SORU

TARİH
XIII. yy’a KADAR İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ
Dört Halife Dönemi ile ilgili olarak
aşağıda verilen eşleştirmelerden
hangisi yanlıştır?
A) Donanmanın kurulması
Hz.Osman
B) Hicri Takvim’in ilk defa
kullanılması – Hz. Ömer
C) Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline
getirilmesi – Hz.Ebubekir
D) Adalet örgütünün kurulması
Hz. Ömer
E) Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılması
Hz. Ömer
Aşağıdakilerden hangisi, Hz. Ömer
Dönemi’ne ait gelişmelerden biri
değildir?
A) Kadıların, illere atanması
B) Arabistan’dan getirilen
Müslümanların; Basra, Kûfe ve Fustat
gibi yeni kurulan şehirlere
yerleştirilmesi
C) Vilayetler arasında haberleşmeyi
sağlamak İçin yollar üzerinde
menziller yapılması
D) Zorunlu askerliğe ilk adımın
atılması
E) İlk İslam donanmasının
oluşturulması
Zamanla gerileyerek hâkimiyeti
sadece Bağdat ve çevresiyle sınırlı
kalan, İslam dünyasının liderliğini
daha çok manevi alanda temsil
ederek sembolik bir kimliğe
dönüşen Abbasilerin, bu Duruma
düşmesinde aşağıdakilerden hangisi
Etkili olmamıştır?
A) Şii Büveyhoğulları ile Fatımilerin
baskıları
B) Bizans’ın Güney Anadolu’da
üstünlüğü ele geçirmesi
C) Mezhep tartışmalarının,
gruplaşmalara sebep olması
D) Tekrar uygulanmaya çalışılan
mevali politikasının ayrılıkçılığı
körüklemesi
E) İdrisîler, Ağlebîler ve Zahirîler gibi
Devletlerin bağımsızlığını ilan etmesi
İSLAMİYET ÖNCESİ DÜNYADA
GENEL DURUM
Bizans İmparatorluğu
Sasaniler
Göktürk Devleti
Çin
Hindistan
Japonya
Avrupa: Galya (Fransa):Frank Burgontlar
İspanya: Vizigotlar (batı Gotlar)
İtalya: Ostrogotlar (doğu Gotları)
Tek tanrılı dinler olarak
Hıristiyanlık ve Musevilik mevcut
Hıristiyanlık: Kuzey Afrika, Avrupa ve
Bizans topraklarında yaygın
Musevilik: yaygın bir din değil. Sadece
İsrail oğullarına ait bir dindi. İsrail oğulları
dünyanın değişik bölgelerine dağılmıştı
Sasani topraklarında: Zerdüşlük
(Mecusilik) yaygın
Hindistan’da: Brahmanizm (Hinduizm) ve
Budizm dinleri hakimdi.
Çin’de: Taoculuk, Konfüçyüzim ve Budizm
Japonya’da: Şintoizm inancı
Orta Asya Türkleri: Göktanrı
dinine inanıyordu.
KÖLECİ TOPLUM YAPILARI HAKİM
İslamiyet Öncesi Arabistan’ın
Genel Durumu
Yarımadanın güneyi (Yemen) tarım
Yerleşik hayat Yemen’de gelişmiştir.
Ülkenin orta kısmı çöller ve dağlarla kaplı
İklim şartlarının olumsuzluğu burada
yaşayan insanları göçebe (Bedevi)
yaşantısına geçmek zorunda bırakmıştır.
Kuzey Arabistan halkı göçebeliği
benimsemiştir.
Tarih boyunca Güney Arabistan’da, Main,
Seba, Himyeri devletleri kurulmuştur.
Kuzey Arabistan’da ise Nebatlılar,
Tetmürlüler, Gassaniler ve Hire
devletleri kurulmuştur.
İslamiyet’in doğduğu yüzyılda Arabistan’ın
dini ve siyasi merkezi Mekke idi.
Mekke’de “Kabe”nin bulunması burayı dini
merkez yapmıştır.
Mekke ticaret yolları üzerinde bulunduğu
için en gelişmiş Arabistan kentiydi
Mekke’yi Kabileler yönetirdi. Köleciçok
eşle evlilik kan davaları, kabile savaşları
Arabistan’da en yaygın din putperestlikti.
Mekke’deki Kâbe kabilelerin putlarıyla dolu
En büyük tanrıları,güneş tanrısı “Hübel”
Rivayete göre Kabe’nin içinde 360 put
vardı. En önemlileri “Tanrı’nın üç kızı” diye
adlandırılan “LAT” “UZZA” ve “MENAT”
Hıristiyanlar’da, kucağında Hz.İsa olan bir
Meryem Ana resmi koymuşlardı.
Arabistan’da Hıristiyanlık, Musevilik ve
Hz. İbrahim’in dini olan “Hanif” dinine
inanan insanlar vardı.
İran’ın dini olan Zerdüşlük de Arabistan’da
tanınmaktaydı.
Kabe Arabistan’da kutsal bir dini
merkezdi. Arap kabileleri her yıl Hac için
Mekke’ye gelirler ve Kabe’yi ziyaret
ederlerdi
Hz. Peygamberin Hayatı (571-632)
Babası: Kureyş Kabilesinin Haşimi
kolundan Abdullah
Annesi: Beni Zühre Kabilesinden
Amine
Mekke’de her yıl “Ukaz” adı verilen ticaret
panayırları düzenlenirdi.
Daha doğmadan babasını, 6 yaşında
iken de annesini kaybetti Önce dedesi
Abdülmüttalip sonra 8 yaşında dedesi
ölünce de amcası Ebu Talip’in
himayesinde yaşadı
Arap kabileleri “Haram Aylar” “Zilkade,
Zilhicce, Muharrem, Recep” dedikleri
dönemlerde savaş yapmazlardı. Panayır
boyunca şiir yarışmaları düzenlenirdi.
Çobanlık ve Ticaret yaptı
“EL EMİN”
“Hacer’ül Esvet” yerine koyulurken
Hakem
Birinci seçilen şiir Kabe’nin
duvarına asılırdı. Kabe ziyaret edilirdi.
Hz. Muhammed Dönemi Olayları
(610 – 632)
HİRA (NUR) Dağı
Hz. Muhammet peygamberlik görevi 610
tarihinde verilmiştir. Hz. Muhammed İslam
dinini 613 tarihinden itibaren tebliğ etmeye
başlamıştır. Kendisine ilk inanlar,
Hz. Hatice, Hz. Ali, Hz. Ebubekir, Hz. Zeyd
olmuştur. Hz. Muhammed’in putlara karşı
çıkması geleneklerine bağlı olan
Mekkelilerin tepkisine sebep olmuştur.
Müslüman olanlar önce Mekke’de bir
mahallede toplanmışlardır. Baskılar
artınca Müslümanlar ilk defa Mekke’den
Habeşistan’a göç etmişlerdir (615).
Akabe Görüşmeleri
Evs ve Hazreç kabileleri
HİCRET
İslam daha kolay yayılma imkanı buldu
Medine’de İslam Devleti’nin temeli atıldı
Medine Sözleşmesi 622
Medine’de ilk eğitim-öğretim kurumu
“Ashab-ı Suffe”
açıldı.
Hicri Takvimin başlangıç yılı oldu
Hz. Ömer devri
Bedir Savaşı (624)
İslam savaş hukukunun temeli atıldı
Müslümanları Mekke’de bıraktıkları
mallarına karşılık bir Kureyş Kervanına el
koymak istemesi üzerine Medine
yakınlarında Bedir Kuyusu yakınlarında
yapıldı.
Ganimetlerin 5 / 4 savaşa katılanlara
5/1 ise devlete ayrılmıştır.
Müşrik 900-750
250-300 Müslim
Parası olmayanlar ise 10 Müslüman’a
okur-yazarlık öğretip hürriyetine
kavuşmuştur.
Bedir savaşı Müslümanların kazandığı ilk
zaferdir.
İslamiyet’in yayılışı hızlanmıştır.
Mekkelilerin Arabistan’daki nüfuzları
sarsılmıştır.
Esirlerin parası olanlar, fidye karşılığı
serbest bırakılmıştır.
Bu olay, bütün İslam devletlerince örnek
alınmıştır.
Şam ticaret yolu Müslümanların
denetimine geçmiştir.
Uhud Savaşı (625)
Mekkelilerin Bedir yenilgisi ve ve Ebu
cehil’in intikamını almak istemeleri, Uhud
savaşının sebebini oluşturmuştur.
Uhud dağı eteklerinde yapılan savaşı,
Peygamber’in emirlerine uymayan
Müslümanlar kaybetmiştir.
Bu savaşta Hz. Muhammet yaralanmıştır.
Hz. Hamza Şehit düştü
Bu yenilgi, Müslümanların peygambere
bağlılıklarını arttırmıştır.
Mekkeliler kesin bir üstünlük
kazanamamıştır.
Hendek Savaşı (627)
Uhud Savaşı Müslümanları yok etmek
isteyen Mekkelileri cesaretlendirmişti.
Mekkeliler Şam ticaret yolları üzerinde
Müslümanların güçlenmesinden endişe
ediyorlardı. Mekke’den Müslüman
olanların Medine’ye göçü Mekke’nin
gücünü azaltıyordu. Sonunda Mekkeliler
Müslümanlara karşı büyük bir kuvvetle
hareket geçtiler.
Hz. Muhammed Selman-ı Farisi’nin
tavsiyesi ile Mekke’nin çöl tarafına
hendekler kazdırdı. Mekkeliler Hendekleri
aşamadılar.Müslümanlar savunma savaşı
yaptılar.Mekkeliler Müslüman savunmasını
aşamayıp, geri dönmek zorunda kaldılar.
Hudeybiye Barış Antlaşması (628)
Hz. Muhammed 628’de haram aylarında
Hac amacı ile 1500 kişiyle birlikte
Mekke’ye doğru yola çıktı.
Hudeybiye kuyusu başına gelince,
Mekke’ye gönderdiği elçi (Hz. OSMAN) ile
geliş amacını bildirdi.
Müslümanlar saldırı amaçlarının
olmadığını göstermek için yanlarına
kılıçtan başka silah almamıştı.
Hz. Osman alı konuldu ve savaş kararı
alındı ise de
Mekkeliler Müslümanlarla savaşı göze
alamadılar.
Yapılan görüşmeler sonucunda
Hudeybiye
barış antlaşması imzalandı.
Buna göre;
İki taraf arasında 10 yıl süre ile savaş
yapılmayacaktı.
Müslümanlar 1 yıl sonra silahsız olarak
Mekke’yi ziyaret edebileceklerdi.
Reşit olmayan Müslümanlar Medine’ye
alınmayacaktı.
Ancak Medine’den Mekke’ye sığınanlar
kabul edilecekti.
İki taraf istedikleri kabilelerle ittifak
yapabileceklerdi. Ancak birbirlerini
düşmanı kabilelere askeri yardım
yapmayacaklardı.
Müslümanların ilk siyasi başarısı ve
hukuken tanınmasıdır
Hayber’in Fethi (629)
Hayber bölgesinde Yahudiler
yaşamaktaydı.
Yahudiler Şam ticaret yolunu
Müslümanlara kapatmışlardı.
Müslümanların düşmanları ile ittifak
yapmışlardı.
Bunu üzerine Hz. Muhammed Hayber
seferine çıktı. Hayber bölgesindeki kaleleri
ele geçirdi.
Yahudiler Müslümanlara vergi verir hale
geldiler.
Vergi vermek (İlk Haraç uygulaması)
istemeyenler bölgeden ayrıldı.
Hayber seferi, ticari amaçlar
doğrultusunda yapılmıştır.
Sefer sonucunda Şam ticaret yolu kesin
olarak Müslümanların eline geçmiştir.
Yahudiler’in ve Mekkelilerin ekonomik
çıkarlarına darbe vurulmuştur.
Hz. Ali büyük kahramanlıklar gösterdi
Mute Savaşı(629)
Hz. Muhammed Kuzey Arabistan’da
yaşayan Gassanilere, İslamiyet’i
tebliğ için elçi göndermişti. Bizans’a bağlı
bu devlet Hz. Muhammed’in elçisini
öldürdüler.
Bunun üzerine Hz. Muhammed bölgeye bir
İslam ordusu gönderdi. Müslümanlar
Mute’de Bizans’la yaptıkları savaşta ağır
kayıplar verdiler.
Mute savaşına Hz. Muhammed
katılmamıştır.
Bu savaş Müslümanlarla Bizans
arasında
yapılan ilk savaş olması açısından
önemlidir.
GAZA (GAZVE): Hz. Peygamber Katıldı
SERİYYE: Hz. Peygamber Katılmadı
Mekke’nin Fethi (630)
Mekkelilerin Hudeybiye barış antlaşmasını
ihlal etmesi üzerine Hz. Muhammed
ordusu ile Mekke üzerine yürüdü.
Mekkeliler İslam ordusuna direnemediler
ve savaşsız teslim oldular.
Hz. Muhammed Müslümanlara kötülük
yapan Mekkelilere af ilan etti.
Şehri yağmalatmadı.
Mekkelilerin Müslüman oldu.
Arabistan’ın dini ve ticari merkezinin
Müslümanların eline geçti
Mekke’nin fethi İslamiyet’in tüm
Arabistan’a yayılmasına ortam hazırladı
İslamiyet’in yayılması açısından
peygamber döneminin en önemli olayları,
Hudeybiye barış antlaşması ve Mekke’nin
fethidir.
Huneyn Savaşı (630)
Mekke’nin fethinden sonra putperest
kabileler Mekke’yi geri almak için Huneyn
vadisinde kuvvet topladılar.
Mekke üzerine yürümeye hazırlanıyorlardı.
Bu olay üzerine Hz. Peygamber ordusunu
toplayarak huneyn vadisine yürüdü.
Çok şiddetli savaştan sonra Putperest
kabileler yenildi.
Zafer kazanan İslam ordusu Bölgedeki
Taif şehrini kuşattı.
Ancak Taif alınamadı ve Peygamber geri
döndü.
Bir süre sonra Taif halkı gönüllü olarak
İslamiyet’i benimsedi.
Tebük Seferi (631)
Bizans İmparatoru Heraklius’un büyük bir
ordu ile Arabistan’a gelmekte olduğu
istihbaratı alınmıştı.
Gassani arapları müslüman oldu
Şam’da görülen veba salgını nedeni ile ilk
defa karantina uygulandı
Hz. Peygamber Bizans ordusunu
Arabistan dışında karşılamak için ordusu
ile Tebük seferine çıktı. Ancak Tebük’e
gelindiği zaman haberin yanlış olduğu
anlaşıldı.
Peygamberin seferleri İslamiyet’i yayma
ve koruma amacı ile
yapılmıştır.İslamiyet’ten önceki ganimet ve
yağma amaçlı seferlerden farklıdır.
Bizans ordusu bölgeye gelmedi.
Hz.Muhammet bir süre Tebük ve
çevresinde İslamiyet’i yayma
faaliyetlerinde bulundu. Daha sonra geri
döndü.
Peygamberin bizzat katıldığı seferlere
“Gaza”,Peygamberin katılmadığı seferlere
ise “Seriye” adı verilir.
Tebük seferi Hz Muhammed’in,
son seferi
olması açısından önemlidir.
Veda Haccı (632)
Hz. Muhammed 632’de son defa hac
için Mekke’ye geldi. Kabe’de toplanan
Müslümanlara peygamberlik görevinin
sona erdiğini açıkladı.
BURADA:
Kur’an-ı Kerim’in tamamlandığını,
Cahiliye devrinin kapandığını
Kan davalarının sona erdiğini
Peygamberin bu konuşmasına
“Veda Hutbesi”
denir.
Faiz ve zinanın haram olduğunu
Veda hutbesi insan hakları açısından
önemli fikirler içerir. Hz. Peygamber
aynı yıl Medine’de vefat etmiştir
(8 Haziran 632).
Bütün Müslümanları eşit olduğunu
tebliğ etti
Kadınlara ve kölelere iyi muamele
edilmesini
SORU
İslam tarihine ilişkin aşağıdaki
olgulardan hangisi hicretten sonra
meydana gelmiştir?
A)
Müşriklerin tepkisi sonunda
Müslümanların Habeşistan’a hicret etmek
zorunda kalması
B) Akabe Biatları sonunda ileri gelen bazı
Medinelilerin Müslüman olması
C) Hudeybiye Antlaşması’ndan sonra
oluşan barış ortamında İslamın hızla
yayılması
D)
“Sana emrolunanı açıkça söyle ve
ortak koşanlardan yüz çevir!.” ayeti
gereğince açıkça İslama davetin
başlaması
SORU
Peygamberimize ilk iman eden kişi
kimdir?
A) Hz. Âişe
B) Hârise oğlu Zeyd
C) Hz. Ali
D) Hz. Hatice
SORU
İslam tarihinde hüzün yılı olarak bilinen
Yıl hangi yıldır ve niçin hüzün yılı
denilmiştir?
A)
Ebu Cehil’in öldüğü 624 yılına hüzün
yılı denilmiştir.
B) Ebu Talib’in öldüğü 620 yılına hüzün yılı
denilmiştir.
C) Hz. Hamza’nın Şehit olduğu 625 yılına
hüzün yılı denilmiştir.
D) Hz. Ömer’in Müslümanlığı kabul etmesi
üzerine oluşan sevinçten dolayı 621 yılına
hüzün yılı denilmiştir.
SORU
Peygamber Efendimizin Hicret
esnasında sığındığı dağ
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Uhud Dağı
B) Hira Dağı
C) Sevr Dağı
D) Ebukubeys Dağı
SORU
İslam tarihinde yapılan ilk savaş
hangisidir?
A) Uhud savaşı
B) Bedir savaşı
C) Hendek savaşı D) Huneyn savaşı
SORU
İslâm’da ilk hicret nereye yapılmıştır?
A) Yemen
B) Habeşistan
C) Medine
D) Küdüs
Dört Halife Dönemi Olayları (632 – 661)
(HULEFA-İ RAŞİDİN)
İslam tarihinde 632-661 tarihleri
arsında yaşanan döneme dört Halife
dönemi denir.
Halife: Arapça Haleften (Ard) gelir.
İslam devletlerinde din ve devlet başkanı
demektir.
Hz. Peygamberin Peygamberlik görevi
dışında yetkilerine sahiptir.
Bu dönemde Halifeler seçimle işbaşına
getirilmişlerdir.
Dört Halife dönemine, İslam tarihinde
“Cumhuriyet devri”
adı verilir.
Hz. Ebu Bekir Dönemi (632-634)
Hz Muhammed’in vefatından sonra
Hz. Ebu Bekir’i Halife seçildi.
Bu devirde genelde iç çatışmalarla
uğraşıldı.
Hz. Muhammed’in ölümünden sonra
Yemen’de yalancı peygamberler ortaya
çıkmıştı. (YEMAME SAVAŞLARI)
Bazı kabileler İslamiyet’ten ayrılmıştı.
Zekat vermek istemiyorlardı.
(RİDDE SAVAŞLARI)
Hz. Ebubekir, bu iç isyanları bastırarak
Arabistan’da yeniden birlik ve bütünlüğü
sağladı.
Kuran’ı Kerim kitap haline getirildi.
Kur’an-ı Kerim’in bozulmasını önlemek
Arabistan dışına fetih amacıyla ordular
sevk edildi.
İslam ordusu 634 tarihinde Bizans
ordusunu, Yermük savaşında yenilgiye
uğrattı.
Yermük Savaşı, Müslümanların Bizans’a
karşı kazandığı ilk savaş ve zaferdir. Bu
savaş sonucunda
Suriye’nin kapıları Müslümanlara
açılmıştır.
Hz. Ebu Bekir 634 tarihinde hastalanarak
vefat etti.
Hz. Ömer Halife seçildi
Hz. Ömer Devri Olayları (634 – 644)
Hz. Ömer, İslam tarihinde adaleti ve
yaptığı fetihlerle tanınır.
Hz.Ömer döneminde İslam orduları Bizans
ve Sasani İmparatorluklarının topraklarına
yöneldiler.
Hz. Ömer zamanında 636’da kazanılan
“Ecnadeyn Savaşı” ile Suriye Bizans’tan
alınmıştır.
Bizans’a karış yapılan savaşlar sonucunda
637’de Filistin’in merkezi “Kudüs”, 639’da
El–Cezire (Güney Anadolu), 642’de Mısır
ve Trablusgarp’ın fethi gerçekleşti.
Müslümanlar Mısırı fetih etmekle Afrika
kıtasına geçmiş oldular.
Hz. Ömer, Sasani devletine karşıda
ordular sevk etti.
Müslümanların amacı, yeryüzünde
İslamiyet’i yaymaktı. Bu ideal
doğrultusunda yapılan savaşlara
“GAZA” ve “CİHAT” adı verilir
Sasanilerle (“İRAN”) yapılan savaşlar:
Köprü Savaşı (634): Fırat nehri üzerinde
Sasaniler ile Müslümanlar arasında
yapılan ilk savaştır.
Müslümanlar kaybetmiştir.
Kadisiye Savaşı (636): Irak alındı
Celula Savaşı (637):
Müslümanlar Sasanileri ikinci defa
yenilgiye uğratarak başkentleri Medain
kentini ele geçirdiler.
Nihavend Savaşı (642):
Bu savaşla Sasani devleti yıkılmış ve İran
Müslümanların eline geçmiştir.
Sasanilerin yıkılmasıyla, Türkler ve
Müslümanlar sınır komşusu oldular.
Türgişler,
Hazarlar
Hz. Ömer Devrinde, İslam devleti
teşkilatlanmış ve kurumsallaşmıştır
Ülke yönetim birimlerine ayrılarak illere
valiler atanmıştır.
Sürekli ve düzenli ordu kuruldu
Fetihlerin sürekliliğini sağlamak amacıyla;
Mısır’da (Füstad), Şam, Küfe ve Basra’da
ordugah şehirleri kuruldu.
Adli teşkilat kurularak illere Kadı’lar tayin
edildi
İlk devlet hazinesi (BEYT-ÜL MAL) kuruldu
vergiler yeniden düzenlendi.
İlk bütçe hazırlandı ve hazinenin başına
hazinedar atandı.
Hicri Takvim düzenlendi
Fetihleri planlamak için Divan-ı Cünd
oluşturuldu.
İkta sistemi kuruldu ve askerlerin giderleri
buradan karşılandı.
Hz. Ömer, Firuz adlı bir Mecusi’nin
saldırısı sonucunda hayatını kaybetti.
SORU
Hz. Ömer döneminde yapılan aşağıdaki
savaşlardan hangisi ile İran fethedilerek
Sasaniler devleti yıkılmış ve Türklerle
Müslümanlar ilk kez sınır komşusu
olmuştur?
A)
Ecnadeyn Savaşı
B) Köprü Savaşı
C) Kadisiye Savaşı
D) Celula Savaşı
E) Nihavent Savaşı
SORU
Hz. Ömer döneminde yapılan aşağıdaki
savaşlardan hangisi ile Suriye fethedilmiştir?
A) Ecnadeyn Savaşı
B) Köprü Savaşı
C) Kadisiye Savaşı
D) Celula Savaşı
E) Nihavent Savaşı
SORU
Hz. Ömer döneminde yapılan aşağıdaki
savaşlardan hangisi Sasaniler’le yapılmamıştır?
A) Ecnadeyn Savaşı
B) Köprü Savaşı
C) Kadisiye Savaşı
D) Celula Savaşı
E) Nihavent Savaşı
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ömer
Devri savaşlarından biri değildir?
A) Yemame Savaşları
B) Köprü Savaşı
C) Kadisiye Savaşı
D) Celula Savaşı
E) Nihavent Savaşı
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ömer
Dönemi gelişmelerinden biri değildir?
A) Devlet hazinesinin kurulması
B) Vilayetlere Kadı tayin edilmesi
C) Kur’an-ı Kerim’in Çoğaltılarak vilayetlere
gönderilmesi
D) Hicri Takvimin yapılması
E) Vilayetlere Merkezden vali tayin edilmesi
SORU
Aşağıdakilerden hangisi Müslümanların Bizans’a
karşı kazandığı ilk zaferdir?
A) Yermük Savaşı
B) Köprü Savaşı
C) Kadisiye Savaşı
D) Celula Savaşı
E) Mute Savaşı
SORU
“Müminlerin Emîri” unvanı ile anılan ilk
halife, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hz. Ebu Bekir B) Hz. Ömer
C) Hz. Osman
D) Hz. Ali
SORU
I- İran, Kudüs, el-Cezîre ve Mısır’ın
fethedilmesi
II- Beytülmâl adı verilen hazinenin
kurumlaştırılması ve yaygınlaştırılması
III- Müslümanlara ait orijinal ilk altın
paranın bastırılması
IV- Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılarak önemli
merkezlere gönderilmesi
İslam tarihine ait yukarıdaki
gelişmelerden hangileri, Hz. Ömer
Dönemi’nde gerçekleşmemiştir?
A) Yalnız II
B) Yalnız III
C) I - II - III
D) III – IV
Hz. Osman Devri Olayları
(644 – 656)
Kuzey Afrika’da Tunus fethedilmiştir.
Türk-Müslüman arasında ilk savaşlar
Hazarlarla
Hz Osman döneminde Suriye valisi olan
Muaviye donanma oluşturdu. Müslümanlar
bu donanma ile “Kıbrıs” Bizans’tan alındı
Bizans donanmasını Antalya açıklarında
(Zat-üs safari savaşı) yendiler(655).
Hz. Osman zamanında devlet yönetimi
Emevi ailesinin eline geçmişti.
Haşimiler yönetimden dışlanmışlardırlar.
Bu olay Müslümanlar arasındaki
anlaşmazlıkların başlangıcını oluşturdu.
Kuran’ı Kerim çoğaltılarak İslam
memleketlerine dağıtıldı.
Irakta yerel dilde yazılan Kuranlar
toplatılarak imha edilmiştir.
Hz. Osman’a karşı Mısırda isyan
başladı. İsyancılar Medine’ye (Yesrib)
gelerek halifeyi evinde kuran okurken
Şehit ettiler.
Hz.Osman zamanında fetihlerin hızı
kesildi. Hz.Osman’dan sonra Halifelik
makamına Hz.Ali seçildi.
Hz. Ali Devri Olayları (656 – 661)
Sıffin Savaşı (657)
Hz. Ali Müslümanların birliğinin bozulduğu
bir dönemde halife olmuştu. Hz Ali’nin
halifeliğine, Muaviye, Zübeyr, Talha ve
Hz.Ayşe karşı çıktılar.
Hz. Ali’nin halifeliğini Şam valisi Muaviye
kabul etmemişti. Hz.Ali ile Muaviye
arasında 657’de Sıffin ovasında başlayan
savaş 110 gün sürmüştür.
Müslümanlar arasında başlayan siyasi
anlaşmazlık savaşa dönüştü.İç karışıklıklar
yüzünden fetih yapılamadı.
Savaşın sonlarında Hakem olayı
yaşanmıştır.
Cemel Vakası (Deve Olayı – 656)
Hz. Ali’nin halifeliğine karşı çıkan Hz. Ayşe
ve ilk Müslümanlardan Zubeyr ve Talha,
Hz. Ali’ye karşı Basra tarafında kuvvet
toplamaya başlamışlardı. Hz. Ali, bu
liderlerin topladığı kuvvetleri Basra
önlerinde yenmiştir.
Bu olaylar sonucunda
Müslümanlar Şii, Harici ve Emevi olmak
üzere üç parçaya bölünmüşlerdir. Hz.
Ali’nin ölümü ile Dört Halife Dönemi de
kapanmış ve Emevi devri başlamıştır.
Emeviler (661 – 750)
Emevi devletinin kurucusu Muaviye’dir.
Muaviye döneminde, İslam donanması
Rodos ve Girit adalarına seferler yaptı.
Bu devirde Halifelik makamı babadan
oğula geçerek saltanata dönüştü.
İslam ordusu Kuzey Afrika da ilerleyişini
sürdürdü. “kayravan” ordugah şehri
kuruldu
Muaviye, büyük bir fetih hareketine
başladı. 668 ve 674 tarihinde İstanbul’u iki
defa kuşattı. Fakat İstanbul’un fethi
gerçekleştirilemedi.
Muaviye ölmeden önce oğlu Yezit’i Veliaht
ilan etti. Muaviye ölünce yerine oğlu yezit
Halife oldu(680).
İlk kuşatma sırasında Hz. Eyüp şehit oldu.
Muaviye, İran’da merkezi “Merv” olan
“Horasan” eyaletini kurdu.
Müslümanlar 674 tarihinde Ceyhun
ırmağını aşarak Maveraünnehir’deki Türk
topraklarına girdi. Buhara,Semerkant ve
Tirmiz vergiye bağlandı. Türgişler İslam
ordusunun Türkistan’a doğru ilerlemesine
izin vermedi.
Yezit’in Halifeliğini, Hz Ali’nin Küçük oğlu
Hz.Hüseyin tanımadı. Iraklı Müslümanlar
Hz.Hüseyin’i Halife yapmak istedi.
Hz.Hüseyin Medine’den Irak’a gelirken,
Yezit’in gönderdiği kuvvetlerce “Kerbela”
da mahiyeti ile birlikte şehit edildi.
Kerbela olayı sonucunda Müslümanlar
arasındaki siyasi bölünme kesinleşti
(Şii,Emevi ve Harici). Bu olay Emeviler’in
yıkılışlarının sebeplerinden biridir.
Emeviler, başkenti, Medine’den “Şam”a
taşıdılar
Emevi halifesi Abdülmelik döneminde,
Kuzey Afrika’nın fethi tamamlanmış ve
Atlas okyanusuna ulaşılmıştır.
Abdulmelik, ilk İslam parasını bastırmış
ve
Arapça’yı resmi dil kabul etmiştir.
Emevi halifelerinden I. Velid Emevilerin en
başarılı halifesi olmuştur. Bu halife
zamanında Müslümanlar septe boğazı
üzerinden İspanyaya geçti(711).İslam
ordusunun komutanı “Tarık Bin Ziyat” idi.
Bu komutan septe boğazı üzerinden
İspanyaya geçtikten sonra gemileri
yaktırdı. Amacı ordusunun savaş azmini
artırmaktı.
Tarık Bin Ziyat Vizigotları 711 tarihinde
Kadisk savaşında yenilgiye uğratarak
İspanya’ya hakim oldu.
“Endülüs” İspanyanın fethi ile İslamiyet
Avrupa’da yayılmaya başladı
Müslümanların doğuya doğru
genişlemeleri de devam etmiştir.
Hindistan’ın batısı ve Maveraünnehir
bölgesi Müslümanların eline geçmiştir.
Emevi Halife II. Süleyman, İstanbul’u
kuşatmış ancak feth edememiştir.
Puvatya Savaşı (732)
Abdurrahman El Gafiki adlı İslam
komutanı Pirene dağlarını aşarak Frank
ülkesine girdi.
Amacı Fransa’yı fetih etmekti. Fransa da
çok sayıda şehir feth edildi.
Fakat Frank liderlerinden Şarl Martel
İslam ordusunu “Puvatya” denilen yerde
yendi.
Puvatya savaşından sonra Müslümanların
Avrupa’daki ilerleyişleri ve İslamiyet’in
yayılışı durmuştur.
Pirene dağları Müslümanlarla Hıristiyanlar
arasında sınır olmuştur.
Emeviler’in Yıkılış Nedenleri:
Emevi devleti, 750 tarihinde Ebu’l Abbas
Abdullah ve Ebu Müslim Horasani adlı bir
Türk’ün liderliğinde çıkan ihtilal sonucunda
yıkılmış ve Abbasi devleti kurulmuştur.
TÜRK-ABBASİ İTTİFAKI ile
Yıkılışlarının en önemli sebebi ırkçı bir
politika izlemeleridir.
Arap olmayan Müslümanları MEVALİ
(azatlı köle) olarak görmeleri
Peygamber soyuna karşı yaptıkları
haksızlıklar,
merkezi otoritelerinin zayıflaması.
Şii ve Haricilerin zararlı faaliyetleri
Emeviler tarihleri boyunca ırkçı bir politika
izlemişlerdir.
Arapların ,Arap olmayan milletlerle
evlenmeleri yasaklanmıştır.
Emeviler’in bu politikaları, Türklerin
Müslüman oluşlarını geciktirdi.
Müslümanların birlik ve bütünlüğünü
bozdu.
Halife Abdülmelik: Mescid-i Aksa ve
Kubbetü’s sahra Camileri ve Şam’da
Ümeyye (Emeviye) Camii (Arabesk)
Berid Teşkilatı: Posta teşkilatı
Şurta Teşkilatı: Güvenlik ve asayiş
Endülüs Emeviler’i (756 –
1031)
Başkentleri İspanya’daki “Kurtuba”
kentidir. “El-hamra Sarayı”
En başarılı halifeleri üçüncü Abdurrahman
Şam baskınında Abbasilerin elinden
kurtulan Emevi Halifesi HİŞAM’ın torunu
Abdurrahman Kuzey Afrika’ya kaçtı ve
oradan da Endülüs’e geçerek Kurtuba
Merkezli Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu.
Endülüs Emeviler’i uygarlıkta büyük bir
hamle yapmışlar ve İslam uygarlığını
Avrupa’ya tanıtmışlardır. Kurtuba bilim
kültür merkezi oldu
Bu devlet iç karışıklıklar sonucunda
1031’de dağılmıştır. 14 beylik ortaya çıktı
Dağılmalarından sonra kurulan en önemli
İslam Beyliği Gırnata başkentli
“Beni Ahmer” devletidir. 1232-1492
Beni Ahmer devleti 1492’de Argon ve
Kastilya krallıklarının saldırısı sonucunda
yıkıldı.
Gırnataya giren Hıristiyan güçler
Müslüman alimlerin yazdığı tüm kitapları
toplayıp yaktılar.
Müslümanları Hıristiyan olmaya veya göç
etmeye zorladılar.
Bu şartlara uymayanlar öldürüldü veya
ispanyadan atıldı.
Osmanlı hükümdarı II.Beyazıt İspanya
Müslümanlarına yardım için Batı Akdeniz’e
donanma gönderdi.
Abbasiler (750 – 1258)
Ebul abbas abdullah tarafından Irak’ta
Haşimiye merkez olarak kuruldular.
Ebu Cafer Mansur döneminde bağdat
başkent oldu.
En parlak devir Harun Reşit Devridir.
Harun Reşit Orta Anadolu’ya kadar fetihler
yapmıştır. İstanbul’u kuşatmış ancak
başarılı olamamıştır.
“BEYT-ÜL HİKME” (hikmet evi) Memun
devri
Harun Reşit’in Frank İmparatoru
Şarlman’a gönderdiği çalar saat Avrupa’da
büyük hayranlık uyandırmıştır.
Harun Reşit ve oğulları döneminde Türkler
Abbasi ordusuna ve devlet yönetimine
girmişlerdir Harun Reşit Bizans’a karşı
Avasım adı verilen sınır şehirlerini
oluşturmuştur.
Abbasiler, kuruluşlarından itibaren
Emevilerin ırkçı politikasını terk ederek
tüm Müslümanların eşitliğine dayalı İslam
devleti politikası izlemişlerdir. Bu
politikanın sonucu olarak, İranlıları ve
Türkleri devlet yönetimine almışlardır.
İkinci Halifeleri Mansur’dan itibaren eski
Yunan ve Helenistik medeniyetlere ait
eserleri Arapça’ya tercüme etmişlerdir.
Abbasiler, Emevilerin tüm topraklarına
hâkim olamamışlardır.
Bu dönemde dini konularda akıl yürütmeyi
savunan “Mutezile” akımı ortaya çıktı.
751’de Çinlilere karşı “Talas savaşını”
kazanmışlardır. Bu savaş Türklerle
Abbasileri birbirine yaklaştırmış ve
Türklerin Müslüman olma sürecini
başlatmıştır. Abbasiler, Türk illerine karşı
fetih siyasetini terk etmiştir.
Abbasi devleti 9. yüzyıl sonralarından
itibaren merkezi otoritesini kaybetmişti.
Eyaletleri yöneten valiler bağımsızlıklarını
ilan etmeye başladılar. Ülkenin doğusunda
ve batısında Tavaif-i Müluk adı verilen
devletler ortaya çıktı.
Bunların belli başlıları;
Akşitler, Tolunoğulları,
Tahiriler, Samanoğulları, Saffariler
Hamdaniler, idrisiler, Ağlebiler,
Büveyhiler gibi devletlerdir.
Bunlardan Şii Büveyh oğulları Bağdat’a
da hâkim olarak halifeyi esir almışlardı.
Bu sırada İran’da Büyük Selçuklu devleti
kuruldu. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul
Bey 1055’ten Bağdat’a girerek
Büveyhoğullarına son verdi. Abbasi
Halifesini koruma altına aldı. Halife Bağdat
da yapılan bir törenle Tuğrul beyi doğu ve
batının sultanı ilan etti.
Siyasi yetkilerini Selçuklulara devretti.
Tuğrul beyde Halifeyi dini lider olarak
tanıdı.
Abbasi Halifeleri uzun süre Türk
sultanlarının hükümdarlığını onaylayan bir
dini otorite rolünü oynadılar. Türk
hükümdarları İslam dünyasını yönetmede
Halifenin nüfuzundan yararlandılar.
Büyük Selçuklu Devletinin yıkılmasından
sonra Abbasi Halifeleri eski güçlerine
yeniden ulaşmak için mücadele etmişler
ancak başarılı olamamışlardır.
13.Yüzyılda İslam dünyası Moğol istilası
ile karşılaştı. Moğollar Harzemşahlar
devletine son verdikten sonra Irak’a
girdiler.
Memluklular Ahmet’i(el-Muntasır)Kahire’de
Halife ilan ettiler. Memluk sarayında Halife
unvanlı kişiler 1517 tarihine kadar
yaşadılar.
Moğol (İlhanlı) hükümdarı Hülagu 1258
tarihinde Bağdat’ı ele geçirip Abbasilere
son verdi.
Bu tarihte Osmanlı hükümdarı Yavuz
Sultan Selim Memluk devletine son verdi.
Aynı yıl Halifelik Osmanlılara geçti.
Moğollar son Halife El Mus’tasım’ı bir
çuval içine koyup atlarının ayakları altına
atarak öldürdüler.
Abbasiler döneminde İslam uygarlığı
zirveye çıktı.
İslam Rönesans’ı yaşandı Bilim teknik
ilerledi.
Tüm Bağdat’ı yağmaladılar.
Kütüphanelerdeki kitapları Fırat ırmağına
attılar. Bu olay İslam medeniyetinin
duraklamasına sebep oldu.
Moğol katliamından kurtulan Abbasi ailesi
üyelerinden Ahmet Memluk devletine
sığındı.
Abbasiler, siyasi ve askeri alanda başarılı
bir devlet değildir.
Yeni fetihler yapamadıkları gibi,Emeviler
dönemindeki toprakların tamamına da
hakim olamamışlardır. En önemli askeri
başarıları Talas savaşıdır.10.yy da İslam
dünyasında halife sayısı üçe çıkmıştır.
SORU
İspanya’yı fetheden İslam komutanı
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ebu Eyüp El Ensari
B) Halid Bin Velid
C) Ebu Ubeyde
D) Tarık Bin Ziyad
SORU
Müslümanların Avrupa’daki ilerleyişleri,
aşağıdaki savaşlardan hangisiyle son
bulmuştur?
A) Puvatya
B) Ecnadeyn
C) Zatüs Savari D) Pervan
SORU
732 yılında meydana gelen Puvatya
Savaşı’ndaki İslam ordusunun
komutanı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Abdurrahman el-Gâfiki
B) Kuteybe bin Müslim
C) Tarık bin Ziyad
D) Amr İbnü’l-As
SORU
İspanya’ya çıkar çıkmaz gemileri
yaktırıp, “Arkanızda düşman gibi deniz,
önünüzde deniz gibi düşman” şeklinde
askerlerine hitaben yaptığı etkili bir
konuşma ile onların geri dönme
umudunu kırarak İspanya’nın fethini
gerçekleştiren islam komutanı,
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarık Bin Ziyad
B) Amr Bin As
C) Halid Bin Velid
D) Ukbe Bin Nafi
Tefsir: Kur’an’ı açıklama yorumlama
ZAMAHŞERİ
BİLİM ADAMLARI VE ALİMLER
Fıkıh: İslam hukuku EBU HANİFE, İMAM
MALİKİ, İMAM ŞAFİ, İMAM HANBELİ
Tarih: İbn-i Haldun, İbnül esir ve Taberi
Coğrafya: İbn-i Batuta
Kelam: İslam Felsefesi
GAZALİ, RAZİ, FARABİ, İBN-Ü RÜŞT
Kıraat: Kur’an-ı Kerim’in yöntem
ve kurallarına göre okunması
Meal: Kur’an- Kerim’in Arapça’dan başka
dillere çevrilmesi
Tıp: İbn-i Sina “Evicenna”
Astronomi-Matematik:
El Fezari (ilk Astronom), Huneyn bin İshak,
Sabit Bin Kurra, El-Battani, El-Biruni ve
El-Harezmi
Hadis: Hz. Peygamber’in sözleri BUHARİ
Kimya: Cabir Bin Hayyan ve Er Razi
Siyer: Hz. Peygamber’in hayatı
Megazi: Hz. Peygamber’in savaşları
Akaid: İslam kaideleri, kuralları
Felsefe: Farabi, “Al-phorobius”
ve İbn-i Sina