ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT(ATY) - Kadir ALP

Transkript

ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT(ATY) - Kadir ALP
ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT(ATY)
REFUSE DERİVED FUEL(RDF)
SOLİD RECOVERED FUEL(SRF)
Prof.Dr. Kadir ALP
İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü
Maslak/Sarıyer/İstanbul
[email protected]
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
1
Program
•
•
•
•
Tanımlar
Yasal Durum
ATY Sınıflandırması
ATY Üretimi
– ATY karakterizasyonu ve sınıflandırma
– ATY Üretiminde Kullanılacak Atık Kodları
•
•
•
•
ATY Kullanıcıları
ATY Kullanımı ve etkileri
ATY Üretim Maliyetleri
Avrupa’da ve Türkiye’de ATY Üretim ve Kullanım Potansiyeli
– Lisanslı tesis sayısı
– Lisanslı kullanıcı sayısı
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
2
• Bu sunum Çevre ve Orman Bakanlığı’nca
oluşturulan ATY Özel İhtisas Komisyonu
tarafından üretilen materyaller kullanılarak
hazırlanmıştır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
3
ATY ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Komisyon üyeleri
Dr. Kadir ALP(İTÜ)
Dr. Aysel ATIMTAY(ODTÜ)
Dr.Ülkü YETİŞ(ODTÜ)
Dr. Şenol YILDIZ(İSTAÇ)
Oğuz AYDİNÇ(Nuh Çim.-TCMB)
Aksel CESUR(İZAYDAŞ)
Canan DEMİRÖZ(TÇMB)
Çevre ve Orman Bakanlığı
– Betül DOĞRU
– Ahmet VARIR
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
4
TANIM
• "Atıktan Türetilmiş Yakıt (ATY)" teriminin herhangi bir
resmi tanımı mevcut değildir ve ülkeden ülkeye farklı
şekilde yorumlanmaktadır .
• Atık terimi, evsel atıklar ve ticari atıklar için genel bir
terimdir ve İngilizce konuşan ülkelerde, RDF (Refuse
Derived Fuel) genellikle, evsel atıkların, ticari atıkların
veya endüstri -proseslerinden çıkan tehlikeli ve
tehlikesiz atıkların içinden ayrılmış yüksek ısıl değere
sahip olan kısmından türetilen yakıtlar için
kullanılmaktadır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
5
TANIM
• Evsel atıktan türetilmiş yakıtlar için kullanılan
başka terimler de bulunmaktadır. Örnek olarak;
• Tehlikesiz Katı Atıklardan Türetilmiş Yakıt (SRFSolid Recovered Fuel),
• Geri Kazanılmış Yakıt (REF-Recycled Fuel),
• Kağıt ve Plastik Yakıt (PPF- Paper Plastik Fuel) ve
• Prosesle İşlenmiş Yakıt (PEF-Processed
Engineered Fuel)
• gibi.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
6
TANIM
• SRF, REF, PDF, PPF ve PEF, genellikle geri
kazanılamayacak kadar kirlenmiş olan, evsel atığın
yanabilir kuru kısmını (örneğin, plastikler ve/veya
kağıt) ifade etmektedir.
• Bu yakıtlar, karışık atık kısımlarından türetilmiş ATY’ye
nazaran, yakıldığında daha yüksek ısıl değere, düşük
nem oranına ve düşük kül miktarına sahiptir[CEN/TS
15359:2006] .
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
7
İSİMLENDİRME
• Evsel Katı Atıklardan elde edilen kalorifik
değeri yüksek kısımlarla ilgili olarak
–
–
–
–
–
–
Refuse Derived Fuel (RDF)
Recovered Fuel (REF),
Solid Recovered Fuel(SRF)
Packaging Derived Fuel (PDF),
Paper and Plastic Fraction (PPF)
Processed Engineered Fuel (PEF)
ve
terimleri kullanılmaktadır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
8
İSİMLENDİRME
• Endüstriyel atıklardan(lastik ve solventler gibi) özel
proses adımları ile belirli kalitede üretilmiş atıklara
da
– Tire Derived Fuel(TDF)
– Secondary Fuel(SF),
– Substitute Fuel(SF) ve
– Substitute Liquid Fuel (SLF)
gibi adlar verilmektedir
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
9
TANIM
• SRF CE N/TS 15359’da verilen özelliklere
sahip, yakma ve beraber yakma tesislerinde
enerji geri kazanımı için kullanılan ve
tehlikesiz atıklardan üretilmiş katı yakıt
olarak tanımlanır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
10
ATY üretiminde Kullanılan Atıklar
•
•
•
•
•
•
A.Evsel Katı Atıklar
B.Endüstriyel Atıklar
Plastik ve kağıt/karton atıkları( ticari ve endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan)
§ Ambalaj atıkları
§ Üretim atıkları
Atık Lastikler ,
Biyokütle atıkları
§ Bitkisel atıklar(sap, saman, kabuk vb),
§ Kontamine olmamış ahşap atıkları
§ Kağıt ve kağıt üretimi atık çamurları
§ Kurutulmuş evsel atıksu arıtma çamurları
§ Tekstil atıkları ,
§ Hayvansal atıklar
Araçların parçalanmasından oluşan atıklar (automative shredder residues - ASR)
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
11
ATY Üretiminde Kullanılan Atıklar
• Yüksek kalorifik değere sahip tehlikeli atıklar
§
§
§
§
•
–
–
–
26.04.2011
Atık yağlar ,
Endüstriyel çamurlar ,
Emprenye edilmiş ağaç talaşları
Atık solventler
Halı atıkları ve kırpıntılar
Tekstil
Çocuk bezi üretim atıkları
Anod çamurları
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
12
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
13
Dies
einSRF-treating
Beispiel-Diagramm
Input
ofistthe
plant
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
14
Stand 01/04
Dies ist
solid
recovered
ein Beispiel-Diagramm
fuel/ SRF/ „Fluff“
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
15
Stand 01/04
ATY’NİN AVANTAJLARI
ATY ısıl bakımdan linyit ile mukayese edilebilir
ATY teknolojik ve ekolojik olarak işlenebilir
İlave CO2 ve CH4 emisyonuna yol açmaz
Sera gazlarının etkisinin azaltılmasına katkı sağlar
Depolama sahalarının daha uzun süre kullanımına
imkan verir
• Kaynak kullanımını azaltır
• İlk yatırım ve işletme maliyetlerinde azalmaya
imkan verir
•
•
•
•
•
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
16
Isıl değere göre standardize edilmiş eser element
Dies
ist ein Beispiel-Diagramm
Envanteri
linyit(mavi)
and SRF (kırmızı) mg/kJ olarak
Cd
Tl
Hg
Sb
As
Pb
Cr
Co
Cu
Mn
Ni
V
Zn
Be
Se
Te
100,0000
10,0000
[mg/kJ]
1,0000
0,1000
0,0100
0,0010
0,0001
26.04.2011
0,0000
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
17
ATY Sınıflandırması
• ATY üretimi ve kullanımına yönelik düzenlemeler
ATY’nin belirli özelliklere sahip olacak şekilde
üretilecek ve kullanılacak şekilde
sınıflandırılmalarını gerektirmektedir.
• Böylece hem ATY üretiminde kullanılabilecek atık
türleri ve kodları hem de bu atıkların fiziksel ve
kimyasal (boyutları, katı,sıvı ve macunumsu
formları, kalorifik değerleri,nem, halojen ve ağır
metal içerikleri vb) yapılarına göre ATY türleri
belirlenebilecek ve standardize edilebileceklerdir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
18
Avrupa Birliği’ nde Hukuki Çerçeve
• AB’ye üye ülkelerde yapılan uygulamalar hakkındaki
araştırmalar, Avrupa Birliğin’de ATY’nin üretimini ve
kullanılmasını etkilemekte olan atık yönetimi, enerji
politikaları ve aşağıda bahsedilen alanlarda farklılıklar
bulunduğunu göstermektedir:
• Atık yönetim politikası;
• ATY’nin tanımı;
• Kalite kriterleri;
• Ürün veya atık olma koşulları (statüsü);
• Yetkilendirme prosedürü;
• Birlikte yakıldığında (uçucu madde) salım sınırları; ve
• Enerji politikası.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
19
Atık Yönetim Politikası
• AB’ye ve üye ülkelerin mevzuatlarında, çöp
depolama sahasına gönderilecek evsel atık
artan oranda sınırlandırılırken, bazı ülkelerdeki
birleştirilmiş atık yönetim politikasının stratejik
bir parçası olarak evsel atık üretiminden elde
edilen atıktan türetilmiş yakıt ve ondan
yararlanılma durumu önemle gösterilmiştir:
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
20
Atık Yönetim Politikası
•
•
•
Halihazırda geri-dönüştürme ve gübreye-dönüştürmede (yani, Avusturya,
Almanya, Hollanda, ve Finlandiya) göreceli olarak yüksek seviyelere ulaşan
Üye Ülkelerde ATY üretimi ortak nokta olarak görünmektedir, çünkü
kaynağında ayırma işleminin en verimli şekilde yapılması geride sadece
ATY üretimi için uygun olan ve geri dönüştürülemeyen atık malzemeler
bırakmaktadır.
Bu bağlamda, “mekanik ve biyolojik atık arıtma tesisleri ”, Çöp Depolama
Sahası Direktifiyle uyum içinde olmasını sağlayacak bir yol olarak, kalan
atığın biyolojik olarak bozunur kısmını kararlı (stabil) hale getirme gibi
daha özel bir amaçla kullanılabilir. Böyle koşullarda kalan atığın biyolojik
bozunmaz olan bileşeni; geri-dönüştürülebilir, yeniden kullanılabilir veya
ek yakıt olarak yakılabilir.
Ve kararlı hale getirilmiş biyolojik atık, bozunabilirliğindeki azalma
dolayısıyla Çöp Depolama Sahası Direktifi’ndeki hedeflerin kapsamından
çıkacak ve çöp depolama sahasına gönderilecektir. MBT deki büyüme, üye
ülkelerin, Çöp Depolama Sahası ve Atık Yakma Direktifi çerçevesinde
"işlenmiş" terimininden ne anladıkları ölçüsünde olacaktır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
21
Atık Yönetim Politikası
• MBT 'nin kütlesel atık yakma hususunda daha esnek bir
çözüm olarak önerilmesi için gayet iyi nedenler de
mevcuttur. Sadece prosesin biyolojik arıtma safhası
modüler yapılmakla kalmayıp (karışık atığın işlenmeyi
bırakıp, kaynağında-ayırılmış atığı gübreye çevirme işlemine
dönmeyi mümküm kılmak için), ayni zamanda birlikteyakma tesislerinde ATY'nin kullanılması, yoğun sermaye
gerektiren özel atık yakma (veya ısıl arıtma) tesislerine
yatırım yapma ihtiyacını ortadan kaldırır.
• ATY'nin termik tesislerde birlikte-yanması da, kitlesel atık
yakma kapasitesinin sınırlı olduğu ülkelerde (ör. Finlandiya)
geniş uygulama alanları bulmaktadır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
22
ATY’nin üretimi ve kullanılması hususunda
kalite standardı
• Avrupa Atık İşleme Tesisleri Federasyonu EURITS tarafından yayımlanan standardlar
uygulanmaktadır. Finlandiya ve İtalya’daki ATY
ile ilgili kalite standardları
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
23
ATY için kalite standardları (EURITS,
2003)
İtalya
Karakteristik
Su
Isıl değeri
Kül
Klor
Kükürt
Azot
Potasyum
sodyum 3)
Aluminyum
Civa
Kadmiyum
Kurşun
ve
Bakır
Manganez
Krom
Çinko
Nikel
Arsenik
Kadmiyum+Civa
26.04.2011
Finlandiya1)
Kalite Sınıfı
DL7
Birim
I
II
%
KJ/kg
%
% (m/m)2)
% (m/m)2)
% (m/m)2)
<25
15,000
20
0.9
0.6
-
0.01
0.01
0.01
<0.15
<0.20
<1.00
<0.50
<0.30
<1.50
<1.50
<0.50
<2.50
% (m/m)2)
-
0.01
<0.20
<0.40
<0.50
% (m/m)2)
Mg kg-1
mg kg-1
-
0.01
0.1
0.1
4
5
6
<0.1
<1.0
<0.2
<4.0
<0.5
<5.0
mg kg-1
200
mg kg-1
mg kg-11
mg kg-1
mg kg-1
mg kg-1
mg kg-1
300
400
100
500
40
9
mg kg-1
7 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
ÇOB
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
24
İzin Prosedürü
• Tehlikeli ve tehlikesiz atıkları diğer atıklarla
birlikte yakan (co-incineration) işletmeleri, her
ülkede lisans veren ilgili otoritelerden konuyla
ilgili olarak izin ya da lisans almak zorundadır.
Endüstriyel proseslerde ATY’nin birlikte
yakılması için de, IPPC Direktifi gerekleri
doğrultusunda lisans alınması zorunludur
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
25
İzin Prosedürü
• Bazı ülkelerde, izin prosedürünün içinde, çevresel
değerlendirme ve kamuoyu araştırması da yer
almaktadır (ör.; İspanya, Birleşik Krallık).
• Bazı ülkeler, basitleştirilmiş yetkilendirme prosedürleri
oluşturarak (ör. İtalya), veya bu uygulamayı
destekleyecek özel yönetmelikler yayınlayarak (ör.
Portekiz), gerek bu işe özel, gerekse endüstriyel
tesislerde evsel atıklardan ve diğer atıklardan
hazırlanan ATY’nin kullanılmasını ilgili düzenlemelerle
etkin bir şekilde teşvik etmektedirler
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
26
İzin Prosedürü
• Türkiye’de ise Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği
ve Atık Yakma Direktiflerinin açıklama getirdiği
bir lisans süreci olup 3 yıllık süreyle atık yakıt
kullanımına izin verilmektedir. Lisans süresince
atık yakıt kullanan çimento fabrikaları kontrol
ölçümlerini yaptırarak raporlama yapmakta ve
Çevre Bakanlığı nezaretinde atık yakıt
kullanımı gerçekleştirilmektedir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
27
Kirletici Madde Emisyon
Standartları
• ATY yakan çimento tesisleri için konulan
emisyon standartları (ELV-Emission Limit
Values), Tehlikeli Atıkları Birlikte Yakma
Direktifi çerçevesi uyarınca, ülkeden ülkeye
değişiklik göstermektedir.
• Avrupa'da ikincil yakıtların çimento
tesislerinde birlikte yakıldığı durumlarda, tipik
emisyon standartları verilmiştir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
28
Enerji piyasası ve iklim değişiklikleri
• Enerji piyasasında meydana gelen değişiklikler, atığın bir enerji
kaynağı olarak daha yaygın kullanılma ihtimalini etkilemektedir.
Enerji piyasası serbestleştikçe, bu piyasa daha fazla rekabet içinde
olacaktır.
• AB üye ülkeleri, karışık atıktan enerji üretilmesine gerçekten
yardımcı olacak destek projelere ya halihazırda sahiptirler ya da
gerçekleştirmek için planlama yapmaktadırlar. Kyoto protokolü
hedefine ulaşmak için, biyolojik atıklar (örneğin kereste atıkları)
Finlandiya gibi ülkelerde anahtar rol oynayacaktır. Bazı ülkelerde
(örneğin İtalya), Yenilenebilir Enerji Direktifi (2001/77/EC)
tarafından kapsanmamış olmasına rağmen, ATY’den üretilen
elektriğin, "yenilenebilir enerji" olarak kabul edilmesi gerektiği
konusundaki tartışmalar sürmektedir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
29
Atığı yakmak yerine geri dönüştürmenin iklim
değişiklikleri üzerindeki etkileri (Smith vd., 2001)
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
30
ATY’nin Statüsü
• Çimento fırınlarında kullanılan ek yakıtlar için
şartnamelere bağlı olarak ön arıtmadan
geçmiş tehlikeli atıkların, hala bir atık olarak
var sayılıp, sayılmayacağı konusunda belirli
bazı AB’ye üye ülkeler arasında tartışmalar
mevcuttur. Örneğin, Birleşik Krallık’ta,
"Cemfuel" olarak hazırlanan atığın içeriği bir
atık mıdır veya yakıt mıdır üzerinde bir
tartışma mevcuttur.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
31
ATY’nin Statüsü
• Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, Birleşik Krallık Çevre
Temsilciliğinin sınıflandırma sistemini desteklemiş ve Atık
Direktifi gereğince “Cemfuel” atık statüsünde kalmıştır. Diğer
üye ülkeler de (örneğin; Belçika ve Fransa), kalitesinin kontrolu
ve kirletici madde salım kontrolunun yanında, ikincil yakıt
hareketleri üzerinde sıkı bir denetim sağlamak ve kayıt altında
tutmak için, atık olarak kalmasını tercih etmişlerdir.
• Bu sonuncu stratejik kararın, bu tür malzemelerin fiyatlarını,
bunları ek yakıt olarak kullanan endüstriler için, oldukça aşağı
çektiği veya eksi değere düşürdüğü öne sürülmüş ve bu
tartışmalara yol açmıştır. Bu türden atık malzeme yakan bir
şirketin böyle bir yakıt için para vermesi gerekmeyecek, aksine
atığın bertaraf edilmesi için üstüne para alacaktır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
32
ATY Sınıflandırması
• “Katı Atıklardan Türetilmiş Yakıtlar" ile
ilgilenmek üzere Nisan 2000 tarihinde
oluşturulan CEN çalışma grubu tarafından
getirilen katı atıklardan türetilmiş yakıtlar için
sınıflandırma sistemi CEN/TSE 15359:2006:E
Standartı olarak yayınlanmıştır
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
33
ATY Sınıflandırması
• Bu şekilde standardize etme yaklaşımı
– ATY üretim teknolojilerinin belirlenmesine,
– bu alanda faaliyette bulunacak kuruluşların
teknolojik yeterliliklerinin ve lisanslandırma
ihtiyaçlarının kolaylaştırılmasına,
– ATY kullanıcılarının da proses ve teknolojik alt
yapıları ile ilişkili olarak hangi ATY türlerini
kullanabileceklerinin belirlenmesinde yararlı
olacaktır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
34
SRF çevrimi-Kabul noktasında uygulanan sınıflar ve
özellikler ((CEN/TC 343’ göre )
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
35
ATY Sınıflandırması
• ATY kalitesi çevresel (emisyonlar), Kullanıcı için işletme
riski(teknolojik) ve ekonomik kriterlere göre
belirlenmektedir.
• Anahtar parametreler ekonomik kriterler olarak “ısıl
değer” , teknolojik kriter olarak “klor” ve emisyon
kriteri olarak da “civa” parametreleri öne çıkmıştır.
• “SRF –Özellikleri ve Sınıflandırılması “’na yönelik olarak
prCEN15359 dokümanında verilen metodolojiye göre
oluşturulmuş sınıflandırma her parametre için beş sınıf
içermektedir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
36
Katı atıklardan türetilmiş yakıtlar için (ATY)
sınıflandırma sistemi (CEN/TS 15359:2006:E)
Sınıflandırılacak
İstatistiksel
özellik
ölçü
Birim
Sınıflar
1
2
3
4
5
≥20
≥15
≥10
≥3
1
2
3
4
5
≤0.2
≤0.6
≤1.0
≤1.5
≤3
1
2
3
4
5
≤0.02
≤0.03
≤0.08
≤0.15
≤0.50
≤0.04
≤0.06
ÇOB 2011 Atık Yönetimi
Sempozyumu
ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
≤0.16
≤0.30
≤1.00 37
Net kalorifik Ortalama değer
değer (NCV)
MJ/kg (ar)
≥25
Klor (Cl)
% (d)
Sınıflar
Hg (Hg)
26.04.2011
Ortalama değer
mg/MJ (ar)
Medyan
Yüzde
(80nci
dereceden)
Sınıflar
Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri
• Evsel atıklardan ATY hazırlamada kullanılan temel
prosesler;
• Kaynağında ayırma ,
• Mekanik ayırma ile gruplama ,
• Ebad küçültme(dilimleme, parçalama ve öğütme) ,
• Ayırma ve eleme ,
• Karıştırma(harmanlama),
• Kurutma ve pelletleme,
• Paketleme ve
• Depolama
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
38
Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri
• Evsel katı atıklardan yüksek kalorili ATY üretimi için iki farklı
teknoloji geliştirilmiştir.
• • Mekanik Biyolojik Arıtma Tesisleri
• • Kuru Stabilizasyon Prosesleri
• Mekanik Biyolojik Ön Arıtma tesislerinde metaller ve inert
katılar ayrılarak, organik kısımlar da elenerek
kompostlaştırma gibi ilave stabilizasyon adımları için
uzaklaştırılırlar. Böylece yüksek kalorifik değere sahip atık
fraksiyonları olan kağıt, plastik ve tekstil gibi kuru bileşenler
elde edilir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
39
Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri
• ATY “kuru stabilizasyon” prosesi ile de üretilebilir. Bu, inert ve
metalleri alındıktan sonra kalan atıkların, bir kompostlaştırma
adımından sonra etkili bir şekilde kurutulması(ve stabilize edilmesi)
ile gerçekleştirilmektedir. Böylece yüksek kalorifik değere sahip ve
yakma amaçlı kullanıma uygun bir ATY elde edilmektedir. Yüksek
kalorifik değere sahip ürün elde eden ve Almanya’da geliştirilen bu
proses ticari olarak “Trockenstabilat’ adı ile bilinmektedir.
• Ambalaj malzemelerinden elde edilmiş ATY(Packaging derived fuel
(PDF)) veya işlenmiş yakıt( process engineered fuel (PEF)) genellikle
kaynağında ayrılmış ve örnek olarak içecek madde ambalajı olarak
kullanıldığı için geri kazanılması mümkün olmayan karton ve
kaplanmış karton gibi malzemelerden veya PVC ile kirletilmiş PE/PET
şişelerden ATY’ye göre daha yüksek ısıl değere sahip yakıtlar elde
edilebilmektedir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
40
Evsel Atıklardan ATY Üretim Prosesleri
Ülke
İşlem Tipi
ATY Oluşturma
Oranı,%
Avusturya
MBT
23
Belçika
MBT
40-50
Finlandiya
MT
Değişken
Hollanda
MT
35
İngiltere
MT
22-50
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
41
MBT Metodolojisine Göre ATY
Dies
ist einKütle
Beispiel-Diagramm
Üretimi
Dengesi
(Değerler kütle % olarak verilmiştir)
Ticari Atıklar
= 100%
Evsel Katı Atık
= 100%
Biyolojik
arıtma
20 %
22,8 %
6,2 %
10 %
MWI
metal
su
Biyolojik
arıtma
50 %
MWI
10 %
2,5 %
metal
50 %
26.04.2011
su
9%
ATY
28,5 %
ATY
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
42
Endüstriyel Atıklardan ATY Üretimi
• Çok sayıda endüstriyel atık, ikame yakıt veya ikincil yakıt olarak
Avrupa ülkelerinde kullanılmaktadır. Bunlar;
• Ticari ve endüstriyel faaliyetlerden gelen kağıt/karton ve plastikler
• Ambalaj atıkları veya standard dışı ürünler
• Atık lastikler
• Biyokütle atıkları (Sap ve saman, kontamine olmamış ahşap atıkları,
kurutulmuş arıtma çamurları)
• Tekstil atıkları
• Eski araç sökümünden elde edilen atıklar ve
• Tehlikeli atıklar(yüksek ısıl değere sahip )
–
–
–
–
26.04.2011
atık yağlar
Endüstriyel çamurlar
Atık emdirilmiş ağaç talaşları ve
atık solventler
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
43
Katı ve sıvı atık yakıtların hazırlanmasında kullanılan atık türleri konusunda bazı
örnekler [ Langenkamp ve Nieman, 2001; Scori, 2002;Eucopro, 2003;[Pretz, vd.,
2003;[TWG, 2004]
Hazırlanacak atık yakıtın
türü
Atığın türü
Katı atık yakıt
26.04.2011
Örnekler
Macun-kıvamlı atıklar
(ağırlıklı olarak tehlikeli
atıklar)
Yüksek viskoziteye sahip çözücüler, yağ tortuları, damıtım artıkları, endüstriyel
çamurların işlenmesinden elde edilen çamurlar (mekanik endüstri, kimyasal
endüstri, ilaç endüstrisi, vb.), boya ve vernik tortuları, mürekkep tortuları, poliol,
zamklar, reçineler, gres ve hayvansal yağlar, diğer macun atıklar.
Toz atıklar (temel olarak
tehlikeli atıklar)
Karbon siyahı, toner tozu, boyalar, kullanılmış katalizörler, yüzey-aktifler, diğer
tozlar
Katı atıklar (temel olarak
tehlikeli atıklar)
Kirlenmiş polimerler, emdirilmiş odun talaşı, atık su arıtmadan gelen çamurlar,
reçineler, boyalar, zamklar, kullanılmış aktif karbon, kirlenmiş topraklar,
hidrokarbon çamurları, kirlenlmiş emici-maddeler (absorbent), kimyasal ve ilaç
endüstrisinden organik artıklar, kullanılmış plastik ambalaj, atık kereste, diğer
katı atıklar
Sıvı atık yakıt hazırlamak için Polimerleşme tehlikesi bulunan sıvılar
uygun olmayan sıvı atıklar
(temel olarak tehlikeli atıklar)
Tehlikesiz katı atıklar
Evsel ve ticari atıklar, ambalaj atıkları, ahşap, kağıt, mukavva,
mukavva kutular (02, 03, 15, 17, 19, 20),
tekstil atıkları, lifler (04, 15, 19, 20),
plastikler (02, 07, 08, 12, 15, 16, 17, 19, 20),
diğer malzemeler (08, 09, 15, 16, 19)
karışık toplanmış atıklardaki yüksek kalorifik değere sahip kısımlar (17, 19,
20),
inşaat yapım ve yıkım atıkları, kentsel atıkların kaynağında ayırılmış kısımları,
ticari ve endüstriyel atıklar
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
44
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
Katı ve sıvı atık yakıtların hazırlanmasında kullanılan atık türleri konusunda
bazı örnekler [ Langenkamp ve Nieman, 2001; Scori, 2002;Eucopro,
2003;[Pretz, vd., 2003;[TWG, 2004]
Harmanlama (karışım)
ile elde edilen sıvı atık
yakıtlar
Organik sıvı atık yakıt
Çözücüler, ksilenler, toluenler, beyaz alkol, aseton,
temizleyici ve yağ giderici çözücüler, petrol artıkları,
damıtım artıkları, şartname-dışı organik sıvı ürünler
Akışkanlaştırma ile elde
edilen sıvı atık yakıtlar
Organik sıvı atık yakıt
Kullanılmış çözücüler, macun-kıvamlı organik atıklar,
(mürekkep tortular, boya tortuları, yapıştırıcı atıkları,
vb.), petrol artıkları, boya tozu gibi toz atıklar, filtre
birikintileri, organik kimyasal sentez artıkları, bitkisel ve
hayvani yağlar, kullanılmış iyon-değişimli reçineler,
damıtım artıkları, güzellik endüstrisi atıkları
Emülsiyonlardan sıvı atık
yakıtlar
Organik sıvı atık yakıt
Mekanik ve metalurji endüstrilerinden yağ emülsiyonları,
petrolün arıtılması ve ürünlerinin biriktirilmesi ve
depolanmasından kaynaklanan petrol ihtiva eden atıklar
ve çamurlar, petrolün damıtılmasından,
rejenerasyonundan, üretim hatalarından kaynaklanan
atıklar, gres gibi macun atıklar, mürekkep ve yapıştırıcı
atıkları, boy tozu gibi toz atıklar, yıkama tozu atıkları,
kostik gibi kullanılmış bazlar, kullanılmış yağlar
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
45
ist einProsesi
Beispiel-Diagramm
ATYDies
Üretimi
Akım Şeması
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
46
Stand 01/04
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
47
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
48
Sıvı ve yarı sıvı tehlikeli atıklardan katı yakıtın
hazırlanması örnek üretim şeması [Eucopro, 2003]
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
49
Sıvı atık yakıtın viskozitesi ayarlanarak hazırlanması için
örnek üretim şeması [Eucopro, 2003]
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
50
Sıvı ve yarı sıvı atıklardan emülsiyonların hazırlanması için
örnek üretim şeması [Eucopro, 2003; TWG, 2004]
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
51
ATY Üretim Tesisleri Teknolojileri
• ATY üretiminde kullanılan atık türüne göre
belirli kalitede ATY üretmek üzere kurulacak
tesislerde standart ünitelerin yer alması
gerekmektedir.
• En geniş anlamda bu tür ünitelerin
kombinasyonları ele alınmış ve incelenmiştir.
• Bu kombinasyonlar ATY üreticilerinin
lisanslandırılması sırasında dikkate
alınacaklardır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
52
Karışık evsel katı atıktan ATY üretim tesisi genel
akım şeması
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
53
Organik atık içermeyen karışık ve nemli katı
atıklardan ATY üretimi
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
54
Organik atık içermeyen karışık katı atıklardan Kurutma
Gerektirmeyen ATY üretimi
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
55
Tek tip atıktan ATY üretimi (kurutma işlemi
gerektirmeyen)
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
56
Hacimli atık içermeyen tek tip atıktan ATY üretimi
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
57
Evsel ve Endüstriyel Kaynaklı Üretilen
ATY Kalitesi
ATY
Kaynağı
Evsel
atıklar
Evsel
Isıl Değer
(MJ/kg)
12-16
Kül,%
Klor(% w)
15-20
0,5-1
13-16
5-10
0,3-1
0,1-0,2
25-35
5-7
<0,1-0,2
<0,1
10-20
10-15
0,2-1
1-5
<0,1
Ticari
16-20
atıklar
Endüstriyel 18-21
atıklar
Hafriyat
14-15
atıkları
26.04.2011
Sülfür(%w) Nem(%w)
10-35
3-10
<0,1
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
15-25
58
Avrupa’da Üretilmiş ATY ‘lerin Kalitelerinin Mukayesesi
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
59
Avrupa’da Üretilmiş ATY ‘lerin
Kalitelerinin Mukayesesi(Devam)
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
60
Avrupa Ülkelerinde ATY Üretim
Potansiyeli
• Avrupa Birliği Ülkelerinde tehlikesiz ve tehlikeli
atıklardan ATY üretimi yapan tesislerin sayısı
ve kapasiteleri 1970’li yıllardan sonra petrol
bunalımı dolayısı ile hızla artmıştır.
• Günümüzde İklim değişikliğine neden olan
CO2 gibi sera gazları dolayısı ile bazı
sektörlerin ATY Kullanımını tercih etmeleri de
kapasitelerin artırılmasında etkili olmaktadır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
61
Bilinen tesislerin sayısı
Ülke
Tehlikeli
Tehlikesiz
Bilinen kapasite (kt/yıl)
Tehlikeli
Tehlikesiz
Belçika
12
Y
Danimarka
4
13
Almanya
16
34
Yunanistan
0
0
İspanya
33
5
204
Fransa
54
Y
542
1400
İrlanda
2
Y
İtalya
27
2080
Lüksemburg
0
Y
Hollanda
1
Y
Avusturya
8
10
Portekiz
0
Y
165
Finlandiya
7
37
106
800
İsveç
Y
Y
Birleşik Krallık
Y
Y
İzlanda
1
Y
Norveç
2
Y
TOPLAM
140
126
852
4445
Y: Mevcut fakat herhangi bir veri yok.
Not: Bu tablo içindeki rakamlar, tesislerin
veya
kapasitelerin
gerçek ATY
değerlerini yansıtmıyor olabilir. Buna
ÇOB
2011
Atık Yönetimi
Sempozyumu
yolaçan
başlıca
nedenler
olarak;
piyasa
çok
hareketli
ve
rakamlar
çok
zaman içinde değişiyor ve/veya
26.04.2011 TWG tarafından herhangi bir veri sağlanamadı. İçindekısa
62
bazı konularda
rakam bulunmayan tablo hücreleri
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
için herhangi bir bilgi sağlanamadı.
2005 yılı için Avrupa'da tehlikesiz katı atıklardan türetilmiş yakıt
(ATY) piyasası tahmini/potansiyeli [Pretz vd., 2003]
Ülke
Belçika
Danimarka
Almanya
Yunanistan
İspanya
Fransa
İrlanda
İtalya
Lüksemburg
Hollanda
Avusturya
Portekiz
Finlandiya
İsveç
Birleşik Krallık
İzlanda
Norveç
Belçika
Toplam
Üretim
- İhracat/İthalat +
Tüketim
Δ 2000
kt/yıl
toe/yıl
kt/yıl
toe/yıl
kt/yıl
toe/yıl
%
100
0
3000
500
1000
1000
500
1000
50
1000
500
500
350
500
600
0
0
150
10750
50000
100
0
4000
500
1000
0
500
1000
50
600
500
500
350
1000
600
0
0
150
50000
veri yok
veri yok
0
2000000
250000
500000
0
250000
500000
25000
240000
250000
250000
120000
4500000
300000
0
+1000
veri yok
veri yok
-1000
veri yok
veri yok
veri yok
-400
veri yok
veri yok
veri yok
+500
veri yok
+500000
veri yok
veri yok
-500000
veri yok
veri yok
veri yok
-160000
veri yok
veri yok
veri yok
+200000
veri yok
75000
veri yok
veri yok
1500000
250000
500000
500000
250000
500000
25000
400000
250000
250000
120000
250000
300000
0
75000
5220000
400
100
Notlar: toe/yıl = yıl başına ton petrol eşdeğeri (katı-atıklardan geri-kazanılmış yakıtın ısıl değeri olarak 21 MJ/kg varsayılmıştır, Finlandiya ve Hollanda'da bu değerden
düşük olmasına, ve petrolün ısıl değer olarak 42 MJ/kg olmasına rağmen).
Δ 2000 = 2000 yılından gelen fark katı atıklardan geri kazanılmış yakıtın (ATY), hiç bir şekilde Avrupa Birliği dışına ihraç edilmediği
varsayılmıştır. Bu tablodaki değerler bilgi verme amaçlıdır, ve tüm Avrupa Komisyonu genelinde ortak kullanılan kararlaştırılmış tanımlara
karşılık gelmemektedir.
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
63
Not: Bu 26.04.2011
çizelge içindeki rakamlar tesisler veya kapasite hakkında
yansıtmıyor
Üretimigerçeği
Kullanımı
ve Etkileriolabilir. Buna yolaçan başlıca nedenler olarak; piyasa
çok hareketli ve rakamlar çok kısa zaman içinde değişiyor ve/veya bazı konularda TWG tarafından herhangi bir veri sağlanamadı. İçinde
rakam bulunmayan tablo hücreleri için herhangi bir bilgi sağlanamadı.
ATY Üretiminde İzin Verilecek Atık
Kodları
• Ülke koşullarına göre ATY üretiminde
kullanımına izin verilecek atıkların kodları
belirlenmelidir.
• Aşağıda bu amaçla önerilen 5 ana kategori
halinde atık kodları verilmiştir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
64
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
65
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
66
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
67
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
68
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
69
ATY Kalitesinin İzlenmesi
• ATY üretimi yapan tesisler atık kodu
lisanslarına göre ve kapasitelerine göre
ürettikleri ATY’lerin kalitesini numune alarak
analizle belirlemek mecburiyetindedir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
70
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
71
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
72
ATY ÜRETİMİNİN ÇEVRESEL
ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
• ATY’nin üretimi, en az iki farklı tipte çevresel etkilerin
ortaya çıkmasına neden olur:
• Süreçte kullanılan enerjinin tüketiminden ortaya çıkan
yükler (çoğunlukla elektrik veya tesiste yada şantiyede
buhar üretimi)
• Prosesten ortaya çıkan atıkların havaya atılması
(mekanik işlemlerden dolayı ortaya çıkan partiküller,
kurutma veya presleme proseslerinden ortaya çıkan
buharlar) veya prosesten çıkan atıksuların (yıkama veya
sıyırma işlemleri gibi su içeren prosesler) alıcı ortama
boşaltılmasıdır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
73
• Koku ve hijyen problemlerinden dolayı ortaya
çıkan olumsuz etkiler (mikrobiyolojik
kirleticiler) atık maddelerinin işlendiği her
safhada meydana gelebilir. Bu etki, hızlı
biyolojik parçalanmaya tabi tutulan organik
maddelerin oranının bir fonksiyonudur.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
74
VOC, Koku Ve Toz
• Atıkların ön işlemeye tabi tutulmasından kaynaklanan
hava emisyonları, işlenen atık tipine ve kullanılan
süreçlere bağlıdır.
• Emisyon izleme ve raporlama işlemi, ulusal mevzuat
çerçevesinde gerçekleştirilir. VOC, koku ve toz
emisyonları için azaltma teknikleri gerektiğinde
uygulanır.
• Toz genellikle, torba filtrelerle azaltılır.
• Ses ve koku için karşı önlemler değerlendirilmelidir.
• VOC'yu azaltma teknikleri, diğer tekniklerin yanı sıra
biyolojik işlemleri, aktif karbonu ve termal işlemleri
içerir
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
75
Variller Ve Metaller
• Manyetik separatörler ile ayrılan metaller ilgili
yönetmelik gereklerine uygun şekilde bertaraf
edilmelidir.
• Taşımada kullanılan varil vb. metal kaplar
öncelikle lisanslı varil yıkama/geri dönüşüm
tesislerine gönderilmelidir.
• Bunun tercih edilmediği durumda lisanslı
bertaraf tesisine gönderilmesi esastır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
76
Atıksu
• ATY hazırlama tesislerinden kaynaklanan her
türlü atıksular ilgili mevzuat çerçevesinde
deşarj edilirler. ATY hazırlama tesislerinin atık
kabul ve depolama ünitelerinden yağmur suyu
ile oluşacak atıksuların toplanması ve ilgili
mevzuat çerçevesinde arıtılması esastır.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
77
Çevresel Etkileri Değerlendirme
Metodolojisi
• ATY için çevreyle ilgili sorunlarda ve konularda karar
verme sürecine yardımcı ve destek olması amacıyla bir
takım yöntemler belirlenmiş bulunmaktadır. Konunun
doğası gereği, eldeki mevcut sorunlara ve amaçlara,
uygun olan yöntemin seçiminde genel olarak aşağıda
belirtilmiş bulunan ve birbirleriyle örtüşen özellikler arz
eden en az dört farklı metodoloji uygulanmaktadır.
•
• Çevresel etki değerlendirmesi ÇED;
• Risk analizi;
• Yaşam döngüsü analizi (LCA); ve
• Madde akış analizi (MFA).
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
78
ATY üretimi ve kullanımı için sistem şeması (Avrupa Komisyonu Çevre
Genel Müdürlüğü, CO5087-4, 2003) (*E/M: enerjinin girişi ve/veya
malzeme kaynakları)
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
79
ATY Tüketen Sektörler ve Etkileri
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
80
Ana Teknolojiler ve Ağır Metallerin Dağılımı
• Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan
rapora göre, atıktan türetilmiş yakıtlar termik
enerji santralleri, kağıt endüstrisi, çimento
sektörü ve yüksek fırınlarda
kullanılabilmektedir [Avrupa Komisyonu Çevre
Genel Müdürlüğü, CO5087-4, 2003]
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
81
ATY Ekonomisi
• ATY Üretim Tesislerinin Yaklaşık Maliyetleri
• ATY Üretiminde kullanılacakteknolojiler ve
bunların yaklaşık maliyetleri ayrı ayrı
verilmiştir.
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
82
Karışık evsel katı atıktan ATY üretim tesisinde kullanılan ekipmanların yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010)
*Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile
tesisin yapılacağı arazi ve tesisin inşaat giderleri dahil değildir.
Kullanılan Ekipmanlar
Kapasite (t/saat)
Yaklaşık Fiyatlar
Poşet parçalayıcılı döner elek
20-30
250.000 € - 450.000 €
Kaba kırıcı (ön parçalayıcı)
6-25
240.000 € - 500.000 €
Magnetik separatör
5-15
15.000 € - 45. 000 €
Balistik separatör
15-25
195.000 € - 300.000 €
Son parçalayıcı
6-20
225.000 € - 500.000 €
Kurutucu
6-10
500.000 € - €
Konveyörler
750 €/m - 2.000 €/m
Vibration Cute
15-25
75.000 € - 120.000 €
Hava sınıflandırıcı
5-10
60.000 € - 110.000 €
Eddy akımlı separatör
5-15
20.000 € - 50.000 €
TOPLAM*
26.04.2011
€ -€
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
83
Katı atıktan ATY üretim tesisi yatırım maliyeti ve işletme giderleri (Nuh Çimento A.Ş., 2010)
Yatırım&İşletme
Yaklaşık Fiyatlar
ATY tesisi yatırım maliyeti
2.000.000 €
Personel giderleri
9,54 €/t
Su giderleri
0,1 €/t
Koku giderici kimyasal
2,5 €/t
Elektrik gideri
4,40 €/t
Bakım gideri
5,0 €/t
Laboratuar gideri
1,98 €/t
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
84
Organik atık içermeyen karışık ve nemli atıklardan ATY üretim tesisinde kullanılan
ekipmanların yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010) * Belirtilen fiyata elektrik ve panolar,
mekanik ve elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı
arazi ve tesisin inşaat giderleri dahil değildir.
Kullanılan Ekipmanlar
Kapasite (t/saat)
Yaklaşık Fiyatlar
Kaba kırıcı (ön parçalayıcı)
6-25
240.000 € - 500.000 €
Magnetik separatör
5-15
15.000 € - 45.000 €
Balistik separatör
15-25
195.000 € - 300.000 €
Son parçalayıcı
6-20
225.000 € - 500.000 €
Kurutucu
6-10
500.000 € - €
Konveyörler
750 €/m - 2.000 €/m
Vibration Cute
15-25
75.000 € - 120.000 €
Hava sınıflandırıcı
5-10
60.000 € - 110.000 €
Eddy akımlı separatör
5-15
20.000 € - 50.000 €
TOPLAM*
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
1.5 M €- €
85
yaklaşık fiyatları (İSTAÇ A.Ş., 2010) Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve
elektrik montajı, nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı arazi ve
tesisin inşaat giderleri dahil değildir.
Kullanılan Ekipmanlar
Kaba kırıcı (ön
Kapasite (t/saat)
Yaklaşık Fiyatlar
6-25
240.000 € - 500.000 €
Magnetik separatör
5-15
15.000 € - 45.000 €
Balistik separatör
15-25
195.000 € - 300.000 €
Son parçalayıcı
6-20
225.000 € - 500.000 €
parçalayıcı)
Konveyörler
750 €/m - 2.000 €/m
Vibration Cute
15-25
75.000 € - 120.000 €
Hava sınıflandırıcı
5-10
60.000 € - 110.000 €
Eddy akımlı separatör
5-15
20.000 € - 50.000 €
26.04.2011
TOPLAM*
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
86
€- €
Tek tip atıktan ATY üretim tesisinde kullanılan ekipmanların yaklaşık fiyatları
(İSTAÇ A.Ş., 2010) * Belirtilen fiyata elektrik ve panolar, mekanik ve elektrik montajı,
nakliye ve işletmeye alma hizmetleri ile tesisin yapılacağı arazi ve tesisin inşaat giderleri
dahil değildir.
Kullanılan
Kapasite
Ekipmanlar
(t/saat)
Kaba kırıcı (ön
6-25
parçalayıcı)
Son parçalayıcı
Yaklaşık Fiyatlar
240.000 € 500.000 €
6-20
225.000 € 500.000 €
Konveyörler
750 €/m - 2.000
€/m
TOPLAM*
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
0.5 M € - 1 M €
87
ATY tesisi işletme verileri [Caputo ve Pelagagge (2001)]
ATY tesisinin fiili durumdaki yaklaşık işletme giderleri Tablo 46.’da verilmiştir.
(a)
(b)
(c)
Üretim Maliyeti
Kapasite
Amortisman
İşletme Gideri
[(b)+(c)]/ (a)
(t/saat)
(Euro/saat)
(Euro/saat)
(Euro/ton)
6
4,73
3,62
1,39
Hava separatör
5
0,95
0,87
0,36
Kurutucu
6
7,09
10,12
2,87
Belt konveyör
-
0,35
0,43
-
Çekiçli öğütücü
6
3,55
21,69
4,21
Peletleyici
4
4,73
3,62
2,09
Eddy akımlı separatör
15
1,14
0,48
0,11
Magnetik separatör
15
0,34
0,16
0,03
Ekipman
Yoğunlaştırıcı (tane
küçültücü)
Ayıklama ünitesi (el ile)
26.04.2011
Kırıcı (parçalayıcı)
23,65
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
ve Etkileri
15 Üretimi Kullanımı
2,96
3,62
0,44
88
ATY tesisi işletme giderleri (80 ton/gün) [Yatırım ve Kurutma Hariç (İSTAÇ A.Ş., 2010)]
Biri
Açıklama
(TL/ay)
m
1.
Maliyet
Elektrik
50.440
kw/sa
815
at
Tesisin kurulu gücü
TL/saa
0,17
t
Saatlik Elektrik Enerjisi Tüketim Bedeli
TL/saa
138,5
5.000
1 TL/ton
Kaba kırıcı bakım maliyeti
1 TL/ton
İnce kırıcı bakım maliyeti
0,5
3.
26 gün, 14 saat/gün- Aylık Elek. Enerj. Tüket.
Bakım
Giderler
2.
t
Diğer
TL/ton
ekipman
Personel
11.800
TL/kiş
4 Su
26.04.2011
2.360
i/ay
1 Personel Aylık Ücret
5
kişi
Çalışan Personel Sayısı
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
0,2 TL/tonÜretimi Kullanımı veTon
başına su tüketim bedeli
Etkileri
6 Laboratuar
400
89
1.000
EUROPEAN OVERVIEW: SRF market potential
By assuming a 10% substitution rate in power plants, SRF market potential
(*) in EU15 amounts to 57 mio t/y,
t/y, with:
avoided CO2 up 100 mio t/y
a saving of fossil fuels
around 30 Mtep/y
a turnover of around 14 billion € per year.
* The potential market value has been calculated considering:
- a gate fee equal to 100 €/ton MSW, that is roughly equivalent to a gate fee of 200 €/ton SRF
ÇOB
2011and
AtıkCHP,
Yönetimi
- a SRF
price equal to 20 €/ton SRF for cement
kilns
and Sempozyumu
60 €/ton SRFATY
for power plants
26.04.2011
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
90
EUROPEAN OVERVIEW: SRF market potential*
fossil fuel
potential market
substitution by
EU15
HQ-SRF
(Mio ton SRF/year)
%
Plant type
potential market
value EU15
(Mio €)
ERFO SCENARIO *
Cement kilns
15/30
3,5 - 7
770 - 1540
Power plants
2/4
6,5 - 13
1.690 - 3.380
17
3740
6.200 - 8.660
CHP ind. boilers
tot
27 - 37
SCENARIO WITH POWER
PLANTS @ 10%
Power plants
10
tot
33
54 - 57
avoided emissions of CO2 (Mton/y)
94 - 100
saving of fossil fuels (Mtep/y)
27 - 29
8580
13.100 - 13.860
* Source ERFO – European Recovered Fuel Organisation: “SRF: achieving environmental and energy-related goals markets”, June
2011
Atık Yönetimi
Sempozyumu
200626.04.2011
(estimates refer to SRF derived from ÇOB
High
Calorific
Fraction
of MSW, ATY
bulky waste, mixed commercial waste and
91 from
Üretimi
Kullanımı
ve
Etkileri
production specific wastes)
EUROPEAN OVERVIEW: SRF current production*
Data on current production and use show that SRF has been, so far, not extensively exploited
as an option for MSW management. In particular, SRF use has so far been quite limited in
power plants given the lack of market power of Low Quality SRF.
O v e r v ie w
SRF
P r o d u c tio n
2005
P la n ts
N um ber
SRF
k t/a
C em ent
k t /a
A u s tr i a
B e l g iu m
D en m ark
F in la n d
F ra n ce
G erm a n y
>10
5
1
21
0
29
600
100
12
300
0
17002200
130
100
50
9001200
500600
S ee
ha rd co al
200300
G ree c e
Ita l y
N e t h e rla n d s
9
49
8
200?
180
0
50
0
0
0
40
0
P o r tu g a l
S p a in
Sw eden
UK
to ta l
3
0
12
4
200
1000
300400
?
0
?
100
40005000
P ow er
p la n t
h a rd
coal
k t/a
P ow er
plan t
lig n ite
k t /a
CHP
k t/ a
M SW I
k t/a
B la s t
f u rn a c e
k t/a
E x p o rt
k t/a
250
220
?
-?
0
0
-5 0
50100
300
1300?
100
400
0
0
0
300400
0
0
-?
0
* Source ERFO – European Recovered Fuel Organisation: “SRF: achieving environmental and energy-related goals markets”,
2011
AtıkCalorific
YönetimiFraction
Sempozyumu
ATY bulky waste, mixed commercial waste and
June
2006. (estimates refer to SRF derivedÇOB
from
High
of MSW,
26.04.2011
92
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
from production specific wastes )
TEŞEKKÜRLER
Prof.Dr.KadirALP
ATY Özel İhtisas
Komisyonu19.04.2011
26.04.2011
ÇOB 2011 Atık Yönetimi Sempozyumu ATY
Üretimi Kullanımı ve Etkileri
93

Benzer belgeler

Selin AYAN - türkiye imsad

Selin AYAN - türkiye imsad Alternatif Yakıt/Hammadde olarak kabul edilen atıklar, organik kısmın ısıl değeri olarak veya mineral kısmın malzeme değeri olarak geri kazanılmasıdır.

Detaylı