Özel Çevre Koruma Bölgeleri Biyoçeşitlilik

Transkript

SUNUŞ
Bilindiği gibi Kurumumuz tarafından çok önemli ve bir daha geri getirilemez doğal değerlerin korunması için yerel ve ulusal seviyede karar vericilere temel prensipleri temin etmek, bölge halkı için ekolojik ve ekonomik olarak yaşanabilir bir geleceğin yaratılmasına yardımcı olmak amacıyla ÖÇK Bölgelerinde Karasal, Denizel ve Kıyısal Biyolojik Çeşitliliğin Tespiti, Bölgelerin Taşıma Kapasiteleri, Yönetim Planları projelerini yaptırılmaktadır.
Bu projelerle Bölgelerimizdeki kara, deniz ve kıyı ekosistemlerinin doğal
dengelerinin tespiti bu doğrultuda rasyonel kullanma kararlarının oluşturulması, bozulan ekolojik dengelerin korunması bu kapsamda insan yaşamının
bozulan ekolojik dengelerden olumsuz etkilenmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır.
Kurumumuz tarafından yaptırılan Karasal, Denizel ve Kıyısal Biyolojik
Çeşitlilik Projeleri sonucunda, Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından yayımlanan Kırmızı Listede de soyu kritik derecede tehdit altında olan,
ülkemizin de taraf olduğu Barselona Sözleşmesinde yer alan Türler Dördüncü
Protokolü, Bern (Ek II) listeleri gibi ülkemizin de taraf olduğu Uluslararası
Sözleşmeler tarafından koruma altına alınan ve Ulusal Mevzuatımız kapsamında da koruma altına alınmış türler belirlenmekte ve türlere ilişkin Kurumumuzca koruma ve izleme çalışmaları yürütülmektedir.
Bu kapsamda Kurumumuzca yürütülen projelerin bilimsel bir ortamda
kamuoyu tarafından rasyonel biçimde algılanması ve paylaşılması, geniş kitlelere ulaştırılması, toplumsal çevre bilincinin geliştirilmesi amacıyla Bakanımız Sayın, Prof. Dr. Veysel EROĞLU’nun himayelerinde “Özel Çevre Koruma Bölgeleri Biyoçeşitlilik İzleme ve Koruma” konulu iki günlük bir sempozyum düzenlenmiştir. Sempozyum proje bilgileri bir eğitim kitapçığı haline getirilmiştir.
Söz konusu, Sempozyumun düzenlenmesinde emeği geçenlere ve araştırma
çalışmalarını yürüten tüm araştırmacılara ve araştırmaların sonuçlarının
Kurumumuz görev alanı içinde değerlendirilmesinde katkı sağlayan Kurumumuz elemanlarına şükranlarımı sunarım.
Ahmet ÖZYANIK
Kurum Başkanı
2
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİ
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ PROJELERİNİN AMACI
Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiş alanlarda, ulusal ve
evrensel ölçeklerde bölgenin sahip olduğu; doğal ve kültürel (tarihi,
arkeolojik ve estetik) kaynakların tespiti, koruma ve kullanma kriterlerinin hassas bir şekilde belirlenmesi; sürdürülebilir bir doğal yaşam
için mutlaka gereklidir.
Bu çalışmalar ile; doğal, kültürel değerleri ve sosyoekonomik yapıyı bütünleşik alan yönetimi yaklaşımı ile sürdürülebilirlik anlayışına
uygun şekilde planlayarak korumak ve yönetmek stratejisinden hareketle, Özel Çevre Koruma Bölgesinde yapılacak Yönetim Planına altlık oluşturmak üzere, karasal alanda biyolojik çeşitliliğin tespiti, endemik, nadir, nesli tehdit ve tehlike altında olan tür ve habitatlarının sınıflandırılması, bölgelenmesi, tehditlerinin ve koruma önlemlerinin ortaya konulması, amaçlanmaktadır. Bu amaçla gerçekleştirilen
Biyolojik Çeşitliliğin Araştırılması Projeleri ve çıktıları aşağıda detaylandırılmıştır.
3
UZUNGÖL
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ
KARASAL BİYOLOJİK TESPİTİ PROJESİ
Proje süresi:
Proje Başlama Tarihi:25.12.2008
Proje Bitiş Tarihi :25.12.2010
(730 Takvim Günü)
Proje Yürütücüsü:
Tarımsal Kalkınma Vakfı İktisadi İşletmesi
Yapılan çalışmalar: Projenin Çalışmayla ülkemizin önemli turizm merkezlerinden biri olan Uzungöl Özel Çevre Koruma (ÖÇK)
Bölgesi’nin karasal biyolojik çeşitliliği tespit edilmiş, biyotoplar ortaya konmuştur.
Çalışmalarda coğrafi bilgi sistemleri (CBS), uzaktan algılama ve
Küresel Yer Belirleme (GPS) gibi güncel bilişim teknolojileri kullanılarak ilgili tüm tematik haritalar sayısal ortamda oluşturulmuş ve ko-
4
numsal veri tabanı kurulmuştur. Çalışmayla hassas olan bitki, yaban
hayvanları, balık ve amfibi türleri ve alanları tespit edilmiş, tehditler ve
koruma önlemlerine ilişkin öneriler sunulmuştur.
Alanda 125 alttür, 68 varyete olmak üzere 311 cinse ait toplam
658 adet bitki taksonu tespit edilmiştir. Ayrıca Uzungöl Çuha Çiçeği
(Primula x uzungolensis) alandan ilk kez toplanmış, yeni bir bitki taksonu olarak bilim dünyasının dikkatine sunulmuştur. IUCN’e göre CR
(kritik) kategorisinde yer alan Erodium hendrikii (İğnelik) bitkisinin bu
alanda yayıldığı saptanmış ve yayıldığı alan mutlak koruma alanı olarak önerilmiştir.
Yapılan arazi çalışmaları ve literatür taraması sonucunda ÖÇK
Bölgesi’nde toplam 90 adet memeli ve 250 adet kuş türü tespit edilmiştir. Tespit edilen memeli ve kuş türlerinin, IUCN, CITES, BERN,
AB Kuş Direktifi, Çevre ve Orman Bakanlığı ve Merkez Av Komisyonuna göre koruma durumları belirlenerek listeler halinde sunulmuştur
5
KAŞ-KEKOVA
KARASAL BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ PROJESİ
Proje süresi:
(730 Takvim Günü)
AKS Planlama Mühendislik Ltd. Şti.
Yapılan çalışmalar: Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyolojik Çeşitliliğin Tespiti Projesi 07.10.2008 tarihinde başlamış, iki
yıl sürmüştür. Proje ekibinde bitki sosyolojisi uzmanı, bitki sistematik uzmanı, memeli ve kuş uzmanları, ikiyaşamlı ve sürüngen uzmanı, şehir ve bölge plancısı ile coğrafi bilgi sistemi uzmanı yer almıştır.
Biyolojik çeşitlilik projesi kapsamında bölgedeki bitki toplulukları,
EUNIS habitat sınıfları, bitki türleri, memeli ve kuş türleri ile ikiyaşamlı ve sürüngen türleri üzerine ayrıntılı çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde yaşayanların sosyo-ekonomik
durumları ile bölgedeki mülkiyet ve arazi kullanım durumları da ortaya konmuştur.
Proje kapsamında ayrıntılı biyolojik çeşitlilik envanteri ile birlikte insan kullanımlarının biyolojik çeşitlilik üzerine etkileri de araştırılmış, tehditler belirlenmiş ve bu tehditleri ortadan kaldıracak tavsiyeler geliştirilmiştir. Tespit türler, IUCN, CITES, BERN, AB Kuş Direktifi, göre koruma durumları belirlenerek listeler halinde sunulmuştur.
Bölgede yapılan floristik çalışmalar sonucunda, 51 familyaya ait
187 cins ve bu cinslere ait 272 tür ve türaltı takson tespit edilmiştir.
Bu türlerin 26’sı ülkemize özgü endemiktir. Bu endemiklerden
Daucus conchitae türü ilk kez W. Greuter tarafından 1974 de Meis
adasında tespit edilmiş ancak bu çalışmaya kadar Türkiye sınırları
içerisinde tespit edilemeyen bu tür, Türkiye için yeni kayıt olarak ilk
kez bu çalışmada tespit edilmiştir.
6
Fauna çalışmaları sonucu bölgede; 20 memeli türü tespit edilmiştir. Bunlardan 2 tür böcekçil, 4 tür yarasa, 9 tür kemirici, 3 tür yırtıcı, 2 tür ise çift toynaklılardandır.
Kuş araştırmaları, Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde
Ekim 2008-Temmuz 2010 Arazi çalışmaları sırasında görülen ve sesleri duyulan 96 kuş türü tespit edilmiştir. Bu türlerden Ada Martısı
ve Gökkuzgun IUCN koruma kriterlerine göre Tehlikeye Yakın (nt),
Küçük Kerkenez Zarar Görebilir (VU) statüsündedir. Tespit edilen
diğer türlerin tamamı IUCN koruma statüsü kriterlerine göre Düşük Risk (lc) kategorisindedir.
Kaş-Kekova ÖÇKB içerisinde yapılan herpetolojik çalışmalar
neticesinde şimdiye kadar 1 semender, 3 kuyruksuz kurbağa,
1 kaplumbağa, 9 kertenkele ve 6 yılan olmak üzere toplam 20
Amphibi ve Reptil türü tespit edilmiştir (Tablo 12). Bu türlerden
Lyciasalamandra luschani bölge için endemik bir türdür ve lUCN
koruma kriterlerine göre zarar görebilir (VU) statüsündedir.
Özellikle Şubat-Mart aylarında mevsimin yağışlı olması nedeniyle
çok görülen bu semender türü, yağışların azalmasıyla daha derinlere
inerek yaşamını daha nemli ortamda devam ettirmeye çalışmaktadır.
Tespit edilen türlerden Testudo graeca ve Pseudepidalea variabilis da
“Zarar Görebilir (VU) kategorisindedir. Koruma sahasında tespit
edilen diğer Amphibi ve Reptil türleri “Düşük Risk (lc)” statüsünde
bulunmaktadır.
Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde bazı alanlar barındırdığı tür
çeşitliliği ve insan kullanımları ile ilişkileri bakımından “hassas bölge” olarak tanımlanmıştır. Bitki ve hayvan türleri için elde edilen sonuçlar üst üst çakıştırılarak biyolojik çeşitlilik bakımından en önemli
alanlar elde edilmiş, bu alanlar da mevcut arazi kullanımları (ziraat,
otlatma, turizm ve bitki toplayıcığı) ile ilişkilendirilerek hassas bölgeler elde edilmiştir.
Proje kapsamında bazı alt projeler de önerilmiştir. Bu projeler;
tıbbi ve aromatik bitki yetiştirilmesi ve yöre halkının bilinçlendirilmesi, süs bitkisi olarak kullanılabilecek türlerin süs bitkisi sektörüne
kazandırılması, Falco naumanni (küçük kerkenez) türünün izlenmesi
ve korunması ile biyolojik çeşitliliğin tanıtılması ve farkındalığın arttırılması projeleridir.
7
PAMUKKALE
KARASAL BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ
Proje süresi:
(730 Takvim Günü)
Çınar Mühendislik Müşavirlik ve Proje Hiz. Ltd. Şti.
Ülkemizde 1988-2004 yılları arasında Bakanlar Kurulu Kararı
ile ilan edilen 14 Özel Çevre Koruma Bölgesi’nden biri olan Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi, Denizli ili Akköy ilçesine bağlı 2
belde (Pamukkale, Karahayıt) ve 2 köyü (Develi ve Yeniköy) sınırları içine almaktadır. Alan 66,56 km2 büyüklüğündedir. Pamukkale ÖÇKB, 22 / 10 / 1990 tarih ve 90 / 1117 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiştir. Alanın güneyinde Baba Dağları, kuzeyinde de Büyük Çökelez ve
Küçük Çökelez dağları yer almaktadır.
Denizli ili, Akköy ilçesi sınırları içinde yer alan Pamukkale Özel
Çevre Koruma Bölgesi’nin sahip olduğu doğal değerleri korumak
amacıyla; Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından Yönetim Planı ve
fiziki planlama çalışmalarına altlık oluşturacak şekilde hazırlanmıştır. Doğal kaynak değeri olarak, önemli ve geri getirilemez ekosistemlerin tespiti ve korunmasına yönelik esas verilerin ortaya konması sağlanmış, yerel, bölgesel ve ulusal karar vericiler için koruma ve
kullanma ilkeleri belirlenmiş, bölge halkı için ekolojik ve ekonomik
sürdürülebilir bir geleceğin oluşturulmasına katkıda bulunmak amacı ile tüm çalışmalar tamamlanmıştır.
Proje kapsamında yapılan çalışmaların, karasal alanda biyolojik
çeşitliliğin tespiti, endemik, nadir, nesli tehdit ve tehlike altında olan
8
tür ve habitatlarının sınıflandırılması, bölgelenmesi, tehditlerinin ve
koruma önlemlerinin ortaya konması, bölgenin korunması ve yönetilmesini sağlamak üzere karar vericilere yol gösterici olması amaçlanmıştır.
Pamukkale travertenlerinde gözlenen kararmaların mikroorganizma seviyesinde biyolojik çeşitlilik ve ekolojisinin tespit edilmesi,
kararmaların artmaması için ekolojik çözüm önerileri getirilmesi ve
tüm koruma alanının biyolojik çeşitlilik değerinin taranarak envanterinin ortaya çıkarılması projenin genel hedefi olarak ortaya konmuştur.
Bölgede yapılan arazi çalışmaları sonucu da 4 liken türü (Lecania
sylvestris (Arnold) Arnold, Lecanora sambuci (Pers.) Nyl., Opegrapha
herbarum Mont. ve Peltula patellata (Bagl.) Swinsc. Et Krog.) bugüne
kadar yapılan çalışmalara göre Türkiye’de ilk defa bu alandan tespit
edilmiştir. Floristik bulgularda ise 1500 bitki örneğinin incelenmesi
sonucu 76 familyaya ait 316 cins, 587 tür ve tür latı takson elde
edilmiş olup, bunlardan 29 tanesi endemiktir.
Fauna omurgalı arazi çalışma sonuçlarında da Bölgede 23 amfibi ve sürüngen taksonu tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 4 tanesi
kurbağa, 2 tanesi kaplumbağa, 9 tanesi kertenkele, 8 tanesi de yılan
grubuna girmektedir. Ayrıca bölgede 33 kuş türü tespit edilmiştir.
Projede farklı CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) ortamlarında, farklı datum ve projeksiyonlardaki raster ve vektörel veriler bir araya getirilip
düzenlenerek sayısallaştırılmış ve proje veritabanı oluşturulmuştur.
9
KÖYCEĞİZ-DALYAN
DENİZ VE KIYI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ PROJESİ
Proje süresi:
(150 Takvim Günü)
SAD Sualtı Araştırmaları Danışmanlık
Mühendislik ve Tic. Ltd. Şti.
Projenin amacı: Yapılan Denizel Alan Biyolojik Çeşitlilik araştırması ile alanın daha bütüncül bir şekilde korunmasına yönelik tespitlerin elde edilmesi ve nihai alıcı ortam olan deniz alanında daha etkin koruma-kullanma dengesinin sağlanması mümkün olabilecektir.
Yapılan çalışmalar: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi
Denizel Alan Biyolojik Çeşitlilik Araştırması’nın amacı supralit-toral
10
zondan başlayarak 50 metre derinliğe ulaşan alanda makroskopik
denizel biyoçesitliliğin tespit edilmesidir. Biyolojik açıdan kıyı ve deniz ortamı değerlendirilerek önceliklerin belirlenmesi amacıyla fasiyeslerin durumu ve nesli tehdit altında veya endemik olan alandaki
önemli türler de tespit edilmiştir. Ayrıca Biyolojik araştırmalar, Fiziksel ölçümler, anket çalışması ve değerlendirmeler yapılmaktadır.
Böylece, Özellikle turizm ve balıkçılık açısından önemli olan kıyı
ve deniz alanlarının mevcut durumu hakkında bilgi sahibi olmak ve
bu alanların biyolojik Çeşitliliğinin tespit edilebilmesi açılarından olduğu kadar sürdürülebilir kalkınma açısından da önemi yadsınamayacak olan çalışma bittiğinde, Datça-Bozburun, Gökova ve FethiyeGöcek ÖÇKB’lerden sonra ülkemiz ÖÇKB deniz alanlarında gerçekleştirilmiş dördüncü benzer araştırma olacaktır.
Proje alanı, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin deniz alanıdır. Bozburun’un hemen güneyinden başlayan ve Ekincik
Koyu’nu da kapsayan çalışma alanı, yaklaşık 26 km kıyı çizgisi ve
32,8 km2 deniz alanına sahiptir.
11
FETHİYE-GÖCEK
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİNİN
KIYI VE DENİZ ALANLARI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİNİN TESPİTİ PROJESİ
Proje süresi:
Proje Başlama Tarihi: 19.10.2007
Proje Bitiş Tarihi : 18.12.2009
(2 Yıl)
Derinsu Sualtı Mühendislik ve Danışmanlık Hiz.
Ltd. Şti.
Projenin amacı, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin
kıyı ve deniz alanlarının biyoçeşitliliğini tespit etmektir. Bu çalışmada, bölgenin biyoçeşitliliğinin saptanmasının yanı sıra, bölgedeki kıyı ve deniz ortamının karşı karşıya kaldığı çevresel sorunlar tespit edilmiş ve bu konuda bölge için en uygun çözümlerin gerçekleştirilebilmesi amacıyla gerekli veriler toplanmıştır. Ayrıca koruma altındaki türler, egzotik türler ve fasiyes oluşturan türlerin (özellikle alg ve fanerogamlar) bölgedeki dağılımları ve populasyon yapıları araştırılmıştır.
Bölgeyi temsil eden 15 istasyonda deniz suyunda fiziksel, kimyasal, biyolojik ve bakteriyolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Fethi-
12
ye Göcek ÖÇK Bölgesi Kıyı ve Deniz Alanlarının Biyolojik Çeşitlilik
Tespiti Projesi kapsamında bölgenin 345 km² olan kıyı ve deniz alanında tüm koylar ve adalar dahil olmak üzere 55m derinliğe kadar
olan alanlarında belirlenen 88 istasyonda gerçekleştiri len 581 scuba
ve 335 serbest dalış ile elde edilen biyolojik çeşitlilik araştırmaları ve
bölgeyi temsil eden 15 istasyonda deniz suyunda ve sedimanda gerçekleştirilen fiziksel, kimyasal, biyolojik ve bakteriyolojik analizleri
kapsamaktadır. Proje alanında seçilen 15 istasyonda:
- Fiziksel analizler kapsamında CTD, Secchi Disk ve Akıntı Ölçümleri,
- Kimyasal analizler kapsamında belirlenen istasyonlarda deniz
suyunda besin tuzları, Klorofil-a, Çözünmüş Oksijen ve Ağır Metal
analizleri, sedimanda Ağır Metal ve besin tuzları değerleri ölçümleri,
- Bakteriyolojik analizler kapsamında Toplam Koliform, Fekal
Koliform ve Fekal Streptekok analizleri,
- Biyolojik analizler kapsamında ise fitoplankton, zooplankton,
ihtiyoplankton ve bakteriyolojik kirlilik ölçümü için örneklemeleri
gerçekleştirilmiştir.
13
FETHİYE-GÖCEK
GÖCEK KÖRFEZİ TAŞIMA KAPASİTESİ BELİRLENMESİ PROJESİ
Proje süresi:
2007
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz
Mühendisliği Araştırma Merkezi
Projenin amacı: Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi Projesi ile
Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Körfezi ile koylarının, deniz üstü araçları açısından taşıma kapasitesinin belirlenmesi
ve alan yönetimine ilişkin kararların alınabilmesi için bilimsel çalışmalar yapılarak, önerilerin hazırlanması hedeflenmiştir.
Yapılan çalışmalar : Proje kapsamında Göcek Körfezinde demirleyecek maksimum deniz üstü araç sayısı, büyüklükleri, demirleme
14
noktaları, güzergahları tespit edilerek, deniz üstü araçlarının katı ve
sıvı atıklarının bertarafı konularında öneriler geliştirilecek, alan yönetimine ilişkin kararlar bilimsel verilere dayanarak alınacaktır. Alanın fiziksel, ekolojik, sosyo demografik, ekonomik bileşenlerinin tespitinde ayrıntılı çalışmalar yapılmıştır.
Çalışma alanının, jeolojik özellikleri, iklimi, doğal ve tarihi değerleri, ulaşımı, iletişim sistemleri, kıyı uzunluğu ve niteliği, kıyı yapıları nitelikleri ile kapasiteleri (tür ve büyüklük), üst yapı tesisleri,
atık alım ve atık toplama tesislerinin özellikleri ve kapasiteleri, kıyı
yapılarında yer alan altyapı tesisleri, yerleşime ilişkin su, atık su iletim sistemleri, gelen turist sayısı, deniz üstü araç sayısı, büyüklükleri, nitelikleri, taşıdığı insan sayısı, bunların yerleşme ve kıyıyla olan
ilişkileri, kıyı tesislerini kullanım biçimleri incelenmiştir.
Ayrıca Göcek Körfezi’nin batimetrisi ve akıntı ölçümleri ile alt
bölgelerin akıntı yönü ve hızları, rüzgar verilerinin elde edilebilmesi
için yaptırılan “Göcek Hidrografik ve Oşinografik Deniz Araştırmaları Projesi”nin bahar döngüleri çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Taşıma Kapasitesi belirleme ve Kıyı Alan Yönetiminde, Göcek
Körfezi’nin Özel Çevre Koruma Bölgesi olması büyük önem taşımakta ve biyoçeşitlilik temel veriler arasında ele alınmaktadır.
Bu amaçla yaptırılan, kıyı şeridinden başlayarak, makroskobik
tür çeşitliliğinin azaldığı derinliğe kadar, mevcut biyolojik çeşitliliğin tespit edildiği “Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları
Tür ve Habitatlarını Tespiti Projesi” tamamlanmış, alanın biyolojik
çeşitliliğine ilişkin veriler, uluslar arası kriterlerde göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Bu veriler taşıma kapasitesi belirlemede girdi olarak kullanılmıştır.
15
KAŞ-KEKOVA
DENİZ YÖNETİM PLANI VE UYGULAMASI
Proje süresi:
Dört yıl (Ocak 2009 - Ekim 2012)
WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı),
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı
(ÖÇKKB)
Proje Gerekçesi: WWF-Türkiye, 2002 yılında Patara’dan Antalya’ya kadar uzanan ve Likya Kıyıları olarak adlandırılan bölgede deniz ve kıyıların korunması konusundaki çalışmalarını geliştirerek “Likya Kıyılarında Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Turizm
Projesi”ne dönüştürmüştür. Aynı yıl, tüm kıyı şeridi ve deniz alanında bölgenin biyolojik zenginliğini değerlendirmek amacıyla Denizel
Biyolojik Zenginlik Araştırması gerçekleştirmiştir.
Bu kapsamda, Tekirova Üç Adalar Bölgesinden sonra en zengin
alanlardan birisi, Kaş’taki İnceburun ve Uluburun arasındaki kıyı şeridi ile adaları kapsayan bölge olarak saptanmıştır.
Bu çalışmanın sonucunda, bölgeye en yakın koruma alanı olan
Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin sınırlarının, Kaş çevresindeki denizel biyolojik zenginlik açısından önemli alanları da kapsayacak şekilde genişletilmesi, WWF-Türkiye tarafından Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığına önerilmiştir. 8/11/2006 tarihli ve
2006/11266 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile batıda Uluburun’a kadar olan sınırları Kaş-İnceburun’u da içine alacak şekilde genişletilmiş, bölgenin adı Kaş - Kekova Özel Çevre Koruma Alanı olarak değiştirilmiştir.
Projenin Amacı: WWF Akdeniz Program Ofisi’nin koordinasyonu altındaki Güney MedPAN Projeleri kapsamında “Deniz ve kıyı
16
biyo-çeşitliliğinin korunması ve Akdeniz’deki deniz koruma alanları ağının geliştirilmesi” felsefesinin ve metodolojisinin Türkiye kıyılarına uyarlanmasıyla uyumlu bir deniz koruma ağı aracılığıyla Akdeniz Havzası deniz ekosisteminin işlevlerinin kalıcı olarak korunması ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımının sağlanması hedeflenmektedir. Türkiye pilot projenin uygulanacağı ülkelerden biri
olup Kaş-Kekova ÖÇK bölgesinde denizel alanda koruma ve kullanma ölçütlerinin en iyi uygulamaların geliştirilmesini amaçlamaktadır.
Projenin Hedefleri:
• Oluşturulacak Deniz Yönetim Planı hazırlanması, Kaş-Kekova
ÖÇK Bölgesi yönetimin sisteminin güçlendirilmesi. Koruma,
kullanma ölçütlerinin belirlenmesi ve hayata geçirilmesi.
• Deniz ve Kıyı biyolojik çeşitliliğin korunması ve kaynakların
sürdürülebilir kullanımı
• Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarından sorumlu kurumların ihtiyaç duyduğu kapasitenin güçlendirilmesi
• Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesinin Akdeniz Deniz Koruma Alanları Ağına katılması (MedPAN)
Proje Kapsamında Yürütülen Faaliyetler:
Faaliyet 1: Biyolojik Çeşitlilik Araştırması
Faaliyet 2: Sosyo-ekonomik araştırma
Faaliyet 3: Taşıma Kapasitesi Belirlenmesi
Faaliyet 4: Coğrafi Bilgi Sistemleri
Faaliyet 5: Kapasite Geliştirme Faaliyetleri
Faaliyet 6: Deniz Yönetim Planının Hazırlanması
Faaliyet 7: Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesine Şamandıra Sistemlerinin Kurulması
Faaliyet 8: Sualtı Patikası
17
GEF
KIYI VE DENİZ KORUMA ALANLARI PROJESİ
Proje süresi:
Mayıs 2009 -Ekim 2013 (4 yıl 5 ay)
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre
Koruma Kurumu Başkanlığı
Projenın Hedeflerı 1. Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin yönetimi ve yeni deniz ve kıyı koruma alanlarının kurulmasına öncelik vermek için sorumlu kurumların ihtiyaç duyduğu kurumsal yapının ve
kapasitenin güçlendirilmesi,
2. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları için finansal planlama ve yönetim sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile etkin iş planlamasının, yeterli düzeyde gelir üretiminin ve maliyet etkin yönetiminin sağlanması,
3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının çok amaçlı kullanım alanlarında, ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesi ve yönetimi için kurumlar arası koordinasyonun sağlanması.
Türkiye’nin Deniz Ve Kıyı Koruma Alanları
• Türkiye, adalar hariç Akdeniz, Ege Denizi, Marmara Denizi ve
Karadeniz kıyıları olmak üzere yaklaşık 8.500 km kıyı uzunluğuna sahiptir. Böylesine uzun deniz ve kıyı alanları zengin
biyolojik çeşitlilik değerlerini barındırmakta ve yaklaşık 3 bin
bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır.
• Türkiye’deki mevcut kıyı ve deniz koruma alanlarının çoğu
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı (ÖÇKKB) tarafından
yönetilmektedir. Bu alanlara ek olarak Doğa Koruma ve Mil18
li Parklar Genel Müdürlüğü (DKMPGM), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı mevcut deniz ve
kıyı koruma alanlarından bazılarını yönetmekle ve planlamakla yetkilidir.
• Türkiye’deki yaklaşık 240.216 hektarlık denizel alan 30 Deniz ve Kıyı Koruma Alanı altında yasal olarak koruma altında bulunuyor. Türkiye kara sularının yaklaşık % 2,8’i korunmaktadır.
• Türkiye’nin denizel biyolojik çeşitliliği ciddi şekilde insan baskısı altında bulunmaktadır. Denizel yaşam alanlarının ve ekosistemlerinin tahribatı, denizel kaynakların aşırı kullanımı ve
kıyı alanlarının dönüştürülmesi ve/veya tahribatı en temel tehditler arasındadır.
Projenin Türkiye’ye Katkısı • Türkiye’nin taraf olduğu uluslar arası “Biyolojik Çeşitlilik
Sözleşmesi”nin korunan alanlar iş programının uygulanmasına katkıda bulunacaktır.
• Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları sistemi yaklaşık olarak 100.000 hektar genişletilecek; yani başlangıca göre
yüzde 44 artırılacaktır.
• En az iki Deniz ve Kıyı Koruma alanında Balıkçılığa Kısıtlı Alanlar oluşturulacak ve sürdürülebilir bir balıkçılık yönetimi sağlayacaktır.
• Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin yönetimi hususunda yerel teşkilatlarda kapasite artırımı sağlayacaktır.
• Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının sürdürülebilir finansmanı
için gerekli sistemler oluşturulacaktır.
• Kurumlar arası koordinasyon yapılarını güçlendirecektir.
• Kurumlar ve diğer ilgi grupları, denizel biyolojik çeşitliliğe yönelik hem karasal hem de deniz kaynaklı tehditlere etkin müdahale edebilecektir.
• Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Strateji ve Eylem Planı
Önerisi hazırlanacaktır.
• Deniz ve Kıyı Koruma Alanları sisteminin sürdürülebilirliği
sağlanacak, mevcut durumdaki değişimlerle beraber uzun vadede denizel biyolojik çeşitlilik üzerindeki olumlu etkiler projenin tamamlanmasından sonra da devam edecektir.
19
GÖKOVA
BÜTÜNLEŞİK DENİZ VE KIYI ALANLARI YÖNETİM PLANLAMASI PROJESİ
Proje süresi:
Ocak 2009-Kasım 2010
• Sualtı Araştırmaları Derneği-Akdeniz Foku Araştırma
Grubu (SAD-AFAG) Koordinatörlüğünde,
• Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı,
• Muğla Valiliği,
• Ula Kaymakamlığı,
• Akyaka Belediye Başkanlığı,
• Gökova Belediyesi
• Gökova Akyakayı Sevenler Derneği (GASDER)
• Akyaka Kent Konseyi
• Akyaka-Akçapınar-Akbük Su Ürünleri Kooperatifleri
Projenin amacı: Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin “Kıyı
ve Deniz Alanlarının Bütünleşik Yönetim Planı” taslağının hazırlanması ve ülkemizde örnek olabilecek bir Yönetim Planlaması modeli
oluşturulması projenin temel amaçlarıdır.
Proje süresince yürütülecek çalışmalar sonucunda ulaşılması
planlanan birinci amaç; Gökova Körfezi’nin biyolojik değerleri ile
korunması ve alandaki sosyo-ekonomik faaliyetlerle birlikte bölgenin sürdürülebilir bir deniz-kıyı alanları bütünleşik yönetim planlamasına kavuşmasıdır.
Projenin uzun vadede beklenen katkısı ise, Türkiye’de denizel ve
kıyı biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkı sağlaması ve ülke çapın-
20
da ilgili ulusal kurum-kuruluşlar ile yerelde mülki idare ve yerel yönetimler tarafından etkin uygulanabilen yönetim planlaması modeli
oluşması ve ilgili mevzuata kavuşulmasıdır.
Projenin Kapsamı: Proje alan olarak tüm Gökova ÖÇK Bölgesi’ni
kapsamaktadır. Projede gerek alandaki tüm kıyılar, gerekse deniz
alanları çalışma kapsamındadır.
İçerik olarak ise, projenin kapsamı ekolojik boyutun yanısıra
sosyo-ekonomik boyutu da içermekte olup, bütüncül bir değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca insan faaliyetlerinin doğal ve kültürel değerlerin üzerinde yaptığı baskılar ve çözüm önerilerinin getirilmesi
de proje faaliyetleri arasındadır. “Balıkçılık Yönetimi” ve “Bütünleşik Deniz-Kıyı Alanları Yönetimi” konularında mevzuat çalışmaları da yapılarak, uygulamada ilgili kurum-kuruluşların önceden işlerini kolaylaştıracak olan taslak mevzuat çalışmaları da proje faaliyetleri içinde yer almaktadır.
Projenin Hedefi: Projemizin birinci prensibi, proje çalışmaları ve
çıktılarını kapalı devre bir yapıda sadece yürütücü STK lar olarak çalışmak değil, gerek karar verici ve uygulayıcı konumundaki sorumlu kurumlar (ÖÇKKB, TKB-KKGM, Valilik, Kaymakamlık, SGK,
v.d.) ve gerekse ana paydaşların tüm süreçte görüş, önerileri ve aktif
katılımları ile “Deniz Kıyı Alanları Bütünleşik Yönetim Planlaması”
nı birlikte hazırlamak.
21
KAŞ-KEKOVA ÖLÜDENİZ
TAŞIMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ PROJESİ
Proje süresi:
Haziran 2010- Kasım 2010 (Beş ay)
Projenin amacı: Proje çalışması ile, bölge içinde yer alan Ölüdeniz ve bu denizi çevreleyen kıyı alanları ile koyların, deniz üstü araçları, deniz trafiği, dalış faaliyetlerine özel bir ağırlık verilmek üzere
günübirlik veya daha uzun süreli turizm kullanımı gibi faaliyetlerin,
deniz ve kıyı ekosistemi üzerine etkisi ve bu alanın bu etkileri Taşıma Kapasitesinin belirlenmesi, Kaş-Kekova Deniz ve Kıyı Alanları
Yönetim Planı ile fiziksel planlama çalışmalarına bilimsel altlık oluşturulması ve kıyı ve deniz kullanımlarına ilişkin önerilerin hazırlanması amaçlanmıştır.
22
Proje çıktıları: Kaş-Kekova ÖÇKB kıyı ve deniz alanlarının denizüstü araçları açısından taşıma kapasitesinin belirlenmesi, bu kapsamda hem mevcut kullanım özelliklerinin ortaya çıkarılmasında
hem de yakın, orta ve uzun vadeli yönetim kararlarının oluşturulmasında önemli bir rol oynayacaktır.
23
GÖLBAŞI
TÜR İLE HABİBAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
(170 Takvim Günü)
Anadolu Çevre ve Ormancılık Haritacılık İnş. Tic.
San. Ltd. Şti.
Projenin amacı: Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesinde bulunan
hassas ekosis-temlerin, habitatların ve bu habitatlardaki nesli tehdit
ve tehlike altında bulunan türlerin belirlenmesi ve izlenmesi, bölgeye endemik bir tür olan çekirdek zon konumundaki Sevgi Çiçeğinin
bulunduğu lokalitelerde koruma ve izleme çalışmalarının yapılması,
yöre halkının bilinçlendirilmesi ve Sevgi Çiçeğinin tanıtılması, Mo-
24
gan Gölünde yüzey temizliğinin yapılması ve bölgede koruma kontrol çalışmalarının yapılması temel amaç olarak belirlenmiştir.
Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesinde doğa koruma planları
geliştirmek ve doğal değerlere zarar verici tüm faaliyetleri disiplin altına almak, zengin biyolojik çeşitliliği koruyabilmek amacıyla ilgili Kamu Kurum ve Kuruluşları ile koordinasyon ve işbirliği halinde;
su kaynakları, altyapı, tarımsal kirlilik, erozyon, biyoçeşitlilik vb. konularda araştırma planlama ve uygulama projeleri yürütülmektedir.
Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi Habitat ve Tür Koruma izleme Projesi bu kapsamda yürütülmekte olan projelerdendir.
Proje çıktıları : Yapılan arazi çalışmalarında 494 bitki türü tespit
edilmiştir. Fauna çalışmaları sonucunda Gölbaşı Özel Çevre Koruma
Bölgesinde 3 tür ikiyaşamlı (Amphiba), 12 tür sürüngen (Reptilla), 83
tür kuş (Aves) ve 25 memeli türü tespit edilmiştir.
Çalışma alanında yapılan incelemelerde zooplantonik organizmaların dominant gruplarını oluşturan Cladocera, Copepoda ve
Rotifera’ya ait toplam 15 takson tayini yapılmıştır. Bunlardan en
baskın grup Rotifera grubudur. Rotifera phylumuna ait 11, Copepoda ve
Cladocera grubuna ait toplam 4 takson teshis edilmiştir.
Araştırma alanı içerisi nde 6 ayrı alg divizyosuna ait toplam 100
takson (tür ve alttür) tespit edilmiştir.
Ayrıca Bölgede koruma kontrol, Mogan gölü yüzey temizliği, göl
etrafı katı atıkların toplanması, bölge halkına ve okullarda eğitim/
bilgilendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
25
TUZ GÖLÜ
TÜR İLE HABİBAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
(195 takvim günü)
Eko-Zon Halk Sağlığı ve Çevre Danışmanlığı
Medikal Eğitim İlaç San. Tic. Ltd. Şti.
Projenin amacı: Tuz Gölü ÖÇKB hassas habitatların belirlenmesi ve bölgede yayılış gösteren nadir, endemik ve nesli tehlikede olan
bitki türlerinin tespiti ve bu türler üzerindeki tehditlerin ve koruma
tedbirlerinin ortaya konulmasıdır.
Proje çıktıları: 2010 yılı Nisan-Ekim aylarında periyodik olarak
gerçekleştirilen arazi çalışmalarında metoduna uygun olarak bitki
örnekleri toplanmıştır. Tuz Gölü ÖÇKB’de yayılış gösteren endemik
nadir ve hassas olmak üzere 41 takson tespit edilmiştir. Taksonların
lokasyonlarını belirtmek için Tuz Gölü 10x10 km lik karelere bölünmüştür. Bu kareler içinde türlerin dağılışı işaretlenmiştir. Buna göre
Tuz Gölü havzasının güney ve özellikle güney batı kesiminde endemik, hassas ve nadir türlerin yoğunlaştığı tespit edilmiştir.
26
Tuzgölü civarında 2010 yılında yapılan faunastik çalışmalarda,
İkiyaşamlı, Sürüngen, Kuş ve Memeli hayvan türleri ve yayılışları
çalışıldı. Faunastik zenginliğin genelde gölün batı kesimlerinde belirgin şekilde fazla olduğu saptandı. Buna göre çalışmalarda göl civarından 3 İkiyaşamlı, 12 Sürüngen, 85 Kuş ve 20 memeli hayvan
türü kaydedildi. Yapılan çalışmalarda göçmen su kuşlarının özellikle de Flamingo populasyonun tuz yoğunluğunun düşük olduğu ve
Artemia salina türünün bol bulunduğu batı kesimlerinde fazla olduğu saptandı.
Artemia salina üzerinde yürütülen hidrobiyolojik çalışmada, Tuz
gölü ÖÇK alanını temsil edecek nitelikte seçilen 10 istasyonda gölün bazı fiziksel parametreleri ile birlikte A. salina’nın dağılımı ve
bolluğu çalışıldı.
Gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucu Tuz Gölü çevresinde
topraktaki tuz konsantrasyonuna bağlı olarak Tuzlu Step (Bozkır)
Vejetasyonu, Tuzlu Çorak Vejetasyonu ve Tuzlu Bataklık Vejetasyonu olmak üzere üç farklı vejetasyon tipi ayırt edilmiştir. Tuz Gölü
Özel Çevre Koruma Bölgesinde 12 farklı EUNIS habitat tipi tanımlanmıştır.
27
GÖKSU DELTASI
TÜR İLE HABİTAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ SUNUMU
Proje süresi:
(230 Takvim Günü)
Kuş Araştırmaları derneği İktisadi İşletmesi
Projenin Amacı: Ulusal mevzuatımız ve taraf olduğumuz uluslar arası sözleşmeler kapsamında yapılan araştırma, koruma ve izleme çalışmaları sonucunda elde edilen fiziksel, biyolojik ve sosyoekonomik parametreleri (indikatörleri) izleyerek önemli tür ve habitatlarının korunması ve muhafazasını sağlamaktır.
Göksu deltası, tatlısu gölü, tuzlu lagünler, tuzcul bozkırlar, çayırlar, kumullar, nehir, geçici sulakalanlar, tarım ve yerleşim alanlarından oluşan çok çeşitli habitatlara sahiptir.
Göllerin biri tatlı su gölü olmak üzere 4 göl ve lagünden oluşmaktadır. Tatlı su gölü olan Akgöl, vejetasyonlu tek göldür ve birçok
su kuşu bu gölde ürer. Tuzlu lagünler olan Paradeniz, lagünlerin en
büyüğü olup ayrıca Kuğu ve Arapalanı lagünleri de mevcuttur. İlk
3 göl kanallar aracılığıyla birbiriyle ve denizle ilişkilidir. Ara-palanı
gölü, tamamen kapalıdır.
Göksu deltası Ülkemizin iyi korunmuş deltalarından biridir. Avrupa Kıyı Koruma Birliği (EUCC) Göksu Deltası’nı, kumul jeomorfolojisi ve doğa koruma açısından Doğu Akdeniz kıyılarında bulunan
en önemli alanlardan biri olarak belirlemiştir.
Proje Çıktıları: Bu çalışma ile Göksu deltasında bitki grupları esas
alınarak habitat tipleri belirlenmiş; bu habitatlarda yer alan bitkiler
tespit edilmiş ve tehlike durumları belirlenmiştir. Geçmiş yıllarda
28
koruma ve izleme çalışması yapılan deniz kaplumbağaları (Caretta
caretta, Chelonia mydas) ve Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis),
kum zambağı (Pancratium maritimum), yaz ördeği (Marmaronetta
angustirostris) türleri için araştırma ve izleme çalışması yapılmış ve
geçmiş yıllarda elde edilen verilerle karşılaştırılarak değerlendirme
yapılmıştır. Ayrıca nesli tehlikedeki kuş türlerinden pasbaş patkanın
(Aythya nyroca) alandaki durumu araştırılmıştır. Proje kapsamında
yöre insanının alana karşı ilgi ve sevgisini artırmak, çevre bilincini
geliştirmek, daha çok insanın alanı sahiplenmesini ve koruma
çalışmalarına katılımı arttırmak üzere değişik hedef kitlelere yönelik
eğitim çalışmaları yapılmıştır.
Çalışma bulguları;
1. Habitat Tipleri: Göksu ÖÇK bölgesi içinde 3 doğal habitat
tipi mevcuttur. Bunlar Sucul Habitatlar, Kumul Habitatlar ve Tuzcul Habitatlardır. Bunlarda kendi içlerinde farklı alt habitat tiplerine ayrılmaktadır.
2. Korumada Öncelikli Bitki Türleri: Göksu Deltası’nın
florasında 507 takson (Uygun, Düzenli, Karaömerlioğlu) kayıtlıdır.
Bu türlerden 10 takson Türkiye için endemiktir. Bu taksonlardan
Beta trojana, Bromus psamophilus ve Trigonella halophila nesli kritik
düzeyde tehlikede (CR), Halocnemum yurdakulolii, Beta adanensis ve
Alopecurus myosuroides var. Latialatus nesli tehlike altında (EN), Ononis
basiadnata hassas (VU), Allium junceum subsp.
29
Tridentatum düşük risk altında-korumaya bağımlı (LR-cd),
Hypericum polyphyllum subsp. Polyphyllum ve Onopordum boissieri ise
düşük risk altında-tehlike altına girebilir (LR-nt) kategorisinde yer
almaktadır.
3. Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta ve Chelonia mydas)
Göksu Deltası Kumsalı’nda 2010 yaz dönemi deniz kaplumbağa
izleme ve koruma çalışmaları esnasında toplam 209 adet yuva
tespiti yapılmıştır. Bunlardan 185 yuva Caretta caretta türüne, 23
yuva Chelonia mydas türüne ve bir adet de Trionyx triunguis türüne
ait olduğu tespit edilmiştir. Kaplumbağalara ait toplam 554 adet
yuvasız çıkışların ise 509 adeti Caretta caretta türüne ait, 39 adeti
Chelonia mydas türüne, 6 adeti ise Trionyx triunguis türüne ait olduğu
belirlenmiştir.
4. Kuş araştırma ve izleme çalışmaları
a) Yaz ördeği (Marmaronetta angustirostris) dünya çapında nesli tehlikede bir tür olup, vulnerable (Hassas) kategorisinde yer alır.
Dünyada toplam nüfusunun 14-26 bin civarında olduğu tahmin
edilmektedir. Türkiye de sadece Göksu deltasındaki Akgöl’de üredikleri bilinmektedir. Çalışma sonunda türün alandaki nüfusu 11-14
birey, üreyen çift sayısı 4-7 ve toplam kuluçkadan çıkan civciv sayısı da 25 olarak tahmin edilmiştir. Ancak 12 civcivli dişi görülmesine rağmen her kuluçkadan en çok 2 civcivin büyüyebildiği görülmüştür.
30
b) Pasbaş patka (Aythya nyroca): Dünya çapında nüfusu azalmakta olan bir ördek türüdür. Near-threatened (NT-Tehlike altına girebilir) kategorisindedir. Yoğun olarak Avrupa’da, Asya’nın batısında
ve Afrika’nın kuzeyinde ürer. Dünyadaki toplam nüfusu 160-257
bin arasında tahmin edilmiştir. Türkiye’de birçok sulakalanda az sayılarda ürer, Kızılırmak deltasında, Uluabat gölünde ve bazı diğer
alanlarda az sayıda kışlar. Türe Göksu Deltasında sadece Akgöl’de,
iç adanın batısındaki orta derinlikteki sularda rastlanmıştır. Ancak,
yapılan incelemelerde türün 2010 yılında alanda üremediği, sadece
yazladığı sonucuna varılmıştır.
Bölgede bulunan diğer kuş türleriyle ilgili olarak da detaylı çalışmalar yapılmıştır.
31
KÖYCEĞİZ-DALYAN
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ İZMİR YALIÇAPKINI VE
TOPLU ÜREYEN KUŞ TÜRLERİ ARAŞTIRMA, İZLEME VE KORUMA PROJESİ
Proje süresi:
(230 Takvim Günü)
Kuş Araştırmaları Derneği İktisadi İşletmesi
Projenin Amacı: Proje ile nesli tehdit ve tehlike altında olan İzmir
Yalıçapkını ve toplu üreyen kuş türlerinin araştırılması, tatlı ve tuzlu su ekosistemleri, sazlıklar, bataklıklar ile geniş ve bakir kumullarıyla oldukça zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip Köyceğiz-Dalyan
Özel Çevre Koruma Bölgesinde, Özel Çevre Koruma Kurumu’nca
bugüne kadar yürütülen araştırma, koruma ve izleme çalışmaları sonucunda elde edilen verilerin karşılaştırılması; hem tür, hem de habitatlara yönelik yeni koruma ve izleme çalışmalarının sürdürülmesi
tehditlerin, tehlikelerin ve sınırlayıcıların belirlenmesi, bunlara yönelik somut ve uygulanabilir koruma tedbirlerinin geliştirilmesi, uygulanması ve koruma etkinliğinin artırılması için çevre bilincinin oluşturulması amaçlanmaktadır.
İzmir yalıçapkını Türkiye’de görülen üç yalıçapkını türünden birisidir. Yalıçapkını ve alaca yalıçapkınının aksine suya en az bağımlı
olan tür bu nedenle hem yaşama ortamı hem de beslenme şekli olarak diğer yalıçapkınlarından farklılık gösterir.
Ülkemizdeki türün dağılım alanı Ege ve Akdeniz kıyı şerididir.
İsmini aldığı İzmir şehrimizde ise uzun süredir görülemeyen tür geçen senelerde az sayıda yeniden gözlemlenmeye başlanmıştır.
Önceki yıllarda Köyceğiz Gölü ile ilgili yapılmış çalışmalar neticesinde İzmir yalıçapkınının alanda kesin olarak kaç çift ürediği be32
lirtilmemekle birlikte, az sayıda ve azalan bir popülasyonundan bahsedilmektedir.
Proje Çıktıları: İzmir yalıçapkını ve toplu halde üreyen türlerin
araştırılması için, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde
toplam 52 günlük arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışma neticesinde Köyceğiz gölü çevresinde kesin olarak üreyen en az
4 çift İzmir yalıçapkını olduğu belirlenmiştir. Tür göl çevresinde iki
bölgede üremektedir. Bu bölgeler göl çevresinde türün yaşamasına
uygun son doğal alanlardandır.
Çalışma alanı içerisinde kuşların koloni olarak üreyebilecekleri
adalar, sık ağaçlıklar ve subasar ağaçlık alanlar gibi uygun yerler olmasına rağmen bölgede toplu halde üreyen kuş türleri ile ilgili veri
elde edilememiştir. Flamingo, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, sığır balıkçılı, martı ve sumru türleri kaydedilmiş olmakla birlikte bu türlerin ürediği alan tespit edilmemiştir.
Tüm çalışma neticesinde ise alanda 126 farklı kuş türü tespit
edilmiştir. Bu türlerle ilgili olarak alanı ne şekilde kullandıkları ile ilgili veri toplanmıştır.
Koruma alanı içerisinde kuşlar için belirlenen önemli tehditler
ise; tarım ve turizm nedeniyle yaşam alanlarının kaybı, habitat kalitesinin bozulması, yasadışı avcılık ve insan kaynaklı rahatsızlık gelmektedir.
33
BELEK
KUŞ HALKALAMA PROJESİ
Proje süresi:
(230 Takvim Günü)
Kuş Araştırmaları Derneği İktisadi İşletmesi
Projenin Amacı: Proje ile nesli tehdit ve tehlike altında olan İzmir
Yalıçapkını ve toplu üreyen kuş türlerinin araştırılması, tatlı ve tuzlu su ekosistemleri, sazlıklar, bataklıklar ile geniş ve bakir kumullarıyla oldukça zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip Köyceğiz - Dalyan
Özel Çevre Koruma Bölgesinde, Özel Çevre Koruma Kurumu’nca
bugüne kadar yürütülen araştırma, koruma ve izleme çalışmaları sonucunda elde edilen verilerin karşılaştırılması; hem tür, hem de habitatlara yönelik yeni koruma ve izleme çalışmalarının sürdürülmesi
tehditlerin, tehlikelerin ve sınırlayıcıların belirlenmesi, bunlara yönelik somut ve uygulanabilir koruma tedbirlerinin geliştirilmesi, uygulanması ve koruma etkinliğinin artırılması için çevre bilincinin oluşturulması amaçlanmaktadır.
İzmir yalıçapkını Türkiye’de görülen üç yalıçapkını türünden birisidir. Yalıçapkını ve alaca yalıçapkınının aksine suya en az bağımlı
olan tür bu nedenle hem yaşama ortamı hem de beslenme şekli olarak diğer yalıçapkınlarından farklılık gösterir.
Ülkemizdeki türün dağılım alanı Ege ve Akdeniz kıyı şerididir.
İsmini aldığı İzmir şehrimizde ise uzun süredir görülemeyen tür geçen senelerde az sayıda yeniden gözlemlenmeye başlanmıştır.
Önceki yıllarda Köyceğiz Gölü ile ilgili yapılmış çalışmalar neticesinde İzmir yalıçapkınının alanda kesin olarak kaç çift ürediği be34
lirtilmemekle birlikte, az sayıda ve azalan bir popülasyonundan bahsedilmektedir.
Proje Çıktıları: İzmir yalıçapkını ve toplu halde üreyen türlerin
araştırılması için, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde
toplam 52 günlük arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışma neticesinde Köyceğiz gölü çevresinde kesin olarak üreyen en az
4 çift İzmir yalıçapkını olduğu belirlenmiştir. Tür göl çevresinde iki
bölgede üremektedir. Bu bölgeler göl çevresinde türün yaşamasına
uygun son doğal alanlardandır.
Çalışma alanı içerisinde kuşların koloni olarak üreyebilecekleri
adalar, sık ağaçlıklar ve subasar ağaçlık alanlar gibi uygun yerler olmasına rağmen bölgede toplu halde üreyen kuş türleri ile ilgili veri
elde edilememiştir. Flamingo, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, sığır balıkçılı, martı ve sumru türleri kaydedilmiş olmakla birlikte bu türlerin ürediği alan tespit edilmemiştir.
Tüm çalışma neticesinde ise alanda 126 farklı kuş türü tespit
edilmiştir. Bu türlerle ilgili olarak alanı ne şekilde kullandıkları ile ilgili veri toplanmıştır.
Koruma alanı içerisinde kuşlar için belirlenen önemli tehditler
ise; tarım ve turizm nedeniyle yaşam alanlarının kaybı, habitat kalitesinin bozulması, yasadışı avcılık ve insan kaynaklı rahatsızlık gelmektedir.
35
36
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİNDE DENİZ KAPLUMBAĞASI
(CARETTA CARETTA, CHELONİA MYDAS)
VE NİL KAPLUMBAĞASI (TRİONYX TRİUNGUİS)
POPÜLASYONLARININ İZLENMESİ VE KORUNMASI PROJLERİ
Ülkemizde deniz kaplumbağalarının yuvalama yoğunluğu açısından 17 bölge tespit edilmiştir. Bu kumsallardan 13 tanesi birinci derecede öneme sahip olup, 5 tanesi (Köyceğiz-Dalyan, FethiyeGöcek, Göksu Deltası, Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgeleri) Özel Çevre Koruma Bölgesidir.
Kurumumuzun kuruluşundan itibaren (1989), üreme periyodu içerisinde (Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek, Göksu Deltası, Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgeleri) Özel Çevre Koruma
Bölgeleri’ndeki kumsal alanlarında, deniz kaplumbağalarını olumsuz yönde etkileyen faaliyetlerin minimuma indirilebilmesi, önceki yıllarda başlatılan popülasyon izleme çalışmalarının devamlılığını sağlayarak; koruma-kullanma dengesi içerisinde alınması gereken
tedbirlerin uygulanması, bölgede turizm faaliyetlerinin ve deniz kaplumbağalarının yuvalama alanı ile örtüşmesinden kaynaklanan sorunların eğitim ve bilinçlendirme yoluyla aşılmasını sağlamak amacıyla, sürekli olarak izleme çalışmalarını yürütülmektedir.
37
BELEK
DENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELERİ
Proje süresi:
(165 takvim günü)
Ekolojik Araştırmalar Derneği İktisadi
İşletmesi
Proje Yürütücüsü: Ekolojik Araştırmalar Derneği İktisadi İşletmesi
Projenin 2010 yılı çıktıları: Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi
kumsal alanlarında yürütülen bu çalışmalarda Köprüçay ve Niğit’de
705 adet deniz kaplumbağası (Caretta caretta ve Chelonia mydas) yuva-
38
sı, 538 adet de yuvasız çıkış saptanmıştır. Bununla birlikte Niğit’teki
Çevre ve Orman Bakanlığı sorumluluğunda olan kumsal alanda ise
605 adet deniz kaplumbağası yuvası saptanmıştır. Her iki farklı statüde bulunan alanlardaki toplam deniz kaplumbağası yuva sayısı
1310 adettir.
Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde saptanan
705 adet deniz kaplumbağası yuvasının 703’ü Caretta caretta’ya ikisi
ise Chelonia mydas’a aittir. Ayrıca Bölgede bir adet Trionyx triunguis
yuvası da saptanmıştır.
Gece çalışmaları sırasında 44 adet deniz kaplumbağası markalanmıştır.
Turizm tesislerinin yoğunlaştığı alanlarda olası insan tahribatına
karşı yuvalar yüzeyden görünen prizma kafeslerle ya da etrafı çevrilerek kontrol altına alınmıştır. Predasyonun etkin olduğu alanlarda ise
yuvalar kum altına gömülen tel kafeslerle korunmuştur.
Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi’ne yapılan yuvalara yaklaşık
50.000 adet yumurta bırakılmıştır. Bu yumurtalardan 20.000’in
üzerinde yavrunun yuvalarından çıkıp denize ulaştığı tahmin edilmiştir.
39
FETHİYE-GÖCEK
Proje süresi:
(165 takvim günü)
Ekolojik Araştırmalar Derneği İktisadi İşletmesi
Projenin 2010 yılı çıktıları: Fethiye Kumsalında 12 Haziran-15
Eylül 2010 tarihleri arasında yapılan çalışmalarda; 160 adet Caretta
caretta çıkışı saptanmıştır. Bu çıkışlardan 95’i (%59,4) yuva ile 65’i
(%40,6) ise yuvasız çıkış (iz) ile sonuçlanmıştır. Fethiye Kumsalında 2010 yılı alan çalışmalarında iki adet Chelonia mydas çıkışı saptanmıştır. Bu çıkışlardan biri yuva ile diğeri ise yuvasız çıkış (iz) ile sonuçlanmıştır. Fethiye Kumsalında 2010 yılı alan çalışmalarında altı
adet C.caretta ergin dişi bireyi markalanmıştır. C.caretta yuvalarının
%40,0’ı olası insan zararlarına karşı prizma kafeslerlerle kafeslenmiş,
%100,0’ünde yavru çıkışı gerçekleşmiştir.
40
KÖYCEĞİZ-DALYAN
Proje süresi:
(165 takvim günü)
Kuş Araştırılması Derneği İktisadi İşletmesi
Proje 2010 Yılı Çıktıları: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma
Bölgesi içerisinde yer alan Dalyan-İztuzu Kumsalındaki deniz kaplumbağaları ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağasının üreme ve
yuva bilgileri 2010 yaz sezonunda araştırılmıştır.
Deniz kaplumbağa yuvalarının tamamı iribaş kaplumbağaya
(Caretta caretta) ait olup Dalyan Kumsalında saptanan 1005 adet
C.caretta çıkışının %35’i (354) yuva ile sonuçlanırken %65’i (651) ise
yuvasız çıkış olarak sonuçlanmıştır. Yuva yapan bireylerden 60 adeti
markalanmış ve bunların 12 adeti tekrar ikinci yuvada görülmüştür
ve daha önceki yıllarda markalanmış 4 adet birey de gözlenmiştir.
2010 yaz sezonu içerisinde tespit edilen toplam 354 yuvanın 133
adeti tamamen tilkiler tarafından predasyona uğrarken 92 adeti de
kısmen predasyona uğramıştır. Toplam 14782 yumurtadan çıkmış
yavruların 13961 (%94,5)’i denize ulaşmayı başarmıştır.
Yuvaların ve yuva derinliğindeki kumların sıcaklıkları elektronik
olarak kaydedilmiş olup, sıcaklığı kaydedilen toplam 24 yuvadan çıkan yavruların cinsiyetleri tahmin edilerek % 61 oranında dişi ağırlıklı bir yavru populasyonunun olduğu hesaplanmıştır.
Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis)’na ait
yuvaların büyük çoğunluğu predasyona uğramıştır.
41
GÖKSU DELTASI
DENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELER
Proje süresi:
(230 Takvim Günü)
Kuş Araştırılması Derneği İktisadi İşletmesi
Proje 2010 Yılı Çıktıları: Göksu Kumsalında Mayıs-Eylül 2010
döneminde toplam 209 adet yuva ve 554 adet yuvasız çıkış tespit
edilmiştir. Ergin dişi bireylerin kumsala çıkış tarih ve yerleri (GPS ile
koordinatlarının tayini), çıkışların yuvayla sonuçlanma durumu, yuvasız (iz) ve yuvalı çıkışların aylara göre bölgelere göre ve denizden
uzaklıklarına göre dağılımı ve % oranları verilmiştir. Göksu Kumsalına yapılan deniz kaplumbağası yuvalarının tarih, çıkış bölgesi, hangi türe ait oldukları ve yapılan yuvaların bölgesel GPS koordinatları
Tablo 7’de verilmiştir. Bu tabloda proje teknik şartnamesinde belirtilen veriler verilmiş olup bu verilerin analiz ve grafikleri takip eden
başlıklar altında ayrıca özetlenmiştir.
42
Göksu Deltası Kumsalı’nda 2010 yaz dönemi deniz kaplumbağa
izleme ve koruma çalışmaları esnasında toplam 209 adet yuva
tespiti yapılmış olup bunlardan Caretta caretta türüne ait 185 yuva,
Che-lonia mydas türüne ait 23 yuva ve bir adet de Trionyx triunguis
türüne ait yuva tespit edilmiştir. Tespit edilen 209 yuvanın 93 adeti
tam ve 9 adeti ise yarı olmak üzere 102 adeti predasyona uğramış
olup 107 adeti ise sağlam olarak takip edilmiştir. Bu yuvaların 40
adeti kuluçka alanlara taşınarak, 11 adeti de kum altı kafesi ile
koruma altına alınmıştır. Predasyonların büyük çoğunluğu yuvaların
yapıldığı gece çakallar tarafından gerçekleştirilmiştir.
Kaplumbağalara ait toplam 554 adet yuvasız çıkışların ise 509
adeti Caretta caretta türüne ait, 39 adeti Chelonia mydas türüne, 6
adeti ise Trionyx triunguis türüne ait olduğu tespit edilmiştir.
43
PATARA
Proje süresi:
(165 takvim günü)
Ankara İleri Teknoloji Yatırımları A.Ş
Bu proje kapsamında, Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi kumsal alanında önceki yıllarda başlatılan deniz kaplumbağaları (Caretta
caretta, Chelonia mydas) araştırma ve koruma çalışmalarının 2010 yılı
üreme periyodu içinde devam ettirilmesi, bölgenin turizm ve deniz
kaplumbağalarının yuvalama alanı olarak örtüşmesinden kaynaklanan sorunlarının aşılması için yerel halk, ziyaretçi ve turizm yatırımcılarının eğitim ve bilinçlendirme yolu ile koruma faaliyetlerine iştirakinin sağlanması ve yönlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Patara ÖÇK bölgesinde araştırma ekipleri 12 Haziran 2010 tarihinde çalışmaya başlamıştır. Çalışma sahasında ilk yuva çıkışı Haziran ayında ve son yuva çıkışı 16 Ağustos 2010 tarihinde tespit edilmiştir.
Üreme dönemi boyunca kumsalda toplam (Caretta caretta +
Che-lonia mydas) 310 çıkış tespit edilmiş ve bu çıkışların 117’si
(%37,74) yuva ile sonuçlanırken, 193 ’ü (%62,26) yuvasız çıkışla
sonuçlanmıştır. 117 yuvanın 116’sı (%99,15) C. caretta, 1’i (%0,85)
C. mydas’ya aittir. 116 C. mydas yuvasından 3’ü Kumluova bölümünde
gerçekleşmiştir.
Çalışma döneminde, kumsalın çıkış açısından yoğun bölgesinde
(günübirlik alan kısmındaki kısa taraf) yuvalardan çıkan yavruların
sıcaklığa bağlı olarak cinsiyet oranlarını tespit etmek için toplam 6
44
tane yuvaya sıcaklık ölçer yerleştirilmiştir. Fakat yalnız bunların 1
tanesinden inkübasyon sonuna kadar veri alınabilmiştir. Yuvalarda
inkübasyon süresi boyunca yuva sıcaklığı en az 23.39 oC ile en çok
32.57 oC arasında değişmiştir. Yapılan analizler sonucunda inkübasyon sıcaklık ortalamasına göre söz konusu yuvadan %79 oranında
dişi yavru çıkışı olduğu gözükmektedir.
45
DENİZ KAPLUMBAĞALARI
BİLGİLENDİRME VE REHABİLİTASYON
MERKEZİ FAALİYETLERİ
Proje süresi:
2008 yılı itibari ile sürekli olarak çalışmalar
yürütülmektedir.
• Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
• Dalyan Belediyesi
• Pamukkale Üniversitesi
Projenin amacı: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma
Bölgesindeki İztuzu Kumsal Alanında, önceki yıllarda başlatılan
deniz kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil
Kaplumbağası (Trionyx triunguis) popülasyon izleme çalışmalarının
üreme periyodu içinde devam ettirilmesi, bölgelerin turizm ve
deniz kaplumbağalarının yuvalama alanı olarak örtüşmesinden
kaynaklanan sorunlarının aşılması için yerel halk, ziyaretçi ve
turizm yatırımcılarının eğitim ve bilinçlendirme yolu ile koruma
faaliyetlerine iştirakinin sağlanarak yönlendirilmesi, ayrıca İztuzu
Kumsalındaki araştırma, kurtarma, rehabilitasyon ve bilgilendirme
merkezinde yaralı Deniz Kaplumbağalarına gerekli müdahalenin
yapılarak, doğal ortamlarına kavuşturulması ve merkeze gelen
ziyaretçilerin bilgilendirilmesidir.
46
Çevre ve Orman Bakanlığı-Özel Çevre ve Koruma Kurumu,
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Dalyan
Belediyesi ile Pamukkale Üniversitesi arasında imzalanan bir
protokol çerçevesinde, Dalyan Kumsalı (Ortaca, Muğla)’nda Deniz
Kaplumbağaları Araştırma, Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi
(DEKAMER) 2008 yılı içerinde çalışmalarına başlamış ve bu
çalışmalar 2009 yılında resmiyet kazanmıştır.
2008 yılında 2 yaralı kaplumbağa, 2009 yılında ise 12 toplam
yaralı kaplumbağa merkeze gelmiştir. 2010 yılın içerinde şu ana
kadar toplam 12 adet deniz kaplumbağası ulaşmış ve böylece toplam
yaralı kaplumbağa sayısı 26 olmuştur. Bunlardan toplam 17 adeti
iyileştirilerek tekrar doğaya bırakılmış, maalesef toplam 7 adeti ise
ölmüştür. Halen Merkezde 3 adet deniz kaplumbağası (2 Caretta,
1 Che-lonia) bakım altındadır. Merkeze gelen kaplumbağalardan 19
adeti Muğla ili sınırları içinden (Bodrum, Fethiye arasından) olup, 5
adeti Antalya ilinden (Kaş, Kemer ve Belek bölgelerinden) ve 1 adeti
de Mersin bölgesinden gelmiştir. Bu kaplumbağaların çoğunluğu 21
adet Caretta caretta (iribaş deniz kaplumbağası), 5 adeti de Chelonia
mydas (yeşil deniz kaplumbağası) türüne aittir.
Ayrıca 2010 yılı içerisinde bu kumsalda yuva yapan bir dişi
iribaş deniz kaplumbağası ile İtalya’dan getirilen bir adet yeşil deniz
kaplumbağası da uydu cihazı takılarak Akdeniz’de göç yolları takip
edilmektedir.
Kumsaldaki koruma ve izleme çalışmaları yanında, bilgilendirme
çalışmaları da devam etmiştir. Yerel halktan da katılan gönüllüler ve
projede görev alan görevlilerce bilgilendirme çalışmaları kumsaldaki
bilgilendirme ofislerinde ve DEKAMER’de yapılmıştır ve yaklaşık
30.000 kişiye birebir bilgi verilmiştir.
47
KÖYCEĞİZ-DALYAN
KARA SEMENDERİ KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
Proje Başlama Tarihi:Şubat 2010
Proje Bitiş Tarihi :Temmuz 2010
(150 takvim günüdür)
Ankara İleri Teknoloji Yatırımları A.Ş.
Projenin Amacı: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi
bulunan nesli tehdit ve tahlike altında bir tür olan Kara semenderi
(Lycıasalamandra fazılae) ilgili Koruma biyolojisi (Conservation biology)
ve Ekosistem yönetimine (Ecosystem management) yönelik Kara semenderi Eylem Planının hazırlanması amaçlanmaktadır.
Proje Çıktıları: Araştırma bölgesindeki Göcek Kara Semenderinin tespiti, habi-tat tercihleri ve yayılışları hakkında daha güncel bilgiler elde edilmesi amacıyla Şubat, Mart, Nisan ve Mayıs aylarında
arazi tarama çalışmaları yapılmıştır.
48
Bulgular
L.fazilae bireyleri Şubat ayı ile Mayıs ayının sonuna kadar olan zamanda oldukça bol bulunurlar. Özellikle yağmur sonrası, nemli ormanlık ve makilik alanları tercih ederler. Geceleri hava karardıktan
sonra beslenmek ve üremek amacıyla dışarı çıkarlar. Büyük taş altları,
kaya yarıkları toprakla karışık küçük taş yığınları arasına gizlenirler
Türün temel besinlerini örümcekler ve küçük karasal böcekler
oluşturur. Bu bakımdan bakıldığında bu türün ekosistemde üreme
potansiyeli yüksek olan omurgasız hayvan türlerini yiyerek ekolojik
dengenin korunmasına yardımcı olduğu görülmektedir.
Hayvanların doğal ortamlarında yapılan yuva bağımlılığı ile ilgili
çalışmalar 1999 yılında Gökbel Köyü’nde başlamıştır. Bu alanda yakalanan örneklerin karın bölgelerine tüm yaşamları boyunca kalacak
olan bir cip yerleştirilmiştir.
Hayvanların yaş tayini için en uzun ön parmaktan 1-2 cm boyunda parmak örneği alınmıştır. Bu sırada hayvanın vücut ölçüleri ile ilgili ölçümler alınmıştır.
Tehditler Ve Koruma İçin Çözüm Önerileri: L.fazilae türü, yaşam alanlarının hızla azalması, tarımsal ilaç kullanımı ve habitatlarının turistik amaçlarla tahrip edilmesi gibi nedenlerle tehdit altındadır. Köyceğiz ve civarı bölgelerde bu semender türünün izlenmesi ve korunması türün neslinin devamında oldukça büyük önem arz
etmektedir.
Türün korunmasına yönelik bir eylem planı hazırlanmıştır.
49
FOÇA
AKDENİZ FOKU KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
Projenin amacı: Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB)’nde
1991-2004 yılları arasında Akdeniz keşiş foklarının korunması projeleri kapsamında araştırma, kamuoyu bilgilendirme ve eğitim faaliyetleri başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Ancak 2004-2008 yılları arasında bu çalışmalar çeşitli nedenlerle gerçekleştirilememiştir.
Ayrıca Akdeniz fokları 2004 öncesine göre daha az sıklıkla gözlenmektedir. Bu nedenle ve koruma ve izleme çalışmalarının süreklilik
arz etmesi gerekliliği açısından, Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, yeni bir proje ile bu sürekliliği sağlamak için Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi’ndeki güncel fok mevcudiyetini tespit etmek üzere arazi çalışmalarını gerçekleştirmeyi, aynı zamanda türü ve yaşam
alanlarını korumaya yönelik önlemler hakkında öneriler almayı ve de
çeşitli enstrümanlar ile kamuoyu bilgilendirme çalışmalarını yapmayı amaçlamaktadır.
Türkiye karasularında yaşayan tek yüzgeçayaklı türü olan Akdeniz keşiş foku (Monachus monachus)’nun en son yapılmış olan populasyon tahmini 100 birey olarak verilmiştir. Tür, Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından yayımlanan Kırmızı Liste’de nesli kritik derecede tehdit altında olan tür olarak sınıflandırılmış olup, durumundan dolayı ülkemizin de taraf olduğu Barselona (Türler Dördüncü Protokolü), Bern (Ek II) ve CITES Uluslararası Sözleşmeleri
tarafından da koruma altına alınmıştır.
50
Tür Ulusal Mevzuatımız kapsamında Çevre ve Orman Bakanlığı ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından da sırasıyla 1977 ve
1978 yıllarından beri koruma altındadır. Bu nedenlerle, proje, Akdeniz keşiş fokunun yaşam alanı olarak kullandığı ve 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayı ile Bakanlar Kurulu Kararı tarafından ilan edilmiş olan Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin deniz ve kıyı sınırları
içerisinde kalan deniz alanında yürütülmüştür.
51
KÖYCEĞİZ-DALYAN
SIĞLA (Liquidambar orientalis) KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
Yeşerim Ormancılık Tarım Turizm İnşaat Ticaret
Sanayi Danışmanlık Ltd. Şirket
Sığla Ormanlarının Korunmasına Yönelik Eğitim Çalışmaları
Projesinin amacı; Muğla ilinde Sığla ağacı yaşam alanlarında yaşayan
halkın, öğrencilerin ve öğretmenlerin sığla konusunda bilgilendirilmesi ve farkındalık yaratılmasıyla sığla alanları ve habitatlarının korunmasına katkıda bulunmaktır.
Yapılan Çalışmalar; Sığla Ağacının Korunmasına Yönelik Eğitim
Çalışmaları Projesi kapsamında 11 köyde köylü kadınlar ve erkeklere
eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca 11 okulda öğretmen ve öğrencilere olmak üzere eğitim ve bilgilendirmeler yapıl-
52
mıştır. Eğitimde; ekoloji, biyolojik çeşitlilik, ekosistem ve sığla biyolojisi, ekonomik değeri ile popülasyonları ve tehditlerle çözüm önerileri konuları işlenmiştir. Sığla ağacını öğrencilerin ve öğretmenlerin
daha fazla tanımaları için her okula 5-10 adet sığla fidanı öğrencilerle birlikte dikilmiştir. Öğrencilere sığla dostu katılım belgeleri hazırlanmıştır. Ayrıca her okula sığla bilgilendirme panosu yapılmıştır.
Sığla ekosistemlerde bütünlük sağlamak amacıyla parçalanmış
sığla meşcereleri ve habitatları birleştirilmeli, bu amaçla geçiş koridorları planlanmalı ve bu alanlar ağaçlandırılarak sığla habitatlarının
bütünlüğü sağlanmalıdır.
Bütün yatırım projelerinde ve planlarda sığla yaşam alanları koruma altına alınmalıdır.
53
GÖKOVA
KUM KÖPEKBALIĞI (Carcharinus Plumbeus) KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
Pamukkale Bilim Merkezi Derneği Danışmanlık
ve Organizasyon İktisadi İşletmesi
Projenin amacı: Bölgede bulunan tüm ilgi gruplarına biyolojik
çeşitlilik ve önemi, ülkemizin biyolojik zenginlikleri, Kum köpekbalığının genel tanıtımı, önemi, bölgemizdeki durumu ve koruma çalışmaları, çevre korumanın Ülkemiz için önemi anlatılarak ve farkındalık oluşturulması hedeflenmiştir.
Yapılan çalışmalar: Hedef kitleye verilen bilgiler çerçevesinde; Biyolojik çeşitlilik” kavramının genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliği olmak üzere 3 aşamada tanımlandığı örnekler verilerek anlatılmıştır.
Bu çalışmada, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde
yer alan 7 yerleşim biriminde (Gökova, Akyaka, Akçapınar, Gökçe, Çamlı, Çetibeli ve Karacasöğüt) yerel halka, öğrencilere ve öğretmenlere yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır.
Bu kapsamda; Biyolojik çeşitlilik ve önemi, ülkemizin biyolojik
zenginlikleri, Kum köpekbalığının genel tanıtımı, önemi ve bölgemizdeki durumu ve koruma çalışmalarından bahsedilerek çevre korumanın geleceğimiz olduğu vurgulanmıştır.
Kum köpekbalığının genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Genel bilgiler kapsamında türün Boncuk Koyunda ürediği ve bu
bilinen Akdeniz’deki tek üreme yeri olduğu ile başlanarak Köpek
balıklarının genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir.
54
Bu bilgilendirme toplantıları sonucunda 70 öğretmen, 550 öğrenci ve 130 yerel halka bilgisayar sunumu ile bilgiler verilmiş yaklaşık 350 kişiye de el broşürlerinden dağıtmak suretiyle bilgiler verilmiştir.
Farkındalık oluşturma, Özel Çevre Koruma Kurumunun yapmış olduğu projelerin bölge halkı tarafından bilinmesi bakımından
önemli olduğunu düşündüğümüz bu projenin hedefine ulaşmış olduğu ve benzer çalışmaların devam ettirilmesi önerilmiştir.
55
GÖKOVA
SU SAMURU (Lutra lutra) KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
Pamukkale Bilim Merkezi Derneği Danışmanlık
ve Organizasyon İktisadi İşletmesi
Projenin amacı: Bölgede bulunan tüm ilgi gruplarına biyolojik
çeşitlilik ve önemi, ülkemizin biyolojik zenginlikleri, Su samurunun
genel tanıtımı, önemi, bölgemizdeki durumu ve koruma çalışmaları, çevre korumanın Ülekemiz için önemi anlatılarak ve farkındalık
oluşturulması hedeflenmiştir.
Yapılan çalışmalar: Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer alan 7 yerleşim biriminde (Gökova, Akyaka, Akçapınar, Gökçe, Çamlı, Çetibeli ve Karacasöğüt) yerel halka, öğrencilere ve öğretmenlere yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır.
56
Çalışma hazırlanan poster ve bilgilendirme broşürlerinin önceden ilgili yerleşim birimlerinde asılarak hedef kitlelere duyurulmuştur. Yetkili kişilerle önceden belirlenen toplantı yer ve saatleri Muğla Özel Çevre Koruma Müdürlüğü aracılığı ile bütün ilgili kurum ve
makamlara resmi olarak bildirilmiştir.
Toplantı gün ve saatinde ilgili hedef kitleye bilgisayar sunumu
şeklinde görsel olarak sunumlar proje ekibi tarafından yapılmıştır.
Hazırlanan sunum, soru ve cevaplardan oluşan yaklaşık bir saat süren bir toplantı şeklinde organize edilmiştir.
Hedef kitleye Biyolojik çeşitlilik” kavramı genetik çeşitlilik, tür
çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliği olmak üzere 3 aşamada tanımlandığı örnekler verilerek anlatılmıştır.
Su samurunun genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir.
Farkındalık oluşturma, Özel Çevre Koruma Kurumunun yapmış olduğu projelerin bölge halkı tarafından bilinmesi bakımından
önemli olduğunu düşündüğümüz bu projenin hedefine ulaşmış olduğu ve benzer çalışmaların devam ettirilmesi önerilmiştir.
57
BELEK-PATARA
KUM ZAMBAĞI (Pancratium maritimum) KORUMA VE İZLEME PROJESİ
Proje süresi:
Yeşerim Ormancılık Tarım Turizm İnşaat
Ticaret Sanayi Danışmanlık Ltd. Şti.
Projenin amacı: Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgelerinde Yayılış Gösteren Kum Zambağı (Pancratium maritimum) Türünün Biyolojik Çeşitlilik Yönünden Korunması ve İzlenmesi Projesinin Amacı; Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgelerinde arazi
çalışmaları yapılarak kum zambağı türünün biyolojisinin araştırılması, vejetasyon ve habitat bilgilerinin elde edilmesi ile tehdit ve önerilerin belirlenmesidir.
Bu kapsamda; Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgelerinde yapılan arazi çalışması ve değerlendirmelerle; türün alandaki dağılımı, vejetasyon ve habitat bilgileri, eşlik ve rekabet eden bitkilerin
belirlenmesi, lokalite ve yayılış alanları ile isteklerinin belirlenmesi,
türün karşı karşıya bulunduğu ve gelecekte olası tehditler ve çözüm
58
önerileri geliştirilmiştir. Türün dağılımı haritalandırılarak yoğunluklarına göre derecelendirme yapılmıştır.
3x3m= 9 m2’lik deneme alanında bulunan birey sayısı, öbek sayısı, öbekteki birey sayısı, boy, yaprak, çiçek ve meyve sayıları ile eşlik eden bitkilerle tehdit, koruma ve izleme önerileri geliştirilmiştir.
9 m2 alanda bulunan birey sayısından yola çıkılarak deneme alanının
içinde bulunduğu poligonda var olan birey sayısına ulaşılarak popülasyonun genel durumu hakkında veri elde edilmiştir.
59

Özel Çevre Koruma Bölgeleri Biyoçeşitlilik

Transkript

Benzer belgeler

PARAFLU UP Cod. 1681

jeugdbeschermıng rotterdam rıjnmond

PARAFLU 11 F.E. Cod. 1674

Çocuk koruma lisans programı hakkında daha fazla bilgi

9925 ffp2 toz, sis, kaynak dumanı maskesi

kaspersky antivirüs programı kullanımı

Kaspersky Antivirüs Yazılımı Kullanım Kılavuzu

Çocuk koruma görevlileri ziyaret ettiklerinde