Bülten 49 - Hindistan Gezi Rehberi

www.hindistangezi.com
sitesi bülteni
Bu bülten, periyodik bir yay›n de¤ildir.
Sadece Hindistangezi.com sitesi üyelerine e-mail ile ücretsiz gönderilir
S ay› :
49
May›s - 2011
Haz›rlayan
Zafer Bozkaya
•
Bu say›ya katk›da bulunanlar
‹smail Geçmen
Değerli üyemiz
Hindistan gezilerimiz bütün hızıyla devam ediyor.
Sitemizin 9. kuruluş yılı nedeniyle düzenlediğimiz bilgi yarışması sona erdi. Katılan
bütün üyelerimize teşekkür ederiz. Yarışmada ödül olarak vereceğimizi bildirdiğimiz
Hindistan Gezi Rehberi kitabımı kazanan 5 üyemizin kitapları adreslerine gönderildi.
Yarışmada verilen cevapları incelediğimizde genellikle birinci sorunun yanlış cevaplandığını gördüm. Web sitemizin ilk webmasteri ben değilim. Üyemiz Turgay Şen’dir.
Genel olarak yanlış cevaplanan bir soru da son soruydu. Bu sorunun cevabını bulmak için
eski bültenlere bakmak gerekiyordu. Öteki üç soru daha kolaydı ve katılımcılar büyük
çoğunlukla bu üç soruyu doğru olarak cevapladılar.
Zafer Bozkaya
Hindistanda unutulumaz bir gezi yapmak isterseniz, gene bize yazın, yardımcı olalım.
Ekfli S ö z l ü k’te http://sozluk.sourtimes.org “H i n d i s t a n” maddesinde yaz›lanlar. (Yorumlar sahibine aittir.)
➛ Bulundu¤u co¤rafya ve yo¤un nüfus sebebi ile dört bir taraf›nda
ilginç hastal›klar›n yerel salg›nlar fleklinde yafland›¤›, buna ra¤men yaflayanlar›n yüksek bir ba¤›fl›kl›k seviyesine ulaflmalar› sebebi ile o milyarl›k nüfusuna zeval gelmeyen ülke.
(oric)
****
➛ 2004’teki seçimlerde 672 milyon seçmene ra¤men elektronik
sistemle seçime gitmifl, ulafl›m› zor olan yerleflimlere fil s›rt›ndaki bilgisayarlarla kat›lma olana¤› sa¤lam›fl deli bi ülkedir Hindistan.
(narencye)
****
➛ Kimsenin sigara içmedi¤i, o acaip trafikte bile kimsenin kavga
etmedi¤i, dilencilerin bile yüzünün güldü¤ü bir ç›lg›n memleket.
Gözümüzü gönlümüzü açan rengarenk giysileriyle asl›nda hiçbir
rengin giyilemeyecek kadar itici olmad›¤›n›, kendimizi siyahlara
hapsetmenin ruhumuzu da karartt›¤›n› gördük. ‹yi bakmay› bilen
birinin tüm hayat›n› de¤ifltiren bu yerin haf›zadan asla silinmeyece¤inden eminim. Yan›n›za alabilece¤iniz kadar yiyecek al›p tez
vakitte gitmek gerek.
(agirroman)
➛ Ma¤azan›n duvar›nda bir adam görürsünüz ve kim diye sorars›n›z; ma¤aza sahibi o benim tanr›m der; irkilirsiniz.
(shadow dancer)
****
➛ Sinemalarda film gösterimleri öncesinde milli marfl okunmas›n›n
zorunlu oldu¤u ülkeymifl. Filmin yerli veyahut yabanc› olmas›n›n
hiçbir önemi yokmufl. Hatta eskiden marfl, film bitince okunuyormufl ancak insanlar dinlemeden salonu terkedip sayg›s›zl›k ediyorlar diye gösterim öncesine al›nm›fl. Yani neymifl, etnik yap›s›
bu denli kar›fl›k toplumlarda ulus olma bilincinin oturmas› ve bütünlü¤ün sa¤lanmas› için böyle enteresan yöntemler uygulanabiliyormufl.
(theoria)
****
➛ Çok yo¤un trafik oldu¤u için araçlar›n ço¤unda sa¤-sol aynan›n
bulunmad›¤› bulunanlar›n da k›r›l›r korkusuyla kapal› tuttu¤u bunun yerine araçlar›n arkas›na kornaya bas›n yazarak yarat›c› çözümler getiren memleket. ‹nsanlar›n›n bir k›sm›n›n yat›p kalmak
hatta yiyip içmek ve hatta banyo yapmak için sokaklar› kulland›¤› memleket.
(esek)
1
Sadece
H ‹ N D ‹ S T A N ’ dolur
a böyle fleyler
Bahar Bayram›
Vasant Panchami (Bahar
Bayram›) ilkbahar›n geliflini müjdeler.
Bu bayram,
büyük bir nefle ve sevinçle
kutlan›r. Bahar mevsiminin beflinci gününe ve Hint takvimindeki Maagh ay›n›n da beflinci
gününe denk gelir. Bu festival, Bilginin sonsuz ak›fl›n› sembolize
eden bilgeli¤in tanr›ças› Sarasvati’ye adanm›flt›r. Festivalde bolca
kullan›lan sar› renk; hem tanr›ça Sarasvtinin, hem de hardal çiçeklerinin rengidir. Halk, Sarasvati-puja yaparken bu nedenle sar› renkte giysiler giyer ve sar› renkte tatl›lar yer. 9 fiubat 2011
Kathakali Dansç›lar›
150 dansç› Kerala’n›n
geleneksel Kathakali
teatral dans›n› hep birlikte icra etti. Dansç›lar, Trivandrum flehrindeki sahnede mudra denilen el ve parmak hareketlerini ve
asana denilen yoga durufllar›n› birarada ilk kez sundular. Kathakali
dansç›lar› 45 dakika süreyle birbiriyle senkronize flekilde danslar›n›
baflar›yla gerçeklefltirdiler. 15 fiubat 2011
Kriket Kupas› Kutsand›
Warli resimleri çok ilginç
Warli resimleri yüzlerce y›l öncesine dayanan eski bir kabile sanat›d›r. Warli kabilesi üyeleri dü¤ün, do¤um, güzel bir hasat dönemi gibi yaflad›klar› önemli olaylar› ince bambu çubuklar› kullanarak evlerinin duvarlar›na resmediyorlar. Kulland›klar› malzeme kurutulmufl
inek pisli¤i (tezek) ve k›rm›z› toprakt›r. Bu malzeme, ayn› zamanda
Warli kabilesinin evlerinin duvarlar›nda kulland›klar› malzemedir.
Kabile insanlar› do¤um, yaflam ve ölüm gibi fleylere karfl› felsefi bak›fl aç›s› gelifltirmifller ve bunu duvar resimlerinde kullanm›fllard›r.
Warli sanatç›lar› yaflam› daireler ve üçgenler çizerek baflar›yla ifade
edebilmifllerdir. Mumbai’nin 150 km. kadar uza¤›nda ve Maharasthra ile Gujarat eyaletlerinin s›n›r›ndaki köylerinde yaflayan Warli kabilelerinin her ailesinde mutlaka bir resim sanatç›s› bulunur. Warli
köylüleri y›l›n 5 ay›nda pirinç hasat›yla u¤rafl›r, geri kalan zamanda
ise duvar resimleri yaparlar. 22 fiubat 2011
Yeni tip Rikfla
S›f›r emisyonlu, yüksek teknoloji ürünü bu tafl›ma arac›
Hindistan’da yüzy›llard›r kullan›lan Oto-Rikflalar›n Delhi’deki taht›n› sall›yor. OtoRikfla ile Bisikletli-Rikfla aras›nda hibrit bir yap›ya sah›p
olan bu araç, tam dolu pilleriyle 6-8 saat kullan›labiliyor.
Metro istasyonlar›n›n ç›k›fllar›nda bekleyecek ve yolcular› gidecekleri yere tafl›yacak
olan araçlar saatte 25 kilometre h›z yapabiliyor. 23 fiubat 2011
62 km uzunlu¤unda demiryolu köprüsü
Rahipler, Mumbai’deki Siddhinivayak tap›na¤nda 19 fiubat tarihinde bafllayacak olan Dünya Kriket Kupas› maçlar›ndan önce kupan›n
birebir kopyas›n› temsili bir flekilde törenle kutsad›lar. Oyunlar›n
bafllama vuruflu Bengaldeflh’te Dakka’da yap›ld›. 14 ülkenin kat›ld›¤› oyunlar Hindistan, Bengaldeflh ve Sri Lankadaki çeflitli kriket
alanlar›nda gerçeklefltirildi. Milyonlarca kifli, Hindistan›n flampiyon
olmas› için dua etti. 20 fiubat 2011
Kerala eyaletinin Kochi
kenti yak›nlar›nda 62 kilometre uzunlu¤undaki demiryolu köprüsünün yap›m› devam ediyor. Bu inflaat›n 18 ayda bitirilmesi
öngörülmüfl. Köprüde ça¤›n en geliflmifl sinyalizasyon sistemleri kullan›l›yor. 24 fiubat 2011
2
HindistanGezi.com
9. yafl›nda
Say›n üyemiz
Sitemizin 9. Kurulufl Y›l› nedeniyle düzenledi¤imiz bilgi yar›flmas› sona ermifltir.
Bu yar›flmaya ilgi gösteren tüm üyelerimize teflekkür ederiz Yar›flmam›zda
sordu¤umuz sorular ve cevaplar flöyledir :
1. Hindistangezi.com sitesini ilk haz›rlayan kifli, yani ilk webmasteri kimdi?
CEVAP : Turgay fien
2. Zafer Bozkaya’n›n ilk Hindistan ziyareti hangi y›l yap›lm›flt›?
CEVAP : 1986
3. Hindistandaki son ‹ngiliz Genel Valisi kimdir?
CEVAP : Lord Mountbatten
4. Motorlu büyük rikflalara baz› yerlerde ne ad verilir?
CEVAP : Vikram
5. “Hindîler Tekkesi” yaz›s› hangi y›l yaz›lm›fl ve hangi dergide yay›mlanm›flt›r?
CEVAP : 1977 Hayat Tarih Mecmuas› No: 7
Yar›flmada do¤ru cevap veren ve Hindistan Gezi Rehberi kitab›m› kazanan üyelerimiz flöyle :
1. Özlem Özkan - ‹stanbul
2. O¤uzhan Fak›l› - Ankara
3. Hüseyin Kaya - Bursa
4. Zehra Sözer Tokatl› - Ankara
5. Özlem Nar - ‹stanbul
Kazanan üyelerimizin kitaplar› adreslerine kargo ile gönderilmifltir.
3
Bir düş
ülkesi
‹SMA‹L GEÇMEN’in H‹ND‹STAN GEZ‹ ANILARI - 22
19 Mart 2006, Amritsar 14.Gün
[email protected]
48. bültenden devam...
Arac›m›za binip Alt›n Tap›na¤a geri dönüyoruz. Sürücü
kardeflimiz 30 rupi park paras› istiyor. Oysa parka para verilmedi¤ini biliyoruz. Domuzdan ne k›l kopar›rsam kârd›r meselesi.
Dönüflte dü¤ün salonlar›n› görüyoruz yol boyu. Girip
bakmak istiyoruz ama dü¤ün törenleri gece 22.00 gibi bafll›yormufl, bu geç bir saat, biz Alt›n Tap›nak’taki Kutsal Kitap
Törenini izlemeyi tercih ediyoruz.
Alt›n Tap›nak, akflam karanl›¤›nda rengarenk ›fl›klar›yla
daha da mistik ve etkileyici görünüyor. Hele ki çok sesli söylenen ilahiler gerçekten çok etkileyici. Sihleri sevdim. Güler
yüzlü ve temizler. Tuvaletleri daha bir girilebilir.
Akflam›n çökmesiyle hava biraz serinliyor. Art›k göl ortas›ndaki Kutsal Kitab›n oldu¤u alt›n süslemelerle bezeli bölümü görebilmek için h›nca h›nç dolu s›ra tenhalaflt›. Epey
bir süre dualarla ad›m ad›m ilerleyen s›rada bekliyoruz.
Ama zor ve s›k›nt› veren bir bekleyifl de¤il bu, ruhum huflu
içinde, bir göksel armoninin dinginli¤iyle huzurlu. Yafll›s›yla
genciyle, kad›n›yla çocu¤uyla, hatta ufac›k bebeleriyle her
yafltan Sih, kutsal dualar›n› m›r›ldanarak ilerlerken, bir taraftan da bizim gibi turistlere sevecenlikle gülümsüyor. Havada oluflan kutsiyet ve mistik hava, yaflam›n ve varoluflun
Site üyelerimizden ‹smail Rag›p Geçmen’in anlam›n› sorgulat›yor insana.
Hindistan gezilerini anlatan kitab›n› hala
“Kimim lan ben? Nerden gelip nereye gidiyorum? ”
okumad›n›z m›? Bültenimizde bu kitaptan
Nice zaman sonra ayaklar›m›z yerden kesilmiflçesine bir
baz› bölümleri yay›nlayaca¤›z. Bu bölümleri y›¤›nla içeriye giriyoruz. Duvarlardaki alt›n kaplamal› merokudukça kitab› sevece¤inize ve tümünü
merlerde ince bir iflçilik var, ne yaz›k ki foto¤raf çekmek yaokumak isteyece¤ine eminiz.
sak. Söylenen ilahiler
Sih aile
herkes gibi benim de yüre¤ime iflliyor, sürekli okunan Kutsal Kitab›n
önünde secdeye varanlar, bir duygu yo¤unlu¤u yaflat›yor. Çok etkileyici olan bu mekanda, çok etkileyici bir tören gerçekten.
Üç katl› binay› geziyoruz, her yerde insanlar dualarla kutsal mekânlar›n› huflu içinde dolafl›yor. Ç›k›flta yerlere oturup, kutsal kitab›n
götürülüfl törenini bekliyoruz. Yar›m saat kadar sonra bir pat›rt› kopuyor, onlarca insan dualar eflli¤inde Kutsal Kitab›n konaca¤› taht›
ç›kar›yor. Kitab›n konaca¤› alt›n ifllemeli ve süslü yast›klara parfümler s›k›l›yor. Her bir yandan o taht› omuzlamak için yüzlerce inanan
kofluyor; flansl› olanlar dokunabiliyor tahta ve yine dualar eflli¤inde
taht, içindeki Kutsal Kitapla gece saklanaca¤› yere götürülüyor.
Saat geç, hava serin. Konukevine girdi¤imizde Frans›z’›ndan Japon’una s›ra s›ra turist, yan yana yataklarda beynelmilel horlamalarla derin uykulara geçmifl bile. Yerime uzan›yorum. Bir yan›mda Quebec’li k›zlar var, dünyaya Frans›z, çoktan kim bilir hangi Frans›z düfl-
4
lere dalm›fllar. Di¤er yan›mda bir Alman heKutsal Kitap okunuyor
rif, hala uyan›k, uzand›¤› yata¤›nda yumuflak yumuflak s›r›t›yor bana. Allah Allah, ne
gülüyon lan? Tamam, sana da welcome. Bafl›mla hafifçe selam›n› al›p iflime devam ediyorum. Bakm›yorum surat›na. Ben yorgan›m› düzeltirken aniden ve alenen, Alman aksan›na ekledi¤i s›rnafl›k bir gülümsemeyle,
tövbe esta¤furullah, ‘sar›larak birlikte uyumay›’ teklif ediyor. Kan beynime s›çr›yor, Almancam yok, “git kendi anan› becer” diyorum gayet Türkçe, ses tonumdan ve surat›mdan anl›yor demek istedi¤imi, dönüp k›ç›n›,
boktan surat›na bakmaktan kurtar›yor beni.
Baflka yer de yok ki uzasam. Bunlar niye hep
bana rastlar? Aram›za gezi çantam› koyuyorum neme laz›m.
Yast›k yok, “n’apcam lan, yast›ks›z da uyuyamam” derken yatak bafl›nda uzanan kütüphaneye tak›l›yor gözüm, tozlu kitapl›ktan eski ve kal›n bir Tolstoy klasi¤ini çekip üzerine bir sweat-shirt sararak kendime post-modern bir yast›k yap›yorum. ‘Savafl ve Bar›fl’, bir kez daha iyi geliyor bana. Kitap hayatta hep
iflime yaram›flt›r zaten.
D›flar›daki gürültü hiç eksilmiyor. Misafirleri kaydetti¤i kal›n ciltli defterle yap›fl›k yaflayan gür ve bed
sesli görevlimizin yabani kahkahalar›, çocuk a¤lamalar›, kocakar› ba¤r›fllar›… Bu saatte bu kadar paylaflamad›klar› nedir acaba? Ama umurumda de¤il, öyle yorgun ve uykusuzum ki sanki kufltüyü yast›k ve
yatakta yat›yor gibiyim. Üstüme çekiyorum, küf, toz ve an› kokan yorgan›. fiu Alman herif de olmayayd›, tam fiam’da kay›s› durumuydu.
Kulaklar›mda hala kutsal Sih ilahileri. Bunlar›n CD’sini almal›y›m mutlaka. Göz kapaklar›m a¤›rlafl›yor.
Gecenin yar›s› bir ara uyand›¤›mda önce alg›layam›yorum, nice sonra anl›yorum, Alman herif, heyula
gibi yata¤›nda oturmufl, ellerini kavuflturmufl, meditasyon yap›yor. Gece vakti, manyak m› ne? Bir süre
ne halt edecek bu diye çakt›rmadan izliyorum, gözleri kapal›, oldu¤u yerde put gibi hareketsiz öylece
duruyor. La havle, meditasyonik yumuflatik t›rlak. Çatt›k elin cinsine. Ama uykusuzum, gözlerimi aç›k
tutmakta zorlan›yorum. Dalm›fl›m. Uyuyup uyan›yorum sabah, adam ayn›! Durufl flekli bile de¤iflmemifl.
Zaten gürültü de çok fazla, erkenden kalk›yorum. Ko¤uflun yar›s› kalkm›fl, yar›s› uyukluyor. Asl›nda
gürültülü, s›k›fl›k, kitapyast›k’l› ve tedirgin bir gece ama oldukça zinde ve dinlenmifl kalk›yorum. Kitap
ifle yarar demifltim heh he.
Ac›km›fl›m, ama önce tuvalete gidip yüzümü y›k›yorum. Hindistan’da pek rastlanmayan bir fley, sabun
var. Esmer vatandafllar›n flaflk›nl›kla dolu ‘kim ulan bu sar›fl›n herif’ bak›fllar› aras›nda hep birlikte yan yana s›ralan›p çifl ediyoruz. Ekip de uyanm›fl, kahvalt› için ç›k›yoruz. Peynirli tost, kahvalt› için damak tad›m›za en uygun yiyecek. Fakat küçücük bir sorun var, peynir Hindistan’da pek kullan›lan bir fley de¤il, bu
nedenle de oldukça pahal›. Eh biz turistiz ya, üstüne de biraz ekleyip kaz›k yeme katsay›m›z› artt›r›yorlar. Ne yapal›m, bafla gelen çekilir. Yine de haks›zl›k yapmayal›m bu ülkeye, daha önce M›s›r, Tunus ya
da Suriye gibi bir Arap ülkesi gördüyseniz, onlardan daha az kaz›klanaca¤›n›za inanabilirsiniz. Tecrübeyle sabittir. Üstelik hakkaten ucuz bir ülke buras›, ne kadar yüklerlerse yüklesinler, gene de bize ucuza
Devam edecek...
geliyor.
‹smail ve Alt›n Tap›nak
Dua
Secde
Dua
5
H ‹ N D 13
Falih R›fk› Atay
FAL‹H RIFKI ATAY 1894'te ‹stanbul'da do¤du. Darülfünun (‹stanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi'ni bitirdi. 1911'de "Tecelli" dergisinde ilk fliirleri, Servet-i Fünun dergisinde ilk denemeleri
yay›nland›. 1913'te Tanin gazetesinin baflyazar› oldu. ‹stanbul mektuplar›, röportajlar, köfle yaz›lar› yazd›. 1913-1914'te Bahriye ve Dahiliye kalemlerinde çal›flt›. 1'inci Dünya Savafl›'nda yedeksubay olarak Suriye'de bulundu.
1918'de birkaç arkadafl›yla birlikte Akflam gazetesini kurdu. Gazetenin Kurtulufl Savafl›'n› desteklemesi nedeniyle divan-› harpte yarg›lan›p tutukland›.
1922'den sonra Bolu ve Ankara milletvekili olarak Meclis'e girdi. Atatürk'e yak›n kifliler aras›nda
yer ald›. CHP’nin yay›n organ› olan Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, ard›ndan Ulus'ta yay›nlanan köfle yaz›lar›nda, Osmanl› Devleti'nden Cumhuriyet'e geçiflin yaratt›¤› sorunlar üzerinde
durdu. Yap›lan reformlar› ve Bat›l›laflma çal›flmalar›n› savundu.
Gezi yaz›lar›yla Cumhuriyet döneminin ilk örneklerini verdi. 1950'de Demokrat Parti iktidar›ndan sonra 1952'de ‹stanbul'da "Dünya" gazetesini kurdu. Yaflam›n›n sonuna kadar bu gazetede baflyaz›lar ve röportajlar yazd›.
20 Mart 1971'de ‹stanbul'da yaflam›n› yitirdi.
Yazar 1943 y›l›nda yapt›¤› Hindistan gezisini 1946 y›l›nda yay›nlad›¤› H‹ND isimli kitab›yla anlatt›. O dönemlerin Hindistan›n› okurken flimdiki Hindistan›n tarihi ve flimdiki durumu hakk›nda bilgi sahibi oluyoruz. Günümüzden 60 y›ldan daha uzun süre önce yaz›lm›fl olmas›na ra¤men halen kulland›¤›m›z Türkçeye çok yak›n bir dil kullanmas› ilginç olmufltur. Metin içinde yer alan parantez içindeki ve italik yaz›lar,
aç›klama amac›yla taraf›mdan yaz›lm›flt›r ve as›l metinde yoktur. Bu kitap, ülkemizde yay›nlanan ilk gezi
kitaplar›ndan biri olmufltur. Bültenlerimizde yazar›n bu kitab›ndan seçme bölümleri size iletece¤iz.
Hint flehirlerinde, çok defa, flu iki ismi duyars›n›z: Cantontment (Kantonluk) ve Old City (Eski fiehir). ‹ngiliz askeri, flark ülkelerinde bir merkeze
kondu¤u vakit, kasaba d›fl›nda çad›rlar›n› kurar.
Oturma uzarsa, kerpiç veya tahta barakalardan,
genifl sokakl›, bahçeli ve s›hhi cihazl› bir kasaba,
çad›rl› ordugâh›n yerine geçer. Kat’i ve tam yerleflme oldu¤u vakit, parklar› ile, ferah ve rahat evleri
ve konaklar› ile, kulüp ve otelleri ile, spor yerleri
ve yüzme havuzlar› ile, iklim flartlar›na uygun bir
‹ngiliz flehri do¤ar. Her yerde ona “Yeni fiehir”
derler.
‹ngiliz Hindistan merkezlerinin bir ço¤unda da
bu ikizli¤i görürsünüz: Yeni fiehir, bahçe - mahalleler, oteller ve hastanelerle tabiat âfl›k› ve “hayat
denen sanat’› bilen ‹ngilizlerin bütün zevklerini
adeta cisimlendirmifltir. Hele mevsiminde, kendinizi bir su flehrinin kuca¤›nda sallan›yor, san›rs›n›z.
Nerede bir avuç su varsa orada bir kar›fl çimlik,
gözlerinizi tatl› bir dinlenme ile avutur. Yeni flehir,
eskisine genifl bir cadde ile ba¤l›d›r; bu caddenin
sonunda üst üste y›¤›l›, çaprafl›k ve çat›fl›k mahalle
içlerine, Asya kasabalar›n›n çarfl› ve k›yafet pitoresk’ine, ve bir sürü u¤ultusuna düflersiniz. ‹ngiliz
idaresi veya belediyelerdeki müflavir, bu flehrin
sa¤l›k ve an›t koruma ifllerine bakar. Fakat yerli
hayat› de¤ifltirmek için zorlamaz. Kim yaflay›fl›nda
ve düflüncesinde garplaflacak olursa Yeni fiehire
gelir, ‹ngiliz biçimi ev veya kona¤›n› Avrupa zevki
eflya ile döfler. ‹ngiliz - yerli ayr›l›¤› kalkt›¤›ndan
beri, bu Hindliler kulüplerde âzâd›rlar. Zengin
otellerin müflterisidirler.
‹ngiliz tipi bir koloni evinin içi
6
ve sevimli yuvalar›d›r. Ev, bir saray kadar büyüse
bile, bu iç yuva havas› kaybolmaz. Tavanlara, odan›n veya salonun geniflli¤ine göre, birden bir düzineye kadar büyük vantilatörler as›lm›flt›r. fiimdi
birçoklar› so¤utmal›d›rlar. Bütün bu tertiplerle beraber s›cak bölge flehirlerinde beyazlar, ancak birkaç ay tutunabilir. fiu var ki, eski Türk sultanlar›
devrinde oldu¤u gibi serin da¤a ulaflmak fil üstünde iki ay sürmez. Delhi’deki hükûmet, birkaç ay,
oldu¤u gibi Shimla’ya göçer. Kaynar s›caktan baflka, havadan hiç gitmeyen bir çöl tozu, Delhi’de
nefesi bo¤ar.
‹ngiliz tipi bir koloni evinin içi
Hatta, ‹ngilizce bir k›lavuz, Hind seyahatlerinde
nas›l hareket etmeniz gerekti¤ini yazarken, “yerli” sözünü hiç a¤›za almaman›z› tavsiye eder: “Bu,
bir afla¤›lamad›r. Tramvaylarda, sinema kap›lar›nda ona kendi vatandafl›n›z gibi davran›n›z. Nihayet buras› Hintlilerin Hindistan›d›r.” Nasyonalizm
uyan›ncaya kadar böyle de¤ildi. Her fley, bilhassa
son yirmi y›l içinde, bafldöndürücü bir h›zla de¤iflti. Halk y›¤›nlar› olduklar› yerde kald›larsa da, yukar› s›n›f, eski avrupal› - yerli tezad›na karfl› taassupla isyan etti.
‹ngiliz ‹daresinin en çok ehemmiyet (önem) verdi¤i fleylerden biri yerli halka, hatta belediyelerden önce, ihtiflaml› bir adliye saray› kurdurmak olmufltur. ‹ngiliz Hindistan›ndaki yahut yerli hükumetlerdeki an›tvari adliye saraylar›na g›pta etmiflimdir.
Hind iklimine uyan ‹ngiliz evi, çok defa, tek katl›, tavan› yüksek, üstü kapal› ve önü direkli taraçalarla çevrilmifl, bizim o kadar korktu¤umuz hava
ceryan›n›, her taraf›ndan, âdetâ s›zma su gibi geçiren, ‹ngiliz Home’unun bütün s›cakl›¤› ile rahat
‹ngiliz soylusu ve Hintli hizmetçisi
fiimdi s›cak bas›nca, Hindistandan ayr›lamayacak durumda olanlar, yak›n ve uzak da¤lara, Maharacalar, Prensler ve zenginler Avrupa flehirlerine
göçüyor.
Bir efsane der ki: Delhi, dokuz defa yap›lacakt›r
ve dokuzuncusu son olacakt›r. Yedincisini fiah Cihan kurdu. Yeni Delhi sekizincisidir ve Hindistan’da ‹ngiliz medeniyetçili¤inin övünmeye de¤er
bir eseridir.
1398’de Timur, bu Türk flehrini de niceleri gibi
yakt›, do¤rad›, ya¤malad› ve 1399’da Semerkand’a
döndü.
Delhi, Türk hükümdarlar›n›n son payitaht› (baflflehri) idi. ‹ngilizler, önce Kalküta’y› merkez diye
ald›lar. 1912’de baflflehir Delhiye tafl›nd›. Yeni merkezin Hindistan ülkesine lay›k olmas› için, gerek
yap›lar›n, gerek flehrin planlar›na pek dikkat edilmifltir. Plan, eski ve yeni mahallelerde oturanlardan baflka 65 bin nüfus için hesabedilmifltir. Bütün
nüfusu 500 bine yak›nd›r. Bunun 180 bini müslümand›r. Delhi, üç büyük Hindistan liman›na Karachi, Mumbai ve Kolkata’ya demiryolu ile, hemen
hemen ayn› 1300 - 1400 km mesafededir.
Devam edecek...
Mumbai, Malabar tepelerinden görünüfl
7