Bilgisayarlı Tomografi`de Kontrast Madde

İçerik1
İçerik2
•
•
Kontrast madde
Sınıflama
Endikasyonlar
Kontrendikasyonlar
Tetkik öncesi hasta hazırlığı
Kontrast madde
Dr.Gürsel Savcı
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
İçerik1
•
Kontrast madde
Sınıflama
Endikasyonlar
Kontrendikasyonlar
Tetkik öncesi hasta hazırlığı
BT’de kontrast madde1: sınıflama
BT’de kontrast madde2: sınıflama
BT’de kontrast madde3: sınıflama
•
•
•
Oral kontrast madde
Pozitif (%1 BaSO4, EZ-CAT (%4.5 BaSO4 ), dilüe
iyotlu kontrast (Omnipaque)
Nötral (Volumen, Osmolac)
Negatif (su)
Rektal kontrast madde
Pozitif (%1 BaSO4, dilüe iyotlu kontrast)
Nötral (Volumen)
Negatif (hava, CO2)
İntravenöz: nonspesifik, ektraselllüler
İyonik
Noniyonik
BT’de kontrast madde1: sınıflama
BT’de kontrast madde1: sınıflama
BT’de kontrast madde1: sınıflama
•
•
•
Pozitif kontrast
Avantaj: purgatif etki (!)
Dezavantaj: mukozal boyanma algılanamaz
Nötral kontrast
Avantaj: barsakta yeterli dolgunluk, mukozal
boyanmanın değerlendirilebilmesi
Dezavantaj (!)
Negatif kontrast
Avantaj: hidrasyon, mukozal boyanmanın
değerlendirilebilmesi
Dezavantaj: luminal dolgunluk yetersiz
BT’de kontrast madde1: sınıflama
BT’de kontrast madde1: sınıflama
•
•
Pozitif kontrast
Avantaj: purgatif etki (!)
Dezavantaj: mukozal boyanma algılanamaz
Nötral kontrast
Avantaj: barsakta yeterli dolgunluk, mukozal
boyanmanın değerlendirilebilmesi
Dezavantaj (!)
BT’de kontrast madde1: sınıflama
İçerik1
BT’de İV kontrast madde:
Endikasyonlar
•
•
•
Negatif kontrast (CO2)
Avantaj: iyi tolerasyon
Dezavantaj: Ağrı (?), (!)
Kontrast madde
Sınıflama
Endikasyonlar
Kontrendikasyonlar
Tetkik öncesi hasta hazırlığı
Kontrast farkının artırılması gereken durumlar
Kontrastsız karaciğer BT: tümörlerin %50’si
saptanamaz
Geç faz karaciğer BT: tümörlerin %62’si saptanamaz
(!)
Akciğer BT: kontrast gerekmez
Ürolitiyazis: kontrast gerekmez
Boyanma-perfüzyon-anjiografi: kontrastsız
değerlendirilemez
Kontrast Madde
Kontrast madde: ne zaman?
Kontrast madde: ne zaman?
•
•
•
Kontrast kullanımı~ aydınlatma fişeği
Gerekli değilse
verilmemeli1
Gerekli değilse verilmemeli2
İçerik1
•
Kontrast madde
Sınıflama
Endikasyonlar
Kontrendikasyonlar
Tetkik öncesi hasta hazırlığı
BT’de oral-rektal kontrast madde:
kontrendikasyonlar
BT’de intravenöz kontrast madde:
kontrendikasyonlar
BT’de İV kontrast madde:
neden?, ne zaman?, nasıl?
•
•
•
•
Oral kontrast madde
GİS perforasyonu
Tam obstrüksiyon
•
Allerji
Böbrek yetersizliği
Bilinçli kullanılmalı
Maliyet
Morbidite
Rektal kontrast madde
Kolonik perforasyon
Toksik megakolon
İntravenöz kontrast madde: Dikkat (!)
İçerik1
İntravenöz kontrast madde: Hazırlık1
•
•
•
•
•
•
•
Metformin tedavisi
Graves hastalığı
Feokromasitoma
Kontrast madde
Sınıflama
Endikasyonlar
Kontrendikasyonlar
Tetkik öncesi hasta hazırlığı
Hasta aç olmalı
Onam alınmalı
Cr: oral hidrasyon
N-asetil sistein (NAC)
İntravenöz kontrast madde: Hazırlık2
İçerik2
İntravenöz kontrast madde
•
•
•
Metformin tedavisi
e-GFR > 60 ml/dk/1.73 m 2: sorun yok
e-GFR < 60 ml/dk/1.73 m 2: incelemeden 48 saat
önce kesilmeli, 1-2 gün sonra e-GFR kontrolü ile
tekrar başlanabilir
•
Allerji: ilk 15 dk (IV kanül takılı kalmalı, genel izlem)
Kontrast madde
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
Otomatik enjektör
Dual şırınga
o Kontrast: 150 ml
o Serum fizyolojik: 50 ml
Enjeksiyon hızı: 1-8 ml/sn
Enjeksiyon şekli
o Unifazik
o Bifazik
İçerik2
İnceleme aralığı: enjeksiyon hızı
İçerik2
•
•
•
Kontrast madde
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
İncelenecek organa göre değişir
BT-A: 5 ml/sn
Parenkimal organlar: 2-3 ml/sn
Doz
İçerik2
•
•
40 gr iyot
140 ml: 300 mgI/ml
Kontrast madde
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
Bifazik enjeksiyon: hemodinami
Kontrast madde
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
Aort
Karaciğer
Enjeksiyon
Ekspojur
50 ml: 5 ml/sn
130 ml: 1 ml/sn
Boyanma (HU)
250
150
100
50
Zaman (dk)
Enhancement (HU)
0
Unifazik enjeksiyon: hemodinami
Aort
Karaciğer
Enjeksiyon
Ekspojur
200
150
150 ml: 2.5 ml/sn
100
0
Zaman (sn)
30
60
90
120 150
180
2
3
4
5
İnceleme aralığı: gecikme zamanı
İncelema zamanı: gecikme zamanı
•
•
İncelenecek organa göre değişir
Baş-boyun anjio: 20 sn
Aortografi: 25 sn
Hepatik anjiografi: 30 sn
Karaciğer
o Arteriyel faz 40 sn
o Portal venöz faz: 70 sn
Böbrek
50
1
o Kortikal faz: 45-60 sn
o Nefrogram fazı: 100 sn
o Pyelogram fazı: 15 dk.
‘Bolus tracking’ yöntemler
ROI kullanımı
Amaca uygun hazırlık
Optimal zamanlama
o Kalp yetersizliği
o Portal hipertansiyon
o SVC obstrüksiyonu
İçerik2
İnceleme teknikleri
İçerik2
•
•
Bolus etki süresi
•
•
İnceleme süresi: hızlı
•
Unifazik, bifazik, trifazik, perfüzyon
Kontrast madde
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
Komplikasyonlar: ekstravazasyon
60-100 sn
Kontrast madde
MDBT: 2-3 sn
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
Ekstravazasyon
Ekstravazasyon: Profilaksi
•
•
•
•
•
•
•
•
"kompartman sendromu"
Cilt nekrozu ve ülserasyonlar
•
Risk faktörleri
Yaşlı hastalar, kemoterapi
Periferal venöz sistem hastalığı
Diyabet, Raynaud fenomeni, DVT
El-ayak sırtından enjeksiyon yapılmamalı
Aynı damardan sık enjeksiyon denenmemeli
Metal yerine plastik kanüller tercih edilmeli
Damar-sinir-tendona yakın damar kullanılmamalı
Proksimaldeki turnikeler çözülmeli
Enjeksiyon anında enjeksiyon yeri kontrol edilmeli
Ekstravazasyon (+): enjeksiyon durdurulmalı
Karotis
BT’de kontrast madde: nasıl?
Tetkik kalitesi~boyanma
•
•
•
•
•
•
Optimum doz
Optimum hız
Optimum gecikme zamanı
Hızlı inceleme
Minimum hasta riski
Maksimum kalite
SVC
Aorta
Pulmoner arter
Pulmoner ven
Akciğer
Kalp
Karaciğer
IVC
Portal ven
Böbrek
Mezenterik a.
İçerik2
•
Kontrast madde
İntravenöz uygulama
Enjeksiyon hızı
Doz
Gecikme zamanı
Ekspojur teknikleri
Komplikasyonlar
Örnekler
Sonuç
•
Kalite ayrıntıda gizlidir
Teşekkürler