Vida Sıkıcılar

2016
Vida Sıkıcılar
KILAVUZ
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
1. Vida Sıkıcılar
Vidagibi,birleştiricielemanlarısıkmayavesökmeyeyarayanaletlerdir.Tornavidalar,somun
sökmeler,nut-runner’largibiürünlerikapsar.Montajhatlarındantamircilerekadargeniş
kullanımalanıvardır.
2. Çalışma Prensibi
Havalıvidasıkıcıları,ikianakısımdanoluşur.Birincikısım,basınçlıhavadakienerjiyiharekete
çevirenrotorlu(vane)motorudur.Bukısım,tümvidasıkıcılardabulunur.Rotorkısmı,aletin
kapasitesinegöredeğişiklikgöstermesinerağmen,çalışmaprensibi,matkaplarkısmında
anlatılanmotorlaaynıdır.
İkincikısımisesıkmaişleminingerçekleştirildiğimekanizmadır.Sıkmamekanizmasıikigruba
ayrılır.İlkgruptatorkayarıolmayanmekanizmalaryeralır.İkincigruptakimekanizmalarise
aletintorkununistenilendeğereayarlanmasınaizinverir.
TorkAyarıOlmayanlar
o
o
DirectDrive
ÇekiçMekanizması
TorkAyarıOlanlar
o
o
YaylıSıkmaMekanizmaları
ImpulseÜnitesi
2.1. Direct Drive
Directdrive,tornavidalardakullanılanbirmekanizmadır.Motordaneldeedilengücüdirekt
olaraksıkmaişlemindekullanırlar.Hızıistenilendeğeregetirmekiçin,matkaplardakigibidişli
kutusukullanılır.Mekanizmanınelemansayısıazolduğuiçin,sürtünmedenkaynaklıgüç
kayıpları,diğermekanizmalarlakarşılaştırıldığında,enazseviyededir.
Directdriveileçalışanmakinelerdetorkkontrolüyoktur.Aletulaşabileceğimaksimumtorka
çıkarvebuseviyedeçalışır.Torkkontrolüoperatörüninisiyatifinebağlıdır.Gerekliolduğu
durumlarda,tork,basınçlaoynayaraksınırlandırılabilir.
Directdrivemekanizmasınasahiptornavidalar,torkdeğerininkritikolduğuişlemlereuygun
olmadıklarıiçinbasitsıkmaişlemlerindekullanılırlar.Buürünlergenelliklekendindendişaçan
cıvatalarveahşapmalzemeüzerindekullanılır.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
1
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
2.2. Çekiç Mekanizması
Çekiçlisıkmamekanizması,somunsökmelerde,tornavidalardavenut-runnerlardabulunur.
Sıkmamekanizmalarıarasındaenyüksektorkaulaşanmekanizma,çekiçsistemidir.İstenilen
torkayarlanamadığıiçinkararlılığıdüşüktür.Directdrive’dakigibi,aletçıkabileceğienyüksek
torkaulaşır.Havaakısıkesileneyadavidadahafazladönemeyenekadarçalışmayadevameder.
Çekiçmekanizması,herturunda,anviledarbeuygulayarak,torkuyükseltir.Bu,biranahtara
çekiçlevurmaklaaynışeydir.Vidanındarbelerlesıkılmasındandolayı,reaksiyontorku,operatör
tarafındanhissedilmez.Bunedenle,yüksektorkaçıkabilen,çekiçmekanizmalıaletler,
sabitlemeyeihtiyaçduyulmaksızınoperatörtarafındankullanılabilirler.Farklıçekiç
mekanizmasımevcuttur.
OSAKAhavalıelaletlerindeençokkullanılançekiçmekanizmalarıaşağıdakigibidir.
Rocking Dog Çekiç Mekanizması
Enucuzçekiçmekanizmasıolduğundan
dolayıgenellikleDIYürünlerdetercih
edilirler.Tekbirdönençekiçvardır.Bu
sistemazsayıdaelemandanoluştuğuiçin,
tamirienkolaymekanizmadır.Hard
joint’leriçinuygundur.
Pin Çekiç Mekanizması
Güç,kafesiniçindebulunançekiç
tarafındansağlanır.Çekiç,anvilin
etrafındadönmekiçinbirpineihtiyaç
duymaz.Eldeedilengüç,neredeysebir
kayıpolmaksızınanvileiletilir.Pinçekiç
mekanizması,rockingdogsisteminin
geliştirilmişhalidir.Mekanizmanın
avantajı,yüksektorklaraulaşabilmesidir.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
2
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
Çift Çekiç Mekanizması
Çiftçekiçmekanizması,anviletrafında
donenikiçekicesahiptir.Ucuzolmasına
karşınuzunömürlübirmekanizmadır.Bu
sistemgenellikle,tornavidalarınçekiç
mekanizmalarındakullanılır.Softjoint’ler
içinuygundur.
İkiz Çekiç Mekanizması
İkizçekiçmekanizması,kapalıbir
sistemdeanviletrafındadonenikiadet
çekiçtenoluşur.Buçekiçlerbirbirlerinin
aynısıdır.İkizçekiçmekanizması,daha
rotorunilkturlarındamuazzamtorklara
ulaşabilir.Bununnedeni,ikiçekicinde
anvileeşzamanlıdarbeyapmasıdır.Bu
sisteminenbüyükdezavantajı,yüksek
titreşimseviyesidir.İkizçekiç
mekanizması,dayanıklıolduğuiçin,uzun
sureliçalışmalariçinuygundur.Bu
mekanizmasomunsökmelerdekullanılır.
Softjoint’leriçinuygundur.
Pin Clutch Mekanizması
Pin-Clutchsistemi,kısasüredeyüksek
torkdeğerlerineçıkabilenbir
mekanizmadır.Busistem,kafesiçerisinde
yüksekmomentumlahareketedeniki
pindenoluşur.İkizçekiç ̧ mekanizmasıyla
karşılaştırıldığında,torkherzaman
yükselmeeğilimigösterir.Bu
mekanizmanınkullanıldığısomun
sökmeler,genellikle,hafifsanayive
otomotivsanayinde,hızlımontajişlerinde
kullanılır.İkizçekiçmekanizmasınagöre
enbüyükavantajı,düşüktitreşim
seviyesidir.Softjoint’leriçinuygundur.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
3
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
Yandakifigür,ikizçekiçvepin-clutch
mekanizmalarınıntork-zamangrafiklerini
göstermektedir.İkimakinedeyakın
kapasiteleresahipolmalarınakarşın,ikizçekiç,
maksimumtorkadahakısasüredeulaşır.
2.3. Yaylı Sıkma Mekanizması
Busistemtornavidalardakullanılır.Rotorunhareketi,BparçasınınA
parçasınıdöndürmesiile,bitsucaaktarılır.Torkayarı,mekanizmanın
içerisindekiyayın,sıkıştırılıpgevşetilmesiileayarlanır.Yay,B
parçasını,Aparçasınadoğrubastırır.Tork,ikiparçaarasındakikesme
kuvvetiniastığızaman,parçalarbirbiriüzerindekaymayabaşlar.Bu
nedenleyaysıkıştırıldıkça,aletinüreteceğitorkartacak,gevşedikçede
azalacaktır.
Aletmaksimumtorkaulaştığında,parçalarınbirbiriüzerine
kaymasındandolayı,sıkmaişlemineredeysedurmanoktasınakadar
azalır.Yaylısıkmamekanizmasında,rotor,operatörparmağınıtetikten
çekenekadarçalışır.Başkabirdeyişle,torkdeğerininkararlılığı,
operatörebağlıdır.Bunedenlebelirlitorkgerektirenuygulamalarda,
tornavidanınotomatikkapatma(shut-off)özelliğinesahipolması
gerekmektedir.
2.4. Impulse Mekanizması
Impulsemekanizması,havalıelaletlerindekienkarmaşıksistemlerdenbiridir.Hem
tornavidalardahemdesomunsökmelerdekullanılır.
Impulsealetler,içlerindehavaileçalışan,hidrolikbirmekanizmabulundururlar.Bumekanizma,
içeridebirbasn
ı ̧ç farkıoluşturur.Operatör,içeridekibasn
ı ̧ç farkınıayarlayarak,torkukontrol
edebilir.Impulseünitesinesahipürünler,gelenekseltorkayarlıaletleregöredahayüksek
kararlılığasahiptir.Impulseünitesindendolayı,aletiçerisinde,metal-metalçarpışmalarıazdır.
Bunedenle,sesvetitreşimseviyeler,diğersıkmamekanizmalarınagörebirhaylidüşüktür.
Impulseünitesininbirturuna,birpulsedenir.Bumekanizmayasahipbirelaleti,gereklitorka6
pulseiçerisindeulaşmalıdır.Pulsesayısı,üniteniniçerisindekiyağoranıiledoğrudanalakalıdır.
Impulseünitesininyağmiktarıçokönemlidir.Eksikyadafazlabirdamlayağbile,makinenin
doğruçalışmasınıengellerveistenilentorklaraulaşılamazvekararlılıkdüşer.Impulsealetlerde
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
4
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
dahayüksekkararlılıkaranıyorsa,otomatikkapatma(shut-off)özelliğibulunanaletlertercih
edilmelidir.
3. Push-Start ve Shut-Off Mekanizmaları
Push-startözelliğinesahipaletler,operatörüntornavidaucunaufakbirbaskıuygulamasıile
çalışmayabaşlarlar.Buürünlerdetetikbulunmaz.Genelliklehızlımontajhatlarındakullanılırlar.
Shut-offmekanizması,aletistenilentorkaulaştığında,havaakışınıkeser.Havagelmeyenmotor
çalışamazvealetdurur.Bumekanizmalar,operatörünsıkmaişlemineetkisiniazaltır.Shut-off,
yaylısıkmamekanizmasıyadaimpulseünitesiolanaletlerde,kararlılığıarttırmakiçinkullanılır.
4. Vida Sıkıcıların Türleri
4.1. Tornavidalar
Bazıtornavidalardaçekiçmekanizması
bulunmasınarağmen,genellikleyaylıyadadirect
drivesıkmamekanizmasıileçalışırlar.Çekiç
mekanizmasıbulunmadığıiçin,reaksiyontorku,
operatörtarafındansönümlenir.Budurum,
tornavidalarınmaksimumtorkunusınırılar.Bu
sınıryaklaşıkolarak12𝑁∙𝑚dir.
Tornavidalarındüz,kabzalıve90°acılıları
mevcuttur.
4.2. Somun Sökmeler
Büyükboyutlardakisomunlarıvecıvataları,
sıkmak/sökmekiçinkullanılanaletlerdir.Yüksek
torklaraulaşabilirlerancakkararlılıkları
düşüktür.Somunsökmeler,adaptörgörevigören
lokmalarlakullanılırlar.
Somunsökmelergenelliklekabzalıyada90°
cırcırmotoruolaraksatılırlar,ancakdüztip
somunsökmelerdemevcuttur.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
5
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
4.3. Nut-Runnerlar
Nut-runnerlar,operatörün,düzyadakabzalıtip
ürünlerdekireaksiyontorkunukarşılayamayacağı
büyüklüktekividalarısıkmakiçinkullanılır.Açılınutrunnerlar,operatörünreaksiyonkuvvetini
karşılamasınayardımetmekiçin,momentkolu
görevigörürler.Ayrıcabuürünler,somunsökmeya
dacırcırmotorlarıileulaşılmasıgüçolanyerlerde
rahatlıklakullanılabilirler.
4.4. Açık ve Kapalı Ağızlı Sıkıcılar
Açıkvekapalıağızlısıkıcılar,gelenekseltiptekimakinelerlesıkılmasıimkânsızolan,borulardaki
somunlarverekorlarısıkmayayarayanmakinelerdir.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
6
VidaSıkıcılar
KILAVUZ
5. Bağlantı Çeşitleri
5.1. Hard Joint
Vidakafasımalzemeyeoturanakadardönmedüşükdirençte,sonrahızlıbirşekildedirekartar.
Hızlıvidalamadaortaderecelitorkayarıiçinyüksekhızlıbiraletseçilir.Limittorkdeğerine
ulaşıldığındaveyadişinkalitesibozulmayabaşladığındadahadüşükhızlıbiraletseçilir.Kırılgan
malzemeleriçindeönerilir.
5.2. Soft Joint
Vidakafasınakadardönmedirencidüşük,sonrayavaşyavaşdirençartar.Gevşemeyienaza
indirmekvebağlayıcıyıenuygunşekildeoturtmakiçindahayavaşvedahagüçlübiraraç
kullanılmalıdır.
Yukarıdakigrafiklerdendeanlaşıldığıüzerehardjoint‘te30 ° sonraulaşılantorkdeğerinisoft
joint‘te720° çevirdiktensonraulaşılıyor.
!!!Bağlantınoktasınagöremakineseçerkenaşağıdakitorkdeğerlerinidikkatealın!
HardJoint:
Shut-offmakinelerdetorkdeğerinin%85’i
Shut-offolmayanmakinelerdetorkdeğerinin%95’i
SoftJoint:
Shut-offmakinelerdetorkdeğerinin%70’i
Shut-offolmayanmakinelerdetorkdeğerinin%90’ıesastorkdeğeriolarakalınmalıdır.
KaracaMakinaHırdavatSan.veTic.Ltd.Şti.
BağlarMh.ÇeşmeCd.GümüşSk.No:4Güneşli–İstanbul
(0212)2498639
7