ülke kimliği - Plazatur.com

“
“
www.bebka.org.tr/
1
2
İçindekiler
4
ÜYE KİMLİĞİ
BOSNAHERSEK
5
SİYASİ VE İDARİ YAPI
6
EKONOMİK YAPI
10
BOSNAHERSEK-TÜRKİYE TİCARİ VE
EKONOMİK İLİŞKİLER
20
BİH-TÜRKİYE’YE İHRACAT VE
İTHALATINDA BAŞLICA ÜRÜNLER
21
BOSNA HERSEK İLE TÜRKİYE ARASINDA
İMZALANAN ANTLAŞMA
VE PROTOKOLLER
22
HERSEK BÖLGESİ
24
ZİYARET EDİLECEK KURUMLAR HAKKINDA BİLGİ
28
BEBKA-BOSNA HERSEK PROGRAMI
32
ÖNEMLİ BİLGİLER
34
3
ÜLKE KİMLİĞİ
Resmi Adı: Bosna Hersek
Kuruluş: 01 Mart 1992
Başkent: Saraybosna
Resmi Dili: Boşnakça, Hırvatça, Sırpça (Bosnakça ve Hırvatça’da Latin, Sırpça’da Kril alfabesi kullanılmakta olup,
hemen hemen aynı dillerdir)
Nüfus: 3.84 milyon (Tahmini) 1991 yılından bu yana nüfus sayımı yapılmadığından ve savaş ve göç nedeniyle
önemli değişiklikler olduğundan kesin bir bilgi mevcut
değildir.
Din: İslam, Hristiyanlık (Katolik ve Ortodoks), Yahudilik
Boşnak (Müslüman) % 50, Sırp (Ortodoks) % 32, Hırvat
(Katolik) % 15, Diğerleri % 3
Para Birimi: Konvertible Mark (KM) Avro/KM=1.95583
(sabit kur). Diğer para birimlerindeki kurlar değişkendir.
Yüzölçümü: 51.209 km2 Bosna Hersek Federasyonu
26.345 km2 (% 51.46) Republika Srpska 24.840 km2 (%
48.52) Brcko Bölgesi 12 km2 (% 0.02)
Komşuları: Hırvatistan (Kuzey, Güney ve Batıda), Karadağ (Güneyde), Sırbistan (Doğuda)
Başlıca Şehirleri:Saraybosna, Banja Luka, Zenica, Tuzla,
Mostar, Prijedor
Havalimanları: Saraybosna, Banja Luka, Tuzla, Mostar
Nehirleri: Drina (ülkenin en uzun nehri), Neretva, Sava
Limanları: Ülkenin güneybatısında 20 km’lik bir sahil şeridi vardır, ancak bu bölgede ticari limanı yoktur. Denize
çıkışı ağırlıklı olarak Hırvatistan’daki Ploče Limanı üzerinden gerçekleşmektedir.
İklim: Karasal İklim, Akdeniz İklimi (sadece ülkenin güneybatı kesimindeki Neretva vadisinde Akdeniz iklimi
görülür. Bu bölgelerde meyve bahçeleri, bağlar ve sebzecilik yapılan alanlar bulunmaktadır) En sıcak ay: Temmuz
(18-23 oC), en soğuk ay: Aralık: (0-2 oC).
En yağışlı ay: Haziran (ortalama yağış 110-115 mm), en
kurak ay Aralık (ortalama yağış 20-70 mm).
Mesai Günleri -Saatleri
Pazartesi-Cuma/08:00-16:00 veya 09:00-17:00 - Haftalık çalışma süresi: 40 saat
4
Ortalama Ömür: Kadın (74.5 yıl), Erkek (68.9 yıl)
Okuryazarlık Oranı: (%)85
Resmi Tatiller: 1-2 Ocak/Yeniyıl, 1 Mart/Bağımsızlık Günü,
1-2 Mayıs/İşçi Bayramı, 25 Kasım/Devlet Günü, Dini Bayramların İlk Günleri, Haftasonları
Saat Dilimi: GMT +1 / Türkiye ile Saat Farkı (-1)
Uluslararası Telefon Kodu: 387
Yol Ağı Uzunluğu: Karayolu (22.630 km), Demiryolu
(1031 km)
Ölçüm Sistemi: Metrik Sistem
BOSNA HERSEK
5
SİYASİ VE
İDARİ YAPI
Bosna Hersek’te 2
bölgeli (entite) bir
yapı mevcut olup,
ayrıca özel statüye
sahip Brčko bölgesi bulunmaktadır.
Ülkedeki
mevcut
yapı şu şekildedir:
BOSNA HERSEK
(BiH) - BOSNA
HERSEK
FEDERASYONU (FBiH) –
REPUBLIKA SRPSKA (RS) – BRČKO BÖLGESİ
Ülke bir bütünü oluşturan üç etnik gruba ev sahipliği
yapmaktadır: Boşnaklar, Sırplar ve Hırvatlar. İngilizcede
ve daha birçok dilde etnik kimlik göz önünde tutulmadan
tüm Bosna-Hersek halkına Bosnalı denir. Ancak Türkçede tarihten gelen yakınlıktan dolayı Bosnalı denildiğinde
Boşnaklar yani Bosnalı Müslümanlar kastedilir. Ayrıca ülkede Bosnalı veya Hersekli olmak da ayrı etnik kimliği
vurgulamak için kullanılır.
Ülke yönetim açısından iki entiteye yani devletçiğe bölünmüş durumdadır. Bunlar, Bosna-Hersek Federasyonu
ve Sırp Cumhuriyeti’dir. Eski Sosyalist Yugoslavya’nın
altı federe cumhuriyetinden biri olan Bosna-Hersek, bağımsızlığını 1990’lı yıllardaki Yugoslavya’nın çözüldüğü
yıllarda kazanmıştır. 1992 yılında Yugoslavya’dan ayrılan
Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlığını tanıyan AB ve
BM, Makedonya ve Bosna-Hersek’in bağımsızlığını referandum şartına bağlamıştı. Bu nedenle 1992 yılında Bosna-Hersek’te yapılan referandumda halk bağımsızlıktan
yana oy kullanınca yeni devlet kuruldu. Ancak bu devleti,
ülkedeki Sırplar tanımadı ve Boşnaklar ve Hırvatlara karşı savaş açtı. 1995 yılına kadar süren Bosna Savaşı’ndan
sonra Dayton Barış Antlaşması imzalandı. Buna göre ülkede barışı uygulayacak uluslararası bir konsey kuruldu.
Bu konsey bir Bosna-Hersek Yüksek Temsilciği kurdu.
Sonuçta ülkede bulunan bu yüksek temsilcilik şu anda
6
cumhurbaşkanını görevden alma dahil birçok yetkiyle
donatılmıştır. Ayrıca bu anlaşmaya göre Üçlü Cumhurbaşkanlığı Konseyi’yle de ülkedeki üç etnik grup temsil
edilecektir.
YASAMA
BiH Parlamentosu, Temsilciler Meclisi ve Halk Meclisi olmak üzere 2 meclisten oluşmaktadır. Temsilciler meclisi
üyelerinin 2/3’ü FBiH, 1/3’ü RS’den seçilmektedir. Halk
Meclisi ise FBiH ve RS’den 5’er üyeden oluşur. BiH Parlamentosu’nun yanı sıra FBiH ve RS’nin kendi parlamentoları bulunmaktadır. Ayrıca, 10 Kantondan oluşan FBiH’de
her kantonun kendi meclisi vardır.
SEÇİM TARİHLERİ
Son Genel Seçim: 03 Ekim 2010 Bir Sonraki Genel Seçim:
Ekim 2014
YÜRÜTME
Çok katmanlı bir yapıda olan Yürütme, şu organlardan
oluşmaktadır: - BiH (devlet) düzeyinde Boşnak, Hırvat
ve Sırp üyesi olan 3’lü Cumhurbaşkanlığı Konseyi (Konsey üyeleri 8’er ayda Konsey Başkanlığını sırayla devralmaktadır) ile Başbakan ve 9 Bakandan oluşan hükümet,
- FBiH (entite) düzeyinde Boşnak, Hırvat ve Sırp üyeden
oluşan Cumhurbaşkanlığı ile Başbakan ve 16 Bakandan
oluşan hükümet (Ayrıca, FBiH’deki 10 kantonun da kendi hükümetleri vardır), - RS (entite) düzeyinde Cumhurbaşkanı ve 2 Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Başbakan ve 2
Başbakan Yardımcısı ile 16 Bakandan oluşan hükümet, Brčko Bölgesi, merkezi hükümetin yetkisi altında özel bir
yönetime sahip olan Brčko Bölgesi de kendi hükümetine
sahiptir.
YARGI
Bağımsız mahkemeler, Kantonlar, FBiH, RS ve BiH düzeyinde bulunmaktadır.
7
SİYASAL PARTİLER
Demokratik Eylem Partisi (SDA),
Daha İyi Bir Gelecek İçin İttifak (SBB BiH),
BiH Sosyal Demokratik Parti (SDP BiH),
BiH için Parti (SBiH),
BiH Hırvat Demokratik Birlik Partisi (HDZ BiH),
Hırvat Demokratik Birliği 1990 (HDZ 1990),
Bağımsız Sosyal Demokratlar Birliği (SNSD),
Sırp Demokratik Partisi (SDS),
Çalışarak İlerleme Halk Partisi(NSRzB),
BiH Hırvat Haklar Partisi (HSP BiH),
Demokratik Halk İttifakı (DNS),
RS Sosyalist Partisi (SPRS).
DEVLET VE ENTİTE DÜZEYİNDE YÖNETİM
YETKİLERİNİN KULLANIMI
Merkezi hükümet (devlet düzeyindeki BiH hükümeti)
1995 Dayton Barış Anlaşması çerçevesinde sınırlı sorumluluklara sahiptir. Bunlar, Anayasa Mahkemesi, Yerdeğiştirmiş Kişiler için bir Komisyon, İnsan Hakları Komisyonu,
Merkez Bankası, Ulaştırma ve Haberleşme faaliyetlerini
telekomünikasyon yönetmek ve işletmek amacıyla kamu
işletmeleri, Milli Anıtları Koruma Komisyonu ve Tahkim
Sistemi kurulmasıdır.Dış ticaret anlaşmaları da BiH hükümeti tarafından müzakere edilmektedir.Dayton Anlaşması’nı takip eden yıllarda, devlet düzeyinde adalet,
güvenlik ve savunma bakanlıkları ihdas edilmiş ve BiH
Cumhurbaşkanlığı 2003 yılında silahlı kuvvetlerin komutasını devralmıştır.2006 yılında katma değer vergisinin
hayata geçirilmesini müteakiben BiH genelini kapsayacak şekilde birleşik dolaylı vergi idaresi kurulmuştur.
Bosna Hersek’teki çok katmanlı idari yapıda, daha önce
entite hükümetlerinin düzenleme yetkisinde olan bir
çok konu, devlet düzeyinde oluşturulan Bakanlıklara ve
devlet düzeyinde düzenleme yapmaya yetkili kuruluşlara devredilerek kamu yönetiminde etkinlik sağlanmaya
çalışılmaktadır.Ayrıca, yönetimin sadeleştirilmesi ve etkinleştirilmesine yönelik anayasa değişikliği çalışmaları
ülkenin siyasi gündeminde yer almaktadır.
8
FBiH’TEKİ 10 KANTON
Una Sana, Posavina, Tuzla, Zenica-Doboj, Bosna-Podrinje, Merkez Bosna, Hersek-Neretva, Batı Hersek, Saraybosna, Livno
ULUSLARARASI İLİŞKİLER
DAYTON ANLAŞMASI VE YÜKSEK TEMSİLCİLİK OFİSİ (OHR)
Dayton Anlaşması’nın uygulanmasının izlenmesi ve uluslararası kuruluşların faaliyetlerinin koordinasyon amacıyla kurulmuş olan Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR), Aralık
1997’den bu yana anlaşmazlıkların çözümü ve zorluk çıkaran yetkililerinin bertaraf edilmesi konularında kararlar
alabilmiştir.OHR’ın 2013-2014 döneminde aşamalı olarak
sonlandırılması planlanmaktadır.
AVRUPA BİRLİĞİ
Avrupa Birliği ile 2008 yılında İstikrar ve İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. Sözkonusu Anlaşma kapsamında,
AB’den Bosna Hersek’e ihraç edilen tarım harici ürünlerde vergi oranları 2009 yılından itibaren sıfırlanmıştır.
Bosna Hersek’in Avrupa Birliği (AB) tarafından şart koşulan reformların benimsenmesi konusunda mesafe alamamış olması ülkenin AB’ye tam üyelik başvurusu yapamamasına neden olmaktadır.
Bosna Hersekli siyasetçiler arasında fikir birliği eksikliğinin, ülkenin AB’ye entegrasyonunu daha da geciktirmesi
yüksek bir olasılık olarak görünmektedir
NATO
2010 yılında Bosna Hersek’e askeri varlıkların tahsisine
ilişkin anlaşmaya bağlı olarak “Üyelik Eylem Planı” sunmuştur.
Bu koşul, Bosna Hersek tarafından Mart 2012’de karşılanmış olup, Bosna Hersek’in birkaç ay içerisinde “Üyelik
Eylem Planı”nı alması beklenmektedir.
9
ÜYE / GÖZLEMCİ OLUNAN ULUSLARARASI
KURULUŞLAR
Birleşmiş Milletler (UN)- 1992 yılından beri Üye Avrupa
Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (OSCE)-1992 yılından beri
Üye Uluslararası Para Fonu (IMF) - 1995 yılından beri Üye
Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası(EBRD)-1996 yılından beri Üye Bölgesel İşbirliği Konseyi (RCC)-1999 yılından beri Üye Avrupa Konseyi (CE) - 2002 yılından beri
Üye İslam Konferansı Örgütü (OIC)-1994 yılından beri
Gözlemci statüsü Dünya Ticaret Örgütü (WTO)-1999 yılından beri Gözlemci.
EKONOMİK YAPI
10
* Bosna Hersek İstatistik Kurumu
EKONOMİK GELİŞMELER
Bosna-Hersek, 1992-1995 yıllarındaki savaştan önce sanayi altyapısı kuvvetli bir ülkeydi. Ülkede önemli sanayi kolları (demir çelik, savunma sanayii, çimento, soda,
kağıt, alüminyum, uçak yedek parçaları, rafineri, ağaç
ve orman ürünleri, kimya ve metalürji) mevcuttu ve toplam istihdam ve üretimin yaklaşık % 50’si bu sanayilerce
karşılanmaktaydı. Savaştan önceki dönemde Bosna Hersek’teki üretim faaliyetleri temelde Yugoslavya’nın iç pazarının ihtiyaçlarının karşılanması üzerine kuruluydu. Savaş, Bosna Hersek’teki sanayi yapılanmasına ağır hasar
vermiştir. Pazar kaybının yanı sıra sanayi tesislerinin zarar
görmesi ve bu tesislerdeki makine ve teçhizatların çalınması vb. nedenlerle ülkenin sanayiye dayalı ekonomik
yapısı bozulmuştur.Savaş sonrası dönemde söz konusu
sanayi kapasitesinin bir kısmı devlet tarafından yeniden
işletilmeye açılmış, bir kısmı özelleştirilmiş, bir kısmı ise
kapatılmıştır. Savaştan önce ağırlıklı olarak devlet mülkiyetinde olan veya yönlendirilen üretim altyapısının
11
özelleştirme veya iflaslar yoluyla özel mülkiyete geçmesi
süreci çerçevesinde önemli sayıda işletme satılmıştır. Ancak, hala satışı yürütülen veya çalışmaları devam eden az
sayıda da olsa işletmeler bulunmaktadır.
Bilhassa savaş sırasında olmak üzere 1990’lı yıllarda ülkenin hiperenflasyon ile karşı karşıya kalması nedeniyle,
parasal istikrar ülkenin ekonomi politikasındaki en önemli hedefler arasında yer almıştır.
Ekonomik istikrar politikaları kapsamında, Temmuz
1998’de Konvertible Mark (KM) yürürlüğe girmiştir. Bu
yeni para birimi, Dayton Barış Anlaşması (1995) gereğince “Para Kurulu/Currency Board” kuralları altında yönetilmeye başlanmıştır. Söz konusu kurallar ve işleyiş Bosna
Hersek Merkez Bankası tarafından sıkı bir şekilde kontrol
edilmektedir.
Ticaret politikalarında uluslararası sistemle bütünleşme
çalışmaları kapsamında, 1999 yılında Dünya Ticaret Örgütü’nde gözlemci statüsü elde edilmiştir. DTÖ ile ilişkiler
kapsamında, ülkenin tarife yapısı DTÖ kuralları ile uyumlu
hale getirilmeye çalışılmakta olup, ülkenin DTÖ’ye üyelik
çalışmaları nihai aşamada bulunmaktadır.
1990’ların sonları ile 2000’li yılların başlarında ülkede
yüksek kamu harcamaları ve bütçe açıkları yaşanmıştır.
1998-2000 yılları arasında GSYİH’nın % 66’sına varan
yüksek kamu harcamaları ve GSYİH’nın yaklaşık % 9’una
ulaşan bütçe açıklarının azaltılmasına yönelik olarak
2000-2005 yılları arasında IMF ile imzalanan stand-by
düzenlemeleri kapsamında istikrar programları uygulanarak mali yapı konsolide edilmiş ve bu çerçevede kamu
harcamaları GSYİH’nin yaklaşık % 50’sinin altına gerilemiştir.
2003-2008 döneminde ekonomik performanstaki iyileşme büyüme ve milli gelir rakamlarına yansımakla beraber, cari açık, işsizlik ve düşük gelir düzeyi ülkenin önemli
ekonomik sorunları olmaya devam etmiştir. Küresel mali
ve ekonomik krizin etkisiyle ülke ekonomisi 2009 yılında
daralmıştır. 2010 ve 2011 yıllarında yaşanan düşük oranlı
büyümeler iç talep ve yatırımlara bağlı olarak gerçekleşmiştir. Ancak, Avrupa Birliği’nde (AB) ekonomik krizin
derinleşmesi sonucu sanayi imalatının düşmesi, işsizlikteki artışın devam etmesi ve yurtdışında çalışan vatandaşların gönderdiği gelirlerin azalması vb. sebeplerle
12
ekonomi 2012 yılında yeniden negatif büyümeyle karşı
karşıya kalmıştır.
2008 yılından baş gösteren küresel mali ve ekonomik
kriz ülke ekonomisini olumsuz etkilemiştir ve krizin etkileri hala hissedilmektedir. 2009 yılında % 2,9 küçülen
GSYİH, 2010 ve 2011 yıllarında sırasıyla % 1.3 ve % 1 oranın
büyümüş; ancak, 2012 yılında yeniden daralma yaşamıştır. Halihazırda resesyon ile mücadele eden ülkede GSYİH’nin 2013 yılında ve orta vadede düşük oranlarda da
olsa büyümesi beklenmektedir.
Ülke ticaret ve kredi açısından Avrupa’ya oldukça bağımlı durumdadır. İhracatın son yıllarda artış göstermiş
olmasına (özellikle metal ve elektrik sektörlerinde) rağmen, uluslararası petrol ve gıda fiyatlarındaki artış dolayısıyla ithalatın da yükselmesi sonucu ülkenin dış ticaret
açığı devam etmektedir.
Sektörlerin Bosna-Hersek ekonomisindeki ağırlıkları incelendiğinde, tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinin
ülke ekonomisindeki payları 2012 yılı itibariyle sırasıyla
yaklaşık olarak % 10, % 25 ve % 65 olarak gerçekleşmiştir.
EKONOMİYE SEKTÖREL BAKIŞ
TARIM
Genellikle dağlık rölyefe sahip olan bu ülke tarımsal ve
hayvansal arazileri de dahil olmak üzere 1,5 milyon hektar tarım arazisine sahiptir. Sava nehrinin güney ve batı
tarafında bulunan düzlükler buğday, mısır, sebze ve keten ve kenevir gibi endüstri bitkileri yetiştirilmesi için
ideal şartları sağlamaktadır. Kimyasal gübre ve pestisit
açısından arazilerin çoğu temizdir. Bütün bunlar, senede
üç kez hasat imkanı sağlanabilen çeşitli meyve ve sebze
yetiştirmede olağanüstü şartları sunmaktadır. USAİD’in
İş raporu Bosna Hersek’te sebze ve meyve yetiştiricileri için büyük pazar potansiyeline de yer vermiştir. Erik,
armut, elma ve diğer meyveler olmak üzere toplam 14
milyon meyve ağacı bulunmaktadır ve bunlar hem ithal
edilmekte hem de meyve suların üretimi için kullanılmaktadır. Organik üretimi ve temiz su kaynaklarının imkanlarını dikkate aldığımız zaman uluslar arası gıda ve içecek
üretici ve dağıtıcıların bu sektöre verdikleri önemi daha
kolay anlamaktayız. Hersek’teki sıcak bölgelerde yüz-
13
yıllardır şarap, tütün, lavanta ve diğer aromatik bitkileri
yetişmektedir. Bosna Hersek, ilaç ve kozmetik sanayinde
kullanılan yüksek kaliteli şifalı bitkileri üretmesiyle de tanınmaktadır.
OTOMOTİV
Bosna Hersek otomobil sanayisinde uzun gelenek ve
yüksek tecrübeye sahiptir.
Batı pazarlara yönelik olan otomobil montajlarında büyük ve dünyaca meşhur otomobil üreticileri uzun senelerdir
Bosna Hersek’teki kalifiye iş gücünden faydalanmaktadır.
Son on senede bu sanayi dalı dinamik bir gelişme yaşamıştır ve dünyanın bir çok yerinde bulunan 30 ülkeye
üretiminin %90’ını ihracat yaparak ihracata odaklı güçlü
bir yapıya sahip olmuştur.Bugün, otomobil sanayisindeki
Bosna Hersek firmaları çok geniş ve çeşitli bileşen ve yedek parçaları üretmektedir. Motorlar ve dişliler ve onların
parçaları, hassas metal parçaları, drive shift, fren sistemleri, kuplaj, kontrol sistemleri, pompalar, filtreler, elektrik
oto parçaları, tekstil ve deri ürünleri, alüminyum jantları
ve yaylar, vidalar ve metal, lastik veya plastikten olan bileşenler gibi çeşitli küçük parçalar.
Otomobil sanayisi sektörü yatırımına Bosna Hersek’i hedef olarak seçmenin ana sebepleri:
•Stratejik konumu: Avrupa merkezli otomobil üretim
merkezlerine coğrafi yakınlığı yabancı yatırımcılara düşük maliyetli dağıtım ve ürünlerin zamanında teslimini
sağlamaktadır.
•Oto parçaların temini ve metal işleme endüstrisinde
uzun yıllara dayanan gelenek
•İhracatın ve saygın müşterilerin istikrarlı büyümesi
•Araştırma ve geliştirme enstitülerin bulunması ( altı
tane makine fakültesi)
•Üretim kalitesi – İSO ve sanayi sertifikaları
•Altyapının bulunması ve enerji kaynaklarının kullanılabilirliği
14
BANKACILIK ve FİNANSMAN SEKTÖRÜ
Güneydoğu Avrupa ülkeleri arasında bankacılık sistem
reformunu tamamı ile gerçekleştiren tek ülke Bosna Hersek’tir. Yabancı bankalar Bosna Hersek bankacılık sektörüne önemli miktarda yatırım gerçekleştirmiştir. Ülkedeki
yabancı olan bankalar şunlardır: HVB Central Profit Bank,
Hypo Alpe-Adria-Bank, Nova Ljubljanska banka, ProCredit Bank, Raiffeisen Bank, Turkish Ziraat Bank, UniCredit
Zagrebačka banka BiH, Volksbank, Zepter Commerce
Bank .
Bosna Hersek Merkez Bankasının raporuna göre, Bosna
Hersek’in bankacılık sektörünün %86’sı yabancı bankaların elindedir ve 10.270 insana iş sağlamaktadırlar. İyi organize edilmiş uluslararası bankalar arasındaki rekabetin
ve mevduatın korunmasına yönelik Ajansın kurulması tasarrufun büyümesine ve kredi faiz oranlarının azalmasına
yol açmıştır. Aynı zamanda ülkedeki Borsalar etkileyici
bir büyüme göstermektedir.
İNŞAAT
İnşaat sektörü söz konusu olduğunda Bosna Hersek her
zaman başrollerde olmuştur.
Tasarım, inşaat ve mühendisliğin yanı sıra yüksek kaliteli
inşaat malzemesinin üretimine kadar her çeşit inşaat projelerinde Bosna Hersek firmaları iyi bir itibar kazanmıştır.
Ülkenin, ağaç, taş, çakıl, kum, kil ve metal madenleri gibi
doğal zenginlikleri bulunmaktadır. Ülkede inşaat pazarının büyüme potansiyeli yüksektir, ancak öncelikli önemli konu mevcut varlıkların ve altyapıların yenilenmesi ve
onarılmasıdır.
Bosna Hersek’in inşaat sektörünün gelişmesi birçok projenin bulunduğu inşaat mühendisliğine dayalıdır. Koridor
5C’nin yanı sıra, ekspres yollar, demir yolları ve elektrik
enerjisi üretimi geliştirmesine yönelik projeler bulunmaktadır. Bunlar, uluslar arası ihalelerde rekabete yol açacak
ve çalışmaların geniş bir şekilde yürütülmesi için konsorsiyum kurulmasını gerektiren büyük inşaat projeleridir.
Bosna Hersek inşaat firmaları Yakın Doğu, Kuzey Afrika, Rusya ve Asya gibi önemli pazarlarda çalışmalarını
15
yürütmektedirler. Dünyada meşhur olan mevcut inşaat
kapasitesinden dolayı Bosna Hersek’in kalifiye işgücü
yurtdışı inşaat pazarlarında büyük ölçüde önerilmektedir
( 2009/2010 yıllarında Bosna Hersek firmalarının inşaat
çalışmaları %131 büyüme göstermiştir). Otoyollar ve demir yolları inşaat projeleri firmalar ve genel olarak inşaat
sektörü için önemli fırsatlardır.
kanıyla ve cesaretle... Sırp, Müslüman ve Hırvat vatansever Saraybosnalılar’ın 6 nisan 1945’teki ortak çabaları
ve fedakarlıklarıyla... Bosna-Hersek Halk Cumhuriyeti’nin
başkenti Saraybosna özgürlüğüne kavuştu. Özgürlüğünün birinci yıldönümünde, Saraybosna’nın ve vatanımızın
kurtuluşunun düşmüş kahramanlarına sonsuz şan ve şükran... - müteşekkir bir Saraybosna”
ENERJİ
Bosna Hersek’te köklü bir geleneğe sahip enerji sektörü;
çok büyük potansiyel ve fırsatları barındıran, gelişime ve
yatırıma açık en güçlü ekonomik sektörlerden birisidir.
Bosna Hersek’in çeşitli yerel enerji kaynakları bulunmaktadır: Bosna Hersek’te enerjinin ana kaynağı 10x109 ton
tahmini rezervi olan kömürdür ( linyit kömürü ve linyit).
6 000 MW’lik olan hidroelektrik potansiyelinin sadece
%35 kullanılmaktadır.Yapılmış geniş araştırmalara göre
çok önemli rüzgar enerjisi potansiyeli bulunmaktadır.
Biyokütle enerji üretimi için
hammadde kaynakları çok elverişlidir ve buna yaklaşık olarak
1,5 milyon m3 orman ve ağaç
sanayisinin atıkları (odun atıkları, talaş, yonga ve teknik ağaç
atıkları vb) de dahildir.
Jeotermal ve güneş enerjisi potansiyeli de oldukça yüksektir, ancak daha araştırılmamış ve kullanılmamıştır.
Petrol ve doğalgaz ön çalışmaları Bosna Hersek’in birçok yerinde bunların yatakları olduğunu göstermektedir
( rezervlerin tahmini yaklaşık olarak 50 milyon ton petroldur).
16
MADENCİLİK ve METAL SANAYİ
Gümüş, demir, arsenik, boksit, barit, magnezyum, alçı ve
pirofilit gibi doğal mineral kaynakların araştırma, çıkarma ve işletme Bosna Hersek’te uzun yılların geleneğine
dayanmaktadır. Bunun yanında Bosna Hersek Avrupa’da
en büyük zeolit üreticisi ve ihracatçısıdır. Bosna aynı zamanda metal endüstrisinde olmazsa olmazlardan olan
kömür ve kireç yataklarına da sahiptir. Hem kömür hem
de kireç üretimine yatırım yapılabilir ve daha sonra da
yerel sanayilere satılır veya ihracatı yapılabilir. Geçenlerde Mittal Steel – dünyada en meşhur çelik üreticisi –
demir madeni Ljubiya’yı kiralamıştır ve şu an üretilenlerin
çoğunu ihracat yapmaktadır.
Bosna Hersek önemli ölçüde alüminyum ve çelik endüstrisine de sahiptir. Bu sektördeki büyük şirketler Mittel
Steel Zenica, Aluminij Mostar, Birac Zvornik ve Jelingrad
Banja Luka’dır. Aluminij Mostar hariç, tüm bu şirketler yabancı sermayelidir ayrıca daha verimli ve ihracata yönelik olmalarını sağlayan köklü yeniden yapılandırmaları
gerçekleştirmişlerdir.
Bosna Hersek’te 2006 yılında Viyana Enstitüsü (wiiw)
tarafından yapılan metal endüstrisi hakkındaki bağımsız
araştırma bu sektördeki potansiyelleri onaylamıştır.
ORMANCILIK
Bosna Hersek’in en tanınmış doğal kaynak ağaçtır. Ülke
toprağının %53’ü, ağaç işleme ve mobilya üretimi için
kullanılan ormanlarla kaplıdır. Bosna Hersek’te orman ve
orman arazilerin toplamı 2.709.800 hektarıdır. Hammadde olarak ağacın kullanılmasının dışında, Bosna Hersek’in
ormancılık sektörü şu üretimler için de önemli imkanlar
sağlamaktadır:
•Orman atıkları, talaş ve yongaya dayalı biyoenerji
•Odun dışı orman ürünleri: sert çekirdekli meyveler, ağaç
kabuğu, kök, koni, ot, çiçekler, şifalı ve aromatik bitkiler,
mantarlar
•Endemik bitki ve havyan türleri
•Briketler, paletler vb.
Ormancılık sanayisinin altyapısı ve ürünler çok çeşitlidir onun için dünyada üretilen neredeyse bütün ürünleri
Bosna Hersek’te üretmek de mümkündür.
Bosna Hersek ormancılık sektörü yüksek derecede işlenmiş ürün ve hazır ağaç ürünlerinin ihracatına odaklıdır.
17
TEKSTİL
Tekstil sektörü eski Yugoslavya
döneminde Bosna Hersek’te
önemli bir yere sahipti. Savaş
öncesi dönemde Bosna Hersekli tekstil ve ayakkabı üreticileri
ürünlerini (pamuk ipliği, kumaş,
dokuma, konfeksiyon, ham ve
işlenmiş deri ürünleri) tüm kıtalara ihraç etmekteydiler.
Geçmişte Almanya ve İtalya pazarlarına tekstil ve ayakkabı tedariki yapmış olan Bosna Hersek, bu anlamda bu
sektörde birikime ve vasıflı bir iş gücüne sahiptir.
Tekstil sektörü bugün ülkede birçok küçük üretici
vasıtasıyla sürdürülmekte ve çok çeşitlenmiş bir yapı
arz etmektedir. Özellikle makine ve teçhizata yapılacak
yatırımlarla Bosna Hersek tekstil sektörü dinamik bir
gelişim sergileme potansiyeline sahiptir.
Ülkede tekstil sektöründe yaklaşık 30.000 kişi istihdam
edilmektedir. Tekstil, ayakkabı ve deri sanayinin 2012
yılı üretiminin % 90’ı ihraç edilmiş ve sektörün Bosna Hersek’in toplam ihracatındaki payı % 13,8 olarak
gerçekleşmiştir.
Tekstil sektörü ihracatının artışındaki önemli faktörler
arasında birçok kamu işletmelerinin özelleştirilmesi ve
sektör üretiminin yurt dışı piyasaların taleplerine yönlendirilmesi gösterilmektedir. Ülkenin tekstil sektöründeki önde gelen ticari partnerleri arasında AB ülkeleri, Doğu
ve Güney Doğu Avrupa ülkeleri yer almaktadır.
Bosna Hersek tekstil hammaddeleri ticaretinde net
ithalatçı konumundadır. Diğer sektörlerde de vurgulandığı üzere, tekstil sektöründe (konfeksiyon, deri ve
ayakkabı) mevcut altyapı, işletmeler ve üretim süreçlerinin modernize edilerek sektörün uluslararası ölçekte
rekabetçi ürünleri üretebilecek hale getirilmesi için sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, yabancı
yatırımlar sektörün gelişimi ve modernizasyonunun
gerçekleştirilmesi açısından en etkili ve hızlı çözüm yolu
olarak kabul edilmektedir.
18
İÇECEK
Bosna Hersek tatlı su kaynakları bakımından oldukça
zengin bir ülkedir. Tatlı su ve taze meyve-sebze Bosna
Hersek’in içecek sektörü açısından önemli bir yer teşkil
etmektedir.
İç piyasada içeceklere yönelik talebin yalnızca % 45’inin
yerli üretimle karşılandığı tahmin edilmektedir. Arz yetersizliği sektördeki yatırım potansiyelinin önemli bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.
Bosna Hersek’te yıllık yaklaşık 400 milyon litre civarında
maden suyu tüketilmektedir. Gelecekte şişelenmiş kaynak suyu tüketiminin maden suyu tüketimden daha fazla
olacağı beklenmektedir. Ülke zengin tatlı su kaynaklarına
sahip olmasına karşın, kaynak suyu ticaretinde net ithalatçı durumundadır. İthalat yapılan ülkeler arasında Hırvatistan ve Slovenya başı çekmektedir.Bosna Hersek’te
yılda üretilen 350 milyon litre suyun % 50’si şişelenmiş
kaynak suyudur. 2009 yılı verilerine göre, ülkede kaynak
suyu satışı gerek hacim gerekse değer açısından gazlı
içecek satışından daha fazladır.Ülkede yaklaşık 10.000
meyve bahçesi bulunmaktadır. Verimli toprakları ve ılıman iklimin olduğu bölgelerde çok çeşitli meyve yetiştirme imkanı bulunmaktadır. Bu nedenle Bosna Hersek
yüksek kalite meyve suyu üretimi için iyi bir potansiyel
barındırmaktadır.
Ülke bira ve şarap gibi alkollü içeceklerde de net ithalatçıdır. Biracılıkta yerel üretim iç talebin % 65’ini karşılamakta olup, talep fazlası Hırvatistan ve Sırbistan’dan
ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Ülkede şarap üretiminin
tamamı Hersek bölgesinde yapılmaktadır. Yerli üretim
şaraplara göre fiyat avantajına sahip olduklarından dolayı Karadağ ve Makedonya şarap ithalatının yapıldığı ülkeler arasında önde gelmektedir.
BOSNA HERSEK’TEKİ SERBEST BÖLGELER
Bosna Hersek’te hali hazırda faaliyet göstermekte olan
4 adet serbest bölge (Vogošća, Visoko ve Hercegovina-Mostar, Holc) bulunmakta ve bunların tamamı FBiH’de
yer almaktadır.
19
BOSNA HERSEK-TÜRKİYE TİCARİ ve
EKONOMİK İLİŞKİLERİ
İKİLİ TİCARET
Bosna Hersek ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin gelişiminde iki
ülke arasında 01 Temmuz 2003 tarihi itibariyle yürürlüğe giren
Serbest Ticaret Anlaşması önemli bir yer tutmaktadır. Söz konusu
anlaşma uyarınca, iki ülke arasındaki ticarette gümrük ve
eş etkili vergiler 2007 yılından itibaren sıfırlanmıştır.
Bosna Hersek ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi günümüzde 1990’ların ortaları ve 2000’lerin başlangıcındaki
seviyelere (1996 yılında 24, 2000 yılında 34, 2003 yılında
72 milyon dolar) kıyasla kayda değer bir artış göstermiş
olmasına (2005 yılında 144, 2008 yılında 597 ve 2012 yılında 363 milyon ABD Doları) rağmen, iki ülke arasında
var olan tarihi ve sosyo-kültürel münasebetlerin ikili ticari
ve ekonomik ilişkilerde yeterince yansımasını bulamadığı
değerlendirilmektedir.
Türkiye’nin 2000 yılında Bosna Hersek’e gerçekleştirdiği ihracat, Bosna Hersek’in toplam ithalatı içerisinde %
1 gibi küçük bir paya sahipken, bu oran 2006 yılında %
1,98, 2007 yılında ise % 4,6’ya yükselmiştir. Ancak, söz
konusu oran özellikle 2008 yılından sonraki dönemde
Türkiye ihracatının önemli derecede azalması nedeniyle
düşüş göstermiş olup 2012 yılında Türkiye’nin Bosna Hersek’in ithalatındaki payı % 2.9 olmuştur.
Benzer durum Türkiye’nin Bosna Hersek’ten ithalatında da söz konusudur. Bosna Hersek’in ihracatında Türkiye’nin payı 2012 yılı itibariyle yalnızca % 2,3 olarak
gerçekleşmiştir. Ancak, bu oran 2000 yılında Bosna
Hersek’in ihracatında Türkiye’nin payının % 0,06, 2010
ve 2011 yıllarında ise % 1,5 civarında olduğu göz önüne
alındığında, bugün itibariyle ufak da olsa bir artışın söz
konusu olduğu ifade edilebilir.
20
BiH-TÜRKİYE’YE İHRACAT VE İTHALATINDA
BAŞLICA ÜRÜNLER
2012 yılı itibariyle Bosna Hersek’in Türkiye’ye ihracatındaki ana kalemler arasında metaller, metal ürünleri ve
hurda, deri, kürk ve
bunlardan elde edilen
ürünler, mineral yakıtlar (kömür, kok, gaz,
petrol) ve elektrik
enerjisi, kağıt, selüloz
ve ilgili ürünler ile
basılı yayınlar, kimyasal ürünler (organik, inorganik), silah,
mühimmat ve bunların parçaları, makine,
beyaz eşya, mekanik cihazlar, kazanlar, nükleer reaktörler ve parçaları, hayvansal ürünler (et, balık ve süt), yağ,
kakao, bunlardan
elde edilen ürünler ile diğer gıda
ürünleri önde
gelmektedir.
2012 yılı itibariyle
Bosna Hersek’in
Türkiye’den
ithalatındaki ana
kalemler arasında
tekstil lifleri, kumaş, giysi, ayakkabı, halı ve diğer
ürünler, plastik,
lastik, kauçuk vb. ürünler, metaller, metal ürünleri ve
hurda, makine, beyaz eşya, mekanik cihazlar, kazanlar,
nükleer reaktörler ve parçaları, elektrikli makine ve ekipmanlar ile bunların parçaları, meyve-sebze ve bunlardan
elde edilen ürünler, tahıl ve unlu mamuller, kimyasal
ürünler (organik, inorganik), mobilya, ev tekstili ve yatak
yer almaktadır.
* Bosna Hersek Dış Ticaret Odası
21
BOSNA HERSEK İLE TÜRKİYE ARASINDA
İMZALANAN ANLAŞMA VE PROTOKOLLER
ANLAŞMA /
PROTOKOL
İMZA TARİHİ
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ
TARİHİ
Ticaret ve
Ekonomik
İşbirliği Anlaşması
07 Kasım
1995
03 Ocak 1997
Yatırımların
Karşılıklı
Teşviki ve
Korunması
Anlaşması
21 Ocak 1998
Halen yürürlüktedir.
Karayolu
Taşımacılığı
Anlaşması
21 Ocak 1998
Halen yürürlüktedir.
03 Temmuz
2002
01 Temmuz 2003
27 Mayıs 2003
01 Eylül 2004
03 Temmuz
2002
01 Ağustos 2004
Serbest Ticaret Anlaşması
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
ve Sosyal
Güvenlik Sözleşmesi’nin
Uygulanmasına İlişkin İdari
Anlaşma
Gümrük İdarelerinin Karşılıklı
Yardımlaşmasına Dair
Anlaşma
Veterinerlik Alanında İşbirliği 13 Aralık 2002
Protokolu
22
Türkiye RG: 23 Ocak
2003
Bitki Koruma ve
Bitki Karantina
13 Aralık 2002
Alanında İşbirliği
Protokolu
Çifte Vergilendirmenin
Önlenmesi Anlaşması
Hukuki ve Ticari
Konularda Adli
İşbirliği Anlaşması
16 Şubat 2005
Türkiye RG: 23
Ocak 2003
1 Ocak 2009
-
BH RG: 28 Ekim
2005/10
Karma Ekonomik Komisyonu
(KEK) II - Protokolü
22-24 Kasım
2004
24 Kasım 2004
Karma Ekono
mik Komisyonu
(KEK) III - Protokolü
-
Karma Ekonomik Komisyonu
(KEK) IV - Protokolü
-
23
14 Mayıs 2009
26-27 Haziran
2012
HERSEK BÖLGESİ
Hersek
(Boşnakça,
Hırvatça:
Hercegovina, Sırpça:
Херцеговина,
HercegovinaHercegovina
Hercegovina), merkezinde kabaca
Mostar şehri
olan Adriyatik Denizi’ne
bir çıkış
koridoruna
sahip Dinar
Alplerindeki
tarihsel ve coğrafi bölge, günümüzde Bosna-Hersek
Cumhuriyeti’nin güney bölümünü oluşturmaktadır.
Hersek’in yüzölçümü 12.276 km2dir. Ülkenin %24’ünü
kaplar.
Coğrafya ve Nüfus
•1991 sayımına göre Hersek’te 437.095 kişi yaşamaktadır. Hali hazırda 450.000’den fazla insanın yaşamaktadır. Nüfusun çoğunluğu Hırvat’tır.
•Nüfusun etnik dağılımı şöyledir: 206,457 Hırvat
(47,2%), 112,948 Boşnak (25,8%), 93,047 Sırp (21,3%),
18,494 Yugoslav (4,2%) ve 6,149 diğerleri (1,4%)’dir.
Boşnaklar genellikle Neretva nehrinin akışı boyunca,
Konjic ve Jablanica şehirlerinde yaşamaktadır.
•Nüfuz yoğunluğu ülke ortalamasının yarısından biraz
fazladır. (38,29 kişi/km2)
•Hersek’in doğusu Sırp Cumhuriyeti’ne ait olup burada
çoğunlukla Sırplar yaşamaktadır.
•Mostar, 100.000’den fazla nüfusuyla bölgenin en kalabalık şehridir. Diğer önemli şehirler ise Trebinje, Konjic,
24
Široki Brijeg and Livno’dur. Mostar başkent Saraybosna’ya 130 km Dubrovnik’e 180km, Split’e 160km,Zagreb’e 430km ve Belgrad’a 530km uzaklıktadır.
Şehirler
•Hersek’te birkaç ünlü şehir vardır. Mostar, en ünlü şehir
ve gayri resmi başkenttir, nüfusu 100,000’in üzerindeki
tek şehirdir.
•Hersek’de büyük şehirler yoktur, fakat Hersek’deki şehirler tarihsel ve ünlüdür. Stolac belki Hersek’teki en eski
şehirdir. Orada Eski Taş Çağı’ndan kalma yerleşim yerleri
olup, İlyric kabilesi Daorson şehrinde yaşamıştır. Orada,
Bregava nehri ile yan yana birkaç Romen yerleşim yeri
olmuştur. Radimlja’da Orta Çağ’daki yerli halkın yaptığı
birçok büyük ve güzel taş mezarlar vardır.
•Trebinje, Bosna Hersek’in en güneyindeki tarihi bir
şehir olup Karadağ ile sınırdır ve Trebišnjica nehrinin
üzerindedir.
•Čapljina ve Ljubuški tarihsel açıdan ünlüdür.
•Međugorje, birçok Hırvat ve Katolik için dinsel önemi
için ünlüdür.
•Konjic ve Jablanica, II. Dünya Savaşı sırasında ünlü
olmuştur.
•Hersek’deki diğer şehirler Prozor-Rama, Siroki Brijeg,
Posušje, Čitluk, Grude, Nevesinje, Ulog, Gacko, Bileća,
Ljubinje, Ravno ve sahil şehri Neum’dur.
Yönetim Yapısı ve Siyasi Durum
•Bugünkü Bosna-Hersek devleti içindeki Hersek, iki
entiteye yani devletçiğe bölünmüş durumdadır. Bunlar,
Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti’dir.
•Trebinje Bölgesi veya Doğu Hersek olarak da bilinen Sırp Cumhuriyeti’nin parçası olan Hersek, Trebinje,
Bileća, Gacko, Nevesinje, Ljubinje, Berkovići, Istočni
Mostar ve Foča gibi belediyelerden oluşmaktadır.
•Bosna-Hersek Federasyonu’nun parçası olan Hersek,
Hersek-Neretva Kantonu, Batı Hersek Kantonu ve Livno
Kantonu’nun bir kısmından oluşmaktadır.
•Hersek Bölgesi (Boşnak & Hırvat Federasyonu[BHF] ve
Sırp Cumhuriyetine[SC] ‘ye ait) toplam 23 belediyeden
oluşmaktadır. Bunlardan 16sı BHF’de 7’si SC’dedir.
25
Ekonomik Veriler
•KOBİ’ler en önemli ekonomik unsurlardır. Bölgede
çalışanların %70’i KOBİ’lerde istihdam edilmektedir.
•İthalat oranı ihracat oranından 5 kat fazladır.
•İşsizlik oranı %34’tür.
•Öncelikli tarım ve hayvancılık ürünleri:
•Dağlık bölgelerde tahıl, sığır yemi, patates tarımsal
üretimi;
•Biraz değiştirilmiş tütün türü, “škija” bir yerli Hersek’te
tütün ürünü
•Meyve, şarap
•Tıbbi ve aromatik bitkiler/baharatlar ve tohumlar;
•Çiçekçilik
•Küçük ve Büyükbaş hayvancılık, balık çiftlikleri, bal
üretimi
•Süt çiftlikleri, organik gıda üretimi
Turizm
•Hersek’in birçok doğal ve ünlü güzel yapıları vardır.
Hutovo Blato bir kuş rezervi olup Avrupa çapında
önemlidir ve birçok kuşbilimcinin toplandırığı yerdir
•Vjetrenica mağarası, Hırvatistan sınırı yakınında Ravno
Belediyesi’ndedir. Ziyaretçilere açıktır.
•Hersek’in Adriyatik Denizi kıyısında yer alan tek sahil
kasabası Neum’dur.
Endüstri
•Bölgenin en önemli şehri Mostar’da ekonomi
alüminyum ve metal sanayisi, bankacılık ve telekomünikasyon hizmetlerine dayalıdır.
•Önemli sektör temsilcileri ise Soko Mostar (turizm),
Konjic Igman (savunma-matal), Aluminum Mostar, Feal
Siroki Brijeg (Aliminyum), Tools facory Trebinje (Yedek
Parça), UNIS(Metal), Hepok Mostar(Şarap-Meşrubat),
Winery Čitluk(Şarap) olarak sayılabilir.
26
Enerji
•Enerji kaynağı hidroelektrik santralleridir.
•Sağlanan enerjinin bir kısmı ihraç edilmektedir.
KAYNAKÇA
- Bosna Hersek İstatistik Kurumu. “İstatistikler”, (http://
www.bhas.ba)
- Bosna Hersek Dış Ticaret Odası. (February 2013).
“Overview and Analysis of Foreign Trade Exchange of
Bosnia and Herzegovina for the Period January-December 2012/2011”.
- Bosna Hersek Yabancı Yatırım Tanıtım Ajansı. “İstatistikler, Raporlar ve Broşürler”, (http://www.fipa.gov.ba)
- T.C. Ekonomi Bakanlığı. “Dış Ticaret Verileri”, (http://
www.ekonomi.gov.tr/index.cfm?sayfa=79192159-19DB2C7D-3D5AE56731D11E50)
- Bosna Hersek Merkez Bankası. “İstatistikler”, (http://
www.cbbh.ba)
- Bosnia Daily, Poenta d.o.o. Saraybosna. “Çeşitli
Sayılar”
- B&H Business Daily, Poenta d.o.o. Saraybosna. “Çeşitli
Sayılar”
- Economist Intelligence Unit. “Country Report: Bosnia
and Herzegovina”, (www.eiu.com)
- Bosna Hersek Federasyonu Bankacılık Ajansı. “Raporlar”, (http://www.fba.ba)
- Republika Srpska Bankacılık Ajansı. “Raporlar”, (http://
www.abrs.ba)
- BBC News. “Bosnia Herzegovina Timeline”, (http://
news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1066981.stm)
27
ZİYARET EDİLECEK KURUMLAR HAKKINDA BİLGİ
REDAH BÖLGESEL KALKINMA AJANSI
Hersek Bölgesi Kalkınma Ajansı 2003 yılında 23 Hersek
belediyesi ve ekonomik kalkınma ile ilgilenen birçok
yerel kalkınma derneği, oda ve STK tarafından kurulmuştur. REDAH, Avrupa Komisyonu Bosna Hersek
Delegasyonun bölgesel ekonomik kalkınma amacıyla
desteklediği Bosna Hersek’teki 5 kalkınma ajansından
birisidir.
BOSNA HERSEK DIŞ TİCARET ODASI
Ülkede ve yurtdışında Bosna Hersek ekonomik çıkarlarını gözetmek amacıyla kurulmuştur. Kuruluş tarihi
1909 yılıdır. BH Dış Ticaret Odası, Eurochambres, International Chamber of Commerce-ICC, ABC, FIATA, IRU,
SECI gibi birçok uluslararası derneğe üyedir.
HERSEK NERETVA KANTONU
Bosna Hersek, Federasyon ve RS bölgesi olmak üzere
iki entiteden oluşmaktadır. Federasyon bölgesinde de
10 Kanton bulunmaktadır. Hersek Neretva Kantonu ise
başkenti Mostar olan kantondur. Konton 9 belediyeden
oluşmaktadır.
28
27-29 AĞUSTOS 2014 TARİHİNDEKİ BOSNA HERSEK
ZİYARETİNDE BEBKA (BURSA ESKİŞEHİR BILECİK
KALKINMA AJANSI) HEYETININ GÖRÜŞECEĞI KİŞİLER
Osobe s kojima će delegacija iz BEBKE (Agencija za razvoj
gradova Burse, Eskišehira i Biledžika)razgovarati tokom posjete BiH u periodu od 27-29.augusta 2014.godine
İsim / İme
Unvan/Title
TC Saraybosna Büyükelçisi
Cihad ERGİNAY
Ambasador RT u Bosni i Hercegovini
TC Saraybosna Büyükelçiliği
Ekonomi ve Ticaret Ataşesi
Sedat YILDIZ
Ekonomski i trgovinski ataše u
ambasadi republike Turske u
Sarajevu
Bosna Hersek Dış Ticaret Odası
Başkanı
Nemanja VASİÇ
Predsjednik Vanjskotrgovinske
Komore BiH
Türkiye Mostar Başkonsolosu
Tolga BERMEK
Generalni Konzul RT u Mostaru
Hersek Neretva Kanton Başbakanı
Denis LASİÇ
Premijer Hercegovačko-neretvanske županije
REDAH Kalkınma Ajansı Başkanı
İvan JURİLJ
Direktor Razvojne Agencije REDAH
Jelica GRUYİÇ
FİPA (Bosna Hersek Yabancı
Yatırımları Teşvik Ajansı) Başkanı
Direktorica Agencije za unapređenje stranih investicija u
Bosni i Hercegovini
Nermina SALKİÇEVİÇ
- DİZDAREVİÇ
29
Bosna Hersek Dış Ticaret ve
Ekonomik Bakan Yardımcısı
Zamjenica ministra vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH
27-29 AĞUSTOS 2014 TARIHINDEKI BOSNA HERSEK
ZIYARETINE KATILACAK BEBKA (BURSA ESKIŞEHIRBILECIKKALKINMAAJANSI)HEYETI
DELEGACIJA BEBKE (AGENCIJA ZA RAZVOJ GRADOVA BURSE, ESKIŠEHIRA I BILEDŽIKA)KOJA ĆE PRISUSTOVATI POSJEIE BIH U PERIODU OD 27-29.AUGUSTA 2014.GODINE
BEBKA (BURSA ESKIŞEHIRBILECIK DEVELOPMENT AGENCY) DELEGATION VISITING BOSNIA AND HERZEGOVINA ON 27-29TH AUGUST 2014
İsim/Ime/Name
Ahmet Hamdi NAYİR
Unvan/Titula/Title
BEBKA Yönetim Kurulu Başkanı- BilecikValisi
Predsjednik Upravnog Odbora BEBKA
Guverner Biledžika
Chairman of Administrative Board of BEBKA
Governor of Bilecik
Fevzi UZUN
BEBKA Yönetim Kurulu Üyesi- Bilecik Ticaret ve
Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
Član UO BEBKA – Predsjednik UO Trgovinske i
industrijske komore Biledžik
Chairman of Administrative Board of BEBKAChairman of BilecikChamber of Commerce and
Industry
Hasan ÇEPNİ
BEBKA Kalkınma Kurulu Başkanı- MÜSİAD
(Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği) Bursa
ŞubesiYönetimKuruluBaşkanı
Predsjednik Razvojnog Odbora BEBKA – Predsjednik UO u predstavništvu MUSIADA ( Udruženje
nezavisnih industrijalaca i biznismena) u Bursi
Chairman of BEBKA Development Council- Chairman of Executive Board of MÜSİAD(The Association of Independent Industrialists and Businessmen) Bursa Branch
Hasan ÖZTÜRK
BEBKA Kalkınma Kurulu Başkan Yardımcısı- Eskişehir Ticaret Borsası Meclis Başkanı
Zamjenik predsjednika razvojnog odbora BEBKE –
Predsjednik vijeća trgovinske berze Eskišehir
Deputy Chairman of BEBKA Development Council-CouncilPresident of The Eskisehir Commodity
Exchange
30
İsim/Ime/Name
Unvan/Titula/Title
Tamer DEĞİRMENCİ
BEBKA Genel Sekreteri
Generalni Sekretar BEBKAe
Secretary General of BEBKA
Turgut AKŞEHİR
BEBKA Bursa Yatırım Ofisi Birim Başkanı
Šef jedinice ureda za investiranje BEBKE u Bursi
Head of Unitof BEBKA Bursa Investment Office
Emine ARSLAN
BEBKA Planlama, Programlama ve Koordi
nasyon Birimi- Uzman
Ured BEBKE za planiranje, programiranje i koordinaciju - ekspert
Specialist in BEBKA Planning, Programming and
Coordination Unit
31
BEBKA Bosna Hersek Programı
27 Ağustos Çarşamba
10:55
İstanbul Sabiha Gökçen’den uçuş ( THY )
11:30
Saraybosna’ya varış ( Yerel saat )
12:30-13:00
Otel’e yerleşme (Bristol otel)
13:00-14:00
Öğle Yemeği ( Galatasaray köftecisi)
14:15-14:45
Türkiye Saraybosna Büyükelçisi Cihad
Erginay’ı ziyaret
15:00-15:30
BİGMEV ve Rahmetli Aliya İzetbegovic
hatıra evi ziyareti,
15:30-16:15
BEBKA & REDAH iyi niyet anlaşmasının
imzalanması (BİGMEV Merkezi)
Katılımcılar: Cihad ERGİNAY - TC Saraybosna Büyükelçisi, Sedat YILDIZ - TC Saraybosna Büyükelçiliği Ekonomi
ve Ticaret Ataşesi, Denis LASİÇ - Hersek Neretva Kanton
Başbakanı, Jelica GRUYİÇ - FİPA (Bosna Hersek Yabancı
Yatırımları Teşvik Ajansı) Başkanı, Nermina SALKİÇEVİÇ
DİZDAREVİÇ - Bosna Hersek Dış Ticaret ve Ekonomik
Bakan Yardımcısı, Nemanja VASİÇ - Bosna Hersek Dış Ticaret Odası Başkanı)
16:30-17:30 DEIK Bosna Hersek Türk iş adamları
resepsiyonu ( Büyükelçilik )
18:00-18:30
Bosna Hersek Dış Ticaret Odası Başkanı
Nemanja VASİÇ ile görüşme
32
18:30-20:00 Başçarşı, Aliyaİzetbegovic kabir ve Gazi
Hüsrev Bey cami ziyaretleri
20:30-21:30
Akşam Yemeği (KİBE Restoran)
28 Ağustos Perşembe
08:30-10:30
Mostar’a gidiş
11:00-11:30
mek ziyareti
Türkiye Mostar Başkonsolosu Tolga Ber-
11:30-12:00
Sn. Denis Lasic ziyareti- Hersek Neretva
Kanton Başbakanı
12:30-14:00
Mostar köprüsü gezisi ve öğle yemeği
14:30-15:15
yaret
REDAH Kalkınma Ajansı başkanını zi-
16:00-17:30
Buno Neh. Kaynağı ve Blagay Tekkesi gezisi
18:30-20:00
Akşam Yemeği
29 Ağustos Cuma
08:30 -09:30 Kahvaltı ve Otelden çıkış
10:00-11:30
Vrelo Bosne ve Kaçış tüneli ziyareti
12:00
Havaalanına varış
12:40İstanbul’a uçuş (THY )
33
ÖNEMLİ BİLGİLER
T.C. SARAYBOSNA BÜYÜKELÇİLİĞİ
Adres: Vilsonovo Setaliste bb.71000
Sarajevo Bosnia-Hercegovina
Telefon: +387 33 568 750
Faks: +387 33 267 261 +387 33 568 791
E-Posta: [email protected]
Çalışma Saatleri: Pazartesi - Cuma
09:00 -12:30 14:00 -18:00
Tamer Değirmenci
(BEBKA Genel Sekreteri)
+90 530 968 78 44
Turgut Akşehir
(Bursa Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü )
+90 530 941 39 38
Cenita Kocaman
BİGMEV Genel Sekreteri
+90 533 688 54 64
SAAT FARKI
Türkiye ile BosnaHersek arasındaki saat farkı : 1 saat
BosnaHersek saati Türkiye saatinden 1 saat geridedir.
ACİL TELEFONLAR
Polis: 122
Ambulans: 124
İtfaiye: 123
ÜLKELERARASI ARAMA YAPILMASI
Uluslararası Ülke telefon kodu: 00382
PARA BİRİMİ
Euro (1 € = 2,86 TL)
HAVA RAPORU
27Ağustos
28Ağustos
29Ağustos
34
NOTLAR:
...............................................................................
..............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
..............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
..............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
..............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
..............................................................................
...............................................................................
...............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
...............................................................................
35
www.bebka.org.tr/
36