Ayçiçek Yağı Raporu

MUŞ
BİTKİSEL YAĞ ÜRETİM TESİSİ YATIRIM FİZİBİLİTESİ
FUAT ÖZKAN
SEKTÖREL/EKONOMİK DEĞERLENDİRME
Sektör ve Ürünün Tanımı
Sektörün Tanımı ve Sınıflandırması
Rafine bitkisel sıvı yağ üretimi, DPT sektör sınıflandırmasına göre İmalat Sanayi alt
sektörlerinden Gıda Sanayi sektörü içerisinde, Bitkisel Yağ ve Mamulleri Sanayi alt başlığı altında
yer almaktadır.
Ayçiçek Yağı; yağ oranı % 39-45 arasında değişen Helianthus annuus bitkisinin
tohumlarından elde edilen bir yağdır. Ayçiçek yağı % 15 doymuş, % 85 doymamış yağ asidi
içermekte; doymamış yağ asitlerinin % 14-43’ünü oleik asit, % 44-75’ini de linoleik asit
oluşturmaktadır. Ayçiçeği Yağı, rafine edilmek suretiyle likit olarak tüketilebildiği gibi, margarin
üretiminde hammadde olarak da yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Ayçiçeği, dünyada soya ve
yerfıstığından sonra üçüncü sırayı alan önemli bir yağ bitkisidir. Dünyada ayçiçeği ekimi yapılan
başlıca ülkeler; Rusya, Ukrayna, Arjantin, Macaristan, Fransa, İspanya, Hindistan ve Türkiye’dir.
Ülkemizde özellikle Trakya ve Marmara bölgelerimizde ayçiçeği bitkisinin tarımı önemli bir yer(%
70’den fazlası) tutmaktadır.
1,5-3 m. Kadar boylanabilen bu yıllık otsu bitkinin sert bir sapı; parçasız, üçgen biçimli,
tüylü, yeşil renkli, sert ve büyük yaprakları vardır. Açık sarı renkli olan ayçiçeği yağının üretiminde
çözgen ekstraksiyonu işleminden sonra elde edilen yağsız küspe, yan ürün olarak hayvan yemi
üretiminde kullanılmaktadır. Yüksek protein(potasyum)(% 20) içeriği nedeniyle ayçiçeği küspesi
oldukça değerli bir yan üründür. Bilhassa sığır ve süt inekleri için değerli bir besindir.
Ayçiçek yağı Kullanım alanları; Ayçiçek yağı yemeklerde, salata, kızartma ve balık
konservelerinde; sanayide ise boya ve sabun yapımında kullanılır. İçerdiği çinko ve fosfor kemik ve
dişlerin oluşumu ve algı gelişimi için gereklidir.
Teşvik Durumu:
2012/3305 sayılı Yeni Teşvik Sistemi’nin diğer teşvik sistemlerinden farkı hem destek unsurlarının
artması hem de bu destek unsurları oran ve sürelerinin artmasıdır. Bölgelerin sınıflandırılmasında
sosyo-ekonomik ve gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmış, bölgesel olarak geri kalmış yörelerin
yatırım desteklerinden daha fazla yararlandırılması ilkesi konulmuştur.
İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırmasında Düzey 2 bölgeleri ilgili Bakanlar Kurulu Kararı gereği
sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak 6 (altı) dört gruba ayrılmıştır. Muş 6.bölgede
yer almakta olup destek unsurlarından azami ölçüde yararlanmaktadır. Bu desteklerden
faydalanmak için de sadece asgari yatırım tutarının 500.000 TL ya da bazı yatırımlarda 500 m2, 5
dekar olma şartları aranmaktadır.
Yeni Teşvik Sisteminin bölgeler açısından karlılığını(faydasını) değerlendirmek için bir örnekle
somutlaştırabiliriz. Örneğin; 1.,2.,3.,4. ve 5. Bölgede kağıt ve kağıt ürünleri imalatını
gerçekleştirenlerin destek unsurlarından faydalanabilmesi için 10 milyon TL’lik bir yatırım
yapmaları gerekirken 6.bölgede asgari sabit yatırım tutar’ının sadece 500 bin TL olma şartı
aranmaktadır.
BÖLGESEL TEŞVİK UYGULAMASI
DESTEK UNSURLARI
I
II
III
IV
V
VI
KDV Ġstisnası






Gümrük Vergisi Muafiyeti






Vergi Ġndirimi
Yatırıma Katkı
Oranı (%)
OSB Dışı
15
20
25
30
40
50
OSB Ġçi
20
25
30
40
50
55
2 yıl
3 yıl
5 yıl
6 yıl
7 yıl
10 yıl
3 yıl
5 yıl
6 yıl
7 yıl
10 yıl
12 yıl
Sigorta Primi
OSB Dışı
Ġşveren His. Desteği
(Destek Süresi)
OSB Ġçi
Yatırım Yeri Tahsisi






Faiz Desteği
YOK
YOK




Gelir Vergisi Stopajı Desteği
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
10 yıl
Sigorta Primi Ġşçi Hissesi
Desteği (Destek Süresi)
YOK
YOK
YOK
YOK
YOK
10 yıl
Kurumlar Vergisi İndirimi
Yukarıdaki tablolarda 31.12.2013 tarihine kadar başlanan yatırımlar için geçerli yatırıma katkı
oranları ve yatırımlardan elde edilecek kazançlara uygulanacak indirimli kurumlar vergisi oranları
yer almaktadır.
Bu tabloya göre örneğin; 2. Bölgede yapılacak ve bölgesel teşviklerden yararlanabilecek 10 milyon
tutarındaki bir yatırımda, bu yatırım tutarının % 20’si, yani 2 milyon liralık kısmı devletçe
karşılanacaktır.
Oysa ki bu yatırımın 6. Bölge de olması halinde, yatırım tutarının % 50’si, yani 5 milyon liralık
kısmı devletçe karşılanacaktır.
İndirimli kurumlar vergisi oranı kural olarak sadece yapılan yatırımdan elde edilen kazançlara
uygulanabilir; ancak 3305 sayılı yeni teşvik kanunu yatırıma başlanan tarihten itibaren, yatırım
tutarına mahsuben, belli ölçüde yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerden elde edilen
kazancına indirimli oran uygulama olanağı vermiştir. (6. Bölge % 80)
Sigorta Primi Desteği:
Daha önceki teşvik uygulamalarında yatırım teşvikleri içinde sadece sigorta primi işveren
desteği varken, yeni uygulamada sigorta primi işçi desteği de sisteme dahil edilmiştir.
10 yıl boyunca sigorta priminin asgari ücrete tekabül eden kısmı devlet tarafından karşılanır.
Sigorta primi işveren hissesi desteği, komple yeni yatırımlarda belge kapsamında
gerçekleştirilen yatırımla sağlanan istihdam, diğer yatırım cinslerinde ise mevcuda ilave edilen
istihdam için uygulanır.
Ġstihdam
Edilen 31.12.2013
Personel Sayısı
BaĢlanılan
Kazanç
Tarihine Kadar 01.01.2014
Tarihinden
Yatırımlardaki Sonra
BaĢlanılan
Yatırımlardaki Kazanç
I. Bölge
50
172 TL *50*24
= 206.400 TL
-
II.Bölge
50
172 TL*50*36 = 309.600 TL
-
III.Bölge 50
172 TL*50*60 = 516.000 TL
172 TL*50*36
= 309.600 TL
IV.Bölge
50
172*50*72
=619.200 TL
172 TL*50*60
= 516.000 TL
V. Bölge
50
172x50x84_ = 722.400
172x50x72 = 619.200
VI.Bölge
50
400 x120x50 = 2.400.000
400x50x84 = 1.680.000
(Önceki teĢvik sisteminde bu
rakam: 714.000 TL’idi)
(Önceki teĢvik sisteminde bu
rakam: 510.000 TL’idi)
Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere;
VI. Bölgede 31.12.2013 tarihine kadar yatırım yapan ve ortalama 50 kişi istihdam eden bir
yatırımcının ilgili destekten yararlanacağı 10 yıllık priyod sonundaki kazancı 2.400.000 TL’dir.
VI. Bölgede 31.12.2013 tarihinden sonra yatırım yapan ve ortalama 50 kişi istihdam eden bir
yatırımcının ilgili destekten 7 yıllık periyod sonundaki kazancı 1.680.000 TL’dir.
Yatırım Yeri Tahsisi:
Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar, stratejik yatırımlar ve bölgesel
desteklerden yararlanacak yatırımlar için, 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı kanunun ek 3 üncü
maddesi çerçevesinde Maliye Bakanlığınca belirlenen usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis
edilebilir.
Faiz Desteği
III. Bölge
IV. Bölge
V.Bölge
VI.Bölge
Ar-Ge ve Çevre
Yatırımları
TL
Döviz
Kredi
Kredileri
3 Puan
1 Puan
Azami
TL
Döviz
4 Puan
1Puan 5 Puan
TL
Döviz
TL
Döviz TL
Döviz
2 Puan
7
2
2 Puan
Puan
Puan
destek Azami destek tutarı Azami
tutarı 500.000 TL
600.000 TL
destek Az.destek
5 Puan
Azami
tutarı
tutar
tutarı
700.000 TL
900.000 TL
500.000 TL
destek
Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere;
Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında yapılacak yatırımlarda proje bazında sağlanacak faiz
desteği tutarları 3 üncü bölgede 500.000 TL, 4 üncü bölgede 600.000 TL, 5 inci bölgede 700.000 TL
ve 6 ıncı bölgede is 900.000 TL’dir.
Arz Analizi:
VIII. Kalkınma Planında bitkisel ürünlerin üretim, verim, kalite ve ihracatının artırılması temel amaç
olarak kabul edilmiştir.
Not: Türkiye’nin AB üyeliğinden en olumsuz etkilenecek sektörlerden biri de yağlı tohumlar
sektörünün lokomotifi olan ayçiçeği üretimidir. Özellikle ham yağ ve ayçiçeği tohumu ithalat tarife
oranlarında yapılacak düşüş, Türkiye ayçiçeği üretici fiyatlarında büyük düşmeye yol açacaktır.
TÜRKĠYE YAĞLI TOHUM EKĠM
(HEKTAR)
2006/07
585.400
2007/08
554.678
2008/09
580.000
2009/10
584.000
2010/11
641.400
2011/12
655.700
AYÇĠÇEĞĠ ÜRETĠM MĠKTARI
(TON)
1980
750.000
1985
800.000
1990
860.000
1995
900.000
2000
800.000
2001
650.000
2002
850.000
2003
800.000
2004
900.000
2005
950.000
Kaynak:
TÜİK
ALANLARI (AYÇĠÇEĞĠ)
TÜRKĠYE AYÇĠÇEĞĠ ÜRETĠM MĠKTARI
(TON)
2007/08
700.000
2008/09
850.000
2009/10
800.000
2010/11
1.025.000
2011/12
900.000
.
YILLAR BAZINDA AYÇĠÇEĞĠ VERĠMĠ(kg/da)
Yıllar
AYÇİÇEĞİ
Ş.PANCARI
TÜTÜN
1980
130
2.512
102
1985
124
3.144
96
1990
120
3.682
92
1995
154
3.577
97
2000
148
4.590
85
2001
127
3.521
74
2002
155
4.436
80
2003
147
4.003
90
2004
164
4.159
83
Kaynak:
TÜİK
Muş ve Çevre İllerinde Ayçiçeği Üretimi
Muş Berce’de (Merkez)20.000, Muş (Malazgirt)’te 50 çiftçi tarafından 9.000 ve Muş (Bulanık)’ta
ise 18 çiftçi tarafından 10.000 dekarlık alanda ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmektedir.
Erzurum (Pasinler)’de 2.000 dekarlık alanda yağlık ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmektedir. Toplam
üretim miktarı 350 ton olup dekar başına verim 175 kg’dır. Yine Erzurum (Pasinler)’de 14.000
dekar, Erzurum(Köprüköyü)’da 650 dekar ve Erzurum (Horasan)’da 65 dekar olmak üzere toplam
14.715 dekarlık alanda çerezlik ayçiçeği üretimi gerçekleştirilmektedir. Çerezlik ayçiçeği dekar
başına verim 140 kg civarındadır.
Çiftçi Açısından Ayçiçeği Üretim Maliyeti, Gelir-Gider Durumu ve Net Kâr’ı
 AYÇİÇEĞİNİN KURU VE SULU ÜRETİMİNDE MAKİNE VE ARAZİNİN ÇİFTÇİNİN KENDİSİNE AİT
OLMASI DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET TABLOSU
1
GİDER UNSURLARI
KURU ÜRETİM
DEKAR/FİYAT
20.00
35.70
9.00
SULU ÜRETİM
DEKAR/FİYAT
20.00
58.00
9.00
2
3
4
TOHUM BEDELİ
TABAN GÜBRE UYGULAMASI
BİRLEME(SOKLU PULLUK))
5
6
7
8
4,50
4,50
3,50
4,50
4,50
3,50
3,00
9
İKİLEME
ÜÇLEME
EKİM
YABANCI OT
İLAÇLAMASI(HERBİSİT)
BÖCEK İLAÇLAMASI
2,70
2,70
3,00
10
11
TOPLAM İLAÇ BEDELİ
ARA ÇAPALAMA,
6,00
10.00
6,00
15.00
12
GÜBRELEME(AZOTLU
GÜBRELEME)
SULAMA
2,25
2,25
40.00
12,50
15.00
25.00
15.00
208.35
200.00
130.00
70
12,50
15.00
25.00
15.00
396.25
350.00
1,74
1,74
348.00
609.00
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
KİRA*ARAZİ
HASAT
HER TÜRLÜ TAŞIMA GİDERLERİ
MUHTELİF İŞÇİLİK GİDERLERİ
AMORTİSMAN SİGORTA
GİDER TOPLAMI
BİR DEKARDAN ALINAN ÜRÜN
MİKTARI(VERİM/KG)
ÜRÜN SATIŞ FİYATI/KG(ÜRÜN
DESTEĞİ DAHİL)
TOPLAM ÜRÜN GELİRİ
Yukarıdaki tablo; çiftçinin kuru ve sulu ayçiçeği üretiminde kullanacağı her türlü alet ve makinenin
kendisine ait olduğu varsayımından hareketle toplam maliyet, gelir ve kazancı göstermektedir.
Sulu üretimde gelirin fazla olmasına karşın kazancın az olmasının sebebi; yakıt fiyatlarının yüksek
olmasından kaynaklanan yüksek sulama maliyetleri ve arazi fiyatının göreceli olarak yüksek
olmasıdır. Çiftçinin Kâr’a geçebilmesi için dekar başına 119 kg ayçiçeği üretmesi gerekmektedir.
(Başabaş Nokta:119 kg)
 AYÇİÇEĞİNİN KURU VE SULU ÜRETİMİNDE MAKİNE VE ARAZİNİN KİRALANMASI
DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET TABLOSU
1
MASRAF UNSURLARI
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
TOHUM BEDELİ
TABAN GÜBRE UYGULAMA
BİRLEME(SOKLU PULLUK)
İKİLEME
ÜÇLEME
EKİM
YABANCI OT İLAÇLAMASI(HERBİSİT)
BÖCEK İLAÇLAMASI(İNSECTİSİT(ÇEKİRGE
YEŞİLKURT)
TOPLAM İLAÇ BEDELİ
ARA ÇAPALAMA,
12
13
GÜBRELEME(AZOTLU GÜBRELEME)
SULAMA
14
15
16
17
18
19
20
KİRA*ARAZİ
HASAT
HER TÜRLÜ TAŞIMA GİDERLERİ
İŞÇİLİK GİDERLERİ
AMORTİSMAN-SİGORTA
GİDER TOPLAMI
BİR DEKARDAN ALINAN ÜRÜN
MİKTARI(VERİM/KG)
ÜRÜN SATIŞ FİYATI/KG(ÜRÜN DESTEĞİ
DAHİL)
TOPLAM ÜRÜN GELİRİ
BİR DEKARDAN ELDE EDİLEN NET KAR
21
22
23
KİRALAMA(KURU) KİRALAMA(SULU)
DEKAR/FİYAT
DEKAR/FİYAT
20.00
20.00
44.00
58.00
18.00
18.00
10.00
10.00
10.00
10.00
10.00
10.00
5.00
3,00
5.00
3,00
6,00
14.00
6,00
15.00
5.00
-
5.00
260.00
40.00
12,50
15.00
25.00
15.00
263,50
200
70.00
12,50
15.00
25.00
15.00
555,50
350
1,74
1,74
348.00
84,50
609.00
53,50
Talep Analizi
Kullanım Alanları; Ayçiçeği en kaliteli ve lezzetli yağlardandır. Bu yağ yemeklerde, salata, kızartma
ve balık konservelerinde; sanayide ise boya ve sabun yapımında kullanılır. Ayçiçeği küspesinde
önemli oranda (yaklaşık % 20) protein ve bir miktar yağ (yüzde 1-7) bulunduğu için çok besleyici
bir hayvan yemidir. Bilhassa sığır ve süt inekleri için çok değerli bir besindir.
Türkiye yurtiçi likit bitkisel yağ tüketimi 1 milyon ton civarındadır ve ayçiçeği yağı % 85 payı ile en
fazla tüketilen likit bitkisel yağdır. Tüketim miktarı son yıllarda kademeli olarak artış yönündedir.
Türkiye yurt içi ayçiçeği yağı tüketimi 800-850 bin ton seviyelerindedir ve bu miktarın en fazla
yarısı yurt içi yağlık ayçiçeğinden elde edilen yağla karşılanmaktadır.
800-850 bin ton civarında yurt içi ve 200-300 bin ton civarında ihraç talebini karşılamak için,
Türkiye yağlık ayçiçeği üretiminin en az 2,5 milyon ton olması gerekmektedir.
Bu açık yağlık ayçiçeği ve/veya ham ayçiçeği yağı ithalatı ile karşılanmaya çalışılmaktadır.
TÜRKĠYE AYÇĠÇEĞĠ TÜKETĠMĠ
(TON)
2007/08
635.000
2008/09
650.000
2009/10
720.000
2010/11
800.000
2011/12
850.000
Kaynak: BSYD
TÜRKİYE AYÇİÇEK YAĞI İTHALAT VE İHRACATI
YILLAR
İTHALAT
Miktar(ton)
Değer(bin&)
İHRAC
Miktar(Ton)
Değer(bin&)
2002
93.142
52.103
10.852
8.280
2003
92.548
54.047
28.428
22.471
2004
78.303
50.604
17.869
15.715
2005
203.519
134.930
23.120
21.495
2006
236.605
159.149
98.942
85.297
2007
163.115
138.039
31.906
36.002
2008
411.660
647.095
98.714
164.582
2009
323.596
468.305
101.432
110.618
2010
271.676
171.220
75.836
100.440
2011
421.119
568.105
178.593
299.040
Türkiye yağlık ayçiçeği tohumu ithalatının yaklaşık yarısını Bulgaristan’dan, diğer bölümün
büyük bir kısmını ise Ukrayna, Romanya, Rusya ve Moldova’dan, ayçiçeği yağı ithalatı’nın
yine yaklaşık yarısını Ukrayna’dan, diğer bölümün büyük bir kısmını ise Rusya, Arjantin,
Romanya ve Bulgaristan’dan yapmaktadır. Ayçiçek yağını en fazla ihraç ettiğimiz ülkeler
ise Irak, İsrail, Yemen, Suriye ve KKTC’dir.
2011/2012 Arz -Talep Denge Durumu

Türkiye Yağlık Ayçiçeği Üretimi: 875-925 Bin Ton

Ülke Mahsulünden Ayçiçeği Yağı Üretimi: 370-395 Bin Ton

Türkiye Ayçiçeği Yağı Tüketimi: 825-850 Bin Ton

Türkiye Ayçiçeği Yağı İhracatı: 250-300 Bin Ton

Toplam Ayçiçeği Yağı İhtiyacı: 1.075-1.150 Bin Ton

Ayçiçeği Yağı Bazında Açık: 725-775.000 Ton
5. REKABET YAPISI VE RAKİPLER
Firma Adı
Abalıoğlu Yem Soya Tekstil Sanayi Aġ
AltaĢ Yağ Su ve Tarım Ürünleri Gıda ĠnĢ. Otomotiv Nak.
Sanayi ve Tic. A.ġ.
Altınyağ Kombinaları A.ġ.
Ana Gıda ve Ġhtiyaç Mad. San. ve Tic. A.ġ.
Antalya Yağ Sanayi A.ġ.
Arı Rafine ve Yağ Sanayi A.ġ.
Aymar Yağ ve Gıda Sanayi Ticaret A.ġ.
Bağ Yağları Sanayi ve Ticaret A.ġ.
Besler Gıda ve Kimya Sanayi A.ġ.
BeĢler Gıda ve Kimya A.ġ.
Bunge Gıda Ticaret A.ġ.
Cargill Gıda Hizmetleri Ltd. ġti.
Çukobirlik Merkez Yağ Fabrikası
Doğa Gıda A.ġ.
Edirne Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ.
Elita Gıda Yağ Tarım Sanayi ve Tic. A.ġ.
Emek Yağ Sanayi A.ġ.
EskiĢehir Yağ Sanayi Gıda Pazarlama Tic. Ltd. ġti.
Felda-Iffco Gıda San. Ve Tic. A.ġ.
GitaĢ Gıda ve Ġhtiyaç Maddeleri Tic. ve San. A.ġ.
GüneĢ Yağ ve Gıda Sanayi Ticaret Ltd. ġti.
Helvacızade Gıda ve Ġht. Mad. San. ve Tic. A.ġ.
Kadooğlu Yağ San. ve Tic. A.ġ.
Karadeniz Yağlı Tohumlar Tarım SatıĢ Kooperatifleri
Birliği -Doğan Erdil Yağ Fabrikası
Kula Yağ ve Emek Yem Sanayi Ticaret A.ġ.
Küçükbay Yağ ve Deterjan Sanayi A.ġ.
MaraĢ Yağ Sanayi Ticaret A.ġ.
Marmara Tarımsal Ürünler Depolama San.ve Tic.Aġ
Marsan Gıda Sanayi ve Ticaret A.ġ.
MAYKĠM Yağ ve Kimya San. Tic. Ltd. ġti
Mehmetler Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ.
Noble Gıda Ticaret Aġ
Kırıcı
Rafinatör Margarin
Or-Ģan DıĢ Ticaret Ltd.ġti.
Oruçoğlu Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ.
Öden Gıda Sanayi ve Ticaret Ltd. ġti.
Pakyağ Endüstriyel Ürünler San. ve Tic. Aġ
Pekmezler Yağ Sabun ve Pamuk San.Tic.Aġ
Reka Bitkisel Yağlar San. ve Tic. A.ġ.
Sam Yağcılık Pazarlama A.ġ.
Sayınlar Gıda Maddeleri San.ve Tic. A.ġ.
Soyyiğit Yağlı Tohumlar Yağ ve Süt San. Ltd. ġti.
TariĢ Pamukyağ Kombinası
Ticaret ve Sanayi Kontuvarı T.A.ġ. Kristal Yağları
Torunlar Gıda Sanayi ve Tic. A.ġ.
Trakya Yağlı Tohumlar Tarım SatıĢ Koop. Birliği
Trakya Yem ve Yağ Sanayi ve Tic. A.ġ.
Turyag Gıda San. ve Tic. A.ġ.
Tügmad Türkkan Gıda Maddeleri San. ve Tic. Aġ
Unat Yağ Gıda Sanayi ve Ticaret Limited ġirketi
Unilever Sanayi ve Ticaret T.A.ġ.
Yonca Gıda Sanayi A.ġ.
Yudum Gıda Sanayi ve Ticaret A.ġ.
Zer Yağ Sanayi ve Ticaret A.ġ.
Kaynak: BYSD
ŞEKERPANCARI:
SON 7 YILA AİT İSTATİSTİKÎ BİLGİLER(MUŞ)
Bilgiler
Ortalama
Pancar
Fiyatı
TL/Kg
Taahhüt
Dekar(ton)
Ekim Dekar
Ürün
Taşıyan Alan
Dekar
2005
0,990
2006
0,0960
2007
0,1071
2008
0,1180
2009
0,1270
2010
0,1169
2011
0,1330
320000 300000 300000
334000
335000
392000
518000
101570 93491
101570 93491
84200
81900
83000
83000
106600
106600
119000
119000
82660
75124
Teslim
Edilen Ton
Bedeli
Ödenen Ton
İşlenen Ton
Dekara
Panc. Verimi
Bedeli
Ödenene
Göre Kg.
İşlenene
Göre Kg
Dekara
Şeker Verimi
Polar Şekere
Göre Kg
Randımana
Göre KG
Fire % :
Teslim Ed.Bed.Öd.Ara
.farkBed.Ödİşlenen Ara
Fark
Üretilen
Şeker Ton
Üretilen Yaş
Küspe Ton
335159 245691 207933
280190
319855
399572
355936
309485 224681 193580
259450
294785
399572
355936
293600 197500 180000
237000
271800
362500
293400
3047
2403
2577
3168
3552
3748
2991
2891
2113
2396
2894
3275
3401
2466
544,80
413,32
464,89
554,08
626,57
603,80
508,77
433,94
301,10
350,29
432,36
480,77
467,98
338,58
7,66
9,49
6,90
7,40
7,84
7,50
8,91
5,13
12,10
7,02
8,11
7,80
9,28
17,57
44070
28150
26760
35400
39900
43000
35510
89200
56252
55152
68013
8300
88643
81289
TABLO: MAKİNE VE ARAZİNİN ÇİFTÇİNİN KENDİSİNE AİT OLMASI DURUMUNDA OLUŞAN
TOPLAM MALİYET TABLOSU
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
GİDER UNSURLARI
GÜBRE BEDELİ
KİRA BEDELİ
İŞÇİLİK GİDERLERİ
SÖKÜM İŞLEMLERİ
DİĞER GİDERLER
TOPLAM GİDER
ÜRÜN VERİMİ(MİKTAR/KG)
ÜRÜN SATIŞ FİYATI
ÜRÜN GELİRİ
NAKLİYE DESTEĞİ
KÜSPE BEDELİ
TOPLAM GELİR
DEKAR/FİYAT
60.00
80.00
120.00
220.00
100.00
580.00
4000
0.1350
540.00
32.00
20.00
592.00
TABLO: MAKİNE VE ARAZİNİN KİRALANMASI DURUMUNDA OLUŞAN TOPLAM MALİYET
TABLOSU
1
GİDER UNSURLARI
GÜBRE BEDELİ
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
KİRA BEDELİ
İŞÇİLİK GİDERLERİ
SÖKÜM İŞLEMLERİ
DİĞER GİDERLER
TOPLAM GİDER
ÜRÜN VERİMİ(MİKTAR/KG)
ÜRÜN SATIŞ FİYATI
ÜRÜN GELİRİ
NAKLİYE DESTEĞİ
KÜSPE BEDELİ
TOPLAM GELİR
DEKAR/FİYAT
60.00
80.00
120.00
120.00
100.00
480.00
4000
0.1350
540.00
32.00
20.00
592.00
Tablodan da anlaşıldığı üzere toplam gelir ile toplam gider arasında 12,00 TL’lik bir fark vardır. Bu
farkın bu kadar az olmasının sebebi ekim-söküm vb. işlemlerin kiralanan makine ve aletlerle
yapılması sonucunda oluşan maliyetlerin fazla olmasıdır. Çiftçinin 1 dekardan elde ettiği ürünlerin
satışından sadece 12,00 TL kazanç elde ettiği düşünülmektedir. Bu kimi çiftçiler için gerçek rakamı
yansıtırken; makine kiralamayıp kendi makinesiyle ekim ve söküm yapan çiftçi dönüm başına 150
TL’ye yakın gelir elde etmektedir.
Dekar başına ortalama 4000 kg ürün elde edildiği gerçeğinden hareketle yukarıdaki hesaplamayı
yaptık; ancak diğer tarım ürünlerinde ve hayvancılıkta olduğu gibi şeker pancarı da çok ciddi bir
bakım gerektirmektedir. Sulamanın iyi yapılması, ilaçlamanın düzenli yapılması, çapa ve yabancı
otların iyi bir şekilde temizlenmesi durumunda 1 dekardan 8.000 kg şekerpancarı elde
edilebilmektedir.
Bu durumda;
8000*0,1350= 1080 TL gelir elde eden çiftçinin kazancı 1080,00TL-580,00TL=500,00TL
olabilmektedir.(Bu rakamı tutturan çiftçi oranının
% 5-10 civarında olduğu tahmin edilmektedir.)
KURULUŞ YERİ SEÇİMİ, ÇEVRESEL ETKİLER
MUŞ İLİ GENEL TANITIMI
Coğrafi konumu: Muş ili Doğu Anadolu Bölgesindedir. Ağrı, Bitlis, Bingöl, Erzurum, Diyarbakır
ve Batman olmak üzere 6 il’e sınırdır ve bu yönüyle Doğu Anadolu’da önemli bir ulaşım
noktasıdır.
Toplam Nüfus: 414.706 kişidir.(TÜİK, 2011, ADNKS)
Toplam yerleşim Yeri Sayısı: 6 ilçe, 22 belde, 359 köy ve 186 mezra bulunmaktadır.
Toplam Arazi miktarı: 819 551 hektardır.
Arazi Kullanım Durumu: % 42’si tarım alanı, % 46’sı çayır-mera, % 7’si orman, % 52i tarım dışı
Temel tarımsal ürünler: Yem bitkileri, tütün, şeker pancarı, lahana, kavun-karpuz, sebze, üzüm,
patates, canlı hayvan ve hayvansal ürünler.
Temel Sanayi Alanları: Madencilik (çimento, barit, mermer, tuğla, doğal yapı taşları), Gıda,
Mobilya, Tekstil, İnşaat, Metal sektörleridir. İl’de Muş Organize sanayi Bölgesi, Muş Sanayi
Merkezi, Malazgirt Tarım Makineleri İhtisas Sanayi Sitesi ve 4 adet Küçük Sanayi Sitesi
bulunmaktadır. 57 parselden oluşan Muş OSB’nin 37 parseli tahsis edilmiştir. 17 parsel boş
bulunmakta ve arsaların yatırımcılara tahsis edilmesinde büyük kolaylık sağlanmaktadır.1
Ġlin Tarım ve Hayvancılık Potansiyeli

Tarım ve hayvancılık il ekonomisinin temel sektörüdür. Muş, özellikle hayvancılıkta
Türkiye’de önemli bir yere sahiptir, Kişi başına canlı hayvanlar değeri bakımından Muş ili
1451 TL ile 5. sırada bulunurken, Türkiye ortalaması 357 TL'dir. Kişi başına hayvansal
ürünler bakımından ilimiz 624 TL ile 18. sırada bulunurken Türkiye ortalaması 333 TL'dir.
Buna karşılık az sayıda süt ve süt ürünleri imalathanesi dışında İl’de et sanayi, gübre sanayi,
süt sağım sistemleri sanayi, entegre süt sanayi gibi hayvancılık yatırımları mevcut
değildir.

İl’de 2009 yılsonu itibariyle 1.371.029 küçükbaş, 210.414 büyükbaş, 665.917 kümes hayvanı
bulunmaktadır. Büyükbaş hayvanların % 29.37’si yerli ırk, % 45.31’i melez, % 23.29’u da
kültür ırkından oluşmaktadır.

2009 yılı içinde il dışına 122.314 adet küçükbaş, 42.924 büyükbaş hayvan, 130.319 arılı kovan
ve 207 adet tek tırnaklı hayvan sevkiyatı yapılmıştır. Muş’taki küçükbaş hayvan varlığı
Türkiye’deki küçükbaş hayvanların % 4,7’sini oluşturmaktadır.

Çayır-mera alanının oranı yüzde 46 ile Türkiye ortalamasının (%26) oldukça üstündedir. Muş
Türkiye koyun varlığının % 5’ine, Türkiye sığır varlığının %2,5’ine sahiptir.

Muş’ta toplam arazi miktarı 819.551 ha. olup, bunun yüzde 42’si tarım arazisidir. Bu tarım
arazisinin yüzde 46’sı yani 158 215 ha sulanabilir tarım arazisidir bunun 61.334 ha
sulanmaktadır. 2012 yılında faaliyete geçmesi beklenen Alparslan 2 Barajı ile 78 bin hektarlık
tarım arazisi sulanabilecektir. I-IV. Sınıf tarım arazilerinin toplamı 365.703 ha’dır. Muş
Türkiye’nin en büyük ovalarından birisi olmasına ve yeterli su kaynaklarına sahip olmasına
rağmen ovadan yeterince faydalanılamamıştır.

İl’in su kaynakları (akarsu, gölet, baraj gölleri v.b) Türkiye ortalamasının üzerindedir. Yerüstü
su potansiyeli 4.505,93 Hm3 / yıl ve yer altı su potansiyeli 117,0 hm3/yıl olmak üzere toplam
su potansiyeli 4.622,93 hm3 / yıl’dır.

Toplam 246.245 ha ekilen tarım arazisinin %84’ünde hububat (buğday-arpa), %10’unda yem
bitkileri (yonca), %3’ünde endüstri bitkileri (şeker pancarı, tütün, ayçiçeği) ve geriye kalan
%3’lük gibi küçük bir bölümünde sebze, meyve ve baklagiller ekimi yapılmaktadır. Hayvan
varlığına ve ekilecek alan varlığına kıyasla kaba yem ekimi oldukça düşüktür. Yem bitkileri,
endüstri bitkileri ve sebze-meyve üretimi için yapılacak yatırımlara elverişli konumdadır.
1
http://www.daka.org.tr/?cmd=page&id=mus

İl’de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı Toprak, Gübre ve Su Analiz Laboratuarı
mevcuttur.

İl’in tarihinde bağcılık en önemli geçim kaynağı olarak karşımıza çıkmaktadır. 1800-1900’lü
yıllarda ilde 24.000 bağ bulunduğu ve bu bağlarda yetiştirilen ince kabuklu, sulu, çok şekerli
ve ekşimsi “Üzüm”lerden üretilen şarapların Paris’teki mahzenlerde saklandığı tarihi
kaynaklarda belirtilmektedir. İl’de üzümün işlenmesine yönelik yatırım yok denecek kadar
azdır.

Tütün, ilde tarihi önemi olan önemli bir tarım ürünüdür. 2009 yılında özel sektörce 4700 da
alanda 517 ton tütün üretimi yapılmıştır. 2010 yılında 32 muhtarlıkta 2350 tütün üreticisi ile
sözleşme imzalanmıştır.

Tarım alanında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından Doğu Anadolu illerine
sağlanan hayvancılık destekleri bu alanda İl’de yapılacak yatırımları diğer Bölge illerine
kıyasla avantajlı hale getirmektedir.
Muş ilinin yer aldığı bölgenin özellikle güneyi ayçiçeği üretimine oldukça uygun iklim koşullarına
sahip olup hammadde temininde sorunla karşılaşmayacağı öngörülmektedir. Tesis yeri aynı
zamanda yüksek ihracat olanaklarına sahiptir. Ayrıca, ilin imalat sanayi açısından oldukça düşük
kalan kapasitesini geliştirmek ve bu sektörde istihdamı artırmak da hedeflenmiştir. İlin alt yapı
imkanlarına bakıldığında; Muş karayolu, demiryolu (yük taşımacılığı için) ve havayolu
ulaşım olanaklarına sahiptir. Sadece İl’e yönelik olarak değil çok daha geniş bir pazara göre
işletilmesi gereken tesis açısından bu imkanların varlığı olumlu bir faktör olarak yer seçiminde
dikkate alınmıştır. Ayrıca, ildeki işgücü maliyetleri de karşılaştırmalı avantaj sağlayacak bir husus
olarak değerlendirilmiştir.
Tesisin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sağlanacak izinler ve gerekli yasal
mevzuata uygun yönetim sistem belgelerinin alınması sonucunda ulusal ve uluslararası pazarda
faaliyet göstermesi mümkün olacaktır.
1.1. HAMMADDE VE DĠĞER GĠRDĠ TEMĠN KOġULLARI
Dünyada giderek artan nüfusa paralel olarak gıda maddeleri tüketimi de artmaktadır. Son yıllarda
bitkisel yağlar, gıda sektörü dışında biyodizel üretiminde kullanılmasıyla birlikte enerji sektörünün
de hammaddesi haline gelmiştir. Böylelikle bitkisel yağlar gıda, enerji ve kimyasal sektörlerde
yoğun olarak kullanılan stratejik bir ürün haline gelmiştir. Dünya genelinde bitkisel yağlar temel
olarak soya, palm, ayçiçeği ve kanola gibi yağlı tohumlu bitkilerden elde edilmektedir.
Ülkemizde bitkisel yağ tüketimi de son zamanlarda bu eğilime paralel olarak artış göstermekte ve
bu alanda bitkisel yağ üretimine hammadde teşkil edecek yağlı tohumlu bitkilerin üretim alanlarını
yaygınlaştırabilmek için çalışmalar yapılmaktadır.
Ülkemizde tarımı yapılan yağlı tohumlu bitkiler; pamuk, ayçiçeği, susam, kanola, soya fasulyesi,
yerfıstığı ve haşhaştır. Ancak bu yağ bitkileri içerisinde tohumundan ortalama %38 -50 civarından
yağ elde edilen ayçiçeği, ülkemizin bitkisel yağ tüketimindeki ortalama %65-70’lik payı ve yüksek
yağ oranı ile en önemli yağlı tohum bitkisidir.
Ülkemizde ayçiçeği üretiminin yaklaşık %75’i Trakya bölgesinde yapılmaktadır. Sırasıyla
Tekirdağ, Edirne, Kırklareli illeri bölge üretiminde en fazla paya sahip olan illerdir. Trakya
bölgesini, Çukurova ve Karadeniz Bölgesi takip etmektedir. Ülkemiz yerli üretim ile en fazla
ortalama 400-450 bin ton ham ayçiçeği yağı üretebilmektedir. Bu üretim yıllık ortalama 700 bin
ton civarında olan ham ayçiçeği yağı tüketimimizi karşılayamamakta, meydana gelen açık ise
ithalatla kapatılmaktadır.Bu da ülkemizin ayçiçeği alanında net ithalatçı ülkeler arasında yer
almasına sebep olmaktadır.Ülkemizde kurulu yağlı tohum kırma ve bitkisel yağ rafinasyon
kapasitesi kullanılması için dahilde işleme rejimi kapsamında ayçiçeği ithalatına izin verildiğinden,
ayçiçeği yağı ihracatımız da son yıllarda önemli oranda artmıştır.
Karadeniz ve Trakya Bölgeleri dışında sırasıyla Çukurova, Ege Bölgesi ve daha çok çerezlik olarak
İç Anadolu Bölgesinde ayçiçeği ekimi yapılmaktadır. Ancak ülkemizin hemen her bölgesinde kuru
veya sulu şartlarda yetişebilen ayçiçeğinin adaptasyon alanları oldukça geniş olmasına rağmen
ekim alanlarımız yıllar boyunca 500–600 bin hektar düzeyinde kalmıştır.
Bu veriler dikkate alındığında tüm bölgeler itibariyle Türkiye, yıllık ortalama 900 bin tonluk
ayçiçeği üretimi ile son on yıllık ortalaması 31 milyon ton olan dünya ayçiçeği üretiminin yaklaşık
%3’ünü gerçekleştirebilmektedir.2
Ayçiçeği tarımı dünyada en fazla AB, Rusya, Ukrayna ve Arjantin’de yapılmakta olup bu ülkeler
Dünya üretiminin %53' ünü teşkil etmektedir. Ülkeler itibariyle ekim alanı, üretim ve verim
durumu tabloda görülmektedir.
Tablo 13: Ülkeler Ġtibariyle Ayçiçek Tohumu Üretimi (Bin Ton)
ÜLKELER
AB-27
Rusya
2
2006/07
6.410
6.350
2007/08
4.970
5.500
2008/09
6.910
7.300
2009/10
7.000
6.600
GTB, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2011 Yılı Ayçiçeği Raporu, 2012
2010/11
6.980
5.720
2011/12(*)
8.030
9.200
Ukrayna
Arjantin
ABD
G. Afr.Cumh.
Çin
Hindistan
Türkiye
5.550
4.880
7.020
7.300
8.000
3.190
4.620
3.200
2.650
3.670
1.000
1.310
1.555
1.380
1.240
300
870
800
490
860
1.805
1.670
1.750
1.650
1.710
1.450
1.460
1.150
1.000
650
820
670
850
790
1.020
Kaynak: Oil World Monthly (9 Aralık 2011), (*) Tahmini
8.900
3.400
950
700
1.700
630
940
Doğu Anadolu Bölgesi illeri içinde sadece Erzurum, Muş, Iğdır, Elazığ, Kars illerinde ayçiçeği
üretimi vardır. Erzurum’da 3,048 ha, Muş'ta 2,500 ha ekim alanı ile Bölge’nin ayçiçeği ekilişinin
% 99'u bu iki ilde yapılmaktadır. Bölge’nin toplam 5,603 ha olan ayçiçeği ekim alanından 5,943
ton üretim gerçekleştirilmiş olup, ortalama verim 106 kg/da.'dır.
1.2. HAMMADDE VE DĠĞER GĠRDĠ MĠKTARLARI
Ürün/Hizmet
No
1
2
Ayçiçek Alımı
Yardımcı malzemeler
Birim Fiyat TL
Miktar
1,16
1
Birim
Tutar
1,16
Toplam
1,16
Yıllık Maliyeti
TL
13.076.100,00
261.522,00
13.337.622,00
Diğer Yardımcı Malzemeler maliyeti, her bir ürün içerisindeki hammaddelerin toplamının %2 si olarak
varsayılmış ve toplama dahil edilmiştir.
2. ĠNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI
2.1. PERSONEL YÖNETĠMĠ
Personel
Yıllık Brüt
Sayısı
Ücretler
4.000
1
48.000
1.700
1
20.400
3 Satış ve Pazarlama Sorumlusu
2.500
1
30.000
4 Ön Muhasebe Sorumlusu
2.000
1
24.000
5 Teknik Müdür
2.500
2
60.000
6 Usta
1.700
4
81.600
7 Düz İşçi
1.331
40
638.880
No
Pozisyon
1 Genel Müdür
2
Sekreter ve İdari İşler
Sorumlusu
Aylık Brüt Ücretler
Toplam
50
902.880
Yönetim ve üretimde üst kademede çalışacak personelin maaşı Muş ilindeki piyasa koşulları ve yapılacak
işin niteliği dikkate alınarak belirlenmiştir.
Asgari ücret (1.331 TL) belirlenirken 2012 yılı tutarı baz alınmış ve 2014 yılına kadar her yıl %10 artış
olacağı varsayılmıştır.
Brüt ücretlere işveren payı dâhildir.
2.2. ORGANĠZASYON ġEMASI
ŞİRKET
YÖNETİMİ
ÜRETİM
BÖLÜMÜ
PAZARLAMA
BÖLÜMÜ
MUHASEBE VE
İDARİ İŞLER
3. ÜRETĠM PLANLAMASI
3.1. YATIRIM UYGULAMA PLANI VE SÜRESĠ
Aktiviteler/Aylar
Finansal kaynakların temini
1
2
3
Arazi belirlenmesi
İşletmenin yasal kuruluşu
Gerekli izinlerin alınması
İnşaat işleri
Makine ve donanım alımı
Makine ve donanım montajı
Hammadde temini
Deneme üretimi
İdari örgütlenmenin
yapılması
İşgücünün sağlanması
Pazarlama planının yapılması
Yatırımın başlangıç tarihi 01.01.2013 olarak kabul edilmiştir.
4
5
6
7
8
9
10
11
12
3.2. KAPASĠTE KULLANIM ORANI
Yıllar
Kapasite Kullanım
Oranı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0%
45%
50%
60%
60%
60%
60%
60%
60%
60%
İşletmenin 1. yılı yatırım dönemi olarak kabul edildiğinden üretim 2. yıldan itibaren başlamaktadır.
3.3. ÜRETĠM MĠKTARI
3.3.1. TAM KAPASĠTEDEKĠ ÜRETĠM DÜZEYĠ
Ürün/
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Toplam
Aylar
Bitkisel
Rafine
835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 835.000 10.020.000
Yağ
(Kg)
Tam kapasitedeki üretim düzeyi; satın alınan makine ve donanımların kapasiteleri, işyeri büyüklüğü ve personel
sayısı göz önüne alınarak %100 kapasite kullanım oranındaki düzeye göre hesaplanmıştır.
3.3.2. ĠLK FAALĠYET YILINDAKĠ ÜRETĠM VE SATIġ DÜZEYĠ
Ürün/
Aylar
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Toplam
Bitkisel
Rafine
375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 375.750 4.509.000
Yağ
(Kg)
İlk faaliyet yılındaki üretim ve satış düzeyi ilk yıl için %45 lik kapasite kullanım oranına göre belirlenmiştir.
3.3.3. ĠLK 10 YILDAKĠ ÜRETĠM VE SATIġ DÜZEYĠ
6
7
8
9
10
Yıllar
1
2
3
4
5
Kapasite
Kullanım
0% 45%
50%
60%
60%
60%
60%
60%
60%
60%
Oranları /
Ürünler
Bitkisel
Rafine
0 4.509.000 5.010.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000 6.012.000
Yağ (Kg)
3.4. BĠRĠM MALĠYETLER VE KARLILIK ORANLARI
Üretim Türleri
Birim
Ürün
Genel
Toplam Yıllık Birim
Hammadde
Personel
BaĢına
Giderler
Birim Toplam SatıĢ
Maliyeti
Maliyeti
DüĢen
Maliyeti
Maliyet Maliyet Fiyatı
Karlılık
Oranı
Bitkisel Rafine Yağ (Kg)
1,16
0,03
0,20
1,39 6.283.078 3,70 62,34%
Birim
Ürün
BaĢa BaĢ
BaĢına Noktasındaki
DüĢen
Üretim
Karlılık
Miktarı
Miktarı
2,31
1.698.129
Başabaş noktasındaki üretim miktarı Yıllık Toplam Maliyetin Birim Satış fiyatına bölünmesiyle elde edilmiştir.
3.5. Ġġ AKIġ ġEMASI
Tohum Depolama
Temizleme
Kırma
Ayırma
Kabuk
Ezme
Kavurma
Presyon
Süzme
Ham Ayçiçeği Yağı
Yağlı Küspe Ezme
Desolventizör
Ekstraksiyon
Destilasyon
Ham Ayçiçeği Yağı
Süzme
Depolama
Yağ Yıkama
Beyazlatma
Depolama
Ambalajlama
Deodorizasyon
3.6. TEKNOLOJĠ ÖZELLĠKLERĠ
Ülkemizde ham yağ elde edilmesinde ayçiçek, soya ve çiğit olmak üzere üç cins yağlı tohum
kullanılmaktadır. Ancak Türkiye’deki ham yağ üretimin %60-65 gibi önemli bir kısmı ayçiçeği
tohumundan elde edilmektedir. Ham ayçiçek yağının elde edilmesinde baç sistemi ve modern kontinü
ekstraksiyon üretim teknolojisi olmak üzere iki ana teknoloji kullanılmaktadır. Tesislerde üretilen ana
mal olan ham ayçiçek yağının kalitesi açısından bu iki teknoloji arasında bir fark bulunmamaktadır.
Ancak bu proseste yan ürün olarak elde edilen küspe kalitesinde farklılık göze çarpmaktadır. “Baç
sistemi” ile üretim yapan tesislerde, isleme öncesi kabuk ayırımı yapılmadığından küspenin protein
oranı düşük, selüloz oranı yüksek olmakta, ayrıca yüksek rutubet ihtiva etmektedir. Öte yandan
kontinü sistemlerde daha kontrollü üretim yapılabildiğinden istenen kalitede küspe üretimi
mümkündür.
Ülkemizde ayçiçeği tohumundan ham ayçiçek yağı elde edilmesinde presleme (mekanik sıkma), ön
presleme (mekanik sıkma ve ekstraksiyon), direkt ekstraksiyon olmak üzere üç yöntem
uygulanmaktadır. Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında, her üç üretim sürecinde de ileri teknoloji
kullanan yeterli sayıda tesisin bulunduğu söylenebilir. Genel farklılıklar, daha çok özellikle ham yağ
üretim tesislerinde kapasite büyüklüğünde gözükmektedir. AB ülkeleri ve ABD gibi ülkelerde bitkisel
yağ tesisleri genellikle yüksek kapasitelere sahiptirler. Türkiye’de ise söz konusu ülkelerin aksine tesis
sayısının çok fazla olmasına karşılık ortalama kapasite oldukça küçüktür. Bu durum bitkisel yağ
üretim sektöründe firmaların küçük kar marjları ile çalışmalarına neden olmaktadır. Ayrıca ürün
kalitesinde de büyük değişikler görülebilmektedir.
Presleme, ilk yağ elde edildiği zamandan bu yana uygulanmaktadır. Ancak bu yöntemde küspede yağ
kalmaktadır. Ön presleme yönteminde ise değirmenlerde ezilen iç tanenin yağını almadan önce
kavurma işlemi uygulanmaktadır. Kavurma 2-5 katlı tavalarda yapılır ve kavrulan tohumlar
preslemeye girer. Burada verimin yüksek olması için iki kademede sıkma yoluna gidilir.
Diğer iki yöntemden farklı olarak direkt ekstraksiyon yönteminde tohum doğrudan değirmenlerden
geçirilerek ufalanır, kavurma işlemine sokulur ve kavrulan iç ezilip pul haline getirilerek ekstrakte
edilir. Bu yöntem daha çok büyük kapasiteler için uygundur. Ekstraksiyon, yağlı küspenin solventle
muamele edilerek, içerdiği yağın hemen hemen tamamının alındığı işlemdir. Kullanılan çözücü
hekzandır. Ekstraksiyon işlemi sonucu oluşan karışım (misella), vakum altında ısıtılarak hekzan
ayrılır. Yağ ise ham yağ tanklarına gönderilir. Ham yağ rafinasyon ve vinterizasyon aşamalarında,
aşağıdaki fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçer.
Ham yağların rafinasyon işlemi kimyasal rafinasyon ve fiziksel rafinasyon olmak üzere iki yöntemle
yapılmaktadır. Kimyasal rafinasyonda yapışkan maddelerin giderilmesi (degumming), asitlik
giderilmesi (nötralizasyon), renk açma ve koku giderme (deodorizasyon) kademeleri yer almaktadır.
Fiziksel rafinasyonun birinci kademesini yapışkan maddelerin giderilmesi, ikinci kademesini renk
açma işlemi oluşturmakta, son kademede ise nötralizasyon ve deodorizasyon işlemleri tek kademede
ve yüksek sıcaklıkta vakum altında su buharı destilasyonu ile gerçekleştirilmektedir.
Doğrudan likit olarak kullanılan ayçiçek ve mısırözü gibi yağlara rafinasyon prosesi esnasında ayrıca
vinterizasyon işlemi uygulanmaktadır. Buradaki amaç düşük sıcaklıklarda kristalize olarak bulanık bir
görüntü oluşturan doymuş trigliseridlerin yağdan uzaklaştırılması ve yağın +5°C’de bile berrak bir
halde kalmasını sağlamaktır.
Ham yağların rafinasyon aşamasını oluşturan fiziksel ve kimyasal işlemler aşağıda özetlenmiştir:
Degumming: Yağ yıkama olarak da adlandırılan bu işlemle ham yağ içindeki fosfatidler uzaklaştırılır.
Nötralizasyon: Nötralizasyon işleminde sodyum hidroksit ile muamele edilen ham yağ içindeki serbest
yağ asitlerinin sabun seklinde yağdan ayrılması sağlanır.
Beyazlatma Aşaması: Bu aşamada kuru nötr yağ, ağartma toprağı adı verilen aktif kil - aktif kömürle
ile vakum altında (80-100°C) isleme sokulur. Böylece toprak tarafından renk maddeleri absorbe
edilerek yağdan ayrılır.
Deodorizasyon: Deodorizasyon aşamasında yağ, düşük vakum altında (2-5 mm Hg) ve yüksek
sıcaklıkta (185-230°C) buhar ile isleme sokularak, koku veren maddelerden ayrılır. Böylece kokusu ve
lezzeti nötr olan yağ ele geçer.
Vinterizasyon: Berraklaştırma olarak da anılan bu işlemde aşırı soğutulan (-2,+2°C) yağların, soğukta
süzülerek mevcut stearat ve mumlardan ayrılması ve böylece daha iyi bir görünüme kavuşturulması
sağlanır.
Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra elde edilen rafine yağ, 1-3 litre arasında PVC veya PET, 5
litre için PET ya da teneke, 10 ve 18 litre içinde teneke ambalajlara konularak piyasaya sürülür.
3.7. MAKĠNE VE EKĠPMAN BĠLGĠLERĠ
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Makine-Ekipman ve TefriĢatlar
Birim Fiyat Adet
1.335.000
Anahtar Teslim Bitkisel Yağ Tesisi
Elek
Çöpsasör
Ayçiçeği kırıcı
Ayçiçeği ezme valsi (komple)
Filtre pres
Nebati yağ presi
Elevatörler
Ekstraktör kazanı (komple)
Destilatör (komple)
Hekzan tankı
Dinlendirme tankı
Soğutma havuzu (komple)
Hekzan pompaları
Ham yağ tankı
Muamele kazanı (komple)
Toplam (KDV Hariç Tutarlar)
1
2
1
1
1
1
1
2
6
1
2
3
1
2
1
2
27
Toplam
1.335.000
1.335.000
Yatırım kapsamında temin edilecek makineler birinci el makine olup mümkün olması halinde yerli üretim tercih
edilmiştir.
Makine ve donanım temininde yüklenici firmalara ödemelerin peşin yapılacağı varsayılmıştır.
4. FĠNANSAL ANALĠZLER
4.1. SABĠT YATIRIM TUTARI
Yatırım Kalemleri
Tutar
Etüt Proje Giderleri
25.725,00
Arazi Alım Giderleri
0,00
Arazi-arsa alımı yapılmayacaktır.
Bina İnşaat Giderleri
514.500,00
1500 m2 x 343TL/m2 üzerinden hesaplanmıştır
1.335.000,00
KDV hariç yerli makine tutarıdır.
Demirbaş Giderleri
40.050,00
Ofis malzemeleridir.
Taşıt Alım Giderleri
25.000,00
Montaj Giderleri
35.000,00
Makinelerin montaj giderleridir.
3.000,00
Limited Şirket için öngörülmüştür.
Genel Giderler
19.782,75
Diğer kalemlerin toplamının % 1'idir.
Beklenmeyen Giderler
99.902,89
Diğer kalemlerin toplamının % 5'idir.
Makine ve Ekipman Giderleri
Kuruluş İşlemleri ve Harç
Masrafları
Toplam Sabit Yatırım Tutarı
Giderle Ġlgili Açıklama
Bina inşaatının projelendirme (Keşif, metraj, plan,
harita ve çizim) ve etüt maliyetidir.
Pazarlama çalışmalarında kullanılmak üzere 1 adet
araç alımı yapılacaktır.
2.097.960,64
Etüt proje gideri tutarı hesaplanırken bina inşaat giderleri tutarının %10’u düzeyinde olacağı varsayılmıştır.
Yatırımcının işyerini inşa edebileceği bir araziye sahip olduğu varsayılmış ve maliyet belirtilmemiştir.
İnşaat sürecinde Taban Alanı Katsayısı Muş Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’nden alınan bilgiye göre
%35’dir.
Süt ürünleri üretim tesisi (1000 m2) inşaat giderleri hesaplanırken Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2011 yılı birim
fiyatı (343 TL/m2) esas alınmıştır.
Makine ve donanım giderleri 7.7. Makine ve Ekipman Bilgileri tablosundan alınmıştır.
Taşıt alım gideri hesaplanırken yatırımın ilk yılında istihdam edilecek her 2 satış-pazarlama elemanı için 1 araç
ihtiyacı olduğu ve her bir araç maliyetinin 25.000 TL olduğu varsayılmıştır.
4.2. ĠġLETME SERMAYESĠ
ĠĢletme Gider Kalemleri
ĠĢletme
Sermayesi
Hammadde ve Diğer
Girdiler
1.111.469
2.Yıl
3.Yıl
4. Yıl
5. Yıl
6. Yıl
7. Yıl
8. Yıl
9. Yıl
10. Yıl
13.337.622 14.819.580 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496 17.783.496
Personel Giderleri
75.240
902.880
1.003.200
1.203.840
1.203.840
1.203.840
1.203.840
1.203.840
1.203.840
1.203.840
Pazarlama-Satış Giderleri
Elektrik
Su
Yakıt (Isınma-Aidat)
Mali Müşavir Ücreti
Hukuk Müşaviri Ücreti
Telefon
Kırtasiye Giderleri
Ambalaj-Paketleme
Giderleri
Sigorta Giderleri
Nakliye Gideri
Bakım-Onarım
Genel Giderler (%1)
Beklenmeyen Giderler
(%10)
Toplam Tutar
Dönem Sonu Stok
TOPLAM TUTAR
4.958
499
750
1.300
402
2.420
2.000
250
59.500
5.990
9.000
15.600
4.824
29.040
24.000
3.000
66.111
6.656
10.000
17.333
5.360
32.267
26.667
3.333
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
79.333
7.987
12.000
20.800
6.432
38.720
32.000
4.000
1.000
12.000
13.333
16.000
16.000
16.000
16.000
16.000
16.000
16.000
871
1.000
781
12.029
10.448
12.000
9.373
144.353
11.609
13.333
10.414
160.392
13.930
16.000
12.497
192.470
13.930
16.000
12.497
192.470
13.930
16.000
12.497
192.470
13.930
16.000
12.497
192.470
13.930
16.000
12.497
192.470
13.930
16.000
12.497
192.470
13.930
16.000
12.497
192.470
121.497
1.457.963
1.619.959
1.943.951
1.943.951
1.943.951
1.943.951
1.943.951
1.943.951
1.943.951
1.336.466
1.111.469
1.336.466
16.037.592 17.819.547 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456 21.383.456
1.111.469 1.234.965 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958 1.481.958
14.926.124 16.584.582 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498 19.901.498
Hammadde ve diğer girdiler tutarı 5.2. Hammadde ve Diğer Girdi Miktarı tablosundan alınmıştır.
Personel giderleri 6.1. Personel Yönetimi tablosundan alınmıştır.
Pazarlama satış giderleri 4.2.6. Pazarlama/Satış Giderleri tablosundan alınmıştır.
Elektrik kWh fiyatı belirlenirken Ocak 2012 sanayi işyerleri için uygulanan tarife baz alınmış ve bilgi Van Gölü
Elektrik Dağıtım AŞ’den temin edilmiştir. Birim fiyata KDV dâhil değildir.
Metreküp su fiyatı belirlenirken Ocak 2012 işyerleri için uygulanan tarife baz alınmış ve bilgi Muş
Belediyesi’nden temin edilmiştir. Birim fiyata KDV dâhil değildir.
Isınma amaçlı yakıt türü olarak ithal linyit kömürü kullanılacağı varsayılmıştır. Ton fiyatı belirlenirken Şubat
2012 özel sektör ithal kömür fiyatı dikkate alınmıştır. Birim fiyata KDV dâhil değildir.
Mali müşavir ücreti belirlenirken “2012 Yılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik,
Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi” baz alınmıştır.
Hukuk müşaviri ücreti belirlenirken Muş Barosu Başkanlığı’nın 2012 Yılı Asgari Ücret Çizelgesi’nde yer alan
tarife baz alınmıştır.
Kırtasiye Giderleri aylık ortalama 250 TL olarak varsayılmıştır.
Sigorta gideri olarak araçlara ait kasko gideri ve işyerinin (Makineler, bina ve diğer ekipmanlar dahil) yangın,
hırsızlık, sel, deprem vb. risklere yönelik sigorta gideri baz alınmıştır. Gider hesaplanırken sabit yatırım
kalemleri tablosunda yer alan her taşıt için yıllık 1.000 TL kasko maliyeti olacağı varsayılmıştır. İşyeri sigortası
hesaplanırken ise yine sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan bina inşaat giderleri, makine-ekipman
giderleri ve demirbaş giderleri toplamının binde 5’i baz alınmıştır.
Bakım-onarım gideri işyeri binasının, makine ekipmanların ve taşıtların bakım – onarım giderlerini
kapsamaktadır. Gider hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan bina inşaat gideri, makine
ekipman gideri ve taşıt gideri toplamının binde 5’i baz alınmıştır.
Genel giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %1’i oranında bir genel gider olacağı varsayılmıştır.
Beklenmeyen giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %10’u oranında bir beklenmeyen gider oluşabileceği
varsayılmıştır.
4.3. TOPLAM YATIRIM ĠHTĠYACI
Tutar
Sabit Yatırım Tutarı
2.097.961
İşletme Sermayesi
1.336.466
Toplam Yatırım Ġhtiyacı
3.434.427
4.4.
FĠNANSAL KAYNAK PLANLAMASI
TOPLAM YATIRIM
1. Yıl
Açıklama
Sabit Yatırım Tutarı
2.097.961
İşletmenin ilk yatırım dönemindeki sabit tutardır.
İşletme Sermayesi
1.336.466
İşletmenin bir aylık ortalama işletme giderleridir.
ĠHTĠYACI
Ödenecek KDV
Toplam Yatırım Tutarı
FĠNANSMAN KAYNAKLARI
511.707
Sabit yatırım tutarı ve işletme sermayesinin KDV
tutarıdır.
3.946.134
1. Yıl
Açıklama
Öz Kaynak
1.973.067
Yatırımcının karşılayacağı öz kaynak tutarıdır.
Krediler
1.973.067 Yatırımcının banka kredisi alacağı öngörülen tutardır.
Toplam Finansman Tutarı
3.946.134
4.5. NAKĠT AKIM HESABI
Nakit GiriĢleri / Yıllar
1
2
Dönem Başı Nakit Mevcudu
0
0
Kredi Tutarı
Öz Kaynak
1.973.06
7
1.973.06
7
Satış Gelirleri Toplamı
0
Hesaplanan KDV
0
Dönem Ġçi Nakit GiriĢleri Toplamı
Nakit ÇıkıĢları / Yıllar
Sabit Yatırım Tutarı
İşletme Sermayesi
İşletme Giderleri Toplamı
İndirilecek KDV
Ödenecek KDV
3
4
5
6
7
1.820.765 3.787.226 5.255.402 6.723.577 8.191.752
8
9
10
10.534.65 12.877.55 15.220.46
5
8
3
0
0
0
0
0
1
2
3
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
16.683.30 18.537.00 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40 22.244.40
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.002.994 3.336.660 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992 4.003.992
3.946.13 19.686.29 23.694.42 30.035.61 31.503.79 32.971.96 34.440.14 36.783.04 39.125.95 41.468.85
4
4
5
8
4
9
5
9
3
9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.097.96
1
1.336.46
6
0
14.926.12 16.584.58 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49 19.901.49
4
2
8
8
8
8
8
8
8
511.707 2.722.368 3.024.853 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824 3.629.824
0
0
80.727
374.168
374.168
374.168
374.168
374.168
374.168
374.168
Kredi Faiz Ödemeleri
0
Kredi Faiz Ödemeleri(Teşvik Belgesi
0
Dönem Sonu Nakit ÇıkıĢları Toplamı
Dönem Sonu Nakit Mevcudu
Kurumlar Vergisi
217.037
217.037
217.037
0
0
0
0
0
0
657.689
657.689
657.689
0
0
0
0
3.946.13 17.865.52 19.907.19 24.780.21 24.780.21 24.780.21 23.905.49 23.905.49 23.905.49 23.905.49
4
0
Amortisman 370.390
Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar)
217.037
65.037,35 65.037,35 65.037,35 65.037,35 65.037,35
Sonrası)
Kredi Anapara Ödemeleri
217.037
9
9
7
7
7
1.820.765 3.787.226 5.255.402 6.723.577 8.191.752
370.390
370.390
370.390
370.390
53.697
0
0
0
0
10.534.65 12.877.55 15.220.46 17.563.36
5
8
3
8
10.290
10.290
10.290
10.290
-224.998 1.169.749 1.364.991 1.097.786 1.097.786 1.414.478 2.332.612 2.332.612 2.332.612 2.332.612
0
233.950
272.998
219.557
Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) -224.998 935.799 1.091.993 878.229
219.557
282.896
466.522
466.522
466.522
466.522
878.229 1.131.582 1.866.089 1.866.089 1.866.089 1.866.089
4.6. AYRINTILI TAHMĠNĠ GELĠR TABLOSU
GELİR TABLOSU
CARİ DÖNEM
2013
2014
2015
A - Brüt Satışlar
0,00
16.683.300,00
18.537.000,00
1- Yurtiçi SatıĢlar
0,00
16.683.300,00
18.537.000,00
2- YurtdıĢı SatıĢlar
0,00
0,00
0,00
3- Diğer Gelirler
0,00
0,00
0,00
B - Satış İndirimleri
0,00
0,00
0,00
1- SatıĢtan Ġadeler (-)
0,00
0,00
0,00
2- SatıĢ Ġskontoları (-)
0,00
0,00
0,00
3-Diğer Ġndirimler (-)
0,00
0,00
0,00
C - Net Satışlar
0,00
16.683.300,00
18.537.000,00
D- Satışların Maliyeti (-)
0,00
13.159.023,90
14.621.137,67
1- Satılan Mamullerin Maliyeti (-)
0,00
13.159.023,90
14.621.137,67
2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)
0,00
0,00
0,00
3- Satılan Hizmet Maliyeti (-)
0,00
0,00
0,00
4- Diğer SatıĢların Maliyeti (-)
0,00
0,00
0,00
Brüt Satış Karı Veya Zararı
0,00
3.524.276,10
3.915.862,33
224.997,53
2.137.489,55
2.333.833,99
-
1.832.224,00
1.998.042,00
1 - AraĢtırma Ve GeliĢtirme Giderleri (-)
0,00
0,00
0,00
2 - Pazarlama SatıĢ Ve Dağıtım Giderleri (-)
0,00
59.500,00
66.111,11
224.997,53
2.077.989,55
2.267.722,88
(305.265,27)
(335.791,82)
E - Faaliyet Giderleri
Faaliyet Giderleri(Teşvik Sonrası)
3 - Genel Yönetim Giderleri (-)
Sigorta İndirimi
Genel Yönetim Giderleri(TeĢvik Sonrası)
Faaliyet Karı Veya Zararı
(1.772.724,00) (1.931.931,06)
-224.997,53
Faaliyet Karı Veya Zararı(Teşvik Sonrası)
1.386.786,55
1.582.028,34
1.692.052,00
1.917.820,00
F - Diğer Faal. Olağan Gelir Ve Karlar
0,00
0,00
0,00
1 - ĠĢtiraklerden Temettü Gelirleri
0,00
0,00
0,00
2 - Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri
0,00
0,00
0,00
3 - Faiz Gelirleri
0,00
0,00
0,00
4 - Komisyon Gelirleri
0,00
0,00
0,00
5 - Kambiyo Karları
0,00
0,00
0,00
6 - Konusu Olmayan KarĢılıklar
0,00
0,00
0,00
7 - Reeskont Faiz Geliri
0,00
0,00
0,00
8 - Faal. Ġle Ġlgili Diğer Olağan Gelir Ve Karlar
0,00
0,00
0,00
G - Diğer Faal. Olağan Gider Ve Zararlar (-)
0,00
0,00
0,00
1 - KarĢılık Giderleri
0,00
0,00
0,00
2 - Kambiyo Zararları
0,00
0,00
0,00
3 - Reeskont Faiz Gideri
0,00
0,00
0,00
4 - Diğer Olağan Gider Ve Zararlar
0,00
0,00
0,00
H - Finansman Giderleri
0,00
217.037,35
217.037,35
65.037,35
65.037,35
H-Finansman Giderleri(Teşvik Sonrası)
1 - Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri
0,00
0,00
0,00
2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri
0,00
217.037,35
217.037,35
152.000,00
152.000,00
65.037,35
65.037,35
1.169.749,20
1.364.990,99
1.627.015,00
1.852.783,00
Faiz İndirimi (7 Puan’a tekabül eden kısmı)
2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma
Giderleri(Teşvik Sonrası)
Olağan Kar Veya Zarar
-224.997,53
Olağan Kar Veya Zarar (Teşvik Sonrası)
I- Olağandışı Gelir Ve Karlar
0,00
0,00
0,00
1 - Önceki Dönem Gelir Ve Karları
0,00
0,00
0,00
2 - Diğer OlağandıĢı Gelir Ve Karlar
0,00
0,00
0,00
J- Olağandışı Gider Ve Zararlar
0,00
0,00
0,00
1 - ÇalıĢmayan Kısım Gider Ve Zararları (-)
0,00
0,00
0,00
2 - Önceki Dönem Gider Ve Zararları (-)
0,00
0,00
0,00
3 - Diğer Olağan DıĢı Gider Ve Zararlar (-)
0,00
0,00
0,00
-224.997,53
1.169.749,20
1.364.990,99
1.627.015,00
1.852.783,00
233.949,84
272.998,20
32.540,00
37.055,66
-224.997,53
1.169.749,20
Dönem Karı Veya Zararı
Dönem Karı Veya Zararı (Teşvik Sonrası)
K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük
0,00
Karşılıkları (-)
K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük
Karşılıkları (-) (Teşvik Sonrası)
Geçmiş Yıl Zarar Mahsubu
0,00
Dönem Karı Veya Zararı
-224.997,53
1.169.749,20
1.364.990,99
0,00
233.949,84
272.998,20
23.394,98
27.299,08
935.799,36
1.091.992,79
1.594.475,00
1.815.728,00
K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük
Karşılıkları (-)
K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük
Karşılıkları (-) (Teşvik Sonrası)
Dönem Net Karı Veya Zararı (-)
-224.997,53
Dönem Net Karı Veya Zararı (-)(Teşvik Sonrası)
Yukarıdaki tablodan da anlaĢılacağı üzere;
ĠĢletmenin 1 yıllık faaliyeti sonucunda meydana gelen faaliyet giderleri toplamı 2.137.489,55
TL’dir. Ancak teĢvik sonrası meydana gelen faaliyet giderleri toplamının 1.832.224 TL olduğu
görülmektedir.
Bu 305.265,27 TL’lik fark sigorta indiriminden faydalanan firmanın genel
yönetim giderlerinde meydana gelen azalmadan kaynaklanmaktadır.
Firma’nın TeĢvik Öncesi Faaliyet Karı 1.386.786,55 TL iken teĢvik yasasından yararlanması
halinde sigorta indiriminden dolayı bu karın 1.692.052 TL’ye çıktığı görülmektedir.
Firmanın faydalandığı destek unsurlarından bir tanesi de faiz giderleridir. Firma yatırımın
1.973.067 TL’sini yabancı kaynak(kredi) la gerçekleĢtirmektedir.
Alınan kredinin firmaya
maliyeti 1.085.185 TL olup faiz 217.037 TL’lik taksitle 5 senede ödenmektedir. Ancak teĢvik
yasasından yararlanması halinde kredi maliyetinin(217.037) 152.000 TL’si devlet tarafından
karĢılanıp sadece 65.037,00 TL’si yatırımcı tarafından karĢılanmaktadır.
Bir diğer destek unsurlarından bir tanesi de vergi indirimi’dir. Tablodan da anlaĢılacağı üzere
firmanın teĢvik yasasından yararlanmaması halinde oluĢan 1.169.749 TL’lik dönem karı
üzerinden 233.949,84 TL vergi kesintisi yapılmıĢtır; ancak firmanın yasadan faydalanması
halinde oluĢan 1.627.015 TL’lik Dönem karı üzerinden sadece 23.394,98 TL vergi kesintisi
yapılmıĢtır.
Tabloda da görüldüğü gibi firma’nın 2014 yılında teĢvik’ten faydalanması halinde 658.676
TL’lik teĢvik indiriminden faydalanmaktadır. 2015 yılında ise destek unsurlarından
faydalanması
durumda
uygulanacak
indirim
tutarı
723.737
TL’dir.
4.7. FĠNANSAL ORANLAR VE SONUÇLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
4.7.1. FĠZĠBĠLĠTE SONUÇLARI
Fizibilite Sonuçları
1
Birim
2014
Yatırımın Karlılığı
%
23,71%
Yatırımın Karlılığı(Teşvik
%
46 %
Sermayenin Karlılığı
%
47,43%
Sermayenin Karlılığı(Teşvik
%
80,81 %
Belgesi Sonrası)
2
Belgesi Sonrası)
3
Net Katma Değer
TL
5.098.970
4
Kişi Başına Yatırım Tutarı
TL
78.923
5
Yatırım Geri Dönüş Süresi
Yıl
3,02
Yatırımın Geri Dönüş
Yıl
2,47
TL
8.915.219
Süresi(Teşvik Belgesi Sonrası)
6
10 Yıllık Net Bugünkü Değer
10 Yıllık Net Bugünkü
10.698.262
Değer(Teşvik Belgesi Sonrası)
Yatırımın Kârlılığı: Yatırımın kârlılığı; vergi sonrası kârın, yapılan toplam yatırım tutarına oranıdır.
Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” için yatırımın kârlılığı % 24 olarak
bulunmuştur. Proje yatırımın kârlılığı bakımından değerlendirildiğinde, mevcut enflasyon değerleri
göz önüne alındığında kârlı olduğu görülmektedir.
Sermayenin Kârlılığı: Sermayenin kârlılığı; yatırım için ortaya konulan sermayenin (Öz kaynakların)
kârlılığının bir göstergesidir. Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünmesiyle elde edilir. Muş ilinde
yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” için % 47 olarak bulunmuştur.
Net Katma Değer: Net katma değer, yılda kâr olarak yatırımcıya kalan miktarla birlikte, işçilere
yapılan ödemeler, faiz giderleri ve genel giderler başlığı altında yapılan ödemelerin tamamıdır ve
işletmenin oluşturduğu artı değeri göstermektedir. Net katma değerin yüksek oluşu, işletmenin
ekonomiye katkısının büyüklüğünün de bir ölçüsüdür. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ
Üretim Tesisi” yatırımı ile ülke ekonomisine bir yılda sağlanacak katma değer 5.098.970 TL olarak
hesaplanmıştır.
KiĢi BaĢına Yatırım Tutarı: Kişi başına yatırım tutarı, yatırımda istihdam edilen personel başına
yapılan yatırımın bir göstergesi olup, toplam yatırım tutarının toplam istihdama bölünmesiyle
hesaplanır. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” sayesinde yaratılacak
istihdam kişi başına 78.923 TL’lik bir harcamayı gerektirecektir.
Yatırımın Geri DönüĢ Süresi: Yatırımın geri dönüş süresi, yatırımın kendini amorti etme süresinin
bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına
bölünmesiyle elde edilir. İdeal olarak beklenen; yatırımın 1 yıldan önce geri dönmesidir. “Bitkisel Yağ
Üretim Tesisi” için yatırımın geri dönüş süresi 3,02 yıl olarak bulunmuştur. Bu sonuca göre proje
konusu yatırım, kendisini 3. yılın içinde amorti etmiş olacaktır.
Net Bugünkü Değer: Proje analizinde en çok kullanılan yöntemlerden biri olan Net Bugünkü Değer
(NBD) yöntemi, bir yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı net nakit girişlerinin ve yatırım
giderlerinin belli bir indirgeme oranı (Sermayenin alternatif maliyeti) ile bugüne indirgenmesi sonucu
bulunan değerdir. Bir yatırımın bu yönteme göre kabul edilebilmesi için net bugünkü değerin sıfıra
eşit veya büyük olması gerekmektedir. Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim
Tesisi”nin net bugünkü değeri %10 indirgeme oranı ve 5 yıllık nakit akımları üzerinden negatif olarak
hesaplanmıştır. 10 yıllık net bugünkü değeri pozitif ve 8.915.219 TL olarak bulunmuştur. Bu haliyle
net bugünkü değer anlamında sorunsuz bir yatırım olarak görülmektedir.
Yatırımın Uygunluğu: Muş ilinde yapılması planlanan “Bitkisel Yağ Üretim Tesisi” bölgedeki
önemli yatırımların arasında yer alacaktır. Bu sayede tarımsal sanayi altyapısının güçlendirilmesini,
daha verimli ve etkin imalat yapılmasını sağlayarak öncelikle tarım sektöründe, dolaylı olarak da
sanayi ürünlerinde kalite ve katma değeri artırarak bölgesel rekabet gücünü geliştirecek, yaratacağı ek
istihdam ile de ekonomik gelişmeye önemli katkıda bulunacak bir yatırım olarak görülmektedir.
4.7.2. ORAN ANALĠZĠ SONUÇLARI
4.7.2.1. Likidite Analizi (Cari Oran, Dönen Varlıkların Etkinliği)
Likidite Analizi
1 Cari Oran
2 Dönen Varlıkların Aktif
Varlıklara Oranı
4.7.2.2. Finansal Yapı Analizi
2.
Yıl
7,53
0,64
3.
Formül Açıklaması
Yıl
10,55 Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
(İdeal oran asgari 2'dir).
0,77 Dönen Varlıklar/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal
oran asgari %50'dir).
Finansal Yapı Analizi
2.
Yıl
0,45
3.
Yıl
0,37
1
Kaldıraç Oranı
2
Öz Kaynakların Aktif
Varlıklara Oranı
Öz Kaynakların Yabancı
Kaynaklara Oranı
0,55
0,63
1,20
1,74
Kısa Vadeli Kaynakların
Pasifler Toplamına Oranı
Maddi Duran Varlıkların Öz
Kaynaklara Oranı
Maddi Duran Varlıkların
Uzun Vadeli Yabancı
Kaynaklara Oranı
Duran Varlıkların Yabancı
Kaynaklara Oranı
Duran Varlıkların Öz
Kaynakla İlişkisi
Duran Varlıkların Devamlı
Sermaye Oranı
0,08
0,07
0,66
0,53
0,98
1,15
0,79
0,92
0,67
0,37
0,40
0,25
0,19
0,20
0,34
0,22
3
4
5
6
7
8
9
10 Kısa Vadeli Yabancı
Kaynakların Toplam Yabancı
Kaynaklara Oranı
11 Maddi Duran Varlıkların
Aktif Toplamına Oranı
Formül Açıklaması
(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli
Yabancı Kaynaklar)/Aktif Varlıklar Toplamı
(İdeal oran azami %50'dir)
Öz Kaynaklar/Aktif Toplamı (İdeal oran asgari
%50'dir).
Öz Kaynaklar/(Kısa Vadeli Yabancı
Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar)
(İdeal oran asgari 1'dir).
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/Pasif Kaynaklar
Toplamı (İdeal oran azami 0,33'tür)
Maddi Duran Varlıklar (Net)/Öz Kaynaklar (İdeal
oran 1'dir)
Maddi Duran Varlıklar (Net)/Uzun Vadeli
Yabancı Kaynaklar (İdeal oran asgari 1'dir).
Duran Varlıklar/(Kısa Vadeli Yabancı
Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar)
Duran Varlıklar/ Öz Kaynaklar
Duran Varlıklar/(Uzun Vadeli Yabancı
Kaynaklar+Öz Kaynaklar) (İdeal oran azami
1'dir).
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/(Kısa Vadeli
Yabancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı
Kaynaklar) (İdeal oran azami 0,50'dir)
Maddi Duran Varlıklar (Net)/Aktif Toplamı
4.7.2.3. Faaliyet Analizi
Faaliyet Analizi
2. Yıl
3. Yıl
1 Çalışma Sermayesi Devir
Hızı
2 Net Çalışma Sermayesi
Devir Hızı
3 Maddi Duran Varlıklar
Devir Hızı
4 Öz Kaynak Devir Hızı
4,91
3,58
Net Satışlar/Dönen Varlıklar
4,34
3,27
8,58
11,78
Net Satışlar/(Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli
Yabancı Kaynaklar Toplamı)
Net Satışlar/Duran Varlıklar
5,72
4,33
Net Satışlar/Öz Kaynaklar
5 Aktif Devir Hızı
3,12
2,75
Net Satışlar/Aktif Varlıklar Toplamı
6 Ekonomik Rantabilite
7 Maliyetlerin Satışlara
Oranı
8 Faaliyet Giderlerinin
Satışlara Oranı
9 Faiz Giderlerinin Satışlara
Oranı
Formül Açıklaması
(Vergiden Önceki Kar+Finansman
Giderleri)/Pasif Kaynaklar Toplamı
78,88% 78,88% Satışların Maliyeti/Net Satışlar
8,44%
7,26%
12,81% 12,59% Faaliyet Giderleri/Net Satışlar
1,30%
1,17%
Finansman Giderleri/Net Satışlar
4.7.2.4. Karlılık Analizi
Karlılık Analizi
2. Yıl
3. Yıl
1 Karlılık Oranı
7,01%
7,36%
Net Kar/Net Satışlar
Karlılık Oranı (Teşvik Belgesi
Sonrası)
2 Vergi Öncesi Karın Sermayeye
Oranı
Vergi Öncesi Karın Sermayeye
Oranı(T.B.S)
3 Net Karın Toplam Varlıklara Oranı
9,9%
10,8%
Net Kar/Net Satışlar
Net Karın Toplam Varlıklara
Oranı
4 Faaliyet Karının Gerçek Kullanılan
Varlıklara Oranı
Formül Açıklaması
59,09% 69,18% Vergi Öncesi Kar/Öz Kaynaklar
82,46
93,90% Vergi Öncesi Kar/Öz Kaynaklar
21,90% 20,23% Net Kar/Aktif Varlıklar Toplamı
29,84% 26,91% Net Kar/Aktif Varlıklar Toplamı
25,96% 23,45% Faaliyet Karı/(Aktif Varlıklar ToplamıMali Duran Varlık)
5. VARSAYIMLAR
Kalem
Birim
Değer
Elektrik
kWh
1.920
Tutar
(TL)
0,26
Metreküp
150
5,00
Isınma
Ton
2,00
650,00
Mali
MüĢavirlik
Hizmeti
Hukuk
MüĢavirliği
Hizmeti
Bina Yapımı
Ay
1
402
Ay
1
2.420
Metrekare
1.500
343,00
Su
Kapalı Alan
Oranı
%
35,00
Kaynak
Van Gölü Elektrik Dağıtım AŞ Sanayi
İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, Ekim 2011
Muş Su İşyeri Tarifesi, Ocak 2012
İthal Linyit Kömürü Özel Sektör Satış
Fiyatı
Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirlik, Yeminli Mali Müşavirlik
Asgari Ücret Tarifesi, 2012 Yılı
Muş Barosu Başkanlığı Asgari Ücret
Çizelgesi, 2012 Yılı Tarifesi
Çevre ve Şehircilik (Bayındırlık) Bakanlığı
Birim Fiyatı, 2012 (Et İşleme Fabrika
Binası)
Muş Belediyesi İmar ve Şehircilik
Müdürlüğü