Endemizm

Endemizm
Bir bitkinin yayılış alanına o bitkinin “areali” denir. Yayılış alanı geniş olan
bitkiye Kozmopolit; dar olana, yani yer yüzünün sadece belirli ve dar bir
bölgesinde yetişen bitkiye de Endemik denir. Yani;
Endemizm: Bir bitki türünün dar bir bölgede sınırlanmış halde bulunması.
Bu terim belirli bir bölgeye özgü bitki taksonu
(Subsp. Species, Genus, Familya gibi) için kullanılır.
Bir bitki türünün ülkemiz için endemik olduğu söylendiğinde, bitki ister dar bir bölgede,
ister tüm Türkiye’de olsun, söz konusu takson ülkemiz sınırları içinde düşünülmelidir.
Türkiye’nin dışına taşmayan bitkiler endemik olarak anılmalıdır.
Bir endemik bitkinin yayılış alanının genişliği değişebilir. Lysimachia minoricensis
(Primulaceae) yalnızca Minorka adasında birkaç metrekare alanı kaplar, bunun yanında
ise ülkemizde endemik bir takson kilometrekarelerce alanı kaplayabilir.
Bir kıtaya özel endemik türler olamaz çünkü endemikler bir kıtanın her yerinde yayılış
göstermeyip kıta içerisindeki bir dağda bulunabilir.
Bir kıtanın veya bölgenin ancak bir bölümü endemizm açısından ilginç olabilir. Örneğin
Afrika’nın güneyi (Kap Bölgesi), Hawaii Adaları, Madagaskar, yurdumuzda ise
Güneybatı Anadolu, Toroslar, Tuz Gölü çevresi, Çankırı ve Sivas yöreleri endemik tür
bakımından zengin olan yerlerdir.
Endemizm floristik bölgeleri tanımak ve o yerin floristik özellilerini tayin etmek
açısından oldukça önemli bir kriterdir. Belli bir floristik bölgeye has endemikler bir araya
gelerek floristik bölge sınırlarını oluştururlar.
Endemizm Çeşitleri
1-Paleoendemikler (Relikt,
Konservatif endemikler)
2-Neoendemikler (Mikro, Progresif
endemikler)
Paleoendemikler
Bu tür bitkiler jeolojik devirlerde geniş yayılma göstermiş ve bir değişime
uğramadan günümüze kadar gelmiş ancak bugün yayılış alanları oldukça
daralmış ve sınırlanmış olan endemiklerdir.
Türkiye, bitkileri açısındna dünyada en zengin ülkelerin başında gelir. Bu günkü
bilgilerimize göre Türkiye’nin coğrafi sınırları içinde 3022’si endemik olmak
üzere 8897 çiçekli ve eğrelti türü doğal olarak yetişmektedir.
Yugoslavya 500; Yunanistan 800 endemik türe sahipken sadece Antalya ilimizde
578 adet endemik bitki türü vardır.
Tüm Avrupa’da 2500*, sadece Türkiye’de 3000* endemik tür vardır.
*=ortalama
Türkiye’nin Floristik
Zenginliğinin Başlıca
Sebepleri
1- İklim Farklılıkları
2- Jeolojik ve Jeomorfolojik Çeşitlilik
3- Zengin Su Kaynakları
4- Büyük Yükseklik Farklılıkları
5- Çok Çeşitli Habitat Tipleri
6- 3 Fitocoğrafik Bölgenin Buluştuğu Yerde Olması
7- Anadolu’nun Doğusu ile Batısı Arasındaki Ekolojik Farklılıklar
8- Buzul Çağlarında Anadolu’nun Bitkiler İçin Sığınak Olması