakımını hemşireler ve hastaların bakış
açısından değerlendirmek amacı ile planlandı. Tanımlayıcı ve karşılaştırmalı olarak düzenlenen
çalışma, bir devlet hastanesinin nöroşirürji kliniğinde, çalışmaya gönüllü olarak katılan 120 hasta ve
120 hemşire ile gerçekleştirildi. Veriler demografik özellikleri içeren bilgi formu ve Gece Hemşirelik
Bakımı Ölçeği ile toplandı. Verilerin analizi SPSS Programında, yüzdelik, aritmetik ortalama ve
nonparametrik testler kullanılarak yapıldı. Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 46.03±13.34,
hemşirelerin yaş ortalaması 30.33±1.50 idi. Gece verilen hemşirelik girişimleri ve tıbbi girişimler
boyutlarında hemşireler ile hastaların bakış açıları arasında farklılık olmadığı saptandı (p>0.05).
Gece verilen hemşirelik bakımının değerlendirilmesi boyutunda ise hastaların puan ortalamalarının
hemşirelerin puan ortalamalarından anlamlı derecede yüksek olduğu olduğu belirlendi (p<0.001).
Sonuç olarak, hemşireler, gece verdikleri bakımı olumlu değerlendirmelerine karşın hastaların
gereksinimlerini tam olarak karşılayamadıklarını düşünürken, hastaların gece aldıkları hemsirelik
bakımını oldukça olumlu değerlendirdikleri belirlendi.
Anahtar Kelimeler; Gece hemşirelik bakımı, hemşirelik, hasta memnuniyeti
ABSTRACT
Evaluation Of Nursing Care Provided At Night In The Neurosurgery
Clinic
This study was carried out to evaluate nursing care provided at night from the perspective of both
nurses and patients. This descriptive and cross-sectional study was carried out with 120 nurses and
120 patients who agreed to participate in the study, in the neurosurgery clinic of the state hospital.
Data were collected using the “Questionnaire Form” which included demographical characteristics
and “The Night Nursing Care Instrument”. The data were analysised by SPSS Program, using
percentage, arithmetic mean, standard deviation and nonparametric tests. The mean age of the
patients participating in the study was 46.03±13.34 years and nurses’ was 30.33±1.50. The result
showed no statistically significant differences were found between nurses’ assessments and patient’s
perceptions of the nursing care provided at night in nursing intervations and medical intervations
(p>0.05). In the subscale of evaluation, patients have significantly higher mean score than nurses
(p<0.001). As a conclusion, the nurses have evaluated the nursing care provided by themselves at
night positively. But they have thought that meeting patient’s need was unsatisfactory. The patients
reported that they were satisfied with the nursing care received at night.
Key words; nursing, care at night, patient’s satisfation.
* Türk Nöroşirürji Derneği XXI. Bilimsel Kongresi- III. Nöroşirürji Hemşireliği Kongresi, 21-24 Nisan, Antalya, 2007’de sözel bildiri
olarak sunulmuştur.
** İ.Ü.Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu,
***S.B Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroşirürji Kliniği
Bir Nöroşirürji Kliniğinde Gece Verilen.... 35
GİRİŞ
Hasta bireyin memnuniyetini sürdürmek ve artırmak amacı ile, sağlık bakımı kalitesinin ölçümü ve
değerlendirilmesi en önemli ölçütlerden birisidir (Acaroğlu, Şendir, Kaya ve Soysal 2007; Larrabee ve
ark. 2004; Özsoy, Özgür ve Durmaz Akyol 2007). Hastanede yatan hastaların memnuniyeti etkileyen
en önemli faktörün ise hemşirelik bakımı olduğu bilinmektedir. Hastanede yatan hastaların
bakımımının yaklaşık yarısı gece verilen hemşirelik bakımı ile sağlanır. Gece verilen bakım, hastanın
temel gereksinimlerinin karşılanması, özellikle kaliteli bir uyku ile dinlenebilmesini sağlamak ve
planlanmış bakım ve tedavi girişimlerini uygulamak üzerine odaklanır. Bununla birlikte ağrının
giderilmesine yönelik girişimlerin öncelikle ele alınması ve gece hastanın özel isteklerine karşı uyanık
olunması gerektiği belirtilmektedir (Johnsson, Oleni ve Fridlund 2002; Meredith 2000).
Uyku hem bedensel hem de ruhsal iyilik için yaşamsal bir etkinliktir. Ancak hastanede yatan
hastaların üçte ikisinin en az bir gece uyku sorunu yaşadığı ve özellikle gece kesintisiz ve rahat bir
uyku uyuyamadığı belirtilmektedir (Merkouris, Papathanassoglou ve Lemonidou 2004; Southwell ve
Wistow 1995; Şendir, Acaroğlu, Kaya, Erol ve Akkaya 2007). Hastaların, uyku sorunu yaşaması ve
yeterince dinlenememesi, gün boyunca yorgunluğun sürmesine ve sonuçta anksiyete, depresyon ve
konsantrasyon sorunları ile yaşam kalitesinin düşmesine yol açmaktadır (Oleni, Johnsson ve Fridlund
2004; Özsoy, Özgür ve Durmaz Akyol 2007). Bu nedenle hasta ile birlikte olası sorunları tanılamak,
hem dinlenme /uyku öncesi hem de dinlenme / uyku sırasındaki sorunları ortadan kaldıracak uygun
girişimleri planlamanın ön koşuludur (Johansson, Oleni ve Fridlund 2002; Şendir ve ark. 2007).
Bunun yanı sıra, gece boyunca tıbbi tedaviyi destekleyici girişimlerin uygun ve doğru biçimde
sürdürülerek hasta yanıtlarının değerlendirilmesi, gece verilen hemşirelik bakımının diğer işlevlerini
oluşturur. Bu amaca ulaşmak için hemşire, bakım planını sürekli gözden geçirmek durumundadır
(Meredith 2000; Muecke 2005).
Araştırmalar, hemşire ve hastaların gece bakımına etki eden faktörleri belirlemede farklı görüşlere
sahip olduğundan söz etmekte ve sıklıkla hemşirelerin, hastaların gece bakımını reddetmesi nedeni ile
hemşirelik girişimlerini uygulamada güçlük yaşadıklarını göstermektedir (Johnsson ve ark. 2002;
Lauri, Lepisto ve Kappeli 1997; Oleni ve ark. 2004).
Hemşireler, gece vardiyasında daha fazla sayıda hastanın bakım sorumluluğunu üstlenmekte ve
genellikle daha az deneyimli sağlık ekibi üyeleri ile birlikte çalıştığı için bazı durumlarda karar verme
ile ilgili sorunlar yaşayabilmektedirler ( Brown ve Brooks 2002; Larrabee ve ark. 2004). Bununla
birlikte, gece çalışan hemşirelerin performansının düşük olduğu dolayısı ile hasta bakımı kalitesinin
bundan olumsuz yönde etkilenebileceği vurgulanmaktadır (Akl ve ark. 2006; Meredith 2000; Muecke
2005).
Literatür incelendiğinde, gece verilen hemşirelik bakımı üzerine odaklanan çalışmaların oldukça
sınırlı sayıda kaldığı görülmektedir. Ülkemizde ise son yıllarda bakım kavramına ilişkin
çalışmaların ivme kazandığı görülmekle birlikte (Acaroğlu ve ark. 2007; Algıer, Abbasoğlu,
Hakverdioğlu, Ökdem ve Göçer’in 2005; Eşer, Khorshid, Demir ve Denat 2005; Özsoy, Özgür ve
Durmaz Akyol 2007), gece bakımına ilişkin çalışmaların genellikle uykunun değerlendirilmesine
yönelik olduğu, gece verilen hemşirelik bakımının, hemşirelerin tüm işlevlerini kapsayacak
biçimde ele alınmadığı gözlenmektedir. Oysa hasta bireyin bakımında sürekliliği sağlama ve
sürdürme dolayısı ile bakımın kalitesini artırmada gece verilen hemşirelik bakımının da
değerlendirilerek eksikliklerin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması gerekir.
Amaç
Bu çalışma bir nöroşirürji kliniğinde gece verilen hemşirelik bakımını hemşireler ve hastaların bakış
açısından değerlendirmek ve her iki grubun bakış açısını karşılaştırmak amacı ile planlandı.
Araştırma soruları;

Hemşireler gece verdikleri bakımı yeterli buluyor mu?

Hastalar gece aldıkları hemşirelik bakımından memnun mu?
36. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:2,Sayı:1.2009

Hemşireler ile hastaların gece verilen hemşirelik bakımına ilişkin değerlendirmeleri arasında
farklılık var mı?
GEREÇ VE YÖNTEM
Tanımlayıcı ve karşılaştırmalı olarak planlanan çalışma bir devlet hastanesinin nöroşirürji kliniğinde
Ekim 2006-Ocak 2007 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Çalışmaya başlamadan önce kurum
yönetiminden yazılı, çalışmaya katılacak hemşireler ve hastalardan bilgilendirme sonrası sözel izin
alındı.
Çalışmanın yürütüldüğü klinikte 15 yatak nöroşirürji, 15 yatak nöroloji hastalarına ayrılmış olup,
hemşireler toplam 30 nöroşirürji ve nöroloji hastasına bakım vermekteydi. Gündüz vardiyasında (0816) dört hemşire, gece vardiyasında (16-08) bir hemşire çalışmaktaydı.
Çalışmanın evrenini, çalışmanın yürütüldüğü tarihlerde bu kliniklerde yatan hastalar ile aynı klinikte
çalışan hemşireler oluşturdu. Örneklem grubunun seçiminde, hastalar için; en az bir gece hastanede
yatmış, yanında refakatçi bulunmayan, okur- yazar, zaman, yer ve kişiyi algılama yeteneğine sahip
olma kriterleri dikkate alındı. Her sabah gece nöbetini devreden bir hemşire ve araştırma kriterlerini
karşılayan hastalar arasından rastgele seçilen bir hasta Gece Hemşirelik Bakımı Ölçeği’ni doldurdu.
Çalışma, 120 hasta ve 120 hemşire ile tamamlandı.
Veriler, hasta ve hemşirelerin bireysel özelliklerini belirleyici soruları içeren anket formu ve Gece
Hemşirelik Bakımı Ölçeği (The Night Nursing Care Instrument) ile toplandı.
Hemşire ve hastanın bakış açısından gece verilen hemşirelik bakımını değerlendirmek üzere
Johansson tarafından 2002 yılında tez çalışması kapsamında geliştirilen ve Türk toplumuna
uyarlanması 2006 yılında Acaroğlu, Şendir ve Kaya tarafından yapılan, Gece Hemşirelik Bakımı
Ölçeği (GHBÖ), her biri 11 madde içeren iki bölümlü likert tipi bir ölçektir. Ölçeğin, birinci bölümü
hemşirelerin, ikinci bölümü ise hastaların değerlendirmelerini kapsamaktadır. Her iki bölüm de benzer
olumlu ifadelerden oluşan “hemşirelik girişimleri”, “tıbbi girişimler” ve “değerlendirme” olmak üzere
üç alt boyut içermektedir. Ölçeğe verilen yanıtlar 1 (kesinlikle katılmıyorum) ile 5 (tamamen
katılıyorum) arasındadır. Ölçeğin değerlendirilmesi hemşire ve hastaların maddelere verdikleri
yanıtların yüzdeleri ve
puan ortalamaları üzerinden yapılmaktadır. Yüzdelik üzerinden
değerlendirmede
”kesinlikle katılmıyorum ve katılmıyorum” yanıtları olumsuz deneyimler,
”katılıyorum ve tamamen katılıyorum” yanıtları ise olumlu deneyimler olarak değerlendirilmektedir
(Johansson, Oleni ve Fridlund 2005).
Elde edilen veriler SPSS programında değerlendirildi. Ölçek maddelerine verilen yanıtlar yüzdelik,
aritmetik ortalama ve standart sapma ile incelendi. Hemşirelerin ve hastaların gece bakımını
algılamaları arasındaki farklılıkların karşılaştırılmasında nonparametrik testler kullanıldı.
BULGULAR VE TARTIŞMA
Çalışmaya katılan hastaların %49.2’si 41-60 yaş grubunda (yaş ortalaması 46.03±13.34), %55.8’i
kadın, %44.2’si erkek idi. Hemşirelerin yaş ortalaması 30.33±1.50 idi.
Ölçeğin, ”Hemşirelik Girişimleri” boyutunda, gece boyunca hastaların isteklerini dikkate alma,
planlanmış işlemler hakkında bilgilendirme ve katılım, konuşma fırsatı ile gözlem ve izlem
maddelerinde, hem hemşirelerin hem de hastaların olumlu yanıt yüzdelerinin oldukça yüksek olduğu
görüldü. Boşaltım ve pozisyon değişimi gibi gereksinimlere yardım ve beslenme maddelerinde olumlu
yanıt yüzdeleri de yüksek olmakla birlikte ”Hemşirelik Girişimleri” alt boyunda yer alan diğer
maddelerin yüzdelerinden çok az da olsa düşüktü. Bu bulgu, 16-08 vardiyasında, klinikteki tüm
hastaların sorumluluğunu bir hemşirenin üstlenmesinin bir sonucu olarak, hemşirelerin hastaların bu
gereksinimlerini karşılamak için yeterince zaman ayıramadıklarını düşündürdü. ”Hemşirelik
Girişimleri” alt boyutunda, hemşire ve hastaların puan ortalamaları maddeler düzeyinde ve toplamda
birbirine yakın değerlerde olup, istatistiksel açıdan anlamlı farklılık göstermedi (p>0.05) (Tablo 1).
Tablo 1. Hemşirelerin ve Hastaların Gece Verilen Hemşirelik Bakımını Değerlendirmesi
Hemşireler/Hastalar
(%)
Madde Yanıtları*
Hemşirelik Girişimleri
1
İsteklerini dikkate alma
Bilgilendirme ve katılım
4
Hemşireler/
Hastalar
2
3
5
0/1.7
0/0.8
0/1.7
8.3/5.8
91.7/90
4.91±0.27
4,81±0.66
1.7/1.7
0/1.7
0/5
18.3/15
80/76.7
4.75±0.62
4.63±0.79
4.29±0.87
4.15±1.38
4.21±1.30
4.17±1.32
4.50±0.85
4.52±0.96
4.94±0.23
4.78±0.75
Gereksinimlere yardım
1.7/12.5
4.2/3.3 5/4.2
41.7/16.7 47.5/63.3
Beslenme
2.5/9.2
4.2/7.5 8.3/2.5 16.7/18.3 68.3/62.5
Konuşma fırsatı
1.7/4.2
3.3/0
4.2/8.3 25/14.2
65.8/73.3
Gözlem ve izlem
0/2.5
0/1.7
0/0
94.2/89.2
5.8/6.7
0/0.8
0/0
0/1.7
Planlanmamış tıbbi
direktifler
2.5/5
0/1.7
2.5/1.7 17.5/5.8
1.7/1.7
1.7/2.5
4.2/0
1.7/0.8 24.2/6.7
Güvenlik
0/0.8
0/0
9.2/0
28.3/0.8
Memnuniyet
0/0.8
0/0
10.8/0
45.8/2.5
Toplam
0.59
0.40
0.21
0.37
0.33
0.14
0.30
98.3/96.7 4.99±0.25
4.93±0.42
0.06
77.5/85.8 4.67±0.75
4.65±0.98
0.15
4.49±0.66
4.93±0.40
0.001
4.53±0.85
4.81±0.68
62.5/98.3 4.53±0.66
4.95±0.37
43.3/96.7 4.32±0.66
4.94±0.39
0.001
Değerlendirme
Gece dinlenme
p değeri**
0.14
4.92±0.34
4.84±0.56
Tıbbi Girişimler
Planlanmış tıbbi
direktifler
X±SD
4.59±0.55
4,55±0.73
68.3/90
50.32±3.67
51.39±5.38
0.001
0.001
0.001
*1= kesinlikle katılmıyorum, 2= katılmıyorum, 3=kararsızım, 4= katılıyorum, 5= tamamamen katılıyorum.
** Mann Whitney U testi
Ülkemizde özellikle gece verilen hemşirelik bakımını değerlendiren çalışmaya rastlanmamakla
birlikte, bu bulgu, genel olarak hemşire ve hastaların hemşirelik girişimlerini algılamalarını inceleyen
çalışmaların bulguları ile karşılaştırıldığında farklı sonuçların elde edildiği görüldü.
Eşer ve
arkadaşlarının (2005) çalışmasında, hastaların öncelik sırasına göre belirlediği bakım davranışlarının
hemşireler tarafından farklı öncelikle algılanması çalışmanın bu bulgusu ile farklılık gösterdi. Algıer
ve arkadaşlarının (2005) çalışmasında da hemşirelik girişimlerinin önemini algılamada hemşire ve
hastalar arasında farklılık olduğu, hemşirelerin fizyolojik, hastaların ise davranışsal alandaki
girişimleri daha önemli bulduğu saptanmıştır. Sözü edilen bu çalışmalarda, gündüz-gece ayırımı
yapılmaksızın verilen bakımın bütün olarak değerlendirilmesi, bu çalışmada ise yalnızca gece verilen
bakımın değerlendirilmesinin farklı sonuçların elde edilmesine yol açtığını düşündürdü. Oleni ve
arkadaşlarının (2004) İsveç’te yaptıkları çalışmada, gece verilen hemşirelik bakımının hemşireler
tarafından değerlendirilmesi ile hastalar tarafından algılanması arasında farklılık saptaması ve
hastaların bakım gereksinimlerinin yeterince karşılanmadığını ifade etmesi, çalışmanın bu bulgusu ile
benzer değildi ve çalışma koşullarının yanı sıra kültürel farklılıkların bir yansıması olarak
değerlendirildi. Nitekim, Oleni ve arkadaşlarının (2004) çalışmasını yürüttüğü birimde gece
vardiyasında çalışan hemşire sayısı fazla olup bir hemşire daha az sayıda hastanın bakım
sorumluluğunu üstlenmişti. Yine Merkouris ve arkadaşlarının (2004) Yunanistan’da yürüttükleri
benzer çalışmada hastaların, gece bakım gereksinimlerini karşılamak için hemşirelerin fazla zaman
ayıramadıklarını belirtmesi bu bulgudan farklı idi.
“Tıbbi Girişimler” boyutunda yer alan ağrı kesici, uyku ilaçları, infüzyon ve enjeksiyon uygulaması
gibi planlanmış ya da planlanmamış tıbbi direktiflerin uygulanması konusunda, hemşire ve hastaların
olumlu yanıt yüzdeleri birbirine yakın değerler ile oldukça yüksekti. Bu alt boyutta, hemşire ve
hastalar arasında, hem maddeler hem de toplam puan ortalamaları açısından istatistiksel olarak
farklılık görülmedi (p>0.05) (Tablo 1). Bununla birlikte, planlanmış tıbbi direktiflerin uygulanması
maddesi, ölçeğin tüm alt boyutlarındaki maddeler arasında, hemşireler açısından en yüksek olumlu
yanıt yüzdesine sahipti. Elde edilen bu bulgu, hemşirelik girişimlerinin, ilaç uygulamaları gibi
destekleyici rollerde yoğunlaştığına dikkati çekerken aynı zamanda, Eşer ve arkadaşları (2005) ile
Oleni ve arkadaşlarının (2004) çalışma bulguları ile de benzerlik gösterdi. Ayrıca, çalışmanın
yürütüldüğü klinikte gece vardiyasında, bir hemşirenin 30 hastanın bakım sorumluluğunu üstlendiği ve
bu hastaların yarısının cerrahi girişim uygulanan /uygulanacak hastalardan oluştuğu göz önüne
alındığında bu sonucun kaçınılmaz olduğu düşünüldü.
”Değerlendirme” boyutunda yer alan, hastaların gece boyunca dinlenmesi, kendilerini güvende
hissetmesi ve hemşirelik bakımından memnun olma maddelerine verilen olumlu yanıt yüzdeleri,
hemşirelerin olumlu yanıt yüzdelerinden daha yüksekti (p<0.001). Aynı zamanda, değerlendirme
boyutunun hem toplam hem de içerdiği maddeler düzeyinde, hasta puan ortalamalarının istatistiksel
olarak anlamlı farklılıkla hemşirelerin puan ortalamalarından daha yüksek olduğu görüldü (p<0.001).
Hemşirelerin gece boyunca sundukları bakımda, hastaların dinlenmesi ve güvenlik gereksinimlerini
tam olarak karşılayamadıklarını düşündükleri, dolayısı ile verdikleri hizmetten de yeterince memnun
olmadıkları görülürken, hastaların gece verilen hemşirelik bakımı sonucu kendilerini oldukça
güvende hissettiği, yüksek düzeyde memnuniyet duyduğu ve dinlenebildiği belirlendi. Bu bulgu,
Şendir ve ark. (2007) gece uygulanan hemşirelik ve tıbbi girişimlerin hastanın uykusunu, dolayısı ile
dinlenmesini olumsuz yönde etkilediğini bildiren çalışmanın sonuçları ile Oleni ve arkadaşlarının
(2004) gece bakımını değerlendiren çalışma bulgularından farklılık gösterdi, Bununla birlikte,
değerlendirme boyutunda hastaların aldıkları bakımdan oldukça memnun olduklarının belirlenmesi
Acaroğlu ve arkadaşlarının (2007) çalışma bulguları ile benzerlik sergiledi. Bu boyuttan elde edilen
bulgular üzerinde, değerlendirme boyutunun diğer boyutlara göre daha subjektif ifadeler içermesinin
etkili olabileceği düşünülmekle birlikte hemşirelerin gece verdikleri bakım hizmetini daha objektif
değerlendirdiğini düşündürdü.
Gece Hemşirelik Bakımı Ölçeğinin bütünü incelendiğinde, hem hemşireler hem de hastalarda
maddelere verilen yanıtların olumlu yüzdelerde yoğunlaşması, her iki grubun da gece verilen
hemşirelik bakımını olumlu değerlendirdiğini gösterdi. Ancak, hastaların toplam puan ortalaması ile,
hemşirelerin toplam puan ortalaması karşılaştırıldığında, aralarında hastalar lehine istatistiksel olarak
anlamlı derecede farklılık bulunması (p<0.001), gece verilen hemşirelik bakımının hastalar tarafından
çok daha olumlu algılandığına ve hasta memnuniyetinin yüksek olduğuna işaret etti. Yalnızca gece ya
da zaman sınırlaması dikkate alınmaksızın hemşirelik bakımının değerlendirildiği çalışmalarda
hastaların hemşirelik bakımını, hemşirelerin beklentisinden daha yüksek düzeyde memnun edici
bulması bu bulguları destekler nitelikte idi (Acaroğlu ve ark. 2007; Akl ve ark. 2006).
Yazarın Yorumu ve Kullanım Alanı
Hemşireler gece verdikleri bakımı olumlu değerlendirmeklerine karşın, hastaların gereksinimlerini tam
olarak karşılayamadıklarını düşünürken, hastaların gece aldıkları hemşirelik bakımını oldukça olumlu
değerlendirdiği ve dolayısı ile doyurucu buldukları belirlendi. Ancak, bir hemşirenin 30 hastanın
sorumluluğunu üstlendiği bir klinikte gece hemşirelik bakımı hizmetinin, hem hemşireler hem de
hastalar tarafından bu kadar olumlu değerlendirilmesi dikkat çekici bulundu. Bu sonuçlar
doğrultusunda;
-
çalışmanın daha büyük ve farklı klinik alanlardaki örneklem grubu ile tekrarlanması,
-
gece çalışmanın hemşireler üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi,
-
gece hemşirelik bakımını etkileyen faktörlerin araştırılması önerildi.
KAYNAKLAR
Acaroğlu R, Şendir M, Kaya H, Soysal E (2007). Bireyselleştirilmiş hemşirelik bakımının hasta
memnuniyeti ve yaşam kalitesine etkisi. İÜ FNHYO Hemşirelik Dergisi, 59: 61-67.
Akl EA, Bais B, Rich E, Izzo J, Grant BJB, Schünemann HJ (2006). Internal Medicine Residents’,
Attendings’, and Nurses’ Perceptions of the Night Float System, Journal of General Internal Medicine,
21:494-497.
Algıer L, Abbasoğlu A, Hakverdioğlu G, Ökdem Ş, Göçer, S (2005). Hastaların ve hemşirelerin,
hemşirelik girişimlerinin önemini algılamaları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu
Dergisi, 9 (1):33-40.
Brown BR, Brooks I. (2002). The temporal landscape of night nursing. Journal of Advanced Nursing,
39 (4):384-390.
Eşer İ, Khorshid L, Demir Y, Denat Y (2005). Hastaların hemşirelik bakım öncelikleri ve önceliklerin
karşılanma durumu. Ege Universitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21(Özel Sayı): 161-170.
Johansson P, Oleni M, Fridlund B (2002). Patient satisfaction with nursing care: in the context of
health care: a literature study. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 16:337-344.
Johansson P, Oleni M, Fridlund B (2005). Nurses' assessments and patients' perceptions: development
of the Night Nursing Care Instrument (NNCI), measuring nursing care at night. International Journal
of Nursing Studies, 42 (5):569-78.
Larrabee HL, Ostrow CL, Withrow ML, Janney MA, Hobbs GR, Burant C (2004). Predictors of
patient satisfaction with ınpatient hospital nursing care. Research in Nursing and Health, 27:254–268
Lauri S, Lepisto M, Kappeli S (1997). Patients' needs in hospital: Nurses' and patients' views. Journal
of Advanced Nursing, 25 (2):339-346.
Meredith RE (2000). Improving the quality of care provided at night. Professional Nurse, 15: 502505.
Merkouris A, Papathanassoglou E, Lemonidou C (2004). Evaluation of patient satisfaction with
nursing care: quantitative or qualitative approach? International Journal of Nursing Studies, 41(4):
355-367.
Muecke S (2005). Effects of rotating night shifts: literature review. Journal of Advanced Nursing, 50
(4): 433-439.
Oleni M, Johansson P, Fridlund B (2004). Nursing care at night: an evaluation using the Night Nursing
Care Instrument. Journal of Advanced Nursing, 47 (1): 25-32.
Özsoy SA, Özgür G, Durmaz Akyol A (2007). Patient expectation and satisfaction with nursing care
in Turkey: a literature review. International Nursing Review:Volume, 54 (3): 249-255.
Southwell MT, Wistow G (1995). Sleep in hospitals at night: are patients’ needs being met? Journal of
Advanced Nursing, 21:1101-1109.
Şendir M, Acaroğlu R, Kaya H, Erol S, Akkaya Y (2007). Evaluation of quality of sleep and effecting
factors in hospitalized neurosurgical patients. Neurosciences Journal, 12:226-231.
İletişim adresi:
Rengin Acaroğlu
İstanbul Üniversitesi, Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu,
Abide-i Hürriyet Cad.Şişli-İstanbul 34381
E-mail: [email protected]