tc mersđn valđlđğđ đl çevre ve orman müdürlüğü
Transkript
tc mersđn valđlđğđ đl çevre ve orman müdürlüğü
T.C. MERSĐN VALĐLĐĞĐ ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ Sayfa 0 T.C. MERSĐN VALĐLĐĞĐ ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 2007 YILI MERSĐN ĐL ÇEVRE DURUM RAPORU HAZIRLAYANLAR Hasan SADAY Đl Müdürü Zübeyir GÜVEL Đl Müdür Yardımcısı Đshak BURAK ÇED ve Planlama Şube Müdürü ÇED ve Planlama Şube Müdürlüğü Personeli MERSĐN–2008 Sayfa 1 Çevre kirliliği 21. Yüzyılın en önemli sorunu olma özelliğini korumaktadır. Hızlı nüfus artışı, çarpık kentleşme, sanayi ve teknolojide yaşanan gelişmelere paralel olarak, alt yapı yetersizliği, doğal kaynakların aşırı ve yanlış kullanımı gibi faktörler bir dizi çevre problemini de beraberinde getirmektedir. Her ne kadar zeki ve teknoloji sahibi canlılar olsak da, biz insanlarda doğa kurallarının esiriyiz. Bizim de bir gün kaynaklarımızı tamamıyla tüketeceğimiz aşikârdır. Bu nedenle kirletici faaliyetlerin kontrolü ve kaynakların akılcı kullanımının yanında ülkemizde ve dünyada çevre korumacılıkla ilgili temel hedef ve ilkelerin geliştirilmesi ve işbirliği içerisinde uygulanmasına yönelik tedbirlerin alınması zorunlu hale gelmiştir. Đlimizin sahip olduğu zengin doğal, tarihi ve kültürel değerlerimiz bizlere önemli sorumluluklar yüklemektedir. Sağlıklı bir toplum yapısı oluşturarak insanlarımızın daha rahat ve düzenli bir hayat sürdürebilmesi için; doğal kaynaklarımızın korunarak geliştirilmesi, sürdürülebilir kullanımının sağlanması, çevresel duyarlılığın arttırılması, bilinçli tüketim alışkanlıklarının kazandırılması büyük önem arz etmektedir. Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi eski haline getirmenin çok güç ve pahalı olduğu bir gerçektir. Bu nedenle çevreyi tahrip etmeden ve kirletmeden doğal kaynakları en akılcı bir şekilde kullanma gerekliliği açıktır. Bu amaçla Đlk baskısı 1994 yılında yapılan “Mersin Đli Çevre Durum Raporu” nun son yıllardaki değişiklikleri de kapsayan bu baskısı Mersin’de çevre kirliliğinin giderilmesinde başvuru kaynağı niteliğindedir. “Mersin Đli Çevre Durum Raporu” nun bundan sonra yapılacak çalışmalara ışık tutacağı ve çevresel değerlerin korunmasına katkıda bulunacağı inancındayım. “Mersin Đli Çevre Durum Raporu” ndan ilgililerin istifade etmesini diliyor ve raporun hazırlanmasında emeği geçen Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeline teşekkür ediyorum. Hüseyin AKSOY Mersin Valisi Sayfa i Đçinde bulunduğumuz yüzyıl, pek çok teknolojik imkânları insanlığın hizmetine sunarken, bir yandan da insanlığın ortak malı olan çevre değerlerinin hızla kirlenmesine yol açmaktadır. Hızla artan nüfus ve buna bağlı olarak beslenme, barınma ve enerji ihtiyacı, çarpık kentleşme, sağlıksız sanayileşme, azalan ve tükenen canlı türleri, artan kirlilik ve iklim değişiklikleri dünyamızın en önemli çevre sorunlarını oluşturmaktadır. Bunun yanında doğal kaynaklarımız hızla tükenmekte ve gün geçtikçe kişi başına düşen kaynaklar azalmakta, yaşadığımız ortam her geçen gün daha çok kirlenmektedir. Doğal kaynaklarımızın hızla tükenmesi çevre kirlenmesinin büyük boyutlara ulaşması, bu gün insanları sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda hareket etmeye zorlamaktadır. Bu anlayışla doğa ile yeniden barışmak ve gelecek nesillere sahip olduğumuz zenginlikleri bırakabilmek için Mersin Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü olarak bizler üzerimize düşen görevi layıkıyla yerine getirebilmek için; bilinçli bir anlayışla uygulamaya çalıştığımız Kanun ve Yönetmelikler çerçevesinde büyük bir özveri ile çalışıyor ve bu çalışmalarımızda yalnız olmadığımızı biliyoruz. Çevre sorunlarının çözümünde temel hareket noktası, sorunları bilmek ve tanımaktır. Sorunların tam olarak tespiti ayrıntılı bir envanter çalışması ile mevcut çevre şartlarının ortaya konulması ve sürekli gözlenmesi ile mümkün olacaktır. Bu doğrultuda; Đlimizdeki çevre ile ilgili konuların toplumun her kesimine ulaşması ve çevreye ilişkin iletişimin sağlanması amacıyla hazırlanan bu raporun çevre bilincinin yerleşmesine ve yaygınlaşmasına katkıda bulunacağını umuyor, raporun hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Hasan SADAY Đl Çevre ve Orman Müdürü Sayfa ii Sayfa iii ĐÇĐNDEKĐLER Sayfa No A. COĞRAFĐK KAPSAM A.1 A.2 A.3 A.4 A.5 A.5.1 A.5.2 Giriş Đl ve Đlçe Sınırları Đlin Coğrafi Durumu Đlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu Jeolojik Yapı ve Stratigrafi Metamorfizma ve Mağmatizma Tektonik ve Paleocoğrafya 1 1 2 2 4 17 18 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1 B.1.1 B.1.2 B.1.3 B.1.4 B.1.5 B.1.6 B.1.7 B.1.8 B.2 B.2.1 B.2.1.1 B.2.2 B.2.3 B.2.4 B.2.5 B.2.6 B.3 B.4 B.4.1 B.4.2 B.4.3 B.4.4 B.5 B.5.1 B.5.2 B.5.3 B.5.4 Enerji Kaynakları Güneş Su Gücü Kömür Doğalgaz Rüzgar Biyokütle Petrol Jeotermal Sahalar Biyolojik Çeşitlilik Ormanlar Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları Çayır ve Mera Sulak Alanlar Flora Fauna Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler Toprak Su Kaynakları Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar Yeraltı Su Kaynakları Akarsular Göller ve Göletler Mineral Kaynakları Sanayi Madenleri Metalik Madenler Enerji Madenleri Maden Kanunu’na Tabi Olan Doğal Malzemeler 21 21 21 21 21 21 21 21 24 24 24 25 25 25 27 31 32 32 37 37 38 38 39 40 40 40 40 40 C. HAVA ( ATMOSFER VE ĐKLĐM ) C.1 C.1.1 C.1.1.1 C.1.1.2 C.1.1.3 C.1.1.4 C.1.1.5 42 42 42 43 44 44 44 Đklim ve Hava Doğal Değişkenler Rüzgar Basınç Nem Sıcaklık Buharlaşma Sayfa iv C.1.1.6 C.1.1.6.1 C.1.1.6.2 C.1.1.7 C.1.1.8 C.1.1.9 C.1.2 C.1.2.1 C.1.2.2 C.1.2.3 C.1.2.4 C.1.2.5 C.2 C.2.1 C.2.2 C.2.3 C.2.4 C.2.5 C.3 C.3.1 C.3.2 C.4 C.4.1 C.4.1.1 C.4.1.2 C.4.1.3 C.4.1.4 C.4.2 Yağışlar Yağmur Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Seller Kuraklık Mikroklima Yapay Elementler Plansız Kentleşme Yeşil Alanların Azalması Isınmada Kullanılan Yakıtlar Endüstriyel Emisyonlar Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman Partikül Madde (PM) Emisyonları Karbonmonoksit Emisyonları Azot Oksit (NO x ) Emisyonları Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları Atmosferik Kirlilik Ozon Tabakasının Đncelmesi Asit Yağışlarının Etkileri Hava Kirleticilerin Çevreye Olan Etkileri Doğal Çevreye Etkileri Su Üzerindeki Etkileri Toprak Üzerine Etkileri Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Yapay Çevreye Etkisi (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri 44 44 45 45 45 46 46 46 46 47 49 49 51 52 52 52 52 52 53 53 53 53 53 53 53 54 54 54 D. SU D.1 D.1.1 D.1.2 D.1.3 D.1.4 D.1.5 D.2 D.3 D.3.1 D.3.2 D.3.3 D.3.4 D.4 D.5 Su Kaynaklarının Kullanımı Yeraltı Suları Jeotermal Kaynaklar Akarsular Göller, Göletler ve Rezervuarlar Denizler Doğal Drenaj Sistemleri Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri Yeraltı Suları ve Kirlilik Akarsularda Kirlilik Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik Denizlerde Kirlilik Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 55 55 55 55 57 57 58 58 58 58 65 68 69 71 E. TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI E.1 E.2 E.2.1 E.2.1.1 E.2.1.2 E.2.2 72 75 75 75 75 75 Genel Toprak Yapısı Toprak Kirliliği Kimyasal Kirlenme Atmosferik Kirlenme Atıklardan Kirlenme Mikrobiyal Kirlenme Sayfa v E.3 E.3.1 E.3.1.1 E.3.1.2 E.3.2 75 75 75 77 77 Arazi Arazi Varlığı Arazi Sınıfları Kullanım Durumu Arazi Problemleri F. FLORA - FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1 F.1.1 F.1.1.1 F.1.1.2 F.1.1.3 F.1.1.4 F.1.2 F.1.3 F.1.4 F.2 F.2.1 F.2.2 F.3 F.3.1 F.3.2 F.3.3 F.3.3.1 F.3.3.1.1 F.3.3.1.2 F.3.3.2 F.3.3.3 F.3.3.4 F.4 F.4.1 F.4.1.1. F.4.1.1.1 F.4.1.1.2 F.4.1.1.3 F.4.1.2 F.4.1.3 F.4.1.4 Ekosistem Tipleri Ormanlar Ormanların Ekolojik Yapısı Đlin Orman Envanteri Orman Varlığının Yararları Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları Çayır ve Meralar Sulak Alanlar Diğer Alanlar ( Stepler vb.) Flora Habitat ve Toplulukları Türler ve Popülasyonları Fauna Habitat ve Toplulukları Türler ve Popülasyonları Hayvan Yaşama Hakları Evcil Hayvanlar Sahipli Hayvanlar Sahipsiz Hayvanlar Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban Hayvanlar Hayvan Hakları Đhlalleri Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin Đsteneceği Alanlar Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı Ana Ardıç Tabiat Anıtı Koca Katran Tabiat Anıtı 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsal ve Üreme Sahaları Sayfa vi 81 81 81 82 83 84 85 85 86 86 86 86 102 102 104 107 107 107 107 108 108 108 108 108 108 108 110 110 111 112 114 F.4.1.5 F.4.1.6 F.4.1.7 F.4.1.8 F.4.1.9 F.4.1.10 F.4.1.11 F.4.1.12 F.4.1.13 F.4.2 F.4.2.1 F.4.2.2 F.4.2.2.1 F.4.2.2.2 F.4.2.2.3 F.4.2.3 F.4.2.4 F.4.3 F.4.3.1 F.4.3.2 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri” 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Đlan Edilen Alanlar 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları” 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan “Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar Korunması Gereken Alanlar Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tespit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı Sayfa vii 114 115 115 131 131 131 131 131 131 132 132 136 136 136 136 137 137 137 137 138 F.4.3.3 F.4.3.4 F.4.3.5 F.4.3.6 F.4.3.6.1 F.4.3.6.2 F.4.3.6.3 F.4.3.6.4 F.4.3.6.5 F.4.3.6.6 F.4.3.6.7 F.4.3.6.8 F.4.3.6.9 F.4.3.6.10 Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Đtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme Sahaları Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar Kuyuluk Mesire Yeri 100. Yıl Mesire Yeri Erdemli Çamlığı (Talat Göktepe) Mesire Yeri Şehitlik (Çamdüzü) Mesire Yeri Đncekum Mesire Yeri Pullu-1 Mesire Yeri Pullu-2 (Dikilitaş) Mesire Yeri Karaekşi Mesire Yeri Morcakaya Mesire Yeri Kemer Mesire Yeri 139 139 139 139 139 140 140 141 141 142 142 143 143 143 G. TURĐZM G.1 G.1.1 G.1.1.1 G.1.1.2 G.1.2 G.2 G.3 G.4 G.5 G.6 145 145 145 151 151 179 187 190 190 190 Yörenin Turistik Değerleri Yörenin Doğal Değerleri Konum Fiziki Özellikler Kültürel Değerler Turizm Çeşitleri Turistik Altyapı Turist Sayısı Turizm Ekonomisi Turizm Çevre Đlişkisi H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1 H.2 H.2.1 H.2.1.1 H.2.1.1.1 H.2 1.1.2 H.2.1.1.3 H.2.1.1.4 H.2.1.2 H.2.1.2.1 H.2.1.2.2 H.2.1.2.3 H.2.2 H.2.2.1 H.2.2.2 192 193 194 194 195 195 195 195 195 195 196 197 197 197 197 Genel Tarımsal Yapı Tarımsal Üretim Bitkisel Üretim Tarla Bitkileri Buğdaygiller Baklagiller Yem Bitkileri Endüstriyel Bitkiler Bahçe Bitkileri Meyve Üretimi Sebze Üretimi Süs Bitkileri Hayvansal Üretim Büyükbaş Hayvancılık Küçükbaş Hayvancılık Sayfa viii H.2.2.3 H.2 2.4 H.2.2.5 H.2.2.6 H.3 H.4 H.4.1 H.4.2 H.5 H.5.1 H.5.2 H.5.3 Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) Su Ürünleri Kürk Hayvancılığı Arıcılık ve Đpek Böcekçiliği Organik Tarım Tarımsal Đşletmeler Kamu Đşletmeleri Özel Đşletmeler Tarımsal Faaliyetler Pestisit Kullanımı Gübre Kullanımı Toprak Kullanımı 198 198 199 199 199 200 200 201 201 201 201 202 I. MADENCĐLĐK I.1 I.1.1 I.1.2 I.1.3 I.1.4 I.2 I.3 I.4 I.5 Maden Kanunu’na Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler Sanayi Madenleri Metalik Madenler Enerji Madenleri Maden Kanunu’na Tabi Olan Doğal Malzemeler Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri Cevher Zenginleştirme Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları 203 203 203 204 206 207 207 207 207 J. ENERJĐ J.1 J.1.1 J.1.2 J.1.3 J.1.4 J.1.5 J.1.6 J.1.7 J.1.8 J.1.9 J.1.10 J.1.11 J.1.12 J.1.13 J.2 J.2.1 J.2.2 J.2.3 J.2.4 J.3 J.4 Birincil Enerji Kaynakları Taşkömürü Linyit Asfaltit Bitümlü Şist Hampetrol Doğalgaz Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) Orman Hidrolik Jeotermal Güneş Rüzgar Biyokütle Đkincil Enerji Kaynaları Termik Enerji Hidrolik Enerji Nükleer Enerji Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı Enerji Tasarrufu Đle Đlgili Yapılan Çalışmalar Sayfa ix 209 209 209 209 209 209 209 209 209 209 210 210 210 210 211 211 211 212 212 212 213 K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ K.1 K.2 K.3 K.4 K.5 K.6 K.6.1 K.6.2 K.6.3 K.6.4 K.6.5 K.7 Đl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları ve Đstihdam Durumu Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 214 214 218 218 232 232 232 234 238 238 238 238 L. ULAŞIM, ALTYAPI, HABERLEŞME L.1 L.1.1 L.1.2 L.1.3 L.1.4 L.1.5 L.2 L.2.1 L.2.1.1 L.2.1.2 L.2.1.3 L.2.1.4 L.2.1.5 L.2.2 L.2.2.1 L.2.2.2 L.2.3 L.2.3.1 L.2.3.2 L.2.4 L.3 L.4 L.5 Altyapı Temiz Su Sistemi Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi Yeşil Alanlar Elektrik Đletim Hatları Doğalgaz Boru Hatları Ulaşım Karayolları Karayolları Genel Ulaşım Planlaması Toplu Taşıma Sistemleri Kent Đçi Yollar Araç Sayıları Demiryolları Kullanılan Raylı Sistemler Taşımacılıkta Demiryolları Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı Limanlar Taşımacılık Havayolları Haberleşme Đlin Plan Durumu Đldeki Baz Đstasyonları Sayısı 239 239 241 244 244 244 245 245 245 245 247 248 248 248 248 249 249 249 250 250 250 251 251 M. YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS M.1 M.1.1 M.1.1.1 M.1.1.2 M.1.1.3 M.1.1.4 M.1.1.5 M.1.1.6 M.1.1.7 M.1.2 M.1.2.1 Kentsel ve Kırsal Planlama Kentsel Alanlar Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Kentsel Büyüme Deseni Planlı Kentsel Gelişme Alanları Kentsel Alanlarda Yoğunluk Kentsel Yenileme Alanları Endüstri Alanları Yer Seçimi Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar Kırsal Alanlar Kırsal Yerleşme Deseni Sayfa x 252 252 252 252 253 255 256 256 256 256 256 M.1.2.2 M.2 M.3 M.3.1 M.3.2 M.3.3 M.3.4 M.3.5 M.3.6 M.3.7 M.3.8 M.3.9 M.3.10 M.3.11 M.4 M.4.1 M.4.2 M.4.3 M.4.4 M.4.5 M.4.6 M.5 M.5.1 M.5.2 M.5.3 M.5.4 M.5.5 M.5.6 M.6 M.6.1 M.6.2 M.6.3 M.6.4 Arazi Mülkiyeti Altyapı Binalar ve Yapı Çeşitleri Kamu Binaları Okullar Hastaneler ve Sağlık Tesisleri Sosyal ve Kültürel Tesisler Endüstriyel Yapılar Göçer ve Hareketli Barınaklar Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar Bürolar ve Dükkanlar Kırsal Alanda Yapılaşma Yerel Mimari Özellikler Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller Sosyo - Ekonomik Yapı Đş Alanları ve Đşsizlik Göçler Göçebe Đşçiler ( Mevsimlik ) Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı Konut Yapım Süreçleri Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri Görüntü Kirliliği Binalarda Ses Đzolasyonu Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları Ticari ve Endüstriyel Gürültü Kentsel Atıklar Binalarda Isı Yalıtımı Nüfus Nüfusun Yıllara Göre Değişimi Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları Nüfus Değişim Oranı 256 256 257 258 258 259 260 260 260 260 260 260 260 260 261 261 261 262 262 262 262 262 262 263 263 263 263 263 263 263 265 266 267 N. ATIKLAR N.1 N.2 N.3 N.3.1 N.3.2 N.3.3 N.3.4 N.3.5 N.3.6 N.3.7 N.3.8 N.4 N.4.1 N.4.2 N.4.3 N.5 N.6 Evsel Katı Atıklar Tehlikeli Atıklar Özel Atıklar Tıbbi Atıklar Atık Yağlar Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar Pil ve Aküler Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller Tarama Çamurları Elektrik ve Elektronik Atıklar Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar Diğer Atıklar Ambalaj Atıkları Hayvan Kadavraları Mezbaha Atıkları Atık Yönetimi Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu Sayfa xi 269 275 277 277 281 283 283 283 283 283 283 283 283 285 285 285 285 N.7 N.8 N.8.1 N.8.2 N.8.3 N.9 N.10 Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri Atıkların Bertaraf Yöntemleri Katı Atıkların Depolanması Atıkların Yakılması Kompost Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirilmesi Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 285 285 285 286 286 286 286 O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM O.1 O.1.1 O.1.1.1 O.1.1.2 O.1.1.3 O.1.1.4 O.1.1.5 O.1.2 O.1.3 O.1.3.1 O.1.3.2 O.1.4 O.1.4.1 O.1.4.2 O.1.4.3 O.1.4.4 O.2 Gürültü Gürültü Kaynakları Trafik Gürültüsü Endüstri Gürültüsü Đnşaat Gürültüsü Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü Gürültü ile Mücadele Gürültünün Çevreye Olan Etkileri Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri Gürültünün Đnsanlar Üzerine Etkileri Fiziksel Etkileri Fizyolojik Etkileri Psikolojik Etkileri Performans Üzerine Etkileri Titreşim 288 288 288 289 289 289 291 291 291 291 292 292 292 292 292 292 292 P. AFETLER P.1 P.1.1 P.1.2 P.1.3 P.1.4 P.1.5 P.1.6 P.2 P.2.1 P.2.2 P.2.3 P.3 P.3.1 P.3.2 P.3.3 P.3.4 P.3.5 P.3.6 Doğal Afetler Depremler Heyelanlar ve Çığlar Seller Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri Fırtınalar Diğer Afetler Radyoaktif Maddeler Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar Tehlikeli Maddeler Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri Sivil Savunma Birimleri Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri Đlkyardım Servisleri Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı Đçin Alınan Tedbirler Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 294 294 295 295 298 298 300 300 300 300 301 301 301 301 302 303 303 303 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1 304 Temel Sağlık Hizmetleri Sayfa xii R.1.1 R.1.2 R.1.2.1 R.1.2.2 R.1.2.3 R.1.3 R.1.4 R.1.5 R.1.6 R.1.7 R.2 R.2.1 R.2.2 R.2.3 R.2.4 R.2.5 R.2.6 R.2.7 Sağlık Kurumlarının Dağılımı Bulaşıcı Hastalıklar Đçme ve Kullanma Sularının Durumu Denizler Zoonoz Hastalıklar Gıda Hijyeni Aşılama Çalışmaları Bebek Ölümleri Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı Aile Planlaması Çalışmaları Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đyonize Radyasyondan korunma Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 304 306 308 309 310 310 310 312 312 312 313 313 313 313 313 313 313 313 S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐ S.1 S.2 S.2.1 S.2.2 Kamu Kurumlarının Çevre Eğitimi Đle Đlgili Faaliyetleri Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar Ve Faaliyetleri Çevre Dernekleri Çevreyle Đlgili Federasyonlar 314 315 315 316 T. ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA T.1 T.2 T.3 T.4 T.5 T.6 Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde, Planlanması Çevrenin Đnsan Psikososyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması Çevresel Etki Değerlendirmesi Sayfa xiii 317 319 319 319 320 320 TABLOLAR VE ŞEKĐLLER LĐSTESĐ Sayfa No Tablo A.1 : Şekil A.1 : Şekil A.2 : Şekil A.3 : Şekil A.4 : Şekil A.5 : Tablo B.1 : Tablo B.2 : Tablo B.3 : Tablo B.4 : Şekil B.1 : Şekil B.2 : Şekil B.3 : Şekil B.4 : Şekil B.5 : Şekil B.6 : Şekil B.7 : Tablo B.5 : Tablo C.1 : Şekil C.1 : Tablo C.2 : Tablo C.3 : Tablo C.4 : Tablo C.5 : Tablo C.6 : Tablo C.7: Tablo C.8: Tablo C.9: Tablo C.10: Tablo C.11: Tablo C.12: Tablo C.13: Tablo C.14: Tablo C.15: Tablo C.16: Tablo C.17: Tablo C.18: Tablo C.19: Tablo C.20: Tablo C.21: Tablo D.1 : Đlin Uç Noktalarına Đlişkin Enlem ve Boylamlar 2 Mersin Đli, Đl Sınırlarını Gösteren Harita 3 Đlin Jeomorfoloji Haritası 5-6 Mersin Đli Jeolojik Harita 7 Đlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti 9 Mersin Đlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita 19 Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi, Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti 21 2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi, Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti 21 Đlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri 21 Mersin Đline ait DSĐ’ nin Akım Gözlem Đstasyonları ve Akım Değerleri 22-23 Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Orman Durumu Haritası 24 Mersin Doğal Vejetasyon Haritası 24 Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Fonksiyon Haritası 25 Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Planı 26 Göksu Deltası 27 Mersin Büyük Toprak Grupları 34 Toprakların Dağılımı 37 Mersin Đli Maden ve Enerji Kaynakları 41 Rüzgar Değerleri 43 Mersin Uzun Yıllara Ait Rüzgâr Diyagramı 43 Yerel Basınç Değerleri 44 Bağıl Nem Değerleri 44 Sıcaklık Değerleri 44 Buharlaşma Miktarları(mm) 44 Yağış Değerleri(mm) 45 Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler 45 Sınır Değerlerinin Aşıldığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli Kömürler 48 Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli Kömürler 48 Isınma Amaçlı Kullanılacak Đthal Kömürlerin Özellikleri 48 Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri 48 Sanayi Amaçlı Đthal Edilecek Kömür Özellikleri 49 Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri 49 Motorlu Kara Taşıtlarının Cinsi ve Sayısı 50 Mersin'de Egzoz Gazı Ölçüm Yetkisine Sahip Kuruluşlar(2007) 50 Trafikte Kullanılmakta Olan Dizel Motorlu Taşıtlarda Absorbsiyon Katsayısı Sınır Değerleri. 50 Trafikte Kullanılmakta Olan Benzin Motorlu Taşıtlarda CO Sınır Değerleri 51 Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonuna Ait Koordinatlar 51 2007 Yılı Hava Kirliliği Ölçümleri Aylık Ortalama Değerleri 51 52 SO2 (Kükürtdioksit) Değerleri PM 10 (Partikül Madde) Değerleri 52 Belgeli Kuyu Listesi 55 Sayfa xiv Şekil D.1 : Tablo D.2 : Tablo D.3 : Tablo D.4 : Tablo D.5 : Tablo D.6 : Tablo D.7 : Tablo D.8 : Tablo D.9 : Tablo D.10: Tablo D.11: Tablo D.12: Tablo D.13: Tablo D.14: Tablo D.15: Tablo D.16: Tablo E.1 Tablo E.2 Tablo E.3 Tablo E.4 Tablo E.5 Tablo E.6 Şekil E.1 Şekil E.2 Tablo F.1 Tablo F.2 Tablo F.3 Tablo F.4 Tablo F.5 Tablo F.6 Tablo F.7 Tablo F.8 Tablo F.9 : : : : : : : : : : : : : : : : : Tablo F.10 : Tablo F.11: Tablo F.12: Tablo F.13: Tablo F.14: Tablo F.15: Tablo F.16: Tablo F.17: Tablo F.18: Tablo F.19: Tablo F.20: DSĐ Genel Durum Planı Mersin Erdemli Kuyusu Göksu Nehri Silifke Mansap Anamur Dragon Deresi Regülatörü Silifke Akgöl Silifke Kapızlı Pompa Đstasyonu Aydıncık Soğuksu Deresi Göksu Nehri Silifke Memba Mersin Lamas Çayı Silifke Bozlağan Deresi Silifke Paradeniz Mersin Mezitli Değirmençay Silifke D-3 Drenaj Kanalı Su Örneklerinin Alındığı Noktaların Harita Bilgileri 2005 Yılı Su Kirliliği Analiz Sonuçları Mersin Đli Belediyeleri Atıksu Arıtma Tesisi Đş Termin Planları Đle Mevcut Durumları Tarım Topraklarının Đlçeler Đtibarıyla Verimlilik Değerleri Toprak Reaksiyonu Toprak tuzluluğu Toprak Kireci Organik Madde Fosfor Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli Kültür Envanteri Alanın Koordinat Detayları Yerleşim Birimleri ve Nüfus Dağılımı Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Tarımsal Arazi Analizi Deltada 2000–2004 Yılları Arasında Avlanan Balık Tür ve Miktarları Bölgenin 2005 Yılı Đklim Đstatistikleri Göksu Deltası Florasını Oluşturan Bitki Taksonlarının Dağılımı Göksu Deltası’ndaki IUCN kriterlerine göre tehdit altındaki bitki türleri Göksu Deltasında Tespit Edilen Faunaya Đlişkin Sınıflar ve Toplam Tür Sayısı Göksu Deltası’nda görülen Dünya Çapında Nesli Tehlike Altındaki Kuş Türleri Göksu Deltasında Bulunan Memeli Türleri Göksu Deltası Sürüngenleri Göksu Deltası’nda Avlanan Balık Türleri ÖÇKB’ndeki Arazi Kullanım Durumu ve Đlçeye Oranı Silifke Đlçesi’nin Mevcut Arazi Durumu Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Toplam Mülkiyet Analizi Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde Ulaşım Göksu Deltasında Yetiştirilen Önemli Tarım Ürünleri ve Tahmini Ekim Alanları Göksu Deltası’nda DSĐ 62. Şube Müdürlüğünün Şebekesi ile Sulanabilen Ürünler ve Yetiştirilme Alanları. Delta’da Büyük ve Küçükbaş Hayvan Varlığı Sayfa xv 56 59 59 60 60 61 61 62 62 63 63 64 64 65 66 69 72 72 73 73 74 74 76 78 113 115 117 118 118 119 123 124 125 125 125 126 126 127 127 128 129 129 130 130 Tablo G.1 : Tablo G.2 : Tablo G.3 : Tablo G.4 : Tablo G.5 : Tablo G.6 : Tablo G.7 : Tablo H.1 : Tablo H.2 : Tablo H.3 : Tablo H.4 : Tablo H.5 : Tablo H.6 : Tablo H.7 : Tablo H.8 : Tablo H.9 : Tablo H.10: Tablo H.11: Tablo H.12: Tablo H.13: Tablo H.14: Tablo H.15: Şekil I.1 : Tablo I.1 : Tablo J.1 : Tablo J.2 : Tablo J.3 : Tablo J.4 : Tablo J.5 : Tablo J.6 : Tablo J.7 : Tablo J.8 : Tablo K.1 : Tablo K.2 : Tablo K.3 : Şekil K. 1 : Şekil K.2 : Tablo K.4 : Şekil K.3 : Tablo K.5 : Tablo K.6 : Tablo K.7 : Tablo K.8 : Şekil K.4 : Şekil K.5 : Turizm Bölge ve Merkezleri Mülkiyet Durumu Đlde Bulunan Müzeler Đlde Bulunan Sit Alanları Yerel Etkinlik ve Festival Takvimi Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Konaklama Tesisleri Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Yeme-Đçme Tesisleri Ülkelere Göre Turist Đstatistiği – 2006 Đlimiz Tarım Arazisinin Kullanımı Tarla Ürünleri (2007 Yılı) Meyveler (2007 Yılı) Sebzeler (2007 Yılı) Örtü Altı Sebzeler ve Meyveler (2007 Yılı) Đlimiz Hayvan Varlığı Hayvansal Ürünler Üretimi Su Ürünleri Üretimi 2006 Yılında Đlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu Đlimizde Organik Tarım Alanları Đlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler Yetiştirici Birlikleri Üretici Birlikleri 2007 Yılında Kullanılan Pestisitler Đlçeler Bazında Kimyevi Gübre Kullanımı Đlin Maden Yatakları Đl Özel Đdaresince 2007 Yılında GSM Đşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Verilen Maden Ocakları Mersin Su Kaynakları Potansiyeli Đlimizdeki Jeotermal Kaynaklar 2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi, Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti Hidroelektrik Enerji EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün Mersin Đlindeki Hidroelektrik Santralleri Đlimizde Đşletmede Olan Diğer Özel Santraller 2007 Yılı Sonu Đtibariyle Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Mersin Đli 2006 Yılı Sonu Ayrıntılı Abone Sayısı Đlde Bulunan Küçük Sanayi Siteleri Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları Đlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve Kum-Çakıl Ocaklarının Đlçelerdeki Yoğunluğunu Gösteren Harita Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı (Đmalat Sanayi) Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Küçük) Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Büyük) Đmalat Sanayi Özet Tablosu Mersin Firmalar Đstihdamın Sektörlere Dağılımı Đstihdamın Đlçelere Dağılımı Sayfa xvi 145 169 169 180 188 189 190 193 194 195 196 196 197 197 198 198 199 200 200 201 201 201 205 206 209 210 210 211 211 212 212 213 215 216 216 216 217 218 218 219 219 220 220 231 231 Tablo K.9 : Tablo K.10: Tablo K.11: Tablo L.1 : Tablo L.2 : Tablo L.3 : Tablo L.4 : Tablo L.5 : Tablo L.6 : Tablo L.7 : Şekil L.1 : Şekil L.2 : Tablo L.8 : Tablo L.9 : Tablo L.10: Tablo L.11 : Tablo M.1 : Tablo M.2 : Tablo M.3 : Tablo M.4 : Tablo M.5 : Tablo M.6 : Tablo M.7 : Tablo M.8 : Tablo M.9 : Şekil M.1 : Tablo M.10: Şekil M.2 : Tablo M.11: Şekil M.3 : Tablo M.12: Şekil M.4 : Tablo M.13: Şekil M.5 : Şekil M.6 : Şekil M.7 : Tablo M.14: Şekil M.8 : Tablo N.1 : Tablo N.2 : Tablo N.3 : Tablo N.4 : Tablo N.5 : Tablo N.6 : Tablo N.7 : Sanayi Tesislerinden A Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi Sanayi Tesislerinden Ön Đzin ve B Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi Đl Sınırları Đçinde Bulunan Sanayi Kuruluşları Atıksu Arıtma Tesisi Durumları Kimyasal Su Analiz Raporu Bakteriyolojik Su Analizi Raporu Büyükşehirde Mevcut Kanalizasyon Hattı Ana Boru ve Uzunlukları Tarsus Đmar Sınırları Đçinde Mevcut Olan Altyapı Tesisleri Belediyelerin Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma Tesisi Durumları 2006 Yılı Mersin Đli Otoyol ve Devlet Yolunda Taşıt-Km., Yolcu- Km., Ton-Km. Değerleri Bugünkü Türel Dağılım Yapısı(%) Đlin Yol Durumunu Gösteren Harita Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası 31.03.2008 Tarihi Đtibariyle Đl ve Đlçeler Araç Sayısı Gemi ve Yük Bilgileri ( 2007 Yılı ) Mersin Limanı Mal Cinsine Göre Yükleme-Boşaltma Değerleri Baz Đstasyonları Toroslar Belediyesi Mahallelere Göre Nüfus Dağılımı ve Yoğunluk 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre Đlk On Đl,1984-2000 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarına göre ildeki binaların kullanım amaçları 2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları Đçindeki Binaların Kullanma Amacına Göre Dağılımı 2006-2007 Öğretim Yılı Đlköğretim Okulu, Öğretmen ve Öğrenci Durumu 2006-2007 Öğretim Yılı Lise Öğretimi Öğrenci Durumu Çalışan Đl Nüfusunun Đktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (Yıl 2000) Dönemler Đtibariyle Mersin Đlinin Net Göç ve Net Göç Hızı Yıllara Göre Nüfus Değişimi Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları Đlçelerde Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı Mersin Đli 2007 Yılı Nüfus Piramidi Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu 2000-2007 Yılı Sayımlarına Göre Đlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğunluğu ile Yüzölçümleri Đl Yüzölçümünün Đlçelere Dağılımı Nüfusun Đlçelere Göre Dağılımı Nüfus yoğunluğu Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı Đlçelerin Nüfus Artış Hızı Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Oluşum Miktarı Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu Mersin Đlindeki Belediyelerin Katı Atık Miktarları ve Durumları-2006 Mersin Đlinde 2006/2007 Yıllarında Oluşan Tehlikeli Atık Tür ve Miktarları 2007 Yılında Sağlık Kurum ve Kuruluşlarından Alınan Tıbbi Atık Miktarları Đlimizde 2007 Yılı Đçinde Atık Yağlarla Đlgili Durum Đlimizde Sanayi Kuruluşlarından Toplanan Atık Yağ Miktarları Sayfa xvii 232 232 235 240 240 242 242 243 245 245 246 247 249 250 250 251 255 257 257 257 259 259 261 262 263 264 264 264 265 265 265 266 266 266 267 267 267 268 269 269 270 275 277 281 281 Tablo N.8 : Tablo O.1 Tablo O.2 Tablo O.3 Tablo O.4 Tablo O.5 Tablo O.6 Tablo O.7 : : : : : : : Tablo O.8 : Tablo O.9 : Tablo O.10: Tablo O.11: Şekil P.1 Şekil P.2 Tablo P.1 Tablo P.2 Tablo P.3 : : : : : Tablo R.1 : Tablo R.2 : Tablo R.3 : Tablo R.4 Tablo R.5 Tablo R.6 Tablo R.7 Tablo R.8 Tablo R.9 : : : : : : Şekil T.1 : Tablo T.1 : Tablo T.2 : Mersin Đlinde Toplama-Ayırma Tesisi Lisans Belgesi/Geçici Çalışma Đzni Alan Đşletmeler Listesi Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Endüstriyel Tesisler Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Şantiye Alanı Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Günün Saatlerine Göre Gerekli Düzeltme Đç Mekân Gürültü Düzeyi Sınır Değerleri Pencere Durumuna Göre Đçerdeki Düzeltme Yapılarda Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı ve Etkilenen Đç Alanlar (Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı) Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Psikolojik Etkileri Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri Đnşaatlarda Kazık Çakma ve Benzeri Titreşim Yaratan Operasyonların ve Đnşaat Makinelerinin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri Binalarda, Bina Đçindeki Makine ve Teçhizatın Yaratacağı Titreşimlerin Sınır Değerleri Deprem Haritası Heyelan Risk Haritası 1977-2004 Yılları Arası Orman Yangınları 1977-2007 Yılları Arası Orman Yangınları Kısmen veya Tamamen Yanan Yapılar ile Diğer Yangınlara Ait Đstatistik Çizelge Đlimizde Bulunan Yataklı Tedavi Kurumları Sağlık Kurumlarının Dağılımı Mersin Đlinde 2007 Yılı Đçerisinde Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Đlçelere Dağılımı 2007 Yılı Bulaşıcı Hastalıkların Đlçe Bazında ve Aylara Dağılımı 2007 Yılı Gıda, Su ve Bakiye Klor Kontrol Çalışmaları 2007 yılı deniz suyu analizleri Mersin Đlinde 2007 Yılında Đnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar Aşılama Çalışmaları 2007 Yılı Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı Mersin Merkez ve Tarsus 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı - ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi 1997-2006 ÇED ve ÇED Ön Araştırma / Proje Tanıtım Dosyası Raporları Listesi Sayfa xviii 284 288 289 289 290 290 290 291 292 293 293 293 296 297 299 299 302 304 304 306 306 308 309 310 311 312 321 322 328 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu A. COĞRAFĐK KAPSAM A. 1 GĐRĐŞ Akdeniz Bölgesinde, kuzeyi ve batısı Toros dağları, güneyi Akdeniz ile çevrili olan Mersin Đli bereketli Çukurova toprakları üzerinde yer almaktadır. Bölgeye dağlar arasından girilmesi ve görülmesi zor olduğu için Konya Selçukluları döneminde " ĐÇ-EL " denilmiş ve bu ad 2002 yılına kadar kullanıla gelmiş olup, 28. 06. 2002 tarihinden itibaren "MERSĐN" adını almıştır. Bölge Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden olduğu halde bugünkü Mersin, Türkiye’nin hemen hemen en yeni şehirlerinden birisidir. Şehrin kesin olarak hangi tarihte kurulduğu hakkında resmi bir kayda rastlanmamıştır. Evliya Çelebi 1671 yılında Silifke’den Tarsus’a geçerken, şimdiki Üseleli köyünün kuzeyinde bulunan Mersinlioğlu isimli bir yerleşim yerinden bahsetmiştir. Texier ise Mersin'in kuruluş tarihini 1836 yılı olarak belirtmiştir. Adana Vilayet Salnamesi ise, Mersin'in 1257(1841) yılında birkaç haneli köy olduğunu yazmıştır. Klasik devirde Kilikya olarak adlandırılan MERSĐN; sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslıların hakimiyeti altına girmiştir. Mersin ili daha sonra XI. Yüzyılda Selçuklular, XIV. Yüzyılda Karamanoğulları ve Ramazanoğulları, XV. Yüzyılda da Osmanlı Đmparatorluğunun eline geçmiştir. Đl dâhilinde Yumuktepe ve Gözlükulede yapılan kazılarda Mersin'in tarihten önceki devirlerden beri önemli bir yerleşim merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Kazı sonuçları göstermektedir ki; Đlin en alt tabakası Neolitik devir izlerini taşımaktadır. Yöre Neolitik devir sonrası Madeni ve Tunç devri arasında geçiş yapmıştır. Yöremize daha sonra Eti devrinin girdiği görülür Eti Kralı Hattuşşiş'in yöreyi imar ve iskân ettiği anlaşılmaktadır. Asur Kralı III. Salamossar'ın müteakiben ele geçirdiği Mersin yöresi, MÖ. 520 tarihinde Đran Hükümdarlığına geçer, MÖ. 334 senesinde Büyük Đskender yöreyi Makedonyalılara katar. MÖ. 261-246'da yöreyi Mısır Hükümdarı Batlenios Ogustos zapteder, MÖ. 70 yıllarında Mersin Romalıların eline geçer, daha sonra kısa süre Araplar tarafından işgal edilirse de Romalılar Arapları barındırmaz. Halife Osman zamanında Mersin yöresi Arapların eline geçer, Halife Osman'ın ölmesi üzerine bölge bu defa Asurluların eline geçer. 718 yılında halifeliğin Abbasilerin eline geçmesi üzerine 853 yılında Sultan Mehdi yöreyi Abbasi hegomanyasına katar. Daha sonra yöre Selçukluların eline geçer. Selçuklular döneminde kısmi haçlı istilasına uğrayan yöre Selçukluların zayıflamasından sonra Karamanoğullarına geçer. Mersin yöresi Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı idaresi altına girmiştir. 1.Dünya Harbinde ittifak devletlerinin istilasına uğrayan Mersin, Milli Mücadele ile 3 Ocak 1922'de kurtulmuştur. 1924 yılında Vilayet olan Mersin 1933 yılında, Merkezi Silifke olan eski Đçel Vilayeti lağvedilerek, Silifke, Anamur, Gülnar ve Mut Đlçeleri de Mersin'e bağlanmış ve Vilayetin adına Đçel denmiştir. 1954 yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık, Bozyazı ve Çamlıyayla ilçelerinin kurulmasıyla Đlin merkez ilçe Mersin ile birlikte 10 ilçesi vardır. Toros dağlarının kuzeye yalnız iki geçitle yol verdiği Mersin ili E-5 ve E-24 karayolları, Ortadoğu ülkelerine ve Türkiye’nin her yönüne uzanan demiryolları, Mersin, Taşucu, Anamur sınır deniz kapılarıyla ülkemizin dışa açık en önemli pencerelerinden biridir. Mersin, Silifke limanları ve Mersin Serbest Bölgesi Mersin ilinde iş turizminde büyük bir canlılık, uluslararası ticari ilişkilerde geniş boyutlar kazandırmıştır. Doğal güzellikleri, ılıman iklimi, hiç sönmeyen güneşi, ince kumlu uzun ve geniş kumsalları, tarihi-kültürel-folklorik zenginlikleri, canlı iş dünyası ile Mersin yerli yabancı herkesin ilgisini çeken Akdeniz'in incisidir. A. 2 ĐL VE ĐLÇE SINIRLARI Mersin Đli; doğuda Adana, kuzeydoğuda Niğde, kuzeyde Konya, kuzeybatıda Karaman, batıda Antalya illeri ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir (Bkz. Şekil A.1). Đlin ilçeleri sırasıyla şöyledir: Mersin, Tarsus, Silifke, Erdemli, Anamur, Gülnar, Mut, Aydıncık, Bozyazı, Çamlıyayla. 1 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu A. 3 ĐLĐN COĞRAFĐ DURUMU Mersin ili Akdeniz Bölgesinin Çukurova bölümünün batısında; 32 derece 56 dakika ve 35 derece 11 dakika doğu boylamları ile 37 derece 26 dakika ve 36 derece 01 dakika kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. Mersin Merkez ilçe 1772, Tarsus 2004, Çamlıyayla 683, Silifke 2560, Mut 2 2518, Gülnar 1563, Erdemli 2039, Anamur 1338, Aydıncık 442, Bozyazı 566 km olmak üzere 2 Mersin ili 15.485 km yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %2 sini kaplar. Đl doğuda Adana'nın Karataş, Merkez, Karaisalı ve Pozantı; kuzeydoğuda Niğde’nin Ulukışla; kuzeybatıda Karaman Merkez, Ermenek; kuzeyde Konya'nın Ereğli ve doğuda Antalya'nın Gazipaşa ilçeleriyle çevrilmiştir. Güneyi Akdeniz ile kuşatılmış olan Mersin ili; kuzeyden Batı ve Orta Toros Dağlarının yüksek plato ve zirveleriyle Anadolu'nun iç kesimlerinden ayrılmaktadır. Đlin uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar aşağıdaki Tablo A.1’de görülmektedir. Tablo. A.1: Đlin uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar (1/25.000 lik haritalara göre dakika cinsinden yaklaşık olarak gösterilmiştir.) YÖNLER UÇ NOKTALAR ENLEM(Kuzey) BOYLAM(Doğu) - Kuşcular köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N33-b3) 37' 16' 59'' 34' 58' 23'' DOĞU - Avadan köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N34-d4) 37' 02' 48'' 35' 06' 45'' BATI - Anıtlı ( Kaladıran köyü), Alanya ( P29-d4) 36' 05' 06'' 32' 33' 41'' KUZEY - Ara köyünün güneyi, Silifke (O30-o12) 36' 56' 23'' 33' 13' 44'' Anamur Feneri, Alanya (P29-c4) 36' 01' 03'' 32' 48' 12'' GÜNEY - Boğaz mevkii, Mersin (O33-c2) 36' 42' 57'' 34' 54' 00'' Kaynak: Mersin Valiliği A. 4 ĐLĐN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJĐK DURUMU MERSĐN ĐLĐNĐN TOPOGRAFYASI: Mersin il alanı, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde bulunmaktadır. Đl sınırları içine giren Toros Dağları, Đç Anadolu'nun Konya düzlüğü ile Akdeniz arasında, yüksek çatılı bir kuşak halinde, Batı - Doğu yönünde uzanır. Đli kuzeyden çevreleyen Toros Dağları; genç dağlar olup, volkanik granit, gnays ve mikaşistlerden oluşmuştur. Bu dağlar; Silifke, Gülnar, Anamur ve Mut ilçe topraklarının büyük bölümünü örter. Doğuya gidildikçe, denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ sırasıyla deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş düzlüklerde merkez ilçe Mersin ile Tarsus yer alır. Taşeli platosunun batı sınırlarını oluşturan batı Toros Dağları, Antalya Körfezinin doğusundan Mersin Đline doğru iki kol halinde uzanır. Birinci kol Alanya ve Gazipaşa ilçelerinin kuzeyinden geçerek Silifke' ye dek uzanır. Đkinci kol, Ermenek Göksu Vadisi ile Hadim Göksu vadisi arasında il topraklarına sokulur. Daha sonra Mut'un güneybatısında, her iki vadinin birleştiği yerde son bulur. Orta Toros Dağlarının il alanı içinde kalan kesimine Bolkar Dağları adı verilir. Göksu Vadisinin doğusundan başlayan Limonlu çayı vadisi, kaynak alanından sonra düzenli ve yüksek sıralar oluşturan Bolkar dağları, Mersin topraklarını Đç Anadolu'dan bir duvar gibi ayırır. En yüksek yeri 3524 metre ile Medetsiz tepesidir. Orta Toros Dağları, Đç Anadolu ile Güney Anadolu’yu birbirinden ayıran sistemli sıralar oluşturduğundan, güç geçit verir. Orta Torosların tek geçidi Gülek Boğazıdır(1050 metre). Đkinci önemli geçit ise; Orta Toroslar ile Batı Torosları birbirinden ayıran Göksu Vadisi oluğundaki Sertavul geçididir. Silifke - Mut karayolu bu geçitten Konya'ya bağlanır. Đl alanını kaplayan Batı ve Orta Toros Dağlarının temel özelliği, yüksek ve sürekli sıralar oluşturmasıdır. Bu dağların arasında geniş plato düzlükleri vardır. Akdeniz kıyı kuşağı ve Göksu ırmağı çevresi dışında geniş sayılabilecek ova yoktur. Đlin bu kesiminde vadiler önemli yer tutmaktadır. Akarsular, derin vadilere gömülmüş durumdadır. Akdeniz iklim özellikleri, güneyden kuzeye doğru uzanan bu vadilerden Toros Dağlarının içlerine dek sokulur. Vadilerin yamaçlarında verimli tarım toprakları bulunan taraçalar yer alır. Bu vadi ve ovaların başlıcaları şunlardır: Göksu Vadisi, Anamur Vadisi, Tarsus Vadisi, Silifke Ovası, Anamur Ovası, Tarsus ve Berdan Ovalarıdır. Mersin'de il topraklarının %24 ünü kaplayan plato oluşumları çok önemlidir. Göksu Vadisinin batısında kalan Mut, Silifke ve Anamur yöresi, Türkiye'nin en önemli Platolarından biri olan Taşeli Platosunun üzerindedir. Taşeli platosunun Akdeniz’e ve Göksu Vadisine bakan kesimlerinde, yaz aylarında yöre halkının yaylak olarak kullandığı yaylalar vardır. Bunların başlıcaları; Silifke de Balandız, Gökbelen ve Kırobası; Anamur'da Kaş, Beşoluk ve Kozağaç; Gülnar'da Bardat, Tersakan ve Balyaran; Mut'ta Kozlar, Çivi, Söğütözü ve Sertavul yaylalarıdır. Bolkar Dağının Akdeniz’e bakan yüzlerinde vadilerle parçalanmış plato düzlükleri uzanır. Kıyıdan 30 - 60 Km. uzaklıkta bulunan bu platolar üzerinde (700-1.500 metre); Merkez Đlçede Gözne, Fındıkpınarı, Soğucak, Mihrican, Ayvagediği, Arslanköy, Bekiralanı ve Kızılbağ; Tarsus’ta Namrun ve Sebil; Erdemli’ de Sorgun, Küçükfındık ve Güzeloluk gibi yaylalık alanlar bulunmaktadır. 2 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil A. 1: Mersin Đli, Đl sınırlarını gösteren harita. 3 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đlde aşınma ve jeolojik hareketler sonucu oluşmuş birçok mağara vardır. Bunların bazıları mağaradan çok çukurluk biçiminde olduğunda " Obruk" adıyla da anılmaktadır. Obrukların en önemlileri " Cennet ", " Cehennem " ve " Kanlıdivane " dir. Narlıkuyu Mağarası, Mersin'e 63 Km uzaklıktaki Köşkbükü Mağarası ile yine Anamur'un 500 metre kuzeybatısındaki Buğu Deliği Mağarası ilin en önemli mağaralarıdır. ĐLĐN JEOMORFOLOJĐSĐ: Mersin ilinin kuzeyinde en yaşlı morfolojik görünüm, inselberglerle aşırı yüklenmiş 1.000 metre seviyesinden kuzeybatıda hem doğu hem de güney yönlerine yamaç yapan bir peneplendir. 900–950 metre seviyeleri üzerinde iyi korunmuş kalıntılardan güneye gidildikçe kalıntıların, Kızıldere 'nin geniş ve derin vadisiyle kesildiği, fakat 900 metre seviyelerinde devam ettiği görülmektedir. Korucular'ın kuzeyinde; 950–1100 metre yükseltiler arasında yüksek ova kalıntıları görülür. Masa Dere, Şarlak Dere ve Đçme Dere drenaj sistemleri ile kesilir. Düz zirveli tepeler, Đlin kuzeydoğusunda 800 metre seviyelerinde görülmektedir. Sığırlı Dağı, kuzeyde Korkun Dere Vadisinden ve güneyde 250 metre seviyesinde dik yamaçlarla yükselir; fakat her iki taraftaki yamaçlar keskin bir tepe halinde gelmekte 500–700 metre seviyelerde ova olarak yükselmektedir. Diğer bir kayacın jeomorfolojik özelliği ise, 300 metre kontur hattı güneybatıda Emirler'den sadece Kızıl Dere tarafından kesilmiştir; Camili'ye kuzeydoğuya doğru uzanır ve Đçme Dere Vadisinden önce birden bire kuzeybatıya dönüş yapar. Đçme Derenin 200 metre seviye doğusunda Iğdır'ın her iki tarafında kuzeydoğu yönünü izlemektedir. Iğdır'ın doğusunda 200 metre kontur tekrar kuzeybatının etrafında dönüş yapar ve 100 metre kontur. Karacadağ’dan ileriye doğru Deliçay' ın doğusunda kuzeydoğu yönünü izler. Đlin genel olarak jeomorfolojik durumuna bakıldığında; geniş plato düzlükleri, Akdeniz kıyı kuşağı ve Göksu ırmağı çevresindeki geniş ovalar, vadiler önemli yer tutmaktadır. Güneyden kuzeye doğru uzanan vadiler, Toros Dağlarının içlerine dek sokulmaktadır. Đlin jeomorfolojik haritası Şekil A.2’ de verilmektedir. A. 5 JEOLOJĐK YAPI VE STRATĐGRAFĐ Çevre faktörlerinin en önemlilerinden biri de jeolojik durumdur. Jeolojik alt yapı ve mineral çeşitleri, o yörenin antropojen tesislere karşı hassas olup olmadığını belirler. Ayrıca jeolojik alt yapı ve bunun materyal özelliği ise; yörenin jeomorfolojisini belirler. Bir yörenin jeoloji ve jeomorfolojisi ise; kentlerin veya endüstri tesislerinin, toprak, su, hava kirliliğine ve afetlere karşı hassas olan yörelere kurulup kurulmadığını ortaya koyar. M.T.A tarafından yapılan çalışmalar neticesi, Đlin jeolojik durumu (bkz. Şekil A.3); paleozoik, mesozoik ve eosen yaşlı kayalar üzerine denizin transgresyonun orta miyosende başladığı, alt miyosenin bu basende aşınım safhasında karakterize edildiğini söyleyebiliriz. Bölgede fosiller ile tespit edilen bir üst miyosene rastlanmıştır. Pliyosen yaşında; konglomeratik kireçtaşı ve gevşek kireçtaşı litolojisinde kayalar gelmektedir. Daha üstte; Göksu Vadisi boyunca kısmen ve Silifke Ovasının tamamını alüvyon kaplamaktadır. Miyosen basenine temel teşkil eden paleozoik, bir kısım mesozoik ve eosen yaşlı kayalar mevcuttur. Bütün bunların üzerine orta miyosen diskordan oluşturmaktadır. Sahile yakın Silifke ve çevresinde orta miyosen ile diskordan pliyoseni örten alüvyonla strafiğrafik istif tamamlanmaktadır. Mersin ili sınırları içinde yüzeyleyen jeolojik birimler Demirtaşlı, 1986; Gedik ve Diğ., 1979; Bilgin ve Diğ., 1994, Demirtaşlı ve Diğ., 1983, Ulu, 1983; Ulu, 1998 gibi önceki çalışmalardan yararlanılarak aşağıdaki şekilde özetlenebilir. STRATĐGRAFĐ Çalışma alanında Özgül (1971) tarafından ayrımlanan birlikler Temel Kayalar, Tersiyer’den sonraki birimler ise Örtü Kayaları olarak ayrımlanmıştır. Temel kayaları; Alanya Birliği, Antalya Birliği, Geyikdağı Birliği, Aladağ Birliği, Bolkardağ Birliği ve Bozkır Birliği şeklindedir. Örtü Kayaları; Paleo-otokton Kayalar ve Neo-otokton Kayalar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Erken Tersiyer’e ait Belbağ ve Sarıtaş formasyonları Paleo-otokton, Oligosen-Pliyosen yaşlı kayalar ise Neo-otokton Kayalar şeklinde ayrımlanmıştır (Ulu, 1998). Genelleştirilmiş stratigrafik kesit Şekil A.4’de verilmiştir. Alanya Birliği Yörede ilk çalışan Blumenthal (1951) bu metamorfik topluluğunu “Alanya Masifi” olarak adlandırmıştır. Daha sonra Özgül (1976) Bu topluluğa “Alanya Birliği” adını vermiştir. • 4 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil A . 2 : Đlin Jeomorfoloji Haritası Ölçek: 1/ 2.000.000 5 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 6 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil A . 3 : Đlin Jeolojik Haritası MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü 7 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 1. Bağlıca Formasyonu (Pba) Alttan üste doğru muskovit şist, mika-kuvars-kalkşist, mika-kuvars şist, kuvars-albitmuskovit şist, kuvars-albit-klorit şist, klorit-kuvars şist, klorit-muskovit-kuvars şist ve klorit-kuvarskalkşist olarak devam eden formasyona Ulu (1983) Bağlıca Formasyonu adını vermiştir. Formasyon Üst Permiyen ve/veya daha yaşlı olabilir. Birim altındaki Antalya Birliği ile tektonik, üstündeki Pınarlıkır Formasyonu ile uyumsuz dokanaklıdır (Ulu, 1983). 2. Pınarlıkır Formasyonu (Pmp) Formasyonu tanımlayan Ulu (1983), formasyonun koyu gri renkli, orta kalın tabakalı, bitümlü pis kokulu, sparlaşmış kristalize kireçtaşlarından oluştuğunu belirtmiştir. Formasyonun üstüne Sivastıyayla Formasyonu genelde uyumlu, yer yer uyumsuz olarak gelir. Formasyonun yaşı Üst Permiyen’dir (Ulu, 1983). 3. Sivastıyayla Formasyonu (Trs) Birim, Ulu (1983) tarafından adlandırılmıştır. Altta kaba, üste doğru orta-ince taneli, foliasyonlu, yeşil-sarı renkli pelitikler ile killi karbonat litofasiyeslerinden türeyen formasyonu; kuvars-muskovit kalkşist, albit-muskovit-kuvars şist, kuvars-kalk şist, epidot-glokofan şist, glokofan-epidot şist oluşturur. Birim Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla örtülür. Altındaki Üst Permiyen yaşlı Pınarlıkır Formasyonu ile yer yer uyumlu, yer yer de uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun stratigrafik özelliklerinden dolayı Alt Triyas yaşında olabileceği düşünülmüştür (Ulu, 1983). • Antalya Birliği Bu birlik, Erken Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı çökelleri içeren karmaşık yapılı bir naptır. Birlik içinde altı adet formasyon ayırt edilmiştir (Ulu, 1983). 1. Çakmak Formasyonu (ЄOç) Anamur Đlçesi ve civarında yüzeyleyen formasyonun tabanı çalışma alanında görülmez. Koyu yeşil-sarı renkli, ince dokulu, kırılgan, fucoides’li, ince katmanlı, mikalı şeyller ile nefti yeşil renkli, mika pullu, foliasyonlu, çürüme yüzeyli, ince-çok ince katmanlı fillatların ardalanmasından oluşan birim içinde yer yer dolomit ve yumrulu kireçtaşı kapsar. Formasyon, Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonu tarafın açısal diskordansla örtülür. Birim, yanal olarak dolomit ve kuvarsitlere geçebilir. Birim Kambro-Ordovisiyen yaşındadır (Ulu, 1983). 2. Narlıca Formasyonu (Dn) Yüzeylendiği yerlerde tabanı tektonik ilişkili olan birimin alt seviyeleri hakkında bilgi yoktur. Mostralarında, altta kıymıklı-kırıklı, sarı-yeşil renkli, fosilli şeyl ve kumlu silttaşı ile başlar. Üste doğru, gittikçe artan karbonat tabakaları da karışır. En üstte kireçtaşları yer alır. Formasyon Üst Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Birime Alt Devonyen yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 3. Bıçkıcı Formasyonu (Pmb) Formasyon, en altta yer yer şeyl, kalkşist, kumlu kireçtaşı ardalanması ile başlar, üste doğru gri renkli, orta-kalın katmanlı, bol fosilli, kalsit damarlı kireçtaşlarına geçer. Bu karbonat istifinin taban kesiminde bazen kuvarsitik arenitik kumtaşı ile birlikte kömür içeren daha ince taneli çökeller yer alır. Transgresif ve resifal nitelikli olan Bıçkıcı Formasyonu, oolitli seviyelerle dereceli olarak orta-kalın katmanlı marnlarla temsil olunan Alt Triyas yaşlı Yöreme Formasyonu’na geçer. Formasyona Üst Permiyen yaşı verilmiştir(Ulu, 1983). 4. Yöreme Formasyonu (Try) En altta orta-kalın katmanlı, fosilsiz, stromatolitli kireçtaşlarından, orta-kalın katmanlı, kumlu, fosilsiz, oolitli kireçtaşlarına geçen istiften oluşan birim, üste doğru, sarı renkli, ince-orta kalın katmanlı kiltaşı, kırmızı-yeşil-bej renkli orta kalın katmanlı fosilli, killi kireçtaşları ve alacalı marnlardan oluşmuştur. Yöreme Formasyonu altındaki Bıçkıcı Formasyonu ile genelde geçişli olmasına rağmen, yersel olarak uyumsuzluk göstermektedir. Birim üstündeki Çamlıca Formasyonu ile de geçişlidir. Birime Alt Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 5. Çamlıca Formasyonu (Trç) Alacalı marnlar üzerinde sarı renkli, killi kireçtaşı-marn ardalanması ile başlayan birim, üste doğru filiş fasiyesine geçen kumtaşı-kiltaşı ardalanmasına geçer. 8 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil A . 4 : Đlin Genelleştirilmiş stratigrafik kesiti 9 Ölçeksiz 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Birim daha üste doğru Halobiya’lı, kırmızı renkli, çörtlü kireçtaşı, radyolarit, sarımtırak-gri renkli kireçtaşı, bitkili kumtaşı ve kiltaşı nöbetleşmesinden oluşan bir istif sunar. Çamlıca Formasyonu altındaki Yöreme Formasyonu Đle geçişli, üstündeki Karaçukur Formasyonu ile diskordanslıdır. Çamlıca Formasyonu’na Orta-Üst Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 6. Karaçukur Formasyonu (Krüka) Formasyon; kumtaşı, şeyl, kireçtaşı ve kırıntılılar içinde çeşitli boyutlardaki bloklardan oluşur. Birimi oluşturan istiflerin kaba taneliden ince taneliye doğru derecelenmesi ve iç yapısıyla formasyon tipik bir filiş özelliği taşır. Çoğu yerde şeyl kumtaşından daha yaygındır. Kireçtaşları ise yersel arakatkılar halinde olup; kil, kum ve pelajik foraminifer kalıntısı içerir. Formasyon altındaki Çamlıca Formasyonu üzerine diskordansla gelir. Bu formasyon üzerine stratigrafik olarak herhangi bir birim gelmemektedir. Ancak hem Alanya hemde Aladağ Birlikleri tarafından tektonik olarak üzerlenir. Birime Mestriştiyen yaşı verilmiştir. Geyikdağı Birliği Bu birlik, Orta Torosların naplı yapısının en alttaki otokton veya paraotokton kesimini oluşturur ve metamorfik olmayan çökel kayalardan meydana gelir. Bu kayalar Erken Paleozoyik yaşlı karbonat ve silisli-kırıntılılarla temsil olunan bir temel ile bunun üzerine uyumsuz olarak gelen ve Mesozoyik’ten başlayarak Erken Tersiyer’e kadar çıkan platform karbonatlarından oluşur. • 1. Hacıishaklı Formasyonu (Єh) Hacıishaklı Formasyonu altta pembe renkli, çapraz tabakalı kuvarsitler üzerine gelen, bordo yeşil renkli, ince orta tabakalı ince laminalı silttaşlarından ve en üstte de beyazımsı pembe renkli, çok kalın tabakalı, çok sert, iri taneli kuvarsitlerden oluşur. Stratigrafik konumuna göre Alt Kambriyen yaşlı olduğu düşünülmektedir (Demirtaşlı, 1986). 2.Ovacıkışıklı Formasyonu (Єo) Kambriyen yaşlı Ovacıkışıklı Formasyonu orta-kalın tabakalı, gri renkli, kristalize kireçtaşı ile başlar. Üstte ise pembe renkli, ince laminalı çörtlü mikritik kiraçtaşlarına geçer. Ovacıkışıklı Formasyonu alttaki Hacıisaklı ve üstteki Ovacık Formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975). 3. Ovacık Formasyonu (ЄOo) Çalışma alanının güneyinde Ovacık, Büyükeceli, Akdere ve civarında yüzeylenmektedir. Formasyon kuvarsit bantlarını kapsayan metamorfik şistlerden oluşmaktadır. Formasyonun kalınlığı Ovacık civarında Demirtaşlı (1986) tarafından 450 metre olarak ölçülmüştür ve formasyonun yaşı Ordovisyen olarak saptanmıştır. Alt sınırı görünmemekle birlikte, üst sınırını daha genç birimler uyumsuz olarak oluşturmaktadır (Demirtaşlı, 1975). 4. Eğripınar Formasyonu (Se) Hacıishaklı ve civarındaki Silüriyen yaşlı kaba klastikler, çakıl taşı ve kumtaşları Demirtaşlı tarafından Eğripınar Formasyonu olarak adlandırılmıştır. Formasyonunun kalınlığı 125 m’dir. Eğripınar Formasyonu’nun üst seviyesinden elde edilen fosiller Alt Silüriyen yaşını vermiştir. Formasyon alttaki Ovacık Formasyonu ve üstteki Hırmanlı Formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975). 5. Hırmanlı Formasyonu (Sh) Bu formasyon graptolitli şeyller ile temsil edilir. Uyumlu olarak gelen Hırmanlı, Formasyonu yaklaşık 200 metre kalınlığa sahip olup yaşı Silüriyen olarak saptanmıştır (Demirtaşlı, 1986). Başlıca çok ince tabakalı-laminalı silisli siyah şeyller, bazen piritli birimden oluşur. Erken Silüriyen yaşlı aşağıdaki fosilleri içerir. Monograptus cf. M. Spiralis Geinitz, Monograptus cf. M. scitulum Lapworth, Climacograptus cf., C. Scalaris Hisinger, Rastrites sp.Yüksek organik içeriği, biyoturbasyonsuz düzenli laminalanma ve şeyllerin silissiz olması, diğer birçok Alt Paleozoyik siyah şeyl çökellerine göre derin sınırlı bir havza içinde çökeldiğini gösterir (Demirtaşlı, 1975). 6. Karayar Formasyonu (SDk) Karayar Formasyonu orta-kalın tabakalı, koyu renkli kireçtaşılarının düzgün ince tabakalı siyah şeyl ile ardalanmasından oluşmaktadır. Fosil bulgularına göre Karayar Formasyonu’nun yaşı Üst Silüriyen-Alt Devoniyen olarak belirlenmiştir. Formasyon alttaki Hırmanlı ve üstteki Sığırcık Formasyonları ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975). 10 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 7. Sığırcık Formasyonu (Ds) Sığırcık Formasyonu kireçtaşı, tabana yakın yerlerde kuvarsit-şeylli ardalanmalardan ve üste doğru kuvarsit-dolomit ardalanmasından oluşmaktadır. Kuvarsit beyaz-sarımsı ve çapraz tabakalanmalı iken kireçtaşları kalın tabakalanmalı, koyu gri-kahverengi ve Erken Devoniyen yaşlı crincids, mercanlar (örn. Favosites sp.) ve brakiyopotlar içerir. Sığırcık Formasyonu Büyükeceli Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenmektedir (Demirtaşlı, 1986). 8. Büyükeceli Formasyonu (Db) Büyükeceli Formasyonu çoğunlukla kireçtaşından ve kireçtaşları ile ardalanan kuvarsitik kumtaşı, şeyl ve megabreş’den oluşmaktadır. Bu karbonat istifi Demirtaşlı tarafından adlandırılmıştır (Demirtaşlı, 1975, 1978,). Büyükeceli Formasyonu’na elde edilen fosil bulguları ile Orta-Üst Devoniyen yaşı verilmiştir. Birim üstteki Akdere Formasyonu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. 9. Akdere Formasyonu (Da) Çalışma bölgesinde Akdere, Yeşilovacık ve civarında gözlenen, başlıca kireçtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan formasyon yaklaşık 250 metre kalınlığa sahiptir. Formasyonun alt sınırı gözlenememekte, üst sınırını ise Permo-Karbonifer yaşlı Belpınartepe Formasyonu oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Gedik (1979) tarafından Orta-Üst Devoniyen olarak tesbit edilmiştir (Demirtaşlı, 1975). 10. Korucuk Formasyonu (Ck) Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1978) vermiştir. Birim, en altta beyaz-kahverengimsi sarı renkli, kuvarsitlerle başlar, üste doğru çört bant ve yumruları ile farklı kireçtaşı kırıntıları içeren gri-krem renkli, ince taneli biyoklastik kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşı ardalanması ile devam eder. Formasyonun orta seviyelerini krem renkli oosparit ve dolomit ara katkılı oofelsparitler oluşturur. Formasyon altında bulunan Akdere Formasyonu ve üzerindeki Đmamuşağı Formasyonu ile açısız uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt Karbonifer’dir. 11. Đmamuşağı Formasyonu (Ci) Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1981) vermiştir. Birim taban kesiminde, pembe renkli demirli kuvarsitlerle başlar, üste doğru sarımsı gri renkli, fusulin’ce zengin, kısmen oolitik biyomikritlere geçer. Formasyonun en üst kesimlerini alaca renkli şeyl, marn, kumlu kireçtaşı ardalanması ile bununda üzerinde pembe-beyaz renkli kuvarsitler oluşturur. Formasyon altındaki Korucuk Formasyonu ile açısız ve üzerindeki Kırtıldağı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Orta-Üst Karbonifer yaş aralığındadır. 12. Kırtıldağı Formasyonu (Pmk) Kırtıldağı Formasyonu başlıca koyu griden açık griye kadar değişen renkte, çok kalın tabakalı, kısmen oldukça dolomitize olmuş fosilli kireçtaşı, pembe-pas renkli çapraz katmanlı kuvarsit arakatkılarından oluşur. Bu Formasyondan elde edilen mikrofauna Üst Permiyen yaşını vermiştir. Kırtıldağı Formasyonu Kargıcak Formasyonu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. Ancak Kargıcak Formasyonu’nun sıfırlandığı yerlerde Kuşyuvasıtepe Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1975). 13. Kargıcak Formasyonu (Trka) Alt-Orta Triyas yaşlı şeyl ve kireçtaşından oluşan formasyon Kırtıldağı Formasyonu’nu uyumlu olarak üzerler ve Kuşyuvasıtepe Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon açık bir deniz, dalga tabanı altındaki bir derinlikte çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980). 14. Kuşyuvasıtepe Formasyonu (Trk) Orta Triyas yaşlı kireçtaşlarından oluşan formasyon, Kargıcak Formasyonu ve Kırtıldağı Formasyonu’nu açısal uyumsuzlukla üzerler. Hacıisaklı civarında ise Dibekli Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon sığ bir karbonat şelfinde çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980). 15. Sipahili Formasyonu (Єs) Formasyonun büyük bir kısmı kristalize karbonat çamurtaşı ve vaketaşından oluşur. Ayrıca hafif metamorfik şeyller ve intraformasyonel çakıltaşları da içermektedir. Formasyonun tabanı çalışma alanında görülmemektedir. Babadıl Grubu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. Đnceleme alanında Karayar ve Sığırcık Formasyonları üzerine bindirmiştir. 11 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Formasyonun kalınlığı 900 m’dir. Güney bölgede yüzeyleyen Ovacıkışıklı Formasyonu’na litolojik olarak benzediği düşünülerek ve stratigrafik konumuna göre yaşının Alt-Orta Kambriyen olduğu kabul edilir. Formasyon, bir karbonat platform kenarından kopan parçalar, moloz akıntısı olarak karbonat platformunun derin kısımlarında yeniden çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980). 16. Babadıl Grubu (ЄDb) Kireçtaşı, şeyl, kuvarsit kumtaşı ardalanmasından oluşan ince bir Paleozoyik istif Demirtaşlı (1980) tarafından Babadıl Grubu olarak adlandırılmıştır. Babadıl Grubu, Karbonifer yaşlı Korucuk Formasyonu ve Üst Permiyen yaşlı Kırtıldağı Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Babadıl Grubu’nu oluşturan formasyonlar içinde Ordovisyen ve Silüriyen yaşını işaret eden graptolitler, Silüriyen yaşını veren ortoceras ve brakiyopodlar ve Devoniyen yaşını veren mercanlar bulunmaktadır. Formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonların çökeldiği havzaları ayıran yüksek bir sırt üzerinde çökelmiş olmalıdır. 17. Murtçukuru Formasyonu (Trm) Kuvarsitik kumtaşları ile silttaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan formasyon Üst Triyas yaşındadır. Uyumsuz olarak Babadıl Grubu ve Kırtıldağı Formasyonu üzerinde bulunur. Uyumsuz olarak Yanışlı Formasyonu tarafından örtülür. Formasyonun çok sığ su koşulları altında molas tipi bir çöküntü havzası içinde çökelmiş olduğu düşünülmüştür (Demirtaşlı, 1980). 18. Yanışlı Formasyonu (Jy) Formasyon başlıca gri renkli tatlı su gastrapodlarınca zengin çakıllı kireçtaşlarından oluşmuştur. Kireçtaşı istifi içinde bazen kırmızı renkli demirli kumtaşı ve çakıltaşı ara tabakaları gözlenmiştir. Birim altındaki Murtçukuru Formasyonu ve üzerindeki Dibekli Formasyonu ile uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Alt Jura yaşında olduğu sanılmaktadır (Demirtaşlı, 1980). 19. Dibekli Formasyonu (Jd) Formasyon Alt Jura yaşlı kireçtaşlarından oluşur. Dibekli Formasyonu Kargıcak Formasyonu, Yanışlı Formasyonu ve Kuşyuvası Tepe Formasyonu’nu açısal uyumsuzlukla üzerler ve Tokmar Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1980). 20. Tokmar Formasyonu (JKrt) Dolomit-dolomitik kireçtaşı, karbonat çamurtaşı ve vaketaşı ile temsil edilen formasyon Üst Jura-Alt Kreatase yaşındadır. Formasyon Dibekli Formasyonunu ve bölgelerde yüzeyleyen diğer yaşlı formasyıonları açısal uyumsuzlukla üzerler ve Hayvandağı Formasyonu tarafından açısız uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon açık bir karbonat şelfinde çökelmiştir. 21. Hayvandağı Formasyonu (Krph) Karbonatlı çimento ve vaketaşlarından oluşan formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonlar da dahil olmak üzere Üst Kratase’den yaşlı tüm kaya birimlerini açısal uyumsuzlukla örter ve Miyosen yaşlı birimler tarafından açısal üzerlenir. Formasyonun yaşı Üst Kretase ve açık deniz karbonat platformunun kıyısında çökelmiştir. • Aladağ Birliği Bu birlik, Geyikdağı Birliği üzerine kuzey-kuzeydoğudan, güney-güneybatıya doğru ilerleyerek yerleşen bir birliktir. Birlik adı ilk kez Özgül (1976) tarafından kullanılmıştır. Bu nap Üst Devoniyen’den Üst Kretase’ye kadar değişen yaştaki şelf türü karbonat ve silisli klastik çökel kayalarını kapsar. Birlik Blumenthal (1947) tarafından Hadım Napı olarak ayırtlanmıştır. 1. Tozlucayayla Formasyonu (DCt) Formasyon adını Uğuz (1994) ilk kez kullanmıştır. Birim; altta, gri renkli mercanlı kireçtaşı ara katmanları içeren sarımsı boz renkli, kumlu silttaşı-kiltaşı düzeyleri ile başlar, üste doğru pas renkli kumtaşı, silttaşı ve seyrek olarak şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyonun taban ilişkisi tektonik, üstünde yer alan Harzadındağı Formasyonu ile geçişlidir. Bulunan fosillere ve stratigrafik konumuna göre birimin yaşı Orta-Üst Devoniyen’dir. 2. Harzadındağı Formasyonu (CPh) Formasyona adını Uğuz (1994) vermiştir. Formasyon gri renkl bol brakiyapod ve tek mercan içerikli miltaşı, kiltaşı ve killi kireçtaşı ardalanması ile başlar, Koyu gri renkli çört yumrulu fosil kırıtıları içeren kumlu kireçtaşı-kireçtaşı ardalanması ile devam eder. Bu düzeylerin üzerinde beyaz-gül kurusu renkli çapraz tabakalı kumtaşı, kuvarsitik kumtaşı ara düzeyleri yer alır. 12 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Daha üstte koyu gri renkli kireçtaşları bulunur. En üstte ise açık gri renkli oolitli-pizolitli kireçtaşı, kırıntılı kireçtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyon altındaki Tuzlucayayla Formasyonu ve üzerindeki Dumlugöze Formasyonu ile geçişlidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre yaşı karbonifer’dir. 3. Dumlugöze Formasyonu (Pd) Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1976) vermiştir. Birim; altta kumtaşı-kuvarsitik kumtaşı, şeyl ile Girvanellalı kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu düzey üzerinde yer yer kumtaşı ve şeyl ara düzeyleri içeren kireçtaşları yer alır. Formasyonun üst bölümü, çoğu tutturulmamış kiltaşı, marn ile gri renkli kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu formasyon altındaki Harzadındağı Formasyonu ve üzerindeki Dişdöken Formasyonu geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Üst Karbonifer-Permiyen yaş aralığındadır. 4. Dişdöken Formasyonu (Trd) Birim; tabanda kiltaşı marn ara katkılı stramatolitli kireçtaşları ile başlar, üste doğru killi kireçtaşı ara katkılı küçük pelisipod içeren çamurtaşı-kiltaşı-marn ardalanması ile devam eder. Bunların üzerinde kiltaşı, marn, killi kireçtaşı ardalanması yer alır. Formasyon alttaki Dumlugöze Formasyonu ile geçişli, üstteki Gevne Formasyonu ile uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre birimin yaşı Alt-Orta-Erken Üst Triyas yaş aralığındadır. 5. Gevne Formasyonu (TrJg) Birim, altta çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı ardalanması ile başlar. Breşli bir kireçtaşı ile devam eder. Bunun üzerinde resifal kireçtaşı ara düzeyleri içeren çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı marn ardalanması yer alır. Daha üstte çört yumrulu mikritik kireçtaşları ile ardalanan kiltaşı, marn düzeyleri yer alır. En üstte resifal kireçtaşı ara düzeyleri içeren çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, marn, çamurtaşı ardalanması ile devam eden birim kireçtaşı, kiltaşı, marn ardalanması ile sona erer. Formasyon alttaki Dişdöken Formasyonu ile uyumsuz üstteki Boğuntu Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre yaşı Geç Üst Triyas’tır. 6. Boğuntu Formasyonu (JKb) Birim; karasal kökenli, kırmızı, mor renkli çört bileşenli çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşlarından oluşmaktadır. Formasyon içinde Permiyen yaşlı kireçtaşı blokları yer almaktadır. Formasyon altındaki Gevne Formasyonu ile uyumlu, üstündeki Çakozdağı Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt-Orta Jura’dır. 7. Çakozdağı Formasyonu (Jkrç) Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1975) kullanmıştır. Birim ince kiltaşı-marn arakatmanlı, kalsit dolgulu, sparikalsit çimentolu kireçtaşları ile başlar, yer yer şeker dokulu ve yer yer dolomitik kireçtaşı-dolomit ara düzeyleri içeren kireçtaşlarıyla devam eder. Birimin en üst düzeyleri yer yer oolitik kireçtaşlarından oluşmuştur. Formasyon altındaki Boğuntu Formasyonu ile geçişli, üzerindeki Akçaldağı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre formasyon, Jura-Üst Kretase yaş aralığındadır. 8. Akçaldağı Formasyonu (Krüa) Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) kullanmıştır. Birim; fosilli, bol eklemli, kalsit dolgulu kumlu kireçtaşı ile karbonat çimentolu kumtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Formasyon Çakozdağı Formasyonu ve üzerindeki örtü kayaları ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Birim Üst Kretase yaşlıdır. Bolkardağı Birliği Birlik adını, Orta Toroslar’daki Bolkardağları’ndan almıştır. Bu birlik çoğunlukla yeşil şist fasiyesli metamorfikleri kapsar. Bolkardağı Birliği Menderes masifi ve olasılıkla Kırşehir masifinin örtüsünü oluşturur. Birliğin en yaşlı birimi Devoniyen şist ve mermerleridir (Özgül, 1976). • 1. Dumlutepe Formasyonu (Pmd) Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1997) kullanmıştır. Bolkardağı Birliği’nin en yaşlı birimi olan formasyon, dolomitik ve kristalize kireçtaşları ile ve bunlarla ardalanan mikalı şeyllerden oluşur. En üst seviyelerinde boksit cepleri içerir. Birim üzerindeki Gerdekesyayla Formasyonu ile uyumlu ilişkilidir. Formasyon yaşı Üst Permiyen’dir. 13 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 2. Gerdekesyayla Formasyonu (Trg) Şeyl-dolomitik kireçtaşı ve şist ardalanmasından oluşan birimi Demirtaşlı ve diğ. (1975) adlamıştır. Formasyon tabanda şeyl killi kireçtaşı ardalanması ile başlar. Bunu dolomitik kireçtaşları şeyl ve killi kireçtaşı ardalanması takip eder, daha üste doğru kurtçuk izli kireçtaşı gözlenir. En üstte ise şeyl ve kireçtaşı ardalanması yer alır. Dolomitik kireçtaşları ile ardalanan şist içinde yer yer diyabaz arakatkıları ile glakofan şistler gözlenir. Formasyon alttaki Dumlutepe ve üstteki Ballıktepe Formasyonları ile uyumlu ilişkilidir. Fosil bulgularına ve stratigrafik konumuna göre AltOrta Triyas yaşındadır. 3. Ballıktepe Formasyonu (TrJb) Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ.(1994) kullanmıştır. Birim; mermer, kristalize kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı ve dolomitten oluşmuştur. Formasyon altındaki Gerdekesyayla ve üstündeki Andıklıktepe Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Özcan ve diğ.(1990), birimin metamorfik olmayan; eşdeğeri olan Loras Formasyonu içinde Alt Anizyen-Üst Jura yaş aralığını veren fosiller bulmuştur. Buna göre formasyonun yaşı Orta Triyas- Üst Jura yaş aralığında olabileceği kabul edilmiştir. 4. Andıklıktepe Formasyonu (Kra) Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1994) kullanmıştır. Birim; altta gri renkli, pelajik çamurtaşı radyolaryalı çört ara bantlı pelajik rekristalize kireçtaşları ile başlar, üste doğru giderek artan çört bantlarına geçer. Bu istif içerisinde yer yer gri renkli, kristalize türbiditik kireçtaşları ile yeşilimsi renkli şeyl arakatkıları da gözlenir. Bunların da üstünde çört yumrulu ve radyolaritli, çört arabantlı kristalize kireçtaşı yer alır ve birim en üstte çört arakatkılı pelajik kristalize kireçtaşları ile son bulur. Formasyon, altındaki Ballıktepe ve üstünddeki Koçyaka Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Formasyon’un yaşı Berriasiyen-Alt Mestriştiyen yaş aralığındadır. 5. Koçyaka Formasyonu (Krük) Formasyon adı ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından kullanılmıştır. Birim; kalsitürbidit, olistostromal kumtaşı, şeyl ara katkıları ile başlar, üste doğru serpantin, volkanit, çört, lisvenit, dünit, gabro ve çörtlü kristalize kireçtaşı blokları içeren seviyelerle devam eder. Koçyaka Formasyonu, altındaki Andıklıktepe Formasyonu ile geçişli, üzerindeki örtü kayalarına ait birimlerle de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumları ve önceki çalışmalar değerlendirildiğinde birime Mestriştiyen yaşı verilebilir (Ulu ve diğ., 1994). Bozkır Birliği Bu birlik, temel kesimi yersel olarak haritalanabilecek boyutta büyük ofiyolit kütlesi ile, bunun üzerine çökelmiş pelajik kireçtaşı ve en üstte yeniden çökelen pelajik ve/veye resifal karbonatlar, spilitler ve/veya radyolaritler, Pedra-Verde tipi yeşil tüfler ile diyabaz, serpantinit ve diğer ultramafik bloklardan ibaret bir olistostromal melanjdan oluşan kompleks bir naptır. • Bozkır Birliği, Toroslar’ın değişik kesimlerinde değişik adlar altında incelenmiştir. Bozkır Birliği (Özgül, 1976), Karaman Melanjı (Koçyiğit, 1976), Ofiyolitli Melanj (Demirtaşlı ve diğ., 1975). 1. Güneydağı Ofiyoliti (Mof) Bolkardağları kuzeyinde, Ereğli-Ulukışla havzasında, Ereğli doğusundaki Güneydağı’nda bulunan başlıca peridodit, gabro, serpantinit gibi derinlik kayaçları ve yastık lavlardan oluşmuştur. Güneydağı Ofiyoliti üzerinde yer alan globotruncanalı pelajik kireçtaşları (Çiftehan Formasyonu); tabanında yuvarlak ofiyolit çakıllarından oluşan bir taban çakıltaşı ile başlar. Bu da; bu ofiyolit kütlesinin Kampaniyen’den önce yerleştiğini gösterir. 2. Çiftehan Formasyonu (Kuç) Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı ve diğ. (1975) kullanmıştır. Birim tabanda yuvarlaklaşmış ofiyolit çakılları içeren ince bir taban konglomerası ile başlar. Üste doğru ofiyolitik olistromlar ve olistolitler ile aglomeralar içeren kumlu pelajik kireçtaşları ile devam eder. Formasyonun en üst kesimleri çörtlü kireçtaşlarından oluşur. Formasyon altındaki Güneydağı Ofiyoliti ve üzerindeki Bloklu Filiş ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına göre formasyon Kampaniyen- Alt Mestriştiyen yaşındadır. 3. Bloklu Filiş (Krüf) Birim, ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından tanımlanmıştır. Formasyon tabanda ince bir çakıltaşı seviyesi ile başlar, üste doğru kiltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması ile devam eder. Bunların üzerinde çakıltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması yer alır. Daha üste doğru formasyon içinde çeşitli yaş ve boyutlarda kireçtaşı ve kuvarsit blokları bulunmaktadır. 14 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bloklu Filiş, altındaki Çiftehan Formasyonu ve üzerindeki örtü kayalar ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamına göre formasyonun yaşı Mestriştiyen’dir. Örtü Kayaları ‘Birlik’ adı altında toplanan temel kayalar üzerine uyumsuz olarak gelen Paleosen-Eosen ve daha genç yaşlı birimler ‘Örtü Kayaları’ adı altında incelenmiştir. Örtü Kayaları Miyosen öncesi yaşlı topluluklarından oluşan ‘Paleo-Otokton Örtü Kayalar’ ile, Miyosen ve sonrası yaşlı birimlerden oluşan ‘Neo-Otokton Örtü Kayaları’ olarak iki kaya topluluğundan oluşmuştur (Ulu, 1998). • 1. Paleo-otokton Örtü Kayaları Bu örtü kayaları içinde, Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu ile Üst Lütesiyen yaşlı Sarıtaş Formasyonu ayırtlanmıştır. 1.1. Belbağ Formasyonu (Teb) Formasyon adı ilk kez Ulu (1983) tarafından verilmiştir. Birim; tabanda, Triyas ve daha yaşlı kaya birimleri ve özellikle Alanya Birliği’nin birimlerinden kopan çeşitli cinste bloklardan oluşmuş bir taban çakıltaşı ile başlar, üste doğru çörtlü kireçtaşlarından, mikrobreşik kireçtaşlarına, daha üste doğru da kireçtaşı-kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. Formasyon, altındaki Alanya Birliği ile açısal uyumsuz; üzerindeki Sarıtaş Formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına göre birimin yaşı Üst Paleosen-Alt Eosen yaş aralığındadır. 1.2. Sarıtaş Formasyonu (Tes) Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) vermiştir. Birim; altta kumlu kireçtaşı-kumtaşı ardalanması ile başlar; üste doğru konglomeratik kumtaşı, çakıltaşı-kumtaşı nöbetleşmesi ile devam eder. Daha üste doğru kumtaşı, silttaşı ve kumtaşı, kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. Formasyon transgresif aşma özelliğine sahip olduğundan daha yaşlı birimler üzerinde açısal uyumsuzdur. Aladağ Birliği’nin birimleri, formasyonu tektonik olarak üzerler. Fosil kapsamına göre formasyon Üst Lütesiyen yaşındadır. 2. Neo-otokton Örtü Kayaları Oligosen-Miyosen ve sonrası yaşlı kayalar bu isim altında toplanmıştır. 2.1. Çavuşlar Formasyonu (Tolç) Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1983) vermiştir. Birim, başlıca kumtaşı ve çakıltaşı ile az miktarda şeyl, killi kireçtaşı ve marnlardan oluşur. Formasyon kendisinden daha yaşlı birimler ve üzerindeki Karaisalı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre formasyona Oligosen-Miyosen yaşı verilmiştir. 2.2. Karsantı Formasyonu (Tolk) Formasyon adını ilk kez Yetiş (1988) kullanmıştır. Birim tabanda olistostromal görünümündeki yeniden çökelen çakıltaşları ile başlar, üste doğru kumtaşı-şeyl ardalanması belirginleşir. Formasyon, altındaki Bozkır Birliği’ne ait birimler üzerinde açıssal uyumsuz, üzerindeki Gildirli Formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Oligosen yaşındadır. 2.3. Gildirli Formasyonu (Tgi) Başlıca konglomera-kumtaşı, silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn gibi belirgin üç kaya biriminden oluşan formasyon, Oligo-Miyosen zamanında bölgede oluşan akarsu, geçiş ortamı (taşkın ovası, göl, lagün bataklık, kıyı) ve sığ deniz gibi ortam ve alt ortamlarda çökelmiştir. Gildirli Formasyonu, oturduğu birimler üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Formasyon, Karaisalı Formasyonu ile düşey geçişlidir. Formasyonunun kalınlığı oturduğu eski topoğrafyanın (paleotopoğtafya) özelliklerine bağlı olarak çok değişken olup, 1-175 m. arasında değişmektedir. Schmıdt (1961) bu formasyona Alt Miyosen yaşı vererek Gildirli Formasyonu adını vermiştir. 2.4. Fakırca Üyesi (Tgif) Üye adını ilk kez Gedik ve diğ. (1979) kullanmıştır. Birim; beyaz-krem renkli görünüşü ile Gildirli Formasyonu içinde kolayca tanınabilir. Şeyl ve marnlardan oluşan üye yer yer silttaşı bantları da kapsar. Fakırca üyesi, Gildirli Formasyonu içinde yer alır. Fosil kapsamına göre yaşı Üst Oligosen- Alt Miyosen’dir. 2.5. Kaplankaya Formasyonu (Tkp) Formasyon adını ilk kez Yetiş ve Demirkol (1986) kullanmıştır. Birim; tabanda seyrek çakıllı kumtaşı-kumtaşı ile başlar, üste doğru kumtaşı-silttaşı ardalanmasına geçer. 15 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bunların da üzerinde marnlar, daha üste doğru da marnlar, killi- kumlu resifal kireçtaşı ile şeyl ardalanması yer alır. Formasyon, altındaki Gildirli Formasyonu ve üstündeki Karaisalı Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Fosil kapsamına göre Burdigaliyen- Langiyen yaş aralığındadır. 2.6. Karaisalı Formasyonu (Tka) Karaisalı Formasyonu genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, yer yer bol algli, mercanlı, gastrapod ve lamelli kavkılı, killi, yumrulu, erime boşluklu, yer yer iyi katmanlı resifal kireçtaşlarından oluşmuştur. Karaisalı Formasyonunun karbonatlı kıyı (resif) ortamında çökeldiği söylenebilir. Formasyon Gildirli formasyonu üzerinde bulunmaktadır. Üst seviyelerini yanal ve düşey geçişli olarak Güvenç Formasyonu oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Alt-Orta Miyosen olarak saptanmıştır. 2.7. Köselerli Formasyonu (Tkö) Formasyon adı ilk kez Gedik (1982) tarafından kullanılmıştır. Ana litolijisi marn olup yer yer killi kireçtaşı, kireçtaşı, kumtaşı ve çakıltaşı bantları içerir. Doğrudan temel üzerine geldiği yerlerde alt sınırı açısal uyumsuz, Gildirli Formasyonu üzerinde uyumludur. Karaisalı Formasyonu ile yanal ve düşey geçişlidir. Formasyonun yaşı Langiyen-Serravaliyen’dir. 2.8. Cingöz Formasyonu (Tc) Formasyon adını ilk kez Schmidt (1961) kullanmıştır. Birim; tabanda çakıltaşı, çakıllı kumtaşı ve amalgamasyonlu kumtaşı ardalanması ile bunları kesen bir seri kanal dolguları ile başlar, üste doğru daha az çakıllı kumtaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanmasına, daha üste doğru ise kumtaşı-şeyl ardalanması ile kumtaşı bantları içeren şeyllere geçer. Formasyon, altındaki Karaisalı Formasyonu ve üzerindeki Güvenç Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Fosil bulgularına göre yaşı Üst Burdigaliyen- Serravaliyen’ dir. 2.9. Güvenç Formasyonu (Tgü) Yeşilimsi gri, gri, beyazımsı sarı renklerde olan Güvenç Formasyonu stratigrafik olarak alt bölümlerde killi kireçtaşı-marn, üst bölümlerde kiltaşı-sittaşı birimlerinin egemen olduğu çökellerden meydana gelmiştir. Alt-Orta Miyosen zamanında bölgede oluşan resif önü, sığ-derin deniz ortamlarında çökelen Güvenç Formasyonu, Karaisalı Formasyonu ile yanal ve düşey geçişli olup, bazı yerlerde bu formasyon ile yalancı diskordans görünümündedir. Güvenç Formasyonu üzerine, Kuzgun Formasyonu konkordan ve girik olarak gelmiştir. Formasyon’un yaşı Miyosen'in LangiyenSerravaliyen-Tortoniyen katlarını temsil etmektedir. Birimlerin fasiyes özelliklerine göre Güvenç Formasyonunun resif önü sığ deniz-derin deniz ortamlarında çökeldiği söylenebilir. 2.10. Kuzgun Formasyonu (Tku) Çalışılan bölgede sarımsı beyaz, yeşilimsi, gri-syah renklerde olan Kuzgun Formasyonu kumtaşı-konglomera, resifal kireçtaşı, tüfit ve kiltaşı(Şeyl)-marn-silttaşı gibi belirgin dört birimden oluşmuştur. Kuzgun Formasyonu alttaki formasyonlar üzerine uyumlu ve geçişli olarak gelir. Formasyonun üzerine, Handere Formasyonu uyumlu ve geçişli olarak gelmektedir. Kuzgun Formasyonunun kalınlığı 50-1500 metre arasında değişmekte ve kıyı-sığ deniz ortamı koşullarında çökelmiştir. Formasyonun yaşı Tortoniyen-Messiniyen’dir. 2.11. Handere Formasyonu (Th) Beyazımsı, sarımsı, yeşilimsi, gri ve siyah renklerde olan Handere Formasyonu kiltaşı (şeyl)-marn- silttaşı, fosilli oolitik kireçtaşı, alçıtaşı (jips) ve kumtaşı-konglomera gibi belirgin dört birimden oluşmuştur. Handere Formasyonu alttaki Kuzgun Formasyonu üzerine uyumlu olarak gelmektedir ve geçişli dokanaklıdır. Bu formasyon üzerine Kuvaterner birimleri diskordan olarak gelmektedir. Handere Formasyonunun üzeri genellikle Kuveterner Birimleri ile örtülü olduğundan kesin kalınlığı bilinmemektedir. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı formasyon, kurak-sıcak iklimler ile sık sık değişen küçük ölçekli transgresyon ve regresyonlar sonucu oluşan sığ deniz ve geçiş (kıyı, lagün, delta, gelgit) ve akarsu ortamlarında çökeldiği söylenebilir. 2.12. Taraça (Qt) Bölgede Şenol (1989)’un glasi tipi konglomera veya konglomeratik kaliş olarak tanımladığı birimin aynısı olanYüksek Seki Konglomeraları aşınma yüzeyleri üzerinde çökelmişlerdir. PliyosenPleyistosen zamanında oluşan bu yüzey, kuzeyden güneye doğru göreceli olarak eğimi azalan doğu-batı yönünde ondülasyon gösteren, enine ve boyuna onlarca km. uzanımı olan Adana-Mersin hattı güneyinde denize erişen etekdüzü şeklinde bir morfolojik birimdir. Birim 2-25 cm. boyutlarında çakıllı, kum, silt ve kil matriksli, karbonat (kaliş) çimento ile sıkı-çok sıkı tutturulmuş, iç yapısız ve kötü boylanmalıdır. 16 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bu birimin mostrası genellikle Mersin-Tarsus hattının kuzey bölümlerindeki vadi yamaçlarının üst bölümlerinde, kalişlerin altında sıkça görülmektedir. Alüvyon yelpazesi fasiyes özelliklerine benzerlik gösteren bu birimin üzerinde genellikle sıvama şeklinde kaliş görülür. 2.13. Kaliş (Qk) Kaliş (Qk), özelikle killi-kalkerli tortul istiflerin tamamen ayrışmış kesimi içerisinde ve üzerinde oluşan bir kimyasal tortul birimdir. Suda çözünür tuzlar ve asılı maddenin kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır. Bu farklılığın doğal sonucu olarak, kapillarite ile yükselme sırasında yer yer birbirlerinden ayrılırlar. Bu nedenle kaliş, yüzeye doğru genellikle sertken ve alt dokanağına doğru yüksek plastisiteli, parlak yüzeyli, dolgulu çatlaklı ve kalker yumrulu killi seviyelerden oluşan yumuşakken seviyelerini içerir. Sertken, çok sayıda yatay ve yataya yakın ince çökelim bantlarından oluşup, yüzeye doğru kütlesel görünüm kazanır (Yılmazer, 1991b). Kaliş, çalışma alanındaki düşük eğimli eski yamaçlarda genellikle denize eğimli olarak gözlenmekte, genellikle çökeldiği yüzeyin eğimini, daha düşük derecede olmak üzere yansıtmaktadır. Bu nedenle, ova kesimlerinin dışındaki sahalarda 10 dereceye kadar eğim kazanabilmektedir. Çalışma bölgesinde kalınlığı, 6 metreye kadar ulaşmaktadır. Kalişlerin yaşı, Kuvaterner’dir. 2.14. Yamaç Molozu (QYm) Morfolojik olarak yaşlılar üst seviyelerde ve vadi tabanlarında yer alır. Bunlara dağ eteklerinde ve vadilerin memba bölümlerinde sıkça rastlanır. Kırıntılar, üzerine oturduğu kayalardan ve yakın çevredeki birimlerden türemiş olup, blok boyundan kil boyuna kadar değişir ve köşelidir. Kötü boylanmalı, yaşlıların karbonat çimento ile sıkı tutturulmalarına karşın yenileri gevşektir. 2.15. Delta Çökelleri (Dç) Siciliyen sonlarında Adana bölgesinde meydana gelen çöküntü alanlarının daha sonra oluşan akarsu ve kolları tarafından getirilen materyallerle dolması sonucu delta çökelleri birikmiştir (Şenol, 1989). 2.16. Akarsu Sekisi (SA) Çalışma bölgesinde genellikle devamlı akan akarsuların vadi tabanında yer alan bu birimin kalınlığı 0.5-3 metre, genişlikleri 5-3000 metre arasında değişen mercek ve kama şeklindedirler. Sık sık yan dereler tarafından aşındırılarak parçalara bölünmüşler, küçülmüşler veya yok olmuşlardır. Yaşlılar karbonat çimento ile orta-sıkı tutturulmalarına karşın daha genç olanlar gevşektir. Bu akarsular ilk olarak Tirreniyen başlarında oluşmuşlardır (Şenol ve Diğ., 1993). 2.17. Kumullar (Ku) Yakın tarihte ve günümüzde kıyıda esen şiddetli rüzgarların etkisi ile kıyıdaki kumların onlarca metre içerilere kadar taşınması sonucu bölgede kıyı kumulları oluşmuştur. Bunlar kıyı boyunca yayılım gösteren 1-10 metre yükseklikteki tepecikler veya şeritler halindedir. Bitki örtüsünden yoksun olanlar, rüzgarın etkisi ile hareket ederler ve sık sık yer değiştirirler. Kumulların kaynak kayasının Miyosen öncesi metamorfikler, mağmatikler, ofiyolitler, Neojen ve daha genç birimlerden türediği söylenebilir. A. 5. 1 Metamorfizma ve Mağmatizma Genel litolojiler ve özellikleri, bütün denizin sığ koşullarda olduğunu ve açık denizlere irtibatlı bir çanak özelliğini taşıdığına işaret etmektedirler. Çanak kontinentten devamlı bir beslenme görmemiş, genellikle kimyasal reaksiyonlar fonksiyonlarını sürdürmüşlerdir. Bu çökelmede mikroorganizmalar büyük rol oynamışlardır. Fauna fazlaca zengin görülmemiş, fakat fertlerin çokluğu dikkati çekmiştir. Oolitlerin pizolit boyuna (5 cm.ye kadar) erişmeleri temiz denizin enerjisinin yüksek olduğuna işaret etmektedir. Resif mercanları ise bu denizin sıcaklığının normalin üzerinde olduğunu ve açık denize geçiş yaptığını ispatlarlar. Đklim ılık veya sıcak geçmiştir. Silifke'de, Erdemli ve Mersin'in kuzeyinde rastlanan taban konglomerasının hemen üzerindeki ostrea ve echinid'li seviyeler burdigaliyen yaşını vermişlerdir. Oysa Mut-Kozlar kesitinde bu fosillere istifin 600 m. de rastlanmıştır. Bu alttaki 600 m.lik seviye kesif karakterli ve yer yer oolitik kireçtaşları ile temsil edilmiştir. Đçinde sadece geniş yayımlı fosillere rastlanabilmiştir. Ostrealı seviye burdigaliyen yaşını verdiğine göre bu alttaki istif burdigaliyenin alt seviyesi ve akitaniyen olarak kabul edilebilir. 17 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Orta miyosen denizinin baseni Mut-Silifke şeridinde devamlı çökmekte ve kalın istifin teşekkülüne zemin hazırlamaktadır. Bu çökelme N-S doğrultulu düşey faylarla kontrol edilmektedir. Ermenek-Gülnar Đlçeleri yönünde bu çökelmeler tedricen olmuştur. Buna karşılık ErdemliFındıkpınarı çevrelerinde subsidans asgaridir. Bundan dolayıdır ki havzanın bu kesiminde çökelme kalınlığı orta miyosende 170 m. geçmemiştir. Bu faraziyeden gidilerek yapılan gözlemlerde elde edilmiştir ki; Mut-Kozlar kesitinde rastlanan 600 m.lik seviyenin karşılığı Silifke-Mersin arası şeritte yoktur. Sahil şeridinde orta miyoseni örten pliyosenin altında üst miyosene rastlanmamıştır. Bu da deniz regresyonunun şimdiki kara kesiminde miyosende olduğuna işaret etmektedir. A. 5. 2 Tektonik ve Paleocoğrafya Đlde bulunan tektonik birlikler ve örtü kayaları Şekil A. 5.’de gösterilmektedir. Çalışma alanı, coğrafik açıdan batıda sağ yönlü Kırkavak fayı, doğuda sol yölü Ecemiş fayı gibi iki ana doğrultu atımlı fay arasında kalan Orta Toroslar içerisinde yer almaktadır. Orta Toroslar bu iki fay arasında olduğundan dolayı Batı-Doğu Toroslara göre daha çok güneye hareket eder. Toros Kuşağının karakteristik özelliklerini daha iyi göstermesinden dolayı Orta Toroslar üzerinde daha çok araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda stratigrafik, yapısal ve metamorfik özelliklerinden dolayı, Orta Torosların birçok tektono-stratigrafik kaya birliliğine sahip olduğu bulunmuştur ( Blumenthal,1947; Özgül, 1971). Bu kaya birlikleri, tüm Senoniyen Lütesiyen boyunca Orta Torosların kompleks nap yapısı veren yatay hareketlerle birbirinin üzerine faylanmışlardır: Bu tektono-stratigrafik birimler; Geyik Dağı, Aladağ Dağ, Boklar Dağı, Bozkır, Antalya ve Alanya birlikleridir. Üst Kretase sırasında Tetis’in kapanması sonucu tüm Toroslar boyunca ofiyolit bindirmeleri bu birimler üzerine yürümüşlerdir. Đnceleme alanında bulunan Güneydağı Ofiyoliti, Üst Kretase’den yaşlı birimler üzerine bindirme ile gelmiştir. Geyikdağı birliliği en altta olmak üzere diğer birlikler birbirleri üzerine bindirmeler yapmıştır. Mersin ve çevresinin Landsat TM 432 [RGB] Band Kompoziti ve Çizgisellik haritasına göre kırık ve fayların genel doğrultusu KD-GB yönlü olmakla beraber KKB-GGD yönlü faylarda çalışma alanı içinde yaygındır. Fayların genel doğrultusu tüm Toroslarda gelişen bindirme yönlerine paraleldir. Torosların sıkışma tektoniğine bağlı olarak formasyonlarda KD-GB yönlü antkinal ve senklinaller gelişmiştir. Bolkar Dağlarında Büyükeceli civarında kıvrımlanmalar haritalanabilmiştir. Çalışma alanı içindeki Tersiyer birimlerinde herhangi bir kıvrımlanma gözlenmemektedir. Ecemiş fayı çalışma alanında Gülek civarında da gözlenen Ecemiş Fay Koridoru, bazı bölgelerde 5 km genişliğe sahiptir. Tersiyer sediman ları ile dolmuştur. Çalışmacıların çoğu Ecemiş fay kuşağının sol yönlü doğrultu atımlı fay olduğunu ifade etmişlerdir. Kalın orta miyosen örtüsünün 2000 m. yüksekliklerde görünüşü, orta miyosenden beriye Anadolu'nun hiç olmazsa bu kesiminde dipten düşey bir tazyikle yükseldiğine işaret etmektedir. Orta miyosenin bu yüksekliklerde yalak denebilecek derecede, hiçbir kıvrılmaya maruz kalmadan bulunması dikkate şayandır. Denize doğru eğimlerde tedricen artmakta, kıyıda 25 – 35 m.yi bulmaktadır. Ayrıca gelişmiş eklemler, kırıklar ve E-W doğrultulu gravite fayları ile orta miyosenin hiç bir kompresyona maruz kalmadan yüksekliğini söyleyebiliriz. Pliyosen çalışılan alan içinde en fazla 400 m. yükseklikte tespit edilmiştir. Anadolu bu kesimde pliyosen devrine kadar 1500-1600 m.lik bir irtifaya erişen epiorojenik hareketli yükselmiş ve yükselmektedir. 18 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil A. 5: Mersin Đlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita. 19 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu SONUÇ: Yukarıdaki bölümlerde ayrıntılı olarak anlatıldığı üzere Toros Dağları Mersin’i bir duvar gibi Đç Anadolu’dan ayırır. Đlin doğusuna doğru gidildikçe, denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ sıraları ile deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş düzlüklerde yerleşim merkezleri ve sanayi kuruluşları yer almaktadır. Mersin sahil bandının çok uzun olması nedeniyle yapılaşmaların yoğun olduğu yerler kıyı bandı üzerindedir. Jeolojik konum açısından günümüze kadar kalabilen en yaşlı denizi (190 milyon yıl) Akdeniz’e kıyısı olan ilimizde, kıyı doldurularak alan kazanma işlemleri yapılmış buda beraberinde denizdeki doğal hayatın etkilenmesine ve kıyıların tahribine yol açmıştır. Ayrıca Đlin doğusunda yoğunluk kazanmış sanayi kuruluşları alivyon zemin üzerine ve kıyıya yakın yerlerde kurulmuştur. Gerekli bilimsel(zemin etüdü vb.) çalışmalar yapılmadan ve çevre düzeni planları olmadan yerleşim yerlerinin ve sanayi kuruluşlarının kurulması çarpık yapılaşma, erozyon, deniz kirliliği, su kirliliği gibi birçok çevre problemleri ile karşılaşılmaktadır. KAYNAKÇA 1.M.T.A. Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, ADANA 2.BLUMFENTHAL, M., Cenubi Anadolu Torosların Sahil Sıra Dağlarında Silifke-Anamur Arasındaki Jeolojik Đncelmeler. MTA Rapor No: 1942. Ankara, 1942. 3.TERNEK, Z., Mersin Tarsus Kuzey Bölgesi Jeolojisi MTA Rapor No: 44/45, Ankara, Aralık 1953, 4.TERNEK, Z., Adana Havzasının Alt Miyosen (Buradgaliyen) Formasyonları, Bunların diğer Formasyonlarla Olan Münasebetleri ve Petrol Đmkanları. MTA Enstitüsü Dergisi (40), Ankara, 1957. 20 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu B. DOĞAL KAYNAKLAR B. 1 ENERJĐ KAYNAKLARI B. 1. 1 Güneş Mersin Đline ait yıllık tüketilen toplam güneş enerjisi miktarı ve net olarak ne kadar kullanıldığı hakkında bir çalışma yoktur. Fakat Đlde iklimin sıcak oluşundan dolayı yaz ve kış aylarında güneş enerjisinden ısıtmada faydalanılmaktadır. Tablo B. 1: Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi (saat,dakika), Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak) ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık ort. Günlük Ort. Gün. 05:07 05:39 06:48 07:31 08:43 10:01 10:09 10:01 09:24 07:47 05:53 04:54 07:40 süresi (saat,dakika) Günlük Ort. Gün. 208.12 285.95 395.93 478.07 550.78 598.88 585.80 535.67 464.54 344.33 235.42 184.09 405.63 Şiddeti(cal/cm^2.dak.) Aylık En Yük. Gün. 1.07 1.31 1.81 1.62 1.70 1.88 1.49 1.40 1.37 1.50 1.19 1.34 1.88 Şiddeti(cal/cm^2.dak.) Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 Tablo B. 2: 2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi (saat,dakika), Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti (cal/cm^2.dak.) ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak.) Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık ort. Günlük Ort. Gün. 05:54 05:15 06:50 07:14 09:02 10:15 10:37 09:48 09:32 07:19 06:16 05:56 07:50 süresi (saat,dakika) Günlük Ort. Gün. 221.85 273.50 385.12 457.14 538.43 577.15 570.22 500.88 446.59 322.03 244.74 208.80 395.54 Şiddeti(cal/cm^2.dak.) Aylık En Yük. Gün. 0.99 1.21 1.41 1.49 1.40 1.32 1.33 1.27 1.28 1.16 1.14 0.89 1.49 Şiddeti(cal/cm^2.dak.) Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı-2007 B. 1. 2 Su Gücü Mersin Đli dahilindeki akarsuların, DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü’ne ait akım gözlem istasyonlarında ölçülen akım değerleri Tablo B.4' de verilmektedir. Denizlerde dalga enerjisi, dalgaların yüksekliği ve hızı hakkında bilimsel bir çalışma yapılmadığından dolayı bilgi verilememiştir. B. 1. 3 Kömür Tablo B.3: Đlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri Kimyasal Özellikleri Su Kül Kükürt Yatağın Bulunduğu Yer Tarsus-Çamlıyayla (Linyit) %19.00 %35.00 %3.50 KCal/Kg Rezerv(1.000 Ton) Gör Muh Mum 2300 4.458 Jeo Açıklama Kapalı Đşletme MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü B. 1. 4 Doğalgaz Đl sınırları içinde doğalgaz rezervleri yoktur. B. 1. 5 Rüzgar Đl sınırları içerisinde yapılan rüzgar ölçümleri (maksimum rüzgar yönü ve hızı, kuvvetli rüzgar gün sayısı, fırtınalı gün sayısı) C.1.1.1 Rüzgar konusunda verilmektedir. Rüzgar enerjisi doğal potansiyeli konusunda ayrıntılı bir çalışma bulunamamıştır. B. 1. 6 Biyokütle Đl sınırları dahilinde biyokütle enerjisinin kullanımı konusunda bir çalışma bulunamamıştır. B. 1. 7 Petrol Đl sınırları içerisinde petrol rezervi yoktur. Mevcut olan petrol rafinerisi (Ataş) kapatılarak petrol depolama tesisine dönüştürülmüştür. 21 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo B.4: Mersin Đline Ait DSĐ’ nin Akım Gözlem Đstasyonları ve Akım Değerleri 3 DELĐÇAY – PUĞKARACADAĞ PAMUK DERESĐ – KEŞBÜKÜ EFRENK ÇAYI – HAMZABEYLĐ LAMAS ÇAYI – SARIAYDIN GÖKSU NEHRĐ – KRAVGA KÖPRÜSÜ KURUCAK DERESĐ – ÇATALDEĞĐRMEN PINARLAR DERESĐ – ANAMUR KAPLANCA DERESĐ DAĞLIKÖYÜ ALATA ÇAYI – SARILAR Akım(hm ) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 0,284 0,106 0,334 0,896 9,150 3,416 5,703 15,276 2,237 0,835 2,037 5,457 5,529 2,064 13,199 35, 351 35,175 13,133 4,386 11,749 0,610 0,228 1,173 3,142 0,089 0,033 1,502 4,023 0,018 0,007 0,157 0,420 1,867 0,697 1,834 4,913 3,588 1,384 4,367 11,320 14,695 5,669 9,464 24,532 3,701 1,428 3,483 9,028 5,398 2,083 13,316 34,516 56,773 21,903 7,316 18,962 1,825 0,702 3,621 9,386 0,351 0,135 6,159 15,964 0,085 0,033 0,778 2,015 3,923 1,514 3,983 10,324 7,224 2,697 8,508 22,789 22,849 8,531 14,242 38,146 7,713 2,880 7,023 18,811 7,458 2,784 17,803 47,684 107,287 40,056 13,379 35,834 4,646 1,735 8,941 23,948 0,882 0,329 14,963 40,078 0,421 0,157 3,742 10,022 7,025 2,623 6,902 18,487 6,563 2,450 7,730 20,705 24,522 9,156 15,285 40,939 10,772 4,022 9,809 26,273 8,627 3,221 20,594 55,158 111,659 41,689 13,924 37,294 8,936 3,336 17,198 46,063 0,965 0,360 16,374 43,857 0,609 0,227 5,415 14,503 9,003 3,361 8,846 23,692 8,703 3,566 11,248 18,868 27,919 11,439 19,096 37,307 10,862 4,450 10,854 23,943 7,319 2,999 19,174 50,265 115,335 47,253 15,783 33,986 9,516 3,899 20,095 41,977 0,990 0,406 18,435 39,967 0,664 0,272 6,476 13,217 9,215 3,775 9,935 21,590 13,987 5,222 16,473 44,122 44,538 16,629 27,760 74,354 16,320 6,093 14,862 39,806 18,947 7,074 45,229 121,142 205,932 76,886 25,680 68,782 6,178 2,307 11,890 31,845 0,895 0,334 15,183 40,666 0,869 0,324 7,722 20,684 15,303 5,713 15,035 40,271 9,153 3,531 11,140 28,875 78,103 30,132 50,304 130,388 18,666 7,201 17,564 45,527 30,979 11,952 76,419 198,078 237,142 91,490 30,558 79,206 3,014 1,163 5,994 15,536 0,629 0,243 11,039 28,612 0,581 0,224 5,337 13,883 14,909 5,752 15,137 39,234 15,480 5,780 18,232 48,833 90,251 33,696 56,254 150,670 10,138 3,785 9,232 24,726 18,458 6,892 44,064 118,020 229,026 48,173 16,090 43,095 1,403 0,524 2,699 7,230 0,360 0,135 6,116 16,382 0,385 0,144 3,425 9,173 9,290 3,468 9,128 24,447 1,790 0,691 2,179 5,648 55,969 21,593 36,048 93,437 4,015 1,549 3,778 9,792 10,298 3,973 25,402 65,843 57,107 22,032 7,359 19,074 0,674 0,260 1,341 3,476 0,174 0,067 3,057 7,924 0,195 0,075 1,792 4,645 4,998 1,928 5,074 13,153 22 Temmu z 1,076 0,402 1,268 3,395 21,298 7,952 13,275 35,556 2,193 0,819 1,997 5,349 8,148 3,042 19,452 52,099 37,975 14,178 4,736 12,864 0,293 0,109 0,563 1,508 0,097 0,036 1,651 4,421 0,037 0,014 0,332 0,889 2,173 0,811 2,135 5,718 Ağusto s 0,641 0,239 0,755 2,021 11,386 4,251 7,097 19,009 1,716 0,641 1,562 4,185 6,931 2,588 16,545 44,313 31,883 11,904 3,976 10,649 0,179 0,067 0,345 0,923 0,068 0,025 1,149 3,079 0,013 0,005 0,112 0,301 1,735 0,648 1,704 4,565 Eylül Toplam 0,681 0,263 0,829 2,149 8,404 3,242 5,413 14,030 1,652 0,637 1,555 4,030 5,957 2,298 14,695 38,090 30,031 11,586 3,870 10,030 0,237 0,091 0,470 1,219 0,055 0,021 0,959 2,485 0,003 0,001 0,026 0,066 1,198 0,462 1,217 3,154 69,172 2,194 6,922 209,620 409,085 12,975 21,662 673,643 89,985 2,862 6,980 216,926 134,049 4,247 27,158 860,559 1155,326 36,690 12,255 381,344 37,480 1,202 6,194 186,253 5,277 0,177 8,049 247,457 3,879 0,124 2,943 89,770 80,639 2,563 6,744 209,548 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Ağusto s 0,274 0,102 0,386 1,035 Eylül Toplam 0,747 0,288 1,088 2,819 Temmu z 0,687 0,256 0,967 2,591 0,232 0,090 0,338 0,877 13,020 0,414 1,561 47,548 6,350 2,371 74,554 199,686 4,055 1,564 49,196 127,516 2,545 0,950 29,880 80,031 2,195 0,820 25,771 69,025 2,570 0,992 31,180 80,818 53,805 1,715 53,943 1610,807 6,923 2,671 39,861 103,321 5,863 2,189 32,669 87,500 1,327 0,512 7,638 19,799 0,550 0,205 3,062 8,201 0,323 0,121 1,801 4,825 0,298 0,115 1,717 4,451 37,210 1,184 17,669 564,709 9,260 3,457 12,862 34,449 10,100 3,897 14,496 37,574 5,180 1,934 7,195 19,271 3,180 1,227 4,564 11,830 1,700 0,635 2,361 6,324 1,440 0,538 2,000 5,357 1,480 0,571 2,124 5,506 54,230 1,728 6,429 191,378 2,810 1,151 12,637 27,009 8,175 3,052 33,504 89,737 19,200 7,407 81,311 210,757 10,635 3,971 43,586 116,740 4,605 1,777 19,502 50,549 2,325 0,868 9,529 25,521 1,870 0,698 7,664 20,527 1,895 0,731 8,025 20,801 61,755 1,958 21,497 674,045 7,310 2,729 2,013 5,391 7,920 3,245 2,393 4,913 8,480 3,166 2,335 6,254 37,700 14,545 10,726 27,802 20,600 7,691 5,672 15,192 9,500 3,665 2,703 7,006 5,310 1,983 1,462 3,916 3,470 1,296 0,955 2,559 3,260 1,258 0,928 2,404 118,920 3,781 2,789 86,771 7,650 2,856 2,784 7,456 8,465 3,468 3,380 6,795 12,885 4,811 4,689 12,558 25,000 9,645 9,401 24,366 17,550 6,552 6,386 17,105 11,150 7,990 6,535 6,715 4,302 2,983 2,440 2,591 4,193 2,908 2,378 2,525 10,867 7,788 6,369 6,545 DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü Verileri 126,160 4,002 3,901 121,507 Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran GÜLEK DERESĐ – ÇAMALANI Akım(hm ) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 0,995 0,371 1,401 3,753 0,445 0,172 0,648 1,680 1,117 0,417 1,573 4,212 0,938 0,350 1,322 3,541 1,275 0,522 1,972 3,227 1,376 0,514 1,939 5,192 3,156 1,218 4,595 11,909 1,778 0,664 2,505 6,709 SOĞUKSU – AYDINCIK Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 2,085 0,778 24, 480 65,566 2,500 0,965 30,330 78,616 2,330 0,870 27,356 73,270 6,215 2,320 72,969 195,440 8,245 3,378 106,226 178,103 8,060 3,009 94,631 253,459 6,655 2,568 80,739 209,277 ERÇEL DERESĐ – DEĞĐRMENÇAY Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 0,551 0,206 3,068 8,216 0,980 0,378 5,642 14,623 4,726 1,764 26,334 70,534 6,566 2,451 36,589 98,000 5,358 2,195 32,761 89,306 3,748 1,399 20,883 55,933 SORGUN ÇAYI – BÜYÜK SORGUN Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 1,230 0,459 1,708 4,576 1,480 0,571 2,124 5,506 5,670 2,117 7,876 21,094 5,610 2,095 7,792 20,871 7,900 3,237 12,041 19,019 AKSIFAT ÇAYI – AKSIFAT BARAJI Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 1,820 0,680 7,459 19,978 1,745 0,673 7,390 19,155 3,975 1,484 16,291 43,633 2,700 1,008 11,065 29,638 LAMAS ÇAYI – LĐMONLU Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 4,680 1,747 1,289 3,451 4,940 1,906 1,406 3,643 5,750 2,147 1,583 4,240 LAMAS ÇAYI – YENĐYURT Akım(hm3) Aylık ort.( m3/sn) Verim (lt/sn/km2) Akış(mm) 6,575 2,455 2,393 6,408 6,665 2,571 2,506 6,496 8,980 3,353 3,268 8,752 3 23 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu B. 1. 8 Jeotermal Sahalar Đl sınırları içerisinde bulunan jeotermal kaynakla ilgili bilgiler J.1.10’ da verilmektedir. B. 2 BĐYOLOJĐK ÇEŞĐTLĐLĐK B. 2. 1 Ormanlar 2003-2012 plan dönemini kapsayan Orman Amenajman Planlarına göre; Đl genel alanı 1.562.899,0 Ha, ormanlık alan 840.347,0 Ha, açıklık alan 722.552,0 Ha’dır. Bu verilere göre Đlimizin yaklaşık %54' ü ormanlarla kaplıdır. Türkiye genel alanının ise % 27’si ormanlarla kaplı olup ilimiz orman alanı ülke ortalamasının iki katıdır. Şekil B. 1: Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Orman Durumu Haritası Kaynak:www.ogm-mersinobm.gov.tr/harita/orman_durumu.html (erişim Nisan 2008) Şekil B. 2: Mersin Doğal Vejetasyon Haritası Kaynak: www.ogm-mersinobm.gov.tr/harita/vegetasyon.html (erişim Nisan 2008) 24 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil B. 3: Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Fonksiyon Haritası (Ölçeksiz) Kaynak: Mersin Orman Bölge Müdürlüğü B. 2. 1. 1 Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. B. 2. 2 Çayır ve Mera Toplam 1.585.300 hektarlık il arazisinin 59.269 hektarı (% 4’ü) çayır ve mera’dır. Amacı doğrultusunda kullanılırsa erozyonun önlenmesi, hayvancılığın gelişimini olumlu yönde etkilemesi ve biyolojik zenginliğin devamında etkili olması gibi yararları bulunan çayır ve meralar, ilde genel olarak hayvan otlatmak amacıyla kullanılmaktadır. B. 2. 3 Sulak Alanlar Đlimiz sınırları içerisinde bulunan Göksu Deltası özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) kriterlerine göre A Sınıfı Sulak Alan niteliğindedir (Ayrıntılı bilgi için Bkz F.4.1.7.). Ortadoğu ve Avrupa’nın en önemli sulak alanı olan Göksu Deltası, Mersin Đl merkezinin 85 0 0 km batısında Mersin iline bağlı Silifke Đlçesi’nin güney kenarında 33 17’ Kuzey, 35 59’ Doğu koordinatları arasında yer almaktadır. Toplam Alan (ÖÇKB): 228,4 Km² (22.840 Ha) Ova Alanı Kara Alanı: 118,8 Km² (11.880 Ha) Toplam Su Yüzeyi Alanı: 109,6 Km² (10.960 Ha) Deniz Yüzeyi: 86 km² (8.600 Ha) Karadaki Göl, Irmak ve Azmak Alanı: 23,6 Km² (2.360 Ha) Kıyı Uzunluğu: 35 km Aşağıda verilen 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı yürürlükteki plan olup yeni Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları üzerine işlenmiştir. 25 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil B.4: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Planı (Ölçeksiz) Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü 26 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil B. 5: Göksu Deltası (Ölçeksiz) Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü B. 2. 4 Flora Endemik türler aşağıda verilmektedir. Fam: Acanthaceae Cins: Acanthus Tür: Acanthus dioscoridis var. perringii (Ayı Pençesi) Tür:Pimpinella isaurica Cins: Scandix Tür:Scandix balansae Cins:Tordylium Tür:Tordylium elegans Tordylium pustulosum Cins: Torilis Tür: Torilis triradiata Fam: Apiaceae Cins: Bupleurum Tür:Bupleurum koechelii Bupleurum lophocarpum Bupleurum lycaonicum Bupleurum pauciradiatum Bupleurum polyactis Bupleurum subuniflorum Bupleurum sulphureum Bupleurum zoharii Cins: Echinophora Tür:Echinophora carvifolia (Çördük, Çöyür otu) Cins: Eryngium Tür:Eryngium kotschyi (Boğa dikeni) Cins: Ferulago Tür:Ferulago pachyloba (Kuzu kişnişi) Ferulago pauciradiata Cins: Heptaptera Tür:Heptaptera cilicica Cins: Johrenia Tür:Johrenia alpina Johrenia silenoides Cins: Pastinaca Tür:Pastinaca zozimioides (Kelemenkeşir, Koyun ekmeği) Cins:Peucedanum Tür:Peucedanum chryseum Cins:Pimpinella Fam: Araceae Cins: Biarum Tür: Biarum eximium Fam: Aristolochiaceae Cins: Aristolochia (Loğusa çiçeği, Yılan otu) Tür:Aristolochia auricularia Aristolochia cilicica Aristolochia krausei Aristolochia stenosiphon Fam: Asclepiadaceae Cins: Vincetoxicum Tür: Vincetoxicum parviflorum Fam: Aspleniaceae Cins: Asplenium (Baldırıkara, Bağrıkara) Tür: Asplenium reuteri Fam: Asteraceae Cins: Achillea Tür: Achillea spinulifolia Cins: Anthemis (Papatya) Tür:Anthemis arenicola var. arenicola 27 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Onosma angustissimum Onosma bornmuelleri Onosma rutilum Anthemis fimbriata Anthemis halophila Anthemis pauciloba var. pauciloba Anthemis pauciloba var. sieheana Anthemis rosea subsp. carnea Cins: Carduus (Deve kangalı, Deve dikeni) Tür: Carduus lanuginosus Cins: Centaurea Tür:Centaurea amanicola Centaurea antiochia var. praealta Cins: Centaurea Tür:Centaurea calcitrapa subsp. Cilicica (Çobankaldıran) Centaurea pichleri subsp. extrarosularis (Peygamber çiçeği) Centaurea pinetorum Centaurea scopulorum var. scopulorum Centaurea solstitialis subsp. carneola Centaurea solstitialis subsp. pyracantha Cins: Cicerbita Tür: Cicerbita brevirostis Cins: Cirsium Tür:Cirsium cilicicum Cirsium libanoticum subsp. lycaonicum Cins: Erigeron Tür: Erigeron cilicicus Cins: Geropogon Tür: Geropogon hybridus Cins: Helichrysum (Ölmez çiçek) Tür: Helichrysum chionophilum Helichrysum pamphylicum Cins: Hieracium Tür: Hieracium leucothecum Cins:Onopordum (Eşek dikeni) Tür: Onopordum boisseri Cins: Picris Tür: Picris campylocarpa Cins: Prenanthes Tür: Prenanthes glareosa Cins:Scorzonera (Yemlik) Tür: Scorzonera lacera Cins: Senecio (Kanarya otu) Tür:Senecio farfarifolius Cins: Serratula Tür: Serratula lasiocephala Cins:Tanacetum (Pire otu) Tür: Tanacetum argenteum subsp. flabellifolium Tanacetum cadmeum subsp. cadmeum Tanacetum nitens Cins: Tripleurospermum Tür: Tripleurospermum conoclinium Tripleurospermum kotschyi Cins: Uechtritzia Tür: Uechtritzia armena Fam: Boraginaceae Cins: Symphytum (Karakafes, eşekkulağı) Tür: Symphytum longisetum Fam: Brassicaceae Cins: Aethionema Tür: Aethionema capitatum Aethionema demirizii Aethionema eunomioides Aethionema schistosum Cins: Alyssum (Kevke) Tür: Alyssum aizoides Alyssum argyrophyllum Alyssum bulbotrichum Alyssum cilicicum Alyssum filiforme Alyssum floribundum Alyssum giosnanum Alyssum praecox var. praecox Cins: Arabis Tür: Arabis aubrietioides Cins: Aubrieta Tür: Aubrieta canescens subsp. cilicica Cins: Draba Tür: Draba acaulis Draba bruniifolia subsp. heterocoma var. nana Draba elegans Cins: Hesperis (Gecegündüz çiçeği, gece menekşesi) Tür: Hesperis campicarpa Hesperis kotschyi Fam: Brassicaceae Cins: Hesperis Tür: Hesperis matronalis subsp. cilicica Cins: Isatis (Çivit otu) Tür:Isatis callifera Isatis constricta Isatis frigida Cins: Thlaspi Tür: Thlaspi cilicicum Thlaspi elegans Thlaspi violascens Fam:Campanulaceae Cins: Asyneuma Tür: Asyneuma limonifolium subsp. pestalozzae Cins: Campanula (Çıngırak otu) Tür: Campanula axillaris Campanula davisii Campanula isaurica Campanula macrostyla Campanula psilostachya Campanula trachyphylla Cins: Michauxia (Keçi biciği, Gerçimek, Çeşir) Tür:Michauxia tchihatchewii Michauxia thyrsoidea Tür:Arenaria acerosa Arenaria kotschyana subsp. kotschyana Arenaria ledebouriana var. ledebouriana Fam: Betulaceae Cins: Alnus (Kızılağaç) Tür: Alnus orientalis var. pubescens Fam: Boraginaceae Cins:Alkanna (Havaciva) Tür: Alkanna aucherana Alkanna hispida Alkanna kotschyana Alkanna pinardii Alkanna punctulata Alkanna sieheana Cins: Cynoglottis Tür: Cynoglottis chetikiana subsp. paphlagonica Cins: Heliotropium (Siğil otu) Tür: Heliotropium haussknechtii Cins: Myosotis (Boncuk otu, Kuşgözü) Tür: Myosotis ramosissima subsp. uncata Cins: Omphalodes Tür: Omphalodes luciliae subsp. cilicica Cins: Onosma (Emzik otu, Yalancı havaciva) Fam: Caryophyllaceae Cins: Arenaria Tür: Arenaria pamphylica subsp. pamphylica var. turcica Cins: Bolanthus Tür: Bolanthus minuartioides Cins: Bufonia Tür: Bufonia calyculata Cins: Dianthus (Hüsnüyusuf, Çin karanfili) Tür:Dianthus anatolicus 28 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Glycyrrhiza flavescens Cins: Lathyrus (Müdürmük) Tür:Lathyrus cilicicus Lathyrus elongatus Lathyrus lycicus Cins: Onobrychis Tür: Onobrychis argyrea subsp. isaurica (Pişik taşağı) Onobrychis cilicica Onobrychis mutensis Onobrychis pisidica Cins: Ononis (Kayışkıran) Tür: Ononis basiadnata Cins: Trifolium Tür: Trifolium aintabense Dianthus elegans var. actinopetalus Cins: Gypsophila (Çöven) Tür: Gypsophila curvifolia Cins: Minuartia Tür:Minuartia hybrida subsp. vaillantiana var. macmeillii Minuartia isaurica Minuartia leucocephaloides Minuartia umbellulifera subsp. umbellulifera var. umbellulifera Cins: Petrorhagia Tür: Petrorhagia peroninii Cins: Saponaria (Sabun çiçeği) Tür: Saponaria kotschyi Cins: Silene (Salkım çiçeği) Tür:Silene brevicaulis Silene delicatula subsp. delicatula Silene pompeiopolitana Silene squamigera subsp. vesiculifera Fam: Fabaceae Cins: Trifolium (Yonca) Tür:Trifolium caudatum Trifolium roussaeanum Cins: Trigonella (Bay otu, Pıltan, Poy otu) Tür: Trigonella cilicica Trigonella halophila Trigonella kotschyi Trigonella macrorrhyncha Trigonella plicata Trigonella raphanina Trigonella rhytidocarpa Cins: Vicia (Burçak, Efek) Tür: Vicia alpestris subsp. hypoleuca (Furçak) Fam: Crassulaceae Cins: Rosularia Tür: Rosularia globulariifolia Fam: Cyperaceae Cins: Carex Tür: Carex divulsa subsp. coriogyne Fam:Dipsacaceae Cins: Cephalaria Tür: Cephalaria cilicica Fam: Fagaceae Cins: Quercus Tür: Quercus petraea subsp. pinnatiloba Fam: Euphorbiaceae Cins: Euphorbia (Sütleğen) Tür:Euphorbia cardiophylla Euphorbia davisii Euphorbia rhytidosperma Cins: Flueggea Tür: Flueggea anatolica Fam: Fabaceae Cins: Astragalus (Geven) Tür:Astragalus acmonotrichus Astragalus albicalycinus Astragalus amoenus Astragalus angustiflorus subsp. anatolicus Astragalus berytius Astragalus chrysochlorus Astragalus commagenicus Astragalus eriophyllus Astragalus huber-morathii Astragalus leporinus var. hirsutus Astragalus leporinus var. leporinus Astragalus melanocephalus Astragalus mesogitanus Astragalus oxytropifolius Astragalus pisidicus Astragalus plumosus var. plumosus Astragalus roseocalycinus Astragalus schizopterus Astragalus schottianus Astragalus sericans Astragalus suberosus subsp. mersinensis Astragalus vaginans Astragalus zederbaueri Cins: Chamaecytisus (Süpürgelik) Tür: Chamaecytisus drepanolobus Cins: Cicer (Yabani nohut) Tür: Cicer floribundum Cins: Dorycnium Tür:Dorycnium pentaphyllum subsp. haussknechtii Cins: Ebenus Tür: Ebenus laguroides var. cilicica Cins: Genista Tür: Genista involucrata Cins: Glycyrrhiza (Meyan) Fam: Gentianaceae Cins: Gentiana (Centiyana) Tür: Gentiana boissieri Fam: Geraniaceae Cins: Erodium (Đğnelik) Tür: Erodium cedrorum subsp. salmoneum Erodium cedrorum subsp. cedrorum Erodium micropetalum Erodium pelargoniiflorum Fam: Guttiferae Cins: Hypericum (Kantaron) Tür:Hypericum aviculariifolium subsp. depilatum var. leprosum Hypericum imbricatum Hypericum polyphyllum subsp. polyphyllum Hypericum rupestre Hypericum vacciniifolium Fam: Iridaceae Cins: Crocus (Çiğdem) Tür: Crocus biflorus subsp. isauricus Crocus boissieri Crocus cancellatus subsp. cancellatus Crocus cancellatus subsp. pamphylicus Crocus fleischeri Crocus reticulatus subsp. hittiticus Cins: Gladiolus (Karga soğanı) Tür: Gladiolus anatolicus Cins: Iris (Süsen, Zambak) Tür: Iris junonia Iris stenophylla subsp. stenophylla Fam: Lamiaceae Cins: Ajuga Tür: Ajuga postii Cins: Ballota Tür:Ballota rotundiflora Ballota saxatilis subsp. brachyodonta Cins: Calamintha Tür: Calamintha tauricola 29 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins: Lamium (Ballıbaba) Tür:Lamium eriocephalum subsp. eriocephalum Lamium garganicum subsp. nepetifolium Lamium tenuiflorum Cins: Marrubium (Boz ot) Tür:Marrubium globosum subsp. micranthum Marrubium heterodon Marrubium lutescens Cins: Micromeria (taş nanesi) Tür:Micromeria cilicica Micromeria cremnophila subsp. anatolica Micromeria dolichodonta Cins: Nepeta (Arı otu) Tür:Nepeta caesarea Nepeta isaurica Nepeta nuda subsp. glandulifera Nepeta sulfuriflora Cins: Origanum (Mercanköşk) Tür:Origanum boisseri Origanum micranthum Cins: Phlomis (Çalba, Şalba) Tür: Phlomis capitata Phlomis leucophracta Phlomis monocephala Phlomis nissolii Cins: Salvia (Ada çayı) Tür:Salvia aucheri var. aucheri Salvia heldreichiana Salvia hypargeia Salvia quezelii Salvia recognita Cins: Scutellaria Tür:Scutellaria rubicunda subsp. pannosula Scutellaria salviifolia Cins: Sideritis (Dağ çayı) Tür:Sideritis brevidens Sideritis cilicica Sideritis congesta Sideritis niveotomentosa Sideritis rubriflora Cins: Stachys (Dağ çayı, Tüylü çay) Tür:Stachys bombycina Stachys cretica subsp. mersinaea Stachys distans var. cilicica Stachys euadenia Stachys longiflora Stachys pseudopinardii Stachys rupestris Stachys sparsipilosa Cins: Teucrium (Acı yavşan) Tür:Teucrium chamaedrys subsp. tauricolum Teucrium odontites Cins: Thymus (Kekik) Tür:Thymus brachychilus Thymus cherlerioides var. cherlerioides Thymus revolutus Fritillaria assyriaca subsp. melananthera Fritillaria aurea Fritillaria elwesii. Cins: Hyacinthella (Sümbül) Tür:Hyacinthella glabrescens Hyacinthella heldreichii Hyacinthella hispida Cins: Muscari (Dağ Sümbülü) Tür:Muscari azureum Muscari massayanum Cins: Ornithogalum (Akyıldız) Tür: Ornithogalum alpigenum Cins: Tulipa (Lale) Tür: Tulipa armena var. lycica Fam: Linaceae Cins: Linum (Keten) Tür:Linum anisocalyx Linum olympicum Fam: Malvaceae Cins: Alcea (Hatmi) Tür:Alcea apterocarpa Tür:Kitaibelia Kitaibelia balansae Fam: Oleaceae Cins: Fraxinus (Dişbudak) Tür: Fraxinus ornus subsp. cilicica Fam: Orchidaceae Cins: Cephalanthera Tür: Cephalanthera kotschyana Cins: Ophrys (Salep Otu) Tür:Ophrys cilicica Ophrys isaura Ophrys phrygia Ophrys transhyrcana subsp. amanensis Fam: Papaveraceae Cins: Corydalis (Kaz Gagası) Tür: Corydalis solida subsp. tauricola Cins: Papaver (Gelincik) Tür:Papaver polychaetum Papaver spicatum var. spicatum Fam: Plumbaginaceae Cins: Acantholimon (Pışık Geveni) Tür:Acantholimonacerosum var., brachystachyum (keven) Fam: Poaceae Cins: Alopecurus Tür: Alopecurus lanatus Cins: Amblyopyrum Tür:Amblyopyrum muticum var. loliaceum Cins: Bromus Tür: Bromus psammophilus Cins: Festuca (Yumak Otu) Tür:Festuca anatolica subsp. anatolica Festuca cataonica Festuca glaucispicula Cins: Piptatherum Tür: Piptatherum holciforme subsp. holciforme var. glabrum Cins: Poa Tür: Poa speluncarum Fam: Liliaceae Cins: Allium (Soğan) Tür:Allium alpinari Allium brevicaule Allium deciduum subsp. retrorsum Allium gayi Allium junceum subsp. tridentatum Allium phanerantherum subsp. deciduum Allium tauricola Cins: Asphodeline (Çiriş otu, Dededeğneği) Tür: Asphodeline cilicica Cins: Bellevalia (Dağ sümbülü) Tür:Bellevalia modesta Bellevalia tauri Cins: Colchicum (Güz çiğdemi) Tür: Colchicum balansae Cins: Fritillaria (Ağlayan Gelin) Tür:Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis Fam: Primulaceae Cins: Cyclamen (Domuz Ağırşağı, domuz turpu, tavşan kulağı) Tür:Cyclamen cilicium var. Cilicium (Kır Menekşesi) Fam: Ranunculaceae Cins: Consolida (Mor Çiçek) Tür:Consolida cruciata 30 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Consolida lineolata Cins: Delphinium (Hezaren) Tür: Delphinium dasystachyum Cins: Ranunculus (Düğün Çiçeği) Tür:Ranunculus demissus var. major Ranunculus fenzlii Linaria genistifolia subsp. praealta Cins: Pedicularis Tür: Pedicularis cadmea Cins: Scrophularia Tür: Scrophularia cryptophila Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. cappadocica Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. antalyensis Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. nevshehirensis Scrophularia mersinensis Scrophularia pinardii Scrophularia trichopoda Cins: Verbascum (Sığır kuyruğu, Bozkulak) Tür: Verbascum brachysepalum Verbascum chionophyllum Verbascum cilicicum Verbascum cucullatibracteum Verbascum cymigerum Verbascum flavipannosum Verbascum glomerulosum Verbascum inulifolium Verbascum leianthum Verbascum linearilobum Verbascum linguifolium Verbascum lyratifolium Verbascum meinckeanum Verbascum obtusifolium Verbascum orbicularifolium Verbascum pellitum Verbascum protractum Verbascum pseudoholotrichum Verbascum pterocalycinum var. pterocalycinum Verbascum pterocalycinum var. mutense Verbascum serratifolium Verbascum tauri Verbascum tossiense Cins: Veronica Tür:Veronica antalyensis Veronica balansae Veronica bombycina subsp. froediniana Veronica dichrus Veronica kotschyana Veronica surculosa Fam: Thymelaeaceae Cins: Thymelaea (Çoban Yastığı) Tür: Thymelaea cilicica Fam: Resedaceae Cins: Reseda (Kuzu Otu) Tür: Reseda balansae Fam: Rhamnaceae Cins: Rhamnus (Ak Diken) Tür:Rhamnus hirtellus Rhamnus petiolaris (Kırobaası, Cehri) Fam: Rosaceae Cins: Alchemilla (Aslan Pençesi) Tür: Alchemilla paracompactilis Cins:Amelanchier Tür: Amelanchier parviflora var. parviflora (Karagöz) Cins: Crataegus Tür: Crataegus aronia var. minuta (Sarı Alıç) Cins: Potentilla (Beşparmak otu, Hayıt) Tür: Potentilla calycina Potentilla tauricola Cins: Pyrus (Ahlat) Tür: Pyrus syriaca var. microphylla Fam: Rubiaceae Cins: Asperula Tür: Asperula lilaciflora subsp. mutensis Asperula stricta . subsp. grandiflora Cins: Crucianella Tür: Crucianella sorgerae Cins: Galium Tür:Galium adhaerens Galium brevifolium subsp. brevifolium Galium cilicicum Galium dieckii Galium exsurgens Galium incanum subsp. psedocornigerum Galium membranaceum Galium scabrifolium Galium shepardii Fam: Rutaceae Cins: Haplophyllum Tür: Haplophyllum myrtifolium Haplophyllum suaveolens var. cilicicum Fam: Valerianaceae Cins:Valeriana (Kedi Otu) Tür:Valeriana bolkarica Valeriana speluncaria. var. speluncaria Valeriana speluncaria var. Glabriuscula Fam: Scrophulariaceae Cins: Euphrasia Tür: Euphrasia minima subsp. davisii Cins: Linaria (Nevruz Otu) Tür: Linaria corifolia Linaria genistifolia subsp. polyclada B. 2. 5 Fauna Bir bölgede yaşayan tek hücreli hayvanlardan, zooplanktonlardan, memeli hayvanlara, kadar gelişerek yoğunlaşan hayvanlar alemi, o bölgenin faunası olarak tanımlanmaktadır. Fauna bilimsel, ekonomik, kültürel yönden olduğu gibi rekreasyon açısından da büyük önem taşımaktadır. Mersin ili deniz kenti olması nedeniyle bölgede hem deniz hayvanlarına, hem de karasal hayvanlara bolca rastlanmaktadır. Akdeniz Bölgesinin en önemli sulak alanlarından biri olan, nadir ve nesli tehlike altındaki kuş türlerinin yaşama, üreme, beslenme ve konaklamalarına imkan sağlayan Göksu Deltası Đlimizde bulunmaktadır. Nesli tehlikede olan ve Bern ve Barselona sözleşmeleri gereğince koruma altına alınan deniz kaplumbağaları (Caretta caretta-Chelonia mydas) Kazanlı, Göksu Deltası ve Anamur kumsallarında, Akdeniz Foku (Monachus monachus) Taşucu-Anamur arasında yaşamaktadır. (Flora ve Fauna hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler) 31 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu B. 2. 6 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler Đlimizde Çamlıyayla-Kadıncık Vadisinde Ana Ardıç Tabiat Anıtı, Cocakderesi Vadisinde Koca Katran Tabiat Anıtı ve Mut Đlçesinde Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı bulunmakta olup Milli Park, Tabiatı Koruma Alanı ve Tabiat Parkı bulunmamaktadır. Ana Ardıç ve Koca Katran Tabiat Anıtları 2.500 m² alana sahip ve anıt ağaç özelliğine sahip birer birey ile temsil edilmektedirler. Ana Ardıç 2007 yılında 853 yaşındadır. 21 m boyunda, 2.75 m çap ve 7.20 m çevre genişliğine sahiptir ve dişi bir kokar ardıçtır. Koca Katran ise sedir ağacı olup, 2007 yılında 633 yaşındadır. 40 m boyunda, 2.34 m çap ve 7.40 m çevre genişliğine sahiptir. Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtında, 110 milyon yıllık bir oluşumla kratase yaşlı kireçtaşlarının faylanması sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Halen bu oluşum devam etmekte olup son derece güzel görünümü ile yaklaşık 30 metre yükseklikten aşağıya akan bir şelale bulunmaktadır. Şelaleyi oluşturan su tünelinin içerisinde doğallığı bozulmamış rengârenk sarkıtlar mevcuttur. Şelalenin üzerini oluşturan alanda ise son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. Alanı 117.5 ha dır. Đlimizdeki hassas yörelerden olan Göksu Deltası, Orta Torosların eteğinde bulunan ilimizin Silifke Đlçesi’nin güneyinde yer almakta olup il merkezinin 85 km batısındadır. Delta; Göksu Irmağının 10.000 km²’lik havzadan sürükleyip getirdiği tortuların ovada çökelmesi sonucu yaklaşık 7.000 yılda oluşmuştur. Göksu Deltasının tarihi en azından Neolitik çağa kadar uzanır. Göksu Deltası’na özelliklerinden dolayı, dört adet koruma statüsü getirilmiştir. Bunlar; • 1989 yılında Göksu Deltası’nın Paradeniz ve Akgöl’ü içine alan 4350 hektarlık alan Orman Bakanlığı Milli Parklar Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak ilan edilmiştir. 2004 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası statüsü iptal edilerek Göksu Deltası 17/05/2005-25818 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Sulak Alanların Korunmasına Dair Yönetmelik Kapsamında “Sulak Alan” ilan edilmiştir. • Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, 2 Mart 1990 tarih ve 20449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Đlan edildikten sonra, Delta’da en uygun arazi kullanımını öngören 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 17.05.1991 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. 228,4 Km2’lik Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Alanı’nda yukarıda bahsedilen plan çerçevesinde kontrollü hassas zon, tarım alanları, imarlı bölgeler, kırsal yerleşim alanları, turizm yerleşme alanları, günübirlik alanlar ve kumsal alanlar tespit edilerek bu bölgenin korunması ile ilgili yasak ve sınırlamalar belirlenmiştir. Özel Çevre Koruma Kurumunun görevi ÖÇKB olarak tespit ve ilan edilen alanların sahip olduğu çevre değerlerini korumak ve mevcut çevre sorunlarını gidermek için tüm tedbirleri almak, bu alanların koruma ve kullanma esaslarını belirlemek, imar planları yapmak, mevcut her ölçekteki plan ve plan kararlarını revize etmek ve re’sen onaylamaktır. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi sınır koordinatları 8/11/2006 Tarih ve 2006/11266 sayılı Kararname ile değiştirilmiştir. • Göksu Deltası’nın 1994 yılında 6.850 hektarlık bölümü, Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) listesine dâhil edilerek koruma altına alınmıştır. • Bölge 12.02.1996 tarih ve 2380 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun kararı ile Birinci Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 29.07.2004 gün ve 5 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun kararı ile bölge 1. ve 2. Derece Doğal Sit Alanı Olarak Đlan edilmiştir. Deltanın 35 km uzunluğundaki kumsalları iki tür deniz kaplumbağası, adi denizkaplumbağası (Caretta caretta) ve yeşil denizkaplumbağası (Chelonia mydas) için Türkiye'deki en önemli yumurtlama alanlarının başında gelmektedir. B. 3 TOPRAK Mersin Đli coğrafi konum itibari ile 321 Km uzunluğunda Akdeniz kıyı şeridine ve 0 m’den 2400 m’ye kadar değişen yükseltiye sahip olduğundan, topoğrafyası da değişkendir. Farklı yükselti, iklim, bitki örtüsü, topografya ve zamanın etkisi ile farklı karakterlerde topraklar oluşmuştur. 32 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Mersin Đli büyük toprak gruplarını gösteren harita, Şekil B.6’da verilmekte olup Đldeki büyük toprak grupları, özellikleri ve dağılımı aşağıda kısaca açıklanmıştır. ALÜVĐYAL TOPRAKLAR: Bu topraklar akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan A, C profilli genç topraklardır. Mineral birleşimleri akarsu havzasının litolojik birleşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup, heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok, ya da çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarı arazilerden yıkanarak gelen kireççe zengin katlardır. Alüviyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Bunlardan üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. Đnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgeme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Mersin ilindeki büyük alüviyal toprakları, Berdan, Göksu ve Anamur Çaylarının taşınma ürünü olan sedimentler oluşturmuştur. Toros Dağları denize paralel olduğundan akarsuların boyları kısa olup, getirdikleri materyallerle oluşturdukları alüviyal topraklar oldukça dar bir alana yayılmıştır. Bu tip alüviyal topraklara Mersin'in batısından Anamur’a kadar olan kıyı şeridinde sık sık rastlanır. Büyük alüviyal ovalardan Anamur Ovasındaki alüviyal topraklar ince ve orta bünyeli, genellikle iyi drenajlı, yer yer yetersiz drenajlı tuzluluk ve alkalilik sorunları olmayan topraklardır. Deniz kıyısına sahil kumullarına varmadan fena drenajlı topraklara da rastlanılır. Silifke Ovası alüviyal toprakları ise kentin bulunduğu yerden doğu, batı ve güneye doğru yelpaze şeklinde yayılmıştır. Kent vadi dolgusu toprakları üzerine kurulmuştur. Bu topraklar üstte killi-tın, alt kotlarda siltli-tın bünyeli, iyi drenajlı tuzluluk ve alkalilik sorunları olmayan topraklardır. Göksu ırmağının her iki kıyısında çok ince kumlu tın bünyeli nehir terası topraklarına rastlanır. Yer yer kaba bünyeli olan ve az yer kaplayan teraslar da bulunmaktadır. Nehir teraslarından doğu ve batıya doğru gidildikçe genel olarak ince bünyeli yetersiz drenajlı yer yer hafif tuzlu alüviyal topraklar gözlenir. Bu grup topraklar güneyde Altınkum ve Kurtuluş Köylerine kadar yayılım gösterirler. Çiftlik Köyünün doğusundan itibaren koyu grimsi kahve renkli, kil bünyeli fena drenajlı alüviyal topraklar yer alır. Göksu'nun sağ yakasında Kurtuluş Köyünden batıya doğru yine koyu grimsi kahve renkli, kil bünyeli fena drenajlı, tuzlu alüviyaller bulunur. Sökün Köyünden güneye doğru fena drenajlı, tuzlu delta tabanı toprakları denize kadar uzanır. Tarsus Ovası alüviyal toprakları oldukça karışık bir dağılıma sahiptirler. Alüviyal topraklarının haritalama birimlerinin tümünü görmek mümkündür. Đlin üç önemli alüviyallerinin birbirinden farkları kısaca şöyle özetlenebilir. Anamur Ovasında yetersiz drenaj, hafif tuzluluk görülmekte, şiddetli tuzluluk fena drenaj şartları ve sodiklik bulunmamaktadır. Silifke Ovası alüviyallerinde yetersiz ve fena drenaj şartları, tuzluluk görülmekte, sodiklik bulunmamaktadır. Tarsus Ovasında ise yetersiz ve fena drenaj koşulları ile birlikte hafif ve şiddetli tuzluluk ve sodiklik mevcuttur. Ancak Tarsus ovasında büyük ölçüde derin drenaj ve ıslah çalışmaları yapılmış olup, sorun büyük ölçüde giderilmiştir. Mersin Đlinde alüviyal topraklar 80.723 Ha'dır. Bunun 26.590 hektarı birinci sınıf, 7.637 hektarı ikinci sınıf, 34.083 hektarı üçüncü sınıf, 8.464 hektarı dördüncü sınıf, 3.949 hektarı beşinci sınıftır. KOLÜVĐYAL TOPRAKLAR: Dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde dar vadi tabanlarında yer çekimi ve küçük akıntılarla sürüklenmiş, zerre büyüklüğüne göre alüviyallerdeki gibi sıralanmamış birikintiler, kolüviyal toprakları oluşturur. Ana madde yumuşak kireç, sert kireç taşı, şistler, serpantin yada bunlardan oluşmuş torak gövdelerinden taşınmıştır. Buna göre kireçli, kireçsiz, kaba veya ince bünyeli olabilirler, kısacası taşındıkları materyale göre toprak özellikleri değişir. Kolüviyal toprakların alüviyallerden farkı, taşınmış materyalin zerre büyüklüğüne göre sıralanmaya uğramış olmasıdır. Alüviyal topraklara göre yüzey eğimli ve drenaj iyidir ve daha çok kurudur. Bunun sonucu olarak daha zayıf bir bitki örtüsüne sahiptirler ve üst toprakta daha az organik madde birikir. 33 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil B.6: Mersin Büyük Toprak Grupları 34 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đlde değişik yükseltilerde ve değişik iklim kesimlerinde bu toprağa rastlanılır. Bitki örtüsü buna bağlı olarak otlaktan çalılı ormana kadar değişir. Taşlılığın problem olmadığı yerlerde açılarak işlemeli tarıma alınmıştır. Toroslarda, sarp engebeler arasına sıkışmış yerleşim noktalarının dolaylarında kolüviyal topraklar çok değerlidir. Buralarda toprak sekilenerek meyve ve sebze tarımında kullanılır. Mersin Đlinde kolüviyal topraklar 45.000 hektar kadardır. Bunun 13.000 hektarı I.sınıf, 19.000 hektarı II.sınıf, 8.350 hektarı III.sınıf, 3.800 hektarı IV.sınıf, 750 hektarı VI. sınıf, 100 hektarı VII. sınıftır. KĐREÇSĐZ KAHVERENGĐ ORMAN TOPRAKLARI: Şistler, serpantin ve kristal kireçtaşı üzerinde; orman ve çalı örtüsü altında, zayıf-ileri derecede katmanlaşmış kireçsiz kahverengi orman toprakları oluşmuştur. Kireçsiz kahverengi oluşumu gösteren sert kalkerler eski olup Permien yaşlıdır. Şistler devoniyene ve serpantin mesozoike aittir. Serpantin ve bazı şistlerden ayrışan materyal serbest kireçten yoksundur. Kireç taşından ayrışan materyal yüksek oranda kireçlidir. Yoğun yağış altında ve uzun zaman içinde profilden yıkanmıştır. Toprak kireçtaşına oturmasına rağmen köpürmez. Ancak üstteki çakılların ayrışmasıyla toprağa katılan kireç hızla yıkanırsa oluşumu geriletir. Bu nedenle pH ve bazla doyma yüksektir. Mersin Đlinde bu gruptaki topraklar Anamur ilçesinin çevresinden Konya ve Antalya sınırına kadar olan alanda, Arslanköy'ün güneybatısında, Namrun-Gözne Yaylaları arasında Hacıisaklı'nın batısında yer alırlar. Đl' deki alanları 355 000 hektar civarındadır. Bunun yaklaşık 1000 hektarı III. sınıf, 4000 hektarı IV. sınıf, 13 000 hektarı VI. sınıf, 337 000 hektarı VIII. sınıftır. Genellikle orman örtüsü altında olup 18 000 hektarında işlemeli tarım yapılmakta, 100 000 hektar kadarı da mera olarak kullanılmaktadır. KIRMIZI AKDENĐZ TOPRAKLARI: Kırmızı Akdeniz Toprakları seki ve yüksek arazilerde kristal kireçtaşı üzerinde oluşmuşlardır. 5 YR' den daha kırmızı renkleri ile tipiktirler. Oluşumunda kireç yıkanmış, yerine Fe2O3 geçmiştir. Kırmızı rengi veren demir ve bileşikleridir. Organik madde hızlı ayrıştığından toprakta düşük seviyededir. Kırmızı Akdenizlerin doğal örtüsü Akdeniz iklimine öz çalı-maki topluluğudur. Pınarlı (Q. ile X) ve meşe (Quercus) topluluğunun baskın türleridir. Kıyıdan uzaklaştıkça meşe yaygınlaşır. Bu örtü içinde incir, dut, zeytin serpilmiştir. Kırmızı Akdeniz Toprakları, komşu bulunduğu Kahverengi Orman ve Rendzinalardan, kırmızı renk özelliğiyle belirli şekilde ayrılır. Kahverengi Orman ve Rendzinalarda renk koyu gri-gri kahverengidir. Üst toprak organik maddece zengin daha yumuşak kıvamda ve kuvvetli taneli yapıdadır. Sert kireçtaşı üzerinde oluşan kireçtaşı kahverengi orman toprakları ise Kırmızı Akdenizlere çok benzer. PH nötr ve hafif baziktir. Organik maddenin düşüklüğü ve kil fraksiyonu içinde yüksek oranda demir oksitlerinin bulunması nedeniyle su ve besin tutma sığaları ortadadır. Değişen katyonlar içerisinde Ca+Mg baskındır. Na ve K derinlikle birlikte azalır. Mersin Đlinde bu grup topraklar Mersin-Silifke Hacıisaklı kıyı şeridinde ve Silifke’nin kuzeydoğusunda, Erdemli'nin kuzeyinde Konya sınırına kadar uzanırlar. Đldeki alanı toplam 226 000 hektar civarındadır. Bunun yaklaşık 500 ha'sı I.sınıf, 500 hektarı II.sınıf, 2000 Ha’sı III. Sınıf, 6000 Ha’sı IV. Sınıf, 13 000 hektarı VI.sınıf, 204 000 hektarı VII. sınıftır. KIRMIZI KAHVERENGĐ AKDENĐZ TOPRAKLARI: Kırmızı Akdeniz topraklarıyla benzer özellikler taşıyan bu toprak gurubunu Kırmızı Akdeniz Topraklarından ayıran farklılıkları şöyle sıralayabiliriz. -Kırmızı – Kahverengi Akdeniz Toprakları, Kırmızı Akdeniz Topraklarına göre daha alçak sekilerde, daha az eğimlerde ve daha nemli koşullarda oluşur. Bunun sonucu üst toprak daha koyu ve kahverengiye kaçan renktedir. Organik madde daha yüksek, toprak gövdesi daha derindir. -Renk 5 YR’ dir. Renkte organik madde ve nemlilik etkilidir. Kırmızı- Kahverengi Akdeniz Toprakları kristal kalker çakıllı ve Kalker çimentolu konglomeralar üzerinde; Kırmızı Akdeniz Toprakları ise kristal kalker üzerinde oluşmuştur. Toprak gövdesiyle konglomera arasında kalınca bir geçiş katı veya yumuşak kireç katı vardır. Kırmızı Akdeniz Topraklarında solum doğrudan kaya üzerine oturur. -Kırmızı- Kahverengi Akdeniz Toprakları; Kırmızı Akdeniz Topraklarından, zonlu ve organik madde kapsamlarıyla kırmızı çayır, kırmızı kestane, bazende kireçsiz kahverengi orman topraklarına geçiş özellikleri gösteren bir gurup olarak ele alınabilir. . PH 7,3–7,6 arasındadır. 35 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bu toprak Erdemli-Mersin arasında ve Tarsus kuzeyindeki şeritte yaygındır. Sebze ve turunçgil tarımında kullanılır. Bu yüzden Đl tarımında önemlidir. Dik eğimler ve taşlı kısımları çalı örtüsü altındadır. Mersin Đlinde bu topraklar 85 883 hektarlık bir alan kaplar. 1086 hektarı I.sınıf, 6399 hektarı II.sınıf, 2555 hektarı III.sınıf, 8755 hektarı IV.sınıf, 5855 hektarı VI.sınıf, 61233 hektarı VII.sınıftır. RENDZĐNA TOPRAKLARI: Yumuşak yahut parçalı kireçtaşı üzerinde hafif kireç yıkanımı ve organik madde birikimiyle oluşmuş zayıf A1 ve altında C veya R katlarından ibaret rendzinalar intrazonal topraklardır. Rengi gri olup kireç oranı yüksek organik madde düşüktür. Mersin-Tarsus kuzeyi şeridindeki rendzinalar traverten üzerinde oluşmuştur. Traverten oluşumu arada yahut altta yer yer anhidrit ihtiva eder. Mut güneyinde ise yumuşak Alt Miosen kalkeri ana maddeyi teşkil eder. Her iki oluşumda kireç oranı %50'nin üzerindedir. Đnce, soluk Al ve kolayca yüzeye çıkan akçıl C katları dolayısıyla, rendzina toprakları yüzeyden tanınabilir. Rendzina alanında yağış 400-650 mm. arasında ve sıcaklık yüksektir. Yazlar sıcak ve kuraktır. Bu koşullarda seyrek, kısa çalı, çayır ve kurakçıl otlar: kekik, geven vb. bitki örtüsünü teşkil eder. Mut’ta arada seyrek çam görülür. Tarsus kuzeyindeki traverten alanı sekiler halindedir. Yüzey dalgalıdır. Buranın bir kısmıyla Mut güneyi ise hafif ve orta eğilimli tepelikler halindedir. Yükselti Tarsus kuzeyinde 100, Mutta 400500 metredir. Rendzinalar, komşu bulunduğu Kahverengi Orman topraklarına göre daha sığdır, organik madde daha düşüktür ve kireç oranı yüksektir. Al daha soluk gridir. Kırmızı Akdenizlerdeki kırmızı renk başlı başına iki toprağın ayırt edilmesi için yeterli özelliktedir. Bu gruptaki topraklar 47813 hektardır. Bunun 3813 hektarı II.sınıf, 5050 hektarı III. sınıf, 4967 hektarı IV. sınıf, 27803 hektarı VI. sınıf, 6180 hektarı VII.sınıftır. Çoğunlukla orman vejetasyonu altında otlak, bağ ve kuru tarım arazileri olup verimsizdir. REGOSAL TOPRAKLAR: Regosal topraklar A ve C horizonlu azonal topraklardır. Bağlantısız sedimentler üzerinde oluşmuş çok az profil gelişmesi gösteren kültür yapılan alanlarda zorlukla teşhis edilebilen A horizonuna sahiptirler. Đldeki regosoller kumlu sedimentler üzerinde gelişmişler ve bütün özelliklerini bu ana maddeden almışlardır. Renk genellikle soluk veya açık kahverengidir. Organik maddece fakirdirler. Topografya düz ve ondülelidir. Düz düze, yakın hafif eğilimler arz ederler. Bünye ve topografya olarak iyi geçirgen biliniyorsa da tahliye olanağı bulunmayan arazilerde yetersiz drenajlı olanlarına rastlanır. Doğal örtü bodur çalılar ve dikenli otlardır. Đldeki regosal toprakların alanı 3565 hektardır. Tarsus'un Kulak köyü ile Mersin'in Kazanlı bucağı arasındaki sahil şeridinde yer alır. Çoğunluğu orman örtüsü altında, mera, sera ve kuru tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bu guruptaki toprakların 580 hektarı III. sınıf, 2985 hektarı IV.sınıf tarım arazisidir. ÇIPLAK KAYALAR (ÇK): Kahverengi Orman, Kireçsiz Kahverengi Orman ve Kırmızı Akdeniz toprak kuşaklarında, haritalanabilir genişlikte olmayan kaya çıkışları halinde, yahut arada toprak örtüsü bulunduğu için bu grupların çok sığ, taşlı birimlerine sokulmuş geniş çıplak kaya yüzeyleri bulunur. Toroslar, özellikle sert kalker oluşumları bu niteliktedir. Ayrıca ilin kuzey doğusunda ve batıda Antalya Đl sınırında geniş alanlar çıplak kayalıklardan ibarettir. Çıplak kayalıklarda, adından da anlaşılacağı üzere, toprak örtüsü bulunmaz. Yüzey kaya çatlaklarından ve birkaç metrekarelik oran oluşturduğu molozlarla örtülüdür. Arada, kaya çatlaklarında ve birkaç metrekarelik oyuklarda toprak ve çalı ot örtüsü bulunsa da bu örtü ekonomik otlatma için yeterli değildir. Çıplak kayalıkların eğlence, av ve su toplama alanı olarak değerleri vardır. VIII.sınıftırlar ve Đlde 79762 hektarlık yer kaplar. SAHĐL KUMULU (SK): Kıyı kumulları Anamur, Silifke, Mersin, Tarsus sahil şeridinde geniş olarak bulunurlar. Bu araziler üzerinde tek tük çalı ve ağaç bulunabilir. Profil teşekkülü olmadığı için regosollere sokulmamışlardır. Toplam alanları 2897 hektar olup değişik topografyaya sahiptirler. Düz düze yakın eğilimli olanları olduğu gibi orta ve dik eğimli olanları da bulunmaktadır. Kullanma değerleri olmadığından VIII. sınıftırlar. IRMAK YATAKLARI (IY): Akarsu boylarında yer alan taşlı, çakıllı yataklar ve yılın büyük kısmında su altında kalan ince şeritler bu birimde haritalanmıştır. VIII.sınıf olan bu arazi tipi il yüzeyinde 1056 hektarlık alanı kaplamaktadır. 36 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ALÜVĐYAL SAHĐL BATAKLIKLARI: Deniz kıyısında yer alan; deniz ve yüzey akışların etkisiyle devamlı veya yılın büyük bir bölümünde yaş ya da bataklık durumunda olan topraklardır. Tuzlu ve sodikliğin her tür ve derecesinde olabilirler. Tarımsal değeri olmayan bu araziler, Tarsus'ta olup 473 hektar alanı kaplamaktadır. Đl topraklarının dağılımı Şekil B.7'de verilmektedir. Şekil B.7: Toprakların Dağılımı Rendzina Çıplak Kaya 3% A lüvyal 5% 5% Kırmızı Kahverengi A kdeniz 5% (Đçel Arazi Varlığı, 1991) Çeşitli A raziler ve Su Y üzeyleri Koluvyal 3% 1% Kahverengi Orman 42% Kırmızı A kdeniz 14% Kireçsiz Kahverengi Orman 22% B. 4 SU KAYNAKLARI Mersin Đli barajlar, akarsular, yeraltı suları, suni göller ve memba suyu olarak zengin su kaynaklarına sahiptir. B. 4. 1 Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar Türkiye'de DSĐ nin ayırmış olduğu 26 akarsu havzasından biri Mersin Đli sınırları içerisinde bulunmaktadır. Bu havza " Doğu Akdeniz Havzası" dır. Havza kapsamındaki akarsular başka il sınırları içerisinde doğmakta ve Akdeniz'e dökülmektedir. Mersin kenti ve Tarsus ilçesinin içme suyu Berdan nehri üzerindeki Berdan barajından karşılanmaktadır. Mersin Đline bağlı diğer ilçe ve köylerin içme suyu temini Đller Bankası ve Köy Hizmetlerince sağlanmakta ve çoğunlukla membalar ve kuyular kullanılmaktadır. BERDAN BARAJI: Berdan barajı Tarsus Đlçesi sınırları içindedir. Berdan barajını besleyen su kaynağı Berdan Nehridir. Berdan Nehrinin toplam uzunluğu 124 Km olup, çıkış noktası Đl sınırları 3 içerisinde kalmaktadır. Berdan Nehrinin debisi 42 m /sn dir. Đl sınırları içerisindeki başlangıç noktası At Dağı olup Berdan Barajından sonra Kulakköy mevkiinden Akdeniz’e dökülmektedir. 1984 yılında hizmete giren Berdan Barajı; içme suyu, sulama, taşkın koruma ve enerji üretimi olarak çok amaçlı kullanılmaktadır. Yüzölçümü Yüksekliği (talvegten) Yağış Alanı Yıllık Ortalama Suyu Tipi Kret Kotu Kret Uzunluğu Toplam Hacmi Normal Su Seviyesinde Hacmi Min. Su Seviyesinde Hacmi Aktif Hacim Göl Alanı : 10.50 km2 : 41.60 m 2 : 1592 km 3 : 1300 hm /yıl : Zonlu Toprak Dolgu : 71.60 m : 590 m 3 : 185.521.000 m 3 : 144 596 000 m 3 : 20 290 000 m 3 :124 306 000 m 2 : 6.55 Km 37 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 3 Đçme suyu olarak, 3.ünite Arıtma Tesisinin tamamlanmasıyla yıllık 142,5 hm su temin edebilecek kapasitededir. Mersin-Tarsus kentlerinin 2025 yılı içme suyu ihtiyacı için gerekli olan, 3 Berdan barajından sağlanan 142.5 hm³/yıl içme suyuna ilaveten 121 hm /yıl içme suyu ihtiyacı da Berdan nehrinin Pamukluk kolu üzerindeki Pamukluk barajından temin edilecektir. B. 4. 2 Yeraltı Su Kaynakları Devlet Su Đşlerinden alınan bilgilere göre; Mersin Đlinde Hidrolojik etüt çalışmaları sonucunda tespit edilen yeraltı suyu bölgeleri ve yıllık verimleri aşağıda verilmektedir. A. Mersin-Berdan ve Efrenk Ovaları 1. Berdan Yeraltı suyu Havzası 2. Deliçay Yeraltı suyu Havzası 3. Efrenk Yeraltı suyu Havzası 4. Mezitli Yeraltı suyu Havzası Toplam 36 12 3 0.7 51.7 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 B. Silifke Ovası 10 hm /yıl C. Mersin-Gilindire Ovaları 1. Büyük Eceli Ovası 2. Sipahili Ovası 3. Gilindire Ovası 4. Gözce Ovası 5. Aksaz Ovası Toplam 0.5 2 1 1 1 5.5 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl hm³/yıl D. Anamur Ovası 1. Sultan Çayı Havzası 2. Anamur (Dragon) Çayı Havzası Toplam 3 6 hm /yıl 3 3,5 hm /yıl 9.5 hm³/yıl 3 1.5 hm /yıl E. Bozyazı Ovası F. Ovacık-Eğribük Ovaları 3 1. Ovacık Ovası 2. Eğribük Ovası Toplam 1.17 hm /yıl 3 0.70 hm /yıl 1.87 hm³/yıl GENEL TOPLAM: A. Mersin-Berdan ve Efrenk Ovaları B. Silifke Ovası C. Mersin-Gilindire Ovaları D. Anamur Ovası E. Bozyazı Ovası F. Ovacık-Eğribük Ovaları TOPLAM B. 4. 3 54.7 10 5.5 9.5 1.5 1.8 83 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl 3 hm /yıl hm³/yıl Akarsular Arazi varlığının çoğunluğu dik-sarp eğimli yüksek arazilerden oluşan Mersin Đli sık bir akarsu şebekesine sahiptir. Göksu Nehri, Berdan Nehri, Anamur (Dragon) Çayı, Lamas Çayı, Efrenk Çayı Đldeki önemli akarsular olarak sayılabilir. Bu akarsuların yıllık potansiyeli: Göksu Nehri Berdan Nehri Anamur(Dragon) Çayı Lamas Çayı Efrenk Çayı Diğer Dereler Toplam (Yerüstü Suyu) 3 : 3.900 hm /yıl 3 : 1.300 hm /yıl 3 : 820 hm /yıl 3 : 210 hm /yıl 3 : 100 hm /yıl 3 : 870 hm /yıl 3 : 7.200 hm /yıl 38 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Mersin'de bulunan akarsuların su rejimleri dağlar ve platoların bazı bölümlerinin orman örtüsünden yoksun olması nedeniyle genellikle düzensizdir. Yüksek oranda mil taşımalarına karşın akarsular, iyi nitelikli sulama suyu özellikleri göstermektedir. Göksu: Göksu (Calycadnos) iki kol halinde Batı Toroslardan çıkar. Güneyindeki kol Geyik Dağlarından çıkar. Uzun olan diğer kol Haydar Dağlarından çıkar. Bu iki kol Mut ilçesinin güneyinde birleştikten sonra Göksu adını alır. Göksu Silifke'de geniş bir delta meydana getirir. Göksu’nun en geniş yeri 70 metre, en derin yeri 6-7 metre, en dar yeri 40 metre, uzunluğu 268 km olup Taşeli Platosu'nun sularını toplayarak Taşucu'nda denize dökülmektedir. Şimdilik Göksu'dan yeteri kadar faydalanılmamaktadır. Göksu, denizden itibaren tarandığı takdirde Silifke'ye kadar küçük gemilerin işlemesi uygundur. Tarsus çayı / Berdan çayı (Cylelnos) : Tarsus çayı, Bolkar Dağları'nın güney eteklerinde yer alan Namrun Yaylası'nın 30 km kuzey-doğusundan kaynaklanır. Kadıncık Deresi Cehennem Deresinden oluşan 150 km uzunluktaki Tarsus Çayı, Tarsus'ta denize dökülür. Soğuk olması nedeniyle Berdan adı verilmiştir. Tarsus Çayı, antik çağda, Tarsus'un içinden geçtiğinden nehir ağzından Tarsus Limanına kadar gemiler girer-çıkarmış. Bugün, Tarsus Çayından Berdan Barajı kurularak içmesuyu sulama suyu temininin yanında elektrik üretimi yapılmaktadır. Berdan barajı aynı zamanda Tarsus Kenti ve Berdan Ovasını taşkınlardan korumaktadır. Anamur Çayı (Dragon) : Çeşitli kaynak sularının birleşmesi ile suyu bollaşan Anamur Çayı, Büğüldek yöresinde bir şelaleden döküldükten sonra Anamur'da bir kıyı ovası meydana getirerek denize dökülür. Uzunluğu 70 km dir. Limonlu Çayı (Lamos) : Limonlu Çayı, Karaaydın yöresinin kuzeyindeki dağlardan kaynaklanır. Aksıfat Deresiyle birleşerek büyür ve Limonlu Kasabası'nda denize dökülür. Uzunluğu 130 km dir. Efrenk Çayı (Müftü Deresi) : Efrenk Çayı, Bolkar Dağlarının güney yamaçlarından kaynaklanır. 100 km uzunluğundaki Efrenk Çayı Çağlarca yöresinde güneye dönerek Mersin'de denize dökülür. Aslanköy mevkiinde Aslanköy deresi olarak adlandırılır ve Mersin'in Kuzeyinde Müftü Deresi adını alır. Diğer Dereler: Alata Çayı (Sorgun) : Küçük Sorgun ve Değirmenbaşı Pınarlarının birleşmesiyle Sorgun Çayı adında devam eder, daha sonra Alata Çayı ismini alarak Erdemli'de denize dökülür. Uzunluğu 90 km dir. Mezitli Çayı (Liparis) : Fransız gezginlerinden Langlois'un "Klikya 'da Gezi"adlı kitabında Liparis Çayının suyunun şifalı olduğu; kenarının defne, yabani asma ve yabani güllerle süslü bulunduğunu yazmaktadır. Bakır Çayı: Akçalı Dağlarının güney yamaçlarından kaynaklanır ve Anamur'un doğusunda küçük bir ova meydana getirerek denize dökülür. Uzunluğu 60 km dir. Sipahi Deresi: Gülnar Đlçesi'nin güneyinden kaynaklanan ve 35 km uzunluğundaki Sipahi deresi, denize döküldüğü yerde kıyı ovaları oluşturur. Deliçay Deresi: Deliçay, Değirmendere civarının sularını toplayak orada Değirmendere adını alır ve Deliçay adıyla Mersin'in doğusunda Kazanlı ve Karaduvar arasında denize dökülür. Tece Deresi: Fındık pınarı yaylasının suyunu toplayarak güneye iner ve Tece Deresi adını alarak denize dökülür. Gilindires Deresi: Tepeköy civarının sularını toplayarak denize dökülür. Kargıcak Deresi: Torosların 1500-1600 kotlarından doğarak, Karahıdırlı mevkiinden güneye doğru ilerler ve Kaplanca Deresi adını alır, Kargıcak Deresi olarak denize dökülür. B. 4. 4 Göller ve Göletler Đlimizin Silifke Đlçesi sınırları içerisinde bulunan Göksu Deltasında yerüstü su kütlelerinin alanı 1.600 ha'dan fazladır. Bunların en büyükleri Akgöl (1200 ha) ve Paradeniz Gölü'dür (350 ha). Bu ikisi artık daimi su kütleleri haline gelmişlerdir. Göksu Irmağının denize döküldüğü yerin batısında denizle irtibatlı ve suyu tuzlu olan Paradeniz lagün gölü ile daha batıda Akgöl yer almaktadır. Paradeniz lagünü bir kum seddesi ile denizden ayrılmıştır. 39 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tuzluluk oranı 20-30 gr/litre arasında olan Paradeniz lagünü acı su karakteri taşımakta ve sığ kısmının derinliği 1.5 m civarındadır. Akgöl’ün suyunun tuz oranı tatlı su denilecek kadar düşük olup 1.0 gr/litre civarındadır. Bunun sebebi ise deltadaki drenaj kanallarından gelen tatlı su ile besleniyor olmasıdır. Drenaj suyu Akgöl'e sulama sistemine bağlı iki kanaldan ve sulanmayan araziyi kurutan birkaç küçük kanaldan girer ve Paradeniz’e doğru akar. Yerüstü suyu yıl boyunca hareket halindedir: 1991-1992'de tüm kanallarda su devamlı akmıştır. Akgöl'deki su seviyesi sulamanın en yüksek olduğu dönemde (Haziran- Ekim) en yüksekte ve oldukça istikrarlıdır. Kış boyunca su seviyesi yağışa bağlı olarak 0.4 m kadar değişim gösterir. Yeraltı suyu girdisi dışında Akgöl’ün deltanın havzası ile ilişkisi yoktur ve Göksu nehrinin akışından bağımsızdır. Paradeniz ve Akgöl’ün bütün yıl boyunca değişen değerleri ile fiziksel, kimyasal özellikleri bulunmaktadır. Bu göllerde haskefal, sazan, yılanbalığı, karabalık ve diğer bazı balıklar bulunmaktadır. Diğer önemli daimi göller Akgöl ile Paradeniz arasında yer alan Kuğu Gölü, Paradeniz’in doğusundaki aşırı tuzlu Arapalanı Gölü ve nehrin doğudaki yeni koludur. Geçici göller arasında bugün bir drenaj alanı işlemi görmekte olan doğudaki eski nehir kolları ile sert rüzgarlar ve/veya yüksek yağış yüzünden su altında kalan Đncekum'un bazı bölümleri sayılabilir. Pirinç tarlaları da geçici göller olarak kabul edilebilir. Bir diğer göl ise Keklik Gölü olup; denizle bağlantılı olan bu gölün suyu tuzlu ve durudur, bol balık yaşar. Đlimizdeki göletlerden Çavuşlu Göleti Tarsus Đlçesi sınırları içinde bulunmakta olup sulama amaçlı kullanılmaktadır. Sulanan alan 208 ha’ dır. Tipi toprak dolgu olup, yüksekliği 22 m, kret 3 3 uzunluğu 558 m, maksimum göl hacmi 1.663.000 m ve dolgu hacmi 275.594 m tür. Yine Đlimizdeki göletlerden Erdemli Đlçesi sınırları içinde bulunan Esenpınar Göleti sulama amaçlı olup, toprak dolgu tipindedir. Toplam sulanan alan 537 ha’ dır. Göletin yüksekliği 21 m, kret 3 3 uzunluğu 164 m, maksimum göl hacmi 304.190 m ve dolgu hacmi 91.364 m tür. B. 5 MĐNERAL KAYNAKLARI Mersin ili maden yatakları bakımından önemli bir yer tutmaktadır. Demir, barit, çimento hammaddesi, dolamit, manyezit vb. madenler önemli rezervleri oluşturmaktadır (Bkz. Şekil I.1). B. 5. 1 Sanayi Madenleri Mersin Đlinde bulunan sanayi madenlerinin rezerv ve kaliteleri Tablo B.5'de verilmektedir. Mersin Đlinin %87’si dağlarla kaplı bir yapıdadır. Orta Torosların ilin bütünü içerisinde yer alması nedeniyle madencilik yönünden zengin kaynaklar ihtiva ettiği söylenmekte, ancak yeterli araştırmaların tamamlanmamasından dolayı fiili durum bunu yansıtmamaktadır. Đlde çıkartılan Demir Đskenderun Demir Çelik Fabrikaları’nda işlenmekte, linyit Đç Anadolu yöresine gönderilmektedir. Demir yatakları Anamur, Gülnar ve Silifke Đlçelerinde; krom il genelinde, linyit Tarsus Çamlıyayla’da bulunmaktadır. B. 5. 2 Metalik Madenler Mersin Đlinde bulunan demir, barit, manyezit rezervi ve kalitesi Tablo B.5'de verilmektedir. B. 5. 3 Enerji Madenleri Đl sınırları içerisinde bitümlü şist yatakları yoktur. Linyit yatakları bkz. B.1.3. B. 5. 4 Maden Kanunu’na Tabi Olan Doğal Malzemeler Bakınız I. 1. 4. 40 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo B. 5: Mersin Đli Maden ve Enerji Kaynakları Cinsi Yeri Cu-Pb-Zn Tenör Açıklamalar 10.000 ton görünür+muhtemel rezerv 21.000 ton gör+muhtemel Anamur –Ortakonuş % 1 S, % 22 Pb, % 28 Zn,%1 CaO2 Pb-Zn Tarsus-Çiğdemgölü % 16.75 Zn, % 57.19 Pb Barit Anamur- Aşağıkuren Köyü % 94.15 BaSO4 2.250 ton görünür rezerv Barit Silifke-Torul-Çılbayır Köyü % 77-96 BaSO4 70.000 ton gör+muhtemel Demir Silifke – Pelitpınarı Zuhuru Gülnar-Koçaşlı Grubu Besitepe, Taşbaşı Tepe) % 24-39 Fe2O3 1.000.000 ton görünür+muh. % 16-50 Fe2O3 550.000 ton gör+muhtemel Demir Demir (Yanışlı, Gülnar-Dedeler Zuhuru % 40-57 Fe2O3 Demir Gülnar-Örendüzü Zuhuru % 35 Fe2O3 Demir Anamur-Melleç Yatağı % 50 Fe2O3 Dolomit Aydıncık Yatağı % 19.5 MgO Dolomit Silifke Sahası % 19.45 MgO Cevher 750 m. Uzunluk ve 100 m. genişliktedir. 5-30 cm kalınlığında 90.000 ton muhtemel 9 841 717 818 ton gör + muhtemel 21 287 606 880 ton mümkün 75.240.000 ton görünür 192.199.366 ton muhtemel Küçük mercekler şeklinde zuhurlar Krom Anamur-Pembecik, Bahçekayağı, % 2.15-20.83 P2O5 Tekmen, Karaharnup, Lenger Ky. Aslanköy Yatağı % 54 CaO, % 0.24 MgO % 32.14 CaO, % 19.45 MgO, %0.50 220.000.000 ton gör+muhtemel Silifke-Ovacık Sahası SiO2, % 0.76 Fe2O3 Đl Geneli % 10-48 Cr2O3 1.5-2 milyon ton gör+muh Manyezit Mut-Çatalköy % 45 MgO 100.000 ton muhtemel Manyezit Tarsus-Sarıkavak Köyü % 46 MgO 36.642 ton gör+muhtemel Çimento Mersin –Merkez Çimento Silifke-Taşucu Sahası Linyit Tarsus- Çamlıyayla 111.000.000 ton marn Kapalı işletme 4.458 ton görünür rezerv Sıcak su Güneyyolu marn Su:% 19.00, Kül: % 35.00, Kükürt: % 3.5, AID K kal/ kg: 2.300 Sıcaklık: 34.5-37.5 0C, Debi:1.6 lt/sn, Potansiyel:0.02 MWt Fosfat Dolomit Dolomit Kullanım alanı kaplıca Kuvars kumu Kuvarsit Mersin-Ovacık Ovacık’ta çok yaygın olarak bulunur Tuz Yenice-Arap Ali Yatağı % 95 NaCl, % 5nCaSO4 64 milyon ton görünür rezerv Kaynak: MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü Tarsus Milyonlarca ton, detaylı etüde ihtiyaç var KAYNAKÇA 1. DSĐ 6. Bölge Müdürlüğü Dokümanları. 2. Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı Verileri. 3. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Đçel Đli Verimlilik Envanteri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1987. 4. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, 1985-2006 Ekonomik Raporları, Mersin. 5. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Đnternet Sitesi. 6. TÜBĐTAK Đnternet Sitesi 7. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü 41 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu C. HAVA ( ATMOSFER VE ĐKLĐM ) C. 1 ĐKLĐM VE HAVA Mersin Đli Akdeniz iklimimin tipik özelliklerinin ve meteorolojik şartlarının tümüne sahiptir. Đlin kıyılarında yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi, iç kesimlerde ve yükseklerde kara iklimi görülür. Mersin'de yıllık sıcaklık ortalaması 18,7°C dir. 50 yıllık gözlemlerde saptanan en yüksek sıcaklık 40°C (21.06.1942), en düşük sıcaklık ise -6,6°C (06.02.1950)dir. Yaz aylarının ortalama sıcaklığı 25- 33°C arasında değişmektedir. Sahil kesimi ile sahilden 15–25 Km. iç kısımlarda ve yayla eteklerinde 10°C ye varan düşük sıcaklıklar görülmektedir. Kış aylarında sıcaklık ortalaması 9–15°C arasında değişir. Bazı yıllar sıcaklık 0°C nin altına düşmektedir. Kar yağışı sahil kesimlerde görülmez. Ancak kış aylarında Torosların eteklerinde ve yayla kesimlerinde değişen miktarlarda kar yağışı ve örtüsü olmaktadır. Deniz suyu sıcaklık ortalaması 20,8°C dir. Yaz aylarında 25–28°C arasında değişmektedir. Bu mevsimde kuvvetli rüzgarların olmaması nedeniyle dalga yüksekliği çok düşük olmakta, böylece uzun yaz ve sonbahar aylarında denizden istifade edilebilmektedir. Mersin'de güneybatıdan esen deniz ve kara meltemi, Nisan- Eylül arasındaki altı aylık sürede gündüzleri denizden karaya doğru, geceleri Toroslardan denize doğru esmekte ve sıcak yaz mevsiminde serinletici özellik taşımaktadır. Ortalama rüzgar hızı 2.2 m/sn dir. Deniz ulaşımını etkileyen nitelikteki kuvvetli rüzgarlar azda olsa kış aylarında görülür. Đlimizde uzun yıllar verilerine göre yıllık yağış toplam miktarı 593,7 mm dir. En çok yağış Aralık ayında en az yağış ise Ağustos ayındadır. Uzun yıllar ölçümlerine göre yıllık kapalı günler ortalama 25,3 gündür. Yılın büyük bölümünde hava açık ve az bulutlu geçmektedir. Mersin yurdumuzun güneşlenme süresi en fazla olan illeri arasındadır. Günlük ortalama güneşlenme süresi 7,4 saat olup yaz aylarında bu süre 8–10 saat arasında değişmektedir. Yıllık Ortalama Bağıl Nem %69 (1975-2005 yılları) olup, aylara göre %65 - %75 arasında değişmektedir. C. 1. 1 Doğal Değişkenler C. 1. 1. 1 Rüzgar Đlimiz genelinde hakim rüzgar yönü (en fazla süre ile esen rüzgar) kuzeybatı olmakla birlikte bu durum yıl içinde aylara ve mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. Kış ve bahar aylarında (Mayıs ayı hariç) yaklaşık altı aylık bir periyotta hakim rüzgar yönü kuzey -kuzeybatı yönü iken yaz aylarında (Haziran-Temmuz-Ağustos ve Mayıs ayında) hakim rüzgar yönü güney-güneybatı olmaktadır. Đlimizde kara ve deniz meltemi olarak da bilinen, deniz ve karanın gündüz ve gece farklı ısınmasından meydana gelen özellikle yaz aylarında sıkça görülen meltem rüzgârı kendini hissettirmektedir. Bu rüzgar gündüzleri denizden karaya doğru geceleri ise Toroslar üzerinden denize doğru hafif olarak esmekte, yazın sıcak günlerinde bölgemizde serinletici bir özelliği bulunmaktadır. Đlimiz kuzey-kuzeybatısına uzanan Toros dağları nedeniyle özellikle kuzeyli rüzgârlara kapalı bulunmaktadır. Buna karşın Đlimizin Silifke ve Taşucu civarı Göksu vadisinden kuzeyli rüzgarlara açıktır. Bu yöremizde sık sık kuvvetli kuzey rüzgârları görülmektedir. Đl merkezinde ise kuvvetli rüzgarlar güney ve güneybatı yönünden etkili olmaktadır. Đl merkezinde yıllık rüzgar hızı 2,2 m/sn'dir. Đlimizde en hızlı esen rüzgarın hızı 34,2 m/sn olup batı güneybatı (WSW) yönündedir. Kuvvetli rüzgârların yıl içinde mevsim ve aylara göre dağılışı düzensizdir. Uzun süreli ve kuvvetli esen rüzgarlar genellikle kış ve bahar aylarında güneygüneybatı yönünde olmaktadır. 42 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo C. 1: Rüzgar Değerleri ( m/s) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık Ort. Rüz. hızı 2,0 2,0 2,1 2,2 2,4 2,7 2,7 2,7 2,4 2,0 1,8 1,9 2,2 En hızlı esen SSW WSW SSW SW S NNW NW SSW SSW SSW SSW S WSW rüzgarın yönü ve hızı 25.2 34.2 26.4 25.0 24.0 19.7 26.2 19.0 25.0 27.9 25.7 24.4 34.2 Ort. Fırtınalı gün 0.7 0.7 0.9 0.7 0.4 0.2 0.0 0.1 0.3 0.6 0.6 0.6 5.8 sayısı Ort. Kuv.rüz. gün 3.0 3.2 3.6 4.0 2.9 2.6 1.8 2.7 2.6 2.0 2.5 2.6 33.5 sayısı Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 Şekil C.1 : MERSĐN UZUN YILLARA AĐT RÜZGÂR DĐYAGRAMI ( RASAT SÜRESĐ 33 YIL ) C. 1. 1. 2 Basınç Mersin'de basınç incelenirse aylar içerisindeki ortalama basıncın değiştiğini görmekteyiz. Aylar içerisindeki bu değişkenliği şu şekilde izah etmek mümkündür. Yazın ilimiz Basra alçak basıncının etkisinde kalarak kurak ve nadir yağış alır. Kış aylarında genelde Orta Akdeniz (Girit ve Yunanistan'dan) gelen alçak basınç etkisinde kalır. Kış aylarında bazen Balkanlardan sarkan yüksek basınç etkisinde bulunur. Sonbahar ile kış aylarında Sibirya yüksek basıncının etkisinde kalır. 43 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo C. 2: Yerel Basınç Değerleri(hPa) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık Ort. Basınç 1017,8 1016,0 1014,2 1012,1 1011,0 1008,1 1005,0 1005,9 1010,1 1014,0 1016,9 1018,0 1012,4 Max. Basınç 1033,8 1031,1 1028,3 1025,6 1021,9 1015,8 1011,6 1011,9 1020,5 1024,5 1028,2 1031,8 1033,8 Min. Basınç 993,8 993,3 990,6 995,4 998,0 996,9 995,5 998,6 1001,6 1002,4 997,8 998,6 990,6 Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 C. 1. 1. 3 Nem Đlimizin yıllık bağıl nem ortalaması %69 olup en yüksek değerler yaz aylarında en düşük değerler ise Ekim ve Kasım aylarında meydana gelmektedir. Đlimizin deniz kıyısında olması nedeniyle iç kısımlara oranla nem miktarı oldukça fazla bulunmakta, bu da özellikle yaz aylarında yüksek sıcaklık ile insanlar üzerinde etkili olmaktadır. Yaz aylarında bazen sabah saatlerinde nisbi nem miktarı %90 civarında seyretmekte, gece ise rüzgarın kuzey yönüne dönmesi nedeniyle daha düşük olmaktadır. Deniz kıyısıyla iç ve yayla kesimlerinde nisbi nem miktarı arasında belirgin farklılıklar bulunmaktadır. Tablo C. 3: Bağıl Nem Değerleri (%) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Yıllık Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 69 Ortalama Nem 67 67 69 71 74 76 76 74 67 63 63 66 12 Min. Nem 12 13 14 17 25 18 25 41 15 16 18 14 Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 C. 1. 1. 4 Sıcaklık Đl merkezinde uzun yıllar verilerine göre elde edilen yıllık sıcaklık ortalaması 18,7°C dir. Đlde en yüksek sıcaklık 40°C olarak 21.06.1942 tarihinde, en düşük sıcaklık ise -6,6°C olarak 06.02.1950 tarihinde ölçülmüştür. Ortalama hava sıcaklığı yaz aylarında 25–33°C arasında, kış aylarında ise 9–15°C arasında değişmektedir. Đl genelinde en sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar ise Ocak ve Şubat aylarıdır. Đlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15 km. iç kısımlarda ve yayla eteklerinde ölçülen sıcaklıklar arasında 10°C ye varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça bu sıcaklık değişimi büyük değerlere çıkmaktadır. Tablo C. 4: Sıcaklık Değerleri (C ) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık Ort. Sıcaklık 10,5 11,1 13,8 17,7 21,5 25,2 28,0 28,3 25,8 21,5 15,9 11,9 19,3 Ort. Yük. Sıcaklık 14,8 15,4 18,0 21,4 24,8 27,9 30,6 31,3 29,9 26,8 21,2 16,4 23,2 Ort. Düş. Sıcaklık 6,9 7,3 9,7 13,6 17,4 21,4 24,5 24,7 21,6 17,2 11,9 8,3 15,4 En düş. sıc. yılı ve 1983 1985 1985 1997 1975 1976 1975 1983 1992 1987 1988 1992 1985 -3,0 -2,5 -3,0 -1,5 3,8 9,8 5,3 18,1 18,0 13,9 8,0 1,8 -0,4 derecesi En yük. sıc. yılı ve 1987 2002 1975 1975 2007 2002 2007 1985 1999 1994 1992 2005 1999 21,8 24,0 29,5 33,9 35,8 35,0 36,0 37,2 38,5 36,4 30,0 25,5 38,5 derecesi Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 C. 1. 1. 5 Buharlaşma Yazların ılık ve kurak geçmesi nedenleriyle, ilimizde bulunan deniz ve akarsular ile sulama kanallarından buharlaşmalar (Evaporation) meydana gelir. Đlimize ait buharlaşma değerleri aşağıda verilmektedir. Tablo C. 5: Buharlaşma Miktarları(mm) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık Ort. Buharlaşma 43,8 49,6 77,1 100,3 130,9 154,4 182,8 172,8 145,1 105,6 62,5 44,9 1269,8 Günlük en çok buh. 5,0 8,8 6,6 8,0 10,6 12,4 12,0 10,3 13,2 8,6 6,1 6,0 13,0 Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 C. 1. 1. 6 Yağışlar C. 1. 1. 6. 1 Yağmur Đlimizde uzun yıllar gözlemler sonucu ortalama yıllık yağış toplam miktarı 593.7 mm dir. Akdeniz ikliminin özelliklerine uygun olarak yağış en fazla kış aylarında, en az yaz aylarında alınmakta olup; Đlimizde en fazla yağış Aralık ve az yağış ise Ağustos ayında meydana gelmektedir. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 62 gün civarındadır. Yıllık kapalı günler sayısı 25,3 gündür. 44 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Yılın büyük bir bölümü açık ve az bulutlu olarak geçmektedir. Đlimiz yurdumuzun güneşlenme süresi en fazla olan illeri arasındadır. Günlük ortalama güneşlenme süresi 7,4 saat olup yaz aylarında bu süre 8 ile 10 saat arasında değişmektedir. Bölgemizde yağışlar genelde depresyonik ve ilimizin kuzeyindeki dağlar nedeni ile oroğrafik karakterdedir. Bununla birlikte, özellikle bahar aylarında kararsızlık nedeni ile oluşan konvektif hareketlerle meydana gelen mevzi sağanak yağışlar şeklinde görülmektedir. Tablo C. 6: Yağış Değerleri(mm) Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Yıllık Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Ort. Toplam Yağış 106,4 79,2 52,7 39,4 23,4 9,1 6,8 4,5 7,0 41,9 86,0 134,4 590,8 Günlük en çok yağış 109,0 102,0 80,8 48,6 49,4 29,7 58,8 30,3 41,2 50,1 86,4 175,4 175,4 Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 C. 1. 1. 6. 2 Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Kar yağışı ve don hadisesi ilimiz sahil kesiminde en az rastlanan meteorolojik olaylardan biridir. 50 yıllık gözlem sonucu il merkezinde sadece 01.01.1950 tarihinde yerde 2 cm.lik örtü meydana getiren kar yağışı görülmüştür. Bunun dışında genelde Ocak ve Şubat aylarında ortalama 5 defa karla karışık yağmur olayı meydana gelmektedir. Buna karşı ilimizin kuzey kısımlarında Torosların eteklerinde, yükseklikle değişen oranlarda kar yağışı ve örtüsü olmaktadır. Sıcaklığın 0°C nin altına düşmesi nedeni ile meydana gelen don olayı ilimizde özellikle sera ve narenciye bölgelerinde bazı yıllar zararlara neden olmaktadır. Đlimizde uzun yıllar gözlemlerine göre il merkezinde ortalama 3 gün don olayı görülmektedir. En fazla donlu gün Ocak ayında meydana gelmektedir. Đl merkezinden ve sahilden uzaklaştıkça don olayı şiddeti daha fazla olmaktadır. Özellikle iç çukur sahalarda hava sirkülâsyonunun az olması nedeni ile meydana gelen don olayı daha etkili olmaktadır. Meteorolojik olarak yatay görüş uzaklığının her yönde 1000 m ve daha altına düşürecek kadar yoğun bir bulut tabakası olarak tanımlanan sis olayı Đlimizde ender olarak görülen meteorolojik bir olaydır. Son 10 yıllık periyot süresinde toplam 27 gün sis hadisesi meydana gelmiştir. Ortalama yıllık sisli gün sayısı yaklaşık 2 gün civarındadır. Sisin en fazla görüldüğü aylar ise Nisan ve Mayıs aylarıdır. Tablo C. 7: Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007 Yıllık Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Ort. Kar örtülü günler sayısı 0,0 0,0 Ort. sisli günler sayısı 0,2 0,1 0,3 0,8 0,5 0,2 0,2 0,0 0,0 0,1 0,0 2,4 Ort. dolulu günler sayısı 0,2 0,3 0,2 0,1 0,1 0,0 0,2 0,1 0,2 1,4 Ort. kırağılı günler sayısı 2,1 1,2 0,1 1,1 4,3 Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007 C. 1. 1. 7 Seller Đlimizde 50 yıllık gözlem periyodunda en fazla yağış miktarı 26 Aralık 1968 günü 199,5 2 mm/m olarak tespit edilmiştir. Bu yağıştan dolayı il merkezi ve civarındaki birçok ekili alanları su altında kalmış, önemli maddi hasarlar meydana gelmiştir. Bunun dışında günlük en yüksek yağış 2 miktarı 03.12.2001 günü 175,4 mm/m olmuş ve yine önemli hasarlar meydana gelmiştir. Bölgemizde yağışlar genellikle sağanak ve gök gürültülü sağanak yağış ile birlikte dolu şeklinde olduğundan dolayı zaman zaman tarım alanları etkilenmektedir. C. 1. 1. 8 Kuraklık Kuraklığın tespitinde her ülke ya da bölgeye özgü meteorolojik ölçütler kullanılmaktadır. Bu ölçütlere göre Đlimizde uzun yıllar yağış ortalaması kullanılmaktadır. Đlimiz uzun yıllar yağış ortalaması nedeni ile yarı kurak bir bölge olarak nitelendirilir. Bölgemizde yaşanmış önemli bir 2 kuraklık tespit edilmemiştir. Đlimizde 1982 yılında en az yağış meydana gelmiş olup 209,4 kg/m olan bu miktar normalin %60 daha altında olmuştur. Yağış miktarlarında Đl merkezi ve sahil şeridi ile 1000 metrelik yayla şeridi arasında farklılıklar görülmektedir. Yayla kesimlerinde yıllık yağış toplamı sahil şeridine göre 200-300 mm daha fazla olmaktadır. 45 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu C. 1. 1. 9 Mikroklima Dar bir bölgedeki meteorolojik yönden farklılık olarak tanımlanabilen mikroklima bölgeleri, ilimizin topoğrafik yapısı nedeni ile birçok kesimlerde görülmektedir. Bölgemiz deniz, ova, dağ kesimleri gibi birbirine fazla uzak olmayan topoğrafik oluşumun etkisinde bulunmaktadır. Đlin merkezi ile yakın ilçeleri, sahil şeridi ile yayla ve daha yüksek kesimleri arasında dar bir sahada farklılıklar olduğu gözlenmektedir. Yaz ve kış aylarında sahil kesimi ile iç ve yayla kesimi arasında sıcaklık ve nem farkı hissedilir şekilde belli olmaktadır. Sıcaklıklar, yayla kesimlerinde daha düşük, nem miktarı ise daha yüksek seviyelerde bunmaktadır. Kuzeydeki Toros dağlarının bazı kesimlerinin iç kısımlara açık olması nedeni ile (Silifke-Taşucu civarı) bu kısımlarda rüzgarın yön ve hızında diğer kısımlara oranla farklılıklar olmakta, sıcaklık ve nem miktarı da değişiklik arz etmektedir. C. 1. 2 Yapay Elementler C. 1. 2. 1 Plansız Kentleşme Đlimizde sosyal ve ekonomik nedenlerle kırsal kesimlerden kentlerimize göç olayının çoğalması ve hızlı kentleşme beraberinde, plânsız ve programsız yapılaşmayı meydana getirmektedir. Bunun sonucu olarak kentte yapı ve alt yapı, maliyet açısından daha uygun düz ve düze yakın verimli topraklar üzerine sıçrayarak yayılma göstermektedir. Đmarsız ve plansız yerleşim düzeni hava kirlenmesini olumsuz yönde etkilemektedir ve imarsız gelişme düzeni ulaşım, altyapı ve sosyal hizmet standardı açısından çevre sorunları yaratmaktadır. Đmarsız konut düzeni ile oluşan parçalı dağınık ve yaygın konut gelişmesi civarındaki tarım topraklarını ve tarımsal faaliyeti devamlı baskı altında tutarak tehdit etmekte, sonunda bu topraklar spekülasyon konusu olarak arsaya dönüşmekte ve tarımsal faaliyet dışına çıkmaktadır. Đlimizin hızla nüfusunun artması ve güneyin ticaret merkezi haline gelmesi sebebiyle sağlıklı bir fiziksel ve sosyal çevreye kavuşması için desantialize edilmiş bir makroforma şehir yapısına planlı olarak yönlendirmek gerekmektedir. Đlimizde son 20-25 yılda yeşil alanlar azalmıştır. Narenciye bahçeleri kesilerek yerine binalar yapılmaya başlanmış, deniz kıyıları yazlık olarak yüksek katlı binalar yapılarak taş yığını haline getirilmiştir. C. 1. 2. 2 Yeşil Alanların Azalması Mersin ili kent içindeki yeşil alan miktarı; Büyükşehir belediyesi park ve yeşil alan toplamı Yenişehir belediyesi park alanı toplamı Akdeniz belediyesi park alanı toplamı Toros belediyesi park alanı toplamı Toplam yeşil alan miktarı 2 810.000 m 2 400.000 m 2 270.000 m 2 260.000 m 2 1.740.000 m Mersin'de uygun bir yeşil alan uygulaması ve düzenli bir yeşil alan sisteminin oluşturulmasının hava kirliliğinin önlenmesinde önemli bir katkısı olacaktır. Kentin koşullarına uygun bitki örtüsü seçimi, bu bitkilerin filtrasyon ve absorbsiyon kapasitelerinin belirlenmesi gibi çalışmalar sonuçlandırıldığında yeşil alanların Mersin’in hava kalitesine katkısı sağlanabilir. Kamu elindeki boş alanların cadde ve sokak kenarlarının yeşillendirilmesi ile hava kirliliğinin azaltılması ve temiz havanın artması sağlanacaktır. Yeşil alanlar oksijen üretmekte, karbondioksit kullanmakta, hava ısı değişimleri yaparak hava çevrimi sağlamakta ve partikül maddeleri bünyesinde toplamaktadır. Đlimiz Akdeniz ikliminin etkisindedir. Dolayısıyla kentte Akdeniz doğal bitki örtüsü hakimdir. Ancak doğal bitki örtüsüne sadece doğal ve insan eli değmemiş alanlarda rastlanmaktadır. Yaşam alanlarında daha çok kuraklığa ve susuzluğa dayanıklı, soğuk ve yüksek rakımı sevmeyen kültür türleri kullanılmıştır. Esasında doğal bitki örtüsü bitkileri iklim koşullarına direnç ve dayanıklılık gösterse de bu türlerin ruderal alanlarda üretilip kullanımı mümkün değildir. Kent merkezinde büyük bir yeşil alan olan Kültür Park deniz kenarında dolgu alanı olarak kazanılmıştır. Bu alanda tuzlu deniz rüzgârının etkisi çok yoğun olduğu için kullanılacak bitki türleri çeşitlilik gösterememektedir. Tuzlu deniz rüzgârına doğal bitki türlerinin daha dayanıklı olduğu ise bir gerçektir. Kent merkezinde kullanılan bitki türleri; 46 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu • Ağaçlar: Palmiye, Hurma, Đskenderun Kauçuğu, Kıbrıs Akasyası, Jagaranda, Yalancı Orkide, Top Akasya, Turunç, Akça Ağaç, Japon Kavağı, Defne, Oya, Fırça Çalısı, Selvi Çam, Fıstık Çamı, Okaliptüs, Çınar, Ağaç Ligustrum, Harnup, Süs Eriği, Mimoza, Sarkık Dut. • Çalı gurubu: Japon Gülü, Çin Gülü, Gül, Beyaz Yasemin, Sarı Yasemin, Çalı Mine, Pitosporum, Mavi Yasemin, Mazı, Acem Borusu, Kartopu, Berberis, Muşmula, Yayılıcı Ardıç, Amerikan Asması, Gelin Duvağı, Mor Salkım, Zakkum, Ateş Dikeni, Hanımeli, Leylak, Đspirya, Ligistrum, Taflan. Kentte kullanım yerlerine göre bitkilendirme planları ve bitki türleri de değişiklik göstermektedir. Bu çeşitlilik de şu şekilde sıralanabilir: 1. Refüj ve Kaldırım Bitkilendirmesi • Ağaçlar: Palmiye, Yalancı Orkide, Yalancı Karabiber, Jakaranda, Fırca Çalısı, Kara Servi(Doğal Bitki Türü), Mavi Servi, Defne(Doğal Bitki Türü), Turunç(Doğal Bitki Türü), Süs Eriği, Yalancı Akasya, Oya Ağacı, Đsrail Kauçuğu, Erguva, Japon Kavağı, Çınar, Ağaç Ligistrum, Harnup(Doğal Bitki Türü). • Çalılar: Sarmaşıklar ve Yer Örtücüler, Zakkum(Doğal Bitki Türü), Murt(Doğal Bitki Türü), Kartopu, Yayılıcı Ardıç, Yasemin, Çalı Mine, Mazı, Japon Şemsiyesi, Drasena, Papatya, Gül, Buz Çiçeği, Mor Salkım, Muşmula, Berberis, Ateş Dikeni, Pitosporum, Japon Gülü, Ağaç Hatmi, Biberiye(Doğal Bitki Türü), Taflan, Zambak, Kuşkonmaz, Begonvil, Yer Minesi, Bahçe Külü, Mevsimlik Türleri. 2. Dolgu yaparak kazanılmış yeşil alan bitkilendirmesi • Ağaçlar: Kıbrıs Akasyası(Doğal Bitki Türü), Defne(Doğal Bitki Türü), Đğde(Doğal Bitki Türü), Palmiye(Doğal Bitki Türü), Harnup(Doğal Bitki Türü), Ilgın(Doğal Bitki Türü), Zeytin(Doğal Bitki Türü), Đsrail Kauçuğu, Okaliptüs(Uyum Sağlamış), Hurma, Turunç(Doğal Bitki Türü), Oya Ağacı. • Çalılar, Sarmaşıklar ve Yer Örtücüler: Zakkum(Doğal Bitki Türü), Pitosporum, Çalı Mine, Japon Gülü, Papatya, Kaz Ayağı, Taflan, Murt(Doğal Bitki Türü),Kartopu, Biberiye(Doğal Bitki Türü), Yayılıcı Ardıç, Buz Çiçeği, Bahçe Külü. 3. Şehir içindeki yeşil alanların bitkilendirilmesi • C. 1. 2. 3 Ağaçlar: Palmiye, Yalancı Orkide, Yalancı Karabiber, Jagaranda, Fırça Çalısı, Kara Servi(Doğal Bitki Türü), Mavi Servi, Defne(Doğal Bitki Türü), Turunç(Doğal Bitki Türü), Sarkık Dut, Limoni Servi, Alev Ağacı, Süs Eriği, Yalancı Akasya, Oya Ağacı, Đsrail Kauçuğu, Erguva, Japon Kavağı, Çınar, Ağaç Ligistrum, Harnup(Doğal Bitki Türü), Altuni Mazı, Salkım Söğüt, Manolya. Isınmada Kullanılan Yakıtlar Đlimizde ısınmada genelde LPG tüplü sobalar ve elektrik kullanılmaktadır. Bunlara ilave olarak son zamanlarda kömür, odun, kalorifer yakıtı ve motorin gibi yakıtlarda ısınma amaçlı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Đlimizde doğalgaz henüz ısınma amaçlı kullanılmamaktadır. Yalnız BOTAŞ tarafından başlatılan Güney Doğalgaz Đletim Hattı çalışmaları tamamlanmış olup 2006 yılı içerisinde doğalgaz sanayide kullanılmaya başlanılmıştır. Doğal gaz altyapı sistemi, sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde projelendirilmiş olup yerleşim alanlarında kullanım için herhangi bir girişim ve projelendirme çalışmaları yapılmamıştır. Hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla doğal gaz kullanımının yerleşim alanlarını da kapsayacak şekilde programlanması gerekmektedir. Yerleşim yerlerinde ısınma amaçlı kullanılan yakma sistemlerinden kaynaklanan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halinde dış havaya atılan kirleticilerin hava kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak ve denetlemek amacıyla Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır. Bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda ısınma amacıyla kullanılan yakıtların türleri belirlenmiş olup kullanılabilecek yakıtlar içinde sınır değerler getirilmiştir. Đlimizde satılabilecek kömürler için ithalatcı firmalardan Çevre ve Orman Bakanlığınca düzenlenmiş Kontrol Belgesi mevcut ise diğer belgelerde talep edilerek Kömür Satış Đzin Belgesi düzenlenmektedir. 47 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Yerli kömürler için ise üretildiği il valiliğince düzenlenmiş Kömür Uygunluk Belgesi mevcut ise Kömür Satış Đzin Belgesi düzenlenmektedir. Kömür satış izni bulunmayan, yönetmelikte belirtilen parametreleri sağlamayan kömürlerin yakılması yasaktır. Mersin Đli hava kirliliği açısından ikinci derece kirli iller sınıfında yer almakta olup; katı, sıvı ve gaz yakıtların satışı ve kullanımı ile ilgili denetimler Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü, Đl Sağlık Müdürlüğü ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca yapılmaktadır. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde yakıtlarla ilgili öngörülen değerler aşağıda belirtilmektedir. Tablo C. 8: Sınır Değerlerinin Aşıldığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli Kömürler. Yerli Kömürlerin Özellikleri Sınırlar Kullanılacağı Đller ve Đlçeler Toplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2 Alt Isıl Değer (orijinalde) min. 4000 Kcal/kg (-200 tolerans) Toplam Nem (satışa sunulan) max. %25 Yönetmeliğin 28 inci maddesine göre sınır değerlerinin aşıldığı (I.Grup) Đl ve Kül (kuru bazda) max. %25 Đlçeler Şişme Đndeksi* max. 1 18-150 mm (18 mm altı max. %10 tolerans Boyut** 150 mm üstü max. % 10 tolerans) * Uygunluk Belgesi verilme aşamasında dikkate alınır. **Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir. Tablo C. 9: Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli Kömürler. Yerli Kömürlerin Özellikleri Sınırlar Kullanılacağı Đller ve Đlçeler Toplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2,3 Alt Isıl Değer (orijinalde)*** min. 3500 Kcal/kg (-200 tolerans) Yönetmeliğin 28 inci maddesine Toplam Nem (satışa sunulan) max. %30 göre sınır değerlerinin aşılmadığı Kül (kuru bazda) max. %30 (II.Grup) Đl ve Đlçeler Şişme Đndeksi* max. 1 18-150 mm (18 mm altı max. %10 tolerans, Boyut ** 150 mm üstü max.% 10 tolerans) * Uygunluk Belgesi verilme aşamasında dikkate alınır. **Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir. ***Alt Isıl Değeri (orijinalde) en az 5000kcal/kg yanabilir kükürt (kuru bazda) oranı en çok yüzde birbuçuk (%1.5) ve diğer özellikleri bu Tablo’da belirtilen özellikleri sağlayan yerli kömürler mevcut soba ve kazanlarda yakıldığında bacadan atılan kükürt dioksit konsantrasyonu, bu Tablo’da özellikleri belirlenen kömürün mevcut soba ve kazanlarda yakılmasında bacadan atılan kükürt dioksit konsantrasyonu eşdeğerini aşmadığı akredite olmuş veya Bakanlıkça uygun görülen laboratuarlar tarafından belgelenmesi halinde bu Yönetmeliğin 28 inci maddesine göre sınır değerlerin aşılmadığı (II.Grup) il ve ilçelerde ısınma amacıyla kullanılabilir. Tablo C. 10: Isınma Amaçlı Kullanılacak Đthal Kömür Özellikleri. Özellikler Sınırlar Toplam Kükürt (kuru bazda) : max. % 0,9 Alt Isıl Değer (orijinalde) : min 6200 kcal/kg (- 400 tolerans) Uçucu Madde (kuru bazda) : % 12-28 (+1 tolerans) Toplam Nem (orijinalde) : max. % 10 Kül (kuru bazda) : max. %14 (+1 tolerans) Şişme Đndeksi : max. 1 : 18-150 mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için max. %10 Boyut* tolerans) *Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir. Tablo C. 11: Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri. ÖZELLĐK SINIF 1 Alt Isı Değeri(1)(Kcal/kg) en az 5000 Baca gazına geçen kükürt oranı (%), m/m, enfazla 0,8 Düşme Sağlamlığı (%) m/m, en az 90 Aşınma Sağlamlığı (%) m/m, en az 75 Yastık veya Yumurta Şeklindeki Briketlerde (Kgf), en az 80 Kırılma Sağlamlığı Tabanı Düzgün Geometrik Şekilli Briketlerde (Kg/cm2), en az 130 Suya Dayanım(2) (%) en az 70 Isıl Verimi (%) en az 75 Duman Emisyon Oranı (g/kg), en fazla 8 1) Bu özellik, orijinal (satışa sunulan) briket bazındadır. 2) Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz 48 SINIF 2 4000 1,0 80 65 60 100 70 75 12 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo C. 12: Sanayi Amaçlı Đthal Edilecek Kömür Özellikleri. Alt Isıl Değeri (orijinalde) : min 6000 kcal/kg (-500 kcal/kg tolerans) Toplam Kükürt (kuru bazda) : max. % 1 Uçucu Madde (kuru bazda) : max. % 36 Boyut : 0-50 mm Tablo C. 13: Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri. Özellikler Sınırlar Alt Isıl Değeri (orijinalde) Toplam Kükürt (kuru bazda) Uçucu Madde (kuru bazda) Boyut C. 1. 2. 4 Emisyon Đznine Baca gazında EKHKKY’nde belirtilen sınır değerlerin sağlanması koşuluyla kısıtlama yok. Tozumayı önleyici her türlü tedbirin alınması koşuluyla boyut ve torba kısıtlaması yok Endüstriyel Emisyonlar Đlimizde Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğünden alınan bilgilere göre 722 adet (2007 yılı itibariyle) sanayi tesisi bulunmakta olup bunlardan yarıya yakın kısmı denetlenerek, bu güne kadar 14 adet A Grubu Emisyon Đzni, 60 adet B Grubu Emisyon Đzni olmak üzere toplam 74 tesise emisyon izni verilmiştir. 109 tesisin ise emisyon izni süreci devam etmektedir. Đlimizde sanayi tesisleri genellikle il merkezinin doğusunda Mersin-Adana yolu üzerinde yer almaktadır. Sanayiden kaynaklanan hava kirliliği değerlendirilirken 2872 sayılı Çevre Kanununa dayanılarak çıkarılan Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır. Söz konusu yönetmeliğin amacı: sanayi ve enerji üretim tesislerinin faaliyeti sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak; hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya çıkmamasını sağlamaktır. Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde tesislerin denetimleri ve emisyon izin işlemleri Çevre Yönetimi Şube Müdürlüğünce sürdürülmektedir. Sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin kontrolü açısından ilimize sanayicilerin kullanımına yönelik olarak doğal gazın gelmiş olması önemli bir gelişmedir. Daha detaylı bilgi için bakınız K. Sanayi ve Teknoloji Bölümüne. C. 1. 2. 5 Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar Trafikte seyreden motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan egzoz gazlarının neden olduğu hava kirliliğinden ve tehlikelerinden, canlıları ve çevreyi korumak amacıyla egzoz gazı kirleticilerinin azaltılmasını sağlamak ve ölçümler yaparak kontrol etmek üzere Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik esasları uygulanmaktadır. Mersin ilinde Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı yıllar itibariyle aşağıda verilmektedir. Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı 2005 2006 2007 276.121 315.883 340.985 Đlimizde egzoz emisyon ölçümleri 12 adet servis istasyonu tarafından yapılmaktadır. Söz konusu yönetmelik çerçevesinde yetkilendirilmiş işletmeler periyodik olarak denetlenmektedir. Emniyet Müdürlüğü ile koordineli olarak yol kontrolleri yapılmakta olup araçların uygunluğu kontrol edilmektedir. 2006 yılı içerisinde 64.491 taşıt, 2007 yılında 46.564 taşıt egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmıştır. Mersin Đlindeki motorlu kara taşıtlarının cinsleri ve sayıları Tablo C.14’ de, egzoz gazı ölçüm yetkisine sahip kuruluşlar ise Tablo C.15’ de verilmektedir. 49 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo C. 14: Motorlu Kara Taşıtlarını Cinsi ve Sayısı (31.03.2008 tarihi itibariyle). ĐL ĐLÇE GENEL TARSUS ERDEMLĐ SĐLĐFKE MUT GÜLNAR BOZYAZI ANAMUR MERKEZĐ TOP. TOP. Motosiklet 39.473 18.801 9.815 14.820 5.446 927 1.603 5.900 57.312 96.785 Otomobil 81.199 20.042 7.528 7.990 3.980 1.181 2.350 6.512 49.583 130.782 Minibüs 3.305 1.387 343 549 168 128 52 230 2.857 6.162 Otobüs 3.913 1.024 357 431 185 123 88 255 2.463 6.376 Kamyonet 24.882 8.579 4.970 3.400 1.744 476 817 1.699 21.685 46.567 Kamyon 9.407 3.688 1.051 978 614 267 387 693 7.678 17.085 Traktör 9.161 8.243 1622 2.508 2.101 833 341 781 16.429 25.590 Çekici 5.491 396 17 46 3 8 10 22 502 5.993 Ö.Amaçlı 518 95 40 66 15 23 11 28 278 796 Tanker 909 243 37 54 22 8 6 9 278 1.287 Arazi T. 946 261 47 37 14 7 11 76 453 1.399 Römork 144 15 1 2 3 3 24 168 Yarı Rö. 6.223 405 22 50 1 5 6 13 502 6.725 Toplam 185.571 63.178 25.849 30.930 14.295 3.986 5.685 16.221 160.144 345.715 Kaynak: Đl Emniyet Müdürlüğü Tablo C. 15: Mersin'de Egzoz Gazı Ölçüm Yetkisine Sahip Kuruluşlar(2007). SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 EGZOZ EMĐSYON ÖLÇÜM YETKĐ BELGESĐ VERĐLĐŞ TARĐHĐ ĐSTASYON ADI Otomer Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. (Atatürk Bulvarı Emek Mah. No:1 Karacailyas/MERSĐN) Derya Otomotiv Akaryakıt Taş. San. ve Tic. A.Ş. (Fatih Mah. Yenihal Kavşağı Mezitli/MERSĐN) Derya Otomotiv Akaryakıt Taş. San. ve Tic. A.Ş. Tarsus Şubesi (Öğretmenler Mah. Đsmet Akın Cad. No:75/C Tarsus/MERSĐN) Boranlar Otomotiv. Đnş. Loj. Hizm. Tic. Ve San. Ltd. Şti. (Atatürk Mah. GMK Bulvarı No:36 Mezitli/MERSĐN) Bilen Otomotiv Tic. Ltd. Şti. (H.Okan Merzeci Bulvarı No:425/MERSĐN) Koluman Motorlu Araçlar San. ve Tic. A.Ş. (Tarsus Otoyol Çıkışı Yenice/MERSĐN) Gürsoy Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. (GMK Bulvarı Merkez Mah. No:546 Mezitli/MERSĐN) Hekimoğlu Sözmen Otomobil ve Kimyevi Mam. Tic. Ltd. Şti. (Evren Mah. Atatürk Bulvarı No:32 Karacailyas/MERSĐN) Turgut Toygar Ltd. Şti. (Mersin Yolu Üzeri 2.km Silifke/MERSĐN) Çayan Otomotiv Đnş. ve Tic. Ltd. Şti. (Yunus Emre Mah.NatoYolu KavşağıYenihal Karşısı No:74 Tarsus/MERSĐN) Ehil Otom.Demirçelik Đnş.Taah.Nak.Gıda Kırtasiye Tic.ve San.Ltd.Şti. (Zeki Ayan Mah. Mezarlık Cad. No:61 MERSĐN) Nar Oto Pazarlama San. Ltd. Şti. (Sağlık Mah. Antalya Asfaltı Üzeri Anamur/MERSĐN) 14.02.2007 07.02.2007 27.03.2007 07.03.2007 20.02.2007 07.03.2007 17.04.2007 16.04.2007 13.04.2007 30.04.2007 30.07.2007 13.08.2007 Tablo C.16. Trafikte Kullanılmakta Olan Dizel Motorlu Taşıtlarda Abcorbsiyon Katsayısı Sınır Değerleri. Absorbsiyon Katsayısı (m-1) Taşıta ait Bilgiler -Normal emişli dizel motorlu -Aşırı doldurmalı dizel motorlu (Turbo şarjlı) 2.5 3.0 50 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo C. 17: Trafikte Kullanılmakta Olan Benzin Motorlu Taşıtlarda CO Sınır Değerleri. Karbon Monoksit (hacimce % ) TAŞITA AĐT BĐLGĐ Egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri emisyon kontrol donanımı olmayan taşıtlar Rölantide 1/10/1975’den öncekiler 6 1/10/1975-1/10/1986 arasındakiler 4,5 1/10/1986 sonrakiler 3,5 Egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri emisyon kontrol donanımı olan taşıtlar Rölantide (<2000 min–1) * Taşıt üreticisinin belirlediği bir CO miktarı yok ise En fazla 0,5 70/220/AT Yönetmeliğinin 98/69/AT değişikliğine göre tip onayı alan taşıtlar veya 2003 model yılından itibaren En fazla 0,3 Yüksek Rölantide (≥ 2000 min–1) Taşıt üreticisinin belirlediği bir CO miktarı yok ise En fazla 0,3 70/220/AT Yönetmeliğinin 98/69/AT değişikliğine göre tip onayı alan taşıtlar veya 2003 model yılından itibaren En fazla 0,2 Lambda değeri, üreticisinin belirlediği şartlara göre 1+/- 0,03 * 70/220/AT Direktifinin 98/69/AT değişikliğine göre OBD sistemine sahip taşıtlarda alternatif olarak OBD sisteminin doğru çalışıp çalışmadığının kontrolü de gerçekleştirilebilir. C. 2 HAVAYI KĐRLETĐCĐ GAZLAR VE KAYNAKLAR Bakanlığımızın yürüttüğü Hava Kalitesi Đzleme Ağı Projesi kapsamında ilimizde Toros Devlet Hastanesi’ nin bahçesine kurulan Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu 11 Mayıs 2007 tarihi itibariyle faaliyete geçmiştir. Đstasyonda Kükürtdioksit(SO2), partikül madde(PM10), sıcaklık, rüzgar hızı ve yönü, basınç ve bağıl nem gibi parametreler ölçülebilmektedir. Hava kalitesi izleme istasyonuna ait koordinatlar aşağıda verilmektedir. Tablo C. 18: Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonuna Ait Koordinatlar Đstasyon Enlem Ondalık Dereceleri 40 74 820 K 36 645 907 D Đstasyon Boylam Ondalık Dereceleri 36˚48’27’’ K Đstasyon Enlem (derece-dakika-saniye) 34˚38’08’’ D Đstasyon Boylam (derece-dakika-saniye) Đstasyonun Deniz Seviyesinden Yüksekliği (m) 10 Tablo C. 19: 2007 Yılı Hava Kirliliği Ölçümleri Aylık Ortalama Değerleri 2007 YILI HAVA KĐRLĐLĐĞĐ ÖLÇÜMLERĐ AYLIK ORTALAMA DEĞERLERĐ Ölçüm yeri : Toros Devlet Hastanesi Bahçesi-Mersin PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) Şubat PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) Mart PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) Nisan PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) Mayıs PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) Haziran PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) 73 SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 12 Temmuz PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) 88 SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 0 Ağustos PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) 63 SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 1 Eylül PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) 72 SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 0 Ekim PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) 98 SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 2 Kasım PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 5 Aralık PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 ) 158 SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 ) 10 NOT: * Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu 11/05/2007 tarihinde hizmete girmiştir. * Kasım ayında PM 10 filtresi olmadığı için ölçüm yapılamamıştır. Ocak 51 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Hava kalitesi izleme istasyonu ölçüm sonuçlarına göre SO2 ve PM 10 değerleri, Türkiye sınır değerlerinin altında görülmektedir. C. 2. 1 Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman Hava kalitesi izleme istasyonu ölçüm sonuçlarına göre 2007-2008 kış sezonu (Ekim-Mart Dönemi) SO2 değerleri aşağıda verilmektedir. Tablo C. 20: SO2 (Kükürtdioksit) Değerleri (µg/m3) SO2 (Kükürtdioksit) Değerleri (µg/m3) Ölçüm sonuçları Ekim Kış sezonu sınır değeri 2 Kasım 5 Aralık 10 Ocak 23 Şubat 14 Mart 5 C. 2. 2 Partikül Madde (PM) Emisyonları 250 µg/m3 Hava kalitesi izleme istasyonu ölçüm sonuçlarına göre 2007-2008 kış sezonu (Ekim-Mart Dönemi) PM 10 değerleri aşağıda verilmektedir. Tablo C. 21: PM 10 (Partikül Madde) Değerleri (µg/m3) PM 10 (Partikül Madde) Değerleri (µg/m3) Ölçüm sonuçları Ekim Kış sezonu sınır değeri 98 Kasım - Aralık 158 Ocak 156 Şubat 134 Mart 112 C. 2. 3 200 µg/m3 Karbonmonoksit Emisyonları 3 Karbonmonoksitin uzun vadeli sınır değeri 10.000 µg /m , keza vadeli sınır değeri 30.000 µg /m tür. Mersin’de havada karbonmonoksit ölçümü düzenli olarak yapılamamaktadır. 3 Sanayi kuruluşlarının bacalarında, MSI Compact Ext.III marka bacagazı cihazı ile karbonmonoksit ölçümleri yapılarak, ölçüm sonuçlarına göre gerekli önlemler aldırılmaktadır. Đlimizde trafik araçlarından kaynaklanan egzoz gazlarının içindeki karbonmonoksit gazlarının ölçümleri ve denetimleri yapılmaktadır. C. 2. 4 Azot Oksit (NO x ) Emisyonları Azot, yedi çeşit oksit meydana getirmekle birlikte bunlardan hava kirleticisi olarak en önemlileri NO (azotmonoksit) ve NO2 (Azotdioksit)’dir. Bunlar beraberce (NO + NO2) NOx olarak 3 belirtilmektedir. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde NO2 için KVS değeri 300 µg/m ve NO 3 için KVS değeri 600 µg/m olarak verilmektedir. Đlimizde sadece bazı sanayi kuruluşların bacalarında baca gazı ölçüm cihazı ile azotoksit ölçümleri yapılmakta olup, havada azotoksit ölçümü yapılamamaktadır. Sanayi kuruluşların içinde geçmiş yıllarda Akdeniz Gübre Fabrikasından çıkan azotoksit emisyonlarının neden olduğu kirlilik, söz konusu tesisin nitrik asit ünitesine katalitik redüktör sistemi ilave edilmesiyle çözülmüştür. C. 2. 5 Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları Yılda ortalama 10.000 km. yol giden ve 1.000 lt. benzin harcayan bir araç havaya 0.12 kg. kurşun ve 16 kg. hidrokarbon vermektedir. Kirletici gazlar içinde hidrokarbonun %62.4’ü trafikten kaynaklanmaktadır. 52 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 3 Hidrokarbonun kısa vadeli sınır değeri 140-280 µg/m Kurşunun uzun vadeli sınır değeri 3 2 µg/m ’tür. Đlimizde havada hidrokarbon ölçümü yapılmamıştır. Trafik araçların egzozundan çıkan hidrokarbon ve kurşun ölçümleri, egzoz ölçüm istasyonlarında yapılmaktadır. C. 3 ATMOSFERĐK KĐRLĐLĐK C. 3. 1 Ozon Tabakasının Đncelmesi Çeşitli amaçlar için üretilen kloroflorokarbonlar (CFC) ozon tabakasını inceltmekte, bunun sonucunda çevre ve insan sağlığı olumsuz etkilenmektedir. Ozon tabakasının incelmesine sebep olan ve kloroflorokarbon ihtiva eden maddelerin başında klor türevleri, plastik köpükler (strafor), spreyler, aerasoller ve yangın söndürücüler gelmektedir. Đlimizde ozon tabakasının zararlı faaliyetler olup olmadığı hakkında yeterli bilgi bulunamamıştır. C. 3. 2 Asit Yağışlarının Etkileri Endüstriyel faaliyetlerde, konutları ısıtılmasında, motorlu taşıtlarda, enerji üretimi için termik santrallerde kullanılan fosil yakıtlar ve kimyasal faaliyetler sonucu atmosfere verilen kükürtdioksit, azotoksit, partikül ve hidrokarbonlar ile diğer kimyasal maddeler havada asılı kalarak, havadaki rutubetle zamanla reaksiyona girerek asit yağmurları oluşmaktadır. Oluşan bu asit yağmurları genelde H2SO3 sülfüroz asit, H2SO4 sülfürik asit ve nitrik asit HNO4 şeklinde yağmur, kar ve sis içinde çözünmüş olarak yeryüzüne düşer. Asit yağmurlarının zararları şöyledir: Yeryüzüne düşen asit yağmurları toprağın, akarsu ve göllerin bitkilerin asit dengesini bozarak, önce hassas canlılar olmak üzere tüm canlıları etkilemekte hatta bazı türlerin ölümüne yol açmaktadır. Tarihsel kalıntılara, çelik köprülere, demiryollarının aşınmasına ve tahribatına neden olmaktadır. En büyük etki ormanlar ve bitkiler üzerine olmakta, asit yağışları bitkilerin yaprakları ve meyveleri üzerine düşerek büyüme ve gelişmeyi engellemektedir. Yeryüzünde su ve toprağa geçen asit yağmurları suyun ve toprağın fizikokimyasal yapısını değiştirerek, su ve toprakla ilişkide olan canlıları etkilemektedir. Đlde asit yağışları, asit kar ölçümleri ile asit sis, çiğ, kırağı oluşumu ve asit yağışlarının flora üzerindeki etkisine dair çalışma bulunamamıştır. C. 4 HAVA KĐRLETĐCĐLERĐN ÇEVREYE OLAN ETKĐLERĐ C. 4. 1 Doğal Çevreye Etkileri C. 4. 1. 1 Su Üzerindeki Etkileri Hava kirleticileri su kaynaklarının kirlenmesi bakımından da önemli etkenlerdendir. Özellikle Endüstri bölgelerinde havadaki CO2 ve SO2 düzeylerindeki artışa bağlı olarak, yağmur damlacıklarının ve su kaynaklarının içerisindeki kirletici konsantrasyonu da artmaktadır. SO2 suda çözünebildiğinden insanlar ve bitkiler için tehlike arz eder. Asit yağmurları sonucunda başta sanayileşmenin yoğun olduğu bölgelerde bulunan göller ve yeraltı suyundan pH sürekli düşmektedir. Bu durum özellikle su ortamında yaşayan canlıların yaşam alanlarını olumsuz olarak etkilemekte yada tamamen bozulmasına yol açmaktadır. C. 4. 1. 2 Toprak Üzerine Etkileri Hava kirletici parametrelerden azotlu ve sülfürlü bileşikler yağmur sayesinde asit yağmuru olarak toprağa karışmaktadır. Asit yağmurunun etkisiyle toprak asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Bu durum toprakta yaşayan bakterilerin faaliyetlerini yavaşlatmakta veya onları yok etmektedir. Böylece ayrışma yavaşlamakta asit ürünler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, besin maddeleri toprağa ulaşamamaktadır. Emisyonlar içinde yer alan partikül maddeler içinde bulunan ağır metallerde toprak ve bitki üzerinde yığılmaktadır. Böylece toprak organizmaları üzerinde toksik etki yaparak bunların ölümüne neden olmakta ve toprağın yapısını bozmaktadır. 53 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu C. 4. 1. 3 Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri Hava kirliliği sonucu tek tek veya toplu bitki hatta insan ölümleriyle karşılaşılmaktadır. Bitkiler üzerinde hava kirlenmesi nekroz adı verilen yaprak dokusunun eğilip bükülmesi kloroosis adı verilen beyazlanmalar veya diğer renklerdeki lekeler, büyüme bozulmaları etkilerine neden olabilir. Kükürt ve azot oksitleri asidik birikimin temel bileşenleridir. Uzun süreli taşınımları kara ve su ekosistemlerinde olumsuz etkilere yol açan toprak ve suların asidifikasyonuna yol açmaktadır. SO2 ve ozon bitkilere zararlıdır, özellikle ozon ürün kayıpları ve ormanlara zarar vermektedir. Bunlar kloroplastların sayısında azalma ile renk solması veya sararma, dış epidermal tabakanın tahribatı neticesinde yaprak yüzeylerinin parlaklaşması veya yüzeyde benekleşme şeklinde fiziksel etkiler veya mekanizmalarında aksaklıklar gibi fizyolojik ve biyokimyasal etkilerdir. Hayvanlarda ise, özellikle SO2 ve NOx’den kaynaklanan solunum yolu hastalıkları ve hatta ölüme giden vakalara rastlanmıştır. C. 4. 1. 4 Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri Havada en çok rastlanan SO2 olup, üst solunum yollarında tahriş, farenjit, larenjit, astım, bronşit gibi hastalıklar ile giderek sayısı artan ve yenilmesi güçleşen enfeksiyonlara neden olmaktadır. Bunun dışında NOx’le ve ozon ile havada bulunan eşitli organik madde, toz ve buharlarının akciğerlerde ve diğer organlarda amfizem, astım, kanser gibi hastalıklara yol açabildiği bildirilmektedir. Geleneksel hava kirleticilerin çoğu, solunum ve kardiyovasküler sistemleri direk etkiler. Hastalık, ölüm ve akciğer fonksiyon bozukluklarındaki artışlar SO2 ve partikül madde düzeylerindeki artışlarla ilişkilidir. NO2 ve ozon da solunum sistemini etkiler, bunlara akut maruz kalma iltihaplı (enflamatuvar) hastalık ve geçirgenliğe duyarlılık, akciğer fonksiyon bozuklukları ve nefes borusu reaktivitesinde artışlara neden olur. Ozonun aynı zamanda göz, burun ve boğazı tahriş ettiği ve baş ağrılarına neden olduğu bilinmektedir. CO hemoglobine bağlanabildiğinden kandaki oksijenin yerini alır, bu da kardiyovasküler ve sinirsel davranış problemlerine yol açar. Kurşun kemik iliğindeki kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin sentezini engeller, karaciğer ve böbrekleri bozar ve nörolojik zararlara yol açar. Hava kirliliğinin doğrudan insan sağlığına etkileri, kirliliğe maruz kalınan süre ve yoğunluk ile ilgili olup, nüfusun genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Çocuklar ve yaşlılar, solunum ve kardiyovasküler hastalığı olanlar, alerjik olanlar ve egzersiz yapanlar gibi nüfustaki bazı gruplar daha çok risk altındadır. C. 4. 2 Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri SO2 atmosferde veya metal yüzeylerinde sülfürik asit oluşturmak suretiyle metallerin korozyon hızlarının artmasına neden olmaktadır. SCV’nin yapılar üzerine etkisi, kireçtaşı ile reaksiyona girerek suda çözünebilen dolayısıyla yapıların zamanla yıpranmasına yol açan maddeleri meydana getirme şeklindedir. Ozonun en önemli etkisi kauçuk materyallerini çatlatma şeklindedir. Hava kirletici kaynaklardan yayılan emisyonlar görüntü kirliliği oluşturmakla birlikte özellikle kış sezonunda taşıtların egzoz gazlarından ve yakıtlardan çıkan emisyonların yoğunluk kazanması nedeniyle görüş mesafesini zaman zaman etkilemektedir. KAYNAKÇA 1. Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı Verileri 2. Mersin Valiliği Planlama Şube Başkanlığı, 1992 Yılı Mersin Đli Envanteri 3. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Verileri. 4. Çevre ve Orman Bakanlığı Web Sitesi 5. Đl Emniyet Müdürlüğü Verileri. 54 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu D. SU D. 1 SU KAYNAKLARININ KULLANIMI D. 1. 1 Yeraltı Suları 3 Đlin yer altı suyu potansiyeli; emniyetli olarak kullanılabilir su miktarı: 83 hm /yıl, fiili 3 tüketilen su miktarı: 90 hm /yıl dır. Mersin Đlinin yeraltı suyu kaynaklarının bölgeleri ve yıllık verimleri B.4.2.’ de verilmiştir. Đlde, gerek DSĐ' ce ilan edilmiş yeraltı suyu işletme sahalarında gerekse ilan edilmemiş yeraltı suyu sahaları dışında 10.03.2003 tarihi itibariyle belgeli kuyu listesi aşağıda Tablo D.1'de verilmektedir. Tablo D. 1: Belgeli Kuyu Listesi Đlçe DSĐ.Kuyu (adet) ANAMUR 2 GÜLNAR 17 MUT 7 SĐLĐFKE 53 ERDEMLĐ 18 MERSĐN 85 TARSUS 49 TOPLAM 231 Şahıs Kuyu (adet) 9 26 5 50 58 295 116 559 Köy Hizm. (adet) 19 33 12 45 23 76 99 307 Đller Bankası (adet) Genel Toplam 12 42 3 79 24 8 156 4 103 7 463 5 269 39 1136 DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Yeraltı suyu kaynakları gerek sulama gerekse içme suyu olarak cazibe kaynaklarına göre daha fazla masrafla işletildiğinden sulama ve içme suyu kaynağı olarak ikinci planda düşünülmektedir. D. 1. 2 Jeotermal Kaynaklar Đl sınırları içerisinde bulunan jeotermal kaynakla ilgili bilgiler J.1.10’ da verilmektedir. D. 1. 3 Akarsular Đlimizdeki önemli akarsular ve ortalama akış değerleri B Doğal Kaynaklar bölümünde verilmiştir. Đldeki akarsuların rejimleri düzensiz olmakla beraber birkaçı dışında hepsinin üzerinde DSĐ tarafından yapılmış olan baraj, bent, regülatörler vasıtasıyla düzensiz akış nispeten uygun duruma getirilmiştir. Sular iyi nitelikli sulama suyudur. Đlin en büyük akarsuları Göksu ve Berdan dışındaki akışlar kısa ve yatakları eğimlidir. Dar vadilerden akarlar ve çoğunlukla yatak boyunca alüviyal taban bulunmaz. Yalnız kıyıya ulaştıkları yerlerde birikinti ovaları oluşmuştur. En büyük akarsu olan Göksu iki ana kolunu da Konya'dan alır. Mersin ilinde aldığı en büyük kol Mut'un güneyinde Göksu’ya kavuşan Kurtsuyu' dur. Göksu'nun Karahacılı' da ortalama 3 3 3 akışı 118 m /sn dir. En yüksek akış 1679 m /sn, en düşük akış 26 m /sn dir. Tarsus Çayı Bolkar Dağlarının Değnek köyü doğusunda kalan kesiminin sularını toplar. Değnek köyü doğusundan akan Pamukdere, Gülek boğazından akan Yeşiloluk Deresi ve arada kalan Kadıncık deresi başlıca 3 kollarıdır. Tarsus Çayının Muhat Köprüsünde ölçülen ortalama akışı 40 m /sn, en yüksek akış 1222 3 3 m /sn, en düşük akışı 9.33 m /sn dir. Đlin üçüncü büyük akarsuyu Anamur (Dragon) Çayıdır. 3 3 3 Ortalama akış 38 m /sn, en yüksek akış 478 m /sn, en düşük akışı 2,4 m /sn dir. Sakar yayla dağı ile Güzeloluk arasının sularını toplayan Lamas Çayı Erdemli’nin batısından denize ulaşır. Ortalama 3 akışı 10 m /sn dir. Aslanköy' den gelen ve Mersin’de denize ulaşan Efrenk Çayı (Müftü Deresi) 3.2 3 m lük akışa sahiptir. Yukarda sayılan akarsulardan başka Deliçay, Gilindirez, Tömük, Erdemli, Ovacık, Aydıncık, Gözce, Aksaz, Bozyazı dereleri de Đl düzeyinde önemli sayılabilecek derelerdir. Đldeki akarsuların yıllık su potansiyeli toplam 7.200 hm³/yıl’dır. Akarsuların su rejimleri dağlar ve platoların bazı bölümlerinin orman örtüsünden yoksun olması nedeniyle genellikle düzensizdir. Yüksek oranda mil taşımalarına karşın akarsular, iyi nitelikli sulama suyu özellikleri göstermektedir. Đldeki akarsulardan içme suyu, sulama ve enerji temini gibi birçok amaçla faydalanılmaktadır. DSĐ VI. Bölge Müdürlüğünden temin edilen, su kaynaklarının kullanım durumunu gösteren genel durum planı Şekil D.1’ de verilmektedir. 55 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil D. 1: DSĐ Genel Durum Planı 56 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu D. 1. 4 Göller, Göletler ve Rezervuarlar Göller: Mersin Đlinde Akdeniz kıyısındaki birkaç set gölünden başka önemli göl yoktur. Silifke ile Taşucu arasındaki Akgöl, Keklik ve Paradeniz gölü bunların başlıcalarıdır. Keklik gölü ve Paradeniz gölü deniz ile bağlantılı olduklarından dolayı suları tuzludur. Bu göllerde bol miktarda balık yaşamaktadır. B.4.4’de göllerle ilgili bilgiler verilmiştir. Göletler: Mersin Đli sınırları içerisinde sulama amaçlı kullanılmak üzere köy hizmetlerince yapılıp işletmeye açılan iki adet gölet bulunmaktadır. Bunlardan Tarsus Đlçesi sınırları içerisinde 3 3 bulunan 1.663.000 m maksimum göl hacmine ve 275.594 m dolgu hacmine sahip Çavuşlu 3 Göletinden sulanan alan 208 ha’ dır. Erdemli Đlçesi sınırları içinde bulunan 304.190 m maksimum 3 göl hacmine ve 91.364 m dolgu hacmine sahip Esenpınar Göletinden toplam sulanan alan 537 ha’ dır. Rezervuarlar: Mersin Đli sınırları içerisinde rezervuar olarak sadece Berdan barajı 3 2 rezervuar bulunmakta olup normal su seviyesinde hacmi 144,5 milyon m , yüzey alanı 6,55 km dir. Sulama, içme suyu, enerji amaçlı su çekilmektedir. Đçme suyu amacı olduğundan 2872 Sayılı Çevre Kanununa dayalı çıkartılan "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği"nin madde 16, 17, 18, 19 ve 20.hükümlerine tabi olarak, mutlak koruma, kısa mesafeli koruma, orta mesafeli koruma ve uzun mesafeli koruma alanları tespit edilmiştir. Đlgili yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesiyle Berdan barajı rezervuarı korunmuş olacaktır. D. 1. 5 Denizler Yüzey alanı 106.000 km2 olan Kuzeydoğu Akdeniz, yarı kapalı bir niteliğe sahiptir. Akdeniz'i çevreleyen ülkelerdeki hızlı nüfus artışı ve endüstriyel gelişme ile yoğun tarımsal ve turizm faaliyetleri önemli kirletici kaynakları oluşturmaktadır. Buna karşılık, diğer denizlerimize göre Akdeniz’deki su sirkülasyonu daha fazla olup, bu durum kirleticilerin dağılmasında ve seyreltilmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca Akdeniz'in fiziksel yapısı nedeniyle denizdeki oksijen dağılımı da daha düzenli ve yeterli düzeydedir. Akdeniz sahilleri, Türkiye'nin en fazla turist çeken, deniz mevsimi ve kumsal kıyı şeridinin çok uzun olduğu bir bölgemizdir. Bunun yanısıra Mersin, Đskenderun ve Antalya limanları yoğun deniz trafiğine maruz kalmaktadır. Denizyolu taşımacılığı, denizdeki petrol ve petrol türevleri niteliğindeki kirleticilerin önemli bir kaynağıdır. Akdeniz‟in sıcak noktalarından biri olan Mersin Körfezi gerek şehir atıksuları gerekse kirletilmiş nehir suları ve sanayi atıksu girdisinin yoğun baskısı altındadır. Bu nedenle, MED POL programına dahil edilen ötrofikasyon izleme ve değerlendirmesi için pilot bölge seçilmiştir. Sahip olduğu denizler açısından Şanslı bir ülke olan (üç tarafı denizlerle çevrilmiş) Türkiye‟nin taraf olduğu MED POL programının temel amacı, denizlerimizde kirlilik durumu ve eğilimlerin belirlenmesi; bu kirliliğe neden olan karasal kaynakları sürekli izleyerek, AB kriterlerine uygun şekilde gerekli idari ve teknik önlemlerin alınmasını sağlamaktır. MEDPOL Programının kapsamı Ulusal Koordinatörlerin ortak çabalarıyla genişletilerek yenilenmiş ve Faz IV aşamasına gelinmiştir. Ülkemizde Çevre ve Orman Bakanlığının koordinatörlüğünde yürütülen Ulusal Đzleme Programın temel hedefleri, Akdeniz ve Ege Denizi‟ni kirleten karasal kaynakların (nehirler, kentsel ve endüstriyel atıksular) deşarj kriterlerine uygunluğunu (compliance monitoring of effluents), kirli ve temiz kıyısal bölgelerinden alınan deniz suyu, biyota ve sediman örneklerinde metal ve organik kirleticilerin uzun dönemli değişikliklerini izlemek (trend monitoring) ve Mersin Körfezi‟nde ötrofikasyon izleme ve değerlendirmektir. Akdeniz ekosistemi insan kaynaklı çevresel baskılara karşı çok hassastır. Bu nedenle, karasal kirleticilerin izlenmesi ve kıyı sulara ulaşan kirletici yüklerin kontrolü ve azaltılması alıcı ortamın korunması için gereklidir. MEDPOL programı kapsamında yürütülen Mersin Körfezi ötrofikasyon izleme çalışmasına 2007‟de devam edilmiştir. Körfezin kıyı sularında belirgin besin tuzları (N, P), asılı katı ve organik madde kirlenmesi çok belirgindir; yoğun plankton çoğalması ve biyokütlesi artışı vardır. Ancak Körfezin alt tabaka sularında oksijen eksikliği (doygunluk>90%) gözlenmemiştir. Evsel atıksu deşarj bölgesinde amonyak ve fosfor kirliliği, nehir girdisi alanında nitrat ve silikat girdileri çok belirgindir. Kirleticilerin ulaştığı kıyısal sularda TRIX indeksi genellikle 4-6 arasındadır ve ötrofik durumdadır; açıktaki referans bölgede 0.5-2.0 aralığına düşmektedir. 57 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu D. 2 DOĞAL DRENAJ SĐSTEMLERĐ A. Akarsular: Mersin Đlinde akarsuların çoğunluğu Torosların zirvelerinden doğup yaklaşık 100 Km’den az bir uzunlukta denize dökülmekte olup hidrolik eğimleri yüksektir. Göksu Nehri en uzun nehirdir. Đldeki büyük bir kısmı ilkbahar aylarında en yüksek su taşırlar, sonbahar aylarında en düşük seviyelerine düşerler. B.4.3’ de verilen Göksu, Berdan, Anamur, Lamas, Efrenk çayları yaz aylarında da kaynaklarından beslenirler, diğer dereler olarak adlandırdığımızda yaz ayları akımları çok düşmektedir. B. Yeraltı Suları: Đldeki yeraltı suları alüvyon ovalardan temin edildiğinden yüzeysel suların havzalarından beslenirler. D. 3 SU KAYNAKLARININ KĐRLĐLĐĞĐ VE ÇEVREYE ETKĐLERĐ D. 3. 1 Yeraltı Suları ve Kirlilik Uzun yıllar ülkemizde ve dünyada emniyetle kullanılan yeraltı suları son yıllarda artan bir şekilde kirlenmeye maruz kalmıştır. Yer altı suları kirliliğini, yüzeysel sular ve toprak kirlenmesinden ayrı tutmak mümkün değildir. Değişik ortamlardaki kirlenme birbiriyle etkileşim içinde olduğundan yeraltı suyu kirlenmesi "su kirliliği" konuları içerisinde yer alır. Yeraltı suyu kirlenmesinin en belirgin nedeni kentsel ve endüstriyel atıklardır. Katı, sıvı ya da gaz atıklar çevreye verildikten sonra iklim durumuna, toprağın yapısına, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yer altı suyuna taşınırlar. Yeraltı suyu kirlenmesinin diğer önemli nedenlerinden biri de aşırı çekimdir. Özellikle Đlin doğu kesiminde yoğunluk kazanmış sanayi kuruluşlarında ve Mersin-Silifke arasında bulunan tatil sitelerinde yoğun bir yeraltı suyu kullanımı söz konusudur. Bunun sonucu olarak da yeraltı sularına olan baskı artmakta, özellikle denize yakın yerlerde tuzlu su girişimi tehdidi yaşanmaktadır. Đlimizde en önemli yeraltı suyu kirlenme nedeni evsel atıkların fosseptiklerle doğrudan toprağa verilmesi ve kanalizasyon sistemi yetersizliğidir. Evsel atık sularda bol miktarda bulunan mikroorganizmalar taşınım sırasında doğal olarak temizlenmeye uğrasa da bir miktar organik madde ve deterjan gibi parçalanmaya karşı dayanıklı bileşikler yeraltı suyuna ulaşarak içme suyu açısından sorun yaratabilmektedir. Egzoz gazındaki zararlı bileşenlerin yağmur sularıyla taşınımı, gübre kullanımı, pestisit ve hayvan atıkları gibi tarımsal faaliyetler sonucu nitrat (NO3 ) derişimindeki artış kirlilik nedenleri olarak sıralanabilir. Đlimizde işletmede olan yer altı suyu havzalarından sadece Efrenk havzasında (DeliçayMezitli arası) aşırı çekimden dolayı deniz suyu girişimi sebebi ile tuzluluk görülmüştür. Diğer havzalarda kirlilik yönünden problem yoktur. Ancak Tuzlanma yönünden sahilde 100-400 m’lik şeritte kuyu açılmamalıdır. Đlimiz sınırları içinde bulunan yeraltı suları; içme suyu, kullanma suyu ve sulama amaçlı olarak kullanılmaktadır. Yeraltı suları; tarımsal faaliyetler sonucu toprağa verilen pestisit ve kimyasal gübrelerin aşırı kullanımından, kanalizasyon sistemi olmayan yerlerde evsel atık suların sızdırmalı fosseptiklere verilmesi ile kentsel ve endüstriyel atıkların çevreye verildikten sonra iklim durumuna, toprağın yapısına ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına taşınması gibi nedenlerle kirlenmektedir. D. 3. 2 Akarsularda Kirlilik Sağlıklı bir akarsuda biyodinamik bir çevrim sonucu bitki ve hayvan yaşamı ile ilgili olarak ekolojik bir denge mevcuttur. Evsel ve endüstriyel kirlenme bu dengenin bozulmasına neden olur. Atık suların akarsulara deşarjı neticesinde, başta yüksek enerji potansiyeline sahip organik maddeler olmak üzere çeşitli kirleticiler su ortamına girmiş olur. Böylece deşarj noktasının mansap tarafında kalan kısmında değişmeler meydana gelirken su ortamında doğal bir arıtım süreci de başlar. Bu süreç akarsuyun özellikleri ve iklim koşulları ile yakından ilgilidir. Organik maddelerin ayrışması sırasında ortamdaki mevcut oksijen hızlı bir şekilde tüketilmeye başlar ve çözünmüş oksijen konsantrasyonu azalır. Kirlenmiş su yatağındaki biyolojik hayat ve ekolojik sistemde değişikliğe uğrar. Çökebilen maddeler, bulanıklık ve düşük çözünmüş oksijen konsantrasyonu balıkların ve diğer su canlılarının normal yaşaması dengesini değiştirir. 58 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Akarsu boyunca ilerlerken drenaj alanlarının dolayısıyla su miktarının artışıyla konsantrasyon düşer. Pek çok kimyasal madde reaktif özellikte olduğundan adsorbsiyon, reaksiyon ve biyolojik ayrışma gibi olaylarla uzaklaşmaktadır. Evsel atık suda bol miktarda bulunan bakteriler akarsu ortamında koşulların elverişli olmayışı nedeniyle hızla yok olur. Đlimizde Devlet Su Đşleri Bölge Müdürlüğünce su kirliliğini takip etmek amacıyla mevcut yerüstü sularından periyodik numuneler alınmaktadır. 2006 yılında alınan su numuneleri analiz sonuçları aşağıda tablolar halinde verilmektedir. Tablo D. 2: Mersin Erdemli Kuyusu Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Mersin Erdemli Kuyusu Parametre (mg/L) Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Sıcaklık 16 19 20 Yüzer Madde Askıda Katı Madde 19 16 18 Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. 4 4 4 Biy.Oksijen Đht. Sülfat 72,96 69,12 60,48 Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor 24,82 24,82 24,82 Toplam Azot 1,46 1,45 2,161 Toplam Fosfor 0 0 0 Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. - Eyl Ekm Ksm 17 Arl 2006 Yıllık Ortalama 19 4 54,72 28,36 1,44 0 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Tablo D. 3: Göksu Nehri Silifke Mansap Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Göksu Nehri Silifke Mansap Parametre (Mg/L) Ock Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Şbt 8 164 4 1,1 35,04 14,18 1,79 0,12 - Mrt Nis Mys Hzr 23 234 4 0,8 31,20 14,18 1,715 0,13 - Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 2006 Yıllık Ortalama 25 12 95 74 4 4 0,8 0,8 32,64 35,52 35,45 28,36 2,37 1,78 0,10 0 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 59 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo D. 4: Anamur Dragon Deresi Regülatörü Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Anamur Dragon Deresi Regülatörü Parametre (Mg/L) Ock Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm 11 13 19 11 32 14 22 19 4 0,5 34,56 4 0,5 32,16 4 0,5 26,88 4 0,5 22,08 10,64 0,83 - 10,64 0,86 - 10,64 0,89 - 10,64 1,81 - Arl 2006 Yıllık Ortalama Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Tablo D. 5: Silifke Akgöl Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Akgöl Parametre (Mg/L) Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Ock Şbt 10 154 24 13 159,84 2304,25 13,39 - Mrt Nis Mys Hzr 29 264 32 13 84,48 1098,95 15,32 0,06 - 60 Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 2006 Yıllık Ortalama 33 13 216 226 28 32 11 13 193,92 101,76 4076,75 779,90 4,60 14,13 0,06 0,07 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo D. 6: Silifke Kapızlı Pompa Đstasyonu Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Kapızlı Pompa Đstasyonu Parametre (Mg/L) Ock Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Şbt Mrt Nis 12 34 4 1,7 132 418,31 2,45 0,25 - Mys Hzr Tmz 23,0 64 8 3,2 36,48 21,27 1,707 0,28 - Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 28,0 13 72 82 8 8 2,8 2,5 36,48 58,56 42,54 35,45 1,9 1,987 0,28 0,28 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Tablo D. 7: Aydıncık Soğuksu Deresi Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Aydıncık Soğuksu Deresi Parametre (Mg/L) Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Ock Şbt 16 86 4 0,7 21,60 10,64 1,33 0 - Mrt Nis Mys 2006 Yıllık Ortalama Hzr 16 15 4 0,7 22,56 10,64 1,34 0 - Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 2006 Yıllık Ortalama 16 16 17 20 4 4 0,8 0,8 23,04 24,00 10,64 10,64 1,33 1,35 0 0 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 61 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo D. 8: Göksu Nehri Silifke Memba Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Göksu Nehri Silifke Memba Parametre (Mg/L) Ock Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Şbt Mrt Nis 8 146 4 0,8 29,76 10,64 1,325 0,09 - Mys Hzr Tmz 22 184 4 0,8 30,72 10,64 1,204 0,08 - Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 23 12 86 142 4 4 0,8 0,8 34,08 34,56 14,18 28,36 2,15 1,354 0,00 0,00 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Tablo D. 9: Mersin Lamas Çayı Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Mersin Lamas Çayı Parametre (Mg/L) Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Ock Şbt Mrt Nis Mys 2006 Yıllık Ortalama Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm 13 17 19 13 34 22 26 26 4 0,5 63,84 4 0,5 60,48 4 0,5 41,28 4 0,5 58,56 14,18 1,51 - 10,64 1,56 - 17,73 2,41 - 10,64 2,30 - Arl 2006 Yıllık Ortalama Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 62 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo D. 10: Silifke Bozlağan Deresi Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Bozlağan Deresi Parametre (Mg/L) Ock Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Şbt Mrt Nis 11 42 4 0,9 231,84 17,73 2,87 0,12 - Mys Hzr Tmz 23 86 12 2,5 39,36 17,73 2,35 0,13 - Ağs Eyl Ekm Ksm 28 13 82 78 8 8 2,5 2,5 40,32 58,56 21,27 42,54 2,34 1,38 0,19 0,12 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Tablo D. 11: Silifke Paradeniz Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Paradeniz Parametre (Mg/L) Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Ock Şbt Mrt Nis Mys 11 254 64 25 1049,76 12053 25,28 30 316 68 27 948 11344 27,75 - - Arl 2006 Yıllık Ortalama Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm 2006 Yıllık Arl Ortalama 34 15 284 316 64 72 27 29 1040,16 891,84 14534,50 7940,80 5,63 26,6 0,05 0,06 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 63 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo D. 12: Mersin Mezitli Değirmençay Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Mersin Mezitli Değirmençay Parametre (Mg/L) Ock Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm 7 19 22 9 34 18 47 22 4 0,8 13,44 4 0,8 15,36 4 0,8 54,72 4 0,8 24,96 24,82 2,11 - 24,82 1,94 - 21,27 1,85 - 21,27 2,24 - Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA Tablo D. 13: Silifke D-3 Drenaj Kanalı Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke D-3 Drenaj Kanalı Parametre (Mg/L) Sıcaklık Yüzer Madde Askıda Katı Madde Yağ Ve Petrol Kim.Oksijen Đht. Biy.Oksijen Đht. Sülfat Toplam Sülfür Fenol Serbest Klor Toplam Azot Toplam Fosfor Arsenik Toplam Siyanür Toplam Kurşun Toplam Kadmiyum Toplam Krom Toplam Civa Toplam Bakır Toplam Nikel Toplam Çinko Toplam Kalay Toplam Gümüş Yüzey Aktif Mad. Arl 2006 Yıllık Ortalama Ock Şbt 10 62 4 1 228 1240,75 2,925 0,18 - Mrt Nis Mys Hzr 25 132 8 3,3 35,52 17,73 2,2 0,19 - Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm 2006 Yıllık Arl Ortalama 30 13 78 92 8 8 2,5 2,5 107,52 203,04 244,61 638,10 3,54 2,156 0,2 0,23 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 64 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Çevre ve Orman Bakanlığı'nın koordinatörlüğü ve maddi desteği ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi - Deniz Bilimleri Enstitüsü (ODTÜ-DBE) ve Dokuz Eylül Üniversitesi -Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü (DEÜ-DBTE) tarafından ortaklaşa yürütülmekte olan MED POL projesinin 2007 yılı raporuna göre, Doğu Akdeniz’e dökülen nehirlerin kirlilik değerleri oldukça değişken bulunmuştur. Tüm nehirlerde kirlilik derişimleri önemli mevsimsel değişimler göstermiştir. Yağmurlu tarım alanları ve kentlerden nehir havzasına taşınan organik ve inorganik kimyasallar, nehirlerin kirlilik değerlerinde önemli mevsimsel değişimler yaratmışlardır. Yağmurlarla tarım alanları ve kentlerden nehir havzasına taşınan organik ve inorganik kimyasallar, nehirlerin kirlilik değerlerinde önemli mevsimsel değişimler yaratmaktadır. Örneğin, 2006 yılı nisan ve mayıs aylarında bu amaçla yapılan Akdeniz Bölgesi nehirlerinde yapılan ölçümler, yoğun yağışların karadan taşıdığı kirliliğin nehir suyu kalitesini belirgin şekilde değiştirdiğini açıkça ortaya koymuştur. Nehirlerin yaz ve sonbahar dönemi kirlilik değerleri benzerdir. Akdeniz’i besleyen nehir suları her zaman nitrat iyonlarınca zengin bulunmuştur. 20032007 yıllarındaki yıllık ortalama kirlilik değerleri incelendiğinde; nehirlerdeki yıllık salınımların çok daha düşük olduğu görülmüştür. 2007 yılında Berdan’daki amonyak ve fosfor derişimlerindeki artışın yanında nitrat artışı da görülmüş olup fosfor derişimi artışı çok belirgin bulunmuştur (Berdan’daki fosfor derişimi 5 kat artmıştır). Mersin Körfezi’ni etkileyen akarsulardan biri olan Berdan sularında yüksek amonyum azotu ile 12.5-19 mg/l arasında ve yüksek KOĐ derişimleri bulunmuştur. Berdan’da nitrat artışı 2006-2007 döneminde devam etmiştir. Lamas ve Göksu’da belirgin nitrat değişimi yoktur. Göksu nehrinde 2004-2005 döneminde düşük ve benzer olan fosfat derişimleri, 20062007’de 3-4 kata varan artış göstermiştir. Göksu nehri Akdeniz bölgesindeki nehirler içerisindeki kirlilik kaynaklarından biridir. TAK yükü en fazla olan nehir, yıl boyunca bulanık akan Göksu’dur. Göksu nehir suları yağmurdan nehir yatağına ulaşan katı maddeleri denize en fazla taşıyan akarsudur ve TAK değerleri kış-ilkbahar ve yağmurlu dönem sonrasında çok yükşek ve değişkendir. Göksu’nun TAK derişimlerinde 2007’de belirgin bir azalma olmuştur. Bu da bölgedeki yağış rejimi ile yakından ilgilidir. Göksu ve Lamas’ta 2005’ten 2007’ye KOĐ’de belirgin bir azalma, BOĐ5’de ise %30-40’lık artış vardır. Göksu’da amonyum yükünde artış %50’den fazladır; fakat nitrat yükünde değişim yoktur. Akdeniz’in tüm nehirlerinde TP ve fosfat derişimleri ve yüklerinde 2007’de artış olmuştur. Berdan’da son iki yıldaki düşük KOĐ derişimi ve de yük taşınımı devam etmektedir. Ancak BOĐ yükü artışı nehire fazla evsel atıksu verildiğinin göstergesidir. Düşük debili Lamas bölgenin en temiz akarsuyudur ve kirlilik değerleri ortamın doğal özelliğini yansıtır. Bu temiz nehirde nitrat derişimi her zaman yüksek (yıllık ortalama: 80-115 µM aralığında), fosfat ise düşüktür (0.2-0.64 µM); bu akarsuda fosfat azlığından dolayı N/P oranı çok yüksektir (>300). Silikat genellikle 100-130 µM seviyesindedir ve nitrat/silikat molar oranı bire yakındır. Lamas’ın BOĐ5 ve KOĐ değerleri çok düşüktür ve bu akarsuda organik kirlenme en az düzeydedir ve bir yönelim görülmemiştir. D. 3. 3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik Đlimizde bulunan göllerle ilgili bilgiler "B Doğal kaynaklar" kısmında verilmektedir. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’nın 2005 yılında, Tablo D.14’de belirtilen mevkilerde, özel bir şirkete Temmuz-Aralık ayları arasında 6 ay boyunca Su Kirliliği Analizleri yaptırmış olup sonuçları Tablo D.15’de verilmiştir. Tablo D. 14: Su Örneklerinin Alındığı Noktaların Harita Bilgileri Örnek No Koordinatları Örnek Alınan Yerin Adı E N 36 58 27 38 40 292 67 1 Göksu Nehri Baraj Mevkii 2 Göksu Nehri Şehir Merkezi Çıkışı 36 58 82 72 40 265 78 3 Göksu Nehri Menderes Mevkii 36 59 28 25 40 194 36 4 Bozlağan Kanalı 36 58 41 07 40 212 20 5 Bozlağan Kanalı Akgöl Girişi 36 58 43 75 40 196 87 6 Hurma Kanalı Paradeniz Girişi 36 59 01 87 40 188 78 7 Eski Nehir Yatağı Cırba Deresi 36 59 56 20 40 217 19 8 Atakent Tersakan Mevkii 36 59 64 39 40 286 66 Kaynak: ÖÇKKB, Aralık–2005. “Su Kalitesinin Đzlenmesi Projesi Raporu” 65 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu TabloD. 15: 2005 Yılı Su Kirliliği Analiz Sonuçları Parametre Sıcaklık 0C Ölçüm Noktası 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama pH 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama ÇO (mr/l) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Nitrit Azotu (mg/l) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Nitrat Azotu (mg/l) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Fosfat (mg/l) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama KOĐ (ml/l) 1 2 3 4 5 6 7 8 Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama 27,2 28,1 29,8 27,5 29,8 29,7 X 28,0 28,6 8,13 8,12 7,83 7,98 7,83 7,93 7,84 7,39 7,88 6,96 7,83 6,60 7,43 6,60 7,98 7,71 7,16 7,28 0,019 0,010 0,020 0,018 0,020 0,210 X 0,124 0,06 0,728 0,693 0,306 0,376 0,306 0,065 X 0,174 0,38 0,039 0,042 0,330 0,019 0,030 0,036 0,028 0,072 0,07 <5 6,32 5,43 8,00 5,43 17,20 36,1 126 29,6 30,6 30,2 29,5 30,2 32,0 X 32,0 30,6 9,17 9,29 8,95 8,50 8,95 9,68 9,01 8,60 9,02 9,28 8,23 6,60 2,86 6,60 4,41 8,05 9,40 6,93 0,004 0,010 0,008 0,016 0,008 0,009 X 0,031 0,01 0,111 0,915 0,694 0,234 0,694 0,162 X 0,119 0,42 0,031 0,037 0,040 0,021 0,040 0,030 0,015 0,779 0,12 <5 <5 12,80 5,96 12,80 30,20 30,4 29,50 24,7 25,8 27,4 24,3 27,4 27,9 X 28,3 26,5 8,11 8,10 7,90 7,29 7,90 7,79 7,84 7,45 7,80 6,89 10,62 2,85 6,37 2,85 4,45 8,80 6,40 6,15 0,003 0,002 0,010 0,010 0,010 0,021 X 0,344 0,06 0,704 0,894 0,169 0,468 0,169 0,934 X 2,740 0,87 0,023 0,040 0,031 0,040 0,031 0,031 0,130 2,240 0,32 <5 <5 8,37 6,40 8,37 7,17 42,6 19,10 22,6 21,3 23,8 22,2 23,8 22,9 X 24,5 23,0 8,19 8,25 8,15 7,75 8,15 7,82 8,12 8,01 8,06 9,55 10,84 10,87 5,85 10,87 5,81 9,44 9,91 9,14 0,009 0,007 0,016 0,015 0,016 0,016 X 0,041 0,02 0,948 0,844 0,330 0,523 0,330 0,400 X 0,891 0,61 0,463 0,814 1,000 0,438 1,000 0,110 0,289 0,518 0,58 <5 <5 8,73 <5 8,73 <5 30,1 10,60 15,7 19,9 16,3 15,6 16,3 17,2 X 16,7 16,8 7,70 7,74 7,34 7,17 7,34 7,52 7,48 7,93 7,53 7,36 7,19 7,99 9,86 7,99 6,30 6,51 3,77 7,12 0,010 0,010 0,010 0,010 0,010 0,010 X 0,002 0,01 0,650 0,770 0,480 0,580 0,480 0,110 X 0,160 0,46 0,080 0,080 0,080 0,110 0,080 0,070 0,059 0,070 0,08 <5 <5 <5 5,04 <5 14 23,4 5,87 12,3 13,3 13,1 12,8 13,1 14,5 X 14,4 13,4 7,64 7,63 7,53 7,41 7,53 7,51 7,06 6,77 7,39 10,69 9,63 9,18 12,64 9,18 11,28 5,59 4,27 9,06 0,001 0,004 0,003 0,001 0,003 0,003 X 0,004 0,00 0,710 0,770 0,550 0,700 0,550 0,640 X 0,320 0,61 0,200 0,020 0,070 0,030 0,070 0,060 0,020 0,060 0,07 <5 <5 <5 <5 <5 <5 1,7 <5 22,0 23,2 23,4 22,0 23,4 24,0 Ortalama 66 24,0 23,2 8,2 8,2 8,0 7,7 8,0 8,0 7,9 7,7 7,94 8,5 9,1 7,3 7,5 7,3 6,7 7,7 6,8 7,61 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,03 0,6 0,8 0,4 0,5 0,4 0,4 0,7 0,56 0,1 0,2 0,3 0,1 0,2 0,1 0,1 0,6 0,21 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Parametre AKM (ml/l) Ölçüm Noktası 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama TÇM (ml/l) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Renk (Pt-Co) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Bulanıklık (NTU) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Fekal Koliform (EMS/100ml) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Top. Koliform (EMS/100ml) 1 2 3 4 5 6 7 8 Ortalama Temmuz Ağustos Eylül X X X X X X 26,80 X 26,80 X X X X X X X X X X X X X X 26,90 X 26,90 X X X X X X X X X X X X X X 35,50 X 35,50 73,2 242,0 3430 67,8 3430 334 X 71,9 1092,70 X X X X X X X X Ekim Kasım Aralık Ortalama X X X X X X X X X X X X X X X X X X 34,80 19,50 17,25 26,79 X X X 34,80 19,50 17,25 26,79 658,0 389,0 191,7 327,98 486,0 420,0 192,5 335,13 2140 2470 824 2216,00 474,0 261,0 210,0 253,20 2140 2470 824 2216,00 495 1275 266 592,50 X X X 6490 2110 1428 2524,98 1840,43 1342,14 562,31 1209,40 X X 3,39 21,10 33,14 19,21 X X 5,16 24,20 31,37 20,24 X X 6,93 27,80 33,50 22,74 X X 5,16 17,20 29,65 17,34 X X 6,93 27,80 33,50 22,74 X X 6,22 48,70 20,60 25,17 X X X X X X X 40,58 7,90 22,87 23,78 10,62 24,96 29,23 21,60 X X X 223,00 39,80 6,64 89,81 X X X 226,00 47,20 15,50 96,23 X X X 68,00 36,50 13,70 39,40 X X X 187,00 21,60 6,77 71,79 X X X 68,00 36,50 13,70 39,40 X X X 88,90 48,70 20,60 52,73 X X X X X X X X X 28,40 2,49 2,80 11,23 127,04 33,26 11,39 57,23 X X X 40 0 500 180,00 X X X 100 0 1100 400,00 X X X 0 0 1100 366,67 X X X 15 73 148 78,67 X X X 0 0 1100 366,67 X X X 7 5 85 32,33 X X X X X X X X X 2 10 36 16,00 23,43 12,57 581,29 205,76 600 500 600 800 1200 2000 950,00 1600 2000 900 900 1600 3000 1666,67 1600 1600 1100 1200 800 2000 1383,33 1000 900 1000 900 700 1200 950,00 1600 1600 1100 1200 800 2000 1383,33 800 1200 900 800 500 800 833,33 800 1500 1200 800 1000 2000 1216,67 1200 1800 1000 800 900 2000 1283,33 1150,00 1387,50 975,00 925,00 937,50 1875,00 1208,33 Kaynak: ÖÇKKB, Aralık–2005. “Su Kalitesinin Đzlenmesi Projesi Raporu” ÇO= Çözünmüş Oksijen KOĐ= Kimyasal Oksijen Đhtiyacı TÇM= Toplam Çözünmüş Madde AKM= Askıda Kuru Madde X= Numune Ölçümü Yapılmamıştır 67 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu D. 3. 4 Denizlerde Kirlilik 321 km’ lik kıyı bandına sahip olan ilimizde en önemli çevre sorunlarından birini yerleşim yerlerinin alt yapı eksikliklerinden kaynaklanan su ve deniz kirliliği oluşturmaktadır. Mersin Büyükşehir Belediyesi ile birlikte toplam 70 belediyeden oluşan ilimizde, belde ve belediyelerin büyük bir kısmı deniz kenarında yer almaktadır. Bu belde ve belediyelere ait kanalizasyon ve arıtma tesisi yetersizliği nedeniyle evsel nitelikli atıksular doğrudan veya dolaylı bir şekilde denize ulaşmakta ve önemli derecede kirlilik oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra liman faaliyetleri, endüstriyel faaliyetler, tarımsal faaliyetler vb gibi etkenler de sularımızın kirlenmesinde rol oynamaktadır. Đlimizdeki belediyelerin kanalizasyon ve atıksu arıtma tesislerinin durumunu için bakınız Tablo L.5. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca Sahil bandı düzenleme çalışmaları kapsamında Adnan Menderes Bulvarı üzerindeki Hilton Oteli ile Mezitli arasındaki alanda dolgu ve düzenleme çalışmaları yapılmış; koşu, yürüyüş ve bisiklet yolları, oturma grupları, spor amaçlı kültür-fizik aletleri konulmuş, ayrıca gölge yapacak ağaçlar ve süs bitkileri dikilmiştir. Mersin'de denize ulaşan kirleticilerin en önemlisi kara kökenli olanlarıdır. Doğuda Adana kenti batı yakasına ait şehir kanalizasyonunun ve Adana'daki bir kısım sanayi kuruluşlarının atık sularının deşarj edildiği Tarsus Đlçesi Baharlı Köyü sınırlarındaki TD-O drenaj kanalı, Tarsus Đlçesindeki sanayi atık sularının taşındığı Berdan Nehri, yalnızca fiziksel arıtımdan geçirilerek seyreltme usulüne dayanan Mersin Büyükşehir Belediyesi (MESKĐ) derin deniz deşarj hattı Akdeniz'e ulaşan en büyük kirlilik kaynaklarındandır. Đklimsel özellikleri, coğrafi konumu, doğal ve kültürel nitelikleri nedeniyle özellikle yaz aylarında yoğun bir nüfus artışına sahip olan Đlde yerleşimden kaynaklanan kirlilik göz ardı edilemez boyutlardadır. Kıyı boyunca yer alan tatil sitesi, otel, motel vb. tesislerin büyük çoğunluğunda atık su arıtma tesisi bulunmakla beraber bu tesisler verimli çalıştırılamamaktadır. Yerleşim yerlerinden kaynaklanan atık sular için en iyi çözüm kanalizasyon sistemlerinin yapılarak toplu arıtmaya geçilmesidir. Bu sağlanamadığı sürece deniz kirliliğinin önlenmesi mümkün olamayacaktır. Bunların yanı sıra yoğun bir endüstriye sahip olan Mersin'de sanayi, ticaret ve Serbest Bölge faaliyetlerine bağlı olarak yoğun bir deniz taşımacılığı ve tanker trafiği yaşanmakta, bu yolla Akdeniz üzerinde petrol türevleri kirliliği hissedilmektedir. Đlimizde yer alan sanayi kuruluşları genellikle kıyıya yakın yerlerde kurulmuş olup özellikle Mersin Merkez Đlçe, Tarsus ve Adana yolu üzerinde yoğunlaşmıştır. Sanayi kuruluşlarından kaynaklanan su kirliliği J.6.2 bölümümde incelenmiştir. Đlimizde deniz kirliliği konusunda önemli bir araştırma; MEDPOL programında yürütülen Mersin Körfezi ötrofikasyon izleme çalışmasıdır. Çalışma kapsamında planlanan 6 sahada çalışmalar gerçekleştirilerek, ölçüm ve analiz sonuçları değerlendirilmiştir. Buna göre; Körfezin kıyı sularında belirgin besin tuzları (N, P), asılı katı ve organik madde kirlenmesi çok belirgindir; yoğun plankton çoğalması ve biyokütle artışı vardır. Ancak Körfezin alt tabaka sularında oksijen eksikliği (doygunluk >90%) gözlenmiştir. Evsel atıksu deşarj bölgesinde amonyak ve fosfor kirliliği, nehir girdisi alanında nitrat ve silikat girdileri çok belirgindir. Kirleticilerin ulaştığı kıyısal sularda TRIX indeksi genellikle 4-6 arasındadır ve ötrofik durumdadır; açıktaki referans bölgesinde 0.5-2.0 aralığına düşmektedir. Karasal kirletici kaynakların yönetiminde, uygulanabilir doğru arıtma teknolojisi seçimlerinde deniz ortamının temel oseanografik ve ekolojik özellikleri ile birlikte alıcı ortam su kalitesi ve kimyasal kirletici özümleme kapasitesi model tahmin sonuçlarının önemle dikkate alınması gerekmektedir. MED POL projesi kapsamında değerlendirilen evsel atıklar içinde en kirli olanı arıtılmadığı için Mersin evsel atığıdır. Bu atıksuyla deniz ortamına yüksek derişimlerde amonyum azotu girmektedir. Organik madde kirlilik göstergesi olan KOĐ derişimi 411-422 mg/l aralığında ve SKKY’nin belirlediği ‘sınır değerin’ üstünde bulunmuştur. BOĐ değeri ise 243-171 mg/l aralığında ölçülmüş ve sınır değere yakındır, fakat altındadır. Arıtılmış evsel sularda ise KOĐ derişimi 18-36 mg/l, BOĐ derişimi 6.4-44.6 mg/l arasında değişmiştir. TAK değeri 60.34 mg/l diğerlerinden yüksek bulunmuştur. Arıtılmış suda çok düşük olan TAK, Mersin evsel atığında çok yüksek bulunmuş. TAK derişimi, nehirler içerisinde en yüksek Göksu nehir sularında bulunmuş. Mersin evsel atığında PAH derişimi (34 µg/l), diğer kaynaklara kıyasla her zaman yüksek bulunmuş ve kanalizasyon sistemine bilinmeyen (şehir içindeki petrol vb tesislerden) kaynaklardan önemli girdiler vardır. En yüksek TP değerleri Mersin atık sularında 68 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ölçülmüş. Nitrat değerleri Mersin atığında her zaman çok düşük bulunmuş. Fakat amonyak azotu çok yüksektir. Evsel atıklar içinde en kirli olan Mersin evsel atıksularıdır. Mersin atıksularının toplam organik ve toplam fosfor (TP) ve TIN derişimleri diğer evsel atıksulardan ve nehirlerden fazla olduğu için ön arıtımsız denize verilen evsel atıksular Mersin kıyı suları için önemli bir kirlilik kaynağıdır. Kısaca, Mersin Körfezi’nde evsel atığın verildiği alanda ve yakın çevresinde yapılan ölçüm sonuçlarına göre, belirgin besin tuzları (fosfat ve amonyak), organik madde kirliliği açıkça görülmüş. Işık geçirgenliği kıyı sularda düşük bulunmuş olup, körfezin kıyısal bölgesi yüzey sularında fazla miktarda TAK bulunmuş. Ötrofik durumdaki Mersin Körfezinin su kalitesinin gelişmesi için biyolojik arıtma gereklidir; ayrıca nehir ve atıksularda fosfor yükü azaltılmalıdır. D. 4 SU VE KIYI YÖNETĐMĐ, STRATEJĐ VE POLĐTĐKALARI Đlimizde hızlı nüfus artışı, plansız konut yapımı, yaz nüfusu ile kış nüfusu arasındaki farklılığa paralel olarak kıyı boyunca yoğunlaşan yapılaşmanın beraberinde gelişen alt yapı yetersizliği en büyük kirlilik kaynağını oluşturmaktadır. Özellikle sahillerimizde yoğunluk kazanmış otel, motel, yazlık site, kamp alanları ve eğitim tesisleri gibi dinlenme ve turizm amaçlı tesislerde atık su arıtma sisteminin olmaması veya usulüne uygun şekilde çalıştırılmaması, söz konusu tesislerin varlık nedeni olan çevre değerlerinin bozulmasına neden olmakta, bu yolla deniz ve su kirliliği problemlerini gündeme getirmektedir. Bu konuda Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde denetimler yapılmakta, atık su arıtma tesisi bulunmayan yerlere atık su arıtma tesislerinin yaptırılması, atık su arıtma tesisi olanların ise atık su arıtma tesislerinin düzgün bir şekilde çalıştırılması konularında gerekli uyarılar yapılmakta ve cezai müeyyideler uygulanmaktadır. Ancak bu güne kadar yapılan çalışmalarda müstakil atık su arıtma tesislerinin yeterli bir çözüm sağlayamadığı, bunun yerine ilçe ve belde belediyelerince kanalizasyon şebekelerinin oluşturularak toplu arıtma tesislerini yapmalarının daha sağlıklı olacağı düşünülmektedir. Bu konu ile ilgili olarak başta sahil belediyeleri olmak üzere alt yapı sorunlarını çözmek amacıyla belediyeler bir dizi çalışma içerisine girmişlerdir. Mersin ili belediyeleri atıksu arıtma tesisi iş termin planları ile mevcut durumları aşağıda tablo halinde verilmektedir. Tablo D. 16: Mersin Đli Belediyeleri Atıksu Arıtma Tesisi Đş Termin Planları Đle Mevcut Durumları ĐLÇESĐ BELEDĐYELER Mersin MERKEZ Akdeniz Yenişehir Toroslar Adanalıoğlu Arpaçsakarlar Bahçeli Çiftlikköy Davultepe Dikilitaş Değirmençay Dorukkent Gözne Karacailyas Kazanlı Kuyuluk Mezitli Soğucak Tece Yalınayak Yenitaşkent Arslanköy Fatih (Ayvagediği) AÇIKLAMA Biyolojik atıksu arıtma tesisi yoktur. Merkez ilçe için derin deniz deşarjı vardır. 13/03/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Karaduvar atıksu arıtma tesisinin ihalesini 2007 yılı içerisinde bitirilmiş yapımı %40 seviyesinde tamamlanmıştır. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde bulundukları için kanun gereği, kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi yapma yetkisi Büyükşehir Belediye Başkanlığında olup arıtma tesisi yapımı için 2 yıllık süre taahhüdünde bulunulmuştur (09/03/2007-22/08/2009). Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı sınırlarında hizmet edilen nüfus 970000 kişidir. Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyon çalışmalarının devam ettiği bildirilmiştir. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus oranı % 50’dir. 02/07/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. 69 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇESĐ BELEDĐYELER Fındıkpınarı Güzelyayla Tepeköy Anamur ANAMUR Çarıklar Ören Erdemli Arpaçbahşiş Ayaş Çeşmeli Esenpınarı ERDEMLĐ Kocahasanlı Kargıpınarı Kızkalesi Kumkuyu Limonlu Tömük Çamlıyayla ÇAMLIYAYLA Sebil Bozyazı BOZYAZI Tekmen Tekeli AYDINCIK Aydıncık Gülnar Büyükeceli GÜLNAR Köseçobanlı Kuskan Sütlüce (Zeyne) AÇIKLAMA Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 09/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 21/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 09/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Derin deniz deşarjı mevcuttur. 49948 kişiye hitap eden derin deniz deşarjı için % 90 kanalizasyon hattı bitirilmiştir. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Çoğunlukla sitelerde paket arıtma sistemi mevcuttur. 07/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 17/08/2005 tarihli üst yazı ile Anamur Belediyesi Derin Deniz Deşarjından yararlanılmak üzere kanalizasyon sistemine bağlanılacağı bildirilmiştir. % 55-60 oranında kanalizasyon mevcuttur. Atıksu arıtma tesisi yoktur. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. 11/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 08/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. 12/03/2007 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 01/08/2006 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 11/05/2007 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 19/04/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Tesisin kesin kabulü 08/08/2007 tarihinde yapılarak işletmeye açılmıştır. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus 8000 kişidir. 11/05/2007 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Kumkuyu ve Limonlu Belediyelerine ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. 2005 yılında ortak atıksu arıtma tesisi yapılacağı beyan edilmiştir. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 14/03/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 10/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Atıksu arıtma tesisi ve kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Đller Bankasından onaylı kanalizasyon sistemi mevcuttur. Atıksu arıtma tesisi yoktur. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. 04/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Atıksu arıtma tesisi yoktur. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. 26/04/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Atıksu arıtma tesisi yoktur. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. 27/04/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus % 2’dir. 14/08/2006 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus oranı % 60’dır. 08/07/2005 tarihli üst yazı ile atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 11/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 11/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus % 90’dır. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. 70 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇESĐ BELEDĐYELER Silifke Narlıkuyu Atakent Atayurt SĐLĐFKE Taşucu Yeşilovacık Akdere Arkum Uzuncaburç Mut MUT Göksu Tarsus Gülek Yenice Yeşiltepe TARSUS Atalar Bahşiş Bağcılar Huzurkent D. 5 AÇIKLAMA Atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Kapasitesi 21.500 m³/gün olan atıksu arıtma tesisi 2007 yılında inşaatı tamamlanarak faaliyete geçirilmiştir. Belediyeye ait bir adet kısmi atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Hizmet edilen nüfus 3000 kişidir. Kanalizasyona bağlı nüfus oranı % 25’dir. Đkinci Arıtma tesisi yapımı için 6 yıllık süre taahhüdünde bulunulmuştur. Atakent Belediye başkanlığına ait bir adet kısmi atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Atayurt Belediyesine ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Atakent Belediyesi merkezinin dışındaki yerleşim yerleri için Atayurt Belediyesi ile birlikte ortak arıtma tesisi yapılacağı taahhüt edilmiştir. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 04/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 09/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi ile onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 04/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 08/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Belediyeye ait genel bir arıtma sistemi bulunmamaktadır. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus % 85’dir. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Atıksu arıtma tesisi ve onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 26/08/2005 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur. Atıksu arıtma tesisi mevcut olup deşarj izni bulunmaktadır. 08/11/2001 tarihinde işletmeye alınan biyolojik atıksu arıtma tesisi 312398 kişiye hizmet etmektedir. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. 20/03/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Đller Bankası tarafından kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi projeleri hazırlanmıştır. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. 14/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. 07/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemine bağlı % 30 nüfus oranı bulunmaktadır. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. 10/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemine bağlı % 75 nüfus oranı bulunmaktadır. Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. 14/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde bulundukları için kanun gereği, kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi yapma yetkisi Büyükşehir Belediye Başkanlığında olup arıtma tesisi yapımı için 2 yıllık süre taahhüdünde bulunulmuştur. SU KAYNAKLARINDA KĐRLĐLĐK ETKENLERĐ Bu bölümde alt başlıklar halinde verilen konularla ilgili Đlimizde yapılmış bir çalışmaya ulaşılamamıştır. KAYNAKÇA 1. DSĐ Bölge Müdürlüğü Đçel Đli Projeleri Genel tanıtım raporu (Adana, Aralık 1991) 2. DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü Çalışmaları 3. MED POL Projesi 2007 yılı raporu 71 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu E. TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI E. 1 GENEL TOPRAK YAPISI Saturasyon (Đşba) yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarım toprakları %2.1 kum, %42.4 tın, %35.3 killi tın ve %20.2 kil bünyeye sahiptir. Bu dağılım Đlde tarım için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak bünyesi analiz sonuçları Tablo E.1 de verilmektedir. Tablo E. 1: Tarım Topraklarının Đlçeler Đtibarıyla Verimlilik Değerleri Đlçe Adı Saturasyon (%) 0-30 30-50 50-70 Num. Ad 8 77 187 Merkez % 2.0 19.2 46.6 Alan ha 948 9099 22085 Num. Ad 5 131 14 Anamur % 3.3 86.8 9.3 Alan ha 405 10665 1143 Num. Ad 6 76 87 Erdemli % 2.9 36.5 41.8 Alan ha 709 9242 10584 Num. Ad 9 355 29 Gülnar % 2.3 90.1 7.4 Alan ha 1208 47332 3887 Num. Ad 134 36 Mut % 78.8 21.2 Alan ha 37123 10470 Num. Ad 2 92 74 Silifke % 1.2 54.8 44.0 Alan ha 440 20091 16132 Num. Ad 27 286 530 Tarsus % 2.2 23.4 43.4 Alan ha 3008 31991 59334 Num. Ad 57 1151 957 Đl Toplamı % 2.1 42.4 35.3 Alan ha 6718 165543 123635 70-110 125 31.2 14786 1 0.6 74 39 18.8 4785 1 0.2 106 370 30.3 41424 536 19.7 61175 Toplam 110+ 4 401 10 100.0 474 47392 151 100.0 12282 208 100.0 25320 394 100.0 52533 170 100.0 47593 168 100.0 36663 9 1222 0.7 100.0 957 136714 13 2714 0.5 100.0 1431 358502 Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991) Tarım toprakları %10.8 nötr (pH 6.6-7.5), %89.2 alkali (pH 7.5 den büyük) reaksiyona sahiptir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak reaksiyonu analiz sonuçları Tablo E.2 de verilmektedir. Tablo E. 2: Toprak Reaksiyonu Đlçe Adı Merkez Anamur Erdemli Gülnar Mut Silifke Tarsus Đl Toplamı Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Toprak Reaksiyonu pH 0-4.5 4.5-5.5 5.5-6.5 - 72 6.5-7.5 26 6.5 3080 87 57.6 7077 38 18.3 4634 99 25.1 13186 9 5.3 2522 13 7.7 2823 24 2.0 2734 296 10.8 36056 Toplam 7.5-8.5 8.5+ 375 401 93.5 100.0 44312 47392 63 1 151 41.7 0.7 100.0 5124 86 12287 170 208 81.7 100.0 20686 25320 295 394 74.9 100.0 39347 52533 161 170 94.7 100.0 45071 47593 155 168 92.3 100.0 33840 36663 1198 1222 98.0 100.0 133980 6714 2417 1 2714 89.1 0.1 100.0 32360 86 358502 Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991) 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo E. 3: Toprak tuzluluğu Đlçe Adı Merkez Anamur Erdemli Gülnar Mut Silifke Tarsus Đl Toplamı Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Total Tuz (%) 0-0.15 383 95.5 45259 150 99.3 12201 202 97.1 24586 391 99.2 52113 167 98.2 46736 168 100.0 36663 1146 93.8 128238 2607 96.1 345796 0.15-0.35 16 4.0 1896 1 0.78 86 6 2.9 734 2 0.5 263 3 1.8 857 57 4.7 6426 85 3.1 10262 0.35-0.65 2 0.5 237 1 0.3 157 13 1.0 1367 16 0.6 1761 Toplam 0.65+ 401 100.0 473.92 151 100.0 12287 208 100.0 25320 394 100.0 52533 170 100.0 47493 168 100.0 36663 6 1222 0.5 100.0 683 136714 6 2714 0.5 100.0 683 358502 Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991) Tablo E.3 de ise Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak tuzluluğu analiz sonuçları verilmektedir. Đşlemeli tarım uygulanan topraklar %96.1 tuzsuz, %3.1 hafif tuzlu, %0.6 orta tuzlu, %0.2 ise çok tuzludur. Đl toprakları %7.1 az kireçli, %12.1 orta kireçli, %9.0 kireçli, %26.0 fazla kireçli ve %45.8 çok fazla kireçlidir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak kireci analiz sonuçları Tablo E.4 de verilmektedir Tablo E. 4: Toprak Kireci Đlçe Adı Merkez Anamur Erdemli Gülnar Mut Silifke Tarsus Đl Toplamı Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Kireç (% CaCO3) 0-1 1-5 48 18 11.9 4.5 5640 2133 63 36 41.7 23.8 5123 2923 34 32 16.3 15.4 4127 3899 32 8 8.2 2.0 4255 1051 2 60 1.2 35.7 440 13089 65 38 5.3 3.1 7246 4238 244 192 9.0 7.1 26831 27333 5-15 73 18.2 8625 26 17.2 2112 36 17.3 4380 33 8.4 4413 2 1.2 571 12 7.1 2603 148 12.2 16679 330 12.1 39383 Toplam 15-25 25+ 401 158 104 100.0 39.4 26.0 47392 18672 12322 151 20 6 100.0 13.3 4.0 1287 1633 496 208 73 33 100.0 35.1 15.9 25320 8888 4026 394 298 23 100.0 75.6 5.8 52533 39767 3047 170 154 14 100.0 90.6 8.2 47593 43119 3903 168 88 6 100.0 52.4 3.6 36663 19211 1320 1222 449 522 100.0 36.7 42.7 136714 50174 58377 2714 1240 708 100.0 45.8 26.0 358502 181464 83491 Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991) Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır. Analiz sonuçları ortalamasına göre topraklarda %7.7 organik madde çok az, %42.6 az, %26.0 orta, %12.2 iyi ve %11.5 ise yüksek düzeydedir. 73 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đl topraklarının azotlu gübrelerle gübrelenmesi ile organik madde miktarını arttırıcı önlemlere başvurulması verimde devamlılık ve artış için gereklidir. Mersin Đli topraklarında yapılan toprak organik madde içeriği analiz sonuçları Tablo E.5 de verilmektedir. Tablo E. 5: Organik Madde Đlçe Adı Merkez Anamur Erdemli Gülnar Mut Silifke Tarsus Đl Toplamı Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Organik Madde (%) 0-1 1-2 89 8 22.2 2.0 10521 248 63 27 41.7 17.9 5124 2199 70 8 33.7 3.8 8533 962 48 154 12.2 39.1 6409 20540 5 73 2.9 42.9 1380 20417 1 19 0.6 11.3 220 4143 112 689 9.2 56.4 12578 77107 209 1157 7.7 42.6 23996 146385 2-3 150 37.4 17725 44 29.2 3588 36 17.3 4380 99 25.1 13186 62 36.5 17371 70 41.7 15288 24.5 20.0 27343 706 26.0 98881 3-4 78 19.5 9241 10 6.6 811 40 19.2 4861 59 15.0 7880 21 12.4 5902 38 22.6 8286 86 7.0 9570 332 12.2 46551 Toplam 4+ 401 76 100.0 18.9 47392 8957 151 7 100.0 4.6 12287 565 208 54 100.0 26.0 25320 6584 34 394 8.6 100.0 45.18 52533 9 170 5.3 100.0 2523 47593 40 168 23.8 100.0 8726 36663 90 1222 7.4 100.0 10116 136714 310 2714 11.5 100.0 41989 358502 Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991) Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde Olsen Metoduna göre tarım topraklarında %16,4 fosfor çok az, %24,7 az, %19,0 orta, %13,1 yüksek, %26,8 ise çok yüksek fosfor varlığı tespit edilmiştir. Bu değerlendirmelere göre fosfor eksikliği gösteren toprakların fosforlu gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak fosfor analiz sonuçları Tablo E.6 da verilmektedir. Tablo E. 6: Fosfor Đlçe Adı Merkez Anamur Erdemli Gülnar Mut Silifke Tarsus Đl Toplamı Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Num. Ad % Alan ha Yarayışlı Fosfor (P2 05) Kg/Dekar 0-3 3-6 6-9 9-12 39 9.7 4597 25 16.5 2027 18 8.6 2178 78 19.8 10401 47 27.7 13183 20 11.9 4363 217 17.8 24335 444 16.4 61084 52 13.0 6165 17 11.3 1388 16 7.7 1950 42 10.7 5621 9 5.3 2522 19 11.3 4143 200 16.4 22421 355 13.1 44206 63 15.7 7441 36 23.8 2924 42 20.2 5115 97 24.6 12923 56 32.9 15658 26 15.5 5683 351 28.7 39237 671 24.7 88981 81 20.2 9573 35 23.2 2838 26 12.5 3165 79 20.1 10559 27 15.9 7567 31 18.5 6783 236 19.3 26386 515 19.0 66871 74 Toplam 12+ 166 401 41.4 100.0 19620 47392 38 151 25.2 100.0 3110 12287 106 208 51.0 100.0 12912 25320 98 394 24.8 100.0 13029 52533 31 170 18.2 100.0 8663 47593 72 168 42.8 100.0 15695 36663 1222 218 100.0 17.8 136714 24335 2714 729 100.0 26.8 358502 97363 Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991) 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu E. 2 TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐ Mersin Đli topraklarının metallerle ve mikrobiyal olarak kirlenmesi üzerine belirgin bir çalışma henüz yapılmamıştır. E. 2. 1 Kimyasal Kirlenme E. 2. 1. 1 Atmosferik Kirlenme Bu konu ile ilgili bir çalışmaya ulaşılamamıştır. E. 2. 1. 2 Atıklardan Kirlenme Bu konu ile ilgili bir çalışmaya ulaşılamamıştır. E. 2. 2 Mikrobiyal Kirlenme Đl topraklarında mikrobiyal kirlenme ile ilgili bir çalışma bulunamamıştır. E. 3 ARAZĐ E. 3. 1 Arazi Varlığı Mersin Đlinin arazi varlığı 1.585.259 Ha. Olup, bunun büyük toprak gruplarına göre dağılımı şöyledir: Büyük Toprak Grubu Alanı(Ha) % Kahverengi Orman Toprakları Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları Kırmızı Akdeniz Toprakları Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları Alüviyal Topraklar Redzina Topraklar Kolüviyal Topraklar Çıplak Kayalar Diğer araziler ve su yüzeyleri TOPLAM 644.939 355.388 226.301 85.883 80.723 47.813 45.031 79.762 19.419 1.585.259 40.7 22.4 14.3 5.4 5.2 3.0 2.8 5.0 1.2 100.0 E. 3. 1. 1 Arazi Sınıfları Arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre Mersin Đlinin toprak dağılımı şöyledir: Arazi Sınıfı Alanı(Ha) % I. Sınıf II. Sınıf III. Sınıf IV. Sınıf V. Sınıf VI. Sınıf VII. Sınıf Sınıflandırma dışı(su yüzeyi) TOPLAM 41.895 44.558 65.103 69.130 173.855 1.095.575 93.230 1.913 1.585.259 2.6 2.8 4.1 4.4 11:0 69.1 5.9 0.1 100.0 Mersin Đli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflamasını gösteren harita, Şekil E.1’ de verilmiştir. 75 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil E. 1: Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Web Sitesi-2002 76 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu E. 3. 1. 2 Kullanım Durumu Mersin Đli topraklarının arazi kullanma şekline göre dağılımı şöyledir: Kullanma Şekli Alanı(Ha) % Orman Çayır-mera Fundalık Kuru tarım alanları Sulu tarım alanları Bağ Özel ( muz, kivi vb. ürünler ) Çıplak kaya, ırmak yatakları kıyı kumulları Su yüzeyleri Yerleşim alanları TOPLAM 743.575 218.830 142.509 224.445 106.068 29.800 19.212 83.715 1.913 15.192 1.585.259 46.9 13.8 9.0 14:2 6.7 1.9 1.1 5.3 0.1 1.0 100.0 Mersin Đli Şimdiki Arazi Kullanım şeklini gösteren harita, Şekil E. 2’ de verilmiştir. Yukarıdaki çizelgeden görüleceği üzere Mersin Đli topraklarının %46.9’ luk (743.575 Ha) büyük bir bölümünü orman alanları oluşturmaktadır. Toplam tarım arazilerinin alanı 378.805 Ha. olup, oranı %23.9’ dur. Bunu 218.830 Ha. ( %13.8) ile çayır- mera alanları; 147.509 Ha (%9.0) ile fundalıklar izlemekte; 83.715 Ha. (%5.3) alan kullanım dışı (çıplak kaya, ırmak yatakları, kıyı kumulları) alanları; 1913 Ha. (0.1) su yüzeylerini; 15.192 Ha. (% 1.0) yerleşim alanlarını oluşturmaktadır. 378.805 Ha. lık toplam tarım alanlarının 224.445 Ha. ı (%59) kuru tarım alanlarını; 106.068 Ha. (%28) sulu tarım alanlarını; 29.800 Ha. ı, (%8) Bağ alanlarını; 19.212 Ha. ı, (%5) muz, kivi vb. ürün alanlarını oluşturmaktadır. Köy Hizmetleri envanterlerine göre Mersin Đlinin tarım arazilerinin yaklaşık 160.000 Ha. ı, ekonomik olarak sulanabilir niteliktedir. Halen bu alanların yaklaşık 125.000 Ha. ı, sulanmaktadır. Đlde yeterli su kaynakları mevcut olup sulanabilir nitelikteki 35.000 Ha. tarım alanının kuru tarımdan sulu tarıma geçişi sağlanabilir. Mersin ilinin toprak yapısı ve iklim özellikleri itibariyle tarım potansiyelinin oldukça yüksek olduğu düşünülürse, başta sulama göletleri olmak üzere, sulama yapıları yatırımlarına öncelik verilmesi zorunlu görülmektedir. Tarım alanları ile ilgili önemli sorunların başında I., II.,III. Sınıf tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanımı gelmektedir. Özellikle son 10-15 yıl içinde, Đmar Yasası’ ndaki değişiklik sonucu belediyelere verilen yetkilerle I. sınıf tarım alanları, çeşitli amaçlarla kamulaştırılmış, yerleşime açılmıştır. Diğer taraftan özel sektör ve kamu kuruluşların fabrika, tesis, antrepo ve ardiyeleri, liman işletmelerine ait tesisler, tır şirketlerinin park yerleri olarak tahsisler sonucu, verimli tarım arazileri Mersin Đlinde büyük kayba uğramıştır. Köy hizmetleri tespitlerine göre, 1969-1986 yılları arasında, bu şekilde kayba uğrayan I. sınıf arazi miktarı, Mersin Đlinde 5.865 Ha. dır. 1986 yılından bu yana tarım dışı amaçla kaybedilen arazi miktarı hakkında kesin bir rakam olmamakla birlikte, kaybın 10.000 Ha. civarında olduğu tahmin edilmektedir. E. 3. 2 Arazi Problemleri Mersin Đli, deniz seviyesinden 2400 m. yüksekliğe kadar değişen bir topografik yapıya sahiptir. Farklı eğim ve yüksekliklerde farklı karakterlere sahip topraklar oluşur. Bu özelliklere sahip Mersin Đli topraklarında bitki yetişmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık, kayalılık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik dereceleri yer yer değişen bazı sorunlar bulunmaktadır. Bu sorunlar kısaca şöyle sıralanabilir: 77 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil E. 2: Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Web Sitesi-2002 78 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu EROZYON: Mersin ilinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla alüviyal ve hidromorfik alüviyal topraklardan oluşan taban arazileridir. Bu arazilerin tamamı 105.662 ha. (Đl genelinin %6.7 si) olup, 9.600 hektarı kuru tarım, 87.400 hektarı sulu tarım, yaklaşık 8.000 hektarını da bağ, çayır-mera, orman, fundalık ve yerleşim alanları oluşturur. Orta derece de erozyona maruz alan 149.380 hektar(% 9.4) olup, bunun 97.255 hektarını II.,III.,IV ve VI. sınıflarda yer alan kuru tarım alanları oluşturur. Orta erozyon, düze yakın eğimlerden başlayarak dik (% 20-30) eğimlere kadar etkisini gösterir. En çok hafif ve orta eğimlerde etkilidir. Dik (%20-30) ve çok dik (%30 +) eğimli arazilerde orta erozyonun görüldüğü yerler doğal bitki örtüsünün nispeten iyi korunduğu alanlardır. Buralarda eğim genellikle çok dik, toprak sığ, arazi sınıfı VI. dır. Đl topraklarının 601.500 hektarında (% 38), doğa örtüsünün tahrip edilmesi veya çok dik eğimli yerlerde hiç koruma önlemi olmadan atlatma veya tarım yapılması sonucu, şiddetli derecede erozyon görülmektedir. Sığ ( 50-20 cm) veya çok ( 20-30 cm) topraklı VII. Sınıf niteliğinde olan bu tür alanların 113.600 hektarı kuru tarım arazisi, 67.500 hektarı mera, 383.360 hektarı orman ve fundalık, 37.000 hektarı da diğer amaçlarla kullanılan arazilerdir. Çok şiddetli derecede erozyona maruz alanlar çoğunlukla doğal bitki örtüsü aşırı derece de tahrip olan meralarla, bir kısım orman bir kısım kuru tarım alanlarından oluşan %40 oranındaki 633.940 hektarlık alanı kapsamaktadır. Bu duruma göre Mersin Đli topraklarının % 87.4’ ünde (1.385.000 ha.) çeşitli derecelerde erozyon sorunu bulunmaktadır. TOPRAK SIĞLIĞI %: Topraklar, bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin temin edildiği ortamdır. Bitki gelişiminin yeri olan bu ortam ne kadar derin olursa toprağın bulunduğu iklime adapte olabilen her türlü kültür bitkisini yetiştirmek mümkün olur. Oysa Đl topraklarının %92.3 ü (1.463.200 ha.) bu derinlikten yoksundur. Đl topraklarının % 7.3 ünü oluşturan 115.140 ha alanda toprak derinliği 90 cm den fazla olup, bunların %82 si ( 94.415 ha.) düz ve düze yakın eğimlerde yer almaktadır. Çoğu birinci ve ikinci sınıf olup daha çok sulu tarımda kullanılmaktadır. Đl topraklarının % 3 ünü oluşturan 46.440 ha. alanda topraklar orta derin (90-50 cm); %14.7 sini oluşturan 232.950 ha alanda sığ (50-20 cm); %69 unu oluşturan 1.095.585 ha. alanda ise çok sığ (20-0 cm) dır. Sığ ve çok sığ topraklar toplam 1.328.539 ha( % 84 ) saha ile Đl yüzeyinin önemli bir miktarını teşkil etmektedir. Topraktaki bu sığlığın nedeni yukarıda da belirtildiği gibi eğim ve şiddetli erozyondur. Sığ topraklar orman, funda, mera bitkileri ve kültür bitkilerinin su ve besin maddeleri ihtiyacını tam olarak karşılayamadığı için gelişimlerini kısıtlar. TAŞLILIK – KAYALILIK: Mersin ilinde 705.160 ha alan toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek derecede taşlılık ve kayalılık ihtiva etmektedir. Bu alan Đl topraklarının %47.3 ü demektir. Taşlılık ve kayalılık hem yüzeyde hem de profilde olabilmektedir. Taşlılık ve kayalılığın profildeki oranı arttığından toprak materyali azalacağından toprakların su ve bitki besinleri tutma gücüde azalır. Đl içinde taşlılık çoğunlukla sarp ve çok sığ topraklarda görülmektedir. Çok sığ toprakların %49.1 i taşlıdır. Taşlılık oranı sığ topraklarda %61.6, orta derin topraklarda %44.6 ve derin topraklarda %2.5 dir. Sarp eğimlerde taşlılık %75.1 dir. Diğer eğim gruplarında taşlılık buna göre çok düşüktür. DRENAJ: Daha çok alüviyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde bitki gelişimine zarar verecek kadar yüksek bulunduğu alan 55.206 Hektar dır. Bunun yaklaşık 51.000 ha.’ı yetersiz drenajlı, 4.200 ha. lık alanı ise bozuk drenajlı alanlardır. Drenaj problemi genellikle sulu tarım alanlarında görülmekte olup, kuru tarım alanları, bağ, orman, fundalıklar ve yerleşim yerlerinde drenaj sorunu bulunmamaktadır. 79 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu TUZLULUK – SODĐKLĐK: Mersin Đlinde drenajı bozuk sahaların 46.826 hektarında (toprakların %3’ ü) tuzluluk veya alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Bu sorunun başlıca nedenleri: • Alüviyal materyalin deniz içinde veya yakınında oluşan ve devam eden depolanması, • Arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olması nedeniyle, tuzların üst topraktan yıkanamaması, • Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısımlarında birikmesi, • Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengenin bulunmamasıdır. Đl içinde toprakların etkilenme durumu ; Hafif tuzlu Tuzlu Hafif tuzlu-sodik Tuzlu sodik Sodik 31.775 Ha. 5.503 Ha. 2.165 Ha. 3.643 Ha. 3.743 Ha. Sulu tarım arazilerinin 43.050 Ha, kuru tarım arazilerinin 575 Ha, meraların 1.316 Ha, bağların 843 Ha ve yerleşim alanlarının 569 Hektarı bu problemlerden etkilenmişlerdir. KAYNAKÇA 1. Đçel Đli Arazi Varlığı, 1991, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2. Đçel Đli Verimlilik Envanteri ve Gübre Đhtiyaç Raporu, 1987, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara 3. Ekonomik Rapor, 1992, Mersin ticaret ve Sanayi Odası Yayını, Đçel 4. Köy Hizmetler Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi 5. Köy Hizmetleri Đl Müdürlüğü Dokümanları. 80 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F. 1 EKOSĐSTEM TĐPLERĐ F. 1. 1 Ormanlar F. 1. 1. 1 Ormanların Ekolojik Yapısı Mersin Đli, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde bulunmaktadır. Mersin Đlini kuzeyden çevreleyen Toros Dağları genç dağlar olup; bu dağlar Silifke, Gülnar, Mut ve Anamur çayı vadisinde, Erdemli'nin batı bölümünde daha alçaktır. Toros Dağlarının batı bölümü Taşeli Platosunda Yunt Dağı (2.227 m) ile zirve yaparken, doğudaki orta kısmı yüksek sıra dağlar oluşturmakta ve Medetsiz Tepesi (3.542 m) ile zirve yapmaktadır. 3. zaman oluşumunun hakim olduğu dağlarda genel olarak kalker formasyonlar mevcuttur. Doğu-Batı istikametinde denize paralel uzanan dağlar, kuzey-güney istikametinde sarp ve derin vadilerle parçalanmışlardır. Arazi çok sarp ve meyillidir. Deniz kıyısında az bir ova (Tarsus, Silifke ve Anamur) vardır. Yüksek rakımlarda Toros Dağlarının üst zonu geniş plato görünümündedir (Dümbelekdüzü, Kırobası, Taşeli Platosu). 3. zaman oluşumunun hakim olduğu dağlarda genel olarak kalker formasyonlar mevcuttur. Đlimizin iklimi, tipik Akdeniz ılıman iklim tipidir. Kışlar ılıman ve yağışlı, yazlar sıcak ve kuraktır. Bölgede yağışlar alçak-orta zonda yağmur, yükseklerde kar şeklinde düşmektedir. Vejetasyon döneminde (Haziran- Temmuz-Ağustos aylarında) alçak ve orta zona hemen hemen hiç yağış düşmez, yüksek yamaçlar kısmen yağış almaktadır. Yıllık yağış 300-1.200 mm arasında değişmektedir. Đlimiz genel anlamda kurak bir bölgedir. Bu durum bitki çeşitliliği ve gelişimi üzerinde sınırlayıcı bir etki yapmakla birlikte yüksek dağların derin vadilerle denize dik bir şekilde yarılması ılıman deniz iklimi etkisini içerlere doğru taşımaktadır. Bu durum yöremizdeki orman formunu ve türlerini belirleyici bir etki yapmaktadır. Ormanlarımız, iklim, toprak, bakı ve yükseltiden etkilenen bir yayılış göstermektedir. Toprak-Đklim ve Yükseltinin Etkisiyle Bölgemizde Oluşan Orman Formasyonu Şunlardır: ♣ Maki Alanları: 0-300 m ve fakir topraklar (az ayrışmış kalker) üzerinde maki formasyonu bulunmaktadır. Kuraklığa dayanıklı, birçoğu her dönem yapraklarını muhafaza eden bu bitki toplulukları, zeytin, harnup, mersin, pırnal meşesi, kermes meşesi, yabani antep fıstığı, sandal, diken vb. ağaç türlerinden oluşmaktadır. Maki Akdeniz'e özgü bir bitki topluluğudur. ♣ Kızılçam Ormanları: 0-900 m yükseltiye kadar saf ve karışık orman formasyonu, alçak ve orta zonda maki türleri ile karışık meşçereler kuran kızılçam, toprak şartlarının iyileşmesine bağlı olarak ve genellikle saf meşçereler meydana getirir. Kuraklığa dayanıklı bir ağaç türüdür. Yükseklerde meşe ve ardıcın karıştığı bu ormanlar ilimiz ormanlarının %47,1 ini meydana getirir. ♣ Ardıç Ormanları: 900-1500 m rakımlarında ardıç ormanlar bulunmakta olup, ardıç ormanları göknar, sedir ve karaçam ile karışık ormanlar kurduğu gibi geniş alanlarda saf meşçerelerde oluşturur. Ardıç ormanları sığ ve çok fakir topraklar üzerinde hayatını devam ettirebilirler. ♣ Göknar Ormanları: 1000-1500 m rakımlarında rutubetli ve kuzey bakılarda genellikle ardıç, sedir ve karaçam ile karışık çok az da (Namrun-Çamlıyayla, Gözne) saf meşçereler meydana getirirler. ♣ Meşe Ormanları: 1000-1400 m rakımlarda toprak şartlarının daha iyi olduğu rutubetçe iyi yerlerde görülür. Đlimizdeki mevcut meşe ormanları genellikle otlatma amacı ile tahrip edilmiştir. ♣ Sedir Ormanları: Yöremizde en üst zonda 1200-1800 m rakımlarda sedir ormanlar saf ve yer yerde göknar, ardıç ile karışık meşçereler kurar. Yurdumuzda sadece Toroslarda bulunan ve endemik bir tür olan sedir ormanları ekonomik değeri yüksek bir ağaç türüdür. Uzun yıllar çok büyük tahribat görmüş olan sedir ormanlarının yeniden iyileştirilmesi ve gençleştirilmesi için ilimizde çok başarılı ve yaygın çalışmalar yapılmaktadır. Tohum ekimi ile yapılan bu başarılı çalışmalar ülkemiz ölçeğinde örnek ve model bir çalışmadır. 81 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Karaçam Ormanları: 1000-1500 m rakımlar arasında iyi toprak üzerinde rutubetçe iyi yerlerde lokalize bir şekilde Mut, Erdemli, Mersin ve Tarsus yörelerinde genellikle saf bazen de ardıç, göknar ve sedirle karışık meşçereler kurmaktadır. Đlimizdeki orman ağaç türleri ve meydana getirdikleri orman formları genel olarak yukarıda belirtilen şekillerde ifade edilebilir. Bu orman formları ve ağaç türleri toprak ve iklim etkisi ile lokalize örnekler gösterirler. Örneğin soğuklara karşı çok duyarlı, kuraklığa karşı çok dayanıklı olan kızılçam ormanı Göksu, Berdan ve Dragon Çaylarının denize olan açıklığından ve denizin ılıman etkisi nedeniyle mevcut yayılışından daha yukarılara 1200 m kadar çıkabilirler. Silifke Göksu Vadisi ve Gülnar-Babadıl Deresi boyunca münferit veya küçük gruplar halinde servi ormanları ile Çamlıyayla-Kadıncık Vadisinde porsuk ağaçları vardır. Đlimizde 1990’lı yıllarda Tarsus Đlçesinde Kadıncık I Barajı civarında tespit edilen relikt ve endemik bir çalı türü olan Flueggea anatolica Gemici bulunmaktadır. Torosların üst zonları 2000-2500 m rakımlarda orman bulunmaz, buralar mera niteliğindedir. F. 1. 1. 2 Đlin Orman Envanteri Orman amenajman planına göre ilimiz genel alanı 1.562.899 Ha’dır . Bu alanın %54’ü (840.347 Ha) ormanlık alandır. Mevcut ormanlık alanlar devlet mülkiyetindedir. ♣ Đlimiz Orman Alanları Verimli Koru Ormanları Verimsiz Koru Ormanları Verimli Baltalık Ormanları Verimsiz Baltalık Ormanları Toplam Orman Alanı : : : : : 378.734 Ha 459.192 Ha 908 Ha 1.508 Ha 840.347 Ha ♣ Đlimiz Ormanlarının Serveti Verimli Koru Ormanında : Verimsiz Koru Ormanında : Verimli Baltalık Ormanında : Verimsiz Baltalık Ormanında : Toplam Servet : 33.764.881 m³ 3.839.947 m³ 144.410 m³ 6.250 m³ 37.755.488 m³ ♣ Đlimiz Ormanlarının Verimlilik Gücü (Yıllık Cari Artım) Verimli Koru Ormanında : 869.836 m³ Verimsiz Koru Ormanında : 81.336 m³ Verimli Baltalık Ormanında : 29.362 m³ Verimsiz Baltalık Ormanında : 123 m³ Toplam Artım : 980.657 m³ ♣ Ağaç Türlerine Göre Orman Alanı 1-Kızılçam (Çz) Ormanları : 2-Karaçam (Çk) Ormanları : 3-Göknar (G) Ormanları : 4-Sedir (S) Ormanları : 5-Ardıç (Ar) Ormanları : 6-Meşe (M) Ormanları : 7-Okaliptüs (Ok) Ormanları : 8-Diğer Đbreli Ormanlar : 9-Diğer Yapraklı Ormanlar : 10-Karışık Đbreli (S+Ar+Çk) Ormanlar : 11-Karışık Yapraklı (M+Gn+Çn) Ormanlar : 12-Đbreli+Yapraklı Karışık(M+G+S+Ar) Orm. : Toplam : 82 393.545 Ha 15.324 Ha 8.617 Ha 32.361 Ha 144.438 Ha 9.806 Ha 1.580 Ha 1.580 Ha 17.976 Ha 72.765 Ha 99.399 Ha 42.933 Ha 840.347 Ha 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 1. sıradan 7. sıraya kadar saf ormanlardır. Diğer orman formları karışık formdadır. Đlimiz ormanları il dahilinde bulunan Anamur, Bozyazı, Erdemli, Gülnar, Mersin, Mut, Silifke ve Tarsus (8 adet) Orman Đşletme Müdürlükleri vasıtası ile 10 yıllık sürelerle yenilenen Amenajman Planına göre işletilmektedir. Orman alanlarımızda geçmiş yıllarda odun hammaddesi üretmek amacı ön planda iken, 2002 yılında yenilenen Amenajman Planlarımızda fonksiyonel planlama esasları göz önüne alınarak orman alanlarının sadece odun üretmek amacı ile değil ayrıca; toplumun ve ekolojik dengenin ihtiyaçları göz önüne alınarak doğayı koruma, su kaynaklarını koruma, toplum sağlığı, estetik, turizm, yaban hayatını koruma, gen kaynaklarını koruma ve bilimsel amaçlar gibi birçok orman fonksiyonu göz önüne alınarak bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik olarak ormanları işletmek üzere planlanmıştır. 2002 yılından önce odun dışı amaçlar için 101.442,0 hektar olan alan, yeni fonksiyonel planlama anlayışı ile tüm orman alanlarının % 43’üne tekabül eden 358.449,0 hektara çıkarılmıştır. Amenajman planlarına göre verimli ormanlarımızın 430.000 m³ kabuklu gövde hacminde üretim gücü vardır. Ayrıca bozuk ormanların ağaçlandırılması ve rehabilitasyonu nedeniyle de yaklaşık 50.000 m³ kabuklu gövde üretime alınabilmektedir. Đlimizde 2007 yılında yapılan endüstriyel odun üretimi 340.200 m³ olup bunlar, 176.800 m³ tomruk, 300 m³ tel direk, 30.100 m³ maden direği, 58.600 m³ sanayi odunu, 57.700 m³ kağıtlık odun, 14.300 m³ lif yonga odunu, 2.400 m³ sırık-çubuk şeklindedir. Yakacak odun üretim miktarı ise 171.000 ster olmuştur. Đlimizde yapılan odun dışı ürünlerin üretim miktarları ise; defne yaprağı (kuru) 299.657 kg, kekik (kuru) 22.218 kg, mersin yaprağı 5.627 kg, biberiye (kuş dili) 17.595 kg, laden yaprağı 188.268 kg, karabaş otu 1.834 kg, sandal yaprağı 86.246 kg, adaçayı 230 kg, acı yavşan 1.791 kg, deve tabanı (geranium) 1.189 kg, Eranthis hyemalis (sarı kar çiçeği) 2.000 kg, Arum diascorides (yılanyastığı) 1.601 kg, Galanthus elwesii 295 kg, oğul otu 320 kg, fıstıkçamı kozalağı 125.390 kg, yosun 225 kg, kamış 35.000 adet, süceyrat odunu 3.678 ster, humus 311.400 kg olmuştur. F. 1. 1. 3 Orman Varlığının Yararları Ormanların bu güne kadar birincil yararlanma amacı odun ve kereste temin etmekti. Ancak son yıllarda (özellikle 1970’li yıllardan sonra) diğer faydaları ön plana geçmiş ve ormanların bir yaşam birliği olduğu, bünyesinde birçok canlıyı barındırdığı ve bu özelliği ile genetik, biyolojik çeşitlilik kaynağı olduğu ve bu özelliğinin muhafazası ile geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalardan en kapsamlı ve dikkat çekici olanı 1992 yılı Rio Konferansıdır. Dünyada ormancılık açısından yapılan en önemli tespit, ormanların tarımsal ve endüstriyel yayılmacılığın sonunda yok olduğu ve bu yayılmacılığın temelinde kalkınma sorununun bulunduğu hususudur. Çevresel endişelerin önemli kısmını ormansızlaştırmanın oluşturduğu görülmüştür. Konferans ormancılık açısından çok büyük öneme sahip olup dünya ormancılığını derinden etkileyecek ve köklü yapısal değişikliklere götürecek bir sürenin başlangıcı olmuş ve ormancılık prensipleri belirlenmiştir. 15 ana madde altında 42 prensipten oluşan bu prensipler özetle; ● Ormanlar, şimdiki ve gelecek kuşakların sosyal, ekonomik, ekolojik, kültürel ve manevi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yönetilmelidir. ● Ormanların korunmasının getirdiği yükün paylaşımı bütün ülkelere aittir. ● Ulusal politikalar ve stratejiler, ormanların ve orman arazilerinin sürdürülebilir şekilde gelişmesine imkan verecek bir çerçeve sağlamalıdır. ● Hükümetler ve ilgili kuruluşlar ormanların, orman kaynaklarının ve orman programlarının ulusal düzeyde izlenmesine ve değerlendirilmesine yönelik mevcut mekanizmaları güçlendirmelidir. Ormanların faydaları; * Ormanlar; ağaçlarla birlikte diğer bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi canlı varlıklarla toprak hava, su, ışık ve sıcaklık gibi fiziksel çevre faktörlerinin birlikte oluşturdukları karşılıklı ilişkiler dokusunu simgeleyen ekosistemler olup, dünya yaşamı için vazgeçilmezdirler. * Ormanlar yaşantımızın her safhasında ihtiyaç duyduğumuz yapacak ve yakacak hammadde kaynağıdır. Bunun yanı sıra bitkisel nitelikli tohum, çiçek, kozalak vb. ile mineral nitelikli çakıl, kum vb.hammadde kaynaklarının bir kısmı da ormanlardan elde edilmektedir. 83 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu * Ormanlar, bitkiler ve hayvanlar için doğal bir su kaynağıdır. Kar ve yağmur biçimindeki yağışı yapraklı, dalları, gövdesi ve kökleri ve tutarak sellerin ve taşkınların oluşmasını önler. Ayrıca yer altı sularının oluşmasına yardım eder. * Ormanlar erozyonu önler. Ormanlar rüzgarın hızını azaltır, toprağı kökleri ile tutarak yağışların ve akarsuların toprağı taşımasını önler. * Ormanlar, yaban hayatı ve av kaynaklarını koruru. Nesli tükenmekte olan hayvanların üretimi, korunması ve barınmasında koruma alanları oluşturur. Bu sahalar milyonlarca canlının yuvasıdır. * Ormanlar bitki örtüsü ve toprak içerisinde büyük miktarda karbon depoladıklarından, ikim üzerinde olumlu etkiler yapar. Aşırı sıcaklıkları düzenler, bir ısı tamponu gibi görev yapar. Sıcağı soğuğu dengeler, yaz sıcaklığını azaltırken, kış sıcaklığını artırır, radyasyonu önler. * Su buharını yoğunlaştırarak yağmur haline gelmesini sağlar. Rüzgar hızını azaltarak toprak ve kar savurmalarını ve rüzgarın kurutucu etkisini yok eder. Bu nedenle açık alanlara oranla ormanlarda gündüzler serin geceler ise sıcaktır. * Ormanlar, eğelenme, dinlenme ve boş zamanları değerlendirme imkanı sağlar. Havası, suyu, doğal görünümleri ve sakin ortamı ile özellikle şehirlerde yaşayan insanları kendisine çeker. Bu yönüyle insanların beden ve ruh sağlığı üzerinde olumlu rol oynar. * Yerleşim alanları çevresindeki hava kirliliğini ve gürültüyü önlemesi ile insan sağlığı bakımından büyük önem taşır. Ormanların insan sağlığı üzerindeki bütün bu olumlu yararları nedeniyle büyük kentlerin çevresinde ormanlar yetiştirilmekte, dinlenme yerleri kurulmaktadır. * Ormanlar, orman içinde ve dışında yaşayan insanlara çeşitli iş alanları sağlar, işsizliği önlemede etkin rol oynar, böylece köyden kente göçü azaltır. * Ormanlar, ulusal savunma ve güvenlik bakımından da çok önemlidir. Askeri birliklerin savaş tesisleri ile araç ve gereçlerinin gizlenmesini, savaş ekonomisi bakımından değer taşıyan reçine, katran ve tanenli maddelerin elde edilmesini sağlar, * Ayrıca ormanlar barajların ekonomik ömrünü uzatır, doğal afetleri önler, ülke turizmine katkıda bulunur, * Ormanlar, doğal güzellikleri ve sayılmayacak kadar çok faydalarıyla iyi baktığımız takdirde tükenmez bir doğal kaynaktır. Ülkemizde ve ilimizde de ormanların odun dışı amaçlar için daha çok miktarda kullanılması amaçlanmış ve bunun için 358.449 Ha orman alanı muhafazaya alınmıştır. Bu sahalar; ♣ Hidrolojik amaçla yani su kaynaklarının korunması ve iyileştirilmesi, ♣ Av ve yaban hayatının korunması ve geliştirilmesi, ♣ Halkın piknik ve dinlenme ihtiyacının karşılanması, ♣ Şehir ve kasabaların çevresinde yeşil kuşak olarak görsel amaçla, ♣ Turistik potansiyel olan alanlardaki yeşil dokuyu muhafaza, ♣ Toprak muhafaza, erozyonu önleme, ♣ Gen kaynaklarını, koruma ve bilimsel amaçlar vb için kullanılmaktadır. F. 1. 1. 4 Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları Ormandan tarla açmak, izinsiz ağaç keserek ormanları tahrip etmek orman alanlarını daraltır. Đlk çağlarda Đç Anadolu'nun büyük bir kısmının ormanlık olduğu ancak aşırı faydalanma sonucu ormanların yok olduğu bilimsel bir gerçektir. Bu gün bu alanların bozulan doğal denge nedeniyle tekrar ormanlaştırılması mümkün değildir. Ancak kırsal kesimde bilinçsiz olarak tarım yapma amacı ile yasa dışı eylem olarak bir kısım orman alanı daraltılmıştır. Son yıllarda sayısı azalan bu tür eylemler geçmişte 1970 li yıllarda yoğun olarak görülmüştür. Bu türden çalışmalar ormancılıkta 2-b uygulaması olarak ifade edilen ve mevcut yasalara göre 1981 yılından önce açılmış ve tarım alanına dönüştürülmüş alanlar orman kadastro komisyonları tarafından belirlenip, orman dışına çıkarılmaktadır. - 2006 yılında 47.300 Ha. orman kadastrosu yapılmıştır. 2006 sonu itibariyle orman alanlarının %98’ ine tekabül eden 827.713 Ha orman alanının kadastrosu yapılmıştır. 2007 yılında 30 adet köy orman kadastro programına alınmıştır. Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı 827.000 Ha’dır. 84 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu - 2006 yılında 522 Ha. orman alanı 2/B çalışması ile orman dışına çıkarılmıştır. 2/B ile orman dışına çıkarılan alan 20 322 Ha. dır. 2007 yılı içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan 1.700, Ha’dır. Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan 22.022 Ha’dır. - 2006 yılında 74.593 Ha Kadastrosu tamamlanmış alanın tapuya tescili yapılmıştır. 2006 yılı sonu itibariyle tescili yapılan toplam orman alanı 301.672 Ha dır. 2007 yılı itibarı ile tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alanı 384.000 Ha’dır. - 2007 yılı içerisinde sahipli arazilerde yapılan tapulu kesim sayısı 101 adet olup miktarı 180 Ha’dır. - Đl genelinde 73,59 Ha büyüklüğünde özel orman mevcuttur. Yapılaşma yok. - 2007 yıl sonu verilerine göre, 6831 Sayılı Orman Kanunu’nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan verilen toplam izin adedi 1.675, toplam alan ise 11.127 hektardır. F. 1. 2 Çayır ve Meralar Đl arazisinin % 4’ünü (59.269 Hektarını ) çayır ve meralar kaplamaktadır. Çayır ve meralar genel olarak hayvan otlatmak amacıyla kullanılmaktadır. Amacı doğrultusunda kullanılırsa erozyonu önler, hayvancılığın gelişimini olumlu yönde etkiler, biyolojik zenginliğin devamında etkili olmaktadır. Đl Tarım Müdürlüğü’nce 4342 Sayılı Mera Kanunu Kapsamında Yapılan Çalışmalar -Tespit Tahdit Tahsis Tescil Çalışmaları: Đlimiz genelinde tüm belde ve köylerimizde 2003 yılı sonu itibariyle tespit tahdit çalışmalarını tamamlamıştır. Bu çalışmaları sonucunda Toplam 103 belde ve köyümüzde 59269 hektar mera yaylak alanlarının tespit ve tahdit işlemleri tamamlanmıştır. Toplam alanın 15740 hektarı Kadastro görmeyen yerlerden yaylak olarak tespit tahdidi yapılmıştır. 40402 hektarı ise kadastro gören yerlerden yaylak olarak tespit tahdidi yapılmıştır. Genel toplamda 56142 hektar yaylak alanımız bulunmaktadır. Buda genel toplamın % 95 ine tekabül etmektedir. Yine ön tespit çalışmaları sonucunda toplam 476 adet belde ve köyümüzde mera alanlarına rastlanılmamıştır. Meraların tahsis amacının değiştirilmesine dair 14 üncü madde uygulamalarına ilişkin olarak; Mut Đlçesi Barabanlı Köyünde 7,7 dekar, Palantepe Köyünde 105,6 dekar, Merkez Đlçe Dikilitaş beldesinde 44,8 dekar, Bahçeli Beldesinde 9,4 dekar, Silifke Đlçesi Atakent Beldesinde 109,5 dekar, Kurtuluş köyünde 9537 dekar, toplam 9814 dekar mera alanı meralıktan çıkarılmıştır. Arslanköy yaylak alanı içerisinde 18 dekarlık kısmında boxit madeni üretimi için tahsis geçici olarak kaldırılmıştır. Tahsisi yapılan bazı belde/köylerimize ait tespitlerde meraya tecavüzler saptanmış ve 3091 sayılı Yasa çerçevesinde gerekli tedbirler alınmıştır. Mera Islah Çalışmaları: 2003 yılında, Tarsus Ovasında bulunan Ağzıdelik ve Mantaş Köyleri ile Silifke Deltasının Kurtuluş Köyünde ıslah çalışmalarına başlanılmıştır. 2004 yılında Alifakı ve 2005 yılında Akarsu ve 2006 yılında ise Çatalca ve Halitağa Köylerinde ıslah projelerinin uygulanmalarına başlanılmıştır. Kurtuluş Köyünde başlayan proje ise hukuki sebeplerle yarım kalmış ve bu köyü ait 9531 dekarlık mera alanı 01.11.2005 tarihinde iptal edilerek Maliye Hazinesine terk edilmiştir. 2003 yılında başlayan Ağzıdelik ve Mantaş köylerimizin 1362 dekarlık merası için yatırımlar 2006 yılı sonu itibari ile başarıyla tamamlanmıştır. 2007 yılı sonu itibariyle Tarsus Alifakı-Çatalca-Halitağa-Akarsu ve Erdemli Toros Köyü olmak üzere toplamda 5 köyde toplam 58925 dekar alanda (bunun 1485 dekarı yapay mera tesisidir) çalışmalar devam etmektedir. 2008 yılı güz döneminde başlaması planlanan 17 inci projemiz (Mut/Elbeyli) programa alınmıştır. Meralara çiftçi ailelerin sahiplenmesi, ıslahına yardım etmesi, otlatma planlarına uyulması ve düzensiz otlatmanın engellenmesi gibi koruma-kontrol ve yönetimini üstlenecek oluşum olarak Merkez Đlçe Atlılar, Değnek, Arslanköy, Tepeköy, Tırtar, Tarsus Đlçesi Alifakı, Ağzıdelik, Mantaş ve Erdemli Đlçesi Toros köylerinde Mera Yönetim Birlikleri kurulmuştur. F. 1. 3 Sulak Alanlar Bu başlıkla ilgili ayrıntılı bilgiler F.4. bölümünde verilmektedir. 85 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 1. 4 Diğer Alanlar ( Stepler vb.) Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. F. 2 FLORA F. 2. 1 Habitat ve Toplulukları Akdeniz ile sınırlanan ve Mersin’e bağlı Tarsus, Berdan, Silifke Ovaları ve Adana’nın büyük bölümünü kapsayan Çukurova da, 5-10 m.lerde, çoğu kumul, tuzcul ve sucul olan bir bitki örtüsü vardır. Ayrıca ova bakışlı alanlarda, yaklaşık 100-200 m. yükseklikteki duvar bitkileri ve yanı sıra, 200-300 m. lerde Mersin Göksu kıyılarındaki gibi, Tamarix smyrnensis, Salix alba, Populus nigra, P. tremula, Mut köprüsünde lokal P. euphratica, Cupressus sempervirens’ den oluşan farklı bir bitki yayılımını bulmak mümkündür ( Everest, 2001). Akdeniz Bölgesindeki vejetasyon katları sıcak Akdeniz, asıl Akdeniz, üst Akdeniz ve Akdeniz dağ vejetasyonu olarak adlandırılabilir(Akman,1995). Bunları kısaca şu şekilde tanıtabiliriz: ♣ Sıcak Akdeniz vejetasyon katı: 0-500 m.ler arasında gelişir. Maki vejetasyonunun baskın türleri arasında keçiboynuzu, zeytin, sakız, sandal, kermes meşesi, mersin ve orman türlerinden kızılçam, Halep çamı gibi türler vardır. ♣ Asıl Akdeniz vejetasyon katı: 500-1000 m.ler arasında gelişir ve başlıca kızılçam, fıstıkçamı, defne, kermes meşesi, selvi, mazı meşesi gibi vejetasyon serileri ile temsil edilir. Kızılçam bu yükseltinin üzerinde yerini karaçam ve karışık yapraklı türlerden oluşan orman vejetasyonuna bırakır. ♣ Üst Akdeniz vejetasyon katı: 1000-1500 m.ler arasında gelişir ve ülkemizde herdem yeşil olmayan meşelerle karakterize edilir. Başlıca saplı meşe, Macar meşesi ve kısmen gürgen gibi türlerle temsil edilir. ♣ Akdeniz dağ vejetasyon katı: 1500-2000 m. yükseltiler arasındadır. Karaçam, sedir, göknar tipiktir. Akdeniz bölgesi dağlık yapısı ile yaşamak için çok özgün koşullar isteyen endemiklerin barınmasına zemin hazırlanmıştır. Taşeli platosu’ nda yaşayan 1053 türden 213’ ünün de endemik olduğu saptanmıştır( Sümbül ve Erik,1990). Örneğin bunlardan Verbascum microcephalum (Anamur: Akpınar Yaylası,1900 m.) ve Astragalus talassaus ( Anamur: Güneybahşiş köyü, 1840 m.) nesli tehlikedekiler listesinde yer alır. Mersin ili endemikleri B.2.4. de verilmektedir. F. 2. 2 Türler ve Popülasyonları Fam: Acanthaceae Cins : Acanthus Tür: Acanthus dioscoridis var. perringii Acanthus hirsutus Acanthus spinosus Fam: Aceraceae Cins : Acer Tür: Acer hyrcanum subsp. tauricolum Acer monspessulanum subsp. monspessulanum Acer monspessulanum subsp. microphyllum Fam: Alismataceae Cins : Alisma Tür: Alisma gramineum Cins : Damasonium Tür: Damasonium alisma Fam: Amaryllidaceae Cins : Galanthus Tür: Galanthus elwesii Galanthus nivalis subsp. cilicicus Cins : Narcissus Tür: Narcissus serotinus Narcissus tazetta subsp. aureus Cins : Sternbergia Tür: Sternbergia clusiana Sternbergia fischeriana Cins : Pancratium Tür: Pancratium maritimum (Kum zambağı) Fam: Anacardiaceae Cins : Pistacia Tür: Pistacia leutiscus Pistacia terebinthus subsp. palaestina Fam: Apiaceae Cins : Ainsworthia Tür: Ainsworthia trachycarpa Cins : Ammi Tür: Ammi majus Cins : Anthriscus Tür: Anthriscus caucalis Anthriscus lamprocarpa Cins : Apium Tür: Apium graveolens Cins : Biforia Tür: Biforia testiculata Cins : Bunium Tür: Bunium ferulaceum Cins : Bupleurum Tür: Bupleurum gracile Bupleurum intermedium Bupleurum koechelii Bupleurum lancifolium Bupleurum lophocarpum Bupleurum lycaonicum 86 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Tordylium Tordylium elegans Tordylium pustulosum Tordylium syriacum Cins : Torilis Tür: Torilis leptophylla Torilis nodosa Torilis tenella Torilis triradiata Torilis ucranica Fam: Apocynaceae Cins : Nerium Tür: Nerium oleander Cins : Trachomitum Tür: Trachomitum venetum subsp. sarmatiense Cins : Vinca Tür: Vinca herbacea Fam: Araceae Cins : Arum Tür: Arum detruncatum var. virescens Arum dioscoridis var. liepoldtii Cins : Biarum Tür: Biarum eximium Cins : Eminium Tür: Eminium rauwolffii var. kotschyi Fam: Arecaceae Cins : Phoenix Tür: Phoenix dactylifera Cins : Washingtonia Tür: Washingtonia filifera Fam: Aristolochiaceae Cins : Aristolochia Tür: Aristolochia auricularia Aristolochia billardieri Cins : Aristolochia Tür: Aristolochia cilicica Aristolochia krausei Aristolochia maurorum Aristolochia parvifolia Aristolochia stenosiphon Fam: Asclepiadaceae Cins : Cynanchum Tür: Cynanchum acutum subsp. acutum Cins : Cyprinia Tür: Cyprina gracilis Cins : Periploca Tür: Periploca graeca var. graeca Cins : Vincetoxicum Tür: Vincetoxicum parviflorum Fam: Aspidiaceae Cins : Dryopteris Tür: Dryopteris pallida Fam: Aspleniaceae Cins : Asplenium Tür: Asplenium haussknechtii Asplenium onopteris Asplenium reuteri Cins : Phyllitis Tür: Phyllitis sagittata Fam: Asteraceae Cins : Achillea Tür: Achillea falcata Achillea kotschyi subsp. kotschyi Achillea spinulifolia Achillea wilhelmsii Cins : Anacyclus Tür: Anacyclus clavatus Cins : Anthemis Tür: Anthemis aciphylla var. aciphylla Anthemis arenicola var. arenicola Anthemis chia Anthemis coelopoda var. longiloba Anthemis cotula Anthemis cretica subsp. cassia Anthemis cretica subsp. pontica Bupleurum odontites Bupleurum pauciradiatum Bupleurum polyactis Bupleurum subuniflorum Bupleurum sulphureum Bupleurum zoharii Capnophyllum Capnophyllum peregrinum Conium Conium maculatum Daucus Daucus broteri Daucus guttatus Echinophora Echinophora carvifolia Eryngium Eryngium bourgatii subsp. heldreichii Eryngium campestre var. virens Eryngium creticum Eryngium glomeratum Eryngium kotschyi Falcaria Falcaria vulgaris Ferula Ferula elaeochytris Ferulago Ferulago asparagifolia Ferulago cassia Ferulago galbenifera Ferulago pachyloba Ferulago pauciradiata Ferulago syriaca Ferulago trachycarpa Heptaptera Heptaptera cilicica Heracleum Heracleum humile Johrenia Johrenia alpina Johrenia aurea Johrenia silenoides Johrenia tortuosa Lagoecia Lagoecia cuminoides Lecokia Lecokia cretica Malabaila Malabaila secacul Oenanthe Oenanthe pimpinelloides Oenanthe prolifera Pastinaca Pastinaca zozimioides Peucedanum Peucedanum chryseum Peucedanum depauperatum Physospermum Physospermum cornubiense Pimpinella Pimpinella cretica var. cretica Pimpinella isaurica Pseudorlaya Pseudorlaya pumila Scaligeria Scaligeria meifolia Scandix Scandix australis subsp. grandiflora Scandix balansae Scandix iberica Scandix pecten-veneris Scandix stellata Scandix turgida Smyrnium Smyrnium connatum Smyrnium Smyrnium olusatrum 87 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Anthemis cretica subsp. albida Anthemis fimbriata, Anthemis halophila Anthemis hyalina Anthemis kotschyana var. discoidea Anthemis kotschyana var. kotschyana Anthemis pauciloba var. pauciloba Anthemis pauciloba var. sieheana Anthemis pseudocotula Anthemis rosea subsp. carnea Anthemis tinctoria var. tinctoria Artemisia Artemisia absinthium Asteriscus Asteriscus aquaticus Atractylis Atractylis cancellata Atractylis Atractylis carduus Bellis Bellis annva Bellis perennis Bombycilaena Bombycilaena erecta Cardopatium Cardopatium corymbosum Carduus Carduus acicularis Carduus argentatus Carduus lanuginosus Carlina Carlina lanata Carlina oligocephala subsp. oligocephala Carthamus Carthamus tenuis subsp. tenuis Centaurea Centaurea aegialophila Centaurea aggregata subsp. aggregata Centaurea amanicola Centaurea antiochia var. praealta Centaurea babylonica Centaurea calcitrapa subsp. calcitrapa Centaurea calcitrapa subsp. cilicica Centaurea cheirolopha Centaurea pichleri subsp. pichleri Centaurea Centaurea pichleri subsp. extrarosularis Centaurea pinetorum Centaurea scopulorum var. scopulorum Centaurea solstitialis subsp. carneola Centaurea solstitialis subsp. pyracantha Centaurea spicata Centaurea triumfettii Centaurea urvillei subsp. urvillei Centaurea urvillei subsp. armata Cephalorrhynchus Cephalorrhynchus tuberosus Chardinia Chardinia orientalis Chrysanthemum Chrysanthemum coronarium Cicerbita Cicerbita brevirostis Cichorium Cichorium glandulosum Cichorium intybus Cirsium Cirsium arvense subsp. vestitum Cirsium cilicicum Cirsium libanoticum subsp. lycaonicum Cirsium vulgare Cnicus Cnicus benedictus var. kotschyi Conyza Conyza bonariensis Crepis Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : 88 Crepis alpina Crepis aspera Crepis foetida subsp. foetida Crepis foetida subsp. commutata Crepis micrantha Crepis pulchra subsp. pulchra Crepis reuterana subsp. reuterana Crepis sancta Crepis zacintha Crupina Crupina crupinastrum Cymbolaena Cymbolaena griffithii Erigeron Erigeron cilicicus Eupatorium Eupatorium cannabinum Evax Evax eriosphaera Filago Filago eriocephala Filago pyramidata Geropogon Geropogon hybridus Gundelia Gundelia tournefortii var. tournefortii Hedypnois Hedypnois cretica Helichrysum Helichrysum chionophilum Helichrysum pamphylicum Helichrysum stoechas Helminthotheca Helminthotheca echioides Hieracium Hieracium leucothecum Hymenonema Hymenonema graecum Hypochoeris Hypochoeris glabra Ifloga Ifloga spicata Inula Inula acaulis var. acaulis Inula graveolens Inula heterolepis Inula oculus-christi Inula viscosa Jurinea Jurinea consanguinea Jurinea macrocephala Lactuca Lactuca intricata Lactuca saligna Lamyropsis Lamyropsis cynaroides Lapsana Lapsana communis subsp. pisidica Lapsana communis subsp. intermedia Leontodon Leontodon oxylepis var. oxylepis Leontodon tuberosus Logfia Logfia gallica Matricaria Matricaria chamomilla var. recutita Notobasis Notobasis syriaca Onopordum Onopordum boisseri Onopordum polycephalum Pallenis Pallenis spinosa Phagnalon Phagnalon graecum Picnomon 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: flabellifolium Picnomon acarna Picris Picris campylocarpa Picris cyprica Picris pauciflora Picris strigosa var. strigosa Pilosella Pilosella verruculata Pilosella x auriculoides Prenanthes Prenanthes glareosa Ptilostemon Ptilostemon diacantha subsp. turcicus Rhagadiolus Rhagadiolus stellatus var. stellatus Scolymus Scolymus maculatus Scorzonera Scorzonera cana var. cana Scorzonera cana var. alpina Scorzonera lacera Scorzonera mollis subsp. szowitzii Senecio Senecio doriiformis subsp. orientalis Senecio farfarifolius Senecio vernalis Serratula Serratula cerinthifolia Serratula lasiocephala Siebera Siebera nana Sonchus Sonchus oleraceus Staehelina Staehelina lobelii Steptorhamphus Steptorhamphus tuberosus Tanacetum Tanacetum argenteum subsp. Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: serpentinicola Alkanna confusa Alkanna hispida Alkanna kotschyana Alkanna pinardii Alkanna punctulata Alkanna sieheana Alkanna Alkanna tinctoria subsp. anatolica Anchusa Anchusa barrelieri var. orientalis Anchusa barrelieri var. barrelieri Anchusa officinalis Anchusa undulata subsp. hybrida Asperugo Asperugo procumbens Brunnera Brunnera orientalis Buglossoides Buglossoides arvensis Buglossoides incrassata Cerinthe Cerinthe minor subsp. auriculata Cynoglossum Cynoglossum creticum Cynoglossum montanum Cynoglossum officinale Cynoglottis Cynoglottis barrelieri subsp. Cynoglottis chetikiana subsp. paphlagonica Cins : Echium Tür: Echium angustifolium Echium glomeratum Echium italicum Cins : Heliotropium Tür: Heliotropium bovei Heliotropium circinatum Cins : Heliotropium Tür: Heliotropium dolosum Heliotropium europaeum Heliotropium haussknechtii Heliotropium hirsutissimum Heliotropium suaveolens Cins : Lithodora Tür: Lithodora hispidula subsp. hispidula Lithodora hispidula subsp. versicolor Cins : Lithospermum Tür: Lithospermum purpurocaeruleum Cins : Myosotis Tür: Myosotis alpestris subsp. alpestris Myosotis incrassata Myosotis lithospermifolia Myosotis ramosissima subsp. ramosissima Myosotis ramosissima subsp. uncata Myosotis refracta subsp. refracta Myosotis refracta subsp. paucipilosa Myosotis speluncicola Myosotis sylvatica subsp. rivularis Cins : Neatostema Tür: Neatostema apulum Cins : Nonea Tür: Nonea obtusifolia Nonea pulla subsp. scabrisquamata Cins : Omphalodes Tür: Omphalodes luciliae subsp. cilicica Cins : Onosma Tür: Onosma albo-roseum subsp. sanguinolentum Onosma angustissimum Onosma aucheranum Onosma bornmuelleri Onosma frutescens Onosma giganteum Onosma microcarpum Tanacetum argenteum subsp. canum var. canum Tanacetum cadmeum subsp. cadmeum Tanacetum nitens Tanacetum parthenium Cins : Taraxacum Tür: Taraxacum buttleri Taraxacum hellenicum Cins : Taraxacum Tür: Taraxacum sieheanum Taraxacum syriacum Cins : Tolpis Tür: Tolpis virgata Cins : Tripleurospermum Tür: Tripleurospermum conoclinium Tripleurospermum kotschyi Cins : Tyrimnus Tür: Tyrimnus leucographus Cins : Uechtritzia Tür: Uechtritzia armena Cins : Urospermum Tür: Urospermum picroides Cins : Xeranthemum Tür: Xeranthemum annuum Xeranthemum inapertum Fam: Berberidaceae Cins : Leontice Tür: Leontice leontopetalum subsp. leontopetalum Fam: Betulaceae Cins : Alnus Tür: Alnus orientalis var. orientalis Alnus orientalis var. pubescens Fam: Boraginaceae Cins : Alkanna Tür: Alkanna aucherana 89 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Erophila Erophila verna subsp. praecox Erucaria Erucaria hispanica Erysimum Erysimum goniocaulon Erysimum repandum Cins : Euclidium Tür: Euclidum syriacum Cins : Fibigia Tür: Fibigia eriocarpa Cins : Hesperis Tür: Hesperis bicuspidata Hesperis campicarpa Hesperis kotschyi Hesperis laciniata Hesperis matronalis subsp. cilicica Hesperis pendula Cins : Iberis Tür: Iberis acutiloba Iberis attica Iberis sempervirens Iberis taurica Cins : Isatis Tür: Isatis buschiana Isatis callifera Isatis constricta Isatis frigida Isatis lusitanica Cins : Lepidium Tür: Lepidium campestre Lepidium perfoliatum Cins : Malcolmia Tür: Malcolmia chia Malcolmia flexuosa Cins : Matthiola Tür: Matthiola longipetala subsp. bicornis Cins : Myagrum Tür: Myagrum perfoliatum Cins : Nasturtium Tür: Nasturtum officinale Cins : Neslia Tür: Neslia apiculata Cins : Ochthodium Tür: Ochthodium aegyptiacum Cins : Peltaria Tür: Peltaria angustifolia Cins : Raphanus Tür: Raphanus raphanistrum Cins : Rapistrum Tür: Rapistrum rugosum Cins : Sinapis Tür: Sinapis arvensis Cins : Sisymbrium Tür: Sisymbrium officinale Sisymbrium orientale Cins : Sobolewskia Tür: Sobolewskia clavata Cins : Thlaspi Tür: Thlaspi cilicicum Thlaspi elegans Thlaspi violascens Cins : Torularia Tür: Torularia torulosa Cins : Turritis Tür: Turritis laxa Fam: Cactaceae Cins : Opuntia Tür: Opuntia ficus-indica Fam: Campanulaceae Cins : Asyneuma Tür: Asyneuma amplexicaule subsp. amplexicaule var. amplexicaule Asyneuma limonifolium subsp. pestalozzae Asyneuma rigidum subsp. rigidum Onosma ovalifolium Onosma rutilum Onosma tauricum var. tauricum Onosma tenuiflorum Cins : Rochelia Tür: Rochelia cancellata Rochelia disperma var. Disperma Cins : Solenanthus Tür: Solenanthus stamineus Cins : Symphytum Tür: Symphytum brachycalyx Symphytum longisetum Fam: Brassicaceae Cins : Aethionema Tür: Aethionema arabicum Aethionema capitatum Aethionema demirizii Cins : Aethionema Tür: Aethionema eunomioides Aethionema iberideum Aethionema schistosum Aethionema spicatum Aethionema stylosum Cins : Alyssum Tür: Alyssum aizoides Alyssum argyrophyllum Alyssum bulbotrichum Alyssum cilicicum Alyssum condensatum subsp. condensatum Alyssum contemptum Alyssum filiforme Alyssum floribundum Alyssum giosnanum Alyssum mouradicum Alyssum murale var. alpinum Alyssum praecox var. praecox Alyssum repens subsp. trichostachyum var. trichostachyum Alyssum strictum Alyssum strigosum subsp. strigosu Alyssum strigosum subsp. cedrorum Cins : Anchonium Tür: Anchonium elichrysifolium subsp. elichrysifolium Anchonium elichrysifolium subsp. cilicicum Cins : Arabis Tür: Arabis aubrietioides Arabis caucasica subsp. brevifolia Arabis deflexa Arabis ionocalyx Arabis nova Arabis turrita Cins : Aubrieta Tür: Aubrieta canescens subsp. cilicica Cins : Barbarea Tür: Barbarea minor var. eriopoda Barbarea verna Cins : Cardamine Tür: Cardamine graeca Cins : Cardaria Tür: Cardaria draba subsp. chalepensis Cardaria draba subsp. draba Cins : Clypeola Tür: Clypeola jonthlaspi Cins : Conringia Tür: Conringia planisiliqua Cins : Draba Tür: Draba acaulis Draba bruniifolia subsp. heterocoma var. heterocoma Draba bruniifolia subsp. heterocoma var. nana Cins : Draba Tür: Draba elegans 90 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Tür: Cins : Tür: rapunculoides Asyneuma virgatum subsp. virgatum Campanula Campanula axillaris Campanula buserĐ Campanula cymbalaria Campanula davisii Campanula delicatula Campanula drabifolia Campanula isaurica Campanula kotschyana Campanula macrostyla Campanula peregrina Campanula phrygia Campanula psilostachya Campanula Campanula rapunculoides subsp. var. macmeillii Minuartia intermedia Minuartia isaurica Minuartia juniperina Minuartia leucocephaloides Minuartia mesogitana subsp. kotschyana Minuartia mesogitana subsp. mesogitana Minuartia multinervis Minuartia umbellulifera subsp. umbellulifera var. umbellulifera Cins : Petrorhagia Tür: Petrorhagia cretica Petrorhagia peroninii Petrorhagia saxifraga Petrorhagia velutina Cins : Saponaria Tür: Saponaria kotschyi Saponaria officinalis Saponaria pumilio Cins : Silene Tür: Silene aegyptiaca subsp. aegyptiaca Silene aegyptiaca subsp. ruderalis Silene behen Silene brevicaulis Silene conoidea Silene delicatula subsp. delicatula Silene dichotoma subsp. dichotoma Silene discolor Silene fabaria Silene gallica Silene italica Silene kotschyi var. maritima Silene kotschyi var. kotschyi Silene macrodanta Silene noctiflora Silene nocturna Silene otites Silene papillosa Silene pharnaceifolia Silene pompeiopolitana Silene rigidula Silene spergulifolia Silene squamigera subsp. squamigera Silene squamigera subsp. vesiculifera Silene swertiifolia Cins : Spergularia Tür: Spergularia marina Cins : Stellaria Tür: Stellaria cilicica Cins : Telephium Tür: Telephium imperati subsp. orientale Cins : Vaccaria Tür: Vaccaria pyramidata var. grandiflora Cins : Velezia Tür: Velezia rigida Fam: Chenopodiaceae Cins : Arthrocnemum Tür: Arthrocnemum fruticosum Arthrocnemum glaucum Cins : Chenopodium Tür: Chenopodium ambrosioides Chenopodium botrys Cins : Halimione Tür: Halimione portulacoides Cins : Halopeplis Tür: Halopeplis amplexicaulis Cins : Petrosimonia Tür: Petrosimonia brachiata Cins : Salicornia Tür: Salicornia europaea Cins : Salsola Tür: Salsola ruthenica Salsola soda Fam: Cistaceae Cins : Cistus Campanula rapunculus var. rapunculus Campanula retrorsa Campanula reuterana Campanula stellaris Campanula strigosa Campanula trachyphylla Cins : Legousia Tür: Legousia falcata Legousia pentagonia Legousia speculum-veneris Cins : Michauxia Tür: Michauxia campanuloides Michauxia tchihatchewii Michauxia thyrsoidea Fam: Caprifoliaceae Cins : Lonicera Tür: Lonicera etrusca var. etrusca Lonicera nummulariifolia subsp. nummulariifolia Fam: Caryophyllaceae Cins : Agrostemma Tür: Agrostemma gracilis Cins : Arenaria Tür: Arenaria acerosa Arenaria balansae Arenaria deflexa subsp. pubescens Arenaria kotschyana subsp. kotschyana Cins : Arenaria Tür: Arenaria ledebouriana var. ledebouriana Arenaria pamphylica subsp. alpestris Arenaria pamphylica subsp. pamphylica var. turcica Arenaria rotundifolia subsp. rotundifolia Arenaria tremula Cins : Bolanthus Tür: Bolanthus minuartioides Cins : Bufonia Tür: Bufonia calyculata Bufonia virgata Cins : Cerastium Tür: Cerastium chlorifolium Cerastium fontanum subsp. triviale Cins : Dianthus Tür: Dianthus anatolicus Dianthus elegans var. elegans Dianthus elegans var. actinopetalus Dianthus strictus var. subenervis Dianthus strictus var. axilliflorus Dianthus strictus var. strictus Cins : Gypsophila Tür: Gypsophila curvifolia Cins : Loeflingia Tür: Loeflingia hispanica Cins : Minuartia Tür: Minuartia anatolica var. polymorpha Minuartia decipienus subsp. Decipiens Minuartia globulosa Minuartia hybrida subsp. hybrida Minuartia hybrida subsp. vaillantiana 91 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cistus creticus Cistus parviflorus Cistus salviifolius Fumana Fumana arabica var. incanescens Fumana scoparia Fumana thymifolia var. thymifolia Helianthemum Helianthemum canum Helianthemum ledifolium var. ledifolium Helianthemum nummularium subsp. Carex halleriana Carex muricata Carex otrubae Carex riparia Cins : Cyperus Tür: Cyperus capitatus Cyperus glaber Cyperus rotundus Cyperus serotinus Cins : Eleocharis Tür: Eleocharis palustris Eleocharis uniglumis Cins : Fimbristylis Tür: Fimbristylis sieberiana Cins : Isolepis Tür: Isolepis cornua Cins : Kobresia Tür: Kobresia simpliciuscula Fam: Dipsacaceae Cins : Cephalaria Tür: Cephalaria cilicica Cephalaria dipsacoides Cephalaria joppica Fam: Dipsacaceae Cins : Dipsacus Tür: Dipsacus laciniatus Cins : Knautia Tür: Knautia integrifolia var. bidens Knautia integrifolia var. integrifolia Cins : Scabiosa Tür: Scabiosa calocephala Scabiosa hispidula Scabiosa micrantha Fam: Ebenaceae Cins : Diospyros Tür: Diospyros kaki Fam: Elaeagnaceae Cins : Elaeagnus Tür: Elaeagnus angustifolia Fam: Ephedraceae Cins : Ephedra Tür: Ephedra campylopoda Fam: Equisetaceae Cins : Equisetum Tür: Equisetum ramosissimum Fam: Ericaceae Cins : Arbutus Tür: Arbutus andrachne Arbutus unedo Fam: Euphorbiaceae Cins : Andrachne Tür: Andrachne telephioides Cins : Chrozophora Tür: Chrozophora tinctoria Cins : Euphorbia Tür: Euphorbia apios Euphorbia arguta Euphorbia aulacosperma Euphorbia cardiophylla Euphorbia davisii Euphorbia exigua var. retusa Euphorbia helioscopia Euphorbia herniariifolia var. herniariifolia Euphorbia kotschyana Euphorbia macrostegia Euphorbia microsphaera Euphorbia peplus var. peplus Euphorbia peplus var. minima Euphorbia petiolata Euphorbia rhytidosperma Euphorbia rigida Euphorbia taurinensis Euphorbia terracina Euphorbia thompsonii Euphorbia valerianifolia Euphorbia virgata nummularium Helianthemum nummularium subsp. tomentosum Helianthemum racemosum Helianthemum stipulatum Fam: Convolvulaceae Cins : Calystegia Tür: Calystegia sepium subsp. sepium Calystegia soldanella Cins : Convolvulus Tür: Convolvulus dorycnium subsp. oxysepalus Convolvulus lanatus Convolvulus pentapetaloides Convolvulus scammonia Convolvulus stachydifolius Cins : Ipomea Tür: Ipomoea purpurea Ipomoea sagittata Ipomoea stolonifera Fam: Cornaceae Cins : Cornus Tür: Cornus mas Cornus sanguinea subsp. cilicica Fam: Corylaceae Cins : Carpinus Tür: Carpinus orientalis Cins : Ostrya Tür: Ostrya carpinifolia Fam: Crassulaceae Cins : Rosularia Tür: Rosularia globulariifolia Rosularia libanotica Cins : Sedum Tür: Sedum hispanicum var. hispanicum Sedum litoreum Fam: Cucurbitaceae Cins : Bryonia Tür: Bryonia cretica Bryonia multiflora Cins : Citrullus Tür: Citrullus colocynthis Citrullus lanatus Cins : Cucumis Tür: Cucumis meld Cins : Ecballium Tür: Ecballium elaterium Fam: Cupressaceae Cins : Cuppressus Tür: Cupressus sempervirens Cins : Juniperus Tür: Juniperus drupacea Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus Fam: Cynocrambaceae Cins : Theligonum Tür: Theligonum cynocrambe Fam: Cyperaceae Cins : Bolboschoenus Tür: Bolboschoenus maritimus var. maritimus Cins : Carex Tür: Carex distans Carex divisa Carex divulsa subsp. divulsa Carex divulsa subsp. coriogyne Carex flacca subsp. serrulata 92 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Flueggea Tür: Flueggea anatolica Cins : Mercurialis Tür: Mercurialis annua Cins : Ricinus Tür: Ricinus communis Fam: Fabaceae Cins : Acacia Tür: Acacia karroo Cins : Alhagi Tür: Alhagi pseudalhagi Cins : Anagyris Tür: Anagyris foetida Cins : Anthyllis Tür: Anthyllis vulneraria subsp. boisseri Cins : Arachis Tür: Arachis hypogaea Cins : Astragalus Tür: Astragalus acmonotrichus Astragalus albicalycinus Astragalus amoenus Astragalus andrachneifolius Astragalus angustiflorus subsp. anatolicus Astragalus angustifolius subsp. longidens Astragalus asterias Astragalus austro-aegaeus Astragalus berytius Astragalus chrysochlorus Astragalus commagenicus Astragalus depressus var. depressus Astragalus drusorum var. maroniticus Astragalus echinatus Astragalus epiglottis Astragalus eriophyllus Astragalus gossypinus Astragalus gummifer Astragalus guttatus Astragalus hamosus Astragalus huber-morathii Astragalus leporinus var. leporinus Astragalus leporinus var. hirsutus Astragalus melanocephalus Astragalus mesogitanus Astragalus nanus Astragalus oxytropifolius Astragalus pamphylicus Astragalus pisidicus Astragalus plumosus var. plumosus Astragalus roseocalycinus Astragalus schizopterus Astragalus schottianus Astragalus sericans Astragalus suberosus subsp. haarbachii Astragalus suberosus subsp. mersinensis Astragalus suberosus subsp. suberosus Astragalus vaginans Astragalus zederbaueri Cins : Biserrula Tür: Biserrula pelecinus Cins : Calicotome Tür: Calicotome villosa Cins : Ceratonia Tür: Ceratonia siliqua Cins : Chamaecytisus Tür: Chamaecytisus drepanolobus Cins : Cicer Tür: Cicer floribundum Cicer incisum Cicer pinnatifidum Cins : Colutea Tür: Colutea cilicica Cins : Coronilla Tür: Coronilla coronata Cins : Tür: dorycniifolia Cins : Tür: Coronilla emerus subsp. emeroides Coronilla parviflora Coronilla scorpioides Coronilla varia subsp. libanotica Cytisopsis Cytisopsis dorycniifolia subsp. Dorycnium Dorycnium hirsutum Dorycnium pentaphyllum subsp. haussknechtii Dorycnium pentaphyllum subsp. anatolicum Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: unisiliquosa Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: 93 Dorycnium rectum Ebenus Ebenus laguroides var. cilicica Factorovskya Factorovskya aschersoniana Genista Genista acanthoclada Genista albida Genista involucrata lycyrrhiza Glycyrrhiza flavescens Glycyrrhiza glabra var. glandulifera Gonocytisus Gonocytisus angulatus Hammatolobium Hammatolobium lotoides Hedysarum Hedysarum spinosissimum Hippocrepis Hippocrepis ciliata Hippocrepis unisiliquosa subsp. bisiliqua Hippocrepis unisiliquosa subsp. Lathyrus Lathyrus annuus Lathyrus aphaca var. affinis Lathyrus aphaca var. pseudoaphaca Lathyrus aphaca var. modestus Lathyrus cassius Lathyrus cilicicus Lathyrus elongatus Lathyrus gorgoni var. gorgoni Lathyrus laxiflorus subsp. laxiflorus Lathyrus lycicus Lathyrus marmoratus Lathyrus sativus Lathyrus saxatilis Lathyrus setifolius Lathyrus stenophyllus Lens Lens ervoides Lens nigricans Lotononis Lotononis genistoides Lotus Lotus aegaeus Lotus halophilus var. halophilus Lotus palustris Lotus peregrinus var. peregrinus Medicago Medicago constricta Medicago coronata Medicago disciformis Medicago doliata var. muricata Medicago granadensis Medicago littoralis var. littoralis Medicago marina Medicago noeana Medicago orbicularis Medicago polymorpha var. polymorpha Medicago polymorpha var. vulgaris Medicago rigidula var. rigidula Medicago rigidula var. agrestis 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: sativum Trifolium roussaeanum Trifolium scutatum Trifolium tomentosum Trifolium vesiculosum var. rumelicum Cins : Trigonella Tür: Trigonella brachycarpa Trigonella cilicica Trigonella cylindracea Trigonella foenum-graecum Trigonella halophila Trigonella kotschyi Trigonella lunata Trigonella macrorrhyncha Trigonella monspeliaca Trigonella plicata Trigonella raphanina Trigonella rhytidocarpa Trigonella spicata Trigonella spruneriana var. spruneriana Trigonella spruneriana var. sibthorpii Trigonella strangulata Trigonella tenuis Trigonella velutina Cins : Vicia Tür: Vicia alpestris subsp. hypoleuca Vicia canescens subsp. gregaria Vicia cassia Vicia cracca subsp. stenophylla Vicia cuspidata Vicia ervilia Vicia faba Vicia galilaea Vicia narbonensis var. narbonensis. Vicia pubescens Vicia sativa subsp. nigra var. segetalis Vicia sativa subsp. incisa var. cordata Vicia sativa subsp. sativa Vicia sativa subsp. amphicarpa Vicia sericocarpa var. sericocarpa Vicia villosa subsp. eriocarpa Fam: Fagaceae Cins : Quercus Tür: Quercus cerris var. cerris Quercus infectoria subsp. boissieri Quercus ithaburensis subsp. macrolepis Quercus petraea subsp. pinnatiloba Quercus robur subsp. robur Fam: Gentianaceae Cins : Blackstonia Tür: Blackstonia perfoliata subsp. serotina Cins : Centaurium Tür: Centaurium erythraea subsp. erythraea Centaurium erythraea subsp. turcicum Centaurium maritimum Centaurium pulchellum Cins : Gentiana Tür: Gentiana boissieri Cins : Gentianella Tür: Gentianella ciliata subsp. blepharophora Fam: Geraniaceae Cins : Erodium Tür: Erodium cedrorum subsp. salmoneum Erodium cedrorum subsp. cedrorum Erodium gruinum Erodium laciniatum subsp. laciniatum Erodium micropetalum Erodium moschatum Erodium pelargoniiflorum Cins : Geranium Tür: Geranium asphodeloides subsp. asphodeloides Geranium columbinum Geranium dissectum Geranium divaricatum Geranium lucidum Geranium macrostylum Medicago rotata var. rotata Medicago scutellata Medicago truncatula var. longiaculeata Medicago turbinata var. aculeata Medicago turbinata var. chiotica Melilotus Melilotus elegans Melilotus italica Onobrychis Onobrychis argyrea subsp. isaurica Onobrychis caput-galli Onobrychis cilicica Onobrychis cornuta Onobrychis mutensis Onobrychis oxyodonta Onobrychis pisidica Ononis Ononis adenotricha var. adenotricha Ononis adenotricha var. stenophylla Ononis basiadnata Ononis hirta Ononis mitissima Ononis natrix subsp. hispanica Ononis pubescens Ononis pusilla Ononis reclinata Ononis serrata Ononis spinosa subsp. antiquorum Ononis viscosa subsp. breviflora Pisum Pisum sativum subsp. sativum var. Pisum sativum subsp. elatius var. elatius Pisum sativum subsp. elatius var. pumilio Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Podocytisus Podocytisus caramanicus Prosopis Prosopis farcta Scorpiurus Scorpiurus muricatus var. subvillosus Securigera Securigera securidaca Spartium Spartium junceum Tetragonolobus Tetragonolobus purpureus Tetragonolobus requineii Cins : Trifolium Tür: Trifolium aintabense Trifolium angustifolium var. angustifolium Trifolium angustifolium var. intermedium Trifolium argutum Trifolium arvense var. arvense Trifolium boissieri Trifolium campestre Trifolium caucasicum Trifolium caudatum Trifolium constantinopolitanum Trifolium echinatum Trifolium fragiferum var. fragiferum Trifolium globosum Trifolium hirtum Trifolium leucanthum Trifolium lucanicum Trifolium nigrescens subsp. petrisavii Trifolium ochroleucum Trifolium physodes var. psilocalyx Trifolium pilulare Trifolium purpureum var. laxiusculum Trifolium purpureum var. pamphylicum Trifolium purpureum var. purpureum Trifolium repens var. giganteum Trifolium resupinatum var. microcephalum 94 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Geranium molle subsp. molle Geranium purpureum Geranium rotundifolium Geranium tuberosum subsp. tuberosum Fam: Globulariaceae Cins : Globularia Tür: Globularia trichosantha subsp. trichosantha Fam: Guttiferae Cins : Hypericum Tür: Hypericum amblysepalum Hypericum aviculariifolium subsp. depilatum var. leprosum Hypericum hircinum subsp. majus Hypericum imbricatum Hypericum lanuginosum var. lanuginosum Hypericum lydium Hypericum origanifolium Hypericum pallens Hypericum perforatum Hypericum polyphyllum subsp. polyphyllum Hypericum polyphyllum subsp. subcordatum Hypericum rupestre Hypericum triquetrifolium Hypericum vacciniifolium Hypericum venustum Fam: Illecebraceae Cins : Hernieria Tür: Herniaria incana Cins : Paronychia Tür: Paronychia argentea var. argentea Fam: Iridaceae Cins : Crocus Tür: Crocus biflorus subsp. isauricus Crocus biflorus subsp. tauri Crocus boissieri Crocus cancellatus subsp. cancellatus Crocus cancellatus subsp. pamphylicus Crocus fleischeri Crocus graveolens Crocus kotschyanus subsp. kotschyanus Crocus pallasii subsp. pallasi Crocus pallasii subsp. dispathaceus Crocus reticulatus subsp. reticulatus Crocus reticulatus subsp. hittiticus Cins : Gladiolus Tür: Gladiolus anatolicus Gladiolus italicus Cins : Hermodactylus Tür: Hermodactylus tuberosus var. longifolius Cins : Iris Tür: Iris histrio Iris junonia Iris persica Iris stenophylla subsp. stenophylla Fam: Juglandaceae Cins : Pterocarya Tür: Pterocarya fraxinifolia Fam: Juncaceae Cins : Juncus Tür: Juncus bufonius Juncus fontanesii subsp. pyramidatus Juncus heldreichianus subsp. heldreichianus Juncus inflexus Juncus littoralis Juncus rigidus Juncus sphaerocarpus Juncus turkestanicus Fam: Lamiaceae Cins : Ajuga Tür: Ajuga chamaepitys subsp. laevigata Ajuga chamaepitys subsp. palestina Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Ajuga chamaepitys subsp. chia var. chia Ajuga iva Ajuga orientalis Ajuga postii Ballota Ballota nigra subsp. uncinata Ballota rotundiflora Ballota saxatilis subsp. saxatilis Ballota saxatilis subsp. brachyodonta Calamintha Calamintha betulifolia Calamintha nepeta subsp. nepeta Calamintha sylvatica subsp. ascendens Calamintha tauricola Cyclotrichium Cyclotrichium origanifolium Eremostachys Eremostachys laciniata Lallemantia Lallemantia iberica Lamium Lamium album Lamium eriocephalum subsp. eriocephalum Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: typhoides Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: 95 Lamium garganicum subsp. reniforme Lamium garganicum subsp. nepetifolium Lamium macrodon Lamium moschatum var. micranthum. Lamium tenuiflorum Marrubium Marrubium anisodon Marrubium globosum subsp. micranthum Marrubium heterodon Marrubium lutescens Marrubium vulgare Melissa Melissa officinalis subsp. altissima Melissa officinalis subsp. inodora Mentha Mentha longifolia subsp. typhoides var. Micromeria Micromeria cilicica Micromeria cremnophila subsp. anatolica Micromeria dolichodonta Micromeria fruticosa subsp. brachycalyx Micromeria myrtifolia Molucella Moluccella spinosa Nepeta Nepeta caesarea Nepeta isaurica Nepeta italica Nepeta nuda subsp. albiflora Nepeta nuda subsp. glandulifera Nepeta sulfuriflora Origanum Origanum boisseri Origanum majorana Origanum micranthum Origanum syriacum var. bevanii Origanum vulgare subsp. hirtum Pentapleura Pentapleura subulifera Phlomis Phlomis capitata Phlomis leucophracta Phlomis lunariifolia Phlomis monocephala Phlomis nissolii Phlomis pungens var. hispida Phlomis pungens var. pungens Phlomis samia Phlomis syriaca Prasium Prasium majus 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: iycaonica Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Prunella Prunella laciniata Prunella orientalis Prunella vulgaris Rosmarinus Rosmarinus officinalis Salvia Salvia aucheri var. aucheri Salvia candidissima subsp. occidentalis Salvia ceratophylla Salvia frigida Salvia heldreichiana Salvia hypargeia Salvia napifolia Salvia pinnata Salvia quezelii Salvia recognita Salvia sclarea Salvia verbenaca Salvia viridis Satureja Satureja hortensis Satureja thymbra Scutellaria Scutellaria altissima Scutellaria diffusa Scutellaria heterophylla Scutellaria megalaspis Scutellaria rubicunda subsp. pannosula Scutellaria salviifolia Sideritis Sideritis brevidens Sideritis cilicica Sideritis congesta Sideritis montana subsp. remota Sideritis niveotomentosa Sideritis perfoliata Sideritis rubriflora Stachys Stachys annua subsp. annua var. sipyleus Cins : Ziziphora Tür: Ziziphora capitata Fam: Lauraceae Cins : Laurus Tür: Laurus nobilis Fam: Lentibulariaceae Cins : Pinguicula Tür: Pinguicula balcanica subsp. pontica Fam: Liliaceae Cins : Allium Tür: Allium affine Allium alpinari Allium aschersonianum Allium atroviolaceum Allium bassitense Allium brevicaule Allium cassium Allium cupani subsp. hirtovaginatum Allium curtum Allium deciduum subsp. retrorsum Allium flavum subsp. tauricum var. tauricum Allium gayi Allium guttatum subsp. sardoum Allium junceum SM. subsp. tridentatum Allium lycaonicum Allium myrianthum var. floribus albidis Allium neapolitanum Allium nigrum Allium pallens subsp. pallens Allium paniculatum subsp. paniculatum Allium phanerantherum subsp. deciduum Allium porrum Allium roseum Allium rupicola Allium schoenoprasum Allium scorodoprasum subsp. scorodoprasum Allium sphaerocephalon subsp. arvense Allium tauricola Cins : Anthericum Tür: Anthericum liliago Cins : Asparagus Tür: Asparagus acutifolius Asparagus palaestinus Cins : Asphodeline Tür: Asphodeline brevicaulis subsp. brevicaulis var. brevicaulis Asphodeline cilicica Asphodeline taurica Cins : Asphodelus Tür: Asphodelus fistulous Cins : Bellevalia Tür: Bellevalia macrobotrys Bellevalia modesta Bellevalia tauri Cins : Colchicum Tür: Colchicum balansae Colchicum cilicicum Colchicum falcifolium Colchicum kotschyi Colchicum stevenii Colchicum szovitsii Colchicum triphyllum Cins : Eremurus Tür: Eremurus spectabilis Cins : Fritillaria Tür: Fritillaria acmopetala subsp. acmopetala Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis Fritillaria assyriaca subsp. melananthera Fritillaria aurea Fritillaria elwesii Fritillaria persica Cins : Gagea Tür: Gagea fibrosa Stachys bombycina Stachys cretica subsp. mersinaea Stachys cretica subsp. garana Stachys cretica subsp. vacillans Stachys distans var. cilicica Stachys euadenia Stachys inflata Stachys lavandulifolia var. lavandulifolia Stachys longiflora Stachys obscura Stachys pinetorum Stachys pseudopinardii Stachys rupestris Stachys sparsipilosa Stachys spectabilis Stachys woronowii Teucrium Teucrium brevifolium Teucrium chamaedrys subsp. tauricolum Teucrium creticum Teucrium kotschyanum Teucrium montanum Teucrium montbretii subsp. montbretii Teucrium odontites Teucrium orientale var. puberulens Teucrium polium Teucrium spinosum Thymbra Thymbra spicata var. spicata Thymus Thymus brachychilus Thymus cherlerioides var. cherlerioides Thymus cilicicus Thymus revolutus Thymus sipyleus subsp. sipyleus var. 96 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Lavatera punctata Lavatera trimestris Cins : Malva Tür: Malva nicaeensis Cins : Malvella Tür: Malvella sherardiana Fam: Moraceae Cins : Ficus Tür: Ficus carica subsp. Rupestris Cins : Morus Tür: Morus alba Fam: Musaceae Cins : Musa Tür: Musa acuminata Fam: Myrtaceae Cins : Eucalyptus Tür: Eucalyptus camaldulensis Cins : Myrtus Tür: Myrtus communis subsp. communis Fam: Najadaceae Cins : Najas Tür: Najas minor Fam: Oleaceae Cins : Fontanesia Tür: Fontanesia philliraeoides . subsp. philliraeoides Cins : Fraxinus Tür: Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia Fraxinus ornus subsp. cilicica Cins : Jasminum Tür: Jasminum fruticans Cins : Olea Tür: Olea europaea var. europaea Olea europaea var. sylvestris Cins : Phillyrea Tür: Phillyrea latifolia Fam: Onagraceae Cins : Epilobium Tür: Epilobium gemmascens Epilobium parviflorum Fam: Orchidaceae Cins : Cephalanthera Tür: Cephalanthera damasonium Cephalanthera kotschyana Cephalanthera kurdica Cephalanthera longifolia Cephalanthera rubra Fam: Orchidaceae Cins : Dactylorhiza Tür: Dactylorhiza iberica Cins : Epipactis Tür: Epipactis condensata Epipactis helleborine Epipactis microphylla Epipactis veratrifolia Cins : Himantoglossum Tür: Himantoglossum affine Cins : Ophrys Tür: Ophrys argolica subsp. argolica Ophrys bornmuelleri subsp. grandiflora Ophrys cilicica Ophrys ferrum-equinum Ophrys fleischmannii Ophrys isaura Ophrys mammosa Ophrys phrygia Ophrys transhyrcana subsp. amanensis Ophrys transhyrcana subsp. transhyrcana Ophrys umbilicata subsp. umbilicata Cins : Orchis Tür: Orchis anatolica Orchis coriophora Orchis italica Gagea gageoides Gagea granatellii Gagea juliae Gagea luteoides Gagea peduncularis Cins : Hyacinthella Tür: Hyacinthella glabrescens Hyacinthella heldreichii Hyacinthella hispida Cins : Hyacinthus Tür: Hyacinthus orientalis subsp. orientalis Cins : Muscari Tür: Muscari armeniacum Muscari azureum Muscari comosum Muscari massayanum Muscari parviflorum Muscari tenuiflorum Cins : Ornithogalum Tür: Ornithogalum alpigenum Ornithogalum armeniacum Ornithogalum lanceolatum Ornithogalum montanum Ornithogalum narbonense Ornithogalum nutans Ornithogalum oligophyllum Ornithogalum orthophyllum Ornithogalum platyphyllum Ornithogalum ulophyllum Ornithogalum umbellatum Cins : Polygonatum Tür: Polygonatum orientale Cins : Ruscus Tür: Ruscus aculeatus var. angustifolius Cins : Scilla Tür: Scilla autumnalis Scilla cilicica Cins : Tulipa Tür: Tulipa agenensis Tulipa armena var. lycica Tulipa humilis Cins : Urginea Tür: Urginea maritima Fam: Linaceae Cins : Linum Tür: Linum anisocalyx Linum nodiflorum Linum olympicum Linum strictum var. spicatum Linum tenuifolium Linum usitatissimum Fam: Loranthaceae Cins : Arceuthobium Tür: Arceuthobium oxycedri Cins : Loranthus Tür: Loranthus europaeus Cins : Viscum Tür: Viscum album subsp. abietis Viscum album subsp. austriacum Fam: Lythraceae Cins : Lythrum Tür: Lythrum hyssopifolia Lythrum junceum Lythrum tribracteatum Fam: Malvaceae Cins : Alcea Tür: Alcea apterocarpa Alcea rematiflora Cins : Althaea Tür: Althaea cannabina Althaea hirsuta Cins : Hibiscus Tür: Hibiscus trionum Cins : Kitaibelia Tür: Kitaibelia balansae Cins : Lavatera 97 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Orchis laxiflora Orchis mascula subsp. pinetorum Orchis morio subsp. picta Orchis morio subsp. syriaca Orchis morio subsp. morio Orchis pallens Orchis palustris Orchis papilionacea var. rubra Orchis punctulata Orchis purpurea Orchis sancta Orchis simia Orchis spitzelii Orchis tridentata Fam: Orobanchaceae Cins : Orobanche Tür: Orobanche alba Orobanche anatolica Orobanche caucasica Orobanche cernua Orobanche cilicica Orobanche elatior Orobanche fuliginosa Orobanche hederae Orobanche lavandulacea Orobanche minor Orobanche mutelii Orobanche nana Orobanche picridis Orobanche pubescens Orobanche ramosa Orobanche rechingeri Orobanche schultzii Fam: Paeoniaceae Cins : Paeonia Paeonia daurica Fam: Papaveraceae Cins : Corydalis Tür: Corydalis rutifolia subsp. erdelii Corydalis solida subsp. brachyloba Corydalis solida subsp. tauricola Cins : Fumaria Tür: Fumaria capreolata Fumaria cilicica Fumaria densiflora Fumaria kralikii Fumaria parviflora Fumaria petteri subsp. thuretii Cins : Glaucium Tür: Glaucium corniculatum subsp. corniculatum Cins : Hypecoum Tür: Hypecoum procumbens Cins : Papaver Tür: Papaver argemone subsp. argemone Papaver gracile Papaver hybridum Papaver macrostomum Papaver persicum subsp. persicum Papaver polychaetum Papaver rhoeas Papaver somniferum var. somniferum Papaver spicatum var. spicatum Papaver stylatum Fam: Phytolaccaceae Cins : Phytolacca Tür: Phytolacca pruinosa Fam: Pinaceae Cins : Abies Tür: Abies cilicica subsp. cilicica Cins : Pinus Tür: Pinus nigra subsp. pallasiana Fam: Plantaginaceae Cins : Plantago Tür: Plantago atrata Plantago coronopus subsp. coronopus Plantago cretica Plantago lagopus Plantago maritina Plantago scabra Fam: Platanaceae Cins : Platanus L Tür: Platanus orientalis Fam: Plumbaginaceae Cins : Acantholimon Tür: Acantholimon acerosum var. brachystachyum Acantholimon armenum var. armenum Acantholimon glumaceum Acantholimon ulicinum subsp. lycaonicum Cins : Limonium Tür: Limonium angustifolium Limonium sinuatum Limonium virgatum Cins : Plumbago Tür: Plumbago europaea Fam: Poaceae Cins : Aegilops Tür: Aegilops biuncialis Aegilops kotschyi Aegilops neglecta Aegilops peregrina Aegilops speltoides var. speltoides Aegilops speltoides var. ligustica Cins : Alopecurus Tür: Alopecurus lanatus Alopecurus myosuroides var. tonsus Alopecurus utriculatus subsp. Utriculatus Cins : Amblyopyrum Tür: Amblyopyrum muticum var. loliaceum Cins : Ammochloa Tür: Ammochloa palaestina Cins : Andropogon Tür: Andropogon distachyos Cins : Aristida Tür: Aristida caerulescens Cins : Arrhenatherum Tür: Arrhenatherum elatius subsp. elatius Arrhenatherum palaestinum Cins : Avena Tür: Avena clauda Avena eriantha Avena sativa Cins : Brachiaria Tür: Brachiaria eruciformis Cins : Brachypodium Tür: Brachypodium pinnatum Brachypodium sylvaticum Cins : Briza Tür: Briza humilis Briza maxima Briza minor Cins : Bromus Tür: Bromus alopecuros subsp. caroli-henrici Bromus alopecuros subsp. alopecuros Bromus chrysopogon Bromus commutatus Bromus diandrus Bromus fasciculatus Bromus intermedius Bromus japonicus subsp. anatolicus Bromus lanceolatus Bromus madritensis Bromus psammophilus Bromus pseudobrachystachys Bromus scoparius Bromus squarrosus Bromus tectorum Cins : Catapodium Tür: Catapodium rigidum subsp. hemipoa Cins : Cleistogenes 98 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cleistogenes serotina Corynephorus Corynephorus divaricatus Crypsis Crypsis alopecuroides Crypsis faktorovskyi Cutandia Cutandia memphitica Cynodon Cynodon dactylon var. dactylon Dactylis Dactylis glomerata subsp. hispanica Dactyloctenium Dactyloctenium aegyptium Digitaria Digitaria sanguinalis Echinaria Echinaria capitata Elymus Elymus elongatus subsp. elongatus Elymus farctus subsp. bessarabicus var. Paspalum Paspalum paspalodes Phalaris Phalaris brachystachys Phalaris minor Phalaris truncata Cins : Phleum Tür: Phleum boissieri Phleum subulatum sp. subulatum Cins : Piptatherum Tür: Piptatherum coerulescens Piptatherum holciforme subsp. holciforme var. glabrum Piptatherum miliaceum subsp. thomasii Piptatherum miliaceum subsp. miliaceum Piptatherum virescens Cins : Poa Tür: Poa annua Poa caucasica Poa cenisia Poa compressa Poa diversifolia Poa speluncarum Poa trivialis Cins : Polypogon Tür: Polypogon maritimus subsp. maritimus Polypogon monspeliensis Cins : Psilurus Tür: Psilurus incurvus Cins : Rostraria Tür: Rostraria berythea Rostraria cristata Cins : Saccharum Tür: Saccharum officinarum Cins : Schismus Tür: Schismus arabicus Cins : Sesleria Tür: Sesleria alba Sesleria phleoides Cins : Setaria Tür: Setaria adhaerens Setaria glauca Setaria viridis Cins : Sorghum Tür: Sorghum halepense var. muticum Cins : Sporobolus Tür: Sporobolus virginicus Cins : Stipa Tür: Stipa bromoides Stipa capensis Stipa ehrenbergiana Stipa holosericea Cins : Taeniatherum Tür: Taeniatherum caput-medusae subsp. asper Taeniatherum caput-medusae subsp. crinitum Cins : Themeda Tür: Themeda triandra Cins : Trachynia Tür: Trachynia distachya Cins : Triplachne Tür: Triplachne nitens Cins : Triticum L. Tür: Triticum aestivum Triticum dicoccoides Cins : Vulpia Tür: Vulpia ciliata subsp. ciliata Vulpia fasciculata Vulpia muralis Vulpia myuros Vulpia unilateralis Fam: Polygalaceae Cins : Polygala Tür: Polygala anatolica Polygala comosa bessarabicus Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: var. leporinum Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Cins : Tür: Elymus hispidus subsp. barbulatus Elymus hispidus subsp. hispidus Elymus libanoticus Elymus panormitanus Elymus tauri subsp. tauri Eragrostis Eragrostis cilianensis Eremopoa Eremopoa capillaris Festuca Festuca anatolica subsp. anatolica Festuca callieri subsp. callieri Festuca cataonica Festuca glaucispicula Festuca jeanpertii subsp. jeanpertii Festuca pinifolia var. pinifolia Festuca valesiaca Gastridium Gastridium phleoides Gaudiniopsis Gaudiniopsis macra Glyceria Glyceria plicata Holcus Holcus annuus Hordeum Hordeum geniculatum Hordeum murinum subsp. glaucum Hordeum murinum subsp. leporinum Imperata Imperata cylindrica Lagurus Lagurus ovatus Lamarckia Lamarckia aurea Lolium Lolium multiflorum Lolium subulatum Lolium temulentum var. temulentum Melica Melica eligulata Melica minuta Melica persica subsp. inaequiglumis Milium Milium pedicellare Milium vernale subsp. vernale Milium vernale subsp. montianum Oryza Oryza sativa Panicum Panicum repens Parapholis Parapholis incurva 99 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Reseda balansae Reseda lutea var. lutea Reseda orientalis Reseda phyteuma Fam: Rhamnaceae Cins : Paliurus Tür: Paliurus spina-christi Cins : Rhamnus Tür: Rhamnus alaternus Rhamnus hirtellus Rhamnus libanoticus Rhamnus oleoides subsp. graecus Rhamnus orbiculatus Rhamnus petiolaris Fam: Rosaceae Cins : Agrimonia Tür: Agrimonia eupatoria Cins : Alchemilla Tür: Alchemilla paracompactilis Cins : Amelanchier Tür: Amelanchier parviflora var. parviflora BOISS. Amelanchier rotundifolia subsp. integrifolia Cins : Amygdalus Tür: Amygdalus orientalis Cins : Aphanes Tür: Aphanes arvensis Cins : Cerasus Tür: Cerasus prostrata var. prostrata Cins : Crataegus Tür: Crataegus aronia var. aronia Cins : Crataegus Tür: Crataegus aronia var. minuta Crataegus monogyna subsp. monogyna Crataegus orientalis var. orientalis Crataegus stevenii Cins : Filipendula Tür: Filipendula vulgaris Cins : Geum Tür: Geum urbanum Cins : Malus Tür: Malus sylvestris subsp. orientalis var. orientalis Cins : Orthurus Tür: Orthurus heterocarpus Cins : Potentilla Tür: Potentilla calycina Potentilla kotschyana Potentilla libanotica Potentilla micrantha Potentilla oweriniana Potentilla reptans Potentilla speciosa var. speciosa Potentilla supina Potentilla tauricola Cins : Prunus Tür: Prunus domestica Cins : Pyracantha Tür: Pyracantha coccinea Cins : Pyrus Tür: Pyrus elaeagnifolia subsp. kotschyana Pyrus syriaca var. syriaca Pyrus syriaca var. microphylla Cins : Rosa Tür: Rosa heckeliana subsp. orientalis Cins : Rubus Tür: Rubus canescens var. canescens Rubus sanctus Cins : Sanguisorba Tür: Sanguisorba minor subsp. magnolii Cins : Sorbus Tür: Sorbus persica Sorbus torminalis var. pinnatifida Sorbus umbellata var. orbiculata Sorbus umbellata var. umbellata Polygala monspeliaca Fam: Polygonaceae Cins : Emex Tür: Emex spinosus Cins : Rumex Tür: Rumex bucephalophorus Rumex pulcher Rumex tuberosus subsp. tuberosus Fam: Potamogetonaceae Cins : Potamogeton Tür: Potamogeton natans Potamogeton nodosus Potamogeton panormitanus Potamogeton pectinatus Fam: Primulaceae Cins : Anagallis Tür: Anagallis arvensis var. arvensis Anagallis arvensis var. Caerulea Cins : Androsace Tür: Androsace maxima Cins : Cyclamen Tür: Cyclamen cilicium var. cilicium Cyclamen graecum Cins : Lysimachia Tür: Lysimachia dubia Lysimachia linum-stellatum Fam: Ranunculaceae Cins : Adonis Tür: Adonis annua Adonis microcarpa Cins : Anemone Tür: Anemone blanda Anemone coronaria Cins : Clematis Tür: Clematis cirrhosa Clematis vitalba Cins : Consolida Tür: Consolida axilliflora Consolida cruciata Consolida lineolata Consolida scleroclada var. scleroclada Cins : Delphinium Tür: Delphinium dasystachyum Delphinium kurdicum Delphinium peregrinum Delphinium staphisagria Cins : Eranthis Tür: Eranthis hyemalis Cins : Nigella Tür: Nigella arvensis var. tauricola Nigella orientalis Nigella sativa Nigella stellaris Cins : Ranunculus Tür: Ranunculus arvensis Ranunculus asiaticus Ranunculus brachylobus subsp. incisilobatus Ranunculus chius Ranunculus cuneatus Ranunculus demissus var. major Ranunculus fenzlii Ranunculus ficaria subsp. calthifolius Ranunculus ficarioides Ranunculus grandiflorus Ranunculus millefolius subsp. millefolius Ranunculus scandicinus Ranunculus sericeus Ranunculus sphaerospermus Ranunculus sprunerianus Cins : Thalictrum Tür: Thalictrum minus var. minus Thalictrum orientale Fam: Resedaceae Cins : Reseda 100 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tür: Osyris alba Cins : Thesium Tür: Thesium billardieri Fam: Saxifragaceae Cins : Saxifraga Tür: Saxifraga hederacea var. libanotica Saxifraga hederacea var. hederacea Fam: Scrophulariaceae Cins : Bellardia Tür: Bellardia trixago Cins : Chaenorhinum Tür: Chaenorhinum minus subsp. minus Cins : Cymbalaria Tür: Cymbalaria microcalyx Cins : Euphrasia Tür: Euphrasia minima subsp. davisii Euphrasia pectinata Cins : Kickxia Tür: Kickxia commutata subsp. graeca Kickxia lanigera Cins : Lesquereuxia Tür: Lesquereuxia syriaca Cins : Linaria Tür: Linaria chalepensis var. chalepensis Linaria corifolia Linaria genistifolia subsp. genistifolia Linaria genistifolia subsp. praealta Linaria genistifolia subsp. polyclada Linaria simplex Cins : Misopates Tür: Misopates orontium Cins : Odontites Tür: Odontites lutea Cins : Pedicularis Tür: Pedicularis cadmea Cins : Scrophularia Tür: Scrophularia canina subsp. bicolor Scrophularia catariifolia Scrophularia cryptophila Scrophularia kotschyana Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. libanotica Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. antalyensis Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. nevshehirensis Scrophularia libanotica subsp. libanotica var. cappadocica Scrophularia mersinensis Scrophularia myriophylla Scrophularia peregrina Scrophularia pinardii Scrophularia rimarum Scrophularia trichopoda Scrophularia umbrosa Cins : Verbascum Tür: Verbascum blattaria Verbascum brachysepalum Verbascum chionophyllum Verbascum cilicicum Verbascum cucullatibracteum Verbascum cymigerum Verbascum flavipannosum Verbascum galilaeum Verbascum glomerulosum Verbascum inulifolium Verbascum leianthum Verbascum linearilobum Verbascum linguifolium Verbascum lyratifolium Verbascum meinckeanum Verbascum obtusifolium Verbascum orbicularifolium Verbascum orientale . Verbascum pellitum Sorbus umbellata var. cretica Fam: Rubiaceae Cins : Asperula Tür: Asperula arvensis Asperula glomerata subsp. condensata var. filiformis Asperula lilaciflora subsp. mutensis Asperula setosa Asperula stricta subsp. stricta Asperula stricta subsp. grandiflora Asperula xylorrhiza Cins : Callipeltis Tür: Callipeltis cucullaria Cins : Crucianella Tür: Crucianella angustifolia Crucianella latifolia Crucianella macrostachya Crucianella sorgerae Cins : Cruciata Tür: Cruciata laevipes Cruciata taurica Cins : Galium Tür: Galium adhaerens Galium aparine Galium bracteatum Galium brevifolium subsp. brevifolium Galium canum subsp. ovatum Galium canum subsp. canum Galium cassium Galium cilicicum Galium dieckii Galium exsurgens Galium ghilanicum Galium humifusum Galium incanum subsp. elatius Galium incanum subsp. psedocornigerum Galium membranaceum Galium murale Galium paschale Galium penicillatum Galium samuelssonii var. samuelssonii Galium scabrifolium Galium setaceum Galium shepardii Galium spurium subsp. ibicinum Galium tenuissimum subsp. trichophorum Galium verticillatum Galium verum subsp. glabrescens Cins : Rubia Tür: Rubia tenuifolia subsp. brachypoda Rubia tenuifolia subsp. donietti Cins : Sherardia Tür: Sherardia arvensis Cins : Valantia Tür: Valantia hispida Fam: Ruppiaceae Cins : Ruppia Tür: Ruppia cirrhosa Fam: Rutaceae Cins : Haplophyllum Tür: Haplophyllum buxbaumii subsp. buxbaumii Haplophyllum myrtifolium Haplophyllum suaveolens var. cilicicum Cins : Ruta Tür: Ruta chalepensis Fam: Salicaceae Cins : Populus Tür: Populus euphratica Cins : Salix Tür: Salix alba Salix triandra subsp. triandra Fam: Santalaceae Cins : Osyris 101 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cins : Taxus Tür: Taxus baccata Fam: Thymelaeaceae Cins : Daphne Tür: Daphne gnidioides Daphne sericea Cins : Thymelaea Tür: Thymelaea cilicica Thymelaea hirsuta Fam: Typhaceae Cins : Typha Tür: Typha domingensis Fam: Ulmaceae Cins : Celtis Tür: Celtis australis Celtis glabrata Celtis tournefortii Cins : Ulmus Tür: Ulmus minor subsp. canescens Fam: Urticaceae Cins : Urtica Tür: Urtica pilulifera Urtica urens Fam: Valerianaceae Cins : Centranthus Tür: Centranthus calcitrapa Centranthus longiflorus subsp. longiflorus Cins : Valeriana Tür: Valeriana bolkarica Valeriana dioscoridis Valeriana speluncaria var. speluncaria Valeriana speluncaria var. glabriuscula Cins : Valerianella Tür: Valerianella balansae Valerianella costata Valerianella discoidea Valerianella locusta Valerianella orientalis Valerianella triceras Valerianella vesicaria Fam: Verbenaceae Cins : Phyla Tür: Phyla canescens Cins : Vitex Tür: Vitex agnus-castus Fam: Violaceae Cins : Viola Tür: Viola alba subsp. dehnhardtii Viola heldreichiana Viola modesta Fam: Vitaceae Cins : Ampelopsis Tür: Ampelopsis orientale Fam: Zannichelliaceae Cins : Zannichellia Tür: Zannichellia palustris Fam: Zygophyllaceae Cins : Zygophyllum Tür: Zygophyllum album Verbascum protractum Verbascum pseudoholotrichum Verbascum pterocalycinum var. mutense Verbascum pterocalycinum var. pterocalycinum Verbascum serratifolium Verbascum sinuatum var. sinuatum Verbascum tauri Verbascum tossiense Verbascum xanthophoeniceum Cins : Veronica Tür: Veronica anagallis-aquatica subsp. anagallis-aquatica Veronica antalyensis Veronica balansae Veronica bombycina subsp. froediniana Veronica bornmuelleri Veronica cymbalaria Veronica debilis Veronica dichrus Veronica hederifolia Veronica hispidula subsp. hispidula Veronica kotschyana Veronica leiocarpa Veronica macrostachya Veronica orientalis subsp. orientalis Veronica pectinata var. glandulosa Veronica scardica Veronica surculosa Veronica syriaca Veronica trichadena Veronica triphyllos Fam: Sinopteridaceae Cins : Cheilanthes Tür: Cheilanthes fragrans. Cheilanthes persica Fam: Solanaceae Cins : Datura Tür: Datura stramonium Cins : Hyocyamus Tür: Hyoscyamus aureus Cins : Mandragora Tür: Mandragora autumnalis Cins : Nicotiana Tür: Nicotiana glauca Cins : Solanum Tür: Solanum alatum Solanum dulcamara Solanum nigrum subsp. nigrum Cins : Withania Tür: Withania somnifera Fam: Sterculiaceae Cins : Brachychiton Tür: Brachychiton populneus Fam: Styracaceae Cins : Styrax Tür: Styrax officinalis Fam: Tamaricaeae Cins : Tamarix Tür: Tamarix smyrnensis Tamarix tetrandra Fam: Taxaceae F. 3 FAUNA F. 3. 1 Habitat ve Toplulukları Mersin Đli, Anamur Đlçesi civarında Kiliya kolonisi olarak adlandırılan, Türkiye sahillerinde bilinen en kalabalık ve sürekli üreyen tek Akdeniz foku (Monachus monachus) kolonisinin çok önemli bir bölümü bu alan içinde barınmaktadır. Alan içinde her sene doğum gerçekleşen toplam 4 fok üreme mağarası bulunmaktadır. Bunun dışında türün dinlenmek amacıyla kullandığı irili ufaklı sayısız deniz mağarası ve kavuk bulunmaktadır. 102 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đlimizde bulunan Mersin merkeze bağlı Kazanlı sahili, Erdemli Đlçesi Alata kumsalı, Silifke Đlçesi Göksu Deltası ve Anamur sahili ağırlıklı iribaş deniz kaplumbağası olmak üzere her iki tür deniz kaplumbağası için (Caretta caretta ve Chelonia mydas) önemli üreme kumsallarıdır. Bozyazı kumsalının kum alımları sonucunda doğal yapısının bozulmadan önce önemli bir deniz kaplumbağası üreme alanı olmasına rağmen, günümüzde ancak birkaç bireyin yumurta bırakma amaçlı olarak kullandığı görülmektedir. Diğer taraftan özellikle yeşildeniz kaplumbağasına (Chelonia mydas) yıl boyunca rastlamak mümkündür. Kızılliman Burnu’nun iki yanında ve Aksan Adası civarında yıl boyunca gözlenebilen 5–6 bireylik bir şişeburunlu yunus (Tursiops truncatus) ailesi bulunmaktadır. Doğu Akdeniz akıntı sisteminin bir parçası olarak bölgede doğudan batıya akan akıntılar Türkiye’nin en güney iki ucu olan Anamur ve Kızılliman Burnu’nu dövmektedir. Burada oluşan akıntı rejiminin bir sonucu olarak Kızılliman Burnunun doğu yakasında kalan Gökçevlik ile Ören kıyıları ölü ya da canlı olarak karaya vuran deniz canlıların sıkça görüldügü alanlardır. Bölgede görülen deniz canlıları arasında Risso yunusu (Grampus griseus), Cuvier yunusu (Ziphius cavirostris); ayrıca sürü halinde Uzun balina (Balenoptera physalus) görülmektedir. Dana Adası ve Beşparmak Adası civarında ve dik yalıyarların uzantısı olan infralittoral zonda tehlike ve tehdit altında türler arasında sıralanan uzundikenli denizkestanesi (Centrostephanus longispinus), Triton (Charonia tritonis) yaygın olarak görülebilmektedir. Yumuşak zeminli infralittoral zonda ve özellikle Cymodosea nodosa çayırları içinde Pina (Pinna nobilis), Deniz Kulağı (Tonna galea) ve Denizatına (Hippocampus ramulosus) rastlamak mümkündür. Deniz çiçeklilerinin son bulduğu Infralittoral zonun derin sınırından (~33m) itibaren dal süngerlerden Axinella cannabina ve Axinella polypoides görülebilmektedir. Kuşlardan Boz yelkovan (Calonectris diomedea) açık denizde, Tepeli Karabatak (Phalacrocorax aristotelis) kayalık kıyılarda ve özellikle Dana adası ve Beşparmak adasında görülmektedir. Kayalık infralittoralde hassas türlerden denizkestanesi (Paracentrotus lividus), Karavida (Scyllarides latus) Orfoz (Epinephelus marginatus) Eskina (Umbrina cirrosa) sıkça görülmektedir. Bölge Doğu Akdeniz’de Orkinos balığının üreme alanının doğu sınırında yer aldığından özellikle Mayıs-Temmuz arası kalabalık sürülere rastlamak mümkündür. Genel olarak tüm Akdeniz’de yumuşak zeminli Infralittoral zon (~0 - ~-30 m. arası) Akdeniz endemiki deniz çayırları (Posidonia oceanica) ile kaplıyken türün doğu sınırını oluşturan Turgutlar koyunun doğusunda yoğun Cymodosea nodosa çayırı ile kaplıdır. Ovacık kıyılarında, besin tercihleri arasında bu deniz çiçeklisini de bulunduran yeşil deniz kaplumbağasına yıl boyunca rastlanması bu alanın türün bilinmeyen kışlama alanlarından biri olabileceğini göstermektedir. Diğer taraftan P. oceanica’nin bulunmaması bu bölgenin Kızıldeniz kanalı yoluyla Akdeniz’e geçip başarılı ve kalabalık popülasyonlar oluşturan Lessepsiyan göçmeni canlıların yoğun olarak bulunduğu bir alandır. Bölge ekosisteme yeni katılan ve kendilerine yer bulan bu canlıların doğal dengeye etkileri henüz bilinmiyor. Ancak alanda yeni gözlenmeye başlamasına rağmen hızla genişlediği gözlenen Caulerpa racemosa ve özellikle Caulerpa scalpeliformis gibi istilacı türler olarak sınıflandırılan bitkiler ile juvenil balıklara etkisi olabileceği düşünülen Fistularia commersonii gibi türlerin yakin gelecekte ekosistem üzerinde önemli baskılara yol açmaları olasıdır. Diğer taraftan yine Lessepsiyan göçmenlerden olan göçmen midye (Brachidontes variabilis) basta Corallina mediterranea ve Jania rubens olmak üzere yerli alg türleriyle oluşturdukları yasam-birlikleri mediolittoral (gel-git zonu) ve üst infralittoral zonun zenginleşmesine neden oldukları da bilinmektedir. Karada ise Kargıcak Boğazı’nda, hayvancılıkla uğrasan nomad yörüklerin alana geldikleri dönemlerde (ayni anda sayılan en fazla birey 24) kalabalık Kızıl akbaba (Gyps fulvus) grupları gözlenmektedir. Yaz sonunda Ovacık yarımadasının sarp kayalıklarında Ada doğanına (Falco eleonorae), üreme döneminde Tisan Sazlığı’nda (kaybolmak üzeredir) ve Dana Adası kıyılarında küçük Angit (Tadorna ferruginea) sürüleri görülmektedir. Yaz ziyaretçilerinden Küçük akbaba (Neophron percnopterus) Boğsak- Aydıncık arasında barınmaktadır. Aydıncık adaları olarak bilinen Gilindire adaları, Ada martısının (Larus audouinii)Doğu Akdeniz’deki sayılı üreme alanlarından biridir. 103 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sancak Burnu, Gemikonagi ve Kurtini koylarının çıkışı ve Yılanlı Ada'da kayalık yüzlek infralittotal bölgenin tamamını kaplamaktadır. Bu alanda Triton (Charonia tritonis),Pina (Pinna nobilis), Deniz Kulağı (Tonna galea) görülmektedir. Yüzlegin hemen sonunda başlayan kavkili çökelin ardından gelen yumuşak zeminde nesli tehdit ve tehlike altında olan Axinella cinsi süngerlere rastlamak mümkündür Yüzlegin sığ olduğu alanlarda infralitorral bölge sağlıklı ve gür deniz çayırları (Posidonia oceanica) ile kaplıdır. Çayır içinde, infralittoralin alt sınırına doğru 20–30 metrelerde Denizatına (Hippocampus ramulosus), ve bölgeyi kışlama amaçlı kullanan Yeşil Deniz kaplumbağalarına rastlanmaktadır. Kayalık infralittoralde hassas türlerden denizkestanesi (Paracentrotus lividus), Karavida (Scyllarides latus), Orfoz (Epinephelus marginatus) Eskina (Umbrina cirrosa) sıkça görülmektedir. Bölge Doğu Akdeniz’de Orkinos balığının üreme alanının doğu sınırında yer aldığından özellikle Mayıs-Temmuz arası kalabalık sürülere rastlamak mümkündür. Hidrografik olarak subtropik özellik gösteren bu alanda kıyı ekosisteminin olgunlaşmasında önemli rol oynayan Posidonia oceanica, Cystoseira spp. vb. Atlanto-Mediterranean türlerin oluşturduğu littoral yasam-birliklerinin bulunmaması Levantdenizini Doğu Akdeniz Ekosistemleri içinde Kızıldeniz göçmeni türlerin gelerek rahatça kalıcı popülasyonlar oluşturdukları Lessepsiyen hükümranlığı halini almasına neden olmuştur. Aydıncık kıyıları Levant denizi içerisinde farklı özelliklere sahip nadir alanlardan biridir. Yapı olarak Levant kıyı ekosistemine gösterdiği benzerliklerin (Göçmen midye-Brachidontes variabilis ve kırmızı alglerin – Corallina mediterranea ve Jania rubens oluşturdukları mediolittoral/gel-git zonu yasam-birlikleri) yanında sağlıklı Posidonia deniz çayırlarına sahip olması alanı deniz biyolojisi açısından oldukça ilginç kılmaktadır. F. 3. 2 Türler ve Popülasyonları Üstsınıf: TETRAPODA Sınıf: AMPHĐBĐA (Đkiyaşamlılar) Fam:Bufonidae Bufo bofo (Kara kurbağası) Bufo viridis (Gece kurbağası) Fam: Hyladiae Hyla arborea savigyny (Yaprak kurbağası) Fam: Ranidae Rana ridibunda ridibunda (Yeşil kurbağa) Sınıf: REPTĐLĐA (Sürüngenler) Takım: Tesdunita (Kaplumbağalar) Fam: Chlonidae (Deniz kaplumbağaları) Tür:Caretta caretta (Adi deniz kaplumbağası) Chelonia mydas (Yeşil kaplumbağa) Emys orbicularis (Benekli kaplumbağa) Mauremys caspica (Çizgili kaplumbağa) Tesdudo graeca (Adi tosbağa) Takım: Squamata (Pullu sürüngenler) Fam: Chamaelonidae (Bukalemunlar) Tür: Chamaleo chamaleon (Bukalemun) Fam:Lacertidae (Kertenkeleler) Tür:Lacerta danfordi (Toros kertenkelesi) Fam: Agamidae (Kaya kelerleri) Tür: Agama stelio (Dikenli keler) Fam: Gekkonidae (Ev kelerleri) Tür: Hemidactylus turcicus (Geniş parmaklı keler) Ophida (Yılanlar) Typhlopidae Typhlops vermicularis (Kör yılan) Boaide Eryx jaculus (Mahmuzlu yılan) Colubridae Colubri rubriceps (Toros yılanı) Colubri jugularis (Kara yılan) 104 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sınıf: AVES(KUŞLAR) Fam:Laridae Tür: Larus minutus (Küçük martı) Larus canus (Küçük gümüş martı) Larus cachinnans (Gümüş martı) Larus mefanocephafus (Akdeniz martısı) Fam:Sternidae (Denizkırlangıcıgiller) Tür: Sterna sandvicensis (Kara gagalı sumru) Fam: Alaudidae (Tarlakuşugiller) Tür: Galerida eristata (Tepeli toygar) Galandrella rufescens (Çorak toygar) Fam: Hirundidae (Kırlangıçgiller) Tür: Delichon urbica (Ev kırlangıcı) Hirundo rustica (Kır kırlangıcı) Fam: Passeridae Tür: Passer domesticus (Serçe) Sınıf: MAMMALĐA(MEMELĐLER) Takım: Insectivora (Böcekçiller) Fam: Erinaceidae Tür: Erinaceus concolor (Kirpi) Fam: Crocidurinae Tür: Crocidura leucodon (Sivri burunlu tarla faresi) Crocidura suaveolens (Bahçe sivri faresi) Alttakım: Megachiroptera (Meyve yarasaları) Fam: Pteropidae Tür: Rousettus aegyptiacus (Afrika meyve yarasası) Alttakım: Microchiroptera (Böcekçil yarasalar) Fam: Rhinolophidae (Nalburunlu yarasalar) Tür: Rhinolopus euryale (Akdeniz nalburunlu yarasası) Rhinolopus hipposideros (Küçük nalburunlu yarasa) Fam: Vespertiolinidae (Düzburunlu yarasalar) Tür: Eptessicus bottae (Akdeniz geniş kanatlı yarasası) Pipistrellus nathusii (Pürtükderili yarasa) Takım: Lagomorpha Fam: Leoporidae (Tavşanlar) Tür: Lepus europaeus (Yabani Tavşan) Takım: Rodentia (Kemiriciler) Fam: Muridae (Fareler, sıçanlar) Tür: Rattus rattus (Siyah sıçan) Rattus norvegicus (Kahverengi sıçan) Apodemus sylvaticus (Orman faresi) Mus musculus (Ev faresi) Fam: Hystricidae Tür: Hystrix indica (Oklu kirpi) Takım: Cetacea (Balinalar ve Yunuslar) Alttakım: Odontoceti (Dişli balinalar ve yunuslar) Fam: Delphinidae (Gerçek yunuslar) Tür: Tursiops truncatus (Siyah yunus) Delphinus delphis (Yunus(turtak)) Takım: Carnivora (Etçil memeliler) Fam: Canidae (Köpekler) Tür: Vulpes vulpes (Kızıl tilki) Fam: Mustalidae (Gelincikler(sansarlar)) Tür: Mustela nivalis (Gelincik) Meles meles (Porsuk) Takım: Artiodactyla( Çift toynaklılar) Fam: Suidae( Eski dünya domuzları) Tür: Sus scrofa (Yaban domuzu) Fam: Bovidae (Koyunlar) Tür: Capra aegagrus (Yaban keçisi) 105 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Üstsınıf: PISCES (BALIKLAR) Fam: Hexanchidae Tür: Hexanchus griseus (Boz camgöz) Fam: Odontaspididae Tür: Odontaspis ferox (Pamuk balığı) Fam: Scyliorhinidae Tür: Scyliorhinus stellaris (Kedi balığı) Fam: Carcharhinidae Tür: Carcharhinius plumbeus (Büyük camgöz) Fam: Triakidae Tür: Mustelus mustelus (Köpekbalığı) Fam: Rajidae Tür: Raja asterias (Vatoz) Fam: Myliobatidae Tür: Myliobalis aquila (Çuçuna) Pteromylaeus bovinus Fam: Rhinopteridae Tür: Rhinoptera marginata (Çuçuna) Fam: Argentinidae Tür: Argentina sphyraena (Derinsu gümüş balığı) Fam: Aulopidae Tür: Aulopus filamentosus (Flamentli zurna balığı) Fam: Mycophidae Tür: Benthosema glaciale (Işıldak balığı) Lobianchia dofleini (Işıldak balığı) Myctophum punctatum (Işıldak balığı) Fam: Gasterosteidae Tür: Gasterosteus aculeats (Dikence balığı) Fam: Macrouridae Tür: Coelorhynchus coelorhynchus (Fare balığı) Hymenocephalus italicus (Kılkuyruk fare balığı) Fam: Gadidae Tür: Micromesistius poutassu (Derinsu mezgiti) Trisopterus minutus (Tavuk balığı) Fam: Regalecidae Tür: Regalecus glesne (Büyük kurdela balığı) Fam: Trachipteridae Tür: Trachipterus trachipterus (Kağıt balığı) Fam: Trachichtyidae Tür: Hoplestethus mediterraneus (Kütük balığı) Fam: Moronidae Tür: Dicentrarchus labrax (Levrek) Fam: Carangidae Tür: Pseudocaranx dentex (Kral balığı) Seriola dumerili (Sarı kuyruk) Fam: Lobotidae Tür: Lobotes surinamensis (Üç kuyruk balığı) Fam:Sciaenidae Tür: Argyrosomus regius (Sanağız-kötek balığı) Fam: Mullidae Tür: Mullus barbatus (Barbunya) Fam: Sparidae Tür: Boops boops (Kupes) Lithognathus morymyrus (Mırmır) Fam: Centracanthidae Tür: Spicara flexuosa (Đzmarit) Spicara maena (Meyazgöz-Melena) Fam: Ammodytidae Tür: Gymnammodytes cicerelus (Kum balığı) 106 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Fam: Trichiuridae Tür: Lepidopus caudatus (Palaska balığı) Trichiurus lepturus (Kılkuyruk balığı) Fam: Luvaridae Tür: Luvarus imperialis (Đmparator balığı) Fam: Gobiidae Tür: Gobius niger (Kömürcü kaya balığı) Pomatoschistus marmoratus ((Küçük kaya balığı) Fam: Callionymidae Tür: Callionymus pusillus (Üzgün balığı) Fam: Carapidae Tür: Carapus acus (Đnci balığı) Fam: Tetraodontidae Tür: Logocephalus logocephalus (Mavi balon balığı) Lagocephalus spadiceus (Balon balığı) Fam: Gobiesocidae Tür: Gouania wildonowi (Ördek balığı-yapışkan) F. 3. 3 Hayvan Yaşama Hakları F. 3. 3. 1 Evcil Hayvanlar F. 3. 3. 1. 1 Sahipli Hayvanlar Đldeki sahipli hayvanlar hakkında 5199 sayılı hayvanları koruma kanununa göre Büyükşehir ve alt birim belediyeleri gerekli kayıtları tutmak ve ıslah çalışmalarını yapmak görevli kılınmışlardır. Đlimizde 2007 yılı içerisinde Müdürlüğümüzce yapılan denetimler sonucu; 20’si Mersin Merkez, 2’si Erdemli, 3’ü Silifke, 5’i Tarsus ve 2’si Anamur ilçelerinde olmak üzere toplam 32 adet ev ve süs hayvanı satış yeri bulunduğu tespit edilmiştir. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve ilgili Yönetmelik kapsamında mevcut işyerleri için, ev ve süs hayvanı satan kişilere Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile birlikte 16/17 Kasım 2006 tarihlerinde iki günlük eğitim programı düzenlenmiş ve 53 kişinin katıldığı programda katılımcılara sertifikaları törenle dağıtılmıştır. Mevcut işletmeler, Müdürlüğümüzün 2007 yılı denetim programına alınmış ve denetim tarihleri kendilerine yasa gereği önceden bildirilerek denetimler gerçekleştirilmiştir. Bu konudaki çalışmalar devam etmektedir. F. 3. 3. 1. 2 Sahipsiz Hayvanlar Sokak hayvanlarının korunması konusunda yayımlanan genelgeler ışığında Mersin Büyükşehir ve Tarsus Belediyelerince tam teşekküllü hayvan barınağı yapılmış olup buralarda aşılama, kısırlaştırma, işaretleme ve sahiplendirme işlemleri yapılmaktadır. Mersin Büyükşehir Belediyesine ait Geçici Bakımevi 450 hayvan kapasitesine sahip olup, mevcut hayvan sayısı 2007 yılı içerisinde yaklaşık 600 ile 650 civarında değişmektedir. 2007 yılı içerisinde bakımevine giren hayvanlardan 267’si sahiplendirilmiş, 606’sı küpelenerek işaretlenmiş, köpeklere toplam 1519 doz kuduz ve karma aşı uygulanmış, 63 hayvan alındığı ortama geri bırakılmıştır. Ayrıca mevcut kapasite dışında bakımevi bünyesinde yaklaşık 250 civarında kedi barındırılan bir kedi evi bulunmaktadır. Đlimizde 5199 sayılı kanun kapsamında kediler ile ilgili çalışmalar Mersin Hayvan Dostları Derneği tarafından yürütülmektedir. Bu güne kadar 48 kedi alındığı ortama geri bırakılmıştır. Bakımevinde hasta hayvanlar için uygun ilaç ve antibiyotik tedavisi ile gerekli durumlarda da çeşitli operasyonlar ( Fıtık, Osteosentez) uygulanmaktadır. Tarsus Belediyesine ait Köpek Bakım ve Islah Evi 6000 m2 alan üzerinde kurulmuş ve 2000 m2 kapalı alana sahip bir bakımevidir. Kapasitesi 500 hayvan olan bakımevinin arka kısmında ölüler için hayvan mezarlığı da bulunmaktadır. Bakımevinde mevcut hayvan sayısı 2006 yılı içerisinde 250- 300 civarında değişmektedir. Bunlardan yaklaşık 20-25’i bakımevinde sürekli barındırılan çatal burun av köpeğidir. 2006 yılı içerisinde bakımevine giren hayvanlardan 90’ı sahiplendirilmiş, 51’i kısırlaştırılmış, 76’sına kuduz aşısı uygulanmış, 47’si küpelenerek işaretlenmiş, 21’i alındığı ortama geri bırakılmıştır. Köpeklerin alındığı ortama geri bırakılmasına yönelik halkı bilinçlendirme çalışmaları sürdürülmekte olup, bu konuda broşürler dağıtılarak, afişler ilçenin değişik yerlerine asılmıştır. 107 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 3. 3. 2 Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban Hayvanlar Đlimizde nesli tehlike altında olan ve olması muhtemel olan evcil hayvanlar hakkında yeterli bilgiye ulaşılamamış ancak Çatalburun köpekleri Tarsus ve yakın çevresindeki avcılarımız tarafından kullanılmakta ve yerel bir av köpeği olarak bilinmektedir. Bu köpek ırkı üzerinde herhangi bir bilimsel araştırma yapılmamıştır. F. 3. 3. 3 Hayvan Hakları Đhlalleri Başta evcil hayvanlar olmak üzere tüm hayvanların insan ve doğa kaynaklı mağduriyetlerinin önlenmesi, kötü muamelelerden uzak tutulması, gerekli bakım ve gözetimlerinin yapılması hususunda ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda çalışmalar yapılmaktadır. Kaçak ve usulsüz avcılıkla mücadele hususunda, merkez ve ilçelerde bulunan koruma ekipleri ve Jandarma Komutanlığı ile koordineli olarak çalışmalar yürütülmektedir. Đçişleri Bakanlığı ile yapılan bir protokol ile gerek duyulduğunda emniyet güçlerinden yardım alınmaktadır. F. 3. 3. 4 Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği Đl genelinde hayvan yaşama haklarıyla ilgili yapılan çalışmalarda belediyeler ve gönüllü kuruluşlarla birebir koordinasyon kurularak birlikte hareket edilmektedir. Đlimizde Valinin başkanlığında hayvanlarla ilgili mevcut sorunların ve çözüm önerilerinin görüşülmesi amacıyla Đl Hayvanları Koruma Kurulu toplanmaktadır. Bu toplantılara 5199 sayılı Kanunda belirtilen kamu kurumlarının yanı sıra belediyeler ve gönüllü kuruluşlardan temsilcilerde katılmaktadır. Toplantıda alınan kararlar doğrultusunda hayvanlara yönelik çalışmalar Đlimizde belediyeler ve gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde sürdürülmektedir. F. 4 HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLUP (*) BÖLÜMÜNDEKĐ BĐLGĐLERĐN ĐSTENECEĞĐ ALANLAR F. 4. 1 Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F. 4. 1. 1 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” Đlimizde Milli Park, Tabiat Parkı ve Tabiatı Koruma Alanı bulunmamaktadır. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanununda; tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değerlere sahip ve Milli Park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarının Tabiat Anıtı olarak belirleneceği hükmü yer almaktadır. Buna göre ilimizde kabul edilen 3 adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır. Bunlar, Çamlıyayla Đlçesi Kadıncık Vadisinde yer alan Ana Ardıç Tabiat Anıtı, Cocakdere Vadisinde yer alan Koca Katran Tabiat Anıtı ve Mut Đlçesinde yer alan Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı’dır. F. 4. 1. 1. 1 Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı 1. Alanın Resmi Adı Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı 2. Coğrafik Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. Bilgiler) Sahanın bir kısmı Akdeniz Bölgesi, Mersin Đli Mut ve Gülnar ilçeleri sınırları dahilinde kalmaktadır. Bir kısmı ise Đç Anadolu Bölgesi, Konya Đli Ermenek Đlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Rakımı 200- 250 m. olup, yer aldığı pafta numarası 030d3-030c4’ dür. 3. Alanı 117.5 Ha. 108 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı 110 milyon bir oluşumla kratase yaşlı kireçtaşlarının faylanması sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Halen bu oluşum devam etmekte olup son derece güzel görünümü ile yaklaşık 30 metre yükseklikten aşağıya akan bir şelale bulunmaktadır. Şelaleyi oluşturan su tünelinin içerisinde doğallığı bozulmamış rengarenk sarkıtlar mevcuttur. Şelalenin üzerini oluşturan alanda ise son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. 5. Yasal Konumu Bakanlık Makamının 03.05.2001 tarih ve MPG.MP.2.23.00/42 sayılı Olur’ları Đle 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak ilan edilmiştir. 6. Yerleşimler ve Nüfusları Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut değildir. Yıllık ziyaretçi sayısı yaklaşık 300 kişidir. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Bakınız 4. madde. 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 8.1. Đklim Özellikleri Saha Akdeniz iklimi ve Đç Anadolu’nun karasal iklimlerinin etkisi altındadır. Yazları sıcak ve kurak olup, nem miktarı oldukça düşüktür. Kışları ılıman ve yağışlıdır. Sahile bakan dağların güney yamaçları yıllık 340-420 mm arasında yağış almaktadır. Genel olarak temmuz-ağustos ayları arasında esen sıcak kuru poyraz rüzgârı kuraklık koşullarını ve yangın riskini arttırmaktadır. 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) Saha kuzeyindeki Đç Anadolu platosu ile güneyindeki Toros sıradağları arasındaki geçiş zonu üzerinde bulunmaktadır. Arazi genel olarak sarp ve kayalık yapıdadır. 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) Başlıca alt miyosen devrinde oluşan kalker, grimsi kalker-marn, kumtaşı, konglomeralardan oluşmaktadır. Şelale 110 milyon yıllık bir oluşumla kretase yaşlı kireçtaşlarının faylanması sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Bu oluşum halen devam etmektedir. 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) Bakınız 4. madde. 8.5. Toprak Yapısı Alandaki Toprak yapısı kahverengi orman toprağı ve kırmızı Akdeniz topraklarından oluşan zayıf karakterli ormanlarla kaplı ve arazi eğimi % 100’ ün üzerindedir. Erozyona müsait durumdadır. Toprak yapısı oldukça yumuşak ve taşlık bir arazi yapısına sahip olduğu için taş ve kayaların düşme riski oldukça fazladır. 109 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) Yerköprü şelalesi Tabiat Anıtında kızılçam ağaç türünün yanı sıra meşe, şimşir, ceviz, menengiç, incir, zakkum, çınar, hayıt, akdiken, üvez, nar, erguvan ve otsu yapıda dardağan, ılgın, kapari ve keklik türlerinden oluşan son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. Sahada, yaban domuzu ve balık mevcuttur. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Sahanın tamamı devlet ormanıdır. Mut Đlçe merkezine 33 km mesafede olup yolun bir kısmı asfalt bir kısmı da stabilizedir. Saha da (2+2) wc, 4’ lü 1 adet çeşme ve su deposu mevcuttur. Alan 2872 sayılı Milli parklar Kanununa göre Tabiat Anıtı olarak ayrılmıştır. Sahanın doğallığının bozulmadan gelecek nesillere aktarılması esastır. Ayrıca yöre halkının dinlenme, eğlenme, bilgilenme ve doğayı daha yakından tanıma gibi ihtiyaçları karşılayarak koruma-kullanma dengesini sağlamak esastır. 10. Mevcut Sorunlar Yerköprü Şelalesini oluşturan su tünelinden önce Gezende Barajı bulunmaktadır. Bu baraj gölünden su bırakmaların kontrollü yapılması, tünel içindeki sarkıtların zarar görmemesi ve gezmeye gelen kişilerin suya kapılmamaları açısından ilgili kuruluşlarla koordineli çalışılması büyük önem taşımaktadır. F. 4. 1. 1. 2. Ana Ardıç Tabiat Anıtı Ana Ardıç Tabiat Anıtı, Çamlıyayla Đlçesinin Kadıncık Vadisinin Kozpınarı mevkiinde bulunmaktadır. 2.500 m² alanı kapsamakta ve tabiat anıtına adını veren ardıç ağacı Juniperus foetidissima türünün dişi bireyi olup 2007 yılı itibarı ile 853 yaşındadır. 21 m boyunda, 2.75 m çap ve 7.20 m çevre genişliğine sahiptir. Tabiat anıtları pafta listesinde O 32 b2,M 24 b2,M 25 a1 kod numarası ile belirtilmiştir. Bakanlık Makamının 29/09/1994 tarih ve MPG. MP.2.TA.01-93 sayılı Olurları Đle 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak tefrik ve tesis edilmiştir. Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut değildir. F. 4. 1. 1. 3. Koca Katran Tabiat Anıtı Koca Katran (Koca Sedir) Tabiat Anıtı, Sebil Beldesi sınırları içerisinde, Cocakderesi Vadisinde At uçtuğu mevkiinde bulunmaktadır. Alanı 2.500 m² dir. Tabiat Anıtına adını veren sedir ağacı, anıt ağaç özelliğini taşımakta olup, 2007 itibarı ile 633 yaşındadır. 40 m boyunda, 2.34 m çap ve 7.40 m çevre genişliğine sahiptir. Tabiat anıtları pafta listesinde N 33 c4 kod numarası ile belirtilmiştir. Bakanlık Makamının 27.09.1994 tarih ve MPG. MP.2TA.01-87 sayılı Olurları Đle 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak ilan edilmiştir. Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut değildir. 110 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 1. 2 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” Đlimizde tasdik edilmiş beş adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası mevcuttur. Yaban Hayatı Koruma Sahamız yoktur. Mevcut yaban hayatı geliştirme sahalarında korunan ana tür yaban keçisi (Capra aegagrus)’dir. Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarımız: 1. Mut-Kesteldağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) Đlimiz Mut Đlçesi Yıldız-Topluca-Esençay ve Gençali Köyleri sınırları içerisinde yer almakta olup, rakımı 300-1200 m ve 4546 hektar alana sahiptir. Saha tabii güzelliği, bitki örtüsü ve yeterli miktarda yaban keçisi potansiyeline sahip olduğundan yaban hayatı geliştirme sahası olarak terfik edilmiş olup, av turizmine uygundur. 2007 yılı envanterinde 322 yaban keçisi tespit edilmiştir. 2. Silifke- Hisardağ ve Gedikdağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) 4763,5 hektar alana sahip olan saha Silifke Đlçesinin 15 km kuzeybatısında yer almakta olup, rakım 900 m dir. Orman ve sarp kayalıklardan oluşan saha yaban keçisi koruma alanıdır. Av turizmi ve rekreasyon amaçlı kullanılan alanın florasını kızılçam, yapraklı türler, otsu bitkiler ve mantar türleri oluşturur. Faunasını ise başta korunan tür olarak yaban keçisi, yaban domuzu, oklu kirpi, sincap, porsuk, sansar, tilki, çakal ve muhtelif kuş türleri oluşturur. 2007 yılı envanterinde 697 yaban keçisi tespit edilmiştir. 3. Çamlıyayla- Cehennem Deresi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) 29419 hektar alana sahip olan Cehennem Deresi YHGS, Đlimiz Çamlıyayla Đlçesi Sebil Beldesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Saha içerisinde 1 416 ha lık alanda Arslanköy Beldesi ve Sadiye köyünün sınırları bulunmaktadır. Asıl amacı yaban hayatını korumak ve devamlılığını sağlamak olan saha av sporu ve turizmine de hizmet etmektedir. Sahada koruma altında olan yaban keçilerinin yanı sıra kurt, çakal, domuz, tilki, yaban kedisi, kuyruksüren, porsuk, oklu kirpi, yumak kirpi, sincap, yarasa ve muhtelif kuş türleri bulunmaktadır. Bülbül familyasının en iyi ürediği alan olan sahada kekliğin nesli tükenmek üzeredir. Sahada, 2007 yılı envanterinde sahada 438 adet yaban keçisi varlığı tespit edilmiştir. 4. Tarsus- Hopur - Topaşır Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) Đlimiz Tarsus Đlçesi Kuşçular köyünün kuzeyinde Çakıt suyunun batısında 9113,5 hektar alanı kapsayan sahanın rakımı 1300 m dir. Asıl amacı yaban hayatını korumak ve devamlılığını sağlamak olan saha av sporu ve turizmine de hizmet etmektedir. Sahada koruma altında olan yaban keçilerinin yanı sıra kurt, çakal, domuz, tilki, yaban kedisi, vaşak, kuyruksüren, porsuk, oklu kirpi, yumak kirpi, sincap, yarasa ve muhtelif kuş türleri bulunmaktadır. Av turizmi kapsamında vurdurulan bir yaban keçisinin boynuz uzunluğu (141 cm) olarak dünya rekoru kırmıştır ve sahada, 2007 yılı envanterinde 538 yaban keçisi tespit edilmiştir. 111 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 5. Tarsus- Kadıncık Vadisi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS) 8776 hektar alana sahiptir. Ulaşımı Çamlıyayla Đlçesine 6 km kadar mesafe kala yol ayrımından sağa sapılarak vadiye girilir. Vadi içerisinde Bakanlığımıza ait doğal alabalıkların üretim tesisi mevcuttur. Burada üretilen doğal alabalıklar daha sonra derelerin zenginleştirilmesi amacı ile derelere salınmaktadır. 2007 yılı envanteride 214 yaban keçisi tespit edilmiştir. Olukkoyağı Köy Tüzel Kişiliğince koruma yaptırılmaktadır. F. 4. 1. 3 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun Đle 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar Mersin Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden temin edilen sit alanları dökümü tablosunda 184 adet arkeolojik sit, 28 adet doğal sit, 25 adet doğal sit + arkeolojik sit (d+a), 2 adet kentsel sit ve 1 adet tarihi sit olmak üzere toplam 240 adet sit alanı bulunmaktadır. Bunların Đlçelere göre dağılımları; Anamur’da 6 arkeolojik, 5 doğal, 1 d+a, toplam 12 adet; Aydıncık’ta 9 arkeolojik, 3 doğal, toplam 12 adet; Bozyazı’da 11 arkeolojik, 5 doğal, toplam 16 adet; Erdemli’de 37 arkeolojik, toplam 37 adet; Gülnar’da 7 arkeolojik, 1 doğal, 1 d+a, toplam 9 adet; Merkez’de 20 arkeolojik, 3 doğal, 2 d+a, 1 kentsel, toplam 26 adet; Mut’ta 7 arkeolojik, 3 d+a, toplam 10 adet; Silifke’de 69 arkeolojik, 7 doğal, 16 d+a, toplam 92 adet; Tarsus’ta 18 arkeolojik, 4 doğal, 2 d+a, 1 kentsel, 1 tarihi, toplam 26 adet sit alanı şeklindedir. Bunlardan arkeolojik sit alanlarının dışında kalan 56 adet (doğal sit, d+a, kentsel ve tarihi) sit alanı Kültür Envanteri olarak aşağıda verilmektedir. 112 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo F. 1: Kültür Envanteri ĐLÇESĐ ADI ADRESĐ Mamuriye Kalesi (1.ve 3. derece Arkeolojik Sit 1 ANAMUR Bozdoğan Köyü + 1.Derece Doğal Sit Alanı) Dragon Çayı ile Orman 2 ANAMUR 1.Derece Doğal Sit Alanı Kampı Arasında Diğer Sit Alanları d+a 3 ANAMUR Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Karladıran Köyü Doğal Sit Alanı 4 ANAMUR Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Nasrettin Köyü Mevkii Doğal Sit Alanı 5 ANAMUR Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Karaağan Mevkii Doğal Sit Alanı 6 ANAMUR 7 AYDINCIK Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Bozluklu Mevkii Doğal Sit Alanı 8 AYDINCIK Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Sancak Burnu Mevkii Doğal Sit Alanı 9 AYDINCIK Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Đncekum Mevkii Doğal Sit Alanı 10 BOZYAZI 3.Derece Doğal Sit Alanı 11 12 13 Köşekbükü Mağarası (1.Derece Doğal Sit Alanı) Ovabaşı Köyü Çubukkoyağı Köyü Maraştepesi Mev. Çubukkoyağı Köyü BOZYAZI 3.Derece Doğal Sit Alanı Maraştepesi Mev. Çubukkoyağı Köyü BOZYAZI 3. Derece Doğal Sit Alanı Maraştepesi Mev. Tekeli Beldesi, Keltepe BOZYAZI Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Mevkii 14 BOZYAZI Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Tekeli Beldesi 15 GÜLNAR 16 GÜLNAR 17 MERKEZ 18 MERKEZ 19 MERKEZ 20 MERKEZ 21 MERKEZ 22 MERKEZ 23 MUT 24 MUT 25 MUT 26 SĐLĐFKE 27 SĐLĐFKE 28 SĐLĐFKE 29 SĐLĐFKE 30 SĐLĐFKE 31 SĐLĐFKE 32 SĐLĐFKE 33 SĐLĐFKE Büyük Ada (I. Derece Arkeolojik Sit + I. Derece Aydıncık Bucağı, Doğal Sit Alanı) Büyükeceli Beldesi, Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Akkuyu Mevkii I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Gözne Kalesi Çevresi Eski Askeri Kışla Alanı (Tarihi ve 2. Doğal Sit Hamidiye Mah. Alanı) Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları Adanalıoğlu Belediyesi (1.Derece Doğal Sit Alanı) sınrları içinde Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları Kazanlı Belediyesi (1.Derece Doğal Sit Alanı) sınrları içinde Aslanköy Kasabası, Mağara (1.Derece Doğal Sit Alanı) Şekersu Mevkii Kentsel Sit Alanı Mavga Kalesi I.Derece Doğal ve Arkeolojik Sit Hacınuhlu Köyü, Kozlar Alanı Yaylası Mevkii Çömelek Köyü Arıkayası Kalıntılar I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Mevkii Mağara ve Kaya Oymaları I.Derece Arkeolojik Hacıahmetli Köyü, Kapız ve Doğal Sit Alanı Mevkii Korasion Antik Şehri (Arkeolojik ve Doğal Sit) Antik Yerleşim Yeri (I.Derece Doğal ve Hasanaliler Köyü Arkeolojik Sit) Liman Kalesi (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit+ Silifke-Anamur Kıyıbandı 1.Derece Doğal Sit Alanı) Boğsak Adası (I. Derece Arkeolojik Sit+ Silifke-Anamur Kıyıbandı 1.Derece Doğal Sit Alanı) Güvercin Adası (I. Derece Arkeolojik Sit+ 1. Silifke-Anamur Kıyıbandı Derece Doğal Sit Alanı) Dana Adası(Pityusan) (I. Derece Arkeolojik Sit+ Silifke-Anamur Kıyıbandı 1.Derece Doğal Sit Alanı) Aphrodisias Antik Kenti ve Köserelik Adası (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit + 1.Derece Doğal Silifke-Anamur Kıyıbandı Sit Alanı) Silifke-Anamur Kıyıbandı, II. ve III. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Boğsak Koyunda 113 GRUP Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı TÜR Doğal Sit Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Mağara Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Doğal Sit Alanı Doğal Sit Doğal Sit Alanı Doğal Sit Doğal Sit Alanı Doğal Sit Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Diğer Sit Alanları d+a Fok Üretme Sahası Diğer Sit Alanları d+a Doğal Sit Alanı Diğer Sit Alanları t+d Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Kaplumbağa üreme alanı Kaplumbağa üreme alanı Doğal Sit Alanı Mağara Kentsel Sit Kentsel Sit Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 34 SĐLĐFKE 35 SĐLĐFKE 36 SĐLĐFKE 37 SĐLĐFKE 38 SĐLĐFKE Tahta Limanı 1. Derece Doğal ve Arkeolojik Sit Alanı Aşağı Dünya Obruğu (I. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit) Akhayat Harabeleri (I. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit) Yelkenli Ada (I.Derece Arkeolojik + Doğal Sit Alanı) Nagiduda Adası (1. Derece Arkeolojik Sit ve 1. Derece Doğal Sit Alanı) Akdere Köyü, Eğribük Mevkii Karadedeli Köyü Kuzeyinde Karadedeli Köyü Kuzeyinde Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park 3.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alan alanı içinde (Tüm Milli Park sınırları içindeki alanın bütünü) I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Atakent Beldesi Silifke - Erdemli | Şeytanderesi (Kocaçay Kanyonu) (1.Derece Uzuncaburç Milli Park Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı) (paftada 5 nolu alanı içinde Ura Antik alan) Kenti ile Kız Kalesi arasında kalan Göksu Deltası I.Derece Doğal Sit Alanı Taşucu ve Atayurt ilçesi *2.Dereceye dönüştürülüyor sınırları içinde Narlıkuyu Köyü Koyu 3.Doğal Sit Alanı Sınırları Silifke-Mut Karayolu Barbaros Anıtı ve Çevresi (1.Derece Doğal Sit Üzerinde, Göksu Irmağı Alanı) Kıyısında Akdere Beldesi, Eğribük Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Mevkii 40 SĐLĐFKE 41 SĐLĐFKE 42 SĐLĐFKE 43 SĐLĐFKE 44 SĐLĐFKE 45 SĐLĐFKE 46 SĐLĐFKE Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Yeşilovacık Köyü 47 SĐLĐFKE Kepez Mağarası (1.Derece DOğal Sit Alanı) 48 SĐLĐFKE Kuruçay Mağarası 49 TARSUS Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Tarsus Şelalesi 2.Derece Arkeolojik ve Doğal TARSUS Sit Alanı TARSUS Doğal Sit Alanı Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları TARSUS (1.Derece Doğal Sit Alanı) Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları TARSUS (1.Derece Doğal Doğal Sit Alanı) Berdan Barajı Mesire Yeri (2.Derece Doğal Sit TARSUS Alanı) 52 53 54 55 TARSUS Kentsel Sit Alanı 56 TARSUS Türk Şehitliği I.Derece Tarihi Sit Alanı Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a SĐLĐFKE 51 Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a 39 50 Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Diğer Sit Alanları d+a Doğal Sit Alanı Delta Doğal Sit Alanı Doğal Sit Doğal Sit Alanı Doğal Sit Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Kızılisalı Köyü, Sarıveliler Doğal Sit Alanı Mağara Mah. Atakent (Susanoğlu) Doğal Sit Alanı Mağara Beldesi sınırları Đlçe Merkezi Diğer Sit Alanları Arkeolojik Sit Diğer Sit Alanları d+a Şelale Bölgesi Tarsus belediyesi Mücavir alanında Huzurkent Belediye sınırları içinde Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Kaplumbağa üreme alanı Kaplumbağa üreme alanı Mesire Yeri Kent Merkezinin Kentsel Sit Kentsel Sit Kuzeyindeki Büyük Sit Çamalan Bucağı Tarihi Sit Tarihi Sit Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2007 F. 4. 1. 4 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsal ve Üreme Sahaları Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. F. 4. 1. 5 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar Đlin içme ve kullanma suyu kaynağı olan Berdan Baraj Gölünde mutlak koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş ve bu alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla bu alan içerisinde bulunan yerleşim alanları kaldırılmıştır. Kademeli olarak kamulaştırma çalışmaları başlatılmış ve hazineye ait alanların ise kiralanmasının yasaklanması için karar alınarak ilgili daireye bildirilmiştir. Kamulaştırılan alanlar ile hazineye ait alanların ağaçlandırılması için çalışmalar başlatılmıştır. 114 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Berdan Baraj Gölünde kısa mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş ve bu alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla, tarımdan kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için biyolojik tarım konusunda eğitim çalışmaları planlanarak uygulamaya konulmuştur. Yerleşim yerlerinden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için bu alan içerisinde kalan köylere kanalizasyon yapılması için çalışmalar başlatılmıştır. Ayrıca balık üretim tesislerinin kapatılması için karar alınmıştır. Berdan Baraj Gölünde orta mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş olup bu alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla gerekli çalışmalar yürütülmektedir. Berdan Baraj Gölünde uzun mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş olup bu alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla gerekli çalışmalar yürütülmektedir. F. 4. 1. 6 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri” Đlimizde hassas kirlenme bölgesi olarak tespit edilmiş bir alan bulunmamaktadır. F. 4. 1. 7 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Đlan Edilen Alanlar 1. Alanın Resmi Adı Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Göksu Deltası Ramsar Alanı 2. Coğrafik Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. Bilgiler) Ortadoğu ve Avrupa’nın en önemli sulak alanı olan Göksu Deltası, Orta Torosların eteğinde bulunan Mersin Đli’ne bağlı Silifke Đlçesi’nin güneyinde yer almakta olup Mersin Đl merkezinin 85 km batısında, Adana'nın 140 km güney batısında yer almaktadır. Delta; Göksu Irmağının 10.000 km2’lik havzadan sürükleyip getirdiği tortuların ovada çökelmesi sonucu yaklaşık 7.000 yılda oluşmuştur. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, Silifke Đlçesinin güney kenarında Göksu Irmağı’nın oluşturduğu kıyı ovası üzerindedir. Diğer bir deyişle Orta Doğu' nun en önemli kuş alanlarından biri olan Göksu Deltası, Göksu Nehri'nin Silifke ve Taşucu arasında denize açıldığı bölgeyi kapsar. Göksu Nehri'nin batısında iki sığ lagün gölü, Paradeniz ve Akgöl yer alır. Göksu Deltası’nın rakımı 2 m dir. 0 0 Göksu Deltası, Đçel Đli Silifke Đlçesi sınırları içerisinde, 33 17’ Kuzey, 35 59’ Doğu koordinatları arasında yer alır. Tablo F. 2: Alanın Koordinat Detayları Nokta No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Boylamı Enlemi Nokta No Boylamı Enlemi 330 54/ 08,37// 360 20/ 08,64// 13 340 00/ 09,59// 360 22/ 44,09// 330 54/ 40,86// 360 20/ 18,77// 14 340 01/ 22,84// 360 22/ 54,84// 0 / // 0 / // 0 / // 33 55 33,12 36 20 42,71 15 34 02 06,20 360 22/ 56,88// 330 56/ 05,69// 360 21/ 15,89// 16 340 02/ 47,86// 360 23/ 20,98// 330 57/ 10,65// 360 22/ 02,07// 17 340 03/ 51,47// 360 24/ 15,01// 0 / // 0 / // 0 / // 33 57 03,75 36 22 12,41 18 34 04 04,60 360 24/ 02,32// 0 / // 0 / // 0 / // 33 57 07,66 36 22 20,60 19 34 06 14,00 360 24/ 05,00// 0 / // 0 / // 0 / // 33 57 10,36 36 22 30,49 20 34 06 09,00 360 18/ 37,00// 0 / // 0 / // 0 / // 33 57 16,62 36 22 38,21 21 34 01 27,00 360 18/ 29,00// 0 / // 0 / // 0 / // 33 57 27,05 36 22 45,23 22 33 58 04,00 360 13/ 16,00// 330 57/ 21,59// 360 23/ 00,55// 23 330 56/ 44,00// 360 13/ 17,00// 0 / // 0 / // 0 / // 33 58 51,58 36 23 17,18 24 33 54 13,00 360 17/ 46,00// Kaynak: Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü 3. Alanı 3. 1. Toplam Alan (ÖÇKB): 228,4 Km2 Ova Alanı 3. 2. Kara Yüzeyi: 118,8 Km2 kara alanı. 115 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 3. 3. Toplam Su Yüzeyi Alanı: 109,6 Km 3.3.1:Deniz Yüzeyi: 86 km 2 2 3.3.2: Karadaki Göl, Irmak ve Azmak Alanı: 23,6 Km 2 3. 4. Kıyı Uzunluğu: 35 km. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Ortadoğu ve Avrupa’nın en önemli sulak alanı Göksu Deltası, Orta Torosların eteğinde bulunan Mersin Đli’ne bağlı Silifke Đlçesi’nin güney kenarındadır. Mersin Đl merkezinin 85 km 2 batısında olan Göksu Deltası, Göksu Irmağının 10.000 km ’lik havzadan sürükleyip getirdiği tortuların ovada çökelmesi sonucu yaklaşık 7.000 yılda oluşmuştur. Göksu Deltası özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) kriterlerine göre “A Sınıfı Sulak Alan Diploması” almış bulunmaktadır. Her tarafı tabiat, tarih ve kültür değerleri ile dolu olan ülkemiz gerek doğrudan ülke içerisinden ve gerekse dünya ülkelerinden kaynaklanan çeşitli kirlenmelerle etkilenmektedir. Çevre kirlenmesiyle birlikte düzensiz yapılaşma, arazi kullanımındaki yanlış uygulamalar doğayı hızla tahrip etmektedir. Doğal çevre olarak tanımlayabileceğimiz bitki, hayvan, kuş, balık ve diğer tüm canlı varlıklar yani “Biyolojik Zenginliklerimiz” yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu canlı varlıklardan bazılarının nesli yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Diğer taraftan hızla kalkınan ve hayat standardı hızla yükselen halkımız, doğanın kendisi için önemini ve vazgeçilmezliğini kavramıştır. Doğanın korunmasını hem kendisi, hem de gelecek nesli için istemektedir. Günümüz turizmi tüm dünyada kültür değerlerini devam ettiren, tabii ve temiz bir çevreye sahip ülkelere kaydığı bilinmektedir. Özellikle doğa turizmi; zengin kültür değerleri ile birlikte, temiz ve tabii bir çevreye sahip; biyolojik ve ekolojik dengesi bozulmamış ülkelere büyük gelecek vaat etmektedir. Ülkemizde gelecek nesillere, bozulmamış zengin bir biyolojik çeşitlilik mirası ve yaşanabilir sağlıklı, temiz bir çevre bırakmak, dünya turizminden yeterli pay alabilmek ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” adı ile bazı bölgeler tespit edilmiş olup; benzer çalışmalar bu gün dünya ülkelerinin birçoğunda yapılmaktadır. Bir ülkenin sanayileşmesi, şehirleşmesi ve tarımda modernleşmesinin yanında, yaşayan ve gelecek nesillerin refahı ve mutluluğu için çevrenin korunması esastır. Diğer bir ifadeyle, kalkınma hamlesi ile çevre korumanın dengeli bir şekilde geliştirilmesi gereklidir. Özel Çevre Koruma Bölgeleri bu anlayışın bir ürünüdür. 5. Yasal Konumu Göksu Deltası’na özelliklerinden dolayı, dört adet koruma statüsü getirilmiştir. Bunlar; • 1989 yılında Göksu Deltası’nın Paradeniz ve Akgöl’ü içine alan 4350 hektarlık alan Orman Bakanlığı Milli Parklar Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak ilan edilmiştir. 2004 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası statüsü iptal edilerek Göksu Deltası 17/05/2005-25818 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Sulak Alanların Korunmasına Dair Yönetmelik Kapsamında “Sulak Alan” ilan edilmiştir. • Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, 2 Mart 1990 tarih ve 20449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Đlan edildikten sonra, Delta’da en uygun arazi kullanımını öngören 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 17.05.1991 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. 236 km2’lik Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Alanı’nda yukarıda bahsedilen plan çerçevesinde kontrollü hassas zon, tarım alanları, imarlı bölgeler, kırsal yerleşim alanları, turizm yerleşme alanları, günübirlik alanlar ve kumsal alanlar tespit edilerek bu bölgenin korunması ile ilgili yasak ve sınırlamalar belirlenmiştir. Özel Çevre Koruma Kurumunun görevi ÖÇKB olarak tespit ve ilan edilen alanların sahip olduğu çevre değerlerini korumak ve mevcut çevre sorunlarını gidermek için tüm tedbirleri almak, bu alanların koruma ve kullanma esaslarını belirlemek, imar planları yapmak, mevcut her ölçekteki plan ve plan kararlarını revize etmek ve re’sen onaylamaktır. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma 116 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bölgesi sınır koordinatları 8/11/2006 Tarih ve değiştirilmiştir. 2006/11266 sayılı Kararname ile • Göksu Deltası’nın 1994 yılında 6.850 hektarlık bölümü, Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) listesine dâhil edilerek koruma altına alınmıştır. • Bölge 12.02.1996 tarih ve 2380 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun kararı ile Birinci Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 29.07.2004 gün ve 5 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun kararı ile bölge 1. ve 2. Derece Doğalt Sit Alanı Olarak Đlan edilmiştir. 6. Yerleşimler ve Nüfusları Deltada yaklaşık 30.000 kişi yaşamaktadır. Yaz sezonunda yazlıkçıların gelmesiyle bu rakamın 80.000’e ulaştığı tahmin edilmektedir. Tablo F.3’de 1990, 1997, 2000 ve 2007 nüfus sayımlarına göre yerleşim birimleri ile nüfusları verilmiştir. Tablo F. 3: Yerleşim Birimleri ve Nüfus Dağılımı Yerleşim Yeri 1990 Silifke 46.858 Taşucu 6.743 Atakent 4.725 Atayurt 6.816 Arkum 1.455 Ulugöz 567 Çeltikçi 353 Bahçe 204 Kurtuluş 1232 Sökün 772 Gülümpaşalı 588 TOPLAM 70.313 Göksu Deltası ÖÇKB Nüfus Dağılımı Silifke Dervişli Mah. Ulugöz Köyü Burunucu Köyü Gülümpaşalı Köyü Bolacalıkoyuncu Köyü Taşucu Çavuşbucağı Mah. Taşucu Kum Mah Çeltikçi Köyü Bahçe Köyü Sökün Köyü Kurtuluş Köyü Atayurt Esenbel Mah. Atayurt Tekir (Çiftlik) Mah. Atayurt Kıyı Kesimi Atakent Kuşören Mah. Arkum Beldesi Toplam 1997 85.039 8.532 12.238 12.873 2.252 805 205 241 1.166 677 544 124.502 2000 64.827 10.455 14.553 71.20 3.593 509 406 239 1.301 640 516 104.159 2007 52.961 7.820 5.612 7.403 2.359 656 348 180 1.105 534 429 79.407 500 656 708 429 150 600 1000 348 180 534 1105 1000 285 1500 750 2359 13389 Kaynak: ÖÇK Kurumu 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler 7.1 Tarım ve Hayvancılık Deltada en önemli sektör tarımdır. Tarımsal üretim, deltada yaşayanların %80’den fazlasının gelir kaynağıdır. Deltada sanayi ve turizm sektörünün gelişmediği dikkate alınırsa tarım sektörünün yöre insanı için ne kadar önemli olduğu anlaşılabilir. Sulama probleminin çok az olduğu deltanın 10.180 hektarında alanında tarım yapılmaktadır. Bölgede özelliklinden dolayı iki yılda beş ürün alınmaktadır. Meyvelerde limon ve çilek, sebzelerde domates ve tahıllardan buğday ve çeltik en fazla yetiştirilen ürünlerdendir. 117 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Hububat tarımı bölgenin her tarafına yayılmıştır. Çeltik daha ziyade tuzlu alanlarda, Akgöl’ün kuzeyinde Çavuşbucağı’nın güneyinden başlayıp Kurtuluş Sökün köylerinde ekilmektedir. Ayrıca sol sahilde Cırba deresi ile Irmak arasında çeltik ekimi yapılmaktadır. Đç kesimlerde çilek, açık ve kapalı sebze yetiştiriciliği yapılırken, deniz seviyesinden daha yukarılarda ise narenciye yetiştiriciliği yapılmaktadır. Deltada sulanabilir alanlarda susam, yerfıstığı, mısır çeltik ikinci ürün olarak yetiştirilmektedir. Bölgedeki Tarımsal faaliyetler içerisinde ikinci sırada gelen hayvancılık; yüksek kesimlerde mera, ovalık kesimlerde ahır hayvancılı şeklindedir. Üretilen süt; süt ve süt ürünleri olarak tüketilmektedir. Kümes hayvanları yetiştiriciliği genellikle aile işletmeciliği şeklindedir. Đki yılda beş ürün alınan Göksu Deltası’ndaki tarım alanları, yurdumuzun diğer bölgelerinde olduğu gibi miras yoluyla çok küçük parçalara bölünmüştür. Ovanın orta ve kuzey kesimlerindeki verimli alanlarda miras yoluyla arazilerin parçalanması daha fazla olmuştur. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisindeki Tarım alanlarının analizleri Tablo F.4’de verilmiştir. Tarım Alanlarını parçalanmaması için, Özel Çevre Koruma Kurumu hassas zon sınırları içerisinde 20 dönüm, diğer yerlerde ise 10 dönümden küçük ifrazlara müsaade etmemektedir. Ş A H I S KÖY TÜZEL MALĐYE HAZĐNESĐ TOPLAM Parsel Sayısı Adedi % Hisse Sayısı Adedi % TARIM ALANI Tablo F.4: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Tarımsal Arazi Analizi Mülkiyeti Parselin Cinsi Toplam Alan Alanı(m2) % 0 - 4.999 m2 5.000 - 9.999 m2 10.000 - 14.999 m2 15.000 - 19.999 m2 20.000 - 24.999 m2 25.000 m2 ve Fazlası Tarım Arazisi 5.457.181 2.998.202 12.837.028 10.465.405 8.462.850 26.138.919 811.715 6,06 14,43 14,26 11,62 9,40 29,03 0,90 2.104 1.852 1.071 609 387 609 22 30,58 26,92 15,57 8,85 5,63 8,85 0,32 3.663 3.162 2.213 1.392 1.048 1.801 22 27,08 23,38 16,36 10,29 7,75 13,31 0,16 Tarım Arazisi 12.877.850 14,30 226 3,28 226 1,67 90.049.150 100,0 6.888 100,0 13.527 100,0 Kaynak: DĐREK, Y., KARACA, Đ. 1999 7.2 Balıkçılık Bölgede balıkçılık Akgöl, Paradeniz lagünleri ile kıyı balıkçılığı şeklinde yapılmaktadır. Akgöl’de yılan balığı (Anguilla anguilla), haskefal (Mugil cephalus), Karabalık (Glarias lazera) ve sazan (Cypinus carpino) avlanmaktadır. Paradeniz’den ise çipura (Sparus aurata), deniz levreği (Dicentrachus labrax), sinagrit (Dentex dentex), sivriburun (Cantharus lineatus), karagöz (Diplodus vulgaris), melenurya (Oblada meleruda), sarıgöz (Diplodus sargus), çizgili mercan (Lithognatus mormyrus), mercan (Pagrus pagrus) avlanmaktadır. Tablo F.5: Deltada 2000–2004 Yılları Arasında Avlanan Balık Tür ve Miktarları (Kg) Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004 TOPLAM Kefal 23.249 30.153 36.940 26.629 32.625 149.596 Yılan B. 2.762 490 2.223 3.652 3.445 12.572 Avlanan Balık Türleri TOPLAM Levrek Çupra Çıplak Diğer 30.987 2.983 1.625 368 38.780 2.580 4.850 707 47.782 2.216 2.227 2.043 2.133 38.164 2.808 1.898 1.100 2.077 44.335 3.872 4.020 251 122 14.4549 14.620 4.469 4.332 200.048 Kaynak: Kurtuluş Balıkçılık Kooperatifi, 2005 7.3 Turizm ve Rekreasyon Bir ülkenin turizm potansiyelinin varlığı ve sürekliliği, bütün değerli doğal ve kültürel peyzaj özelliklerinin korunması ve ülkesel ölçekte fiziki ve sosyo-ekonomik bir plana göre gerçekleştirilmesine bağlı bulunmaktadır. Turizm adına gösterilen hoşgörü, ayrıcalık hatta teşvik nedeniyle bütün doğal değerlerimiz yağmalanmaktan nasibini almıştır. Göksu Deltası’nın hem batı, hem de doğu kıyıları tatil siteleri, kamu kuruluşlarına ait sosyal tesislerin yapımıyla büyük ölçüde tahrip edilmiştir. Delta ÖÇKB ilan edilenden sonra II. Konutların yapımı disiplin altına alınmış ve bölgenin önemli yerleri yapılaşmaya kesinlikle kapatılmıştır. 118 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Göksu Deltası’nın sahip olduğu değerler ve konumu nedeniyle son yıllarda dünyada önemli ölçüde gelişme gösteren Ekolojik Turizme önemli bir potansiyel oluşturacağı söylenebilir. Bu amaca yönelik olarak, Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından hazırlanan “Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı” çerçevesinde, Deltada Giriş Kontrol Kapıları, Bilgilendirme Merkezi, Yürüyüş Yolları, Bilgilendirme Levhaları, Kuş Gözlem Evleri ve Kuş Gözlem Terasları yaptırılmıştır. 7.4 Kültür Silifke yöresi zengin bir folklora sahiptir. El sanatları, tahta işçiliği ve dokumacılık Yörük hayatının önemli geleneklerindendir. 7.5 Tarihi Değerler Göksu Deltası’nda insan yaşamı cilalı taş devrine kadar uzamaktadır. Deltada M.Ö. birinci binin başından itibaren, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar Hitit, Asur, Yunan, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı egemenliği yaşanmıştır. Deltadaki Hitit Dönemine ait olduğu sanılan üç höyük, Paradeniz Lagünü kenarındaki kumullarda Roma ve Bizans dönemlerine ait yapı (Akyapı) mevcuttur. Đncekum yakınında ve Akgöl’ün güneyinde yer alan kumullarda bazı kalıntılar yer almaktadır. Altınkum ve Gazi Çiftliği’nde yer alan iki yatır, bölgedeki yedi yatırdan ikisidir. Hacıpaşalar Çiftliği’nde bulunan iki höyük, Roma-Bizans kalıntıları, Ulugöz Su Kovaları Atatürk Çiftliği ve çevresindeki yapılar tarihi niteliktedir. 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 8.1. Đklim Özellikleri Bölgede yarı kurak Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve ılık geçmektedir. Bölgedeki iklim verileri yıllara göre değişmekle beraber, 2005 yılı iklim istatistikleri tablo halinde aşağıda verilmiştir. Tablo F.6: Bölgenin 2005 Yılı Đklim Đstatistikleri AYLAR Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Ortalama En Yüksek 15,9 15,9 20,7 24,1 27,5 30,3 33,1 33,7 31,7 27,1 20,0 18,4 298,4 24,9 Sıcaklık OC En Düşük 7,6 6,4 10,0 12,7 15,7 19,1 23,9 23,6 20,5 16,3 11,1 9,1 176,0 14,7 Ortalama 10,9 10,5 14,8 17,9 21,3 24,6 28,2 28,3 25,1 20,4 14,8 12,5 229,3 19,1 Ort. Nispi Nem (%) 65,8 65,4 69,6 67,6 70,0 71,3 73,8 71,4 61,5 48,4 45,2 51,7 761,7 63,5 Buharlaşma Miktarı(mm) Yağış Miktarı (mm) 2,1 124,2 2,8 36,7 3,6 10,7 4,7 22,4 6,0 0,7 6,4 29,2 7,2 6,5 6,9 26,3 5,9 42,4 3,6 105,1 2,2 33,8 57,9 431,5 4,8 36,0 Kaynak: Silifke Meteoroloji Müdürlüğü,2006 Tablodaki verilere göre, 2005 yılında toplam yağış 431,5 mm’dir. Bölgede en fazla yağış Ocak ayında olurken, Temmuz ve Ağustos aylarında hiç yağış düşmemiştir. Yıllık buharlaşma miktarı ise 57,9 mm olup, ortalama buharlaşma miktarı 4,8 mm’dir. Buharlaşmanın en yoğun olduğu aylar Mayıs-Eylül arası, en düşük olduğu aylar ise Aralık-Şubat ayları arasıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 19,1 0C’dır. Kış ortalaması 11,3 0C, yaz ortalaması ise 27,3 0C civarındadır. Haziran-Eylül arasında en yüksek olan sıcaklıklar, Aralık-Mart arasında en düşük değeri bulmaktadır. Geçmiş yıllarda sıcaklığın Aralık-Şubat arasında sıfırın altına düştüğü görülmüştür. Akdeniz’in diğer bölgelerinde olduğu gibi Göksu’nun yerel rüzgârları dağ zinciri ve aralarındaki boşlukların konumu nedeni ile oluşmaktadır. Göksu Deltası, batıdan esen siklonik lodos ve Göksu Vadisi’nden esen poyraz gibi sert rüzgârları ile tanınır. Yaz ayları boyunca bölgede devamlı değişen bir rüzgâr sistemi vardır. Kara ile deniz arasındaki sıcaklıklardan dolayı meltemler oluşur. Gün boyunca denizden karaya doğru sert bir rüzgâr eser, gece ise yön değiştirir. Yıl boyunca ortalama %63,5 olan havanın nispi nem oranı, büyük ölçüde rüzgârın yönüne bağlıdır. Bölgedeki hâkim rüzgâr kuzeybatıdan estiğinde karadan kuru havayı getirir ve nem oranı 119 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu %45-50’lere kadar düşer. Hava durgun olduğunda veya meltemler estiğinde nem oranı yükselir. Bölgedeki nem oranına nehir, lagün, azmaklar, deniz ve çeltik ekimi etki etmektedir. 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) Genelde Akdeniz kıyılarında kıyıya paralel yükseltiler, bu yükseltilerle deniz arasındaki yer yer düzlükler ve göreli olarak düz bir kıyı deseni görünümlüdür. Bölge de bu yapının bir özelliğini göstermektedir. Silifke’den doğuya doğru dağlar ile deniz arasındaki açılım giderek genişlemekte, Mersin’e kadar da hemen hemen tümüyle eğim açısından yerleşilebilir nitelikte alanlar bütünü oluşturmaktadır. Göksu Nehri’nin taşkınları sonucu oluşmuş Göksu Deltası, alanı genelde düz ve düze yakın bir topografyaya sahiptir. Nehir bankları ve kıyı kumulları bu düz taşkın ovası içindeki küçük yükseltileri ve eski nehir yatakları ise yer yer dar bir şerit halinde uzanan çukur alanları oluşturmaktadır. Yükseltiler ve çukur alanların yükseklik ve derinlikleri 1-3 metreden fazla değildir. Ovada eğim genel olarak kuzeyden güneye doğrudur. Ayrıca nehir yatağının kenarında yer alan nehir banklarından çevreye doğru özellikle Akgöl ve Paradeniz’e doğru eğim bulunmaktadır. Akgöl ve Paradeniz ovanın en çukur kesimlerinde yer alır. Göksu Deltası’nın ve jeomorfolojisi, halen peyzajı değiştirmeyi sürdüren dinamik süreçlerin bir sonucudur. 8.2.1 Göksu Nehir Havzası Üst kretase devrinde Anadolu Katmanı Arabistan Katmanı’nın üzerine binerek geniş, sığ bir denizden Toros Dağları’nın yükselmesine neden olmuştur. Pliosen Devri’nin başlarında, yeni bir az nemli subtropikal dönem başlamış, nehirlerin yol açtığı yer biçimi oluşumu Toros Zincirine hâkim olmuştur. Büyük ve derin akış vadileri oluşmuş, erozyon yüzünden karanın içlerine, kuzeye doğru ilerlemişlerdir. Dağların etekleri boyunca deltasal kıyı ovaları da oluşmuştur. Taşucu’nun batısında kıyıyı sınırlayan dağlar Akdeniz’e doğru dik yamaçlarla inerek uçurumlu kıyılar oluşturmuştur. Göksu Nehri Havzası’nda çoğunlukla Devoniyen, Orta Permiyen, Lütesiyen yaşlı oluşuklar yüzeyleşmektedir. 8.2.2 Göksu Deltası Göksu Deltası değişken gel-gitsiz bir deniz üzerinde oluşmuş, uzantı deltaların tipik bir örneğidir. Göksu Nehrinin sürüklediği tortu miktarı oldukça fazla, dalga ve akıntıların aşındırdığı miktar aşırı değildir. Deltanın doğal morfolojisi; kopuk menderesler, terkedilmiş nehir yatakları, kıyısal sırtlar, setler ve taşkın çanaklardan oluşan bir nehir peyzajı ile sonuçlanmıştır. Bu bölge çok eskiden tarımsal araziye dönüştürülmüş ve bugün tipik bir kazanılmış toprak görünümü sergilemektedir. 8.2.3 Đncekum Deltanın en tipik özelliklerinden biride Đncekum Burnu olarak bilinen ince kumlu uzantıdır. Đncekum’un tipik şekli doğudan gelen ve nehir tortusunu sürükleyen kıyı akıntısıyla, Taşucu Körfezi’nde oluşan güneybatıya doğru zayıf ikinci bir akıntının bileşkesiyle ortaya çıkmıştır. 8.2.4 Kumullar: Deltanın çeşitli bölümlerinde kıyı kumulları görülür. Kuzeyden güneye uzanan doğu sahilinde 4–5 km uzunluğunda kesintisiz delta kıyı çizgisinin ilerleme aşamalarını gösteren simetrik paralel kumsal silsilesi bulunur. Akgöl ve Paradeniz Lagünü arasında yer alan iç kısım kumulları alçak ve daha az belirgindir. Bunların çoğu tarım arazilerine dönüştürülmüştür. 8.2.5 Kıyı Sularının Fiziksel Özelliği Göksu Deltası kıyı sularının etki alanı oldukça geniştir. Şiddetli ve soğuk kış rüzgârları (poyraz) kıyı sularının kademeli olarak aniden soğumasına ve tuzluluğun artmasına neden olurlar. 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) Silifke ve Göksu Nehri’nin akmakta olduğu alanda Devoniyen, Orta Permiyen, Üst Jura, Üst Kretase, Lütesiyen, ve Miyosen yaşlı oluşuklar yüzeyleşmektedir. Devoniyen çakıl taşı, dolomitik kireç taşı, kuvarsit ve kilişistlerle; Permiyen, pizolitli ve olitli kireçtaşlarıyla Üst Jura, kireçtaşı ve dolomitleşmiş kireçtaşlarıyla; Üst Kretase ise, pelajik kireçtaşları ve melanj özellikleri serpantinitlerle temsil edilmektedir. Bunları trangresif olarak örten Lütesiyen ise, breş özellikli küçük 120 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu bir kireçtaşı yüzleği ile belgelenmektedir. Devoniyen’den kaya birimlerini transgresif olarak örten Miyosen tortuları ise birbirleri ile yanal ve düşey geçişler gösteren çakıltaşı, kumtaşı, marn ve resif kireçtaşları ile belirlenir. Miyosen’e ait seriler bölgede geniş yayılıma sahiptir. Yörede ölçülü stratigrafi kesitleri yapılmış ve bu kesitler, alınan örneklerin litoloji ve fauna özelliklerinin saptanmasından sonra birbirleri ile denettirilmiştir. Temel kara birimleri olarak Karaütük Formasyonu, Ağılderesi Formasyonu, Taşucu Formasyonu, Geyikdağı Formasyonu bulunmaktadır. Bölgenin bir kısmı rusubi, bir kısmı da alüviyoner araziden ibarettir. Torosların en zengin eteklerini oluşturan Özel Çevre Koruma Bölgesi, taşlı, kalker yerlerle derin olmayan ve tepelerle çevrili vadiler arasındaki kumlu, killi ve kireçli topraklardan ibarettir. Yörede bulunan jeolojik birimler şunlardır. • • • • • • • Alüvyon: Kil kum ve çakıllardan oluşmaktadır. Deniz kıyısına yakın kesimler kum bazı kil kapsamının yoğunlaştığı durumlarda bataklık özelliğini kazanmıştır. Kalınlığı 60 metreye kadar ulaşmaktadır. Traverten: Bej, açık kahverengi, yumuşak ve kırılgan olup, erime özelliğine sahiptir. Miosen Kireçtaşı: Bej, sarımsı renkli, yumuşak tebeşirimsi olup, erime özelliğine sahiptir. Kretase Kireçtaşı: Krem-bej renkli, kıvrımlı ve kırıklıdır. Karstik ve erime özelliğine sahiptir. Karışık Seri: Şist, kalker, kuvarsit, şeyl ve kumtaşı ardışıklıdır. Üyelerine göre yer yer tabakalı yer yer masif görünmektedir. Kristalize Kireçtaşı (Mermer): Siyahımsı renkte ve mat özelliktedir. Bol çatlaklı olup, çatlakları kalsit dolguludur. Metamorfik Seri: Gri-yeşil, kahverengindedir. Şistik özellikte olup, 1-10 cm şistleşme yüzeylerine sahiptir. Kıvrımlanma ve kırım düzlemleri oldukça yaygındır. Yörede jeolojik evrim içerisinde, çok hareketli özelliğinden dolayı kıvrımlı, kırıklı yapılaşmalar, faylaşma ve karstlaşmadan doğan erime boşlukları görülebilmektedir. Metamorfizme sonucu sistozite yüzeyleri gelişmiş, başlangıçta yatay tabakalı olan yapıda 50-90 derece eğime varan değişimler olmuştur. Yüksek topografyalarda kaya kopmaları, yol yarmalarında ise toprak kayması ve heyelanlar mevcuttur. 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 8.4.1 Hidroloji 8.4.1.1 Göksu Havzası Göksu Nehir Havzası’nın, Silifke’nin yukarısından Deltanın başlangıcına kadarki 2 bölümünün yağış alanı yaklaşık 10.000 km ’dir. En yüksek zirveler havzanın batı kısmında yer alır ve 2.500-3.000 m. Arasında değişir. Havza, Göksu Nehri ve onun kolu olan Ermenek Çayı tarafından derin vadilerle bölünmüştür. Vadilerin yamaçları oldukça dik ve meyilli olup, birçok aktif ve fosilleşmiş heyelan bölgesi ile doludur. Nehir Taşeli Platosunda doğar ve Toroslar boyunca derin bir kanyondan akar. Göksu Havzası’nın değişik noktalarına yılda 400 mm ile 1.400 mm yağış düşmektedir. En yüksek yağış havzanın güneybatı ucundaki dağlara, en az yağış ise Mut’un kuzeybatısındaki bölgelere düşer. Yağışın %60’ı kışın, %25’i sonbaharda ve %15’i ise diğer dönemlerde düşer. Havzanın kuzey bölümündeki kış yağışının büyük bölümü kar şeklinde olup, bu durum Nisan ayındaki maksimum kar suyu akışına yol açar. 3 Göksu Nehri’nin yıllık ortalama debisi 130 m /sn civarında olup, bu bakımdan Akdeniz’e dökülen ırmaklarımızdan Ceyhan’dan sonra ikinci sıradadır. En yüksek akış dağlardaki karların erimesi ile Nisan ayında olup, Eylül ayında en düşük seviyeye ulaşır. Taşkınlara normalde, nehir havzasında hem Ermenek hem de Gökçay kollarında oluşan sert fırtınalar yol açar. Silifke’den geçen akış miktarı birkaç saat içerisinde en yüksek değere ulaşır. Taşkınların oluşmasına sebep olan bir başka etken de esen ılık lodosun ani kar erimesine neden olmasıdır. Taşkınlar Akgöl, Paradeniz ve ırmağın sol tarafının alt kesimlerinde etkili olur. Ancak Mart-2004’te olan taşkında Silifke Şehir Merkezinden başlamak üzere 48.000 hektar alan sular altında kalmıştır. 121 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Uzun dönemli hidrografi, havzadaki minimum akışı 100 m3/sn civarında tutan, önemli bir yeraltı suyunun varlığını göstermektedir. Yağışlara göre yeraltı su miktar değişmektedir. 8.4.1.2 Göksu Deltası Göksu Deltası, Göksu Nehri havzasından taşınan tortular tarafından oluşturulmuş ve oluşturulmaktadır. Nehir suyu delta boyunca nehir yatağından denize akmakla birlikte, aynı zamanda deltayı oluşturan tortuların arasından da akar. Ayrıca deltanın kuzeydoğusundaki sürekli akan kaynaklar, deltanın etraftaki dağların biriktirdiği derin su katmanları ile dağ ve tepelerden akan sel suları da deltayı beslemektedir. Deltaya tek deniz suyu girdisi kimi fırtınalı zamanlarda kıyı şeridinin taşkına uğraması şeklindedir. Bu deniz taşkınları toprak ve taban suyunda tuzluluğun artmasını da sağlar. En önemli su çıkışları, özellikle sürekli ve süreksiz yerüstü su kütlelerinde meydana gelen yüzeysel ve bitkisel buharlaşma (evaporasyon), drenaj suyunun kanallardan ve nehirden denize taşınması ve derin su katmanlarındaki suyun doğrudan denize akmasıdır. Deltadaki en önemli su kütleleri, taban suyu, kanallar, sürekli ve mevsimsel göller ile denizdir. Delta litolojisi, birbirine karışmış kumlar, killer, miller ve çakıl katmanları içerecek şekilde oldukça değişkendir. Kabuk yatay ve düşey olarak hızla değişkenlik gösterir. Maksimum kalınlığı 15 metre olan taban suyu katmanının geçirgenliği nispeten düşüktür. Tek kuyudan fazlaca su çekilmesi, geniş bir alandaki artezyen uçlarını zayıflatır. Taban suyunun en önemli kaynağı olan nehir, aynı zamanda derin yeraltı suyunun boşaltılması işlevini de görür. Halen yerüstü su kütlelerinin toplam alanı 2.000 hektardan fazladır. Akgöl ve Paradeniz Lagünü deltanın en büyük yerüstü su kütlesidir. Akgöl’ün su yüzeyi sulamanın en fazla olduğu Mayıs sonu ile Ekim sonu arasındaki dönemde en yüksekte ve nispeten sabittir. Yıl boyunca yağışların sulamanın (çeltik sulaması) durumuna göre Akgöl’deki su seviyesinde ortalama 0,40 m. değişim olmaktadır. Deltanın diğer önemli yerüstü su kütleleri Kuğu Gölü, Arapalanı Gölü, Cırba’dır. Sürksiz göller arasında Sazlıkgölü, Fiyat Gölü, Turna Gölü ile zaman zaman şiddetli fırtınalar veya aşırı yağış sonucunda su altında kalan Đncekum’un bazı bölümleri sayılabilir. 8.4.2 Hidrojeoloji Bölgede yeraltı ve yerüstü kaynaklar açısından olumluluk göstermektedir. Dereler, kaynaklar ve yeraltı suları mevcuttur. Dereler genel olarak tarımsal kirlenmeye açıktır. Kaynakların çoğu karstik özelliktedir ve sulamada kullanılmaktadır. Yeraltı suyunu ise hem alüvyon zemin hem de kireçtaşları içermektedir. 5–15 metre derinlikte yeraltı suyu vardır. Bölge yeraltı ve yerüstü kaynakları açısından olumluluk göstermektedir. Dereler, kaynaklar, yeraltı suları mevcuttur. Dereler genel olarak tarımsal kirlenmeye açıktır. Kaynakların çoğu karstik özelliktedir ve sulamada kullanılmaktadır. Yeraltı suyunu hem alüvyon zemin hem de kireçtaşları içermektedir. 5-15 metre derinliklerde yeraltı suyu bulunmaktadır. 3 Göksu Nehri'nin yıllık ortalama debisi 130 m / sn. dir. Yeraltı suyu potansiyeli 100 m3/sn civarındadır. Halen yerüstü su kaynağının 2.000 hektardan fazladır. Akgöl (1200 ha.) ve Paradeniz Gölü (390 ha.).Yörede su kullanımı artezyenlerle sağlanmaktadır. Kirlilik olarak evsel kaynaklı kirlilik ve tarımsal amaçlı kullanılan zirai ilaçlar ve gübrelerdir. 8.5. Toprak Yapısı Doğu Akdeniz Havzası’nda on büyük toprak grubu saptanmasına rağmen, Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde Kahverengi Orman, Kırmızı Akdeniz, Alüvyal ve Kolüvyal toprak grupları olmak üzere üç grup toprak yer almaktadır. Özellikle akarsularca taşınmış ve yatay katlar halinde dizilim gösteren genç birikintiler, alüvyal toprak materyalini oluşturmaktadır. Göksu Irmağı’nın oluşturduğu Delta Doğu Akdeniz Havzası’nın en büyük alüvyal ovalarından birisidir. Besin Maddelerinin zenginliği nedeniyle genellikle tarımsal yönden zengindir. Kolüvyal topraklar ise, dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde dar vadi tabanlarına yer çekimi ve küçük birikintilerle sürüklenmiş zerre büyüklüğüne göre alüvyon topraklardaki gibi sıralanmamış birikintiler oluşturur. Kahverengi orman toprakları, yörenin yüksek kesimlerinde görülür. Tipik orman toprağı karakteristiğinde olup, kuru tarım ve meyve yetiştiriciliğine uygundur. 122 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Kırmızı Akdeniz toprakları ise, seki ve yüksek arazilerde kristal kireçtaşı üzerinde oluşmuşlardır. Kırmızı renkleriyle tipiktirler. Organik madde hızla ayrıştığından toprakta düşük seviyededir. Kırmızı toprakların doğal örtüsü Akdeniz iklimine öz çalı ve maki topluluğudur. Göksu Deltası toprakları jeolojik yapılarına göre kalker ve şistlerden oluşmuştur. Alüvyal kolüvyal karakterde orta ve ağır bünyeli topraklar çoğunluğu oluşturmaktadır. Bölgede topraklar az ve orta derecede tuzluluk içermesine rağmen sol sahilde denize yakın olan sahalar ile, sağ sahilde güney kısımlar yüksek tuzluluğa sahiptir. Alkalilik önemli bir problemdir. Bölgede 67.000 dekar alan tuzlu, 72.000 dekar alan tuzlu-alkali, 21.600 dekar alan yetersiz drenajlı olarak görülür. Bölgede hafif bünyeli topraklara, denize yaklaştıkça ve Göksu Irmağı kenarlarında rastlanmaktadır. Orta bünyeli topraklar daha ziyade ovanın batı sahilinde daha az olmak üzere, doğu sahilinde, Gülümpaşalı köyünün kuzey sınırlarında kendini göstermektedir. Ovanın bir kısım topraklarının az ve orta derecede tuzluluk içermesine rağmen batı sahilde denize yakın sahalar ile, doğu sahilde güney kısımlar yüksek bir tuzluluğa sahiptirler. Horizonlardaki bu tuzluluğun sebepleri; • • • Torakların alt kısımlarında mevcut hidromorfik tuzlu alüvyal toprakların oluşu ve bu tuzlu alüvyal topraklardan tuzların kapilarite ile üst horizonlara çıkması, Yüksek tuzlu taban suyunun varlığı, Denizde rüzgar aracılığı ile tuz kristallerinin taşınmasıdır. 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) 8.6.1 Flora Denizden ortalama 2 metre yükseklikte bulunan Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin doğal bitki örtüsünü, Akdeniz’in maki formasyonu ile birlikte yoğun kumul bitkileri ve tuz stepleri oluşturmaktadır. Göksu Deltasında yapılan incelemeler, deniz kıyısından kuzeye doğru gidildikçe doğal bitki örtüsünün değişim gösterdiğini ortaya koymuş, ancak kıyı boyunca farklı bir değişimin olmadığı gözlenmiştir. Bölgede doğal bitki örtüsünün yanında kültür bitkilerinin de, mevcudiyeti bulunmaktadır. Doğal bitki örtüsünün özellikle kumsal kumul vejetasyonu şeklinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Kum yapısının içerisinde bulunan zengin floranın yanında fazla miktarda verimli otlar ve deltanın güneyi Akgöl ve Paradeniz çevresindeki geniş alanlar alçak ve yatık bir şekilde halofit bitki örtüsüyle kaplı bulunmaktadır. Bitkilerin varlığı toprak tuzluluğuna ve taşkın periyodunun süresine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 1994 yılında Çukurova Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada en fazla bitki türleri sırasıyla Graminea, Compositae ve Leguminasae familyalarına ait olup, bitki türleri ve sahip oldukları familya aşağıda tablo halinde çıkarılmıştır. Tablo F.7: Göksu Deltası Florasını Oluşturan Bitki Taksonlarının Dağılımı Latince Gramineae Compositae Leguminasae Chenopodiaceae Umbelliferae Cyperaceaceae Liliaceae Labiatae Euphorbiaceae Familya Türkçe Buğdaygiller Toplu Çiçekliler Baklagiller Ispanakgiller Şemsiyegiller Sazgiller Soğangiller Ballıbabagiller Sütleğengiller Tür % 55 12,47 53 12,01 44 9,97 26 5,98 18 4,08 15 3,40 15 3,40 11 2,40 11 2,40 Diğer 194 43,89 TOPLAM 442 100,00 Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölge Müdürlüğü Sayısı Delta florasını oluşturan türlerin %44’ü tek yıllık, %7’si iki yıllık geri kalan %49’u ise çok yıllıktır. Yine saptanan türlerden %85’i otsu bitki, %12’si çalı ve %3’ü ise ağaç formundadır. Otsu bitkilerin oldukça yaygın olması; deltada geçmişte ağaç ve çalıların zarara uğradığının belki de birçok türünün kaybolduğunun göstergesidir. Deltaya göçmen kuşlar aracılığı ile birçok bitki türü taşınmıştır. Sonuçta deltanın kapalı bir ekosistem olmadığı dışarıdan göç türünün olduğu anlaşılmaktadır. Deltada bitkiler kendi ekolojik isteklerine cevap veren yerlerde oldukça hakim hale gelmişlerdir. 123 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Deltanı büyük bölümü ekili tarım arazisidir. Yine de geniş doğal ve yarı doğal alanlar mevcuttur. Göksu Deltası’nda; • Tarım alanları, • Kumullar, • Lagünler, • Tuzcul Sulakalanlar, • Nehrin Delta Đçinde Kalan Kısmı, • Tekfur Bataklığı, • Drenaj Kanalları • Ağaç Dikimi habitat tipleri vardır. Tablo F.8: Göksu Deltası’ndaki IUCN kriterlerine göre tehdit altındaki bitki türleri LATĐNCE TÜRKÇE IUCN Karegorisine Göre Önemi V Beta adenensis Adana Pancarı E Beta trojana E Onopordum boisseri Doğu Eşek Dikeni R Hipercum polyphyllum subsp. Polyphyllum Çok Yapraklı Kızıl Ot V Allium junceum sm. subps. tridentaum Adi Sahil soğanı nt Allium scabrifolum E Bromus psammophilus E Trigonella arenicola V Plantago crassifolia Kuzu Dili E Brassica tournefortii R Cyprina gracilis R Mesembryanthemum nodiflorum Buz Çiçeği V Pancratium maritimum Kum Zambağı R Arum dioscoridis sm. var. Liepoldtii Benekli Yılan Yastığı R Arthrocnemum glaucum E Atriplex patula Adi Karapazı R Chenopodium album subps.album var. mycrophyllum R Halopeplis ampelixiculis R Salsola kali Adi Soda Otu V Seuda confusa V Helianthemum stipulatum Yaprakcıklı Güneş Gülü V Ambrosia maritima Sahil ambrosyası R Carthamus tenius subps. tenius Aspir V Eclipta prostrata Yatık Örtü Otu I Avena clauda R Bromus pseudoprachystachys V Cutabtia memphitica R Dactyloctenium aegyptium Beş Parmak Otu R Elymus farctus subps. farctus Otlak Arpası R Juncus rigidus Kofa Otu E Alhagi mannifera R Lathyrus gorgoni var. pillosus Sulak Mürdümüğü V Limonium graecum var. graecum V Anemone coronaria Manisa Lalesi R Ziziphus lotus Adi Hünnap R Bupleurum lancifolium Sivri Tavşan Kulağı V Daucus littoralis Yabani Havuç R Heliotropium bovei Bambul Otu E Zygophyllum album Yabani Kimyon R Melilotus elegans Taş Yoncası Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı E= Nesli Tehlike Altında, R= Ender Nadir Türler, V= Hassas Türler, I= Nadir Bitki Olmasına rağmen, bilgi eksiği olan türler nt: Tehdit altında olmayan sayıları fazla bitkiler. Deltada toplam 442 bitki türü bulunmaktadır. Bunların 8’i endemik, 32’si ise nadir ve hassas türlerdir. 8.7.2 Fauna Göksu Deltası biyoçeşitlilik açısından zengin bir alandır. 633 adet omurgalı ve omurgasız tür tespit edilmiştir. 124 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo F.9: Göksu Deltasında Tespit Edilen Faunaya Đlişkin Sınıflar ve Toplam Tür Sayısı SINIF Tespit Edilen Tür Sayısı Rotifera 13 Cladocera 3 Copepoda 3 OMURGASIZLAR Anelida 5 Mollusca 5 Crustacea 7 Đnsecta 215 Balıklar 7 Đkiyaşamlılar 4 Kuşlar 328 OMURGALILAR Memeliler 13 Kaplumbağalar 6 Kertenkele 14 Yılan 10 TOPLAM 633 Kaynak: “Göksu Deltası ÖÇKB Yönetim Planı” 1999 8.7.2.1 Kuşlar Delta kuşbilimsel (ornitolojik) önemi açısından Akdeniz ve Avrupa’nın en önemli sulakalanlarından biri olarak kabul edilir. Don olayının az görüldüğü iklimi tatlı sudan tuzluya değişen çok çeşitli su ortamının varlığı, deltayı Türkiye’nin diğer bölgelerinde seyrek görülen göçmen, kışlayan ve kuluçkaya yatan birçok kuş türü için çekici kılar. 450 türden oluşan Türkiye kuşlarının 328’i Göksu Deltasında görülür. Deltanın kuşlarının 70’i kesinlikle, 20’si büyük olasılıkla burada üremektedir. Türkiye’nin 140 ulusal ve uluslar arası öneme sahip kuş türünün 106’sı; dünya çapında yok olma tehlikesi altında olan 24 kuş türünden 12’si Göksu Deltası’nda görülebilmektedir. Sazhorozu (Porphyrio porphyrio) Göksu Deltası’nın sembolü olmuş ve kuş gözlemcileri tarafından sürekli izlenen bir türdür. Tablo F.10: Göksu Deltası’nda görülen Dünya Çapında Nesli Tehlike Altındaki Kuş Türleri IUCN Statüsü Avrupa Statüsü Türkçe Adı Latincesi NT V Küçük Karabatak Phalacocorax pygmen V V Tepeli Pelikan Pelicanus crispus V L Sibirya Kazı Branta ruficollis V V Pasbaş Pakta Aythyra nyroca V E Yaz Ördeği Marmorenetta angustirostris V E Dikkuyruk Oxyura lencocephella V E Büyük Orman Kartalı Aquila clanco V E Şahkartal Aquila heliaca V V Küçük Kerkenez Falco naumanni V V Bıldırcın Kılavuzu Crex crex V E Toy Otis tarda C Đnce Gagalı Kervan Çulluğu Numenius tenuirostis CD L Ada Martısı Larus audoinii Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı,1999 V= Hassas, C= Kritik, CD= Korumaya Bağımlı, L= Bölgesel, E= Tehlike Altında, NT= Nesli Tehlike Altında 8.7.2.2 Memeliler Taşucu Körfezi, Türkiye kıyılarının en doğuda bulunan Akdeniz Foku (Monachus monacus) topluluğunu barındırmaktadır. Yunus türleri de özellikle kışın kıyılarda görülmektedir. Tablo F.11: Göksu Deltasında Bulunan Memeli Türleri Bilimsel Adı Türkçe Adı Meriones tristami Koşar Fare Lepus capensis Yaban Tavşanı Erinaceus europaaeus Kirpi Meles meles Porsuk Lutra lutra Su samuru Mustella nivalis Gelincik Vulpes vulpes Tilki Canis aureus Çakal Sus scnofa Yaban Domuzu Dolphinus dolphinus Yunus Globicenphala melaena Pilot Balina Monachus monachus Akdeniz Foku Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı,1999 125 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 8.7.2.3 Sürüngenler Göksu Deltası ve onu çevreleyen tepeler çok çeşitli ve çok yoğun bir sürüngen populasyonu barındırır. Bu çeşitliliğin nedeni Göksu deltası’nın hem Avrupa ve hem de Asya türlerini barındırmasıdır. Bölge iki kıta arasındaki köprünün bir parçasıdır. Diğer önemli faktörler ise; zengin dağlık alanların yakın olması, arada engellerin olmaması ve bölgenin az görülen iklim özellikleridir. Tepelerle delta arasındaki geçiş bölgesi hemen hemen tümüyle el değmemiş olması ve sürüngenlerin kolayca geçebileceği tarım arazilerinden oluşur. Göksu Deltası, Türkiye kıyılarında belirlenmiş 17 deniz kaplumbağası üreme alanından birisidir. Deltada yuvalayan kaplumbağalarla ilgili çalışmalar 1991 yılında başlamış olup, 2004 ve 2005 yıllarında Kurum Başkanlığı tarafından bölgede konu ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Tablo F.12: Göksu Deltası Sürüngenleri Bilimsel Adı Türkçe Adı Cyrtopodion kotschyi Đnce Parmaklı Keler Hemydactylus turcisus Geniş Parmaklı Keler Stellio stellio Dikenli Keler Chamaeleo chamaeleon Adi Bukalemun Lacerta danfordi Toros Kertenkelesi Ablepharus kitaibelii Đnce Kertenkele Chalcidus ocellatus Benekli Kertenkele Mabuya aurata Tıknaz Kertenkele Mabuya vittata Şeritli Kertenkele Blanus strauchi Kör Kertenkele Ophysopselegans Tarla Kertenkelesi Typhlops vermicularis Kör Yılan Coluber najadum Kara Yılan Coluber rubriceps Toros Yılanı Coluber jugularis Đnce Yılan Malpolon monspessulanus Çukurbaşlı Yılan Netrix netrix Yarısucul Yılan Netrix tesselata Su Yılanı Telescopus fallax Kedigözlü Yılan Eirenis modestus Uysal Yılan Vipera lebetina Koca Engerek Mauremys caspita Çizgili Kaplumbağa Emys orbilcularis Benekli Kaplumbağa Testudo graeca Adi Tosbağa Caretta caretta Adi Deniz Kaplumbağası Chelonia mydas Yeşil Kaplumbağa Trionix triunguis Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Kaynak: Göksu Deltası’nın Biyolojik Zenginliğinin Tespiti Đle Ekolojik Peyzaj ve Optimal Arazi Kullanımı Planlaması 8.7.2.4 Balıklar Deltada fiziksel özellikleri itibarıyla büyük çeşitlilik gösteren ve bu yüzdende balık türleri bakımından değişkenlik gösteren su ortamları vardır. Bunlar arasında en önemlileri nehir yatakları, drenaj kanalları, çeltik tarlaları, göller, lagünler ve kıyı sularıdır. Deltadaki dinamik sistem gerek doğal süreçlerle kendiliğinden gerekse insanlar etkisiyle gelişmektedir. Su kütlelerindeki şartlar değiştikçe balık türleri de değişmektedir. Tablo F.13: Göksu Deltası’nda Avlanan Balık Türleri Bilimsel Adı Türkçe Adı Cyprinus carpino Sazan Glarias gariepiens Aynalı Sazan Glariaslazera Karabalık Mugil cephalus Has Kefal Anguilla anguilla Yılan Balığı Dicentranchus labrax Levrek Sparus aurata Çipura Lisa saliens Kefal Cantharus lineatus Sivriburun Diplodus vulgarir Karagöz Gambusia affinis Sivrisinek Balığı Kaynak: Göksu Deltası ÖÇKB Yönetim Planı,1999 126 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 8.7.2.5 Böcekler Çok farklı beslenmeleri nedeniyle böceklerin besin zinciri içerisinde çok önemli bir yeri vardır. Deltada 10 takıma bağlı 99 familyaya ait tanısı yapılan 215 tür bulunmuştur. 8.7.2.6 Đkiyaşamlılar Göksu Deltası’nda; Gece Kurbağası (Bufo viridis), Ova Kurbağası (Rona ridibunda), Toprak Kurbağası (Pelobates syriacus) ve Ağaç Kurbağası (Hyla savignii) olmak üzere 4 tür kurbağa tespit edilmiştir. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) 9.1 Yerleşimler Deltadaki yerleşim yerlerinden Silifke ilçe, Taşucu, Atakent, Atayurt ve Arkum belde statüsünde olup, Ulugöz, Çeltikçi, Bahçe, Kurtuluş, Sökün ve Gülümpaşalı köy statüsündedir. Köyler ile Arkum Beldesi’nin tamamı, Silifke’nin Atik Mahallesi, Atakent’in Kapızlı Mahallesi, Taşucu’nun Çavuşbucağı ve Kum Mahalleleri ile Atayurt’un Gaziçiftliği ve Esenbel Mahalleleri Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisindedir. Ova ve vadilerde gelişme gösteren yerleşimler, iklim ve ulaşım avantajları nedenleriyle dağ eteklerine oranla daha fazladır. Koruma bölgesinde genellikle alüvyal toprakların varlığı ve iklim özelliklerinin elverişliliği kırsal yerleşimin oluşmasına en önemli etkenlerdir. Göksu Deltası’nda bulunan yerleşimlerin deltanın doğu ve batı kesimlerinde daha yoğun ve kapladıkları alanın I. Sınıf arazilerde yaklaşık 9.740 dekar ve II. Sınıf arazilerde yaklaşık 1.430 dekar olmak üzere toplam 11.170 dekar olduğu saptanmıştır. Az yoğun olduğu bölgelerde yerleşimlerin I. Sınıf araziler üzerinde daha fazla olduğu ve bu arazilerde 1.020 dekar, II. Sınıf arazilerde yaklaşık 1.630 dekar ve IV: Sınıf arazilerde 640 dekar olmak üzere toplam 3.290 dekar alana yayıldığı tespit edilmiştir. Koruma alanındaki yerleşim alanlarının toplamı ise yaklaşık 14.460 dekardır. Deltanın doğu kısımlarında özellikle Kamuya ait Eğitim ve Dinlenme Tesisleriyle, tatil sitelerinin yoğunluğunun fazla olması nedeniyle deltanın bu kesimleri adeta düzensiz bir kent görünümündedir. Deltanın batı kıyısında ise Taşucu Kum Mahallesi’nde bulunan tatil evlerinin sayısı ise 5.000’i geçmiştir. Özellikle yaz aylarında bu mahallenin nüfusu 10.000’i geçmektedir. 9.2 Arazi Kullanımı Đlçedeki 253.558 hektar arazinin, 36.336 hektarında kuru tarım yapılmaktadır. Kuru tarım yapılan alanların %70,8’inde meyil %12’den fazladır. %78,9’u sığ ve çok sığdır. 13.141 hektarında sulu tarım yapılmaktadır. % 95,7’si düz ve derindir. Düz alanların %%60,7’sinde çoraklık problemi vardır. %7,3’ü çıplak ve kaya görünümündedir. Tablo F.14: ÖÇKB’ndeki Arazi Kullanım Durumu ve Đlçeye Oranı ARAZĐ CĐNSĐ MĐKTARI (hektar) Đlçe Arazisine Oranı (%) Ekilen Arazi Toplamı 8.003 28 Tarıma Elverişli Sulanan Arazi Toplamı 8.672 67 Tarıma Elverişli Meyve Bahçesi 531 33 Tarıma Elverişli Narenciye Bahçesi 828 60 Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi,1994 Tablo F.15: Silifke Đlçesi’nin Mevcut Arazi Durumu ALANI Kuru Tarım (nadaslı) 31.590 Kuru Tarım (nadassız) 4.746 Sulu Tarı 7.208 Yetersiz Sulu Tarım 3.233 Bağ (kuru) 4.077 Zeytin 985 Mera 44.436 Orman 91.082 Fundalık 50.948 Yerleşim Alan (yoğun) 1.117 Yerleşim Alanı (az yoğun) 836 Sahil Durumu 2.043 Çıplak Kaya 9.897 Su Yüzeyleri 1.360 TOPLAM 253.558 Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi,1994 127 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 9.3 Mülkiyet Analizi • • • • Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde 10.748 adet parselde toplam mülkiyet 2 alan 108.168.800 m olup, söz konusu bu arazi 18.469 hissedar tarafından kullanılmaktadır. 2 2 Toplam alan içersinde 90.049.150 m tarımsal arazi olup geri kalan 18.119.650 m arazi ise tarım dışı (arsa, ev, camii, okul, yol, bataklık, göl, çorak arazi vs.) amaçla kullanılmaktadır. 2 2 2 90.049.150m tarım arazisinin 76.359.585m ’si şahıslara, 12.877.850 m ’si maliye 2 hazinesine ve 811.715 m ’si ise köy tüzel kişiliğine aittir. 2 76.359.585 m olan şahıs arazileri 6.632 parça olup, 13.279 hissedar tarafından kullanılmaktadır. 2’ 76.359.585 m lik şahıslara ait tarım arazisi 6 sınıfta incelenmiştir. Bu incelemede çıkan sonuçlar. Tablo F.16: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Toplam Mülkiyet Analizi Parselin Cinsi ŞAHIS TARIMALANI Mülkiyeti 0 - 4.999 m2 5.000 - 9.999 m2 10.000 - 14.999 m2 15.000 - 19.999 m2 20.000 - 24.999 m2 25.000 m2 ve Fazlası Ev ve Arsa Kanal KÖY TÜZEL DEVLET SU ĐŞLERĐ MALĐYE HAZĐNESĐ Tarım Arazisi Diğer* Kanal Diğer** Tarım Arazisi Arsa Diğer*** Toplam Alan Alanı(m2) % Parsel Sayısı Adedi % Hisse Sayısı Adedi % 5.457.181 12.998.202 12.837.028 10.465.405 8.462.850 26.138.919 ,05 12,02 11,87 9,68 ,83 24,16 2.104 1.852 1.071 609 387 609 19,58 17,23 9,96 5,67 ,60 5,67 3.663 3.162 2.213 1.392 1.048 1.801 19,83 17,12 11,98 7,54 5,67 9,75 3.060.258 242.608 2,83 0,22 2.140 189 19,91 1,76 2.851 552 15,44 3,00 811.715 339.690 0,75 0,31 22 22 0,20 0,20 22 22 0,12 0,12 3.049.904 56.800 2,82 0,05 1.186 28 11,04 0,26 1.186 28 6,42 0,15 12.877.850 226.496 10.377.606 766.288 108.168.800 11,91 0,20 9,59 0,71 100 226 67 89 147 10.748 2,10 0,62 0,83 1,37 100 226 67 89 147 18.469 1,22 0,36 0,48 0,80 100 D Đ Ğ E R**** TOPLAM Kaynak: DĐREK, Y., KARACA, Đ. 1999, ,“Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Mülkiyet Analizi Đnceleme Raporu” * : Camii, Okul, Mezarlık, Mera, Arsa vs. ** : Tarla, Arsa, Ev vs. *** : Tarla, Bahçe, Ev, Arsa, Mera, Çorak Arazi, Göl, Bataklık, Fundalık vs. Alan. ****: Belediye, Vakıf, Dernek, Özel Yapı Kooperatifleri Đle Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Mülkiyetler. 9.4 Alt Yapı • Bölgeye ulaşım genellikle kara yolu ile sağlanmaktadır. Mersi-Antalya kıyı yolu üzerinde bulunan Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesinin, doğu, batı ve kuzey olmak üzere karadan üç yönden giriş ve çıkış kapısı vardır. Bu iki yönlerden Delta kuzeyden Silifke-Karaman-Konya yönündeki yol ile Đç Anadolu, Ege ve Marmara Bölgelerine, batıdan Anamur-Alanya-Antalya kıyı yolu ile Türkiye’nin güneybatı sahil illerine, doğudan Mersin-Adana yolu ile Türkiye’nin diğer bölgelerine ve Ortadoğu’ya ulaşır. Bu giriş ve çıkış yollarından başka bölge, Taşucu Limanı’ndan Akdeniz’e ve Kıbrıs’a ulaşılmaktadır. • Bölgenin altyapı eksikliği kanalizasyon şebekesinin ve arıtma tesislerinin yetersizliğidir. Silifke Belediyesi’ne ait ortak arıtma tesisi Đller Bankası desteği ile yaptırılmış ve kullanıma açılmıştır. Böylece Göksu Irmağı evsel nitelikteki kirliliği önemli şekilde engellenmiş olacaktır. Atakent Beldesi’nde Kanalizasyon şebekesi ve arıtma tesisleri mevcuttur. Bu tesisle ilgili ekipman araç gereç ihtiyacı 2007 itibariyle Özel Çevre Koruma Kurumu’nun maddi desteği ile karşılanmıştır. Bu tesiste kapasite büyütme çalışması yapılacaktır. Taşucu Belediyesi ortak arıtma tesisi temeli 2007 tarihi itibariyle atılmış olup kanalizasyon iletim boruları Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı tarafından satın alınarak bu hatların döşeme işlemlerine başlanmıştır. 128 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu • Bölgede düzenli bir çöp depolama tesisi de bulunmamaktadır. Ancak Taşeli Belediyeler Birliği tarafından ortak olarak kullanılması amacıyla yapılacak olan “Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Düzenli Katı Atık Depolama Tesisi” için porje çalışması 2007 tarihi itibariyle Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı tarafından yaptırılmış olup Çevre Etki Değerlendirme ve uygulama aşamasına gelinmiştir • Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisindeki yerleşim birimlerinde içme ve kullanma suyu ihtiyaçları Arkum Beldesi, Silifke Belediyesi Mücavir alanında bulunan Kurtuluş, Sökün, Bahçe, Çeltikçi köylerinde yaptırılan ayaklı içme suyu depoları ve iletim borularının yenilenmesiyle bu ihtiyaçlar karşılanmıştır. • Enerji hattı kıyı boyunca 34 KW gücünde tek hat olarak devam etmektedir. Koruma alanı içindeki yerleşim yerlerinin tamamında elektrik mevcuttur. • Özel Çevre Koruma alanı içerisindeki bütün yerleşim birimlerinde haberleşme ağı mevcuttur. 9.5 Ulaşım Göksu Deltasının çevre ile bağlantısı doğu ve batı olmak üzere iki yönden gelen E-24 standart yolla sağlanmaktadır. Koruma Bölgesi’nde ise bütün yerleşim birimlerinin yolları mevcut olup, bu bölümlerin Silifke Đlçe Merkezine uzaklıkları aşağıdaki gibidir. Tablo F.17: Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde Ulaşım Birim Adı Silifke Merkeze Uzaklığı (km) Atakent Atayurt Arkum Ulugöz Çeltikçi Bahçe Sökün Kurtuluş Gülümpaşalı 12 8 11 2 4 5 6 7 5 Yolun Cinsi Asfalt Asfalt Asfalt Asfalt Asfalt Asfalt Asfalt Asfalt Asfalt Açıklama Silifke-Mersin Karayolu üzerindedir Silifke-Mersin Karayolu üzerindedir Atayurt’tan sonra 3 km güneydedir. Silifke-Antalya Karayolu üzerindedir. Silifke-Sökün Köyü yolu üzerindedir. Silifke-Sökün Köyü yolu üzerindedir. Çeltikçi Köyünden sonra 4 km güneydedir. Sökün Köyüne 1 km mesafededir. Silifke-Antalya karayolunun 1 km güneyindedir. Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi,1994 9.6 Tarım Envanteri 9.6.1 Bitkisel Üretim Bitkisel üretim için yaklaşık 8500 ha toprak işlenmektedir. Kişi başına 7,5 da tarım arazisi düşmektedir. Ortalama arazi büyüklüğü ise 1,6 ha’dır (Uygun ve Arkadaşları, 1994). Tarımsal çalışmalar tarla ve bahçe tarımında yoğunlaşmış durumdadır. Tarımsal potansiyelin belirlenmesinde rol oynayan toprak yapısı ve iklim, üretim deseninin çeşitlenmesine ve üretim miktarının artmasına neden olmaktadır. Bu özellikler (toprak ve iklim) çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine imkân vermektedir. Göksu Deltası’nın bu yapısı, bir yandan buğday ve arpa gibi karasal iklim bitkilerinin diğer yandan yer fıstığı, turunçgiller ve turfanda sebzeler gibi sıcak iklim bitkilerinin yetişmesine imkân veren çok zengin bir tarımsal yapı oluşturmaktadır. Delta’da Ürün Deseni ve Ekim alanları Tabloda verilmiştir. Çilek bugün Delta’da karlılığı en yüksek olan “birinci ürün” konumundadır. Domates en yaygın olarak yetiştirilen ürün olmasına rağmen, karlılığı çileğe oranla düşük olduğundan “ikinci tercih” konumundadır. Delta çilek üretiminde Akdeniz Bölgesinde yaklaşık %50, limonda Türkiye üretiminde yaklaşık %6’lık bir paya sahiptir. Tablo F.18: Göksu Deltasında Yetiştirilen Önemli Tarım Ürünleri ve Tahmini Ekim Alanları ÜRÜN ADI EKĐM ALANI (da) Buğday 17000 Yerfıstığı 14000 Susam 13000 Bakla 10000 Mısır 3000 Çeltik 3000 Limon 15000 Çilek 12000 Domates 9000 Kaynak: Đlçe Tarım Müdürlüğü, 1997, Silifke 129 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Susam, yerfıstığı ve mısır ikinci ürün olarak ekilmektedir. Özellikle çilek ve limonun diğer ürünlere nazaran ekonomik getirisi daha fazla olduğundan üretim alanlarında artışlar gözlenmektedir Bölgemizde bitkisel üretim planlaması yapılmaktadır. Üretim geleneksel olarak ve o yıl pazar fiyatlarına göre yapılmaktadır. Özellikle 1996 ve 1997 yıllarında limon yetiştiriciliğinin çok karlı olması yüzünden Delta’daki limon üretim alanlarında yaklaşık %20’lik artış meydana gelmiştir. Yerfıstığı ve susam da geleneksel olarak tarımı yapılan bitkiler arasındadır. Göksu Deltası su kaynakları açısından zengin olması 1972 yılında DSĐ I. Merhale Sulama Projesi ile 51300 ha alanın sulamaya açılması geriye kalan kısmın ise çiftçilerin I. Merhale Projesinin uç noktalarından temin ettikleri su, yeraltısuyu ve yer yer drenaj kanallarından temin edilen suyla sulanmaktadır. Göksu Deltası’nda sulanabilen arazi ve ürün deseni Tabloda çıkartılmıştır. Tablo F.19: Göksu Deltası’nda DSĐ 62. Şube Müdürlüğünün Şebekesi Đle Sulanabilen Ürünler ve Yetiştirilme Alanları. Sulanan Alan (da) Bitki Adı Toplam Alan(da) Sağ Sahil Sol Sahil Narenciye 6992 5092 Çilek 3678 3136 12084 6814 Sebze Bahçesi 2386 2989 5375 Yerfıstığı 4879 2431 7310 Susam Bakliye 1144 2518 354 4600 1498 7118 Mısır 2821 1356 4177 Çeltik 4812 350 5162 Diğer Bitkiler TOPLAM 869 30099 893 1762 21201 51300 (Kaynak: Silifke ve Göksu Sulama Birlikleri,1999, Silifke) 9.6.2 Hayvancılık Hayvancılık Göksu Deltası’nda mera alanlarının az olması, yoğun toprak işleme ve yem bitkileri tarımının yetersiz olmasından fazla gelişme göstermemiştir. Aile işletmeciliği şeklinde olup, hemen hemen her ailede 1–2 büyükbaş hayvan bulunmaktadır. Tablo F. 20: Delta’da Büyük ve küçükbaş hayvan varlığı SIĞIR KÜÇÜKBAŞ HAYVAN TEK TIRNAKLILAR Kültür 1445 Melez 2600 Yerli 380 Koyun 3970 Keçi 3690 At 157 Katır 19 Eşek 117 KÜMES Tavuk 23100 HAYVANI Diğer 1680 ARI Fenni 1370 KOVANI Yerli TOPLAM: 4425 TOPLAM: 7660 TOPLAM: 293 TOPLAM: 24780 TOPLAM: 1390 20 Kaynak: Đlçe Tarım Müdürlüğü, 2001, Silifke 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.) Bölgedeki sorunları şu alt başlıklar şeklinde sıralayabiliriz. KUM ALIMLARI: Göksu Deltası 35 km’lik kıyı şeridi ve 400 ha’lık kumsala sahiptir. Gerek kıyılardan, gerek kum tepelerinden ve gerekse de Göksu nehir yatağından kum alımı yasaklanmış durumdadır. Ancak belediyeler ve çiftçiler tarafından kaçak kum alımları yapılmaktadır. KIYI VE TOPRAK EROZYONU: Göksu Nehrinin yatağını değiştirmesinden dolayı, eski yatağı olan Cırba Deresi mevkii kıyıları deniz tarafından erozyona maruz bırakılmaktadır. 130 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đzin alınmadan açılan derin kuyu ve artezyenlerden aşırı ve bilinçsizce çekilen yeraltı suyuna tuzlu deniz suyu girişimi olmakta, sulamada kullanılan bu tuz oranı yüksek su toprağı çoraklaştırarak erozyona neden olmaktadır KARA AVCILIĞI: Göksu Deltasında kara avcılığı Merkez Av Komisyonu Kararıyla yasaklanmıştır. Ancak bölge yerel halk ve çevre halkı tarafından avlanma sahası olarak kullanılmıştır. Avlanmanın yasaklanmasından yöre halkı büyük bir rahatsızlık duymaktadır. ANIZ VE SAZ YANGINLARI: Göksu Deltasında senede 2-3 ürün alma imkanı olduğundan çiftçiler hasattan sonra tarlayı en kısa zamanda ekime hazırlayabilmek için anız yakmaktadırlar. Anız yakmak yasak olmasına rağmen halen bu uygulamaya devam edilmektedir. Yine çobanlar tarafından yeni otlakların ortaya çıkmasını sağlamak ve tarla açmak amacıyla saz yangınları çıkarılmaktadır. TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐ: Göksu Deltası’nda 2 yılda 5 ürün kaldırılmaktadır. Bu Durumda birim alandan en yüksek verimin alınabilmesi için yoğun bir kimyasal gübre ve ilaç kullanılmasını gerektirmektedir. Yoğun olarak kullanılan bu kimyasallar toprakta tarımsal kaynaklı kimyasal kirliliklere neden olmaktadır. Göksu Deltası’nda tarımsal faaliyetlerde kullanılan zirai mücadele ilaçları ve gübrelerin kullanımı ülkemiz ortalamasından iki kat daha fazla olduğu ortaya çıkmaktadır. Yoğun kullanımın dışında bilinçsiz ve kontrolsüz kullanımlar sonucunda toprak ve su kaynaklarının kirlenmesi ile ürünlerde kalıntı problemlerinin ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bölgemizde kirlenmelerin etkileri Akgöl, Paradeniz ve Drenaj kanallarında ötrifikasyon ve balık üretimlerinin azalması şeklinde kendisini göstermektedir. Doğal sazlık ve bataklık alanlarında özel mülkiyet arazileri vardır. Çiftçilerimiz bu alanlarda tarımsal faaliyetlerde bulunmaktadır. Bunun sonucunda da doğal bitki örtüsü bozulmaktadır. EVSEL VE KENTSEL ATIKLAR: Bölgede Silifke ilçe merkezi ve Taşucu merkezi hariç diğer yerleşim birimlerinin kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır. Atık sular arıtılmadan doğal çevreye veya fosseptik çukurlarına bırakılmaktadır. F. 4. 1. 8 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar Đlimizde 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan alan bulunmamaktadır. F. 4. 1. 9 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler Bakınız F.1.1. F. 4. 1. 10 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. F. 4. 1. 11 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. F. 4. 1. 12 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. F. 4. 1. 13 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar RAMSAR Sözleşmesi olarak bilinen "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme" gereğince Bakanlar Kurulu'nun 15.03.1994 tarih ve 9415434 sayılı kararı ile RAMSAR listesine dahil edilmiş önemli sulak alanlarımızdan biri Göksu Deltası’dır. Göksu Deltası’nda; 2004 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası statüsü iptal edilerek Göksu Deltası 17/05/2005-25818 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Sulak Alanların Korunmasına Dair Yönetmelik Kapsamında “Sulak Alan” ilan edilmiştir. Ayrıntılı bilgi için bakınız F.4.1.7. 131 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 2 Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar F. 4. 2. 1 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları” Bern Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınan Caretta caretta ve Chelonia mydas türü deniz kaplumbağalarına ait 20 üreme alanından 4’ü ilimiz sınırları içerisinde bulunmaktadır. Bu alanlar Kazanlı, Anamur, Alata Kumsalı ve Göksu Deltasıdır. Bunlardan Anamur önemli bir Caretta caretta, Alata ve Kazanlı ise önemli Chelonia mydas türü deniz kaplumbalarının üreme alanıdır. Göksu Deltasında ise her iki tür birbirine yakın oranlarda yumurtlamaktadır. Yine Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan Akdeniz Fokunun Đlimiz sınırları içerisindeki yaşama ve üreme alanı Taşucu-Anamur arasındaki kayalık sahillerdir. Sayısı dünyada son derece azalmış olan Akdeniz Foku (Monachus monachus), Türkiye dahil sadece birkaç ülkenin kıyılarında yaşam savaşı vermektedir. Dünyada 400-450, Ülkemizde ise 50 civarında Akdeniz foku yaşamaktadır. 1977 yılından başlayarak Türkiye'de resmen koruma altına alınmış olan Akdeniz Foku gerek ulusal mevzuatlar gerekse uluslararası anlaşmalarla koruma statüsüne sahip olmuştur. Ancak kıyılardaki yapılaşmalar sonucunda yaşam alanlarının yok olması, yasadışı ve aşırı balıkçılık faaliyetleri sonucu balık stoklarının azalması, kıyı balıkçıları tarafında kasten öldürülmeleri, fok mağaralarına turistik dalışlar ve benzeri rahatsızlıklar ile deniz kirliliği gibi faktörler Akdeniz Foku ve yaşam alanlarının hızla yok olmasına neden olmaktadır. KAZANLI KUMSALI 1. Alanın Resmi Adı Kazanlı Kumsalı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı mücavir alan sınırları içerisinde bulunan Kazanlı Beldesi, Mersin merkeze yaklaşık 15 Km mesafede olup koordinatları aşağıda verilmektedir. Koordinatları: 36:29:13 N 36:28:58 N 34:26:41 E 34:28:22 E 3. Alanı 3.1. Toplam Alan (km²) 3.2. Kara Yüzeyi (km²) 2 3.3. Su Yüzeyi (km ) 3.4. Kıyı Uzunluğu: 4.4 km. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Kazanlı kumsalı Deniz Kaplumbağaları yuvalama alanı, 1. Derece Doğal Sit Alanıdır. Kumsal dalgaların kıyıya ulaştığı nokta çakıllı olmasına rağmen genelde ince kumludur. 1988 yılında yapılan alan çalışmasında kumsal 4 bölüme ayrılarak incelenmiş ve diğer yıllarda yürütülen çalışmalarda da aynı bölünme tekrarlanmıştır. Bu bölümler: ♣ Soda Sanayi A.Ş. (Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası) önündeki kumsal (K4). Kumsalın genişliği 10-20 metre arasındadır. ♣ Fabrikanın eski mendireğinden belediye plajı başlangıcındaki atık dereciğine kadar olan kumsal (K3). Kumsalın genişliği 5-20 metredir. ♣ ♣ Atık dereciğinden Altınkum Turistik Tesislerine kadar uzanan kumsal (K2). Turistik tesislerden drenaj kanalının ağzına kadar uzanan kumsal (K1). Dalgaların kıyıya ulaştığı noktadan 20-30 metre sonra kumullar ve bitki örtüsü başlamaktadır. Bu bölgedeki kumulların yüksekliği 1-1,5 metredir. 132 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Alanda 2007 yılında WWF (Tabiatı Koruma Vakfı) ile yapılan ortak çalışma ile koruma sonucunda 174 yuva tespit edilmiş ve yuvalardan çıkan yavruların denize ulaşması sağlanmıştır. 5. Yasal Konumu Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı I. Derece Doğal Sit Alanı ( 1999) 6. Yerleşimler ve Nüfusları Kazanlı Beldesi, nüfusu 10386. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Kazanlı Beldesi Mersin Merkez Đlçe sınırları içerisinde kalmakta olup tarım ve sanayinin iç içe yaşandığı bir yerdir. 8. Fiziksel Özellikler 8.1. Đklim Özellikleri Bakınız C.1. 8.2. Jeomorfoloji(Topografya vb. morfolojik özellikler) Bakınız A.4. 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) Bakınız A.5. 8.4. Hidroloji-Hidrobiyoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) Bu konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 8.5. Toprak Yapısı Bakınız E.1. 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) Bakınız F.2 ve F.3. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Kazanlı kumsalı; endüstri, tarım, yerleşim ve yerel turizm problemlerinin etkisinde olan bir alandır. Yörede yoğun olarak yapılan ekonomik faaliyet seracılıktır. Öte yandan endüstriyel bir alandır ve çeşitli iş alanlarına sahiptir. 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.) Kıyı erozyonu, sahipsiz köpekler, kumsaldaki çöpler, kaçak kum alımı, yasal olmayan yapılar, denize yakın olan seralar. GÖKSU DELTASI Delta; Su Kuşları Üretme ve Koruma Sahası (1989), Özel Çevre Koruma Alanı (1990), Ramsar Alanı (1994), I. Derece Doğal Sit Alanı (1996), Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı, Önemli Kuş Alanı ve Önemli Bitki Alanı’dır. Deniz kaplumbağaları açısından Alan 5 ana bölgeye ayrılarak incelenmektedir: ♣ Göksu I: Seka Kağıt Fabrikası-Fener arası; 10.4 km ♣ Göksu II: Fener-Dalyan arası ; 5.8 km ♣ Göksu III:Dalyan-Göksu Nehri; 2.6 km ♣ Göksu IV: Göksu Nehri- Ağabeydin Paşa Deresi; 7.5 km ♣ Göksu V: Ağabeydin Paşa Deresi-Atayurt 2. Nolu Günü Birlik Alan; 2.4 km 133 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Delta Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer aldığından Deniz Kaplumbağası koruma ve izleme çalışmaları bu müdürlük tarafından yürütülmekte ve ihale edilmektedir. Göksu Deltası envanter bilgileri için Bakınız F.4.1.7 ANAMUR KUMSALI 1. Alanın Resmi Adı Anamur Kumsalı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları Anamur ilçesinin kuzey-doğu ile güney-batısı boyunca yer alan kumsal yaklaşık 13 Km uzunluğundadır. Alan, güneyde Anamur Burnu ve kuzeyde Pullu Orman Kampı ile sınırlanmıştır. Koordinatları : 36:00:43 N 36:03:10 N 32:28:56 E 32:32:55 E 3. Alanı 2 3.1. Toplam Alan (km ) 2 3.2. Kara Yüzeyi (km ) 2 3.3. Su Yüzeyi (km ) 3.4. Kıyı Uzunluğu: 12.7 km. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı Kumsal 4 bölgeye ayrılarak incelenmektedir: ♣ Anamur I Kumsalı: Anamurium-Sultan Çayı arası ♣ Anamur II Kumsalı: Sultan çayı - Dragon çayı arası ♣ Anamur III Kumsalı: Dragon Çayı - Mamure Kalesi arası ♣ Anamur IV Kumsalı: Mamure Kalesi – Pullu Orman Kampı arası ♣ Alanda Bakanlığımızca 2007 yılında yapılan koruma ile 1084 yuva tespit edilmiş ve bu yuvalardan yavruların denize ulaşması sağlanmıştır. 5. Yasal Konumu Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı 1. Derece Doğal Sit Alanı ( 1999) 6. Yerleşimler ve Nüfusları Anamur Belediyesi, nüfusu 49.948. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Anamur Đlçesi Torosların eteğinde Akdenize kıyısı olan emsalsiz bir tarım ve turizm merkezidir. Sıfır rakımdan 1500 rakıma kadar yüksekliklerde tarım alanı bulunmaktadır. Sulu ve kuru tarımın her türlüsü yapılmaktadır. Đlçede bu güne kadar büyük çapta sanayi tesisi kurulmamıştır. Tarıma dayalı küçük çaplı atölyeler mevcuttur. Đlçe D-400 Devlet Karayolu üzerinde bulunmakta olup, bu yolun Silifke-Anamur, AnamurGazipaşa arasındaki bölümünün çok dar ve virajlı olması ilçenin ulaşımını güçleştirmektedir. Geçmişi Antik Çağlara uzanan Anamur Đlçesinin adı, eski "ANEMORĐUM" adından gelmektedir. Latince kökenli olan "ANEMORĐUM" ismi "RÜZGARLI BURUN" anlamına gelmektedir. Bilinen tarihe göre Finikeliler, Hitit ve Asurlular'ın, daha sonra Đranlıların, sonra da Romalıların eline geçmiştir. Romalılardan Bizanslılara geçen Anamur, Bizanslılar zamanında yeniden inşaa edilmiştir. Selçuklu Hükümdarı Alaaddin KEYKUBAT "ERTOKUŞ BEYĐ" kıyı şehirlerinin alınmasına memur etmiş, o da 1228'de Anamur'u zaptetmiştir. Daha sonra Karamanoğullarının idaresine geçen Anamur, bilahare Osmanlı Đmparatorluğu Birliğine katılmıştır. 1859 yılında Osmanlı Đdare Teşkilatında Müdürlük, 1869 yılında ise Kaymakamlık olmuştur. 134 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 8. Fiziksel Özellikler 8.1. Đklim Özellikleri Đlçenin iklimi karakteristik Akdeniz iklimi olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 8.5. Toprak Yapısı 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Anamur I Bölgesi: Anamurium Antik Kenti ve çevresi, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı statüsüne sahip olması nedeniyle koruma altındadır. Sultan Çayı’na doğru kumsalın gerisinde tatil siteleri ve ikinci konutlar yer almaktadır. Anamur II Bölgesi: Sultan Çayından Dragon Çayına doğru kumsal daha ince kumluk bir yapıda devam etmektedir. Kumsal, günübirlik turizme açık olup, genişliği 45 m’ye ulaşmaktadır. Gerisinde tatil siteleri ve turistik amaçlı çeşitli tesisler bulunmaktadır. Anamur III Bölgesi: Mamure Kalesinden dolayı sahilin bu kesimi Arkeolojik Sit Alanı statüsündedir. Bu nedenle etrafında yapılaşmaya izin verilmemektedir. Anamur IV Bölgesi: Kumsalda kumluk alan gittikçe azalmaktadır. Alanda, elle kullanılabilen araçlarla yapılan küçük ölçekli balıkçılığın yanı sıra, trol ve gırgır ile balık avcılığı yapılmaktadır. 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.) Kaçak kum ve çakıl alımı, sahipsiz köpekler, ışık ve gürültü kirliliği. ALATA KUMSALI 1. Alanın Resmi Adı Alata Kumsalı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları Mersin Đli Erdemli Đlçesinde Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü sınırları içerisinde bulunmaktadır. 3. Alanı 2 3.1. Toplam Alan (km ) 2 3.2. Kara Yüzeyi (km ) 2 3.3. Su Yüzeyi (km ) 3.4. Kıyı Uzunluğu: 3,0 km. 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı ♣ Alata kumsalı Deniz Kaplumbağaları yuvalama alanı, 1.Derece Doğal Sit Alanıdır. Kumsal dalgaların kıyıya ulaştığı nokta çakıllı olmasına rağmen genelge ince kumludur. ♣ Alan Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü sınırları içerisinde bulunmaktadır. ♣ Alanda 2007 yılında Bakanlığımızın yaptığı çalışma ile koruma sonucunda 70 yuva tespit edilmiş ve yuvalardan çıkan yavruların denize ulaşması sağlanmıştır. 5. Yasal Konumu Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı 1. Derece Doğal Sit Alanı 135 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 6. Yerleşimler ve Nüfusları Arpaçbahşiş Beldesi, nüfusu 6,136. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler Arpaçbahşiş Beldesi Mersin Đli Erdemli Đlme sınırları içerisinde kalmakta olup tarım ve yerli turizm aktivitelerinin iç içe yaşandığı bir yerdir. 8. Fiziksel Özellikler 8.1. Đklim Özellikleri Bakınız C.1. 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) Bakınız A.4. 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) Bakınız A.5. 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) Bu konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 8.5. Toprak Yapısı Bakınız E.1. 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) Bakınız F.2 ve F.3. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Alata kumsalı; yerleşim ve yerel turizm problemlerinin etkisinde olan bir alandır. Yörede yoğun olarak yazlık site kullanımı nedeniyle insan baskısı olmaktadır. 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.) Kıyı erozyonu, sahipsiz köpekler ve yazlıkçı insan aktiviteleri. F. 4. 2. 2 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar Nesli tehlike altında olan deniz kaplumbağaları ve Akdeniz fokunun yaşama ortamları olan ve F.4.2.1’de belirtilen alanlar Barselona Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmıştır. F. 4. 2. 2. 1 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan “Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar Söz konusu protokol gereği, Taşucu’ndaki Akdeniz foku yaşama alanları özel koruma alanı olarak ilan edilmiştir. F. 4. 2. 2. 2 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar Bu konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. F. 4. 2. 2. 3 Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar Akdeniz Foku yaşama alanı olan Taşucu sahilleri. 136 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 2. 3 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar Bu konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. F. 4. 2. 4 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar Göksu Deltası, bakınız F.4.1.13. F. 4. 3 Korunması Gereken Alanlar F. 4. 3. 1 Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) Mersin ilinin tamamını kapsayan Mersin-Karaman Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Bakanlığımızca onaylanmış ve yürürlüğe girmiştir. Planda ilimiz sınırları içerisinde mevcut özellikleri korunacak alanlar ile yapılaşma yasağı getirilen alanlar kapsamında gösterilen bölgeler şu şekilde sıralanabilir: • Silifke-Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi • Tarsus-Kadıncık Vadisi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası • Mut-Kestel Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası • Tarsus-Hopur Topaşır Yaban Hayatı Geliştirme Sahası • Mut-Hisardağı ve Gedik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası • Çamlıyayla-Cehennem Deresi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası • Mersin-Kazanlı Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları • Mersin-Erdemli-Alata Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları • Mersin-Silifke Göksu Deltası Sulak Alanı • Mersin-Silifke-Göksu Deltası Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları • Mersin-Anamur Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları • Mersin-Gazipaşa-Anamur Arası Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Bozyazı-Kızılliman Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Bozyazı-Kızılliman ve Anamur-Sancak Burnu Arası Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Bozyazı-Aydıncık Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Aydıncık Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Yeşilovacık-Taşucu Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Beşparmak Adası Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Dana Adası Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Aksaz Adası Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Büyük Ada (Gilindire Adaları) Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Yelkenli Ada Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Anamur-Pullu Orman Dinlenme Yeri Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Anamur-Karaağan Burnu Akdeniz Foku Yaşam Alanları • Mersin-Aydıncık Adaları Önemli Kuş Alanları • Mersin-Silifke-Göksu Deltası Önemli Kuş Alanları • Mersin-Silifke-Göksu Deltası Önemli Bitki Alanları 137 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 3. 2 Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf Đle Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı Tarımsal Gelişim Alanları: Ülkemiz genelinde olduğu gibi ilimizde de özellikle 1985 yılından sonraki 10-15 yıllık dönemde, I. II. ve III. Sınıf tarım arazileri adeta tarım dışı amaçlı kullanımların istilasına uğramış ve çeşitli yapılaşmalar nedeni ile tarım potansiyeli yüksek yüzbinlerce dekar arazi, meskûn alan haline getirilmiştir. Toprak kaynaklarını korumak ve sürekliliğini sağlamak için alınması gereken önlemlerin başında tarım dışı tüm yapılaşmaları, verimsiz veya düşük verimli araziler üzerinde gerçekleştirmeye yönelik bir “ Tarım Dışı Amaçlı Arazi Kullanım Planlaması “nın ülke düzeyinde hazırlanarak en kısa sürede uygulamaya konulmasıdır (Tarsus - Nacarlı Köyünde oluşturulan Mersin – Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’ nin oturduğu alan VI. VII. Sınıf araziler olup, bunun en güzel örneğidir ). Mersin-Adana arasındaki I. Sınıf tarım alanlarının sanayi tesisleri kurularak elden çıkartıldığı göz önünde bulundurulursa, Nacarlı Köyünde tarım dışı alan üzerine kurulu bulunan sanayi bölgesinin, o kadar alanı tarıma kazandırdığı düşünülebilir. Şu halde iyi bir planlama ile verimli tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanılması önlendiği ölçüde, kurtarılan tarım arazileri “ Tarım Gelişim Alanı “ olarak kazanılmış olmaktadır. Diğer taraftan kuru tarımdan sulu tarıma geçişle birim alandan elde edilen gelirin arttırılması, tarım alanlarından kazanç olarak kabul edilebilir. Örneğin Erdemli-Silifke arasındaki Lamas Vadisi’ nde, Lamas Çayından sulamalarla hiç yararlanılamayan ve haritalama birimi olarak IV. VI. Ve VII. sınıf olarak gösterilen 2.000 Ha civarındaki tarım dışı olarak kabul edilen araziler, sulamayla birlikte II. III. sınıf arazi niteliği kazanmıştır. I. II. III. Sınıf Tarım Alanları: Tarımsal üretimde önemli bir yeri olan I. II. III. sınıf tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanılmasının kesinlikle önlenmesi gerekmektedir. I. sınıf tarım alanlarının ildeki toplam miktarı 42.000 Ha. civarında olup, bunun % 63.5’ i alüviyal, % 31.3’ ü kolüviyal, % 1.2’ si kahverengi orman, % 1.4’ ü kahverengi kireçsiz orman, % 2.6’ sı ise kırmızı Akdeniz toprak guruplarında yer almaktadır. I. sınıf arazilerin 2000 yılı sonu itibariyle hemen hemen tamamında sulu tarım yapılmakta, 1990 yılı itibariyle 1.600 Ha.’ı yerleşim yeri olarak kullanılmaktadır. 2000 yılı itibariyle yerleşim alanlarının 5.000 Ha’ a çıktığı tahmin edilmektedir. II. sınıf tarım alanlarının ildeki toplam miktarı 45.000 Ha. civarında olup, bu arazilerin % 17.1’ i alüviyal, % 42.8’ i kolüviyal, % 16’ sı kahverengi orman, % 1.2’ si kırmızı akdeniz, % 14.4’ ü kırmızı kahverengi Akdeniz, % 8.5’ i ise redzina toprak guruplarında yer almaktadır. Đlde II.sınıf arazilerin yaklaşık 19.000 hektarı kuru tarım, 20.000 hektarı sulu tarım, 1.000 hektarı bağ tarımı, 100 hektarı muz, 2.000 hektarı turunçgil, 1.000 hektarı funda ve orman arazisi, 700 hektarı çayırmera arazisi olarak kullanılmakta, 1.200 hektarı ise yerleşim alanı haline gelmiş bulunmaktadır. III. sınıf tarım alanlarının ildeki toplam miktarı 65.000 Ha. civarındadır. Alüviyal toprakların % 42.2’ si, kolüviyal toprakların % 18.4’ ü, kahverengi orman topraklarının % 0.2’ si, kırmızı Akdeniz topraklarının % 0.9’ u, kırmızı kahverengi Akdeniz topraklarının % 3’ ü, redzina topraklarının % 10.6’ sı, regesol toprakların % 16.3’ ü bu sınıfa girer. III. Sınıf arazilerin 20.000 hektarında kuru tarım, 37.000 hektarında sulu tarım, 4.000 hektarında bağ, 1.000 hektarında turunçgil yetiştiriciliği yapılmakta olup, 2.000 hektarı ise yerleşim alanıdır. Özel Ürün Platasyon Alanlar: Belirli toprak ve iklim istekleri bulunan muz, zeytin, turunçgil, harnup, dut, incir, kivi, Antep fıstığı gibi ürünler özel ürün adı altında toplanmaktadır. Özel ürün alanlarının ilimizdeki miktarı 6.000 hektar civarındadır. Özel ürün gurubu içinde yer alan turunçgiller genellikle I. II. ve III. sınıf sulu tarım arazileri içinde yer almakta olup, muz Anamur Đlçesine özgüdür. Başlangıçta sulu tarım arazileri içine tesis edilen muz bahçeleri, son yıllarda II. III. IV. VI. ve VII. Sınıf alanlara kaydırılmıştır. VI. ve VII. sınıf arazilerde muz temini için terslama şeklinde ıslah çalışmalarında artış kaydedilmektedir. 138 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bu guruptaki ürünlerden zeytin, Tarsus ve Mut’ ta ağırlıkta olmak üzere Torosların eteklerinde; 400 m. Kotuna kadar alanlarda yetiştirilmektedir. Harnup, dut ve incir ise, yine Toros eteklerinde aile ve iç pazar ihtiyaçları nispetinde yetiştirilmektedir. F. 4. 3. 3 Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler Đle Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Đtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler Göksu Deltası, bakınız F.4.1.13. F. 4. 3. 4 Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme Sahaları Bakınız B.4 ve D.1. F. 4. 3. 5 Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar Göksu Deltası, Anamur, Alata ve Kazanlı deniz kaplumbağaları yuvalama kumsalları, Taşucu Akdeniz Foku yaşama ve üreme alanı. F. 4. 3. 6 Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar Đlimiz sınırları içerisinde 10 adet mesire yeri bulunmaktadır. Bu yerler; ♣ Mersin Kuyuluk Mesire Yeri ♣ ♣ Mersin 100.Yıl Mesire Yeri ♣ Erdemli Çamlığı (Talat Göktepe) Mesire Yeri ♣ ♣ Silifke Çamdüzü (Şehitlik) Mesire Yeri Tarsus Kaburgediği-Morcakaya Mesire Yeri Aydıncık Đncekum Mesire Yeri ♣ ♣ Silifke Kemer Mesire Yeri ♣ ♣ Anamur Pullu I Mesire Yeri F. 4. 3. 6. 1 Mut Karaekşi Mesire Yeri Anamur Pullu II (Dikilitaş) Mesire Yeri Kuyuluk Mesire Yeri Mersin Fındıkpınarı yolunun 10.Km de bulunan 19.83 Ha büyüklüğünde bir alandır. Kaynak Değeri: Özellikle yazın serin havası ile Kızılçam ormanı ile rekreasyon amaçlı kullanıma çok uygundur. Özellikle ilkbaharda okul gezileri ve çeşitli dernek ve örgütlerin şenliklerinin yapıldığı bir alandır. Mevcut tesisler: Kırgazinosu, büfe, basketbol ve voleybol sahaları, şenlik alanı, çocuk parkı, wc ve piknik üniteleri. Müstecir tarafından işletilmektedir. 139 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 3. 6. 2 100. Yıl Mesire Yeri Mersin-Antalya yolu üzeri Mezitli ve Davultepe Beldeleri arasında deniz kenarında bulunmaktadır. Kaynak Değeri: Akdeniz’e bitişik zengin bir okaliptüs, kıbrıs akasyası ve fıstık çamı ormanı. Mersin Đline en yakın insanların denize girebileceği ve piknik yapabileceği bir yerdir. Toplam alanı 22.98 Ha olup Đl Müdürlüğümüzce işletilmektedir. Mevcut tesisler, kır gazinosu, büfe, soyunma kabinleri ve wc, duşlar, piknik üniteleri ve basketbol sahaları bulunmaktadır. F. 4. 3. 6. 3 Erdemli Çamlığı (Talat Göktepe) Mesire Yeri Erdemli Đlçesi çıkışında hem çadırlı kamp alanı hem de piknik alanı olarak kullanılan bir yerdir. Kaynak Değeri : Kullanışlı sahil bandı ve yaşlı ve görkemli Fıstık Çamı ormanıdır. Yaklaşık alanı 26.14 Ha olup sahip olduğu tesisler: Kırgazinosu, büfe,fırın, duş ve soyunma kabinleri, wc, çocuk parkı,piknik üniteleri. Müstecir tarafından işletilmektedir. 140 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 3. 6. 4 Çamdüzü (Şehitlik) Mesire Yeri Mersin Đli Silifke Đlçesini Gülnar Đlçesine bağlayan asfalt yolun 15.Km bulunmaktadır. Kaynak değeri: Manzara güzelliği, Kızılçam ormanı ve temiz havasıdır. 5.68 Ha büyüklüğünde olup sahip olduğu tesisler: kır gazinosu, büfe çocuk oyun alanı ve piknik üniteleri ile wc’dir. Đhalesi 31.12.2007 tarihinde sona ermiş olup 2008 yılında ihale edilecektir. Çamdüzü Mesire Yeri aynı zamanda Şehitlik Mesire Yeri olarak da bilinmektedir. Çünkü bu alanın hemen karşısında 1974 Kıbrıs Barış Harekâtında hayatını kaybeden aziz şehitlerimiz anısına bir hatıra ormanı tesis edilmiştir. Bu alanda ziyaretçi merkezi ve müze bulunmaktadır. F. 4. 3. 6. 5 Đncekum Mesire Yeri Mersin Đli Aydıncık Đlçesi sahil bandında bulunmaktadır. Đlçeye mesafesi 5 km’dir. Deniz ve kızılçam ormanından oluşan manzara bütünlüğü vardır. Alanı 23.71 Ha olup, mevcut tesisler büfe, piknik üniteleri, wc ve soyunma kabinleridir. Đhalesi 31.12.2007 tarihinde sona ermiş olup 2008 yılında ihale edilecektir. 141 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 3. 6. 6 Pullu-1 Mesire Yeri 10.3 hektarlık alanı ile 1970 yıllarından itibaren yöre halkının eğlence, dinlence ve rekreasyon ihtiyaçlarını karşılayan mesire yeri 1980 yılında tescillenmiştir. Müstecir eli ile işletilmektedir. Saha Anamur Đlçesine 8, Bozyazı Đlçesine 7 Km mesafede, Antalya-Mersin devlet karayolu bitişiğindedir. Alan Orman Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup A tipi mesire yeri olarak hizmet vermektedir. Alt yapı olarak; müstakil trafo, toprak altı su ve elektrik şebekesi, sıhhi tesisat kompleksleri, su deposu mevcuttur. Üst yapı olarak; piknik ocakları, şezlong, gölgelik, ahşap masalar, soyunma kabinleri vs. mevcuttur. F. 4. 3. 6. 7 Pullu-2 (Dikilitaş) Mesire Yeri Anamur –Bozyazı ilçe sınırında bulunan mesire yeri 33.5 hektar büyüklüğünde olup, Anamur ilçesine 9, Bozyazı ilçesine 5 Km mesafededir. Alan, Antalya-Mersin devlet karayolu bitişiğinde yer almaktadır. 1990 yılında tescil edilmiş ve Anamur Orman Đşletme Müdürlüğü denetiminde hizmet vermeye başlamış, daha sonra Doğa Koruma Milli Parklar Mühendisliği denetiminde, zaman zaman idare tarafından işletilmiş ve halen ihale yoluyla kiraya verilmiş olup müstecir tarafından işletilmektedir. Saha A Tipi günübirlik ve çadırlı kamp olarak hizmet vermektedir. Alt yapı olarak; Toprak altı su ve elektrik şebekeleri ve su deposu mevcuttur. Üst yapı olarak; iki adet sıhhi tesisat kompleksi, kontrol kulübesi, idare binası, misafirhane, büfe, çocuk oyun bahçesi mevcuttur. Kumsalda gölgelik şezlong mevcut olup sahada yeter miktarda piknik masası vardır. Müstakil trafo elektrik problemini çözmektedir. 142 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu F. 4. 3. 6. 8 Karaekşi Mesire Yeri Mut Doğa Koruma ve Milli Parklar Mühendisliği hizmet alanında bulunan Karaekşi Mesire Yeri ve Alabalık Üretim Đstasyonu, Mut-Kozlar yaylası yolu üzerinde ve Mut Đlçesine 7 Km. mesafededir. Saha 1965 yılında tesis edilmiş olup, alanı 8.5 Ha’ dır ve günübirlik piknik alanıdır. Özelliği orman ve dere kenarı oluşudur. Saha tamamen çınar ağaçları ve kızılçam ağaçları ile kaplıdır. Karaekşi mesire yeri alabalık üretim istasyonu ile iç içe bulunmaktadır. Sahada bulunan balık üretme havuzlarında değişik yaş, boy ve ağırlıkta alabalık görmek ve saha içerisinde bulunan kırgazinosunda taze alabalık yemek mümkündür. Saha içerisinde 1 adet kır gazinosundan başka, 1 adet satış büfesi, 3 adet wc, çocuk oyun alanı, otopark ve yağmur barınağı mevcuttur. Ayrıca yeterli sayıda piknik masası ve ocak mevcuttur. Karaekşi mesire yeri ve alabalık üretim istasyonu işletmeciliği, 2001 yılında 10 yıllığına özel sektöre ihale edilmiş olup işletmeciliği halen özel sektör eliyle yürütülmektedir. F. 4. 3. 6. 9 Morcakaya Mesire Yeri Saha 8.00 hektar olup 15.06.2004 tarihinde Kaburgediği-Morcakaya Mesire Yeri olarak tescil edilmiştir. Söz konusu sahada 6831 Sayılı Orman Kadastro Kanunu çalışmaları yapılmış ve orman olarak kesinleşmiştir. Saha Ankara-Adana eski E-5 karayolunun 3. km. batısında ve Adana-Çamlıyayla yolu üzerindedir. Vejetasyon örtüsü orman olup, genelde kızılçam ağaçları mevcuttur. Mesire yerinin ziyaretçi kullanımına açılabilmesi için çalışmalar devam etmektedir. F. 4. 3. 6. 10 Kemer Mesire Yeri Saha Silifke Đlçesi sahil bandında bulunmaktadır. Đl merkezine 125 km, Đlçe merkezine mesafesi 40 km’dir. Saha A tipi mesire yeri olup, kızılçam, maki, kumsal ve denizden oluşan manzara bütünlüğüne sahiptir. Alanı 38.61 Ha olup, mevcut tesisler piknik üniteleri, duş-wc ve amfi tiyatrodur. 1991 yılında tescil edilmiştir. 143 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu KAYNAKÇA 1. Ekim, T., 1989, List of Threathened and Endemik Plants of Turkey. 2. Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları, Amfibiler, Sürüngenler ve Memeliler. T. C. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü yayınları, Ankara. 3. Sulak Alanların Korunması ıucn- The World Conservation Union (Türkçe Çeviri: DHKD), 1990, Đstanbul. 4. Batı Đçel Kıyı Kesimi Nazım Đmar Planı Raporu, Kültür ve Turizm Bakanlığı T.C. Turizm Bankası A.Ş., 1988, Ankara. 5. Göksu Deltası’nın Doğal ve Kültürel Potansiyelinin belirlenmesi ve Kullanımlar Yönünden Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Fen Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi, Ömer Gürkal, 1992, Adana. 6. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü verileri. 7. TÜBĐTAK Internet Sitesi. 8. Oruç, A.; Türkozan, O; Durmuş, S.H., Deniz Kaplumbağalarının Đzinde, Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları Değerlendirme Raporu, Kasım-2003, Đstanbul. 9. Akdeniz Foku Önemi ve Türkiye’de Korunması, SAD-AFAG, 1998, Ankara. 10. Everest, A., 2001; Osmaniye, Adana ve Đçel Yaylaları ile Genel Vejetif Yapıları, Đçel. 11. www.ogm.gov.tr. 144 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu G. TURĐZM G. 1 YÖRENĐN TURĐSTĐK DEĞERLERĐ Mersin yöresi, Coğrafi konumu, tarihi, turizmi, sosyal yapısı ile ülke genelinde önemli bir yerleşim bölgesidir. Bu özellikleri Mersin’e turizm açısından çok önemli avantajlar sağlamaktadır. Coğrafi konumu, tarih ve kültür birikiminin sağladığı bu avantajlar Mersin'in turizm potansiyelinin oluşumunda en belirgin etkendir. Akdeniz bölgesinde bulunması nedeniyle tropik Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yöremizde, yılın büyük bölümü güneşli geçmekte, uzun yaz ve sonbahar aylarında denizden istifade edilebilmektedir. Sahil kesiminden kuzeye doğru çıkıldıkça kara iklimi görülmeye başlar. Bu durum ilimizde yaz aylarında önemli bir yayla turizminin doğmasına neden olmuştur. Yöremizde 2030 km uzaklıkta denizden veya yayla olanaklarından faydalanmak, iki iklimi aynı gün bir arada yaşamak mümkündür. Đlimizin 321 km. uzunluğundaki kıyı bandından 108 km.si kumlu doğal plajlardan oluşmaktadır. Akdeniz’ in tabiat harikası koylarından sahil şeridimiz de payını almıştır. Turizmde önemli bir yer tutan, tarihi ve kültürel değerler bakımından da yöremiz çok zengindir. Neolitik dönemden itibaren bir yerleşim yeri olan yöremizde Kalkolitik, Hitit, Roma, Bizans ve Osmanlı uygarlıkları bu dönemlerinden kalma birçok arkeolojik ve tarihi eserler bulunmaktadır. Mersin merkezde ilk yerleşim yerlerinden olan Yumuktepe ve Soli Harabeleri; Anamur'da Anamuryum Harabeleri ve Mamure Kalesi; Erdemli'de Kanlıdivane Harabeleri, Ayaş, Korikos, Adamkaya Kabartmaları; Aydıncık'da Dört Ayaklı Anıt Mezar; Bozyazı'da Arsione, Nagidos ve Softa Kalesi; Gülnar’da Meydancık Kale; Mut'da Alahan Manastırı; Silifke’de Cennet Cehennem, Silifke Kalesi, Tekir Ambarı, Jüpiter Tapınağı, Aya Tekla, Holmi Öreni, Silifke Afrodisyası, Uzuncaburç, Olba; Tarsus’ da Kleopatra Kapısı, Gözlükule Höyüğü, Aziz St. Paul Kuyusu ve Kilisesi, Eshab-ı Kehf Mağarası, Donuktaş, Roma Yolu en önemlileridir. G. 1. 1 Yörenin Doğal Değerleri G. 1. 1. 1 Konum Tablo G. 1: Turizm Bölge ve Merkezleri Mülkiyet Durumu Sır a No Turizm Bölge / Merkez Adı Orman 2A+2B TOP Hazine Şahıs Tesbit Dışı Yerler ( Kumsal, Dere ve Yollar ) Toplam 1 Narlıkuyu Turim Bölgesi 61 HA …. 288 HA 62 HA 635 HA 1046 HA 2 Ortaburun Turizm Bölgesi 53 HA 2 HA …. 22 HA 14 HA 91 HA 49 HA 1470 HA …. 938 HA ( Mera ) 3573 HA Karboğazı Kültür 3 Turizm Koruma Gelişim Bölgesi ve ve 1116 HA 4 Ovacık Turizm Bölgesi 95 HA …. …. …. …. 95 HA 5 Kargıcak Turizm Bölgesi 72 HA …. …. …. …. 72 HA 6 Melleç Turizm Bölgesi 9 HA 4 HA 3 HA 9 HA 5 HA 30 HA 7 Boğsak Turizm Bölgesi 888 HA 169 HA 6 HA 96HA ……….. 1159 HA ….. 246 HA 603 HA …… 2383 HA Tarsus Kültür ve Turizm 8 Koruma ve Gelişim 1534 HA Bölgesi Đl sınırları içerisinde bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ilan edilen Turizm Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin konum ve özellikleri aşağıda açıklanmaktadır. 145 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MERSĐN MELLEÇ TURĐZM MERKEZĐ Mersin il sınırları içinde, Anamur ilçesinin 1,5 km. batısında yer almaktadır. 28 ha genişliğindeki alan özel ve orman mülkiyetindedir. 1/25000 ölçekli batı Mersin kıyı kesimi Nazım Đmar Planında turizm kullanım alanları kapsamındadır. Bu alanda plan ile 1000 yatak kapasitesi hedeflenmektedir. (19.04.1989/20144 edilmiştir.) sayılı ORMAN ALANI R.G.’de ilan 2A ALANI 2 B ALANI ORMAN SAYILMAYAN ALAN Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 MERSĐN OVACIK TURĐZM MERKEZĐ Mersin ili sınırları içinde Silifke ilçesinin 29 km. güney batısında yer almaktadır. 95 ha genişliğindeki alan tümüyle orman mülkiyetindedir. 1/25000 ölçekli Batı Đçel kıyı kesimi Nazım Đmar Planında turizm kullanım alanları kapsamındadır.. (19.04.1989 / 20144 sayılı R.G.’de ilan edilmiştir.) Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 MERSĐN KARGICIK TURĐZM MERKEZĐ Mersin il hudutları içerisinde, Silifke ilçesinin 2 km. güneybatısında yer almaktadır. 72 ha alanın tümü orman mülkiyetindedir. 1/25000 ölçekli batı Mersin kıyı kesimi Nazım Planında tatil köyü kullanımındadır. Planlanan alanda 900 yatak kapasitesi hedeflenmektedir. Đmar (19.04.1989 edilmiştir.) / 20144 sayılı R.G.’de ilan Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 146 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MERSĐN ORTABURUN TEPESĐ MEVKĐĐ TURĐZM MERKEZĐ Mersin il sınırları içerisinde Aydıncık Đlçesinin 1.5 km.doğusunda yer almaktadır. 100 ha genişliğindeki alan hazine ve orman mülkiyetindedir. 1/25000 ölçekli batı Mersin kıyı kesimi Nazım Đmar Planı kapsamında turizm tesis alanı kullanımındadır. Planlanan alanda 2.500 yatak kapasitesi hedeflenmektedir. (19.04.1989 / 20144 sayılı R.G.’de ilan edilmiştir.) Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 MERSĐN-TAŞUCU BOĞSAK TURĐZM MERKEZĐ Taşucu – Boğsak Turizm Merkezi, Mersin Đline 90 km. uzaklıkta bulunmakta olup, Silifke Đlçesi Taşucu Beldesinin batısından başlayarak kıyı kesimi boyunca devam etmekte ve Boğsak yerleşmesini içine alıp Tahta koyuna kadar uzanmaktadır. (PAFTA NO: P31-b4-c1) 19.10.2006 Tarih ve 26324 Sayılı Resmî Gazete yayınlanan 2006/11033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 147 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MERSĐN-NARLIKUYU AKYAR TURĐZM MERKEZĐ Konumu ve Özellikleri: Narlıkuyu-Akyar Turizm Merkezi, Mersin Đli, Silifke Đlçesi’nin 20 km doğusunda, Kız Kalesine 5 km uzaklıkta yer almakta olup Narlıkuyu yerleşimi, Cennet ve Cehennem Obruklarını, Astım-Dilek Mağarasını içermektedir. (PAFTA NO: P32-a1) 19.10.2006 Tarih ve 26324 Sayılı Resmî Gazete yayınlanan 2006/11033 sayılı BAKANLAR KURULU KARARI ile Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir. Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 MERSĐN TARSUS KÜLTÜR, TURĐZM KORUMA VE GELĐŞĐM BÖLGESĐ Konumu ve Özellikleri: Tarsus Đlçesinin güneyinde Akdeniz’e kıyısı bulunan merkeze ulaşım, çevresinde bulunan köy ve belde yollarından sağlanmaktadır. Ulaşım sorunu bulunmamaktadır. Turizm Merkezi içerisinde ve çevresinde bulunan bakir alanlar turizm yatırımlarına uygun olmakla birlikte, kamping ve golf turizmi içinde imkânlar sunmaktadır. 10.940 yatak kapasitesi hedeflenmektedir. (31.12.2004 / 25687 sayılı R.G.’de ilan edilmiştir.) Merkez sahip olduğu doğal ve fiziksel potansiyel nedeniyle turizm açısından birinci derecede önem arz etmektedir.Bu nedenle Bakanlığımızca ihale edilen planlama çalışmaları çerçevesinde,bahse konu bölgeye ilişkin 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ve 1/5000 ölçekli Nazım Đmar Planı ilgili Bakanlıklar,Belediyeler ve Yerel Birimlerle yapılan bir dizi toplantı sonucu mutabakata varılarak 4957/2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca Bayındırlık ve Đskan Bakanlığınca 06/02/2004 tarihinde onaylanmıştır.Anılan planlama çalışması ile, 7.000 yatak kapasitesi yaratılmakta ve 2 adet golf alanı, 1 adet günübirlik tesis alanı öngörülmektedir. Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 148 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MERSĐN-TARSUS KARBOĞAZI KÜLTÜR, TURĐZM KORUMA VE GELĐŞĐM BÖLGESĐ Gülek Kasabasından 5 km. asfalt, 8 km. stabilize toplam 13 km.lik yol ile KARBOĞAZI ’na ulaşılmaktadır. Kış Sporlarının her çeşidinin yapılabilmesine müsait olan Karboğazı, Uluslararası Kayak Federasyonu ’nun (FIS) Alp Disiplini kayak yarışmalarında istemiş olduğu pistin uzunluğu, çıkış ve varış arasındaki kot farkı ile diğer faktörlerin tamamına sahip bulunmakta, 3585 m.lik zirvesi ile 2000-3000 rakımları arasında bulunan 10 km.lik doğal kayak pisti, Ekim ayından itibaren Haziran ayına kadar 7-8 ay kaliteli kar tutma özelliği ile dağcıların, kayakçıların ve turizm yatırımcılarının cazibe merkezi olacaktır. (PAFTA NO: KOZAN N33a2;a4) 08.12.2006 Tarih ve 26370 Sayılı Resmî Gazete yayınlanan 2006/11264 sayılı BAKANLAR KURULU KARARI ile Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 Mersin Đlindeki doğal değerleri ilçe bazında şu şekilde sıralayabiliriz: MERSĐN: Mersin'de Gümüşkum(100.Yıl), Kuyuluk, Çopurlu ve Gözne (Kale Çamlığı) orman içi dinlenme yerleri mevcuttur. Halka açık plajları ise Kazanlı Dinlenme Tesisleri, Viranşehir Sahil Yolu, Mezitli Halk Plajı, Soli Turistik Tesisleri Plajı, Gümüşkum Orman Đşletmesi Plajı, Atatürk Plajı ve Taşkıran Tesisleridir. Mersin'de yaz mevsiminin oldukça sıcak ve bunaltıcı olması nedeniyle yaz aylarında özellikle yerli halk yaylalara çıkmaktadır. Mersindeki başlıca yaylalar şunlardır: Gözne yaylası, Soğucak Yaylası, Mihrican Yaylası, Fındıkpınarı Yaylası, Arslanköy Yaylası. ÇAMLIYAYLA: Çamlıyayla Đlçesi, bol güneşli, rüzgârlı olmayan serin havası ve içimi çok iyi olan suyu, çeşitli doğal güzelliklerinin yanında dağ ve av turizmi ile insanların doğa ile kaynaşıp yaşayabileceği eşine az rastlanan yaylalarımızdan biridir. Çatak, Büklü Boyun, Ana Ardıç, Kadıncık Irmağı, Papazın Bahçesi, Çakırlı Rink Yolu, Mehribakan Mağarası, Hacı Sarının Mağarası, Saydibi Mağarası, Karain Mağarası belli başlı doğal güzellikleridir. Bunların içinde en önemlisi olarak sayabileceğimiz Papazın Bahçesi bir vadi içerisinde yer almaktadır. Asırlık sedir ve söğüt ağaçlarının altında kaynayan buz gibi soğuk pınarları, temiz havası ve alabalık üretim tesisleri ile olağanüstü doğal bir güzelliğe sahiptir. ERDEMLĐ: Erdemli ilçesi birçok doğal değerlere sahip olup bunlardan en bilinenleri Cennet-Cehennem ve Astım-Dilek Mağarasıdır. Cennet Çöküğü Mağarası Narlıkuyu Belediyesi sınırları içerisinde bulunmakta olup bir yeraltı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla, tavanın çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Elips biçimindeki ağız kısmı, çapları 250 m. ve 110 m. olup, derinliği 70 m.dir. Çökük tabanının güney ucunda 200 m. uzunluğunda ve en derin noktası 135 m. olan büyük bir mağara girişi ve bu mağaranın ağzında küçük bir kilise vardır. 149 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Cennet çöküğünün içine her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş bir merdivenle inilir. Kiliseye 300 basamakla varılır. Kiliseden sonraki mağaranın bitim noktasında mitolojik bir yeraltı deresinin sesi duyulur. Cennet Çöküğünün 75 m. kuzeyindeki Cehennem çukuru da Cennet Çöküğü gibi oluşmuştur. Ağız çember çapları 50 m. ve 75 m., derinliği 128 m. dir. Kenarları içbükey olduğu için içerisine girmek mümkün olmamaktadır. Astım - Dilek Mağarası Cennet Çöküğünün 300 m. güneybatısındadır. Đçine helezonik demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı toplam uzunluğu 200 m. yi bulan galeriler silis minerallerinin birikmesiyle oluşmuş çok ilginç şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Mağarada sıcaklık ortalaması 15°C olup nem oranı yazın %85, kışın %95’e ulaşır. Bunların dışında Erdemli'de Çamlık, Kumkuyu ve Kargagediği orman içi dinlenme yerleri mevcuttur. Kocahasanlı Halk Plajı, Kocahasanlı Kumsal Halk Plajı, Kocahasanlı Meris Halk Plajı, Ayaş Halk Plajı, Kumkuyu Belediyesi Halk Plajı, Kızkalesi Halk Plajı, Tömük Aile Plajı, Kargıpınarı Belediyesi Halk Plajları ile Güzeloluk, Sorgun, Pınarbaşı, Nohutlu, Mühlü ve Güneyli Yaylaları Đlçenin diğer doğal güzellikleri olarak sayılabilir. SĐLĐFKE: Silifke ilçesi orman içi dinlenme yerleri; Kemer (Yeşilovacık), Çamdüzü ve Akyar'dır. Kapızlı Halk Plajı, Susanoğlu Halk Plajı, Atayurt Belediyesi Halk Plajı, Akkum Halk Plajı, Taşucu Halk Plajı, Akçakıl Plajı, Đncekum Plajı, Boğsak Halk Plajı, Yeşilovacık Halk Plajı ile Kırobası (Mara), Balandız (Gümüşlü) ve Gökbelen Yaylaları Đlçenin diğer doğal güzellikleri olarak sayılabilir. AYDINCIK: Đncekum orman içi dinlenme yeri ve Söğüt, Karagöl ve Göcün Yaylaları önemli doğal güzellikleridir. BOZYAZI: Doğal sahil şeridi ile Koz Ağacı, Tersakan ve Elmagözü Yaylaları görülmeye değerdir. SĐLĐFKE: Silifke ilçesinin en önemli doğal güzelliği; Akdeniz ve dünyada doğal özelliklerini koruyabilmiş ve içerisinde barındırdığı çeşitli kuş türlerinden dolayı Uluslararası A Sınıfı Sulak Alan olan Göksu Deltasıdır. Bunun dışında Kırobası, Balandız ve Gökbelen Yaylaları ile Akdeniz sahilindeki en ilginç ve en eski mağara olan Çaltı Mağarasıdır. ANAMUR: Anamur da; Anamur Pullu Orman Đşletmesi Plajı, Belediye Halk Plajı, Altınkum Plajı, Yalı Mokamp, Mini Mokamp, Ünlüselek Tesisleri Plajı ve Anamuryum Mokamp Plajları ile Kaş ve Abanoz Yaylaları mevcuttur. Bunların dışında önemli sayılabilecek doğal güzellikleri şunlardır: Pınarlar Şelalesi: Anamur-Ermenek karayolu üzerinde gezinti ve piknik alanıdır. Anamur'un bir kısmı içme suyunu buradan karşılamaktadır. Çukurpınar Mağarası (Düdehi): Anamur'un kuzeyinde 46 km uzaklıkta 1880 m yüksekliktedir. Taşeli Platosundaki Sugözü yakınında Çukurpınar Yaylasındadır. 1990 yılında bulunan ve Türkiye'nin en büyük mağarası olduğu söylenen bu mağaranın tahmin edildiğinden de büyük olabileceği söylenmektedir. Son araştırmaya göre 800 m derinlikte olup, 394 m derinliğe kadar inilmiştir. Araştırmalar halen sürdürülmektedir. Şimdiki araştırmalara göre dünyanın ikinci büyük mağarasıdır. 2 Keşbükü Mağarası: 500 m lik bir alana oturmuş olan mağaranın kalın sütunlarından anlaşıldığına göre 20.000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu görülür. Nem oranı %80, hava basıncı 762mm ve sıcaklığı 18 derece olan Keşbükü Mağarası üç bölümden meydana gelmiştir. Birinci bölümün adı Huzur olup, basınç 761 mm dir. Đkinci bölümün adı Şifa olup basınç 760mm, sıcaklık 18 derece, nem ise %80 dir. Üçüncü bölümün adı Dilek olup, basınç 760 mm, sıcaklık 18.2 derece, rutubet ise %82 dir. Buğu Mağarası (Buğu Deliği): Şehir merkezinin kuzeyinde 1500 m uzaklıkta sarkıt ve dikitleri ile oldukca ilginçtir. Bicikli Mağarası: Anamur Abanoz yaylasında, 700m uzunluğunda ve 7 bölümden oluşan bir mağaradır. Đçindeki sarkıtların memeye benzemesi ve uçlarından su damladığı için Bicikli adı verilmiştir. GÜLNAR: Yayla konumundaki ilçede Bardat, Tersakan, Akoba, Balyan ve Kuskan yaylaları ile şifalı olan Kafesin Suyu (kaplıca) mevcuttur. 150 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MUT: Đlçenin en önemli doğal güzellikleri olarak, Karekşi orman içi dinlenme yeri, Sason Kanyonu Mağaraları, Gökden Kapız Bölgesi Mağaraları, Çayırharman Mağarası, Karıkoca Mağarası, Karain Mağarası, Kıravga Mağarası, Alaoda Mağarası, Kozlar yaylası, Dağpazarı Yaylası, Sertavul Yaylası ile romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelen Hocantı Kaplıcası sayılabilir. Sason Kanyonu Mağaraları Mut Đlçesi, Çömelek Köyü, Köyönü Mevkiinde kalmaktadır. Göksu Nehrine dökülen Sason Deresi 12 Km. uzunluğunda olup, Mut’a 46 Km uzaklıktadır. Kanyonun duvarlarında Antik Çağa ait kaya mezarları ve mağaralar mevcuttur. Kimi yerde 200 m. ye varan derinliği ve çevresindeki yırtıcı kuşları ile ilgi çekmektedir. TARSUS: Karabucak orman içi dinlenme yeri, Gülek Yaylası ve halka açık olan doğal plajı en önemli güzellikleridir. G. 1. 1. 2 Fiziksel Özellikler Đlimizde bulunan doğal kaynakların fiziki özellikleri hakkındaki bilgiler G.1.1.1 Konum bölümünde açıklanmıştır. TESBĐT EDĐLMĐŞ SICAK SU KAYNAKLARI HAKKINDA GENEL BĐLGĐ • Güneysu-Güneyyolu Đçmesi; Eski Gözne yolu üzerinde, Mersin merkez ilçenin doğu bölümünde ve merkez ilçeye 12 km. uzaklıkta, Camili Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. 37° sıcaklıkta ve sertlik derecesi (pH) 8 olan içme müshil itkili olup, herhangi bir tesise sahip değildir.(Bakteriyolojik Analiz ve Su Analizi Raporları yapılmıştır.) • Tarsus Keşbükü Đçmesi; Tarsus ilçesi, Ulaş Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Ulaş Köyü Keşbükü mevkiinde yer alan içme, ilçeye 20 km. uzaklıktaki çam ormanları içerisinde bulunmaktadır.18° sıcaklıktaki suyun sertlik derecesi (pH) 8’dir.Su acı ve iyotlu olup, mide ve bağırsak hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Kaynak civarında tesis bulunmamaktadır. (Bakteriyolojik Analiz ve Su Analizi Raporları yapılmıştır.) • Saparca Ilıcası; Silifke ilçesine 27 km.uzaklıkta ve Silifke-Mut karayoluna 1 km.mesafede, Göksu Nehri kıyısındadır. Granit kayalar arasından çıkan suyun sıcaklığı 35° olup, sertlik derecesi 6,87’dir.Suyun romatizma, mide ve deri hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Kaynak civarında tesis bulunmamaktadır.(Bakteriyolojik Analiz ve Su Analizi Raporları yapılmıştır.) • Tarsus Akçakoca Đçmesi; Tarsus ilçesinin 10 km.kuzeyinden çıkan 16° sıcaklığındaki suyun müshil etkili olduğu söylenmektedir. Kaynak civarında herhangi bir tesis bulunmamaktadır. • Mut Hocantı Kaplıcası; Mut ilçesinin 15 km.batısında yer alan Hocantı Köyünün 1 km.güneyinde yer alan su deniz seviyesinin 360 m.üzerinde iki ayrı noktadan çıkmaktadır. Suyun romatizma ve deri hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Kaynak civarında tesis bulunmamaktadır. G. 1. 2 Kültürel Değerler Sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Karamanoğulları, Ramazanoğulları, Osmanlıların eline geçen Mersin Đli, bu birikimin sonucunda oldukça zengin kültürel değerlere sahiptir. Đlde çok sayıda tarihi ve arkeolojik eser ile sit alanları mevcut olup bunlardan en önemlileri aşağıda verilmektedir. TARĐHĐ ESERLER VE ÖRENYERLERĐ MERSĐN MERKEZ ♣ Mersin Müzesi: Kent merkezindeki Kültür Merkezi'nin doğu cephesindedir. Arkeolojik ve etnografik eserler üç ayrı salonda teşhir edilmektedir. Taş eserlerin sergilendiği birinci salonda; Roma dönemine ait mermer insan başları, heykel ve steller ile anforalar yer almaktadır. Pişmiş kilden (Terracota) yapılmış terliksi formdaki mezarlar, Pompeipolis antik kentinde bulunmuştur. Đkinci salonda; Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden Yumuktepe ve Gözlükule kazılarından çıkarılan Yeni Taş, Bakır Taş ve Eski Tunç dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bunlar iki kulplu kaplar, ikili, üçlü, dörtlü sepet kulplu fincan şekilli kaplar, gaga ağızlı testiler ve çeşitli boyalı kaplardır. Ayrıca Eski Tunç, Urartu, Helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli çanak, çömlek, cam ve bronz eserler, bronz, gümüş ve altın sikkeler bu salonda sergilenmektedir. 151 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MÖ 2. Bine ait kurşun figür, Hitit Đmparatorluk dönemine ait mühürler dikkat çeken eserlerdir. Hayvan başlı gümüş, Urartu bilezikleri ve çeşitli dizi boncuklar, klasik ve Helenestik Çağ'a ait Lechyos, Kylix ve Sigilatalar ile Roma dönemine ait çeşitli form ve büyüklükteki cam eserler, altın diadem ve küpeler sergilenmektedir. Etnoğrafik eserlerin bulunduğu üst kattaki üçüncü salonda; gümüş süs eşyaları, tesbihler, işlemeli kadın elbiseleri, peşkirler, ağaç ve bakır eşyalar, kilimler, nazarlıklar ile tabanca, kama ve barutluklar yer almaktadır. Müze bahçesinde ise çeşitli dönemlere ait taş eserler ile Pithoslar sergilenmektedir. Đçel müzesinde 999 sikke ve 446 etnografik eser bulunmaktadır. ♣ Atatürk Evi ve Müzesi: Mersin Belediye binasının kuzeyinde, Atatürk Caddesi üzerindedir. 1917 yılında Đsviçreli Krizmon tarafından yaptırılmış, daha sonra Tahinci ailesince satın alınan ev, 1980 yılında kamulaştırılmıştır. Atatürk 20 Ocak 1925 tarihinde eşi Latife hanımla birlikte Mersin'e geldiğinde bu evde 11 gün misafir edilmişti. Bu yapı günümüzde Atatürk Evi ve Müzesi olarak düzenlenmiştir. 2 katlı müzenin 1. Katında, Atatürk'ün değişik tarihlerde Mersin'i ziyaretleri ve Kurtuluş savaşı ile ilgili fotoğraf ve belgeler yeralır.2.katında ise çalışma, dinlenme, yatak ve misafir odaları ile şahsi eşyaları bulunur. Daha önce konferans salonu olarak hizmet veren salon DÖSĐĐM olarak hizmete açılmıştır. ♣ Yumuktepe: Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Sistemli arkeolojik kazılar Đngiliz John Garstang başkanlığında 1936-1937 yıllarında yapılmıştır. II. Dünya Savaşı'nın başlaması nedeniyle ara verilen kazılar 1946'da yeniden başlanıp 1947'de sonuçlanmıştır. 1992 yılında Đstanbul Üniversitesi ve Roma Üniversitesi işbirliği ile hazırlanan "Yumuktepe Arkeolojik Kazısı" 1993 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Yaklaşık 15 yıl sürecek kazı çalışmaları yaz aylarında sürdürülmektedir. Yumuktepe'de ilk yerleşme Neolitik dönemde başlamış ve kesintisiz olarak kalkolitik, Tunç, Hitit, Bizans ve Đslami devirlerde de devam etmiştir. 33-25 katmanlar Neolitik döneme aittir. Bu dönemde taş temelli evler, yün eğirmeye yarayan kirmenler, bakır oltalar, obsidyen ve akmak taşından yapılmış araçlar, taş mühür, ok uçları, dokumacılıkta kullanılan ağırsak, çanak, çömlekler bulunmuştur. 29-13 katmanlar ise Kalkolitik dönemi kapsar. Yapı tipleri taş temelli evler ile yuvarlak temelli silolardır. Son Kalkolitik dönemde savunma duvarlarıyla çevrili köy tipi yerleşime geçilmiştir. Askerlerin oturduğu sura bitişik evlerde fırın, yerel kaplar, temellerin altında seramik ve özel eşyalı mezarlar vardır. Orta Tunç çağı ise 12-9. katmanları kapsar ve ĐÖ 2000-1500'e tarihlenir. Bıçak, mızrak, mühür, kadın heykelciği, ayaklı kadeh ve gaga ağızlı testicikler bulunmuştur. Hitit dönemi ise 7-5. Katmanlar arasında ve ĐÖ 1500-1200'e tarihlenir. Sur duvarları testere biçimindedir. Evler Sokaklar vardır. En üst katlar Grik, Bizans ve Đslami dönemi kapsar. Grek katmanında Kıbrıs tipi seramik Bizans ve Đslami katmanda ise sırlı seramik bulunmuştur. Höyüğün 2.5 m. derinliğinde bulunan bir kale harabesi Boğazköy'de bulunan kale harabesinin küçük bir örneği olup, Poligonal tarzda inşa edilmiştir. 2003 kazı sezonunda ortayla çıkarılan buluntular arasında Neolitik, Kalkolitik ve Ortaçağ dönemlerine tarihlenen kandiller, boncuk dizileri, kemik süs iğneleri, taş ağırşaklar, kemik aletler yer almaktadır. Yumuktepe’den çıkarılan yüzlerce eser, Mersin Müzesinde sergilenmektedir. ♣ Soli – Viranşehir ( Soloi- Pompeiopolis ): Mersin'in 14 km batısında, deniz kenarında bulunan Soloi antik kenti, MÖ 7. Yüzyılda Rodoslu koloniciler tarafından kurulmuş, kente güneş anlamına gelen Soloi adı verilmiştir. Darius( MÖ 521-485) zamanında, Klikyayı ele geçiren persler için Soloi önemli bir liman kenti olmuş ve adına sikke darbedilmiştir. Pers- Yunan savaşları sırasında, MÖ 449 yılında Klikyayı bir süre işgal eden Atinalılar, Soloi’yi yönetim merkezi yapmışlarsa da, bir yıl sonra yapılan Kilyos Barışı ile burayı Perslere geri vermişlerdir. MÖ 333 de Asya seferine çıkan Aleksander, Soloi yi Pers işgalinden kurtarmıştır. Filozof Chrysippoz ile takım yıldızları ve Fenomenler hakkında öğretici şiirler yazan matematikçi ve astronom Aratos, MÖ 3. Yüzyılda Soloi'de yaşamışlardır. Soloi antik çağlarda Kıbrıs Adası ve Mısır'a yapılan ticaretle zenginleşti. Kent Seleukos Krallığı'nın son yıllarında Klikya korsanlarının denetiminde kaldı. Roma yönetimi Akdenizdeki korsan faaliyetlerine son vermek amacıyla, MÖ 64 yılında Pompeius'u görevlendirdi, Đtalya'dan başlayarak Yunanistan ve Kilikya'ya kadar olan bölgelerde korsan faaliyetlerine son vererek Soloi'ye geldi. Burayı da korsanlardan temizledi. Yürüttüğü büyük operasyonun zaferi anısına, kenti yeniden imar ederek, adını Pompeipolis olarak değiştirdi. 152 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bizans döneminde, Hristiyanlığın resmi din olarak kabul edilmesinin ardından, Soloi, Piskoposluk merkezi yapıldı. Kent 527 yılında meydana gelen büyük yer sarsıntısı ile tamamen harap oldu. Yeniden inşa edilmeye çalışılsa da bu yüzyıldan sonra yoğunlaşan Sasani ve Müslümün Arap akınları nedeniyle yeniden eskisi gibi imar edilemedi ve terk edildi. Bu nedenle ören yerine Viranşehir de denilmektedir. Pompeipolis kentinde liman, sütunlu cadde, tiyatro, Roma hamamı, kent duvarları, nekropol su kemeri gibi yapılar bulunmaktaydı. Günümüzde dağ kapısından deniz kapısına kadar uzanan korint başlıklı 200 sütunlu yoldan, 41 adet sütun ayakta kalmıştır. Bunlardan 33 adeti başlıklı olup insan aslan ve kartal kabartmaları ile süslenmiştir. Ayrıca liman, hamam kalıntıları, su kemeri bugüne kadar ulaşabilmiş kalıntılar arasındadır. Mersin Müzesinde kente ait eserler sergilenmektedir. Petersburg Hermitage Müzesinde, Bizans dönemine ait bir kiliseden götürüldüğü anlaşılan altın ve gümüş objeler bulunmaktadır. 2003 yılı kazı sezonunda ortaya çıkarılan mermer Dionyzos, pan(satyr) ve leopar üçlü kompozisyon gurup heykeli ve bir başka ikili heykel gurubu ve bir başı olmayan bayan mermer heykeli bulunarak Mersin Müzesine nakledilmiştir. ♣ Zephyrium: Mersin'in antik yerleşimi olarak kabul edilen Zephrium kentine ait bilgiler çok azdır. Eski Halkevi(Günümüzdeki Kültür Merkezi) civarında yapılan temel kazılarında ve Çavuşlu Mahallesinde elde edilen bazı buluntular, eski Vilayet Konağı'nın ( Günümüzde Sağlık Müdürlüğü) yapımı sırasında ortaya çıkan horosan duvarlar, mermerden yapılmış sütun ve sütun başlıkları, Mersin Müzesi(nde bulunan mermer Aslan başı ile devşirilmiş bazı mimari yapı elemanları, antik Zephyrium kentine ait arkeolojik belgeleri oluştururlar. Öteyandan 19. Yüzyılda Mersin'e gelen C.Texier, W.M.Leake gibi gezginler, yayınlarında burada gördükleri Zephyrium kentine ait kalıntılardan sözederler. Örneğin V.Langlois, Pompeipolis'den Mersin'e geldiğinde: "Deniz kenarında evler vardır ve bu evlerin olduğu yerde eski bir kent harabesi bulunmaktadır ki, burası eski Zephyrium kentidir. ♣ Anchıale (Karaduvar): Kalıntıları Mersin kentinin doğusunda olan bu antik yerleşim yeri için Strabon, Aristobulos'u kaynak göstererek, Asur Kralı Sardanapal'ın Tarsus ile birlikte Anchiale'yi bir gün içinde inşa ettiğini yazar. Gezgin Coğrafyacı bu abartılı bilgi nakline devamla: Sardanapal'ın mezarının burada olduğunu ve sağ elinin parmaklarını şaklatır durumda bir taş heykelinin bulunduğunu ve Asur dilinde yazılmış bir kitabede "Anakyndarakes oğlu Sardanapal, Anchiale’yi ve Tarsus'u bir günde kurdu. Ye, iç, neşelen, çünkü diğer şeyler bundan daha değerli değildir." şeklindeki metnin, parmakların anlamını açıkladığını söyler. Anchiale, M.Ö.333 tarihinde Pers Kralı 3.Darıus ile yapmış olduğu Đssos savaşından hemen önce Alexander tarafından alınmıştı. Burada su kemerleri, yapı kalıntıları, bir höyük, Romalılardan kalma Mozaikli bir hamam kalıntısı vardır. ♣ Dikilitaş: Bekirde Köyünün güneyinde yüksekliği 15 metre, genişliği 4 metre, kalınlığı 2 metre olan bir dikilitaş vardır. Üzeri işlenmiş bulunan bu taşın MO. 7. Yüzyılda Yunanlıları yenen Asurluların bir zafer anıtı olduğu bilinmektedir. ♣ Bezm-i Alem Valide Sultan Çeşmesi: Mersin kentinin en eski Đslami yapısıdır. Eski Cami'nin güneybatı köşesindedir. Üzerinde Sultan Abdulaziz'in tuğrası bulunan mermer kitabesine göre, Sultan Abdulaziz tarafından Sultan Abdulmecit'in annesi Bezm-i Alem Sultan adına 1861 yılında deniz kenarında yapılmıştır. Ügen alınlığı ve payeleri ile antik görünümde yöreye özgü, ilginç bir mimari sentezdir. 1964 yılında onarılmıştır. ♣ Eski Cami: Sultan Abdülmecit’in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan adına 1870 yılında yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı, ahşap beşik çatılı, tek minareli cami 1901 yılında onarım görmüştür. ♣ Müftü Cami: Müftü deresinde Müftü köprüsünün yanındadır. Mersin'in eski camilerindendir. Müftü Emin Efendi tarafından 1884 yılında cami ve medrese olarak inşa edilmiştir. 19. yüzyıl geç dönem tarzında süslemeli, tuğralı mihrabı vardır. ♣ Ulu Cami: 1898 yılında Sultan II. Abdülhamit zamanında, Saydalı Abdulkadir Seydavi öncülüğünde halk tarafından yaptırılan eski Gümrük Meydanı'ndaki (Günümüzde Ulu Çarşı) Yeni Cami yıktırılmış, yerine büyük ve modern Ulu Cami inşa edilmiştir. Cami üç katlıdır. Zemin katta 2000 kişilik ibadet mekânı ve son cemaat yeri bulunmaktadır. Ayrıca bodrum katında 400 kişilik konferans salonu olan caminin, iç yüzeyinde ilk defa bu camide uygulanan rumi ve hatai desenli Kütahya çinisi ile profilli ve oymalı ahşap malzeme kullanılmıştır. Đbadet mekânına giriş tavanında 153 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu rumi desenli renkli malakari rölyef uygulanmıştır. Mihrabı çini ve ahşap karışımıdır. Mukarnaslı alçıdan yapılmış olup, üst kavsarasının yüzeyi altın varak kaplanmıştır. 2 şerefeli iki minaresi vardır. ♣ Avniye Camii: Minaresinin önceleri ahşap olması nedeniyle, Tahtalı Camii adıyla da bilinen yapı, Mahmut Şami-Sümen tarafından bağışlanan arsa üzerinde 1898 yılında inşa edilmiştir. ♣ Hazreti Mikdat (Muğdat) Camii: Ankara Kocatepe Camii'nden sonra, Cumhuriyet döneminin ikinci büyük cami Muğdat Semti'ndedir. Cemaat yeri, ana kubbe, son cemaat yeri ve mahfil katından ibaret olan ve klasik Osmanlı mimarisi tarzındaki yapı, toplam 5.500 kişiliktir. Camiinin üç'er şerefeli ve 81 m yüksekliğinde 4 adet minaresi bulunmaktadır. ♣ Đtalyan Katolik( Katedral) Kilisesi: Sultan Abdulmecit tarafından 1853 yılında verilen bir fermana dayanılarak kilise mekanının inşaatına başlanmış ve yönetimi Capucins Rahiplerine verilmiştir. Günümüzde uray caddesi üzerinde bulunan saat kuleli kilise kompleksi, diğer birimleri ile 1898 yılında bitirilmiştir. Kesme kireç taşından avlulu anıtsal bir yapı olan Đtalyan Katolik Kilisesi, Vatikan tarafından 1991 yılında Đtalyan Katolik(Katedral) Kilisesi olarak değiştirilmiş ve güney, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz Bölgesi, Suriye, Irak, Đran ve Rusya'daki katolik kiliselerine bağlanmıştır. Mersin ve yöresindeki Katolik cemaat için ibadete açıktır. ♣ Arap Ortodoks Kilisesi: Atatürk Caddesi üzerinde bulunan Arap Ortodoks Kilisesi, Mersin'in ilk sakinlerinden, Dimitri ve Taunus Nadir tarafından bağışlanan arsa üzerine 1878 yılında inşa edilmiştir. Đbadete açıktır. ♣ Hamamlar: Eski çağlardan beri, liman kentlerinde hamamların bulunması geleneği, 19.yüzyıl Mersin kenti için de geçerliydi. Modern yapılaşma ve yaşam tarzı nedeniyle, tarihi hamamlar günümüzde kullanılmamaktadır. Bunlardan ayakta olanlar; Kiremithane Mahallesi'nde 1903 yılında yapılan Hadra hamamı, Hastane Caddesi yakınında Küçük Hamam ile Merkezde (Çarşı) içinde ticarethanelerin yer aldığı Büyük Hamamdır. ♣ Atatürk Anıtı: Kültür Merkezinin önündeki alanda bulunan bronz anıt, 1944 yılında Heykeltraş Kenan Yontuç tarafından yapılmıştır. ♣ Refah Şehitleri Anıtı: II. Dünya Savaşı yıllarında 23 Haziran 1941 tarihinde, Mısır'a eğitim amacıyla gönderilen Türk ordusu mensuplarını taşıyan Refah Gemisi, Mersin açıklarında bandırası bilinmeyen bir gemi tarafından torpillenerek batırıldı. Anıt, "Refah faciası" olarak bilinen bu olayda şehit olan 167 subay, astsubay ve erin anısına yaptırılmıştır. AYDINCIK ♣ Aydıncık Liman Kalesi Kentin güneyindeki yarımadayı çevreleyen surlar ve kaleye ait kalıntılar, günümüzde de görülebilmektedir. Tarihi kaynaklarda güçlü bir kale olarak söz edilen Liman Kalesi, Antik Çağlar'da ve özellikle ortaçağ ve sonrasında, kente yönelik yoğun saldırılara, güçlü savunma sistemiyle direnmiştir. 19.ncu y.y.dan itibaren gezenlerin uğrak yeri olmaktan çıkan limanın işlevini yitirmesi ile terk edilen kale, kent yapılaşmasında taşocağı gibi kullanılmış ve günümüze ulaşan bazı duvar kalıntıları dışında yok olmuştur. ♣ Liman Hamamı: Liman girişinde bulunan, kentin kısmen ayakta kalabilen antik yapılarından biridir. Ön ana mekanı günümüze kadar ulaşmış bulunan ve büyük bir kompleks olduğu anlaşılan hamamın bütününe ait görsel bilgi kaynağı, M.S 5. y.y. da yapılmış olan bir liman mozaiğidir. ♣ Tiyatro: Günümüzde toprakla kaplı olan tiyatronun varlığı yapının moloz taşlarla örülen sırt duvarının oluşturduğu yarım daire biçimindeki kavisten anlaşılmaktadır. ♣ Anıt Mezar (Dört Ayak): Kent merkezinde, büyük kesme kireç taşlarıyla yapılmış ve halk arasında "Dört Ayak" olarak bilinen anıt mezar, Đlçenin en ilgi çeken antik yapısıdır. Kare planlı ayak üzerine baldahinli olarak oluşturulmuş piramidal çatılı anıt mezar M.S. geç 2 veya 3 y.y.başlarına tarihlenmektedir. Pramidal mimari yapısıyla, mausoleum mezar geleneğinin devam ettiğini göstermekte olup, oldukça iyi korunmuş durumdadır. ♣ Kentin yakın çevresinde görülebilen diğer yapılar, Aydıncık-Gülnar yolu üzerinde 15.km.de orman içindeki kaynaktan kente su getiren kemerler ve kanallar günümüze kadar ulaşan yapılardır. 154 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu BOZYAZI ♣ Nagidos: Kelenderis gibi bölgenin en eski kentlerinden biri olan Nagidos'un kalıntıları Bozyazı Đlçesinde, kıyıya yakın bir tepe üzerindedir. Hakkında çok az bilgiye sahip olunan kentten günümüze ulaşan kalıntılar, bu tepenin zirvesine yakın yerdeki surlardan ibarettir. Ayrıca Bozyazı Çayı üzerindeki köprünün ilk biçiminin Roma çağında yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bir suyolu kalıntısı ile bir hamamın temelleri yine Geç Roma, Bizans çağı kalıntıları arasında sayılabilir. Nagidos'un M.Ö.V.ve IV. Yüzyıllarda Pers egemenliği altında olduğu, bu dönemde basılan satraplık sikkelerinden anlaşılmaktadır. Hellenistik Çağ'da, Mısır'daki Ptolemioslar'ın etkisi altına girmiş ise de, ardından gelen korsan baskıları kentin zayıflamasına yol açmıştır. Orta Çağda ise, önemsiz ve yerleşmenin sadece kıyıya çok yakın Bozyazı Adası (Nagidussa) üzerinde yoğunlaştırdığı anlaşılmaktadır. ♣ Kilise Burnu: Bozyazı'ya 14 km. uzaklıkta Akkaya köyü sınırları içerisinde, halk arasında Kilise Burnu olarak bilinen, geç Roma ve erken Bizans dönemine ait bir ören yeridir. Burada sur, sarnıç, bir kilise ve diğer yapılara ait kalıntılar bulunmaktadır. Surun dışında kuzeybatı yönünde ikisi yanyana , biri arkada olmak üzere üç adet 1. ve 2. Yüzyıl'a ait Memurium mezarlarına benzer yapıda mezarlar vardır. ♣ Maraş Tepesi (Arsione): Bozyazı'nın 2 km. doğusunda Maraş Tepesi üzerinde kurulu olan yerleşim, Mısır Kralı Ptolemaios'un eşi Kraliçe Arsione adını taşıyan antik bir liman kentidir. M.Ö. 3.yüzyılda kurulduğu sanılan kentin görülebilen en önemli kalıntıları iki katlı mozaik döşeli mezarlar ile öteki yapı kalıntılarıdır. ♣ Softa Kalesi: Đlçenin 10 km. doğusunda Mersin yolu üzerinde "Fidik" denilen tepe üzerinde kurulmuştur. Eski çağlardan beri korsanlar ve Romalılar tarafından kullanılan kale, burçlu görünümünü orta çağda almış olup, Bizans döneminde onarım görmüş ve sonra Türkler tarafından kullanılmıştır. Surların içinde birkaç su sarnıcı ile orta çağa ait hamam kalıntıları bulunmaktadır. ♣ Çaltı Mağarası: Bozyazı’ya 45 km uzaklıkta Lenger Köyü'nün 5 km kuzey doğusunda Çaltı Yaylasındadır. Derinlik 40 m merdiven inişli, 2 katlı 2000 m2 lik bir alana yayılmıştır. Mağaradaki dikit ve sarkıt tahminen 70.000 yıllık büyük sütunlar halinde oluşmuştur. Sarkıt ve dikitlerin çoğu beyaz ve kırmızı renkte olup, Akdeniz sahilindeki en ilginci ve eskisidir. ÇAMLIYAYLA ♣ Lampron (Namrun) Kalesi: Çamlıyayla'nın en önemli tarihi kalıntısı, Đlçenin kuzey yamacında tepe üzerindeki Namrun Kalesi'dir. Günümüzdeki yuvarlak burçlu yapısı Orta Çağlar'dan kalmadır. ERDEMLĐ ♣ Korykos (Kara Kalesi): Mersin-Erdemli-Silifke karayolunun 60. Km'sinde Kızkalesi beldesindedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere, Đslami devirlerde de iskan görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden burada ilk yerleşimin MÖ 4. yüzyıla ait olduğu anlaşılmıştır. MÖ 1.yüzyılda kendi adına sikke darbettirmiştir. Herodot bu kenti Gorges adında Kıbrıslı bir prensin kurduğunu yazar. Korykos, Kilikya bölgesinin bir liman kenti olduğundan çok el değiştirmiştir. MÖ 4. yüzyılın sonunda Seleukhos Nikador Silifke kentini kurduğunda, Korykos'u yönetimi altına almıştır. Kent, MS 72 yılında Roma egemenliğine girmiş ve 450 yıl Roma yönetimine bağlı kalmış, bu dönemde tarım alanında büyük bir gelişme göstererek zeytinyağı ihraç merkezi olmuştur. Bizanslılar zamanında Arap istilalarına karşı etrafı kuvvetli surlarla çevrilmiştir. 13. yüzyılda Kilikya Ermeni Krallıkları döneminde önemli bir ticaret limanı olmuş, Ceneviz ve Venedik gemilerinin uyğrak limanı durumuna gelmiştir. Korykos 1448 yılında Karamanoğlu Đbrahim Bey tarafından ele geçeirilerek, yeniden imar edilmiştir. Örenyerinde iç ve dış kale kiliseler, sarnıçlar, su kemerleri, kaya mezarları, lahetler ve taş döşemeli Roma yolları kısmen ayakta dır. Adını, adadaki kaleden almaktadır. Kare planlı kale, içiçe iki sıra surdan oluşmaktadır. Etrafı hendekle çevrilmiştir. Kaleye giriş bugün mevcut olmayan hareketli bir köprüyle sağlanmakta idi. Bugünkü haliyle kale, tipik Orta Çağ mimari özelliklerini yansıtmaktadır.2003 yılında Karayollarının yol yapım çalışmaları sırasında Korykos’ta üç adet kaya mezarına rastlanılmış, burada yapılan kurtarma kazısında M.Ö.2, M.Ö.4.yy.’lara ait sikkeler, koku şişeleri, cam tabaklar, kâseler, kandil, çift kulplu vazo, testi, pişmiş toprak parfüm kabı, kemik ve metal kullanım eşyaları ortaya çıkarılmıştır. 155 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Kızkalesi (Deniz Kalesi): Korykos sahil kalesinin 200 m. açığındaki küçük adacık üzerindeki kaleye "Kızkalesi" denir. Büyük bölümü ayakta olan Kızkalesi'nin kuzey ve güney uçları sekiz kuleyle korunmuştur. Kalenin dış çevre uzunluğu 192 m.dir. Kızkalesi ile sahildeki kale denizden bir yolla bağlanmış, denizden gelecek saldırılara karşı önlem alınmıştı. Karamanoğlu Đbrahim Bey tarafından 1448 yılında onarılan Kızkalesi bugün Mersin turizminin sembolü haline gelmiştir.2001-2002 yılları arasında Mersin Müzesi tarafından kurtarma kazısı ve temizlik çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda bir yapı kompleksi ortaya çıkarılmış olup, bu kompleksin içinde yer alan şapel, mozaik ve opus sectile’den oluşan taban döşemeleri, sarnıçlar ortaya çıkarılmıştır. Şapel içerisinde sekiz adet iskelet bulunmuştur. Bunlar kilisenin yapım tarihi olan M.S.4-6 yy.’dan sonraya tarihlenmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar esnasında Rahibe Teresa Kolyesi bulunmuştur. Kızkalesi Efsanesi Korykos'ta yaşayan Krallardan biri, bir kız çocuğu olsun diye gece gündüz Tanrıya yakarmaktadır. Sonunda dileği yerine gelir ve kız büyüdükçe güzelliği ve yardımseverliği ile herkesin sevgisini kazanır. Günlerden bir gün kente bir falcı gelir. Kral onu saraya çağırtır, kızının geleceğini öğrenmek ister. Falcı prensesin eline bakınca irkilir ama bir şey söylemez. Kral zorlayınca "Kralım" der, Kızınızı bir yılan sokacak. Bu yazgıyı hiçbir şey bozamayacak der ve siz dahi engel olamayacaksınız deyip oradan ayrılır. Kral, kıza bir şey söylemez ama düşüncelere dalar. Sonunda kıyıya yakın küçük bir adacık üzerinde, ak taşlardan bir kale yaptırmaya karar vererek kaleyi yaptırır ve kızını buraya kapatır. Olan biteni bilmediğinden kızı üzülmekte, günden güne eriyip gitmektedir. Günün birinde saraydan kaleye gönderilen bir üzüm sepetinin içinden çıkan bir yılan kızı sokar ve öldürür. ♣ Elaiussa- Sebaste: Silifke-Mersin karayolu üzerinde Mersin'e 52 km. uzaklıkta olup Kumkuyu Belediyesi, Ayaş (Merdivenlikuyu) da yer almaktadır. Şehir ĐÖ II. yüzyıl sonlarında kurulmuştur. Strabon'a göre, bu şehrin bir bölümü kara parçasında bir bölümü de karşı taraftaki adanın üzerinde yer almakta olup, bu antikkent Elaiussa ve Sebasta kentlerinin birleşmesi ile meydana gelmiştir. Elaiussa daha eskidir. ĐÖ 41 yılında Antious tarafından Kapadokya Kralı olarak atanan ve ĐÖ 20 yılında Elaiussa'nın çevresinde bulunan dağlık Klikya'yı Augustus'tan almış olan kara parçası haline gelince kent eski önemini yitirmiştir. Eski adının tepesi ile batı yamacı ve adanın birleştiği kara parçası kumla kaplıdır. Kumların altında Kral Archelaos'tan önceki zamanlara ait çeşitli tarihi eserler bulunmaktadır. Bunlar iyi korunmuş 5 nefli Bazilika, tiyatronun caveası (Theatron oyuğu), su kemerleri, kilise kalıntıları, zeytinyağı ve su sarnıçları, iki mermer sütunlu saray saray kapısı, bu kapının 50 m. kuzeyinde çeşitli hayvan resimlerini içeren döşeme mozaikli Jüpiter tapınağıdır. Jüpiter tapınağı 612 sütunlu bir Roma mabedi olup, erken Hıristiyanlık döneminde (5. Yüzyıl) kiliseye çevrilmiştir. Şehrin mezarlığı (Nekropal), doğu ve kuzeydedir. Burada antik bir yolun iki yanında taş lahit ve mezarlar vardır. Bir lahitin üzerindeki yazıt şöyledir: "Hijinos'nun oğlu Plütinos, sağlığında Sebaste mezarlığında kızı için bir lahit yaptırdı. Öldükten sonra oraya yalnız kızı gömülecektir. Eğer başka biri gömülürse bu kişinin ailesi Maliyeye 600, belediyeye 300 dinar ödeyecektir." Đki katlı bir anıt mezarın cephesindeki kabartmada ortada kanatlarını açmış bir kartal, ayaklarının altında bir yılan, kartalın sağ ve solunda zincirle bağlanmış birer çocuk ve çocukları birer kolları zincirlidir. Aynı zincir üzerinde birbirine bakan iki aslan vardır. Bu yapıtların hepsi Roma devrine aittir.2003 kazı sezonunda ortaya çıkarılan buluntular arasında M.Ö.1,M.S.1.yy. arasına tarihlenen mermer Afrodithe Heykelciği, pişmiş toprak kadın büstü ve Attis Heykelciği, çok sayıda cam Unguentariumlar, gözyaşı şişeleri, koku kapları, altın küpe ve bilezik parçaları, cam kase ve tabakalar, sikkeler, süs eşyaları ortaya çıkarılmış olup Mersin Müzesinde teşhire sunulmuştur. ♣ Öküzlü Ören yeri: Ayaş Kasabasına 12 km. uzaklıktadır. Kanlıdivane-Çanakçı köyü yol ayırımından stablize bir yolla gidilir. Örenyeri Genç Helenistik, Roma, Erken Bizans dönemlerinde yerleşim görmüştür. Antik kentin taş döşeli alt yapısı yer yer sağlam durumdadır. Bazilikası, sarnıçları halen ayaktadır. Lahitler kente girişi sağlayan stablize yolun kenarında bulunmaktadır. ♣ Tırtar (Akkale): Akkale, Mersin-Silifke karayolu üzerinde Mersin'e 49 km. uzaklıktadır. Geç Roma döneminde kurulmuştur. Denize hakim bir noktada bulunan Akkale'de 2-3 katlı bir ana yapı ve bunun doğusunda haç planlı, iki katlı küçük bir bina; güneyinde iki uzun dehliz halinde bir alt ana yapı; bir su sarnıcı, hamam yıkıntısı ve deniz kıyısında küçük bir sarnıç ve limanı bulunmaktadır. Büyük bir zeytinyağı ihraç merkezi olan Akkale'de 15.000 ton zeytinyağı alabilecek kapasitedeki sarnıç halen ayaktadır. 156 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Paşa Türbesi: Ayaş- Korykos yolu üzerinde olan bir Selçuklu eseridir. Türbe 1220 yılında Aktaşoğlu Sinan Bey tarafından yaptırılmıştır. GÜLNAR ♣ Kırshu (Meydancık Kalesi): Gülnar'dan 10 km. uzaklıkta Tırnak Köyü yakınında sarp bir tepenin üzerinde 750 metre uzunluğunda 150 metre genişliğindeki düzlüğünde yer alır. Konumu ve savunmadaki önemi nedeniyle asırlar boyunca bir yerleşim merkezi olarak kullanılmıştır. Đ.Ö.7.y.y. ve 6. y.y.da Luvi Kral ailesinin kurduğu kent, Đ.Ö. 5. ve 4. yy'da Perslerin askeri ve idari kenti, Đ.Ö. 3.ve 2. yy.da da Mısır Krallarının garnizonu olarak kullanılmıştır. Anıtsal giriş kapısı, tepenin doğu eteğinde bulunan mezar, Pers kabartmaları ile kazı sırasında çıkan ve şimdi Silifke Müzesi'nde sergilenmekte olan Hellenestik Çağ'a ait sikkelerin çıkarıldığı konak önemli kalıntılardır. ♣ Zeyne Türbesi: Gülnar'dan Mut'a giderken 26 'ncı km. de Zeyne (Sütlüce) Kasabasındadır. Geniş bir bahçe içerisinde inşa edilen ahşap çatı örtülü ve ahşap direkli ana geçit kısmına, zaman zaman mezar odalarına ilavesi ile meydana gelmiştir. Bahçede ise mezarlar bulunmaktadır. Zeyne Türbesi olarak bilinen Şeyh Ali Semerkandi Türbesi, Beylikler dönemi eseridir. Bir küllüye olması gereken yapı gruplarından sadece türbe ayakta kalabilmiştir. Görünüşte psikolojik rahatsızlığı olan hastaların ziyaret ettikleri ve kurban kestikleri türbenin, külliyenin bir parçası olduğuna dair yazılı bir kaynak bulunamamıştır. Ali Semerkandi ile ilgili bir efsane anlatılır. Çobanlıkta yapmış olan Semerkandi öğle sıcağında hayvanları susuzluktan yanmış vaziyette iken, yoldan geçen bir Türkmenin sert sözleri ile karşılaşır. Buna çok üzülen Semerkandi dua ederek elindeki sopasını kayaların ortasına vurur ve su fışkırır. Hayvanlarını sulayarak susuzluktan kurtarır. Bu yer halen mesire yeri olarak kullanılmaktadır. ♣ Şeyh Ömer Türbesi: Gülnar Đlçesi'ne bağlı Şeyh Ömer Köyündedir. Türbede Bahri Ölüm adlı Kur-an tefsirinin yazarı yatmaktadır. Türbe sekizgen planlı olup, düzgün kesme taşlarla örülmüştür. Üzerindeki büyük kubbe betonla tamir edildiğinden eski özelliği hakkında tam olarak bilgi alınamamıştır. MUT ♣ Mut Kalesi: Şehrin içindeki kalenin inşa tarihi bilinmemektedir. Bugünkü hali Karamanoğulları devri karakterini gösterir. Dikdörtgen şeklindeki kalenin dört burcu ve içinde iç kale diye adlandırılan bir kulesi vardır. ♣ Alahan Manastırı: Evliya Çelebi'nin "Ustasının elinden yeni çıkmış gibi duruyor" diye anlattığı Alahan Manastırı Karaman karayolu üzerinde, Mut'un 20 km. kuzeyinde, orman ürünleri deposunun yanından sağa sapılan ve 4-5 km. içeride Geçimli (Malya) köyü civarındadır. 1000-1200 m. yükseklikte ve Göksu Vadisine bakan dik bir yamaca oturtulmuştur. Hıristiyanlığın Kapadokya ve Likonya (Konya)' da yayılması sırasında bu yeni dini kabul edenlerin takibe uğraması, inanmayanlar tarafından öldürülme korkusu, Hz. Đsa'ya inananları dağlık bölgelerdeki mağara kaya oyuklarında ibadete zorlamıştır. Đsa'nın havarilerinden St. Paul ve yine Tarsus'ta yaşamış Hristiyan öncülerinden Barnabas 441 yılında Hıristiyanlığı yaymak için KonyaKapadokya ve Antalya-Antakya'ya kadar maceralı yolculuklar yapmıştır. Đşte bu iki Hristiyan Aziz'in gezileri sırasında konakladıkları her yerde anılarına mabetler yapılmıştır. Alahan Manastırı bunlardan biridir. 440-442 yıllarında yapılmış olduğu tahmin edilen Alahan Manastır Külliyesi, Batı Kilisesi, Manastır, Doğu Kilisesi, kayalara oyulmuş keşiş odacıkları ve çevredeki mezarlardan oluşmaktadır. Kilise binaları, Ayasofya Müzesi ile ortak mimari özellikleri taşımaktadır. Süslemesinde usta bir taş oymacılığı görülür. Đlk kilise korint başlıkla iki dizi sütunla üç nefe ayrılmıştır. Narteksten ana mekana geçilen kapının atkı ve yan dikmeleri kabartmalarla süslüdür. St. Paul, St. Pierre figürlerinden başka bir çelengi taşıyan altışar kanatlı Cebrail, Mikail'in simgesel yaratıkları ezişi, kükreyen aslan, kartal ve öküz sembolleri, incil yazılarının tasvirleri, üzüm salkımları, asma yaprakları ve balık motifleri zengin bir şekilde tasfir edilmiştir. Kiliselerin doğusundaki geniş avlunun güneyinde dinsel törenlerin yapıldığı dehliz, 11 m. uzunluğunda kemerli ve sütunlu bir galeri şeklindedir. Galerinin ortasında kalabalık kabartma süsleme ile her yanı işli büyük bir niş bulunmaktadı. Galeride apsisli vaftizhane ve karşısında Alahan Manastırının en görkemli yapısı olan mezarlar bulunmaktadır. Bu mezarların kuzey duvarı 157 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu kayaya yontulmuş, üst örtüsü yoktur. Ana nefin ortası ilginçtir. Burası paye ve sütunlara oturan dört kemerle örtülü kare planlı bir kule biçimindedir. Kule yukarıda sekizgene dönüştürülmüştür. Kapı çerçevesi süslüdür. Alahan Manastırının Mezarlarından birinin kitabesinde şöyle yazılmıştır. "Burada çok mümtaz, Flavius Severinus ve Flavius Cadalaippus'un Konsüllüğün'den sonra Đndictio'nun 15. Senesinin 13 Şubatında Mukaddes oruçlarının ilk haftasının Salı günü ölmüş olan hatırası mukaddes kurucu T. yatıyor." Ayrıca, Maya Köyü yakınlarında vade içinde ve yeraltında kırmızı ve yeşil boyalı "Renkli kilise" vardır. Bu kilise yeni gibi görünmektedir. ♣ Mavga Kalesi: Kozlar Yaylası yakınında Mut' tan 16 km. uzaklıkta olup, sağlam kalan bir burcundaki kitabeye göre Alaattin Keykubat'ın emri üzerine 1230 yıllarında yapılmıştır. Sarp ve dik kayalar üzerine yapıldığından görünüşü ürperti vermektedir. Yüksekliği 150 m. dir. Kale içindeki odalar, ağırlar, yemeklikler, sulama tekneleri ve içi Horasan harcı ile sıvanmış su sarnıçları kayalara oyularak oluşturulmuş olup büyük emek harcanmıştır. ♣ Dağpazarı Öreni: Mut' un 45 km. kuzeyindeki bu köyde antik bir şehre ait kalıntılar vardır. Bizans kilisesi ile 15 X 5.50 m. ölçüsündeki taban mozaik ilgi çekicidir. Kilise köyün ortasına ve en yüksek yerine kurulmuştur. Uzaklardan heybetli görünür. Hayvan figürleri ve geometrik motifler bulunan mozaikler görülmeye değerdir. Köylüler tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılan sarnıçlar vardır. ♣ Balabol Örenleri: Mut'un batısında 40 km. uzaklıktaki Yalnızcabağ Köyü yakınındaki Değirmenlik yaylasındadır. Büyük bir antik yerleşim alanı olduğu görülmektedir. Çok sayıda lahit ve duvar kalıntıları vardır. ♣ Lalağa Camii: Karamanoğlu Đbrahim Bey' in emirleri ile Lalaağa tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı ve tek kubbeli caminin son cemaat yeri, beş küçük kubbe ile örtülmüştür. ♣ Kümbetler: Lalağa Camisinin doğusunda iki türbe vardır. Üzeri konik çatı ile örtülü olduğundan bunlara kümbet demek daha doğru olur. Muntazam kesilmiş küfeki taşları ile yapılmış kümbetlerin birinde üç, diğerinde dört mezar vardır. Bunlardan biri Karamanoğullarından Musa Bey'e (Lalaağa) aittir. ♣ Sartavul Hanları: Karaman karayolunun Toros dağlarını aştığı en yüksek nokta olan Sartavulbeli'nin Mut tarafındadır. Mut' a 38 km. uzaklıktadır. Yolcuların sıkıntılarını ve ölümle sonuçlanan kazaları önlemek için Sartavul Beli'nin Mut ve Karaman tarafında 5' er km. arayla Tonoz örtülü birer han yapılmıştır. Halen; köylüler arasında kış günleri gidiş-gelişlerde ve herhangi bir arızaya uğrayan otobüs yolcuları bu hanlarda bulunmaktadır. ♣ Karacaoğlan Heykeli: Çınaraltı Parkında Belediyenin girişimi ile Mut' lu Heykeltıraş Hüseyin Gezer tarafından ücretsiz yapılan Pleglas heykel, Mut şenlikleri sırasında 8 Haziran 1973 günü yapılan törenle açılmıştır. SĐLĐFKE ♣ Silifke Kalesi: Temel tespitlerine göre Helenistik veya erken Roma dönemine ait olduğu anlaşılan kale, geçirdiği onarım ve değişiklikler sonucu bugün bir Ortaçağ kalesi görünümündedir. Silifke’ye hakim, 185 m yüksekliğinde bir tepe üzerinde yapılmış olan, etrafı kuru hendekle çevrili oval biçimdeki kalenin içinde kemerli galeriler, su sarnıçları, depolar ve diğer yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatname’sinde, XVII. yy’da Silifke Kalesi’nin 23 burcu olduğunu, içinde bir cami ve 60 ev bulunduğunu yazar. Ancak, burçların bir kısmı ve kale içi tamamen yıkık durumda olduğundan tam tespiti yapmak mümkün değildir. Halen görülebilen 10 adet burç mevcuttur. ♣ Taşköprü: Şehir merkezinin ortasından geçen Göksu (Kalykadnus) Nehri’nin üzerindedir. Đ.S. 77 - 78 yıllarında Kilikya Valisi L.Octavius Memor tarafından dönemin imparatoru Vespasianus ve oğulları Titus ile Domitianus adına yaptırılmış olduğu 1870 yılında yapılan bir onarımda bulunan taş kitabeden anlaşılmaktadır. Yedi gözü bulunan ve Roma uygarlığı örneklerinden biri olan Taşköprü, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde onarım görmüştür. 158 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Roma Tapınağı: Şehir merkezinde bulunan ve doğu ile güney yanlarındaki sütun tabanlıkları orijinal şekilde korunmuş olan tapınağın uzun kenarında 14’er, kısa kenarında 8’er sütun bulunmaktaydı. Ancak, her biri 10 m boyundaki Korint başlıklı bu sütunlardan bugün sadece biri ayakta kalmış olup 3 tanesi de yıkılmış durumda yerdedir. 1980 yılında Kültür Bakanlığı’nca başlatılan kazı çalışmaları aralıklarla devam etmektedir. Đ.S. II. yy’da yapılmış olduğu anlaşılan tapınak V. yy’da planında önemli değişiklikler yapılarak kiliseye dönüştürülmüştür. Đ.S. V. yy’da yaşamış tarihçi Zosimos “Tapınak, ovadaki ürünlerine musallat olan çekirgelerden kurtulmak için Güneş ve Sanat Tanrısı Apollon’dan yardım isteyen ahali tarafından, çekirgeler Apollon’un gönderdiği kuş sürüsünce yok edilince O’na bir şükran ifadesi olarak yaptırılmıştır” diyorsa da Zeus adına yaptırıldığı da söylenmektedir. ♣ Cambazlı Kilisesi: Adamkayalar’dan sonra Hüseyinler Köyü’nden geçilip Cambazlı Köyü’ne varılır. Cambazlı’nın helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir yerleşim merkezi olduğu Uzuncaburç (Diocaesarea) ve Ura (Olba) ile Kızkalesi (Corycus)’ne döşeme antik bir yolla bağlantılı olmasından ve günümüze kadar gelebilmiş zengin kalıntılarından anlaşılmaktadır. Burada, kaya mezarlarının yanısıra birer küçük mabedi andıran anıtmezarlar, lahitler, sarnıç ve özellikle köyün girişinde bulunan kilise görülmeye değer tarihi kalıntılardır. Cambazlı Kilisesi, benzerleri arasında orijinal özelliklerini korumuş en iyi durumdaki örneklerden biridir. Kuzey cephesi tamamen kapalı olan yapının içindeki iki sütun dizisinden sağdaki Korint başlıklı bütün sütunlarla bunların üstünde sıralanan galeri sütunları ayaktadır. V. yüzyıla ait 20 m X 13 m ölçülerindeki kilisenin apsisi ve tüm duvarları sağlamdır. ♣ Aya Tekla Yeraltı Kilisesi (Meryemlik): Taşucu yolu üzerinde 4. Kilometreden sağa dönülüp bir km gidildiğinde Hristiyanlığın en eski ve en önemli merkezlerinden biri olan Meryemlik’e varılır. Meryemlik’in tarihi Azize Tekla’nın buraya gelişi ile başlar. Đsa Peygamber’in havarilerinden St. Paul’ün vaazlarından etkilenen 17 yaşındaki Tekla kendini Hıristiyanlık dinine adar. St. Paul’ün bu değerli öğrencisi Konya ve Yalvaç’ta Hıristiyanlığı yaymak için propaganda yaparken paganların baskılarına maruz kalıp, öldürüleceğini öğrenince kaçıp Seleucia’ya gelir ve sonradan kiliseye çevrilen bir mağarada saklanır. Sığındığı mağaradan yöredeki insanlara çok tanrılı dine karşı Hıristiyanlık inancını yayarken mucizeler yaratarak hastaları da iyileştirir. Yine öldürüleceği bir sırada bu mağarada kaybolduğuna inanılır. Aya Tekla’nın içinde yaşadığı mağara onun kayboluşundan sonra Hıristiyanlarca kutsal sayılmış; ta ki bu din Đ.S. 312 yılında serbest bırakılıncaya kadar gizli bir ibadet yeri olarak kullanılmıştır. Bu mağara daha sonra IV. yy’da kiliseye dönüştürülmüştür. Hıristiyanlığın resmen kabulünden sonraki dönemlerde birçok yapı ile bezenen Meryemlik’te Mağara Kilisesinden başka, bu mağaranın üzerinde bugün sadece apsisinin bir bölümü ayakta kalan Azize Tekla Kilisesi; imparator Zenon tarafından Aya Tekla’ya ithafen yaptırılan kilise ile Kuzey Kilise; hamam, birçok sarnıç, mezarlıklar ve şehir suru kalıntıları günümüze kadar gelmiştir. ♣ Taşucu (Holmi): Silifke - Antalya karayolunun 10. km’sindeki Taşucu’nun bulunduğu yerde Đ.Ö. VII. yy’da kurulan eski Holmi kolonisinden bugüne hiçbir tarihi eser kalmamıştır. Holmi uzun süre varlığını sürdürmüş, ancak korsan saldırıları nedeniyle Đ.Ö. IV. yüzyıldan sonra zayıflamaya başlamıştır. Büyük Đskender’in komutanlarından ve Suriye Krallığı’nın kurucusu Selefkos Nikator şehrin bu zayıf durumunu fırsat bilerek kolayca ele geçirmiş; halkını da bugünkü Silifke’nin bulunduğu yere yerleştirmiştir. Yolcu trafiği açısından Türkiye ile KKTC arasındaki en önemli kapı olan Taşucu, bugün modern bir turistik belde olarak hızla gelişmektedir. Taşucu’nunu 2 km batısındaki bir tepenin güney yamacında yerli halkın Manastır diye isimlendirdiği antik Mylai örenyerinde geç Roma ve erken Bizans dönemlerine ait yapı kalıntıları bulunmaktadır. ♣ Liman Kalesi: Taşucu - Antalya karayolunun hemen kenarında ve deniz kıyısındadır. Taşucu’na 7 km mesafedeki kale Osmanlı yapısı olup, XIV. yy’da inşa edilmiştir. Günümüze dek kalan az tahrip görmüş kalelerden biridir. ♣ Boğsak Adası (Nesulion): Boğsak koyundaki Boğsak Adası’nda Roma ve erken Bizans dönemlerine ait evler, mezarlar, sarnıçlar ve kilise kalıntıları bulunmaktadır. 159 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Tokmar Kalesi (Castellum Novum): Taşucu - Antalya karayolunun 22. Kilometresinde kuzeye ayrılan 5 km’lik asfalt bir yolla ulaşılan Tokmar Kalesi, denize hakim bir tepe üzerine inşa edilmiştir. Güneyi yalçın bir kaya ile çevrili kalenin kuzeyinde savunma burçları vardır. XII. yy’da yapıldığı tahmin edilmektedir. ♣ Kilikya Afrodisiası: Halk arasında Ovacık Yarımadası olarak bilinen, arkeoloji literatüründe Kilikya Afrodisiası diye geçen bu antik yerleşim merkezine Silifke - Anamur karayolunun 35. Kilometresinde güneye ayrılan tali bir yolla varılır. Đ.Ö. XII. yy’da yapıldığı tahmin edilen ve toplam uzunluğu 4 kilometreye yaklaşan kiklopik sur duvarları ve burçlar görülebilen en eski kalıntılardır. Antik kentin en önemli eseri St. Pantaleon Kilisesi’dir. Đ.S. IV. yy’a ait kilisenin tabanı tamamen mozaikle kaplıdır. Geometrik şekiller, bitki ve kuş motifleriyle süslü mozaik taban oldukça iyi korunmuş durumdadır. Şövalye evleri, sarnıçlar ve nekropol görülebilecek diğer antik kalıntılardır. ♣ Kıbrıs Barış Harekatı Şehitleri Hatıra Ormanı: Kıbrıs Barış Harekatı’nda şehit düşen 454 subay, astsubay, erbaş ve erimizin anısına Silifke - Gülnar yolunun 5. kilometresinde, Çamdüzü mevkiinde bir Hatıra Ormanı oluşturulmuştur. 1976 yılında tamamlanan ve 9 hektarlık bir alanı kaplayan Şehitlikte, Atatürk Anıtı ve tören alanı ile çevresinde şehitlerimizin sembol mezarları vardır. Her mezar yanına bir de ağaç dikilmiştir. Şehitlikte ayrıca, 220 Kıbrıs Türk Mücahidi Şehitleri anısına bir de abide bulunmaktadır.1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nda ele geçen Rum tank, top, zırhlı araç ve silahların bir kısmı burada sergilenmektedir. ♣ Frederik Barbarossa Anıtı: Roma - Germen Đmparatoru Frederik Barbarossa, III. Haçlı Seferi’nde ordusu ile Filistin’e giderken 10 Haziran 1190 günü Ekşiler Köyü yakınlarında Göksu Irmağı’nda boğulmuştur. 1971 yılında Alman Büyükelçiliği tarafından Frederik Barbarossa’nın boğulduğu yere taptırılan anıttaş Silifke - Konya karayolunun 9. kilometresinde yolun hemen sağ kenarındadır. ♣ Demircili (Imbriogon) Anıtmezarları: Silifke - Uzuncaburç karayolunun 10. kilometresinde, antik Imbriogon şehrinin soylularına ait tek ve çift katlı anıtmezarlar vardır. Dört tanesi hemen yol kenarında bulunan anıtmezarlar Đ.S. II. yy Roma dönemi kalıntılarıdır. ♣ Uzuncaburç (Diocaesarea): Mersin ’in en önemli ve en iyi korunmuş tarihi kalıntıları Silifke’nin 30 km kuzeyindeki Uzuncaburç beldesindedir. Helenistik çağda merkezi Uzuncaburç’un 4 km doğusundaki (ura) Olba Krallığı’nın ibadet yeri olan bugünkü Uzuncaburç yerleşim yeri, Roma döneminde, Đ.S. 72 yılında Đmparator Vespasianus zamanında Olba’dan ayrılarak Diocaesarea (Tanrı-Đmparator Kenti) adıyla özerk, kendi adına para basabilen yeni bir site durumuna getirilmiştir. Diocaesarea’daki Zeus Tapınağı, burç ve piramit çatılı anıtmezar Selefkoslar, yani Helenistik; sütunlu cadde, tiyatro, tören kapısı, çeşme, Şans Tapınağı ve Zafer Kapısı Roma döneminden kalma yapılardır. V. yy’da Hıristiyanlığın yörede gelişmesi ile Zeus Tapınağı kiliseye dönüştürülmüş, ayrıca yeni kiliseler de yapılmıştır. Bizans döneminin ardından Anadolu Türkleri buraya şehrin sembolü olan yüksek burcun ismini vererek “Uzuncaburç” demişlerdir. ♣ Uzuncaburç’taki Belli Başlı Kalıntılar Şunlardır: Sütunlu Cadde: Tiyatronun önünden geçen sütunlu cadde Zeus Tapınağı’nın yanında kent kapısından gelen diğer bir sütunlu cadde ile kesişir ve Şans Tapınağı’nda son bulur. Đ.S. I. yy’dan kalma Sütunlu Cadde’deki sütunların hepsi yıkılmış ve mimari parçalarının çoğu yok olmuştur. Tören Kapısı: Đ.S. I. yy’dan kalma Tören Kapısı her biri 1 m çapında ve 7 m yüksekliğinde Korint başlıklı sütunlarla heybetli bir yapıdır. Sütun gövdelerinden çıkan konsollar üzerinde zamanında heykeller bulunmaktaydı. Yarısı yıkılmış olan Tören Kapısı’nın 5 sütunu ayaktadır. Zeus Tapınağı: Tören Kapısı’ndan sonra antik çeşmeyi geçince sütunlu caddenin solunda bir avlu içerisindeki Zeus Tapınağı’nın Selefkos Nikator (Đ.Ö. 312 - 295) tarafından yaptırılmış olduğu düşünülmektedir. Zeus Tapınağı, Anadolu’da dört bir yanı tek sıra 36 sütunla çevrili, Korint tarzında Peripteros planlı, en eski tapınaklardan biri olarak sanat tarihinde önemli bir yere sahiptir. Romalılar tarafından da kullanılan tapınak, Hıristiyanlık döneminde, V. yy’da, önemli değişikliklerle kiliseye çevrilmiş; cella’sı yıkılıp sütunların araları örülmüş ve buralara kapılar konmuş, doğusundaki sütunlar kaldırılarak yerlerine apsis eklenmiştir. 160 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Zeus Tapınağı iki bin seneyi aşkın yaşı ve bugünkü muhteşem görünümü ile geçen zamana meydan okurcasına hala ayakta durmaktadır. Şans Tapınağı (Tychaeum): Sütunlu caddenin bitimindeki Şans Tapınağı Đ.S. I. yüzyılın ikinci yarısında yapılmıştır. Bugün beşi ayakta olan, 6’şar m yüksekliğindeki yekpare granit 6 sütunun taşıdığı arşitravdaki kitabe, tapınağın kentin soylularından Oppius ile eşi Kyria tarafından yaptırılıp kente hediye edildiğini bildirmektedir. Zafer Kapısı: Güney - kuzey yönündeki ikinci sütunlu yol üzerinde ve Zeus Tapınağı’nın kuzeyinde bulunan kapının ortasında bir büyük; yanlarında iki küçük kemerli girişi vardır. Üzerindeki kitabede, depremde zarar gören kapının Roma Đmparatorları Arcadius (395 - 408) ile Honorius (395 - 423)’un birlikte yönetimleri sırasında önemli ölçüde onarım gördüğü yazılıdır. Anıtsal nitelikli kapının çeşitli yerlerindeki konsollarda vaktiyle heykel ve büstlerin yer aldığı anlaşılmaktadır. “Zafer Takı” görünümlü bu muhteşem yapı Zafer Kapısı olarak anılır. Tiyatro: Roma Đmparatorları Marcus Aurelius (161 - 180) ile Lucius Verus (161 - 169)’un birlikte yönetimleri sırasında yapılmış olduğu burada bulunan bir yazıttan anlaşılmaktadır. Yer olarak doğal çukur bir arazi seçilerek oturma basamakları arazinin meyilinden faydalanılarak yapılmıştır. Helenistik Anıtmezar: Uzuncaburç beldesinin güneyindeki bir tepe üzerinde yapılmış olan anıtmezar Dor biçimindeki mimarisi ile yörede tektir. Piramit çatılı, 15 m yüksekliğindeki mezaranıt 5,5 m X 5,5 m ölçülerinde kare planlıdır. 2300 yıllık anıtmezarın Selefkoslar veya Olba Krallığının yöneticilerinden birine ait olduğu tahmin edilmektedir. Helenistik Yüksek Kule: Şehri çevreleyen surların kuzeydoğu kenarında bulunan 5 katlı kule 16 m X 13 m oturumunda ve 23 m yüksekliğinde olup yapımında hiç harc kullanılmamıştır. Her katı kendi içinde bölümlere ayrılmış olan kule, yöneticilerin yaşadığı bir mekan olduğu kadar, tehlike anında halkın sığındığı ve şehir hazinesinin korunduğu güvenli bir yer olarak ta kullanılmaktaydı. Kule kapısı üzerindeki yazıttan, Đ.Ö. III. yüzyılın 2. Yarısında Tarkyares tarafından yaptırılmış olduğu anlaşılan kule, geçirdiği yangın sonucu vali Petronius’un emriyle Đ.S. III. yy sonlarında onarım görmüştür. Eski paraların üstünde amblem olarak kullanılan bu gözetleme ve barınma kulesi yüksek oluşu nedeniyle bugünkü beldenin ismine de kaynak olmuştur: Uzuncaburç. Kiliseler: Hristiyanlığın bölgeye gelmesiyle, V. yy’da Zeus Tapınağı’ndan dönüştürme kiliseden başka üç kilise daha yapılmıştır. Bunlar, kule yakınındaki Stefanos Kilisesi, nekropoldeki Mezarlık Kilisesi ve tiyatro yanındaki küçük bir kilisedir. Bunlardan çok az kalıntı mevcuttur. Nekropol: Kentin kuzeyindeki bir vadinin her iki yamacına yayılmış olan nekropol sahası, hem Helenistik, hem Roma, hem de Bizans dönemlerinde kullanılmış olup kaya oyma çok sayıda mezar vardır. ♣ Ura (Olba): Uzuncaburç’un 4 km doğusundaki Ura, Helenistik dönemde Olba Krallığı’nın merkezi ve önemli bir ticaret şehri idi. Bir tepenin üzerinde kurulmuş bulunan antik kentten günümüze kadar gelebilmiş kalıntılar arsında çeşme binası, su kemeri, evler, tiyatro ve nekropol bulunmaktadır. Buradaki en önemli yapıtlardan biri olan çeşme binası Septimus Severus (Đ.S. 193 - 211) zamanında yaptırılmıştır. Lamus Deresi’nden alınan su kanal, tünel ve akuadüklerle bu çeşmeye akıtılıyordu. Diğer bir önemli eser ise nekropolün bulunduğu vadi üzerine kurulmuş, 150 m uzunluğunda, 25 m yüksekliğinde dört kemerli akuadüktür. Bu su kemerinin korunması ve çevrenin gözetlenmesi için kuleler inşa edilmiş olması yapının önemini göstermektedir. Antik çeşme ile aynı dönemde yapılmış olan su kemeri, Bizans Đmparatoru II. Justin yönetimi sırasında, 566 yılında onarım görmüştür. Çeşmenin yanında bulunan tiyatro binasından bazı oturma basamakları ile sahnenin bir bölümü günümüze dek kalabilmiştir. Olba kentinin oldukça geniş olan nekropol sahasında kaya mezarları ve lahitler görülebilir. ♣ Polmonıus Roma Hamamı Ve Üç Huri Mozaiği: Mersin’den yaklaşık 67 km. mesafede Narlıkuyu koyunun kenarında bulunur. Hamamın bir bölümü ile mitolojide “Gratiae” diye bilinen “ÜÇ HURĐ’ “ yi temsil eden renkli taban mozayiği bir bina içinde korunmaya alınmıştır. Yapıt 4.yy. Roma çağından kalmadır. 161 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Cennet Cehennem Çökükleri: Bir yeraltı deresinin yol açtığı kimyasal erozyonla tavanın çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Eski çağlardan “Korikos Mağaraları “ diye bilinen bu doğal harikalardan ilk göçüğün dibindeki mağaranın dibinde bulunan mağaranın, Ejder Typhon’un meskeni olduğu söylenir. Mağaranın ağzında, Paulus adında bir dindar adamın yaptırdığı küçük bir kilise vardır. Cennet çöküğünün içinde her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş bir merdivenle inilir. Kiliseye 300 basamakta varılır. Kiliseden sonra mağaranın bitim noktasında mitolojik bir yeraltı deresinin sesi duyulur. Cennet çöküğünün 75.kuzeyindeki Cehennem çukuru da cennet çöküğü gibi oluşmuştur. ♣ Astım-Dilek Mağarası: Cennet çöküğünün 300 m. güneybatısındadır. Đçine helozonik demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı, toplam uzunluğu 200m.yi bulan galeriler çok ilginç şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Mağara ışıklandırılmış olup, astım hastalarına iyi geldiği bilinmektedir. TARSUS ♣ Eski Cami- St. Paul Kilisesi: Çarşıbaşındaki Kilisenin 1102 yılında St. Paul Katedrali olarak yapıldığı söylenmektedir. Roma sitilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş, dışa bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları ile dikkat çekicidir. 1415 yılında Ramazanoğlu Ahmet Bey tarafından onarılarak camiye çevrilmiştir. . Bazı kaynaklarda Ortaçağın başlarına ait bir Ayasofya Kilisesinden söz edilir ve Papa'nın elçisi Mainz Piskoposu Konrad Von Wittelsbach'ın 6 Ocak 1198'de burada, Ruppenlerden l.Leon'u Ermeni Kralı olarak tanıdığı ve taç giydirmiş olduğu anlatılır.1704'de Tarsus'a gelen P.Lucas'da burada bir Grek ve bir Ermeni Kilisesinden söz ederek Ermeni kilisesinin Paulus'un kendisi tarafından inşaa edildiğini belirtir.1851 yılında Tarsus'a gelen V.Langlois de bu kiliseyi ziyaret etmiştir. Roma stilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş, dışa bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları dikkat çekicidir. Kilisenin bahçesine batı yönde bulunan ve cephesi oldukça süslü bir kapıdan girilir.Yapı bu bahçe içerisinde yaklaşık 460 m2.lik bir alanı kapsamaktadır.Kesme taşlarla inşaa edilen yapının dış uzun cephelerinde kör kemerler bulunmaktadır.Batıdaki ana kapıdan girilen salonun genişliği 19.30 m.,uzunluğu 17.50 m.dir.Girişin sağında ve solunda birer yarım plaster sütun ve bu sütunların hizasında salonu üç sahına (nef) ayıran,ikişerli iki sıra halinde dört serbest sütun yer alır.Kuzey ve güney duvarlarda da yine yarım sütunlar bulunmaktadır.Aslında bu sütunlar gri renkli granit olup,antik çağ yapılarına ait olmaları muhtemeldir.Orta salonun genişliği 12.60 m.olup,üzeri tonozludur.Tavanın merkezine rastlayan bölümde,ortada Hz. Đsa olmak üzere doğuda Yohannes ve Mattaios, batıda Marcos ve Lucas'ın freskleri bulunmaktadır.Yapının kuzey-batı köşesinde ise bir çan kulesi yer almaktadır.Yapı ve çevresi yıl içerisinde oldukça büyük bir restorasyon görmüş, çevre düzenlemesi ve istimlak ile düzenlenmiştir. ♣ Aziz Paulus: Hıristiyanlık dininde Đsa'nın 12 havarisinden biridir. Yahudi kökenli bir aileden gelen Paulus ya da Yahudi adı olan Saul M.S. 3 yılında Tarsus’ta doğmuştur. Baba mesleği olan çadır bezi dokumacılığı yapmıştır. 13 yaşına doğru hahamlıkla ilgili öğrenim görmesi için Kudüs'e gönderildi. Doğduğu kent olan Tarsus'a döndüğünde çifte vatandaşlık hakkını elde etti yani hem Tarsus hemde Roma vatandaşı oldu. M.S.34'e doğru yeniden Kudüs'e gitti. Hıristiyanlık dinini yaymaya ve öğrenim görmeye devam etti. Bu arada Antakya'da Hıristiyanlık öncülerinden Barnabas ile Hıristiyanlık konusunda çalışmalar yapan Saul adını Roma adı olan Paulus ile değiştirdi. M.S.36 yılında hiç ummadığı bir anda Đsa ile karşılaştı. Bu karşılaşma sonrasında Đsa'nın yolunda ilerleyeceğini açıkladı. Hıristiyan inancının temel öğelerini öğrendi. Tarsus'a döndüğünde Hıristiyanlık çalışmalarına devam etti. Ve bir Hıristiyan topluluğu kurdu 43 yılında Barnabas’la yeniden karşılaşan Paulus Hıristiyanlığa inananları ziyaret için tekrar Kudüs'e gitti. Barnabas ile ayrılan Paulus ikinci dinsel görevine Silas ve Timetheos adlı din adamları ile devam etti. Suriye, Kilikya, Anadolu, Efes, Kayseri, Filibe, Selanik, Pire'ye gitti. Bazı söylentilere göre M.S.62 yılında serbest bırakıldığı, bazı söylentilere göre ise de M.S. 66'da idam edildiği söylenmektedir. ♣ St. Paul Kuyusu: Tarsus Đlçe Merkezinde, Kızılmurat Mahallesinde Cumhuriyet Alanının yaklaşık 300 m kadar kuzeyinde, eski Tarsus evlerinin yoğun olduğu bölgede, öteden beri St. Paul’un evinin yeri olarak kabul edilen bir avluda bulunan kuyu, St.Paulus Kuyusu olarak bilinir. Bu evin bahçesinde yakın zamana kadar yapılan küçük bir kazı çalışmasında bazı duvarlar ortaya çıkarılmıştır. St.Paulus'un Hıristiyanlık için önemine bağlı olarak, bu kalıntıların ve kuyunun çok eskiden beri kutsal sayılması, kentte yakın zamana kadar yaşayan Hıristiyan cemaatinin inancının izleri olarak yorumlanmaktadır. 162 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Halen çevre düzenlemesi ve çevre istimlakleri yapılmış olan kuyunun çapı 1.15 m dir. Ağız taşının silindir biçiminde olmasına karşın, asıl kuyu gövdesi kare biçimindedir ve dörtgen kesme taşlarla yapılmıştır. Derinliği 38 m olan kuyunun suyu yaz- kış hiç eksilmez. Kudüs'e hacı olmak için yöreden geçen Hıristiyanlarca kutsal sayılan bu kuyu suyundan içilir. Bunun yanı sıra yapılan kazı çalışmalarında St.Paulus'un doğduğu ev olarak tahmin edilen evin taş duvarları St.Paul Kuyusu'nun hemen yanında gün ışığına çıkarılmıştır. ♣ Tarsus Müzesi: Tarsus Müzesi,1557 Yılında Ramazanoğullarından Kubat Paşa tarafından açık avlulu medrese olarak yaptırılan ve 1966 yılında restore edilen Kubat Paşa Medresesi’nde uzun süre hizmet vermiştir. Daha sonra Tarsus Kültür Merkezi bünyesinde düzenlenen bir binaya taşınan Müzede 5234 adet Arkeolojik, 1639 adet Etnoğrafik ve 26841 adet sikke olmak üzere toplam 33734 adet eser bulunmaktadır. Eserler Paleotik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Urartu, Grek, Roma, Bizans, Selçuklar, Osmanlı devletine aittir. ♣ Gözlükule: Neolitik Çağda (Đ.Ö. 5000) toprak tepe üzerinde kurulmuş en eski medeniyeti yaşamasıyla Anadolu kültürüne ışık tutan önemli yerleşim merkezlerinden biridir. Đlk çağda Tarsus limanı olarak kullanılmıştır. Şehrin güneydoğusunda bugün park olarak ağaçlandırılmış 300 m. uzunluğunda ve 22 m. yüksekliğinde bir höyüktür. Burada 1934-1938 ve 1947 yıllarında Hetty Goldman tarafından yapılan Arkeolojik kazılarda, Neolitik dönemden Đslam dönemine kadar çeşitli yapıtlar bulunmuştur. Neolitik döneme ait, sıva parçaları, opsidon araç ve gereçler, ok uçları, küçük mızraklar, seramikler, Kalkolitik döneme ait içerisinde ölülerin gömüldüğü küpler, testi ve çömlekler, aynı mimari tarzda yapılmış üst üste ev tabanları. Tunç dönemine ait Tunç silahlar, mühürler, dörtgen planlı taş ve kerpiç evler gibi ilk mimari kalıntıları. Bu çağda kentleşme ve sınıflaşma ortaya çıkmış, kent yangından sonra surlarla çevrilmiştir. Hitit döneminde Kuziwatna Kralı Isput Ahşu ile Hitit Kralı Telepinus arasında yapılan anlaşmanın küçük bir bölümü, Gözlükule'de bu anlaşmayı yapan Đsput Ahşu'nun çevresi çivi ile yazılı, ortası Hiyeroglif bir mührü, Hitit kralı 3. Hattuşil'in karısı Hepa'ya ait mühür, bir arazi bağışı ile ilgili bir çivili yazılı Hitit tableti, bir din adamı tasvir eden kristal bir heykelcik ve Boğazköy surlarına benzer bir kale kalıntıları bulunmaktadır. Gözlükule'de çıkarılan eserler Adana Müzesi'nde sergilenmektedir. ♣ Donuktaş: Đlçenin, Tekke Mahalesinde bulunan Donuktaş Đlçedeki anıtların en eskisi olarak bilinmektedir. Yapı özellikleri ile bir Roma mabedi olması muhtemeldir. Dikdörtgen şeklinde iç içe bölümleri bulunan çok eski bir yapıdır. Tekke Mahallesindedir. Gayet kalın dış duvarların boyu 115 m., yapının genişliği dıştan dışa 43 m, yüksekliği 7 m, kalınlığı 6.60 m.dir. Prof. Nezahat Baydur'un yürüttüğü kazı çalışmalarından, bu yapının tapınak olduğu anlaşılmıştır. Donuktaş' ı gezen gezginlerden Sefir Barbaro, 1545 yıllarında yazdığı eserinde buranın bir saray olduğunu yazar, Hollanda'nın Tarsus Konsolosu Barker, 1835'de yazdığı "Kilikya" adlı eserinde "Donuktaş bir kral ailesi mezarıdır. Fakat Serdanapol'ın mezarı değildir. Çünkü Serdanpol Ninova'da yakılmıştır." Demektedir. Donuktaş bazı kitaplarda da Jupiter Mabeti olarak geçmektedir. Bir efsaneye göre Donuktaş bir hükümdarın sarayı olup Gözlükule üzerindeymiş, Hükümdar burada kızı ile yaşarmış, zamanın peygamberi bu hükümdara darılarak sarayına tekme vurmuş. Saray ters dönerek yuvarlanmış ve bugün bulunduğu yere düşmüş. ♣ Eshab-ı Kehf Mağarası: Tarsus'un kuzeybatısında 14 km. uzaklıkta Dedeler Köyündedir. Kuran-ı Kerim'de Kehf Suresinde sözü edilen bu mağara Müslüman ve Hıristiyanlarca kutsal sayılır. Mağaraya 15-20 merdivenle inilir. Eshab-ı Kehf Mağarasına ait bir efsane halk arasında anlatılır; "Mitolojik tanrılara inanışın, gücünü kaybettiği dönemlerde, tek Tanrıya inandıkları için eziyet edilmekten kaçan Hristiyan dinine mensup Yemliha, Mekseline, Mislina, Mernuş, Sazenuş, Tebernuş ve Kefeştetayuş adında yedi genç, Putperestliğe dönmeyi kabul etmediklerinden Rum Hükümdar Dakyanus’un huzuruna çıkarılmışlar. Bu hükümdar, Putperestlik dinine bağlı kalmalarını, aksi takdirde kendilerini öldürteceğini söyleyerek birkaç günlük zaman vermiş. Köpekleri Kıtmir ile birlikte bu yedi genç ölümden kurtulmak için verilen süreden faydalanarak kaçmışlar ve bu mağaraya sığınmışlar. Allah tarafından kendilerine 300 yıl süre bir uyku verilmiştir. Đlk uyanan, yiyecek almak için kente gider ama elinde bulunan zamanı geçmiş para yüzünden yakalanır. Yakalayan parayı nerede bulduğunu ve oraya götürülmesini ister. O da yalnız olmadığını yedi arkadaşıyla beraber mağarada kaldığını söyler. Onunla birlikte mağaraya geldiğinde yedi yavru kuşun tünediği bir yuvadan başka bir şey görmemiştir. Bu nedenle burası Yedi Uyurlar Mağarası diye de anılır." 163 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Halk arasında ziyaret dağı olarak bilinen dağ, konik biçimi ve topoğrafik görünümü itibariyle doğal bir özellik arz eder. Mağara 300 m2 büyüklüğünde 10 m yüksekliğindedir. Mağaranın içinde 3 tünel mevcuttur. Eshab-ı Kehf Mağarasının yanına Osmanlı Padişahı Abdülaziz tarafından 1873 yılında bir mescit yaptırılmıştır. ♣ Altından Geçme (Roma Hamamı): Roma Đmparatorluk çağından kalma, Tarsus'un görkemli yapılarından olan Hamam kalıntısı Đlçe merkezinde olup, Eski Cami'nin 50 m kuzeyinde yer almaktadır. Hamam kalın Horasan tabakaları, moloz taşlardan ve tuğlalardan yapılmıştır. Kalın duvarın içinde yer yer baca ve havalandırma künkleri ve duvar içinde tuğladan kör kemerler mevcuttur. Hamamın doğusundaki duvarlar kısmen sağlam olarak kalmış ve üstünü kubbeyle örtülü olduğu yarım kalan kubbe ayaklarından anlaşılmaktadır. M.S. 2-3. yy"a ait olduğu tahmin edilen yapının kuzey ve batı bölümleri tamamen yıkılmış, güney duvarında 3.5 m. genişlikte, 4 m yükseklikte delik açılmak suretiyle yol geçirilmiştir. Bu nedenle buraya halk tarafından altından geçme denilmektedir. ♣ Eski Hamam (Şahmeran Hamamı): Yeni Vakıf Đş hanının yanında, Kızılmurat Mh.'de yer almaktadır. Romalılardan kalma bir hamam temeli üzerine Ramazanoğulları tarafından yapıldığı söylenir. Roma döneminden kalan hamam Altından Geçme'nin uzantısı, Eski Hamam'ın olduğu yere kadar uzanır. Kapının yanındaki kitabede H. 1290, M. 1873 yılında onarım gördüğü yazılıdır. Mahmut paşa Vakfı olarak bilinir. Restore edilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur. Efsanevi Yılanlar Padişahı Şahmeran'ın burada kesildiğine ve kanının bu hamamın duvarlarına sıçradığına inanıldığından "Şahmeran Hamamı" da denir. Plan şeması dört eyvanlı tipe giren Eski Hamam, yapılan değişikliklerle eski durumunu kaybetmiş, sıcaklık ve havlet kısımlarından oluşmuştur. Halk arasında şahmeran olarak bilinen yapı, . Hamam, kuzey güney arkasında olup, dikdörtgen plan ihtiva etmektedir. Duvarları moloz taştan inşa edilen yapı genel olarak Türk hamamı özelliklerin göstermektedir. Soyunma yeri, ılıklık, sıcaklık ve külhan bölümünün üzeri kubbe ile örtülüdür. Ayrıca 10 ahşap loca ve ortada sonradan betonla çevrilmiş bir havuz vardır. ♣ Kleopatra Kapısı (Deniz Kapısı): Kleopatra Kapısı, Tarsus'un girişindedir. Bizans Döneminde inşa edilen kent surlarının Dağ Kapısı, Adana Kapısı ve Deniz Kapısı bulunuyordu. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Tarsus'u anlatırken bu kapı için Đskele kapısı ismini takmıştır. Kapının yapımında Horasan harcı kullanılmıştır. Kapının kenarı at nalı şeklinde ve yerden yüksekliği 6.17 m, derinliği ise 6.18 m. dir. Tarsus'un 18. Yüzyıl sonlarına kadar oldukça sağlam üç kapılı surları, 1835 yılında Mısırlı Đbrahim Paşa tarafından yıktırılmış ve sadece iki ayak üzerinde tek kemerli deniz kapısı kalmıştır. Mısır'ın ünlü kraliçesi Kleopatra' nın sevgilisi Romalı General Antonius ile Tarsus’ta buluşmak üzere geldiklerinde, o zamanın limanı olan Gözlü Kule'de büyük bir törenle karşılanmışlar ve Deniz Kapısından şehre geldiği söylenir. Bu nedenle Deniz Kapısına Kleopatra Kapısı da denir ♣ Onur Yazıtı (Yeni Hamam): Yeni Hamam Đlçemiz Merkezinde Ulu Camiinin yanında yer almaktadır. Hamamın giriş kapısı üzerindeki kitabeden 1785 tarihinde yapılmış olduğu belirtilmektedir. Bu kitabenin onarım sonrası konulduğu sanılmaktadır. Hamam klasik Türk hamamlarının özelliğini taşımaktadır. Hamamda soyunma, ılıklık, sıcaklık külhan olmak üzere dört bölüm mevcuttur. Soyunma yeri beşik tonozla, ılıklık ve sıcaklık bölümü kubbe ile örtülüdür. Sekizgen planlı sıcaklık kısmında dört yanda eyvanlar ve bunlar arasında halvet odaları bulunmaktadır. Yeni Hamam'ın duvarında bulunmakta olan bu yazıt 1982 yılında yerinden çıkarılıp şimdiki yeri olan Kleopatra Kapısının kuzeyine yerleştirilmiştir. Boyu 1.45 m. eni 0.52 m.dir. Romalılar zamanında bir heykelin kaidesi olarak kullanılmıştır. Üzerindeki yazıtın Türkçe çevirisi şöyledir. "Bu heykel imparatorluk tapınağının koruyuculuğunu iki kez yapmak, gerek kent, gerekse Kilikya eyalet yönetiminde bazı sivil ve resmi işlerde özel sorumluluk ve yetkilere sahip olmak ve bağımsız eyalet meclisi kurmak gibi pekçok ve seçkin ayrıcalıklarla onurlandırılmış bulunan Kilikya, Đsaura ve Lycaonia eyaletlerine başkanlık eden, en büyük, en güzel ve en önde gelen başkent olan Severus Alexander'in Septimus Severus'un Caracalla'nın ve Handrianus'un kenti Tarsus tarafından dindar ve talihli efendimiz imparator Marcus Aurelius Severus Alexander'in esenliği için dikilmiştir." 164 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Yazıt, Severus Alexander'in imparator olduğu yıllar arasında yani ĐS 222-235 yıllarına tarihlenmiştir. ♣ Justiniaus Köprüsü (Baç Köprüsü): Modern Tarsus kentinin doğusunda bulunan Justiniaus köprüsüne halk tarafından eskiden şehre girişte alınan Bac Vergisinden dolayı Bac Köprüsü denilmektedir. Adana-Ankara karayolunun Tarsus girişinde ve kuzeyindedir. Berdan (Tarsus) Çayı üzerindeki köprü, Đ.S.VI. yüzyılda Bizans Đmparatoru Justiniaus (Đ.Ö.527-566) tarafından yaptırılmıştır. Birkaç kez ve en son olarak 1978 yılında restore edilmiştir. Eski dönemlerde köprüden geçme paralı olduğundan bu köprüye vergi anlamına gelen Bac adı verilmiştir. ♣ Makam-ı Şerif Camii ve Daniyal Peygamber Kabri: Bu cami'nin içinde Daniyal Peygamberin makamının bulunmasından dolayı Makam-ı Şerif Camii olarak da anılmaktadır. Bulunduğu mahalleye ismini vermiş olan Makam Camii, bu gün müze binası olarak kullanılan Kubat Paşa Medresesi’nin 10-15 m kuzeybatısında yer alan ana mekanı dikdörtgen planlı, tonozlu ve kemerlidir. Makam-ı Şerif Camii merkezinde 1857 yılında yapılmıştır. Yeni bir bölüm de eklenmiştir Yeni yapıdan eski kısma üç kapı açılmakta ve üç basamakla ana makama inilmektedir. Burası basık bir kubbe ile örtülüdür. Mihrabı düz ve sadedir. Doğusunda Daniyal Peygamberin kabri yer almaktadır. Bu nedenle camiye "Makam Camii" adı verilmiştir. Daniyal Peygamber 2. Babil Kralı Nebukadnesar (Đ.Ö. 605-562) zamanında yaşamış, Yahudileri Babil esaretinden ilmi ve kehanetleriyle kurtarmış bir peygamberdir. Rivayete göre Babil Kralı rüyasında Đsrailoğullarından Gelecek bir erkek çocuğun kendi tahtını sarsacağını bildirmesi üzerine israiloğullarından doğan erkek çocukların öldürülmesini emretmiştir. Bu nedenle Daniyal Peygamber doğunca onu dağ başında bir mağaraya bırakmıştır. Mağarada bir erkek ve bir dişi aslan himayesinde büyüyen Daniyal, delikanlı olunca kavmi arasına karışmıştır. Bir kıtlık senesinde Tarsus'a davet edilen Daniyal Peygamber'in Tarsus'a gelmesiyle birlikte bolluk olmuş. Bu nedenle Daniyal Peygamber Babil' e geri gönderilmemiş, ölünce de Tarsus'ta şimdiki Makam Camiinin bulunduğu yere gömülmüştür. Hc.17. yılında Hz. Ömer devrinde Tarsus fethedilince, Daniyal Peygamberin mezarı açtırılmış burada büyük bir lahit içerisinde altın iplikle dokunmuş kumaşa sarılı ayet uzun boylu bir ceset görülmüştür. Başından geçen maceraların sembolü olarak parmağındaki yüzüğün taşına biri erkek olan iki aslanın arasında genç bir çocuk, dişi aslan onu yalıyor şeklinde işlenmiştir. Cesedin Yahudiler tarafından çalınmaması için, Hz. Ömer’in emri üzerine önceki yerine gayet derince defnettirilip üzerinden de Berdan Nehrinden gelen ufak bir çayın suyunu kabrin üzerinden geçecek şekilde akıtıp hiç kimsenin kabre el sürmeyeceği şeklinde emniyete alınmıştır. Nitekim caminin son tamiratı sırasında çok derinlerde caminin arka ve alt kısmında suyun giriş yerinde gayet kalın ve gayet muntazam mazgal demirleri çıkmıştır. Daniyal Peygamberin cesedi, bu mazgallardan geçen suyun çok aşağısındadır. ♣ Ulu Cami (Cami-i Nur): Cami-i Nur adıyla anılan ve bulunduğu semte de Cami-Nur ismini veren bu cami, Tarsus merkezinde yer alan Türk-Đslam sanatının önde gelen eseridir.1579 yılında Ramazanoğullarından Piri Paşanın oğlu Đbrahim Bey tarafından yaptırılmıştır. Selçuk-Osmanlı üslubunda tek şerefeli minaresi olan cami Sen Piyer Kilisesi kalıntılarının üstüne yapılmıştır. Yapıda tümüyle kesme taş kullanılmıştır. 47X13 m. boyutlarında dikdörtgen plana sahip caminin iç avlusuna 10 m. yüksekliğinde, 7.20 m. genişliğinde olup, doğu, kuzey ve batı bölümlerini kapsayan 14 mermer sütunun taşıdığı revak vardır. Avlu taş levhalarla kaplı olup, ortada (H.1323) tarihli onarım kitabesi bulunan bir şadırvanı mevcuttur. Camiye kuzey yönünden abidevi portalla girilir. Bu portal Memlük mimarı özelliklerini taşıyan siyah beyaz mermerlerle süslüdür. Son cemaat yeri, doğu- batı doğrultusunda 14 adet baklava dilimli sütunların taşıdığı orijinal kiremitlerle örtülü 16 kubbeden revaklı ve 5 kapılı avlu yer alır. Caminin iç mekan sütunları "Đran Kemeri" adı verilen yarı sivri kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Caminin mimber, mihrap ve müezzin mahfili mermerden yapılmıştır. Caminin doğu bölümünde ayrı mekanda Hazreti Şit ve Lokman peygamberlerin makamları ve Abbasi Halifesi olan ve Pozantı’da 833 (H.218) yılında ölen Me'mun'un kabri bulunmaktadır. Cami Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 01.11.1990 gün ve 696 sayılı kararı ile tescil edilmiştir. ♣ Tarsus Şelalesi ve Roma Mezarları: Tarsus Đlçe Merkezinin kuzeyinde Berdan (Kydnos) Çay'ı üzerindedir. Berdan nehrinin bu bölümünde nehir suyu 4-5 metrelik bir yükseklikten dökülerek şelale meydana getirmektedir. Romalılar döneminde şelalenin bulunduğu alan nekropol (mezarlık) 165 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu olarak kullanılmıştır. Şelalenin bulunduğu alanda konglomera yapıya sahip kayalara oyularak yapılmış mezarlar nehrin akış yükseltisi altında ortaya çıkmasından sonra oldukça tahrip olmuş durumdadır. ♣ Cumhuriyet Alanı Antik Kenti: Tarsus Đlçesi Merkezinde çok katlı otopark projesi temel hafriyat çalışmaları esnasında zemin seviyesinin 5 m. altında antik bir yola tesadüf edilmiştir. 68 m.lik bölümü ortaya çıkarılan yolun genişliği 7 m. olup, poligonal teknikte bazalt taştan inşa edilmiştir. Yolun altında 1.70 m. yükseklikte, 70 cm. genişlikte orijinal kanalizasyon sistemi ve tali kanallarla, cadde kenarlarında konglomera taştan yağmur sularını toplayan kanallar mevcuttur. Antik yolun sağ tarafında sütunlu stilabot yer almaktadır. Roma döneminde yapıldığı tahmin edilen yolun Bizans ve Đslami dönemlerde de kullanıldığı yapılan çalışmalardan anlaşılmıştır. Kazı çalışmaları devam etmektedir. ♣ Antik Mezar Kalıntısı: Tarsus Đlçesi, Caminur Mahallesi, 305 ada, 21 parsel üzerinde yapılan Emniyet Sarayının temel atma hafriyat esnasında ortaya çıkan kesme kireç taşından inşa edilen anıt mezarın güneyinde bir giriş kapısının bulunduğu, girişin her iki yanında birer kilinesi bulunan bir oda ile bağlantılı ikinci bir odanın bulunduğu görülmüştür. Üst bölüm ikinci katta, orta zemine açıklığı olan ve yanlarda kilineler bulunan bir mekan ve bu mekanın kuzeyinde yüksek kilineli bir mekanın daha mevcut olduğu tespit edilmiştir. Müze Müdürlüğünce yürütülen çalışmalar sonucunda mezar içinde bulunan pişmiş toprak lahitler ve diğer buluntular Müze Müdürlüğüne taşınmıştır. ♣ Roma Yapı Kalıntısı: Tarsus Đlçesi Merkezi, Eski Ömerli Mahallesi, 875 ada, 101 parselde Milli Eğitim Bakanlığı’nca yaptırılmak istenen Barbaros Hayrettin Lisesi inşaatı hafriyat çalışmaları sırasında zeminden 3.30 m. alt seviyede açığa çıkan, Roma döneminde yapıldığı belirlenen yapı kalıntısı dikdörtgen planlı olup, beşik tonozludur. Kesme kalker taşından yapılma, sıvalı, doğu batı ekseninde olan koridorun uzunluğu 37.13 m. genişliği 3.30 m. dir. Doğu batı doğrultusunda uzanan koridorun kuzey cephesinde 8 kapı açıtı, güney cephesinde ise kazı sonucu açığa çıkarılan bir merdiven girişi, binaya girişi sağlayan ve içi temizlenen, duvarları freskli, zemini mozaikli oda ve 3 kapı açıtı bulunmaktadır. Doğu cephede de kemerli bir kapı açıtı bulunmaktadır. Roma yapısı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 19.01.1998 gün ve 2951 sayılı kararı ile tescil edilmiş ve koruma altına alınmıştır. ♣ Bilal-i Habeş Makamı Ve Mescidi: Bilal-i Habeşi Makamı ve Mescidi, Ulu Caminin güneybatı tarafında bulunmaktadır. Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V.)' in müezzini olan Bilali Habeşi'nin Hz. Ömer zamanında feth edilen yerleri ziyareti esnasında Tarsus'a geldiği, kırkkaşık denilen yerde, yani şimdiki makamı ve mescidi bulunan yerde ezan okuyup, namaz kıldırdığı için 7. Yüzyılda makamı, 16.yüzyılda da mescidi inşa edilmiştir. Mescid kara planlı olup, üstü büyük bir kubbeyle örtülüdür. Üç bölümlü, üç kubbeli son cemaat mahalli mevcuttur. Đçeride Bilal-i Habeşi'ye ait makam kısmı vardır. Ayrıca mescidin yanına bir de kuyu inşa ettirilmiştir. Osmanlı arşiv belgelerinde, 1519 tarihinde Bilal-i Habeşi makamı adına bir vakfın kurulduğu anlaşılmaktadır. ♣ Mencek Baba Türbesi: Tarsus Đlçesi Merkezi, Tekke Mahallesinde bulunmaktadır. Nakşibendi Şeyhlerinden Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Halk tarafından Mencek Baba diye adlandırılan türbeye ait kitabe, güneydeki giriş kapısının üzerinde yer alır. Osmanlı Devleti arşiv belgelerinde Mencek Zaviyesi (Küçük Tekke) olarak kayıtlara giren yapının, vakfiyesinden anlaşıldığına göre Đmam Kuseyrizade Şeyh Abdullah Mencek tarafından inşa edilmiştir. Yine aynı zat tarafından H.781 (M.1379)' da vakfiyesi de tanzim edilmiştir. Vakfiyesinden Orta Asya'dan ve Doğu Türkistan'dan Anadolu'ya gelen ve gelecek Türklerin uğramaları ve konaklamaları için kurulmuş olduğu ifade edilmektedir. Đçeride bir mezar sanduka yer almaktadır. Güney tarafında bir mihrabı bulunan yapının kubbesinde dekoratif anlamda renkli süslemeler görülmektedir ♣ Duatepe Türbesi: Tarsus Đlçesi Merkezi, Kleopatra kapısının kuzeydoğusunda, Gözlükule Höyüğünün batı eteğinde Karamehmetler Đlköğretim okulunun bahçesinde bulunmaktadır. Osmanlı Devleti zamanında yapıldığı tahmin edilen türbe, taş yığma avlu içerisinde yer almaktadır. Yapı kare planlar ve kubbelerden oluşmuş olup, bugünkü durumu bakımsız ve harap bir vaziyettedir. ♣ Mehmet Felah Türbesi: Tarsus Đlçesi Merkezi, Adana Caddesi üzerinde bulunan Demirkapı Camiinin içerisinde yer almaktadır. Türbe Tarsus'u Ermenilerden alan Halep Saltanat Naibi Harzemli Seyfettin Timur'un şehit düşen kumandanı Felahoğlu Nureddin adına Osmanlı Padişahı II. Abdulhamit tarafından (1903 yılında) yaptırılmıştır. 166 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Kubad Paşa Medresesi: Tarsus Đlçesi Merkezi. Tabakhane Mahallesinde bulunmaktadır. 1970 yılından 2002’li yılına kadar Tarsus Müze binası olarak kullanılmıştır. Yapı Ramazanoğullarından Piri Paşa'nın kardeşi Kubad Paşa tarafından 1553 tarihinde medrese olarak inşa edilmiştir. Medrese dikdörtgen planlı olup, ortada avlunun etrafında 16 oda sıralanmıştır. Orijinalinde iki katlı, tek eyvanlı, açık avlulu medreseler grubundandır. 1970 yılında yapılan onarımlarda orijinal şeklini büyük ölçüde kaybetmiştir. Tamamen kesme taştan yapılan medresenin girişi batıdan görkemli, süslemeli, Selçuklu stilinde orijinal bir kapıdan sağlanmaktadır. Medrese odalarının tavanları tonozlu olup, odalarda birer ocak bulunmaktadır. ♣ Kırkkaşık Bedesteni: Tarsus Đlçesi Merkezinde, Ulu Caminin hemen yanında bulunmaktadır. Bedesten Ramazanoğullarından Piri Paşa'nın oğlu Đbrahim Bey tarafından 1579 tarihinde Ulu Cami ile birlikte yaptırılmıştır. Medrese ve Đmarethane olarak kullanılmış olup tarihi bir değere sahiptir. Dikdörtgen plana sahip yapı, kesme taştan yapılmıştır. Üzeri beş adet kubbe ile örtülüdür. 1960-1961 yıllarında büyük bir onarım görmüş ve kapalı çarşı olarak kullanıma açılmıştır. Şu anda dükkan olarak kullanılan 18 oda mevcuttur. Yapıya doğu, batı ve kuzeybatıda bulunan kapılardan girilmektedir. Giriş kapıları beşik tonozludur. ♣ Sağlıklı Köyü Antik Yolu ve Kapısı: Sağlıklı Köyü Tarsus'a 15 km. uzaklıkta olup, köyün yukarı dağlık kısmında ana kaya üzerinde taş levhalarla döşeli Roma yolu vardır. Roma yolu yüksek bir yerde olup, buradan Tarsus ve civarı sahile kadar görülebilmektedir. Yolun genişliği yaklaşık üç metredir ve 3 km. lik kısmı sağlam durumdadır. Yolun her iki tarafında bulunan korkuluk duvarı yol boyunca devam etmektedir. Yol güzergahı üzerinde Roma ve Bizans devirlerine ait mezarlar ve yolla ilgili yazılı onarım kitabeleri bulunmaktadır. Söz konusu bu roma yolu üzerinde kemerli bir yapı vardır. Bu kapının zafer takı ve kilikya sınırlarının başlangıç yeri olduğu veya sınır kapısı olarak yapıldığı tahmin edilmektedir. Tek sıra kesme taştan yapılan kapının genişliği 8.80 m, yüksekliği ise 5.20 m.dir. ♣ Çavuşlu Köyü Gözetleme Kulesi: Tarsus-Pozantı karayolunun 25. Km.sinden sağa dönülerek 7 km. stablize yoldan sonra Çavuşlu Köyü mevkiindeki gözetleme kulesine ulaşılır. Vadiye hakim bir tepe üzerinde bulunan ve ortaçağda inşaa edilen gözetleme kulesi dörtgen planlı, duvarları kesme taştan yapılmıştır. Đki katlı olan yapının orta kat ahşap kiriş yerleri görülmektedir. ♣ Gülek Kalesi: Tarsus Đlçesine bağlı Gülek Beldesinin kuzeydoğusunda yüksek kayalık dağ üzerindedir. Gülek Boğazına hakim olan kale, oldukça düzgün taşlardan özenle yapılmıştır. Kalenin surları savunmaya zayıf noktalardan köşeli ve yuvarlak kulelerle takviye edilmiştir. Kaleye giriş, kemerli abidevi bir kapıdandır. Kale oldukça tahrip olmuş durumdadır. ♣ Sarışıh Hanı: Sarışıh Hanı, Tarsus Đlçesi, Çukurbağ Köyü, Sarışıh Mahallesi yerleşim alanının batısında bulunmaktadır. Han doğu-batı eksenli olup, tahminen 30 m. uzunluğunda, 12 m genişliğinde ve 5-6 m yüksekliğindedir. Dikdörtgen planlı han küçük kesme taşlardan Horasan harcı ile yapılmıştır. Güney cephede yuvarlak tonozlu giriş koridoru bulunmaktadır. Hanın içi yuvarlak tonozludur. Tonozun üstü dıştan beton ile doldurulmuştur. Yapının muhtemelen beylikler döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Hanın yanında bir de çeşme bulunmaktadır. ♣ Tarsus Şehitler Abidesi: Tarsus Đlçe Merkezi, Cumhuriyet Caddesi üzerindedir. Tarsus'un kurtuluşunda şehit düşenlerin anısına, 1955 yılında yaptırılmıştır. Kurtuluş Savaşında Tarsus'un çeşitli yerlerinde şehit olanların naaşları alınıp, bu anıtın altındaki katafanga konulmuştur. Adana Koruma Kurulunca tescil edilerek koruma altına alınmıştır. ♣ Çam Alan Türk Şehitliği: Tarsus-Ankara E-5 karayolunun 47. Km.sindeki Çamalan Kasabasında şehit düşen bir subay ve 29 ere aittir. Adana Koruma Kurulunca tescil edilerek koruma altına alınmıştır. ♣ Eshab-I Kehf Şehitliği: Tarsus Çamlıyayla karayolunun 20. Km.sinde yolun sol tarafındadır. Ulaş Köyü sınırları içerisindedir. Đçerisinde 4 adet mezar bulunmaktadır. Şehitlik Sadi AKŞAHĐN isimli bir hayırsever tarafından yaptırılmıştır. Burada yatan şehitlerin Tozkoparan Müfrezesine mensup oldukları söylenmektedir. ♣ Su Kemeri: Tarsus Đlçe Merkezinin 700-800 m kuzeydoğusunda bulunan Su Kemeri 10X3 m. ebatlarında, 12 m. yüksekliğindedir. Yapının içi moloz taşlardan harç kullanılarak yapılmış, yüzeyi ise tuğla ile düzgün bir şekilde inşaa edilmiştir. 167 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Mahmut Ağa Höyüğü: Tarsus- Adana karayolunun sağ tarafında Mahmutağa Köyünün bitişiğinde bulunmaktadır. Geniş yayvan höyüğün üst kısmı tarla malikince düzeltilmiş ve tahrip edilmiştir. Höyükte Hitit dönemine kadar olan katlar tespit edilmiştir. Höyük Adana Koruma Kurulunca tescil edilmiştir. ♣ Aliefendioğlu Köyü Höyüğü: Tarsus Đlçe Merkezine bağlı Aliefendioğlu Köyü sınırları içinde yer almaktadır. Höyük Adana Koruma Kurulunun 21.10.1992 tarih ve 1311 sayılı kararı ile tescil edilmiştir. ♣ Nacarlı Köyü Höyüğü: Tarsus Đlçesi, Nacarlı köyü sınırları içinde yer almaktadır. Höyük köyün batısında yüksek bir tepelik üzerinde olup, üst düzeyde yoğun Roma Bizans dönemi seramik kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca köyün içinde geçen dere üzerinde tek kemer göze sahip bir ortaçağ köprüsü vardır. Höyük koruma altına alınmıştır. ♣ Tepe Köyü Höyüğü: Tepeköyü sınırları içinde bulunan höyük doğal bir tepe üzenrinde yer almaktadır. Höyükte su sarnıçları, toprağa gömülü pt. küpler ve yoğun yapı malzemeleri bulunmaktadır. Höyük koruma altına alınmıştır. ♣ Kaklık Taşı Köyü Nekropol Alanı Ve Örenyeri: Kaklıktaşı Köyü sınırları içinde vadiden batıya yükselen kaya kütlesine oyulmuş Roma devrine ait mezarlar topluluğu bulunmaktadır. Kaya mezarlarından içeri girildiğinde geniş mezar odası ve ortada dikdörtgen çukurluk ve mezar odasının yanlarında ölü hediye nişleri yer almaktadır. Söz konusu nekropol alanının çevresinde küçük yerleşim alanları mevcuttur. ♣ Karadiken Köyü Mezar Anıtı: Karadiken Köyünde yüksekçe tepe üzerinde dışı kesme taşlardan yapılmış mezar anıta M.S.2. nci - 3.cü yy. tarihlenmektedir. Anıtın üst kısmı yıkılmıştır. Đç örgüsü ara kısım molozlarla doldurulmuştur. ♣ Belen Köyü Nekropol Alanı ve Örenyeri: Belen Köyü yakınında kireç taşı kayalık üzerinde M.S.2 ve 3. yy. Roma devri lahit ve kaya mezarların bulunduğu nekropol alanı bulunmaktadır. Yakın çevresinde küçük bir örenyeri mevcuttur. ♣ Keşbükü Köyü Nekropol Alanı ve Örenyeri: Keşbükü Köyü sınırları içinde anayola girişin sağ ve solunda M.S. 3-4. yy.a tarihlenebilen geniş bir nekropol alanı bulunmaktadır. Nekropol alanının doğusunda tepe düzlüğü üzerinde aynı devre tekabül eden bina ve su sarnıcı kalıntıları yer alır. En ilgi çekici olanı, yolun sol girişindeki kayaya oyulmuş mezarlardır. Keşbükü köyünün içinden geçen çayın geldiği güzergah içinde iki adet mezar ve bir adet küçük bir kaya tapınağı bulunmaktadır. Tapınağın kaya civarına yazılmış beş satır yazı mevcuttur. ♣ Çevreli (Muhat Köyü Kilise Kalıntısı): Köy yakınında bir adet 6-7. yy' a ait kilise kalıntısı bulunmaktadır. Kilisenin apsis ve yan duvarlarının bir bölümü ayakta kalabilmiştir. Kilisenin duvarları çok tahrip olmuş, apsisin arka kısmı yıkılmıştır. ♣ Çokak Köyü Han Kalıntısı ve Örenyeri: Çokak Köyü sınırları içinde Kuzoluk mevkiinde büyük bir han kalıntısı yer almaktadır. Duvarlarının bir kısmı sağlam olarak günümüze kadar gelmiştir. Han kompleksine yakın kayalık arazi üzerinde yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca bir de çeşme binası mevcuttur. ANAMUR ♣ Anamur Müzesi: Müzede etnografik ve arkeolojik eserler bölümü, kütüphane, fotoğrafhane, laboratuar, konservasyon ve sanat galerisi gibi üniteler bulunmaktadır. Arkeolojik bölümde helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bozyazı’daki kazıda bulunan kabartma motifli altın diadem; Anamur Nekropolünde bulunan 36 parça ajurlu Bizans yapısı altın objeler, bronz athena, kantar ağırlığı, Müzenin önemli eserleri arasında yer almaktadır. Anamur kazılarında çıkartılan ve çoğu mitolojiksahneleri içeren bitki ve geometrik desenli insan figürlü zengin mozaik örnekleri ile Đ Ö 6. Yüzyıla ait ve Aydıncık'ta bulunan, kırmızı ve siyah figür tekniğinin en güzel uygulamaları olan Lekitoslar, Helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait taş kitabe, mil taşları, taş pişmiş topraktan heykeller ve kabartmalar, Anamur kazılarında bulunan insan yüzlü kandil örnekleri, taşın bir dantel gibi işlendiği bitkisel süs ve hayvan figürlü taş işleme örnekleri Müzede sergilenmektedir. Etnografi bölümünde, geleneksel sanatların örnekleri, yörük eşyaları ve "Post Yanışlı" kilim türleri, zengin bir koleksiyon oluşturmaktadır. 168 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ♣ Mamure Kalesi:: Silifke-Anamur karayolu üzerinde, Anamur’un 6 km. güneydoğusunda yer alan kalenin denizden ve karadan gelecek saldırıları önlemek amacıyla mazgalları yanında üç tarafından çevrili koruma hendekleri bulunmaktadır. Romalılar, Bizanslılar ve Karamanoğulları ile Osmanlılar tarafından da kullanılmış olan kalenin içinde cami, çeşme ve hamam gibi Türk-Đslam mimari eserleri mevcuttur. ♣ Eski Anamur (Anemurıum): Anamur’un 6 km. güney batısında Anamur burnunun doğusundaki antik kent, Romalılar tarafından kurulmuş ve Bizanslılar devrinde imar görmüştür. Bazilika, hamam, tiyatro, Odeon mimari kalıntıları, çok katlı mezarlar ile taban mozaikleri ile ünlü hamam ve ev kalıntıları vardır. MÜZELER Tablo G. 2: Đlde Bulunan Müzeler MÜZELER YILLIK ZĐYARETÇĐ SAYISI KURULUŞ TARĐHĐ MÜLKĐYETĐ ESER SAYISI YERLĐ YABANCI TOPLAM ANAMUR MÜZESĐ 1995 Hazineye tahsisli 11.822 1.597 276 1.873 ARKEOLOJĐ MÜZESĐ 1978 Kültür Bakanlığı ATATÜRKEVĐ VE ETNOĞRAFYA MÜZESĐ 1992 Kültür Bakanlığı 25.089 93 25.182 MERSĐN MÜZESĐ 1978 Kültür Bakanlığı 14.966 ÖZEL AMPHORA MÜZESĐ 1997 Taşucu Eğitim ve Doğal Hayatı Koruma Vakfı 319 SĐLĐFKE ATATÜRK EVĐ MÜZESĐ 1987 Kültür Bakanlığı 288 3.565 38 3.603 SĐLĐFKE MÜZESĐ 1958 Kültür Bakanlığı 20.803 3.530 159 3.689 SĐLĐFKE NARLIKUYU MÜZESĐ 1975 Kültür Bakanlığı 4.108 782 4.890 TARSUS MÜZESĐ 1999 Kültür Bakanlığı 1.054 204 1.258 TARSUS ST. PAUL ANIT MÜZESĐ 2004 Vakıflar Genel Müdürlüğü 756 1.707 2.463 55.658 3.259 58.917 34.841 83.039 15.959 15.959 Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2006 Tablo G. 3: Đlde Bulunan Sit Alanları No ĐLÇESĐ ADI Anamorium Antik Kenti (I. , II. ve III. 1 ANAMUR Derece Arkeolojik Sit Alanı) Azıtepe Kalıntıları I.Derece 2 ANAMUR Arkeolojik Sit Alanı 3 ANAMUR 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı 4 ANAMUR 5 ANAMUR I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Kilise Burnu Höyüğü I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Mezar Kalıntıları I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Mamuriye Kalesi (1.ve 3. derece Arkeolojik Sit + 1.Derece Doğal Sit Alanı) 6 ANAMUR 7 ANAMUR 8 ANAMUR 9 ANAMUR 10 ANAMUR 11 ANAMUR 12 ANAMUR 13 14 AYDINCIK AYDINCIK 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Köşekbükü Mağarası (1.Derece Doğal Sit Alanı) I.Derece Arkeolojik SĐt Alanı I.Derece Arkeolojik SĐt Alanı ADRESĐ GRUBU TÜRÜ Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Çarıklar Bucağı, Azıtepe Mevkii Ören Beldesi Anemurium Örenyeri sahilinde Bozdoğan Köyü Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Akyaka Tekeli Kasabası Arkeolojik Sit Höyük Anıtlı (Kaladıran) Köyü,Yarıkkaya Mevkii Arkeolojik Sit kalıntı Bozdoğan Köyü Diğer Alanları d+a Dragon Çayı ile Orman Kampı Arasında Karladıran Köyü Nasrettin Köyü Mevkii Karaağan Mevkii Ovabaşı Köyü Atatürk Mah. Cumhuriyet Mah. 169 Sit Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Doğal Sit Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Mağara Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No 15 ĐLÇESĐ AYDINCIK 16 AYDINCIK 17 AYDINCIK 18 AYDINCIK 19 AYDINCIK 20 AYDINCIK 21 AYDINCIK 22 AYDINCIK 23 AYDINCIK 24 AYDINCIK 25 BOZYAZI 26 BOZYAZI 27 BOZYAZI 28 BOZYAZI 29 BOZYAZI 30 31 32 BOZYAZI BOZYAZI BOZYAZI 33 BOZYAZI ADI 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı Bodurkale 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı Kalıntılar I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Kalıntılar I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Kaya Mezarı 1.derece Arkeolojik sit alanı Mezarlar 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı Örenyeri 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Antik Arsinoe Kenti III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Antik Arsinoe Kenti (1. ve 3. Derece Arkeolojik Sit alanı III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Arkeolojik Sit kalıntı Arkeolojik Sit kaya mezarı Arkeolojik Sit Mezar Arkeolojik Sit Ören Yeri Çatakboğazı Mev. Bozluklu Mevkii Sancak Burnu Mevkii Đncekum Mevkii Çubukkoyağı Köyü Doğal Alanı Doğal Alanı Doğal Alanı Sit Sit Sit Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Çubukkoyağı Köyü Arkeolojik Sit Harabe Denizciler Mah.Susanlık Mevkii Arkeolojik Sit Ören Yeri Deniztepe Mevkii Arkeolojik Sit Ören Yeri Çubukkoyağı Köyü Maraştepesi Mev. Çubukkoyağı Köyü Maraştepesi Mev. Çubukkoyağı Köyü Maraştepesi Mev. Tekeli Beldesi, Keltepe Mevkii Doğal Alanı Doğal Alanı Doğal Alanı Doğal Alanı Doğal Alanı BOZYAZI 3.Derece Doğal Sit Alanı 37 BOZYAZI 3.Derece Doğal Sit Alanı 38 BOZYAZI 3. Derece Doğal Sit Alanı 39 BOZYAZI ERDEMLĐ kalıntı Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit 36 43 Arkeolojik Sit Soğuksu Mev. Saplı Ada ve çevresi Sancak Burnu Mev.Sancak Burnu ve çevresi Eskiyörük Köyü Saray Gediği Mev. Kelenderis Antik Kenti Nekropolünün bir parçası Arkeolojik Sit Antik Yerleşim Alanı Arkeolojik Sit Alanı) ERDEMLĐ Kale Çubukkoyağı BOZYAZI 42 Arkeolojik Sit Antik Arsinoe Kenti Antik Arsinoe Kenti Antik Arsinoe Kenti 35 ERDEMLĐ Bodurkale Mev. 1.ve 3.derece Arkeolojik Sit Alanı Susanlık Kalesi Örenyeri 41 TÜRÜ Arkeolojik Sit Softa (Sycae) Kalesi (1. ve 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı) III. Derece Arkeolojik Sit Alanı III. Derece Arkeolojik Sit Alanı III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Dörtayak Harabesi (3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) BOZYAZI BOZYAZI GRUBU Arkeolojik Sit Çubukkoyağı Köyü Maraş tepesi Mevkii 34 40 ADRESĐ (I.derece Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Elauissa Sebaste Antik Kenti (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı) *3.derecenin bir bölümü 1.ve 2 derece arkeolojik sit alanına dönüştürülüyor Korykos Antik Kenti (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Lamus Antik Kenti (I.Derece Arkeolojik Sit) Öküzlü Antik Kenti (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı 44 ERDEMLĐ 45 ERDEMLĐ I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 46 ERDEMLĐ I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 47 48 ERDEMLĐ ERDEMLĐ I.Derece Arkeolojik Sit Alanı I. Derece Arkeolojik Sit 49 ERDEMLĐ 1.derece Arkeolojik sit Alanı 50 ERDEMLĐ 1.derece Arkeolojik sit alanı (Sarnıç ve Đnsitü lahitlerin yoğun bulunduğu) Tekeli Beldesi Sit Sit Sit Sit Sit Doğal Sit Doğal Sit Doğal Sit Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Ayaş Köyü, Merdivenli Kuyu Yöresi Arkeolojik Sit Antik Kent Ayaş Köyü Arkeolojik Sit Antik Kent Limonlu Bucağı Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Batı Sandal Köyü Öküzlü Mev. Ayaş Köyü sınırları içinde Yapısıgüzel ve Hayrat Mevkii Köşkerli Mevkii Ayaş Seldesi Kumkuyu Beldesi Kanlıdivane örenyeri ark. sit alanına dahil edilmiştir. 170 Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No ĐLÇESĐ ADI Tömük Höyük (I.Derece Arkeolojik Sit) Tırtar (Akkale) Kalesi (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Eğin Alanı Örenyerindeki Kalıntılar I. Derece Arkeolojik Sit Alanı 51 ERDEMLĐ 52 ERDEMLĐ 53 ERDEMLĐ 54 ERDEMLĐ Kalıntılar (1. ve 3. derece Arkeolojik Sit Alanı) 55 ERDEMLĐ Nekropol 56 ERDEMLĐ Nekropol Alanı (1.derece Arkeolojik Sit) 57 ERDEMLĐ 58 ERDEMLĐ 59 ERDEMLĐ 60 ERDEMLĐ 61 ERDEMLĐ 62 ERDEMLĐ 63 ERDEMLĐ 64 ERDEMLĐ 65 ERDEMLĐ 66 ERDEMLĐ 67 ERDEMLĐ 68 ERDEMLĐ 69 ERDEMLĐ 70 ERDEMLĐ 71 ERDEMLĐ 72 ERDEMLĐ 73 ERDEMLĐ 74 ERDEMLĐ Çeşmeli Örenyeri (I. ve III.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Kanlıdivane Örenyeri (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit) Üçtepeler Örenyeri I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Çatıören Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Yanıkhan Örenyeri (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Yeniyurtkale Örenyeri 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı Şamlıgöl Örenyeri Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Saraykale Örenyerinde bulunan Antik Kula ve Kalıntılar (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Üçayak Örenyerindeki Kalıntılar I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Örenyeri I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Yeniyurt Kalesi ve Örenyeri I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Tosunlu Örenyeri 1.derece Arkeolojik sit alanı Sarnıç 1.derece Arkeolojik sit alanı 75 ERDEMLĐ Yer Altı Mezarı (Arkeolojik Alan) 76 ERDEMLĐ Tapureli Örenyeri Arkeolojik Sit Alanı) 77 ERDEMLĐ Antik yerleşim alanı Arkeolojik sit alanı 78 GÜLNAR 79 GÜLNAR Afrodisias Kenti (Arkeolojik Sit Alanı) I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 80 GÜLNAR III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 81 GÜLNAR Berenice III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 82 GÜLNAR I. Derece Arkeolojik Sit Alanı 83 GÜLNAR Nekropol (1.Derece 1.Derece ADRESĐ GRUBU TÜRÜ Elvanlı Bucağı Arkeolojik Sit Höyük Tırtar Köyü Arkeolojik Sit Kale Arkeolojik Sit kalıntı Karayakup Köyü, Eğin Alanı Mevkii Limonlu beldesi sınırları içinde Kuşçarpaçağı tepesi Mev. Ayaş Yöresi, Kanlı Divan Örenyerinin Đçinde Kocahasanlı Beldesi Kızılkaya Mev. Çet Tepesinde Elvanlı Bucağı, Çeşmeli Yöresi Arkeolojik Sit Kalıntılar Arkeolojik Sit Nekropol Arkeolojik Sit Nekropol Arkeolojik Sit Ören Yeri Ayaş Yöresi Arkeolojik Sit Ören Yeri Kocahasanlı Bucağı Arkeolojik Sit Ören Yeri Karaahmetli Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Batısandal Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Yeniyurt Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Dağlı Mev. Arkeolojik Sit Ören Yeri Çiriş Köyü Şahar Mevkii Arkeolojik Sit Ören Yeri Veyselli Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Yeniyurt Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Ayaş Beldesi Batısandal Köyü Ayaş Beldesi Hisarınkale Mev. Kızkalasi Saraykale Mev. Beldesi Ayaş Beldesi Yemişkumu Mah.Kabaçam Mev. Kızkalesi Beldesi Hıdırkale Mev. Hüsametli Köyü Üçayak Örenyeri Batısandal Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Sarnıç Arkeolojik Sit Yer Altı Mezarı Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Yerleşim Yeri Ovacık Bucağı Arkeolojik Sit Antik Kent Aydıncık Bucağı Aydıncık Bucağı, Sit sınırları dışında kalan batı ve doğu antik nekropol sahaları Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Nekropol Ayaş Köyü, Kız Kalesi Yöresi Tapureli Köyü Kestel Mev. Ayaş Beldesi Kanlıdivane Örenyeri arkeolojik sit alanına dahil ediliyor Aydıncık Bucağı, Aydıncık Bucağı, Yelkenli (Yılanlı) Ada Ovacık Bucağı (Afrodisias Kentinde) 171 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No ĐLÇESĐ 84 GÜLNAR 85 GÜLNAR ADI Meydancıkkale Örenyeri I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Büyük Ada (I. Derece Arkeolojik Sit + I. Derece Doğal Sit Alanı) Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Pompeipolis Antik Kenti (I. ve III Derece Arkeolojik Sit Alanı) 86 GÜLNAR 87 MERKEZ 88 MERKEZ I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 89 MERKEZ Arkeolojik Sit Alanı 90 MERKEZ 91 MERKEZ 92 MERKEZ 93 MERKEZ 94 MERKEZ 95 MERKEZ 96 MERKEZ 97 MERKEZ 98 MERKEZ 99 MERKEZ 100 MERKEZ 101 MERKEZ 102 MERKEZ 103 MERKEZ 104 MERKEZ 105 MERKEZ 106 MERKEZ III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Gavurkale ve Asarkale I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Höyük Kazanlı Höyüğü I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Çandır (Paperon) Kalesi (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Manavşa Kalesi (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Belenkeşlik Kalesi (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Kaleburnu Kalesi I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Tepeköy Kalesi (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Tece Kalesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Kalıntılar I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Kaya Mezarları (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Antik Liman (I. Derece Arkeolojik SĐt) Nekropol alanı 1.ve Arkeolojik sit Alanı 3.derece Nekropol Alanı 1.derece Arkeolojik sit Alanı Nekropol Alanı I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Çatalçeşme Örenyeri 1.derece Arkeolojik sit Alanı I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Eski Askeri Kışla Alanı (Tarihi ve 2. Doğal Sit Alanı) Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları (1.Derece Doğal Sit Alanı) Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları (1.Derece Doğal Sit Alanı) 107 MERKEZ 108 MERKEZ 109 MERKEZ 110 MERKEZ 111 MERKEZ Mağara (1.Derece Doğal Sit Alanı) 112 113 MERKEZ MUT 114 MUT Kentsel Sit Alanı Arkeolojik Sit Alanı Sazon Kanyonu ve çevresi (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) ADRESĐ GRUBU TÜRÜ Emirhacılı Köyü Arkeolojik Sit Ören Yeri Aydıncık Bucağı, Büyükeceli Akkuyu Mevkii Beldesi, Sit Sit d+a Fok Üretme Sahası Mezitli (Viranşehir) Arkeolojik Sit Antik Kent Nazım imar planı sınırları içerisinde Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Mezitli (1.derece arkeolojik sit alanından 3. derece arkeolojik sit alanına dönüşüyor.) Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Güzelyayla Beldesi Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Mezitli Bucağı Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Kale Değirmençay Köyü Arkeolojik Sit Kale Belenkeşlik Köyü Arkeolojik Sit Kale Kaleburnu Köyü, Belen Mevkii Arkeolojik Sit Kale Tepeköy Beldesi Arkeolojik Sit Kale Tece Kasabası Arkeolojik Sit Kale Arkeolojik Sit kalıntı Arkeolojik Sit kaya mezarı Arkeolojik Sit Liman Arkeolojik Sit Nekropol Kuyuluk beldesi Arkeolojik Sit Nekropol Mezitli Beldesi Arkeolojik Sit Nekropol Soğucak Beldesi Arkeolojik Sit Ören Yeri Kazanlı Beldesi Çandır içinde Köyü sınırları Mezitli-Soli Pompeipolis Antik Limanı ve çevresinde Aslanköy Kasabası, Ambarlıtaş Mevkii Mezitli Soli-Pompeipolis Örenyerinde sit dışında alanı Merkez Diğer Sit Alanları Diğer Sit Alanları Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Doğal Sit Alanı Kentsel Sit Arkeolojik Sit Kentsel Sit Arkeolojik Sit Çömelek Köyü Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Köprü Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Gözne Kalesi Çevresi Hamidiye Mah. Adanalıoğlu Belediyesi sınrları içinde Kazanlı Belediyesi sınrları içinde Aslanköy Kasabası, Şekersu Mevkii MUT Kıravga Köprüsü Köprübaşı Köyü sınırları içerisinde 116 MUT Dağpazarı Köyü Yerleşim Alanı III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Dağpazarı Köyü 117 MUT Adrassus Örenyeri Arkeolojik Sit Alanı) (I.Derece 118 MUT Alahan Örenyeri Arkeolojik Sit Alanı) (I.Derece 115 Diğer Alanları Doğal Alanı Yalnızcabağ Köyü, Balabolu (Balapbolu) Mevkii Mut-Karaman Karayolu Üzerinde 172 d+a t+d Kaplumbağa üreme alanı Kaplumbağa üreme alanı Mağara 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No ĐLÇESĐ 119 MUT 122 MUT 123 SĐLĐFKE 124 SĐLĐFKE 125 SĐLĐFKE 126 SĐLĐFKE 127 SĐLĐFKE 128 SĐLĐFKE 129 SĐLĐFKE 130 SĐLĐFKE ADI Örenyeri I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Mavga Kalesi I.Derece Doğal ve Arkeolojik Sit Alanı Kalıntılar I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Mağara ve Kaya Oymaları I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Demircili Köyü Antik Yerleşim Alanı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Uzuncaburç (Olba) Antik Kenti (I.Derece Arkeolojik Sit) Ura Antik Kenti (I.derece Arkeolojik Sit) Holmi antik kenti (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Ayatekla (Meryemlik) Antik Yerleşim Alanı (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) (3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Antik Kent 1.derece Arkeolojik sit Alanı Cennet-Cehennem Obrukları ( I.Derece Arkeolojik Sit) Ören Tepesi (Arkeolojik Sit) 120 MUT 131 SĐLĐFKE I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 132 SĐLĐFKE Arkeolojik Sit Alanı (III.Derece) 133 SĐLĐFKE III.Derece Arkeolojik Sit Alanı 134 SĐLĐFKE I., II., III.Derece Arkeolojik Sit Alanı 121 MUT 135 SĐLĐFKE III.Derece Arkelojik SĐt Alanı 136 SĐLĐFKE I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Cambazlı Köyü Antik Örenyeri 137 SĐLĐFKE III.Derece Arkeolojik Sit Alanı Cambazla Köyü Antik Örenyeri 138 SĐLĐFKE I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 139 SĐLĐFKE 140 SĐLĐFKE 141 SĐLĐFKE 142 SĐLĐFKE 143 SĐLĐFKE 144 SĐLĐFKE 145 SĐLĐFKE 146 SĐLĐFKE 147 SĐLĐFKE 148 SĐLĐFKE I. Derece Arkeolojik Sit Alanı (Gökburç ve Kompleksi) Kelenderis Nekropol Alanları (1. ve 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Kalınören veya Kaçıkören (2. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Alataş (3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Nagidius (1. Derece Arkeolojik Sit Alanı) ADRESĐ Yeşilyurt (Sinabiç) Köyü, Ardıçlı Tepe Üzerinde Hacınuhlu Köyü, Kozlar Yaylası Mevkii Çömelek Köyü Arıkayası Mevkii Hacıahmetli Köyü, Kapız Mevkii Diğer Alanları Diğer Alanları Diğer Alanları Demircili köyü Arkeolojik Sit Antik Kent Uzuncaburç Arkeolojik Sit Antik Kent Ura Köyü Arkeolojik Sit Antik Kent Silifke-Anamur Kıyıbandı Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Antik Kent Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Çamlıbel köyü (karaböcülü) Hasanaliler Köyü Demircili köyü Mara köyü, Kale ve Yakın çevresi Mukaddem Mah. Ayatekla (Meryemlik) Antik Yerleşim Alanının Doğu Kısmında Kalan Bölümü Bizans Sur Duvarının Đçinde Bulunduğu Bölge Cambazlı Köyü (Kilise, lahit mezarlar, bazı sarnıç gruplarının ve yoğun mimari kalıntıların bulunduğu bölge) Cambazlı Köyü (Sarnıçların, tahrip olmuş heroon tipi iki mezar ve bir lahit mezarın bulunduğu yoğun köy yerleşim alanı) Đmamlı Köyü, Çingenli Mevkii Ovacık Köyü,Gökburç Mevkii Tosmurlu Köyü Seki Mev. 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı Taşlık Karadere (3.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Gilindire(Kelenderis) (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Deniztepe (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Silifke-Anamur Kıyıbandı 1.Derece Arkeolojik (paftada 4 nolu alan) Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park alanı içinde Yukarı Hüseyinler köyü sınırları içinde kalan Sit Alanı 173 GRUBU TÜRÜ Arkeolojik Sit Ören Yeri Sit Sit Sit d+a d+a d+a Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No ĐLÇESĐ ADI 149 SĐLĐFKE 1.Derece Arkeolojik (paftada 3 nolu alan) 150 SĐLĐFKE I.,II. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 151 SĐLĐFKE 1.Derece Arkeolojik (paftada 1 nolu alan) Sit Alanı 152 SĐLĐFKE 1.Derece Arkeolojik (paftada 2 nolu alan) Sit Alanı 153 SĐLĐFKE I.,II. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 154 SĐLĐFKE I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 155 SĐLĐFKE 156 SĐLĐFKE Sit Alanı Güvercin Adası ve çevresi 1.Derece Arkeolojik Sit Alanı 1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı 157 SĐLĐFKE 3.Derece Arkeolojik sit Alanı 158 SĐLĐFKE 159 SĐLĐFKE III. Derece Arkeolojik Sit Alanı (Taşhan) I.Derece Arkeolojik sit Alanı 160 SĐLĐFKE 3.derece Arkeolojik sit Alanı 161 SĐLĐFKE II. Derece Arkeolojik Sit Alanı 162 SĐLĐFKE 3.Derece Arkeolojik sit alanı (boğsak camiinin bulunduğu) 163 SĐLĐFKE 164 SĐLĐFKE Sinekkale Harabeleri (I.Derece Arkeolojik Sit) Karakabaklı Harabeleri (I. Derece Arkeolojik Sit) Işıkkale Harabeleri (I. Derece Arkeolojik Sit) Böğrüdelik Höyüğü (I. ve III.Arkeolojik Sit) Höyük Gülümpaşalı Höyüğü I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) 165 SĐLĐFKE 166 SĐLĐFKE 167 SĐLĐFKE 168 SĐLĐFKE 169 SĐLĐFKE Cingantepe Höyüğü 170 SĐLĐFKE Maltepe Höyüğü 171 SĐLĐFKE 172 SĐLĐFKE 173 SĐLĐFKE 174 SĐLĐFKE 175 SĐLĐFKE 176 SĐLĐFKE 177 SĐLĐFKE 178 SĐLĐFKE 179 SĐLĐFKE Attepe Höyüğü Kilise Burnu Höyüğü (1. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Mancınık Kalesi (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Tokmar Kalesi (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Keşlik Kalesi (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Yapı Kalıntısı (3.derece Arkeolojik Sit Alanı) GözleyentepeYapı Kalıntısı (I.derece Arkeolojik Sit) GözleyentepeYapı Kalıntısı (III.Derece Arkeolojik Sit) Kalıntılar I.Derece Arkeolojik Sit Alanı ADRESĐ Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park alanı içinde Kızkalesi Belediyesi ile Hüseyinler köyünün arasında karayolunun doğusunda ve batısında kalan GRUBU TÜRÜ Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Atakent Beldesi Susanoğlu Mev. Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Güvercin Adası Mev. Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park alanı içinde Kızkalesinin 3 km. kuzeyinde Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park alanı içinde Kızkalesinin kuzeyinde Adamkayaların üzerinde Akdere Beldesi Çayırlıbük Mev. Eğritaş Tepesi Saray Mah. Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Mukaddem Mahallesi taşucu beldesi Reşadiye Mah. Mukaddem Mahallesi Taşucu Beldesi Đmamuşağı Köyü Boğsak Mah. Karadedeli Köyü Sınırları içinde Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Karadedeli Köyü Karadedeli Kuzeyinde Köyü Susanoğlu Yöresi Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Harabe Arkeolojik Sit Harabe Arkeolojik Sit Harabe Arkeolojik Sit Höyük Uzuncaburç Arkeolojik Sit Höyük Gümüşpaşalı Köyü Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Silifke-Anamur Kıyıbandı Arkeolojik Sit Höyük Kızılisalı Köyü, Mancınık Mevkii Arkeolojik Sit Kale Akdere Köyü Arkeolojik Sit Kale Arkeolojik Sit Kale Arkeolojik Sit kalıntı Yeşilovacık Beldesi Arkeolojik Sit kalıntı Yeşilovacık Beldesi Arkeolojik Sit kalıntı Karadedeli Kabasakallı sınırları içinde Arkeolojik Sit kalıntı Silifke ve Mut Sınırları Đçinde Silifke ve Mut Sınırları Đçinde Silifke ve Mut Sınırları Đçinde Đlçesi Đlçesi Đlçesi Narlıkuyu Beldesi Hasanaliler Köyü Yeşilovacık Beldesi Gözleyentepe 174 ve Köyleri 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No ĐLÇESĐ 180 SĐLĐFKE 181 SĐLĐFKE 182 SĐLĐFKE 183 SĐLĐFKE 184 SĐLĐFKE ADI Anıt (Kaya) Mezarları I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Boğsak Koyu (2. ve 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Astım (Dilek) Mağarası (III. Derece Arkeolojik Sit) Nekropol Nekropol (Konut,W.C,Kaya Mezarlarını içeriyor) 185 SĐLĐFKE Nekropol 186 SĐLĐFKE Örenyeri (III.Derece Arkeolojik Sit Alanı) 187 SĐLĐFKE Örenyeri (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) 188 SĐLĐFKE 189 SĐLĐFKE 190 SĐLĐFKE 191 SĐLĐFKE 192 SĐLĐFKE 193 SĐLĐFKE 194 SĐLĐFKE 195 SĐLĐFKE 196 SĐLĐFKE 197 SĐLĐFKE 198 SĐLĐFKE 199 SĐLĐFKE 200 SĐLĐFKE 201 SĐLĐFKE 202 SĐLĐFKE 203 SĐLĐFKE 204 SĐLĐFKE Örenyeri (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Tek Kadın Antik Yerleşimi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Kültesir Antik Yerleşimi (I. Derece Arkeolojik Sit) Bakırtepe Örenyeri (1. Derece Arkeolojik Sit Alanı) Korasion Antik Şehri (Arkeolojik ve Doğal Sit) Antik Yerleşim Yeri (I.Derece Doğal ve Arkeolojik Sit) Liman Kalesi (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit+ 1.Derece Doğal Sit Alanı) Boğsak Adası (I. Derece Arkeolojik Sit+ 1.Derece Doğal Sit Alanı) Güvercin Adası (I. Derece Arkeolojik Sit+ 1. Derece Doğal Sit Alanı) Dana Adası(Pityusan) (I. Derece Arkeolojik Sit+ 1.Derece Doğal Sit Alanı) Aphrodisias Antik Kenti ve Köserelik Adası (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit + 1.Derece Doğal Sit Alanı) II. ve III. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Tahta Limanı 1. Derece Doğal ve Arkeolojik Sit Alanı Aşağı Dünya Obruğu (I. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit) Akhayat Harabeleri (I. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit) Yelkenli Ada (I.Derece Arkeolojik + Doğal Sit Alanı) Nagiduda Adası (1. Derece Arkeolojik Sit ve 1. Derece Doğal Sit Alanı) ADRESĐ GRUBU TÜRÜ Say Mah. Arkeolojik Sit kaya mezarı Silifke-Anamur Kıyıbandı Arkeolojik Sit Koy Hasanaliler Köyü Arkeolojik Sit Mağara Arkeolojik Sit Nekropol Arkeolojik Sit Nekropol Arkeolojik Sit Nekropol Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Arkeolojik Sit Ören Yeri Say Mah. Susanoğlu Yöresi (Korasion Antik kenti Đçinde) Kızılisalı Köyü, Gökeren Mevkii Gündüzler Köyü, Kaletepe (Gavurtepe) Mevkii Hacıisaklı Köyü, Bakırtepe Mevkii Ovacık Köyü, Tek Kadın Mahallesi Karadedeli Köyü Kuzeyinde Yeşilovacık beldesi Diğer Alanları Diğer Alanları Sit Silifke-Anamur Kıyıbandı Diğer Alanları Sit Silifke-Anamur Kıyıbandı Diğer Alanları Sit Silifke-Anamur Kıyıbandı Diğer Alanları Sit Silifke-Anamur Kıyıbandı Diğer Alanları Sit Silifke-Anamur Kıyıbandı Diğer Alanları Sit Diğer Alanları Sit Diğer Alanları Diğer Alanları Diğer Alanları Diğer Alanları Sit Diğer Alanları Sit Diğer Alanları Sit Hasanaliler Köyü Silifke-Anamur Kıyıbandı, Koyunda Akdere Köyü, Mevkii Karadedeli Kuzeyinde Karadedeli Kuzeyinde Boğsak Eğribük Köyü Köyü Sit Sit Sit Sit 205 SĐLĐFKE 3.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alan Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park alanı içinde (Tüm Milli Park sınırları içindeki alanın bütünü) 206 SĐLĐFKE I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı Atakent Beldesi Diğer Alanları Sit SĐLĐFKE Şeytanderesi (Kocaçay Kanyonu) (1.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı) (paftada 5 nolu alan) Silifke - Erdemli | Uzuncaburç Milli Park alanı içinde Ura Antik Kenti ile Kız Kalesi arasında kalan Diğer Alanları Sit 207 175 d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a d+a 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu No ĐLÇESĐ 208 SĐLĐFKE ADI Göksu Deltası I.Derece Doğal Sit Alanı *2.Dereceye dönüştürülüyor 209 SĐLĐFKE 3.Doğal Sit Alanı 210 SĐLĐFKE Barbaros Anıtı ve Çevresi (1.Derece Doğal Sit Alanı) 211 SĐLĐFKE Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Kepez Mağarası (1.Derece DOğal Sit Alanı) 212 SĐLĐFKE 213 SĐLĐFKE 214 SĐLĐFKE Kuruçay Mağarası 215 TARSUS Donuktaş (Dönüktaş) Arkeolojik Sit Alanı 216 TARSUS Arkeolojik Sit Alanı 217 TARSUS 218 TARSUS 219 TARSUS 220 TARSUS I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 221 TARSUS I.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı 222 TARSUS 2.Derece Arkeolojik Sit Alanı 223 TARSUS Gözlükule Höyüğü 224 TARSUS Eski Höyük 225 TARSUS 226 TARSUS 227 TARSUS 228 TARSUS 229 TARSUS 230 TARSUS 231 TARSUS 232 TARSUS 233 TARSUS Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı 234 TARSUS Tarsus Şelalesi 2.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı 235 TARSUS 236 TARSUS 237 TARSUS 238 TARSUS 239 240 I.Derece Gözlükule I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Kalıntılar I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Cumhuriyet Meydanı I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Höyük (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit) Aliefendi Höyüğü (I. ve III.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Nacarlı Höyüğü (I. ve III.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Mahmutağa Höyüğü I.Derece Arkeolojik Sit Alanı Gülek Kalesi ve Çevresi (1.derece Arkeolojik Sit Alanı) Böğrüeğri Kalesi I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Hamam Kalıntısı (Roma Hamamı ) (1.Derece Arkeolojik Sit Alanı) Kapı ve Yol (I.Derece Arkeolojik Sit Alanı) ADRESĐ Taşucu ve Atayurt ilçesi sınırları içinde Narlıkuyu Köyü Koyu Sınırları Silifke-Mut Karayolu Üzerinde, Göksu Irmağı Kıyısında Akdere Beldesi, Eğribük Mevkii GRUBU Doğal Alanı Doğal Alanı TÜRÜ Sit Sit Delta Doğal Sit Doğal Alanı Sit Sit Kızılisalı Köyü, Sarıveliler Mah. Atakent (Susanoğlu) Beldesi sınırları Doğal Alanı Doğal Alanı Doğal Alanı Doğal Alanı Tekke Mah. Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Sen Pol Kuyusunun Bulunduğu Ada Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Höyük Arkeolojik Sit Kale Böğrüeğri Köyü Arkeolojik Sit Kale Şehitkerim Mah. Arkeolojik Sit kalıntı Bağlıklı Köyü Arkeolojik Sit yol Yeşilovacık Köyü Tepe Köyü, Ören Mevkii Donuktaşın kuzey doğusunda Đncirlikuyu Köyü Ulaş Hacıhamsalı Ören Mah. Adliye Kuzeyinde Binasının Mahmutağa Köyü Aliefendi Köyü, Karabucak Mevkii Nacarlı Köyü sınırları içerisinde Mahmutağa Köyü Doğal Sit Alanı Şelale Bölgesi Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları (1.Derece Doğal Sit Alanı) Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları (1.Derece Doğal Doğal Sit Alanı) Berdan Barajı Mesire Yeri (2.Derece Doğal Sit Alanı) Tarsus belediyesi Mücavir alanında Diğer Alanları Diğer Alanları Doğal Alanı Doğal Alanı Huzurkent sınırları içinde Đlçe Merkezi Belediye TARSUS Kentsel Sit Alanı Kent Merkezinin Kuzeyindeki Büyük Sit TARSUS Türk Şehitliği I.Derece Tarihi Sit Alanı Çamalan Bucağı Sit Sit Sit Sit Sit Sit Doğal Sit Fok Üretme Sahası Fok Üretme Sahası Mağara Mağara Arkeolojik Sit d+a Doğal Sit Sit Kaplumbağa üreme alanı Doğal Alanı Sit Kaplumbağa üreme alanı Doğal Alanı Sit Mesire Yeri Kentsel Sit Kentsel Sit Tarihi Sit Tarihi Sit Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 176 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu KÜLTÜR Bütün bu arkeolojik tarihi eserlerin yanında binlerce yıllık bir yerleşim bölgesi olmasının sonucu olarak ortaya çıkan kültür ve folklor değerler arasında el sanatları, yörük örf ve adetleri, mutfağı, halk oyunları, türküleri, ezgileri ile Mersin çok farklı ve renkli bir görünüm vermektedir. Özellikle Eski Mersin adı verilen Taşeli Yöresinde yöreye özgü tipik folklor özellikleri bulmak mümkündür. Halk oyunları, türküleri, mutfağı, gelenek görenekleri, el sanatları ile bu bölge turizm açısından çok önemli konumdadır. HALK OYUNLARI Mersin merkez ve köylerinde oynanan halk dansları, Çukurova ve Taşeli yöresi oyunlarıdır. Đçel zengin bir folklora sahiptir. Silifke, Anamur, Mut, Gülnar halk oyunları ile uluslararası ün yapmıştır. Bu oyunlardaki figürler, hasat zamanını (ekip-biçme) ve hasadı simgelediği gibi çeşitli hayvan taklitlerinden oluşmaktadır. Keklik dansını buna örnek olarak gösterebiliriz. Çukurova dansları ikili ve dörtlü zamanlı davul ve zurna eşliğinde toplu olarak oynanan danslardır. Dans enaz üç kişi ile oynanır. Davul zurna etrafında yarım ay oluşturulur. Mersin, Erdemli ve Tarsus'ta halay oyunları oynanır. Halay türküsüz ve sözsüz sadece enstrümantal oynanır. Halay başını çeken oyuncu, oyunun disiplinin sağlanması yanında, solo hareketleri ile eskiden Türklerin çok saygıdeğer kişileri diz çökerek selamlama geleneğini de yansıtan örnekler sergiler. Taşeli yöresi dansları yerleşim birimine göre Mut yöresi oyunları, Anamur ve Silifke yöresi dansları adlarını almışlardır. Temelde danslar aynı olmakla birlikte bazı figürlerde ufak tefek değişiklikler vardır. Taşeli bölgesi, kaşık dansları bölgesidir. Keman, klarnet, kabak kemane ve davul kullanılan çalgılardandır. Silifke türküleri üç ana bölümde ele alınmaktadır. Bunlar: 1-Oturak Havaları (Hafız Mektepten gelir, Urfani, Kerem, Koşma, Bitim'ola,Mendil bağlama) 2- Oyun Havaları (Portakal Zeybeği, Çaya Vardım Zeybeği, Kıbrıs Zeybeği, Her Yanı Elma Zeybeği, Yaktım Mangalı Zeybeği) Zeybekler: Mersin yöresindeki (Tarsus dışında) müzik ve oyunlarda tam bir hareketlilik ve çabukluk hakimdir. Halkın yaşam tarzı, müzik ritimlerine yansımıştır, yani 9/8,7/8 gibi oynak ritimli ezgiler çoğunluktadır. Tekenin tos vuruşu, kekliğin sekişi, yörüğün göçü, yayla yollarında hareketlilik, birer ritim kaynağı olmuştur. Türklerin önemli bir özelliği de Đslamiyeti bin yıldır kabul etmesine rağmen inançlarında tabiatın (Şamanizim) etikilerinin görünmesidir. Silifke Oyunları: Dört erkek, dört kız ve Đki erkek, iki kız oyuncu ile, bazen altı oyuncu ile oynanır. Mut Oyunları: Aydoğar Mut Kalesinde, Mut Gelin Okşaması, Beşiği Şamdan, Tımbıllı, Mandilli,Çay Zeybeği, Serenler Zeybeği, Kulun Olam, Tek Zeybeği gibi oyunlar üç kız, üç erkek oyuncudan oluşan bir grupta oynanır. Gülnar Oyunları: Sallama, Tımbıllı, Yayla Yolları gibi oyunlar 6 erkek oyuncu ile oynanır. Tarsus Oyunları: Şirvani, Çiçek Dağı, Kırkhan Gelin, Pekmez, Tarsus Halayı, toroslar halayı gibi oyunlar 3 kız, üç erkek ile oynanır. Mersin'de oynanan diğer bir oyun çeşidi de samahlardır. Samahlar, bağlama eşliğinde oynanır. Mersin Đlçe merkezine bağlı köylerde samahlar genel olarak Tahtacı denilen geçimini katırları ile tomruk çekerek temin eden gruplar tarafından oynanan dini oyunlardır. Mersin'de samah oynanan bölgelerde diğer bir oyun türü de "Mengiler"dir. Mengilerde samaha benzer ve toplu oynanan oyunlardır ve dokuz zamanlıdır. Avşar, Salur, Cerit, Bozdoğan, Menemenci, Aydınoğlu, Kürkçü ve Barabanlı gibi aşiret köy ve oymaklarının oluşturduğu etnik yapı kendine has bir kültür üretmiştir. EVLENME, DÜĞÜN Düğünler oğlan tarafının ekonomik durumuna göre çoğunlukla gösterişli bir biçimde ve bayram havası içinde yapılmaktadır. Bölgede "Başlık Alma" geleneği yoktur. Köylerde delikanlı, kızı görücü göndererek ister. Kız evi vermezse ve kızın evlenmeye gönlü varsa oğlan tarafından kaçırılır. 177 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Görücüler, oğlanın anası, kız kardeşi ve diğer akrabaları yaşlı, hatırı sayılır kadınlardan seçilir. Kız verdikten sonra akrabalar, komşular çağrılır ve şerbet ikram edilir. Nişanda nişan yüzüğünden başka gelin kıza çeşitli takılar takılır. Düğünden önce oğlan evi tarafından kızın annesine, babasına, kardeşlerine ve diğer akrabalarına giyecek türünden hediyeler gönderilir. Kız evi de oğlana, annesine, babasına ve akrabalarına aynı tür hediyelerle karşılık verir. Köy düğünleri genellikle üç gün sürer. Geceli gündüzlü davul zurna eşliğinde şenlikler yapılır. Düğün sevincini bütün köy yaşar. Bü tür düğün törenleri şehir merkezinde tümüyle kalkmıştır. Açık alanlar veya kapalı salonlarda yapılan bir akşamlık eğlenceler ile düğün yapılır. Bölgede resmi nikâh olmadan kız verilmemektedir. Dini nikâh resmi nikâhtan sonra yapılır. YÖREYE HAS YEMEKLER Mersin yöresindeki kültürel çeşitlilik doğal olarak mutfak kültürüne de yansımış, özellikle arap ve Yörük mutfağının etkileşimi kendine özgü, yeme içme biçimi ortaya çıkarmıştır. Yemeklerde bulgur ayrı bir önem taşır. Đçli köfte, çiğ köfte, yeşil mercimekli köfte, topalak, batırık, kısır gibi yemeklerinin temel maddesi bulgurdur. Bunun yanında doğada kendiliğinden yetişen ebegümeci, ısırgan, kuzukulağı, kenger, gırnaz vb. otlardan sebze yemekleri ve kebap çeşitleri yöreye has yemeklerdir. Mersin mutfağının temel özelliği bol baharatlı yemekleri ve tatlılarıdır. En önemli tatlıları cezerye, paluza, samsıra, bandırma, taktak helvası, künefe, kerebiç, pekmez ve yoğurt helvasıdır. Bölgeye özgü lagos balığı, şiş, tava, ızgara olarak Mersin mutfağında ayrı bir önem taşır. Saç üstünde yapılan börek, sıkma ve mantı çok yaygındır. Son yıllarda bölgeye özgü tantuni ile ciğer kebabı, şiş kebabı, lahmacun ve Adana kebabı bütün lokantaların vazgeçilmez yemekleri olmuştur. Çorbalar : Yöre mutfağında çorbanın önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Çorba öğünlerin başlıca yemeğidir. Buğday ürünleri ve yoğurtla hazırlanan çorbalara tereyağı, salça ve naneyle lezzet verilmektedir. Đklimin sıcak oluşu nedeniyle özellikle yaz aylarında çorbalar soğuk olarak da tüketilebilmektedir. Yöreye has çorbalara örnek olarak; yüzük "yüksük" çorbası, tatar çorbası, sütlü çorba, parapara, mırmırık, dahanlı "tahinli" çorbası, dövme çorbası, terteşir çorbası YEREL GĐYSĐLER Yazın, Toros yaylalarından, kışın yayla eteklerine ve sahile inen Varsak Türkmenlerinden olan Mersin'in eski halkı, giyimde geçmiş ile tam bir bağlantı kurar. Kadınlarda, paralı başlık, örgülü uzun saç, üç etek, uzun don, konçlu çizme gibi tipik türk giysileri vardır. KADIN GĐYĐMĐ: Beyaz kumaş üzerine siyah puanlı yazma başa takılır. Altına, önü altın paralarla süslenmiş ve arkada dize kadar uzunlukta siyah ibrişimden yapılmış saç takılır. Vücudun iç kısmına, parlak renkte göğnek adı verilen iç gömlek giyilir üzerine "kutnu" denilen, kırmızı ve sarı renkler hakim olan parlak bir kumaştan yapılma üç etek giyilir. Üç eteğin boyu dize kadar olup iki yanı yırtmaçlı ve ön kısmı açıktır. Üç eteğin üzerine koyu renkte (bordo kahverengi ) üzerinde yünden tozaklar bulunan önlük takılır. Nce bir kuşak bu önlüğün üzerine bağlanır. Altta ise özellikle kırmızı ve sarı renklerinden oluşan ipeğimsi şalvar giyilir. Ayakta kırmızı renkte deriden yapılma altı lastik ön kısmı sivri çizme vardır. ERKEK GĐYĐMĐ : Başa, tepesi üçgen biçiminde sivri, iki yandan 75'er cm. uzunlukta iki parça kafaya geçirilip kulaklar kapanmayacak şekilde sarılarak arkadan bağlanıp sarkıtılır. Erkekler vücudun iç kısmına "Güdük" adı verilen, parlak kumaştan gömlek giyerler. Üzerine üç metre uzunluğunda 20 cm. eninde kuşak kuşanırlar sırta son olarak koyu renkte, ön kısmının uçlarına ve arkasına sim ile motif işlenen cepken giyilir. Kolların kısa ve geniş olmasına dikkat edilir. Alt kısma, kalın kıldan dokunmuş, yandan işlemeli, orta peyiği kısa, koyu renkte özellikle kahverengi renginde dembe adı verilen şalvar giyilir. Ponponları dış kısımda kalacak şekilde bağlanan sağlam bir ip çoraba bağlanır birkaç defa dolanır. Erkeklerin ayaklarında, kırmızı renkte deriden yapılmış, altı siyah lastik ön kısmı sivri ve arkasında konç kısmı bulunan yemeni vardır. 178 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu EL SANATLARI Kırsal kesimde halkın boş zaman uğraşları çok değişiktir. Günlük işleri olan hayvancılık, tarım işlerinden vakit kaldıkça çeşitli el işleri yapılmaktadır. Đçel çevresinde Đğne Oyası ve Kilim dokumacılığı yaygındır. Erdemli: Dağ köylerinde asılları göçebe olan Türkmenlerin (Yörük) yaşama biçimini yansıtan motifleri ile dokunmuş kıl heybe, çuval ve kilimler renkleri ve çizgileri ile ilgi çeker. Silifke: Halk Eğitim merkezinin açtığı kurslarda makrome, tül-bez seramik çiçekler yapılmaktadır. Say mahallesinde sıcak dövme, demir araç ve gereçler, ayrıca evlerde nakış piko, trikotaj işleri yapılmaktadır. Akdara ve Işıklı köylerinde sepet, bıçak; Çatak Kıca ve Kavak, Kırobası, Sarıaydın, Karadedeli, Hasanaliler köylerinde çul, çuval gibi dokumalar yapılmaktadır, Gülnar: Kazanlı, Saray mahallelerinde bölgeye özgü halılar, kilimler dokunmaktadır. Mut: Kilim dokumacılığı çok yaygındır. Kıldan dokunan bu kilimler geometrik ve bitki motifli olup renk uyumu mükemmeldir. Bu kilimler desenlerine göre değişik isimler alırlar. "Mor Ayak ", "Yürek Üstü" gibi. Dağ köylerinde koyun ve keçisini otlatan çoban boş zamanlarında ya kaval çalarak yada ağaçtan yaptığı tek mil ile çorap örerek, ip eğirerek geçirir. Hiç bir teknik araç kullanmadan eğrilip bükülen ipliklerden, çoraptan başlığa kadar çeşitli giyecek eşyası dokunur. Đplikler kökboyası ile boyanır. Özellikle Hacı Ahmetli Köyünde dokunan kıl heybe, kilim ve çullar, renk, desen ve dokunuş bakımından yörenin bütün özelliklerini taşır. Mut'un yakın köylerinde genç kız ve kadınların işledikleri beyaz danteller de çok ünlüdür. Bozyazı: Boncuktan çanta, kolye, kemer, bilezik, su kabağından biblolar, abajurlar yapılmaktadır. Anamur: Bozdoğan, Güleç, Karalarbahşiş köylerinde koyun yönünden bölgeye özgü desenlerde karakteristik "Ala Kilim" ve seccade dokunmaktadır. Tarsus: Halk Eğitim Merkezi ve Kız meslek Lisesi öncülüğünde kamıştan biblo ve buğday sapından tablo ve benzeri eşyalar yapılmaktadır. Çamlıyayla (Namrun) : Sebilde yapılan iğne oyaları yörenin en özgün etnoğrafik eserleridir. Biçimlerine bu iğne oyaların "Mindilli", "Kızlar Coşturanı", "Adalya", "Menekşe", "Sevda Çiçeği", "Kayıklı", Karpuz Çiçeği", "Berber Aynası","Elma Çiçeği", Gül Domuru", gibi adlarla anılmaktadır. Ayrıca Đlimizde bulunan ĐÇEV Đçel El Sanatları Vakfı tarafından çeşitli yörelerimize özgü ürünler üretilerek satış reyonlarında halka arz edilmektedir. FESTĐVALLER VE ÖZEL GÜNLER Đlin yerel etkinlik ve festival takvimi Tablo G.4’de verilmektedir. G. 2 TURĐZM ÇEŞĐTLERĐ Turizm çağımızın en önemli sosyal, kültürel ve ekonomik olgularından biridir. Turizmin çeşitlendirilmesi "12 aya yayma politikası" ülke turizminde yeni arayışların başlangıcıdır. Turizmi 12 aya yaymak politikasını gerçekleştirebilmek için öncelikle ölü sezon tabirini ortan kaldırmalı, turizmin sadece deniz, kum ve güneşten oluşmadığını kış aylarında da turizm faaliyetlerinin var olduğunu vurgulamak gerekir. Sonuç olarak ülkemizde, genellikle kıyı bölgeleri üzerinde yoğunlaşmış bulunan turizm ve turizm yatırımlarının iç bölgelere kaydırılması ve yıl boyu turizmin canlandırılması, gerekli tanıtım ve çalışmaların yapılarak, turizmin bilincinin belirli kalıplardan çıkartılması, insanlarımızın turizm konusunda bilinçlendirilmesi ülke turizmine ve turizm anlayışına büyük yarar sağlayacaktır. 179 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo G. 4: Yerel Etkinlik ve Festival Takvimi ETKĐNLĐK ADI YERĐ TARĐHĐ ĐLÇESĐ DÜZENLEYEN Mersin’in Düşman işgalinden Kurtuluşu Mersin 03 Ocak Merkez Büyükşehir Başkanlığı Kıravga Erik ve Kültür Festivali Kıravga Nisan 3. Haftası Mut Göksu Belediye Başkanlığı Kültür Tarım Türkmen Şöleni Erdemli Mayıs Erdemli Tertip Komitesi Kültür Uluslararası Silifke Kültür Festivali Silifke 20-25 Mayıs Silifke Silifke Bel. Kültür,Turizm Kazanlı Biber ve Chelonia Mydas (Yeşil DenizKaplumbağaları) Şenlikleri Kazanlı Çevre Haftası Đçerisinde Mersin Kazanlı Başkanlığı Şeyh A.Semerkandi Anma Sevgi ve Kardeşlik Günü Gülnar Haziran 1.Haftası Gülnar Kült.Tur.Bak.-Sütlüce Bel. Anma Günü Kayısı Festivali Mut Haziran 1.Haftası Mut Mut Kaymakamlığı-Bel. Tarım Ür. Kıbrıs Barış Har.Kutlama ve Şehitler Anma Günü Silifke 20 Temmuz Silifke Silifke Kaymakamlığı Kıbrıs çık. Kültür Şenliği Dorukkent Ağustos 1-4. Haftası Mersin Dorukkent Başkanlığı Kültür Konur Köyü 1. Yayla ve Kültür Şenliği Konur Köyü Ağustos 1-4.Haftası Gülnar Gülnar Kaymakamlığı ve Kültür Konur Köyü Muhtarlığı Güme 1. Yayla ve Bal Şenliği Güme Köyü Ağustos 2.Haftası Mut Güme Köyü Muhtarlığı Tarım Taşucu Çevre Festivali Taşucu Ağustos 2.Haftası Silifke Taşucu Bel. Çevre Etk. Muz-Çilek Festivali Ören 15-22 Ağustos Anamur Ören Bel. Tarım Ür.Kültür Turizm Şeftali Bayramı ve Kültür ve Turizm Festivali Güzelyayla 21 Ağustos Mersin Güzelyayla Başkanlığı Đncir Şenliği Dereköy Ağustos 4.Haftası Mut Dereköyü Muhtarlığı Nure Sofi Anma Töreni Yalnızcabağ Ağustos 4.Haftası Mut Yalnızcabağ Muhtarlığı Gözne 30 Ağutos Yayla Şenliği Gözne 24-30 Ağustos Mersin Gözne Belediye Başkanlığı Yayla etkinliği Soğucak Kültür ve Güreş Şenlikleri Soğucak 28-29 Ağustos Mersin Soğucak Başkanlığı Belediye Kültür Sanat Etkinlikleri ve Şeftali Festivali Tepeköy 28-29 Ağustos Mersin Tepeköy Başkanlığı Belediye Kültür Tarım Yayla Şenlikleri Gökbelen 29-30 Ağustos Silifke Silifke Bel. Yayla Etk. 30 Ağustos Mar.Fevzi Çakmak’ı Anma ve Yayla Şenlikl. Kırobası 30 Ağustos Silifke Kırobası Köy Muhtarlığı Zafer Etk. Ve Yaylacılık Uzuncaburç tarihturizm-kültür ve üzüm Festivali Uzuncaburç Eylül 1. Haftası Silifke Uzuncaburç Başkanlığı Elma-Üzüm Kültür Şenliği Çömelek Eylül 1.Haftası Mut Çömelek Köyü Muhtarlığı Mersin Briç Turnuvası Merkez Eylül 1-4. Haftası Mersin Mersin Büyükşehir Spor Belediye Başkanlığı Mersin Festivali Merkez Eylül 1-4.Haftası Mersin Mersin Büyükşehir Kültür Turizm Belediye Başkanlığı Mersin Uluslararası Müzik Festivali Merkez 30 Eylül-12 Ekim Mersin Kültür ve Sanat Derneği Kültür Arkeoloji Günleri Merkez 1-3 Ekim Mersin Đçel Sanat Kulübü Kültür Felsefe Günleri Merkez 29-31 Ekim Mersin Đçel Sanat Kulübü Kültür Uluslar arası Karacaoğlan Sempozyumu Mut Kasım 1.Haftası Mut Mut Kaymakamlığı Sempozyum 180 KONUSU Belediye Anma Töreni Belediye Tarım Çevre Belediye Belediye Tarım Kültür ve ve ve Tarım Ür. Köy Anma Yayla Etkinliği ve Belediye Tarih-turizm ve kültür Tarım Ür.Kültür Turizm 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007 KONGRE TURĐZMĐ: Đlimiz coğrafi konumu, tarih ve kültürel zenginlikleri ile alt ve üst yapısı yurtdışı ulusal ve uluslararası bir turistik merkez hüviyetinde olup aynı zamanda bir ticaret şehri görünümündedir. Đlimizde kongre turizmine hizmet verecek solanlarda mevcuttur. Turistik otellerin kongre salonlarının dışında Mersin Kültür Merkezi'nde 600 kişilik Ticaret ve Sanayi Odasında 250 ve 300 kişilik, Tarsus Đlçesinde 500 kişilik ve Anamur ilçesinde 250 kişilik Kültür Merkezi Salonu bulunmaktadır. Bunlardan başka alternatif turizm modeli olan uluslar arası kongre turizmine hizmet verebilecek tesisin Đlimize yapılması ve finansmanının özel sektör ve devlet katkısıyla gerçekleşmesi mümkün olabilir. Đlimizde yer alan Serbest Bölgenin işlerliği de gözönüne alındığında böyle bir projenin gerçekleşmesi halinde Akdeniz ve Ortadoğu Ülkeleri ile uluslar arası bir ortam oluşacaktır. Ayrıca dünyaya ilimizin tanıtımını ve gelişimini sağlayan prestij kazandırırken ülkemizin ve ilimizin kamu yönetimindeki başarısının da göstergesi olacaktır. Kongre turizmi sayesinde toplam istihdam amacıyla ilimize gelen misafirlerin alış veriş gücü artarak turizm sektörünün yanısıra alt sektörlerde de ekonomik bir canlılık ortaya çıkacaktır. Gerek meslek gurupları itibari ile gerekse de yöresel ve ülkesel yüzeyde ilimizin önemi artacaktır. DAĞ VE KIŞ TURĐZMĐ: Mersin ve çevresinde kış turizmi ve kış sporlarına uygun yer olarak Torosların bir çok bölümü belirlenmiştir. Orta Toros Dağları'nın bir bölümünü oluşturan Bolkar Dağı, Niğde ve Đçel arasında yer alıyor. Bolkar Dağı'nın kuzey yamaçları kayak yapmaya uygun olduğu gibi yüksek zirvelerine tırmanışlar için kulvarları bulunmaktadır. Mersin'de Aslanköy, Çamlıyayla kayak turizmi açısından elverişli yapısıyla turizm alanında hizmet verilebilinir. Karboğazı yaylası kış sporları ve yayla turizmi açısından ülkemizde hatta dünyada eşine rastlanmayan bir doğa harikasıdır. Toroslarda 3000 metreye varan yükseklikte bulunan bölge mayıs ayına kadar 6-7 ay kar saklaması ve kar kalitesinin konunun uzmanlarınca çok yüksek olduğu uluslar arası platformlarda bu özelliğini ayrı bir avantaj oluşturacağı ifade edilmektedir. Karboğazı yaylası, kış sporları ve kayak merkezi projeleri tamamlandığında, turizm bütün bir yıla yayılarak bölgemizin potansiyeli ortaya çıkacak dolayısıyla ekonomik katkı sağlayacaktır. Aynı şekilde Erdemli Đlçesi'nde 1700 metre yükseklikteki Karakızderesi'de hem kış sporları, hem olta balıkçılığı, hemde yayla ve trekking turizmi açısından önemli olanlardan biridir. Bu alanların turizm merkezi ilan edilmeleri halinde yerli ve yabancı yatırımcıların ilimize çekilmeleri mümkün olacaktır. YAYLA TURĐZMĐ: Đlimiz Mersin'de yaz aylarında 35-45 derece nem oranı ise kıyı kesiminde %80-95 arasında değişmektedir. Bu sıcaklıkta nem özellikle Haziran, Temmuz, Ağustos hatta Eylül aylarında kıyı kesiminde yaşamayı oldukça güçleştirmektedir. Deniz kıyılarının kalabalığı, deniz kirliliği, gürültü, betonlaşma insanları doğa ile iç içe yaşamaya iten yeni bir turizm potansiyeli canlanmaktadır. Canlanan bu turizm yayla turizmidir. Yaylalarımızın pek çoğunda Elektrik, Su, PTT, Sağlık Ocağı ve Altyapı gibi hizmetler mevcuttur. Đlimizde çok sayıda yayla bulunmakta olup, yaz aylarında insanlar Toroslardaki çeşitli yaylalara göç etmektedirler. Bunlardan bazıları Mersin Merkezde Aslanköy, Gözne, Ayvagediği, Kızılbağ, Soğucak(Bekiralanı), Fındıkpınarı, Sunturas(Çağlarca), Yeniköy, Çamlıyayla’da Namrun, Tarsus'ta Gülek, Erdemli'de Sorgun, Karakız, Avgadı(Aydınlar), Güzeloluk, Silifke'de, Balandız(Gümüşlü), Gökbelen, Kırobası(Mara), Uzuncaburç, Mut’da Sertavul, Kozlar, Dağpazarı, Anamur’da Abanoz, Kaş Yaylaları, Mersin nüfusunun büyük bir bölümünün yaz aylarında konakladığı yerlerdir. TERMAL TURĐZMĐ: Đlimiz ve ülkemizin gelişen nüfus artışı, sanayi, aşırı göç ve kentleşmenin etkisi ile meydana gelen çevre kirliliği olumsuz kent yaşamı ile çalışma şartlarının yaratmakta olduğu güçlükler nedeni ile sağlığı bozulan toplumlarda üretim gücü gittikçe azalmaktadır. Günümüzde suni ilaçların yanısıra doğal şifalı su kaynakları tedavi şeklinde önem kazanmaktadır. Đlimiz şifalı su kaynakları bakımından şanslı sayılabilecek bir il olmasına karşın bu kaynakların çoğu ilimiz ve ülke genelinde hizmet edebilecek şeklinde düzenlenememiştir. Đlizde Güneysu-Güney Yolu içmesi 38 derece sıcaklıktaki müshil etkili suyu, Tarsus Đlçesi'nde çam ormanı içerisinde 16 derece sıcaklıktaki mide ve bağırsak hastalıklarına iyi gelen acı ve iyotlu suya sahip Keşbükü içmesi, Silifke Đlçesi'nde 37 derece sıcaklıktaki romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelen Saparca Ilıcası bulunmaktadır. Sözkonusu şifalı su kaynaklarının çevresinde tesis ve 181 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu konaklama imkanı bulunmamakta olup bulundukları araziler Özel Mülkiyet, Kamu veya Belediye ile Đl Özel Đdare Müdürlüklerine aittir. ĐNANÇ TURĐZMĐ: Đnsanların dini inançlarını gerçekleştirmek için, inanç merkezlerini görmek amacıyla yaptıkları gezilerin, turizm olgusu içinde değerlendirilerek, bölgemizde bulunan dinsel mekanların “Đnanç Turizmi” kapsamı içinde turizme açılması ile ülke ve bölgemiz ekonomisine katkı sağlanmaktadır. Đlimizde inanç turizmi açısından önemli olan birçok merkez vardır. Bölgemizde bulunan dini mekanlardan bazıları aşağıda verilmekte olup, asfalt ve düzenli yollarla ulaşım kolay ve rahattır. • St. Paul Kilise Müzesi • St.Paul Kuyusu • Aya Tekla (Meryemlik - Hagıa Thekla) • Alahan Manastırı • Kanlıdivane (Kanytelleıs) • Eshab-I Kehf Mağarası • Makam-I Şerif Camii Ve Daniyal Peygamber Kabri • Ulu Camii MAĞARA TURĐZMĐ: Đlimizde bulunan mağaraların bazıları aşağıda verilmektedir. • CENNET ÇÖKÜĞÜ MAĞARASI: Narlıkuyu Kasabası,Hasanaliler Mahallesinde yer almaktadır.Bir yer altı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla,tavanın çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Çukurun tabanında 260 m. uzunluğunda bir mağara vardır. • CEHENNEM ÇUKURU: Narlıkuyu Kasabası,Hasanaliler Mahallesinde Cennet Çöküğü ile yanyana bulunmaktadır. Bir yer altı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla,tavanın çökmesi sonucu meydana gelmiş 130 m. derinliğinde büyük bir çukurdur. • ASTIM-DĐLEK MAĞARASI:Silifke Đlçesi Narlıkuyu Kasabası, Hasanaliler Mahallesinde Cennet çöküğünün 300 m güneybatısındadır. Đçine helezonik demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı, toplam uzunluğu 200 metreyi bulan galeriler çok ilginç şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Đçi ışıklandırılmış olup, mağaranın astımlılara iyi geldiğine inanıldığı ve içinde dilek tutulduğu için Astım - Dilek Mağarası denmiştir. Mağarada sıcaklık ortalaması 15 derece santigrat olup, nem oranı yazın %85, kışın %95'e ulaşır. Cennet ve Cehennem çökükleri ile Astım - Dilek Mağarası çevresindeki ağaç ve çalı dallarına burayı ziyarete gelenler dilek dileyip bez parçası bağlarlar • KÖŞEKBÜKÜ MAĞARASI: Anamur ilçesi Ovabaşı Köyündedir. Đlçe Merkezine 9 km. uzaklıktadır. 20.000 yıllık bir geçmişe sahip olan mağara 500 m2.lik bir alana oturmuştur. Çevrede oturanların inanışına ve tecrübelerine dayanılarak elde edilen bilgiler bu mağaranın astım hastalarına iyi geldiği söylenmektedir. Bu konuda belli bir program içinde ve her defasında 4'er saatlik süreler içinde kalmak şartıyla astımlı hastaların şifa bulduğu bilinir. Mağarada nem oranı % 80, hava basıncı 762 milibar ve sıcaklık 18 derecedir. Mağara 3 bölümden meydana gelmiştir. Birinci bölümün adı Huzur, ikinci bölümün adı Şifa, üçüncü bölümün adı ise Dilek'tir. • EKĐZĐN DÜDENĐ MAĞARASI: Silifke Đlçesi Narlıkuyu Kasabası, Kızılisalı Mah. Gökören Mevkiindedir. Mersin-Antalya karayolunun Kızılisalı Mah.'ne ayrılan asfalt tali yolun 8. Km.sinden itibaren 2 km. Batıya gidilerek ulaşılır. 5-6 metre çapında, 135 metre derinliğinde dik bir düdendir. • SUMAKLI DÜDEN MAĞARASI: Silifke Đlçesi Narlıkuyu Kasabası, Hasanaliler Mah. Sumaklı Mevkiinde yer alır.Mersin-Antalya karayolunun Hasanaliler Mah.ne ayrılan asfalt tali yolun 5. Km.sinde ulaşılan Hasanaliler Köyü'nün 1.5 Km. batı-güneybatı yönündedir.125 metre derinliğinde bir düdendir. • ÇUKURPINAR MAĞARASI (DÜDEN): Anamur ilçesi, Sugözü Köyü hudutlarında yer alır.Đlçe merkezine 46 km. uzaklıkta olup,1880 m. yükseklikte Taşeli Platosundadır.Mağaraya giden yol stabilizedir.1990 yılında bulunan ve Türkiye'nin en büyük mağarası olduğu söylenen bu mağaranın tahmin edilenden de büyük olabileceği söylenmektedir. Son araştırmalara göre 1450 182 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu m.'ye kadar inilmiştir. Şimdiki araştırmalara göre dünyanın ikinci büyük mağarasıdır. Henüz ziyaretçilere açılmamıştır. • ÜĞÜ MAĞARASI: Anamur ilçesi, Güneybahşiş Köyündedir. lçe Merkezine 12 km. uzaklıkta olup, Toros Dağlarındadır. Ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. Yaklaşık 5 km.lik kısmı stabilize kaplıdır. Mağara 3.zamanın miyosen devri kalkerlerinden oluştuğu ve mağaraya 3 m. çapında dairesel formda bir delikten girilmektedir. Mağara içi, birbirine geçit veren beş ayrı bölümlü olup, toplam 450 m. uzunluğundadır. Tavan yüksekliği 10-20 m.dir. Altı adet göl vardır. Henüz ziyaretçilere açık değildir. • BĐCĐKLĐ MAĞARASI: Anamur ilçesi, Abanoz Yaylasındadır. Đlçe merkezine 60 km. uzaklıkta olup,1500 m yüksekliktedir. Yolu asfalt kaplıdır. Mağara 700 m. uzunluğunda ve yedi bölümden oluşmaktadır. Đçindeki sarkıtların memeye benzemesi ve uçlarından su damladığı için Bicikli adı verilmiştir. • MEHRĐBAKAN MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesi Yukarı Suçatı mevkiindedir. Sebil Kasabasına 45-50 km. uzaklıkta olup,45 km. orman yolu sonunda 3-4 km. patika keçi yolu ile ulaşılır. Dağlık ve sarp kayalıklardadır. Tabii, doğal bir mağaradır. Uzunluğu 50-60 m. olup, genişliği 35-40 m.yi bulmaktadır. Tarihi bir mağaradır. • HACI SARININ MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesi, Çandık Kalesi mevkiindedir. Sebil Kasabasına uzaklığı 55 km. olup, yaklaşık 50 km. orman yolu sonunda 4-5 km. patika keçi yolu ile ulaşılan mağara dağlık bir alandadır. Tabii ve doğal bir mağara olup, 3-4 m. genişliğindedir.150-200 m. uzunluğundaki mağaranın sonu görünmez. • SAYDĐBĐ MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesinde Cehennem Deresi çayının doğduğu yer olan Gövbürlek Mevkiindedir. Sebil kasabasına 80 km. uzaklıkta olup,50 km. orman yolu,30 km. ırmak boyu yaya keçi yolu ile ulaşılır. Tabii, doğal mağara olup, uzunluğu yaklaşık 200250 m. dir. 4-5 m. genişliğindeki mağaranın içerisi su ile Irmak suyunun en aza indiği dönemlerde mağaraya girilebilir. • KARAĐN MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesi, Zevzekdibi Mevkiindedir. Sebil Kasabası-Çamlıyayla anayolunun 400 m. yukarısında ulaşımı kolay bir yerdir. Tabii, doğal bir mağara olup, tahmini uzunluğu 200-250 m. genişliği 10-15 m. kadardır.(Aynı mevkide aynı özellikleri taşıyan 2 adet mağara daha bulunmaktadır.) • DEREKÖYÜ KUZEYĐ MAĞARASI: Mut Đlçesi, Dereköyünde bulunmaktadır. Mut'a 40 km., Dereköyüne 2 km. uzaklıkta olup,yolu ham topraktır. Araştırma yapılmamıştır. RAFTĐNG PARKURLARI: 1-GÖKSU IRMAĞI: Hem Göksu Irmağı hemde kolu olan Ermenek Çayı üzerinde rafting yapmak mümkündür. Göksu üzerinde Mut'tan Silifke'ye kadar olan uzun parkur üzerinde yer yer kanyonlardan geçilerek yer yer düzlüklerden geçilerek aktivite gerçekleştirilir. Su yüzeyi yaz aylarında da uygundur.Kolay bir parkur olup,bölgeye gelen turistlere alternatif bir sportif faaliyet yaşatılabilir. 2-LAMAS ÇAYI: Lamas Çayının yukarı çığırları bu iş için uygundur. Çay biraz dar olmakla beraber profesyonellere zevk verebilir. Yaz aylarında da faaliyet uygundur. 3-ZAMANTI IRMAĞI: Seyhan Nehrinin Toros Dağları arasında akan Zamantı Irmağı da rafting faaliyetine uygundur. TREKKĐNG PARKURLARI: 1-LAMAS KANYONU: Đki tarafı dik duvarlı bir kanyondur. O rtasında Lamas Çayı akar. Çay çeşitli bitki örtüsü ve sarmaşıklar arasında şelaleler yaparak akar.Kanyonun sol duvarında,bir zamanlar Korykos şehrine su taşıyan oyma kanalları görebilirsiniz.Patika bir yol kanyon boyunca uzanır.Yaz aylarında çayda yüzmek mümkündür.Kanyonda istenildiği kadar yürünebilir. 2-AYVA GEDĐĞĐ-NAMRUN PARKURU: Cehennem Deresinde piknik yapılarak yer yer Sedir ormanları içinde yürüyüşün mümkün olduğu bir parkurdur. 2 günlük parkurdur. 183 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 3-FINDIKPINARI-ARSLANKÖY: Bin metrenin üzerinde bir yürüyüş parkurudur. Toros Dağlarının muhteşem bitki örtüsü ve doğa güzellikleri arasında yürüyüş gerçekleştirmek mümkündür. 2 günlük parkurdur. 4-MANAVŞA PARKURU: Mersin Merkez ilçesinin 21 km.kuzeyindeki Erçel(Değirmençay) Köyünün kuzeyinde çam ormanları içerisinde gidiş-gelişli bir parkurdur. Yürüyüş günlük olarak düzenlenebilir. 5-ÇUKURKEŞLĐK PARKURU: Portakal, Limon ağaçları ve doğal bitki örtüsü arasında bir vadi içerisinde yürüyüş tamamlanır. Günlük olarak düzenlenir. 6-DARBOĞAZ-NAMRUN: Önce Bolkar Dağlarının kuzey sırtlarındaki 2200 mt.de Meydan Yaylasına çıkılıp kamp yapılır.Diğer gün Çinili Göl ve Karagöl'ün olduğu vadiden sırtlara çıkılır.Arada bir kamp daha kurularak Namru'a ulaşılır. Yürüyüş 3 günlük olarak düzenlenebilir 7-CEHENNEM DERESĐ VADĐSĐ: Cocak Vadisinden girilir. Ayvagediği altından çıkılır. Zorlu bir parkurdur. Yoğun ve yaşlı sedir ormanları ile kaplıdır. 8-GÜZELOLUK-EREĞLĐ PARKURU: Torosların kısmen düz sırtından yürünür. Yaylalardaki Yörük obalarıyla karşılaşılan Torosları güneyden kuzeye kateden bir parkurdur. Yürüyüş 3 günlük olarak düzenlenebilir. 9-DÜMBELEK DÜZÜ-YILDIZ DAĞI: Bilindiği gibi Bolkarlardan batıya doğru Toros Dağlarının üstü düzlüktür. Bu düzlükten güney-kuzey olarak Yıldız Dağına çıkılır. Bu mevkiinin rakımı 3150 mt.'dir. 10-GÖKSU DELTASI: Silifke ovasında kuş cennetinde Paragöl-Dalyan-Göksu Ağzı arasında 1 günlük ilginç bir doğa yürüyüşü gerçekleştirilebilir. 11-GÖKSU NEHRĐ YÜRÜYÜŞÜ: Frederich Barbarossa Anıtından itibaren vadi içerisinde kuzey yönünde 1 veya 3 günlük yürüyüş yapılabilir. 12-ERMENEK ÇAYI: Ermenek Çayı ve şelaleler içerisindeki manzarada yürüyüş 1 günlük olarak düzenlenebilir. 13-DRAGON ÇAYI: Anamur ilçesi sınırları dahilinde akan Dragon çayı boyunca yürüyüş 2 günlük olarak düzenlenebilir. 14-GEÇĐMLĐ-DĐŞKEŞ-KÖPRÜBAŞI-KRAVGA PARKURU: Mut ilçesinin kuzeyinde yukarı Göksu Vadisi çevresindedir. Köprübaşında 1 günlük konaklama yapılabilir. 15-ÇÖMELEK YÜRÜYÜŞLERĐ: a)Muhteşem manzaralarıyla karşımıza çıkan Sason Kanyonu'nda zor ama heyecan verici bir günlük yürüyüştür. b)Göğden Yaylası yürüyüşü Meyva bahçeleri arasında gidilen bir günlük yürüyüştür. 16-DOĞU SANDAL-ŞAKNA YÜRÜYÜŞÜ: Sandal Köyü'nün doğusundan başlayıp Şakna'ya kadar uzanan bir yürüyüş parkurudur. ANTĐK ĐZLENĐMLĐ TREKKĐNG PARKURLARI: 1-SAĞLIKLI KÖYÜ-ROMA YOLU-TARSUS: Tarsus'un kuzeyindeki Sağlıklı Köyü civarında bir Roma Takının altından geniş ve gösterişli yola girilir. Yol Toros Dağlarını güney-kuzey aşıp Đvriz'e iner. St.Paul'un 2.gezisinde bu yoldan Derbe'ye gittiği düşünülmektedir.Parkur,3 çadır konaklamalı bir parkurdur. 2-ŞEYTAN VADĐSĐ: Antik Olba'da Diocaiseria ve Ura şehirleri gezildikten sonra Aquaduck'ün altından vadiye girilir. Kaya mezarları ve değişik bitki örtüsü seyredilerek 7 km.yürüyüş olarak düzenlenir. Günlük parkurdur. 3-URA-KORYKOS: Ura'dan Korykos Roma yolundan günlük düzenlenen yürüyüş parkurudur. Tercihen 2 günlük olarakta düzenlenir. 4-KĐLĐKĐA AFRODĐSĐAS PARKURU: Mersin-Antalya yolundan ayrılan 14 km.lik bir parkurdur. Orman, Dana Adası ve deniz manzaralarıyla bezenmiş parkurda yürüyüş Antik Şehire kadar uzanır. 184 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 5-DEMĐRCĐLĐ (ĐMBRĐGON)-SĐVRĐ KALE PARKURU: Yoğun Antik Dönem kalıntıları arasında gerçekleştirilen yürüyüş günlük olarak düzenlenir. 6-HANÇERKALE-GÖKBURÇ-TEKKADIN ÖRENYERLERĐ PARKURU: Makilik bir alan içerisinde yoğun olarak Roma ve Bizans medeniyetlerinin görüldüğü güzel bir parkurdur. Yaklaşık 5 km. uzunluğundaki parkurda yürüyüş günlük olarak düzenlenir. 7-KARAKABAKLI-IŞIKKALE-SĐNEKKALE PARKURU: Makilik alanda yoğun kalıntılar izlenerek yürüyüş tamamlanır. Yürüyüş günlük olarak düzenlenir. 8-KORYKOS NEKROPOL YOLU VE ADAMKAYALAR PARKURU: Çok miktarda kilise, lahit ve kaya mezarları arasında gerçekleştirilen yürüyüş günlük olarak düzenlenir. Yaklaşık 5 km.lik bir parkurdur. JEEP SAFARĐ PARKURLARI: 1-AVGADI, GÜZELOLUK-ĐVRĐZ, KONYA EREĞLĐSĐ PARKURU: Kısmen asfalt olan yol Güzeloluk'tan sonra toprak bir yolla Đvriz'e ulaşır. 2-GÖZNE – AYVAGEDĐĞĐ - CEHENNEM DERESĐ – SEBĐL - NAMRUN PARKURU: Ayvagediğinden sonra çam ormanlarıyla kaplı ve muhteşem manzaralı bir yoldan Cehennem Deresine inilir. Derenin karşısına geçilerek gidilen yol Sebil Kasabasına ulaşır. Namrun'dan (Çamlıyayla) Kadıncık Barajı yoluna sapılır. 3-LAMAS-ESENPINAR-KIZILGEÇĐT-UZUNCABURÇ-SĐLĐFKE PARKURU: Söz konusu köy ve kasabalardan geçilerek gidilen parkurdur. 4-ERDEMLĐ-KIROBASI-ÇÖMELEK-MUT PARKURU: Erdemli ilçesinden Kırobası (Mara Köyü’ne ve Çömelek Köyü'nden Mut ilçesine uzanan bir parkurdur. 5-SĐLĐFKE-UZUNCABURÇ-KIROBASI-MAVGA KALESĐ-DAĞPAZARI KALESĐ-ALAHAN MANASTIRI PARKURU: Silifke ilçesinden başlayıp, Uzuncaburç- Kırobası Yaylası'ndan geçerek Mavga Kalesi-Dağ Pazarı Kalesi ve Alahan Manastırına kadar uzanan ilginç doğa manzaralarıyla dolu bir parkurdur. 6-AYDINCIK-ŞEYH ÖMER-GEZENDE-MUT PARKURU: Aydıncık ilçesinden başlayıp, Şeyh Ömer, Gezende'den devam edip Mut Đlçesinde sona eren bir parkurdur. 7-ANAMUR-KAZANCI-ERMENEK-MUT PARKURU: Anamur ilçesinden başlayıp, Kazancı ve Ermenek'ten geçerek Mut ilçesinde sona eren bir parkurdur. 8-DRAGON ÇAYI PARKURU: Anamur (Çarıklar Köyü Köprüsü) ilçesinden Dragon Çayı boyunda kuzeye, çayın doğduğu yere kadar uzanan bir parkurdur. SU ALTI DALIŞ TURĐZMĐ: Sualtı Turizmi, dünyada iklimin müsait olduğu birçok ada ve deniz ülkesinin ekonomisinde önemli bir paya sahiptir. Ülkemizde, son yıllarda potansiyel gösteren sualtı dalış sporları turizmimize ciddi bir katma değer sağlamaya başlamıştır. Profesyonel dalış merkezlerimiz dalış yapmak isteyen ehliyetli kişilere rehberlik yaptığı gibi bu sporu öğrenmek isteyenlere de uluslararası geçerliliği olan sertifikalar verebilmektedir. Sualtı sporları ile ilgili kazalarda ilk yardım ve tedavi konusunda gerekli olan ve ülkemizde çok az sayıda bulunan hiperbarik tedavi istasyonlarının sahil bantlarımızda mümkün olduğunca çoğaltılması su sporları için fayda ve gelişme sağlayacaktır. Đlimizin 321 km. uzunluğunda elverişli ve doğal bir sahile sahip olması, deniz sporlarında faal bir il olmasına neden olmaktadır. Mersinde bulunan Su Altı Dalış Parkurları; Akyar (Silifke), Narlıkuyu (Silifke), Susanoğlu (Silifke), Ertur(Silifke), Kızkalesi (Erdemli), Paşa Türbesi (Silifke), Taşucu (Silifke), Boğsak (Silifke), Tisan-Mavikent, Büyükeceli, Aydıncık olarak sıralanabilir. AV VE OLTA BALIKÇILIĞI TURĐZMĐ: Doğu Akdenizin en uzun sahil bandına ve bu kıyının paralelinde uzanan eşsiz Toros Dağları'na sahip ilimizde, Av ve Olta Balıkçılığı için her türlü alt yapı müsaittir. Turizmde önemli bir yeri olan bu çeşit için cazibe yaratarak ilgilileri bölgemize çekmek amacıyla Toros Dağları'nın 1700 rakımında bulunan Karakızderesi Yaylası’ndaki "Karakızderesi Göledi’nde Su Sporları ve Sportif Olta Balıkçılığı " projesi yapılmış ve bu yörenin Turizm Merkezi ilan edilmesi talep edilmiştir. Ancak, teknik yetersizlikten dolayı bu projeyi ele alamamış olup realize edildiğinde turizmin bu çeşidi bölgemiz ve ülkemiz turizmi için önemli rol oynayacaktır. 185 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đlimizdeki yaban hayatı koruma sahalarında yalnız Çamlıyayla/Cocak-Cehennem Deresi Dağ Keçisi koruma sahası av turizmine açılmıştır. Burada 1 Ağustos-31 Aralık,1 Mart-31 Mart tarihleri arasında Dağ Keçisi avı yapılmaktadır. -Her zaman vurulabilen hayvanlar: Yaban Domuzu,Kurt,Çakal. -Belirli zamanlarda Avlanabilen Hayvanlar: Keklik, Tavşan, Bıldırcın(1 Kasım-28 Aralık), Ördek, Kaz, Çulluk(1 Kasım-28 Şubat). Sahilden Toroslara kadar uzanan alanda yaban hayatı oldukça zengindir. Dağ Keçisi, Domuz, Tavşan, Kurt, Çakal, Turaç, Keklik, Şahin ve Doğan buralarda bulunan hayvan türleridir. SAĞLIK TURĐZMĐ: Mersin şifalı su kaynakları bakımından zengin bir il olmasına karşın, buralarda tesis ve konaklama imkânı azdır. Đlde: Mersin Güneysu- Güneyyolu içmesi(Mersine bağlı Camili köyüde bulunur, 37 derece sıcaklığa sahiptir.), Tarsus Keşbükü içmesi (18 derece sıcaklıkta suya sahiptir.), Silifke- Saparca Đçmecesi (Silifke Đlçesi, Keben Köyünde bulunmakta olup 35 derece sıcaklığa sahiptir.) bulunmaktadır. EKO TURĐZMĐ: Doğanın korunması ve doğa ile başbaşa zaman geçirmeye dayalı Eko Turizm ile ilgili olarak ilimizde Silifke Belediyesi'nin çalışmaları vardır. Paris’te bulunan Akdeniz Şehirler Birliği (Medcidies Network) üyesi olan Silifke Belediyesi, birliğin bünyesinde 1996 yılında Çevresel Değerlendirme (Envinanmental Audit) adlı bir rapor hazırlanmış ve raporda Silifke'nin mevcut sosyo kültürel ve ekonomik yapısı, sorunları ve gelişme potansiyelinin ne olduğu konularında tespitler yapılmış, Kasım 1997 yılında yine birliğin çatısı altında Eko Turizm projesinin geliştirilmesi için ön fizibilite raporu hazırlanmıştır. Rapor sonucunda Eko Turizmin geliştirilmesi için Pilot Proje kararı alınmıştır. Ayrıca raporda Türkmen Uşağı Köyü'nden başlayarak Uzuncaburç'a kadar uzanan güzergahta yürüyüş yolu ve çevre düzenlemelerinin yapılması daha sonraki dönemlerde projenin genişletilerek farklı alanlarda farklı düzenlemelere gidileceği belirtilmiştir. Turizmin çeşitlendirilmesine katkı sağlayacak bu projenin uluslararası nitelikte değerlendirilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir. BOTANĐK TURĐZMĐ: Endemik bitki, dünyada sadece belli bir bölgede yetişen, dünyaya yayılış yeri belli bir bölge olan bitkilerdir. Ülkemizde 9.000 çeşit bitki vardır ve bunun 3.000 çeşidi endemik bitkidir. Ülkemizde en çok endemik bitkiye sahip olan ilimiz 512 bitkiyle Antalya’dır. Đkinci sırada 410 bitkiyle Konya, üçüncü sırada 349 bitkiyle Mersin’dir. Mersin ilinde bulunan endemik bitkilerden bazılarının Mersin adıyla anıldığı, bazılarının ilçe adlarıyla , bazılarının ise ili çevreleyen dağların adıyla anıldığı tesbit edilmiştir. Bazıları tehlike sınırında olup, nesli tükenmektedir. Bu bitkilerin isimlerinin incelenmesinden sonra şu sonuçlara varılmıştır. a)Bazı bitkilerin uluslararası literatürdeki isminin Mersin’in ismiyle anıldığı görülmüştür. Örneğin; 1-Mersin geveni. b)Bazı endemik bitkilerin isimlerinin antik Kilikya uygarlığının adıyla anıldığı görülmektedir. Örneğin: 1-Kilikya Loğsa otu 2-Kilikya Peygamber Çiçeği 3-Kilikya Pelemiri 4-Kilikya Orkidesi (çok değerli) 5-Kilikya yoğurt otu 6-Kilikya kekiği c)Bazı endemik bitkiler Mut ve Gülnar civarında hüküm süren antik Đsaurya devletinin ismiyle anılmaktadır. Örneğin: 1-Đsaurya Çiğdemi 2-Đsaurya Orkidesi 3-Đsaurya çan çiçeği d)Mersin’in bazı endemik bitkileri onun sadece belli ilçelerinde bulunmaktadır ve ilçeler bu bitkilere isimlerine vermişlerdir. Örneğin: 1-Mut yapışkanotu 2-Anamur geveni 186 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 3-Mut korungası 4-Mut sığırkuyruğu e)Mersin’in bazı endemik bitkilerine ildeki dağlar isimlerini vermişlerdir. Örneğin: 1-Toros yabani soğanı 2-Toros Bellevaliası 3-Toros Meryemotu 4-Bolkar Valerinası 5-Bolkardağı Veronikası f)Eski Yunan ve Roma mimarlığında, en estetik görünümlü olan Korint nizamı başlıklı sütunlar yapraklarla süslüdür. Bu yapraklar Akantus bitkisinin tasvirleridir. Ülkemizde birkaç tane endemik akantus bitkisi vardır ve Mersin’de bu bitkinin Aksnthus Hirsutus adındaki endemik türü yetişir. Uzuncaburç gibi önemli ören yerlerine gittiğimizde sütun başlıklarının korint nizamlı olduğu ve Akantus yaprağı tasvirleriyle süslü olduğu görülür. Buradan da anlaşılacağı gibi endemik bitkiler Kültür Turizmi içerisinde önemli bir yer almaktadır. g)Mersin turizmi açısından önemli bir yer olan Pompeipolis antik kenti duvarları içinde, çok güzel çiçekleri olan ve dünyada sadece bu antik kent duvarları içinde yaşayan, bu antik kentin ismiyle anılan Pompeipolis Silenesi yetişmektedir. Bu bitki yok olma tehlikesi altındadır. Eğer bitki antik kent ile birlikte korunursa ve tanıtılırsa buranın çok ilgi çekeceği düşünülmektedir. ORNĐTOLOJĐ (KUŞ GÖZLEMCĐLĐĞĐ): Göksu Deltası nadir ve nesli tehlikeye düşmüş kuş türlerinin yaşama, üreme, beslenme ve konaklamalarını imkan sağlayan uluslararası önemde olan sulak bir alan olup, içerisinde bir çok endemik bitkiyi de barındırmaktadır. Ayrıca dünyanın sayılı kuş göçü yollarından birisidir. Göksu Deltasında, 450 türden oluşan Türkiye kuşlarının 332 türü barınmaktadır. Delta dünyanın çeşitli yerlerinden gelen Kuş bilimcilerin (Ornitolog) büyük ilgisini çekmektedir. Türkiye’nin diğer bölgelerinde seyrek görülen göçmen, kışlayan ve kuluçkaya yatan birçok kuş türü burayı çekici kılar. Bu kuşlardın saz horozu, yaz ördeği, yalıçapkını, kızıl bacak, kızıl şahin, balıkçıl, sakar meke, yeşilbaş ördek göksu deltasında sürekli, flamingo ise kışın barınmaktadır. ÖZEL ĐLGĐ TURĐZMĐ: Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yeni gelişmeye başlayan bu turizm çeşidi için, Đlimizin kuzeyini kaplayan eşsiz güzelliklerle dolu Toros Dağları'nın bitki örtüsünün muhteşem görüntüsü insanları cezbetmektedir. Zenginliklerle dolu olan yöremizde, özel ilgi turizmi için profesyonel ve amatörlere resim yapabilme, fotoğraf çekebilme, eko meraklısı koleksiyonculara yönelik kelebek, böcek avları ve endemik bitki türlerine ilgi duyanlara değişik bir turizm çeşidi olarak sunulabilecek ortam mevcuttur. G. 3 TURĐSTĐK ALTYAPI Đlimizdeki Turistik belgeli konaklama tesislerinin bulundukları yerler ile sınıfı ve kapasiteleri: Tablo G.5’de verilmektedir. Đkinci Konut Alanlarının Turizme ve Çevreye Etkileri: Bölgemizin turistik bir yapıya sahip olması nedeniyle kıyı şeridi yazlık otel, motel ve tatil siteleri gibi yoğun olarak ikinci konutlar tarafından işgal edilmiştir. Bu nedenle mevsimsel nüfus artışına paralel olarak evsel kirlilik yükü artmakta turizm, ulaşım ve sanayi gelişimi tarım alanları ile korunması gereken çevresel kaynakları tahrip etmektedir. Bu yapılaşmalar, Mersin-Anamur kıyı şeridinde I. ve II. sınıf tarım toprakları üzerinde olmakta ve bu şekilde verimli tarım arazileri talan edilerek elden çıkmaktadır. Özellikle MersinSilifke arasında kıyı alanı betonlaştığından kıyının doğal güzelliği kaybolmakta ve pek çok organizmanın üreme alanı olan bölgeler yok olmaktadır. Ayrıca belde belediyelerinin atıksu altyapı tesislerinin olmaması ve yapılaşma nedeniyle yaz dönemlerinde olağanüstü boyutlarda artan atıksu miktarının denize deşarj edilmesi deniz suyunda kirlilik yükünü artırmıştır. 187 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo G. 5: Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Konaklama Tesisleri SINIF ODA YAT. ADRESĐ AÇIKLAMA 5 YIL. 249 638 K.Milliye Cd.No:165 Turizm Đşl.Bel. 1 TESĐS ADI TAKSĐM INTERNATIONAL 2 MERSĐN HĐLTONSA 5 YIL. 189 428 Đ.Đnönü Bulv.Fener Civ. Turizm Đşl.Bel. 3 TAŞUCU MAĐ RESORT 5 YIL. 121 258 Cumhuriyet Mah.Atatürk Cad.No:97 Taşucu Turizm Đşl.Bel. 4 MERSĐN OTELĐ 4 YIL. 102 207 Camişerif Mah.Đsmet Đnönü Bulv. No:62-Mersin Turizm Đşl.Bel. 5 SAHĐL MARTI OTEL 4 YIL. 61 134 Akdeniz Mah. GMK bul. No:709-Mersin Turizm Đşl.Bel. 6 TARSUS OTELĐ 4 YIL. 50 104 K.Paşa Mh.Şelale Mev.Tarsus Turizm Đşl.Bel. 7 ALTIN ORFOZ OTELĐ 4 YIL. 112 232 Susanoğlu Köyü Kuruçay Mevkii,Atakent/Silifke Turizm Đşl.Bel. 8 ANEMURĐON OTEL 4YIL 74 150 A.Türkeş Bul.Kumtepe Mevkii Bozyazı Turizm Đşl.Bel. 9 PINEPARK CL. 4 YIL. 68 232 Yeşilovacık Beldesi-4 km. Silifke-Mersin Turizm Đşl.Bel. 4 YIL. 80 160 Sultaşa Mevkii-Çiftlik Köyü-4.Bölge Bucağı-Mezitli Turizm Đşl.Bel. BEST MERSĐN HOLĐDAY 10 SULTAŞA OTEL 11 GONDOL OTELĐ 3 YIL. 78 140 GMK Bul.No:20 Yeni Otog.Karş. Turizm Đşl.Bel. 12 NOBEL OTELĐ 3 YIL. 68 140 Đstiklal Cad.No:101 Turizm Đşl.Bel. 13 MĐSTUR OTELĐ 3 YIL. 68 120 Camiişerif mah. 5248 sk. No:3-Mersin Turizm Đşl.Bel. 14 SOLĐ OTELĐ 3 YIL. 85 189 Menderes Mh. Soli-2 sitesi G Blok E-Mezitli-Mersin Turizm Đşl.Bel. 15 KĐLĐKYA OTELĐ 3 YIL. 75 162 Akdeniz Mah. Alikiya Cd.Kızkalesi/Erdemli-Mersin Kısmi Đşl.Bel. Turizm 16 MAMURE OTEL 3 YIL. 40 80 Kumtepe Mevkii/Bozyazı Turizm Đşl.Bel. 17 BÜYÜK YALÇIN OTEL 3 YIL 72 144 Turgut türkalp Mah.79001 Sok.No:21-Mersin Turizm Đşl.Bel. 3 YIL 84 204 Tırtar Mah.Silifke Cad.Talu Sokak 4/A Kumkuyu Turizm Đşl.Bel. 3 YIL. 63 141 Akdeniz Mh.Alikiya Cd. No:25 Kızkalesi/Erdemli Turizm Đşl.Bel. 3 YIL. 70 140 Đskele Mh.Đnönü Cd. No:5 Anamur-Mersin Turizm Đşl.Bel. 3 YIL. 31 65 Mavi Deniz Mh.1.plaj yolu. Deniz Sk.No:25-K.Kalesi Turizm Đşl.Bel. OLBĐOS MARĐNA 18 RESORT 19 ADMĐRAL HOTEL GRAND 20 HOTEL KIZKALESĐ 21 OTEL HERMES DENĐZ 22 JASMĐN COURT OTEL 3 YIL. 10 20 Viranşehir Mah.380 Sk. No:30 Mezitli - Mersin Kısmi Tur.Đş.Belg 23 EYLÜL HOTEL 3 YIL. 79 170 Mavi Deniz Mah.Silifke Cad.no:138-K.Kalesi/Erd. Turizm Đşl.Bel. 24 BAYRAKLI OTELĐ 2 YIL. 20 37 Mersinli Ahmet Cd.No:7 Turizm Đşl.Bel. 25 GÖKHAN OTELĐ 2 YIL. 28 56 Turizm Đşl.Bel. 26 ASYAKA OTELĐ 2 Yıl 40 80 Soğuksu Cad. Mahmudiye Mah. No:20 Müfide Đlhan Mh.Akdeniz Cd. 140. NO: 13 Mersin 27 YA-KA OTELĐ 2 YIL. 15 30 Kızkalesi,Akdeniz Mh. /Erdemli Turizm Đşl.Bel. 28 TOLYA OTEL 2 Yıl 25 50 Çankaya Mah4.Sok.N0:6 Susanoğlu/Silifke Turizm Đşl.Bel. 29 PARK HOTEL YALÇIN 2 Yıl 30 59 Üç Ocak Mah.Mersinli Ahmet Cad.No:33 Mersin Turizm Đşl.Bel. SĐLĐFKE 30 OTELĐ 2 YIL. 24 50 Gazi Mah.Atatürk Cad.Silifke Turizm Đşl.Bel. 31 YAŞAT OTELĐ 2 YIL 39 81 Mesudiye Mah. 5113 sok.Maliye Binası Arkası-Mersin Turizm Đşl.Bel. 32 LUNA PĐENA OTEL 2 YIL. 32 68 Đskele Mahallesi Đnönü Caddesi Anamur/MERSĐN Turizm Đşl.Bel. 33 AKDENĐZ OTEL 2 YIL. 36 61 Üç Ocak Mah. 115. Cad. No:29 Mersin Turizm Đşl.Bel. 34 DAVUT OTEL 2 YIL. 15 30 Ayaş Kasabası,Yemişkumu Mah.Erdemli Turizm Đşl.Bel. 2 YIL. 12 24 Akdeniz Mah.Ahmet Erol Cad. No: 38 Kızkalesi Turizm Đşl.Bel. 36 YAN OTELĐ 1 YIL. 21 42 Tahsin Soylu Cad./Anamur Turizm Đşl.Bel. 37 AKTAŞLAR OTEL 1 YIL. 21 42 Bahçe Mah. Đstiklal Cd. No:126 Mersin Turizm Đşl.Bel. 38 OLBA OTEL 1 YIL. 22 45 Reşadiye Mh. Sahil Cad. No:73 Taşucu - Silifke Turizm Đşl.Bel. 39 ĐNTERMOT-BOĞSAK M 65 134 Boğsak mevkii/Taşucu/Silifke Turizm Đşl.Bel. ANGEL 35 OTELĐ GÖKSU SAADET 188 Turizm Đşl.Bel. 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 40 ATAKENT PANSĐYON 41 DAVUT OTEL 42 ATAKÖY PALMĐYE P 27 54 Susanoğlu Kasabası/Silifke Turizm Đşl.Bel. APART 10 50 Kumkuyu Kas.Ayaş. Mah./Erdemli Turizm Đşl.Bel. 168 504 Akdeniz Mh.Şehit Y.Yılmaz Cd.Kargıpınarı/Erdemli. Turizm Đşl.Bel. APART T O P L A M 2579 5755 Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü- 2007 Turistik Nitelikteki Eğlence Yerleri: Tablo G. 6: Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Yeme-Đçme Tesisleri TESĐSĐN ADI TEMĐZ YAYLA RESTAURANT ALĐBABA KORDON ŞĐMAL YILDIZI MĐLANOS PĐZZA BOTANĐK GARDEN ĐNTERMOT BOĞSAK ÖZ TROPĐCANA TÜRÜ LOKANTA LOKANTA-BAR YÜZER LOKANTA LOKANTA LOKANTA LOKANTA BAR SINIFI LOKANTA LOKANTABAR YÜZER LOKANTA LOKANTA LOKANTA LOKANTA BAR KAPASĐTESĐ 200 kişilik 80 kişilik 104 kişilik 95 kişilik 80 kişilik 50 kişilik 25 kişilik MĐKTAR KĐŞĐ 505 LOKANTA 5 25 BAR 1 104 YÜZER YEM.ĐÇ. 1 634 TOPLAM 7 Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü- 2007 Turistik Tesislerin Yer Seçimi Kriterleri: Mersin'in sahip olduğu kültürel ve turistik zenginlikler bölgeye olan göçün artmasına neden olmuştur. Sahil bandının uzun oluşu nedeniyle kıyıda yerleşim turistik site, otel, motel, pansiyon vb. yapılar çok hızlı bir şekilde artış göstermektedir. Bu hızlı göçe bağlı olarak artan nüfus, yanlış yapılan yer seçimi sonucu plansız ve çarpık kentleşmeye, alt yapısı olmayan bu alanlarda deniz ve çevre kirlenmesine neden olmaktadır. Ulaştırma, Đçme-Kullanma Suyu Kaynak ve Đsale Sistemleri: Sahip olduğu tarım, sanayi ve ticaret potansiyeli ile ülke ekonomisinde önemli bir yeri bulunan Mersin, turizm alanında aynı gelişmeyi gösterememiştir. Halbuki bir yanda sahip olduğu tabiat ve iklim özellikleri bir yanda da kara, deniz ve hava bağlantıları bakımından Mersin, yurdumuzun turizme en elverişli bölgelerinden birisi olup, özellikle Ortadoğu ülkelerinin turizm talebine konu olabilecek konuma ve şartlara sahip bulunmaktadır. Mersin de kara ve deniz ulaşımı mevcut olup, yeterli değildir. Antalya-Anamur-Silifke Karayolunun son derece virajlı oluşu Antalya-Kapadokya yol güzergahının yöreden geçirilmesini ister istemez engellemektedir. Bölgede Taşucu Limanının bulunuşu ve bu limanın dışa açılan bir kapı olması nedeni ile Taşucu-Girne, Mersin- Magosa feribot seferleri yerli ve yabancı turizmin gelişmesi açısından yörenin bir avantajıdır. Yat barınma yeri olarak da ilde; Hacıisaklı, Bozyazı, Taşucu ve Mersin yat baseni halen faaldir. Bunların dışında Mersin yat limanı inşaatına 1994 yılında başlanmış olup, 500 yat kapasitelidir. 1996 yılında inşaatına başlanan Erdemli-Kumkuyu yat limanı ise 250 yat kapasitelidir. Turizm potansiyelinin bilinçli olarak kullanılması ve yöreye turist akımının sağlanması için kara-deniz yolu ulaştırmacılığı yanında hava yolu ulaştırmacılığı da büyük önem taşımaktadır. Mersin ilinin dışa dönük turizme açılmamasının en önemli nedeni turizme yönelik bir uluslararası hava limanına sahip olmamasıdır. Şu anda Đlimizin hava ulaşımı Adana Şakirpaşa Havaalanından sağlanmaktadır ( 67 km). 189 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu G. 4 TURĐST SAYISI Tablo G. 7: Ülkelere Göre Turist Đstatistiği - 2006 ÜLKENĐN ADI A.B.D. ALMANYA ARJANTĐN AVUSTURALYA AVUSTURYA AZERBAYCAN B.ARAP EMĐRLĐK. BELÇĐKA BAHREYN BREZĐLYA BULGARĐSTAN CEZAYĐR ÇEK CUMH. ÇĐN H. CUMH. DANĐMARKA ERMENĐSTAN FAS FĐLĐPĐNLER FĐNLANDĐYA FRANSA G.AFRĐKA CUMH. G.KORE GÜRCĐSTAN HĐNDĐSTAN HOLLANDA ĐNGĐLTERE IRAK ĐRAN ĐRLANDA ĐSPANYA ĐSRAĐL ĐSVEÇ ĐSVĐÇRE ĐTALYA KAZAKĐSTAN G. 5 TOPLAM GĐRĐŞ 1463 3174 223 1777 85 50 51 400 21 33 106 0 2 56 78 15 0 32 14 644 5 73 219 39 1212 727 1517 318 56 61 281 197 109 618 0 GECELEME 2695 5679 228 4741 120 138 197 757 43 35 180 0 3 168 152 39 0 45 27 2127 13 92 459 128 1723 1726 3372 678 86 140 765 344 189 958 0 ÜLKENĐN ADI JAPONYA K.K.T.C KANADA KUVEYT LĐBYA LÜBNAN MACARĐSTAN MAKEDONYA MISIR MOLDOVA NORVEÇ PAKĐSTAN POLONYA ROMANYA RUSYA FED. S.ARABĐSTAN SĐNGAPUR SLOVAKYA SLOVENYA SUDAN SURĐYE TUNUS TÜRKMENĐSTAN UKRAYNA ÜRDÜN YUGOSLAV. F. CU YEMEN YUNANĐSTAN MĐLLĐYETSĐZ DĐGER ÜLKELER YABANCI TOPLAMI TOPLAM GĐRĐŞ 124 454 127 47 130 2329 52 2 66 2 117 4 30 75 492 659 33 44 0 72 7506 6 0 55 165 0 2 197 27 569 27042 GECELEME 383 762 276 167 182 4871 62 2 207 2 124 8 32 141 1979 1990 200 144 0 94 16912 17 0 112 364 0 4 260 46 976 58364 TÜRKĐYE 175845 232336 GENEL TOPLAM 202887 290700 Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü- 2006 TURĐZM EKONOMĐSĐ Son yıllarda Valiliğimiz ve bağlı birimlerinin, Mersin kamuoyunu oluşturan Sivil Toplum Örgütleri, Meslek Odaları, Özel Sektör Kuruluşları ve gönüllü kişilerle sağlanan koordinasyon sonucu, göreceli olarak artan kalkınma hızıyla, halkın refah seviyesinin yükseltilmesi çalışmalarıyla, gelecekte Đlimizin bir dünya şehri olacağına inanılmaktadır. Bölgemizde bulunan tarihi, kültürel ve doğal kaynakların, turizmi çeşitlendirerek ve bütün bir yıla yayarak değerlendirilmesi çalışmaları yoğun bir hızla devam etmektedir. G. 6 TURĐZM ÇEVRE ĐLĐŞKĐSĐ Coğrafi konumu ve çok eski dönemlere kadar uzanan geçmişi ile önemli bir yerleşim yeri olması, tarih ve kültür birikimi, 321 km. lik çok uzun bir kıyı bandına sahip olması gibi nedenlerle Mersin Đli yaz aylarında yoğun bir turistik hareket yaşamaktadır. Özellikle kıyı bandında yoğunlaşan ikinci konut ve turistik tesislerin hızla artması ilimizde önemli çevre sorunlarına neden olmaktadır. Yaz nüfusunun artmasına paralel olarak artan önemli miktarda atıksu, yeraltı suları, toprak ve denizin kirlenmesine neden olmaktadır. Çoğu Đlçe ve belde 190 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu belediyelerinin altyapı, araç, gereç ve personel yetersizliği gibi nedenlerle söz konusu konut ve tesislerin katı atıkları düzenli olarak toplanıp bertaraf edilememekte, yaz aylarında hava sıcaklığının yüksek olması nedeniyle de koku ve haşere sorunu ortaya çıkmaktadır. 130 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Ayrıca yanlış imar uygulamaları sonucunda bakir kıyı alanları, kumsallar ve birinci sınıf tarım arazileri talan edilmekte ve kıyılar estetikten yoksun beton yığını olan ikinci konutlarla dolmaktadır. Yanlış yer seçimi nedeniyle dağ-deniz sirkülasyonunu engelleyecek şekilde yapılan bu konutların çoğu görsel kirliliğe de neden olmaktadırlar. KAYNAKÇA 1. Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Çalışmaları 2. Ekonomik Rapor, 2000-2005, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 191 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. TARIM ve HAYVANCILIK H. 1 GENEL TARIMSAL YAPI Ilıman iklimi, verimli arazi yapısı, çalışkan insanlarıyla, tarımsal üretimde avantajlara sahip olan Mersin ili, tarihi geçmişinde de tüm bu özellikleri sayesinde önemli bir tarım merkezi olmuştur. Mersin tarımının gelişmesinde, ilin elverişli iklim ve toprak yapısının yanında, Çukurova bölgesinin önemli payı vardır. Tarihçe: 1832'de bölgeyi ele geçiren Mısırlı Đbrahim Paşa, 8 yıl bölgeyi bağımsız bir eyalet olarak idare etmiştir. Yönetimi sırasında tarımın geliştirilmesi için, Tarsus Ovası Sulama Projesi'ni hazırlatmış, Mısır ve Suriye'den pamuk tohumuyla şeker kamışı, Kıbrıs’tan da kaliteli buğday ve arpa tohumları getirmişti, iyi cins arpa ilk defa bu dönemde ekilmeye başlanmıştır. Suriye'den tarımda çalıştırmak amacıyla getirttiği yetişmiş işçiler, bölge tarımında yararlı olmuşlardır. 19. yüzyılın sonlarında Đngilizlerin ve Almanların bölgedeki pamuk üretimini geliştirmeye yönelik faaliyetleri olmuştur. 1857 yılında kurulan Manchester Cotton Suply Ass. Şirketinin girişimi ile 1864 yılında Mısır'dan getirilerek üreticiye dağıtılan tonlarca tohum, bölgedeki pamuk tarımına büyük yarar sağlamıştır. 1880 tarihli Adana Vilayet Salnamesi’nde; yörede buğday, arpa, susam, pamuk ve nohut üretimi olduğu; üretimin bir kısmının Avrupa'ya ihraç edildiği, diğer kısmının bölgede kullanıldığı; üretilen portakal, limon, elma, şeftali gibi meyve ve patlıcan, bamya vs.nin Adana ve Mersin'de tüketildiği anlaşılmaktadır. Mersin; Adana ve Tarsus’taki tarımsal gelişmeye bağlı olarak, Çukurova'nın başlıca iskelesi durumuna gelmişti. 1886'da Adana-Mersin demiryolunun açılması, bir yandan Mersin iskelesinin önemini artırırken, bir yandan da pamuk tarımının gelişmesine, sebze ve meyve üretiminin artarak pazara yönelmesine yol açmıştır. Mersin ilinin iklim ve toprak özellikleri, birçok meyve türünün yetişmesine olanak sağlamış ve meyve yetiştiriciliği en önemli tarım kollarından biri durumuna gelmiştir, ilin kıyıdaki ovalık kesimlerine hakim olan Akdeniz iklimi, Toros yaylalarında kışları karlı ve soğuk, yazları serin iklime dönüşür. Bu nedenle kıyı kesimlerinde muz ve turunçgiller gibi sıcak kuşak meyveleri, iç kesimlerde de ise sert iklim koşullarına daha dayanıklı meyve türlerinin üretimi yaygınlaşmıştır, ilin bu değişik iklim yapısı, birçok meyvenin yetişmesine elverişli doğal koşulları hazırlamış ve meyve türlerinde büyük bir çeşitlilik sağlamıştır. 1960'lı yıllarda kaliteli ve yüksek verim alabilmek amacıyla, tarıma önemli yatırımlar yapılmıştır. Berdan I ve Berdan II sulama kanalları bu dönemde açılmış, sulu tarıma geçiş sağlanmış, narenciye ekimi ile sebzecilik teşvik edilmiştir. Sulu tarıma geçilmesi ile birlikte özellikle narenciye üretiminde büyük bir artış olmuş ve narenciye ihracatı Mersin dış ticaretinde uzun yıllar en önemli ihraç maddesi olmuştur. Toroslar'ın eteklerine kadar uzanan kıyı kesimlerinde tabii bitki örtüsü makidir. Toroslar ise zengin ormanlarla kaplıdır. Ormanları çam, ladin, köknar gibi ağaç türleri oluşturur. Ovalar ve Ürünleri: Yenice ve Tarsus ovaları ile Mersin'i çevreleyen üçgen şeklindeki alüvyon Arazi, ilin doğu kıyılarında yer alan en geniş düzlüklerdir. Mersin'den batıya doğru uzanan kıyı şeridi Erdemli, Hacıishaklı, Aydıncık, Bozyazı ve Anamur'da görüldüğü gibi yer yer, bir kaç km genişliğinde büyükçe düzlükler halini almakta ve Silifke çevresinde de genişçe bir ova bulunmaktadır. Birçok yerde Toroslar, ormanlık veya makilik, dik yamaçlar halinde Akdeniz'e kadar inmektedir. Mersin ilinde, Tarsus’tan Anamur'a kadar bütün kıyı ovaları, tarım alanında önemli yer tutar. Tarıma en uygun yerler Tarsus, Mersin, Erdemli, Aydıncık ve Anamur ovalarıdır. Akdeniz kıyı şeridi ve dağ etekleri arasında bulunan ovalarda turunçgillerin her çeşidi, özellikle portakal üretimine yer verilmektedir. Portakal dışında Mandalina, limon ve greyfurt da yetiştirilen ürünler arasındadır. Turunçgiller, soğuk olmayan ılıman ve nemli yerlerde yetiştirilen bir ürün cinsidir, Mersin ilinin deniz kıyıları Đle Toroslar' ın etekleri arasında kalan, doğudan batıya doğru yeşil bir şerit gibi uzanan ovalarda turunçgil; Mersin ve Erdemli' de, portakal, limon ve mandalina yetiştirilmektedir. 192 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Silifke'nin Göksu vadisi ve Erdemli ovası en iyi cins limonların yetiştirildiği yerlerdir. Anamur'da yeni açılan sulama tesisleri, limon dikimine önem kazandırmış, ayrıca burada ünlü Anamur muzunun seracılığı da yapılmaktadır. Aydıncık ve Gülnar'ın Ovacık yörelerinde de turunçgil bahçeleri bulunmaktadır. Turunçgillerden sonra diğer önemli tarım ürünü ise örtü altı yoluyla yetiştirilen sebzeciliktir. Turfandacılık Mersin ovasının kıyıya yakın yörelerinde yapılmaktadır. Bu yörede topraktan yılda iki veya üç defa ürün alınır, ilkbaharda domates, biber, hıyar, patlıcan ve kabak turfanda olarak yetiştirilir. Bu ürünler toplandıktan sora, aynı alanda "güzlük" denilen marul, taze fasulye, turp, kabak ve hıyar gibi ürünler dikilir. Üçüncü olarak Sonbaharda aynı alana bu defa bakla, soğan, pırasa, ıspanak, marul dikilmektedir. Yaylalık yörelerde elma, şeftali, kiraz yetiştirilmektedir. Daha önceleri Silifke ve Tarsus yaylalarında yetiştirilen turfanda kayısının merkezi günümüzde Mut ilçesi olmuştur. Mut, yurt çapında turfanda sofralık şekerpare kayısısı ile ün kazanmıştır. Dalgalı arazilerde bağcılık önemli bir yer tutmaktadır. Turfanda olarak satılan Tarsus Beyazı ve Recep üzümleri, bölgenin en iyi cins bağ ürünleridir ve dış ülkelere de gönderilmektedir. Dağlık ve yaylalık yörelerde buğday, arpa, çavdar ve nohut gibi tahılların ekimi yapılmaktadır. Mersin'in dalgalı arazi bölgelerinde melengiç ağaçlarına aşı yapılarak Antepfıstığı yetiştirilmektedir. Bu yörede yetiştirilen zeytin ağaçlarından zeytinyağı ve sofralık zeytin üretim yapılmaktadır. Çoğu Silifke'de olmak üzere, kıyı ovalarında çilek ekimi yapılmakta ve toplanan çilekler, plastik kutularda bozulmadan çevre illere gönderilmektedir. Yenidünya, erik, incir, Trabzon hurması, ayva ve badem gibi meyveler, Mersin'in elverişli yörelerinde yetiştirilmektedir. Bu meyveler çevrede tüketildiği gibi diğer illere de pazarlanmaktadır. Tarsus ve Silifke'de pirinç; Mut, Anamur ve Silifke ovalarında yerfıstığı, susam; Gülnar, Mut ve diğer yaylalık yörelerde nohut, mercimek, kuru fasulye, Tarsus ve Yenice ovalarında ise pamuk üretimi yapılmaktadır. H. 2 TARIMSAL ÜRETĐM Mersin Đli yüzölçümünün önemli bir bölümünü ( % 87’si) dik, çok dik ve sarp eğimli araziler, % 7 si ovalar ve % 6’sı ise dalgalı arazilerden oluşmaktadır. Yüzölçümünün % 53’ünü ise (8403.347 Hektarı) orman ve fundalıklar ve % 4’ünü (59.282 Hektarını ) çayır ve meralar kaplamaktadır. Tarıma elverişli araziler, 406.000 Hektar olup; Đl yüzeyinin yaklaşık % 26’sını oluşturmaktadır. Bunun 261.868 hektarı (% 64’ü) kuru tarım ve nadas alanı, 144.132 hektarı ise (% 36’sı) sulu tarım alanıdır. Tarım arazisinin kullanım durumu Tablo H.1’ de verilmektedir. Tablo H. 1: Đlimiz Tarım Arazisinin Kullanımı ALAN (Hektar) (%) 253.791 63 54.536 13 22.208 5 36.470 9 30.121 7 2.856 1 6.000 2 18 406.000 100 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 TARLA ARAZĐSĐ BAHÇE ARAZĐSĐ BAĞ ARAZĐSĐ SEBZE ARAZĐSĐ ZEYTĐNLĐKLER DELĐCELĐK SAKIZLIK SÜS BĐTKĐLERĐ TOPLAM Polikültür tarımın yapıldığı Đlimizde ürün deseni itibariyle zengin bir çeşitlilik göstermektedir. Kuru tarım alanlarının yaygınlığı nedeniyle en çok tarla bitkileri üretimi yapılmakta olup, gerek ekim alanı gerekse üretim miktarı bakımından buğday ön sırayı almakta ve en çok Tarsus ve Mut ilçelerimizde üretilmektedir. 193 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sulu tarım alanlarında yaygın olarak narenciye, elma, şeftali, kayısı, muz, kiraz, çilek yetiştirilmektedir. Ayrıca açık tarla ve örtü altı sebzeciliği tarımsal ekonomi içinde çok büyük bir paya sahiptir. Son yıllarda zeytin ve bağ yetiştiriciliği de önem kazanmış olup; 22.208 hektarlık alanda bağcılık ve 30.121 hektarlık alanda zeytincilik yapılmaktadır. H. 2. 1 Bitkisel Üretim Đklim koşulları ve arazi yapısına göre ilimizde oldukça çeşitli tarımsal ürünler üretilebilmektedir. Mersin, tarımsal üretim bakımından; Türkiye’nin yaş meyve ve sebze üretiminin genel olarak % 6.69’unu karşılamaktadır. Türkiye üretiminin; Limonda % 68’ ini, portakalda % 18’ini, mandalinde %16’sını, greyfurtta %14’ünü, şeftalide % 15.1’ini, çilekte %53.7’sini, muzda % 58’ini, üzümde % 4.7’sini, keçiboynuzunda % 60.3’ünü, yeni dünyada % 24.78’ini, marul(kıvırcık) % 21.1’ini, sakız kabağında % 18’ini, hıyarda % 13’ünü, patlıcanda %10.6’sını, domateste % 5.6’sını, biberde (Dolmalık) % 15.8’ini, biberde (Sivri) % 11.2’sini sağlamaktadır. 1970’li yıllarda başlanılan örtü altı sebze yetiştiriciliği tünelden ahşap iskeletli seraya, demir konstrüksiyonlu plastik seradan cam seraya doğru bir gelişme göstermiştir. Antalya ilinden sonra 2. il konumundadır. 1940’lı yıllarda başlanılan sera yetiştiriciliği de yıldan yıla üretim alanı ve üretim çeşitliliği yönünden artış göstermektedir. Mersin ilinde iklimsel özelliğe bağlı olarak ilk ve son turfanda üzüm ve şeftali ürünleri yetiştirilebilmektedir. Đlde modern teknoloji kullanımı üst seviyede olup yüksek seraların tamamında damlama sulama sistemi yerleştirilmiş, meyve bahçelerinde de bu sistem yaygınlaşmaya başlamıştır. Ayrıca tarım alet ve makine kullanımı Türkiye ortalamasının üzerinde olup, 230 dekarlık araziye bir traktör düşmektedir. H. 2. 1. 1 Tarla Bitkileri Tablo H.2: Tarla Ürünleri (2007 Yılı) ÜRÜN ADI Buğday Arpa Yulaf Çavdar Çeltik Mısır (l. ve II.Ürün) Pamuk Soya (I. ve ll.ürün) Susam (I. ve ll.ürün) Ayçiçeği Yerfıstığı (l. ve II.Ürün) Nohut K.Fasulye Y.Mercimek K.Mercimek Börülce kuru Burçak Dane Fiğ Dane Fiğ Yonca Sorgum Tritikale Silajlık Mısır Burçak K.Ot Korunga Patates Kuru Soğan Kuru Sarmısak EKĐMALANI (Dekar) 1.331.801 236350 600 4650 6973 342416 44200 21170 27650 12900 9000 219210 1900 710 210 30 1034 200 190.869 915 423 5000 14503 650 1.922 2.580 5290 1220 194 VERĐM (Kg/Da) 275 192 200 161 531 1.038 650 353 122 300 182 93 115 100 81 100 140 200 642 6.570 4.553 15 4.662 115 3.733 3.014 1.805 462 ÜRETĐM (Ton) 366581 45420 120 748 3702 355537 28730 7477 3382 3870 1641 20300 218 71 17 3 145 40 122600 6012 1926 75 67616 75 7174 7775 9548 564 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. 2. 1. 1. 1 Buğdaygiller Bakınız Tablo H.2. H. 2. 1. 1. 2 Baklagiller Bakınız Tablo H. 2. H. 2. 1. 1. 3 Yem Bitkileri Bakınız Tablo H. 2. H. 2. 1. 1. 4 Endüstriyel Bitkiler Bakınız Tablo H. 2. H. 2. 1. 2 Bahçe Bitkileri H. 2. 1. 2. 1 Meyve Üretimi Tablo H. 3: Meyveler (2007 Yılı) ÜRÜN ADI Armut KAPLADIĞI ALAN (Dekar) MEYVE VEREN AĞAÇ SAYISI AĞAÇ BAŞINA ORT. VERĐM (Kg) ÜRETĐM (TON) 2.935 119.344 41 4.947 Ayva 405 27.574 46 1.273 Elma 46.286 894.251 72 64.594 Yenidünya 3.001 69.201 51 3.531 Erik 17.441 343.976 54 18476 Kayısı 63.709 985.117 67 65.912 150 7.840 29 226 Kiraz 12.143 229.455 43 9.870 Şeftali 39.482 1.717.815 44 75.482 Vişne 20 1136 209 237 A.Fıstığı 5.492 234.985 4 1036 Ceviz 6.393 97.360 43 4.181 Badem 6.074 267.013 26 6.834 2.000 Kg/Da 300 Kızılcık Böğürtlen Avakado Çilek 150 138 2.660 37.540 Dut 63 168 3.762 Kg/Da 141.240 - 24.990 39 982 Đncir 3.668 111.672 130 14.549 Keçiboynuzu 2.420 137.479 56 7.744 Kivi 114 3.150 Muz 24.163 Nar 4.910 T.Hurması 2.908 Üzüm Toplam Bağ Alanı :222.083 Da. 18 56 5.989 Kg/Da 144.717 244.618 38 9.363 101.764 38 3.822 Meyve Veren Bağ Alanı: 207.233 Da. 1.239 Kg/Da 256.840 ZEYTĐN 301.210 3.742.549 32 120.063 *Limon 136.772 3.834.057 114 435.652 *Portakal 85.951 2.343.873 117 273.067 *Mandalina 36.829 1.045.150 92 96.468 *Turunç - 1800 56 100 *Altıntop 6.264 138.433 176 24.402 265.816 7.363.313 *TURUNÇGĐL TOPLAM 829.689 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 195 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. 2. 1. 2. 2 Sebze Üretimi Tablo H. 4: Sebzeler (2007 Yılı) ÜRÜN ADI EKĐMALANI (Dekar) Beyaz Lahana Kırmızı Lahana Göbekli Marul Kıvırcık Marul Aysberg Marul Ispanak Pırasa Pazı Nane Maydanoz Roka Tere Taze Fasulye Taze bakla Taze Bezelye Taze Barbunya Taze Börülce Bamya Balkabağı Kavun Karpuz Sakızkabağı Hıyar Acur Patlıcan Domates Biber Taze Sarımsak Taze Soğan Havuç Turp Karnabahar Brokoli Mantar VERĐM (Kg/Da) 1686 2350 10429 19160 5940 6625 14.530 250 1.515 3.276 25 25 22.050 15838 8.382 1.550 310 4.232 110 2345 2625 3915 8470 1565 9308 61.485 16.716 1060 5546 240 1040 4426 2486 6.403 1.663 2.422 1.750 2.499 1.477 5.181 1.000 1.830 1.925 880 880 956 605 862 697 510 575 2.955 3.462 3.686 2.889 3.916 1.609 3.185 8.594 1.983 1.141 1.472 2.133 1.767 2.112 1.502 Tablo H. 5: Örtü Altı Sebzeler ve Meyveler (2007 Yılı) ÜRÜN ADI EKĐM ALANI (Dekar) Domates 23.516 Hıyar 10.614 Biber 19.786 Kabak 6090 Karpuz 18.268 Kavun 350 Patlıcan 8.180 Fasulye (taze) 1190 Diğerleri (marul, semiz otu, Şeftali,nane) 413 Üzüm 429 Çilek 15.635 Muz 20.578 Kayısı 83 ÜRETĐM (Ton) 10795 3907 25254 33.530 14845 9785 75275 250 2.772 6.306 22 22 21.087 9584 7.222 1.080 158 2.432 325 8119 9675 11.310 33165 2518 29.649 528.420 33.154 1209 8162 512 1838 9347 3733 10 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 VERĐM (Kg/Da) ÜRETĐM (Ton) 10.316 242.594 11.576 122.870 4.864 96.240 4.035 24.575 5.995 109.508 3.229 1130 6.802 55.639 1.609 1915 1.085 448 2.979 1.278 3.911 61.145 5.993 123.320 928 77 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 Đlimiz örtü altı alanı toplamı 125.186 Dekar olup; toplam cam sera alanı 6.807 Dekar, toplam plastik sera alanı 67.229 Dekar, toplam yüksek tünel alanı 30.032 Dekar, toplam alçak tünel alanı ise 21.118 Dekardır. 196 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. 2. 1. 2. 3 Süs Bitkileri Bakınız Tablo H. 1. Bu konu ile ilgili başka bilgi bulunamamıştır. H. 2. 2 Hayvansal Üretim Mersin hayvancılık konusunda da oldukça büyük bir potansiyele sahip bulunmaktadır. Son yıllarda mera hayvancılığı yanında besicilikte de gelişme görülmektedir. Tablo H . 6: Đlimiz Hayvan Varlığı (2007 yılı) CĐNSĐ Büyükbaş Hayvanlar Sığır Manda Küçükbaş Hayvanlar Koyun Keçi Tek tırnaklı At Katır Eşek Deve Kanatlı Hayvanlar Tavuk (Yumurtacı) Tavuk Et. (Broiler) Hindi Kaz Ördek Arı Kovanı (fenni) Arı Kovanı ( eski tip) Tablo H . 7: Hayvansal Ürünler Üretimi (2007) CĐNSĐ Süt Yoğurt + Yağ + Peynir Et (Kırmızı) Et (Beyaz) Keçi Kılı + Yapağı Bal Yumurta H. 2. 2. 1 2007 (Adet) 88.106 88.102 4 640.573 241.046 399.527 8.162 2.002 1.793 4.337 30 4.920.768 274.871 4.642.000 2.429 263 1.205 151.064 545 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 ÜRETĐM MĐKTARI (Ton) 142.690 31.623 4.912 8.297 299 3.066 2.473 Đl Tarım Müdürlüğü -2007 Büyükbaş Hayvancılık Hayvancılık, Mersin'in dağlık kesimleriyle eşik alanlarında yaşayan nüfusun önemli geçim kaynaklarından biridir, ilin dağlık bölgelerinde tahıl tarımı yanında, hayvancılık da yapılır. Bunun dışında, hayvancılık il genelinde, küçük işletmeler için yardımcı gelir ve gıda kaynağı olarak da önem kazanmıştır. Đlde, 1950'lerde tarımda makineleşmenin hızlanmasıyla ve ekim alanlarının genişlemesiyle birlikte, meralar azalmaya başlamış, bunun sonucu olarak yem sıkıntısı baş göstermiştir. Bu durum, daha çok mera hayvancılığı yapan işletmeleri besi ve süt hayvancılığına yönelmiştir. Đlde bahçe tarımının gelişmesiyle birlikte, çiftlik gübresi kullanımının giderek önem kazanması, hayvansal ürünlerin tüketimindeki artış ve yurt dışına pazarlama olanaklarının doğması, besi hayvancılığının giderek yaygınlaşmasında başlıca etkenler olmuştur. Diğer taraftan 1960'lı yılların başından sonra hayvansal ürünlerde verimliliği artırmayı amaçlayan tohumlama çalışmaları da hayvancılığı olumlu yönde etkilemiştir. Mersin'de meraların az olması nedeniyle, mera hayvancılığı yerine, besicilik yapılmaktadır. Et tüketiminin artışı, limandan canlı hayvan dış satımının kolayca yapılması ve yem fabrikasının bulunması gibi nedenler, ahır besiciliğinin gelişmesini sağlamıştır. Bakınız Tablo H.6. H. 2. 2. 2 Küçükbaş Hayvancılık Bakınız Tablo H.6. 197 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. 2. 2. 3 Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) Kümes hayvanları yetiştiriciliğinde genellikle aile işletmeciliği yaygındır. Bakınız Tablo H.6. H. 2. 2. 4 Su Ürünleri Đlin Akdeniz’e kıyı olması nedeniyle Đlde balıkçılık önemlidir. Ayrıca tatlı su ve kültür balıkçılığında da tesisler mevcuttur. Đlimiz hayvansal üretiminde su ürünleri de önemli yer tutmaktadır. Göksu ırmağı, Berdan, Dragon, Lemas çaylarında sazan, alabalık, kaya balığı, tatlısu kefali, yayın, levrek, yılan balığı avlanmaktadır. Tablo H. 8: Su Ürünleri Üretimi (2007) ÜRÜNLER Deniz Balıkları Diğer Deniz Ürünleri Tatlı Su Balıkları Kültür Balıkları TOPLAM ÜRETĐM 2.640 TON 196 TON 48 TON 400 TON 3.284 TON Đl Tarım Müdürlüğü -2007 Đlde kıyı ve kıyı ötesi balıkçılığı yapılmaktadır. Akarsuların denize getirmiş oldukları besin maddeleri nedeniyle, akarsuların denize döküldüğü yerler verimli av sahalarıdır. Đlin avlanma bandı, Tarsus ırmağı ağzından başlar; Silifke ilçesindeki Paradeniz ve Akgöl dalyanlarını içine alarak Anamur ilçesine dek uzanır. Tatlı su balıkçılığı, kurulan işletmeler ile akarsu, dere ve çayların yanı sıra göl, gölet ve baraj göllerinde yapılmaktadır. Tablo H. 9: 2006 Yılında Đlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu Seyhan,Berdan,Göksu Nehirleriyle Lemas, Bozyazı ve Dragon Çaylarının denize döküldüğü mansaplar ile Viranşehir ve Tırtar açıkları verimli av sahalarıdır. Silifke Đlçesi hudutları dahilinde bulunan ve 2.100 Ha. Alana sahip olan Paradeniz-Akgöl dalyanı da önemli av sahalarımızdan biridir. Ayrıca Đlimiz, Kazanlı kasabasında deniz ürünleri (kefal ve levrek) üretimi yapılmaktadır. Av Sahaları Balıkçı Teknelerinin Barındığı Karaduvar, Mersin, Taşucu, Yeşilovacık, Aydıncık ve Bozyazı. Liman ve Barınaklar Bağlı Olduğu Limanlara Göre Liman Başkanlıklarına bağlı toplam balıkçı teknesi sayısı 680’dir. Bunların 418’i Mersin, Balıkçı Teknelerinin Sayısı 182 ‘si Taşucu, 80’i ise Anamur limanına bağlıdır. Balıkçı Teknelerinin Ayırımı Trol 125 Adet, Gırgır 40 Adet ve Küçük Balıkçı Teknesi 515 Adet. Đlimizde Avcılık Trol (Sürütme Ağı), Gırgır (Çevirme Ağı), Uzatma Ağları (Molozma, Palamut, Kefal ve Barbunya ağları), Paraketa ile yapılmaktadır. Avlanan Balıklar Đlimizde avlanan balıkların (Deniz Ürünlerinin) başında Lagos, Barbunya, Mercan, Dil, Đskarmoz, Mezgit, Karides, Mürekkep Balığı, Kalamar, Levrek, Karagöz, Çipura, Đstavrit, Đzmarit, Mırmır, Kırlangıç, Karakulak, Halili, Sardalya, Turna, Kolyoz gelmektedir. Đlimizin 2005 Yılı Su Ürünleri Deniz Balıkları üretimi: 990 Ton, Diğer Deniz Ürünleri Üretimi: 100 Ton, Tatlı Su Balıkları üretimi ve Kültür Balıkları Üretimi: 153 Ton’ dur. 1380 Sayılı Yasa Çerçevesinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Mersin Tarım Đl Đlimizde Su Ürünleri Avcılığı ve Müdürlüğü’nce yapılmaktadır. Ayrıca Sahil Güvenlik Komutanlığı kontrol destek hizmetlerini Kontrolü de yürütmektedir. Đlimizde hali hazırda faal durumda bulunan ve istihsal ve satış amacıyla kurulmuş olan Đlimizdeki Đstihsal ve Satış kooperatifler Karaduvar-Mersin, Silifke-Yeşilovacık, Taşucu, Aydıncık ve Anamur’da Amacıyla Kurulmuş Koop. bulunmaktadır. Tatlı Su Balıkçılığı Đlimizde tatlı su balıkçılığı, tesis edilen işletmeler ile akarsu, dere ve çaylarda avcılık yoluyla ayrıca göl-gölet ve baraj göllerinin balıklandırılması şeklinde olmaktadır. Đşletmelerin tamamında Gökkuşağı Alabalığı yetiştirilmektedir. Đlimiz sınırları dahilinde faal halde 20 adet alabalık işletmesi bulunmakta ve bunların üretim miktarı yıllara göre değişmekle beraber toplam ortalama 225 Ton/Yıl’dır. Ayrıca 1 adet akvaryum balıkları yetiştiriciliği işletmesi bulunmaktadır. Balıklandırma ve Kerevitlendirme Projesi 2006 yılında ilimiz sınırları içerisinde bulunan Gölpınar Göletine 50.000 adet, Fındıklı Göletine 5.000 adet, Değirmençay Göletine 10.000 adet, Kösbucağı Göletine 5.000 adet, Esenpınar Göletine 50.000 adet, Karakız Göletine 10.000 adet, Çavuşlu göletine 45.000 adet, Hortu Göletine 15.000 adet aynalı sazan yavrusu atılmıştır. Su Ürünleri Pazarlama Satış Tekniği ve Đlimizde su ürünlerinin pazarlanması çoğunlukla komisyoncular tarafından yapılmaktadır. Bir bölümü de kurulmuş bulunan su ürünleri kooperatiflerinin açmış oldukları satış büroları tarafından yapılmaktadır. Çok az bir bölümü ise istihsal yapanlar tarafından pazarlanmaktadır. Pazarlanan balıkların çoğu taze olarak tüketilmektedir. Bir bölümü de başta Đstanbul, Ankara, Đzmir ve Antalya’ya olmak üzere iç pazarlara da gönderilmektedir. Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu 198 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. 2. 2. 5 Kürk Hayvancılığı Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. H. 2. 2. 6 Arıcılık ve Đpek Böcekçiliği Arıcılık, son yıllarda gelişen ve geliri yüksek olan bir geçim alanı olmuştur. Mersin'de 1968'de kurulan Bal Kooperatifi sayesinde arıcılık yeni tekniklerle yapılmaktadır. Göçebe arıcılık ile yılda üç defa aynı kovandan bal alınabilmektedir. Bakınız Tablo H.6 H. 3 ORGANĐK TARIM Ekolojik (organik) Tarım; üretimde kimyasal girdi kullanmadan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. Ekolojik tarımın amacı; toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden, çevre, bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır. Organik tarımda temel öğe; ekolojik dengenin korunarak, bitkisel ve hayvansal üretimin birlikte aile işletmeciliği şeklinde yapılması, dolayısıyla üretimden tüketime kısa devrelerin kurularak kendi kendine yeterliliğin sağlanmasıdır. Tüketiciye güvenilir, kaliteli ürünler sunmak üzere organik ürün ve girdilerin üretiminin geliştirilmesini sağlamak için gerekli tedbirlerin alınmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla 3.12.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5262 nolu ‘Organik Tarım Kanunu’ ve ekolojik dengenin korunması, organik tarımsal faaliyetlerin yürütülmesi, organik tarımsal üretimin ve pazarlamanın düzenlenmesi, geliştirilmesi, yaygınlaştırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla 2005 yılında yürürlüğe giren ‘Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına Đlişkin Yönetmelik’ dahilinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yetkilendirilen Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşlarından (KSK) 7 adeti ilimizde organik tarım yapan üretici ve müteşebbis ile sözleşme yapmak suretiyle aktif olarak faaliyet sürdürmektedirler. Tablo H. 10: Đlimizdeki Organik Tarım Ürün ve Üretici Dağılımı Üretim alanı Üretici Sayısı Sıra Ürün adı (ha) (adet) 1 Muz 63,774 83 2 Buğday 87,1 32 3 Zeytin 355,18 127 4 Nohut 265,4 35 5 Bağ 40,02 108 6 Çilek 4,49 8 7 Elma 5,6 6 8 Erik 0,4 2 9 Arı Çiçeği 1 1 10 Domates 0,15 1 11 Fiğ 1,08 1 12 Kaysı 25,16 7 13 Kiraz 8,43 2 14 Korunga 2,7 1 15 Limon 6,3 3 16 Mandalina 3,48 2 17 Portakal 3,31 3 18 Salatalık 1 3 19 Şeftali 3,6 2 20 Yenidünya 4,3 2 21 Nar 162,104 3 22 Y.Mersini 6,48 5 TOPLAM 1051,058 437 Tahmini verim (ton) 3.634 1.053,09 234,78 226 355 3,5 1,5 25 1,5 61 13 77 40 105 126 60 90 950 16 Đlçe dağılımı Anamur-Bozyazı Gülnar Mut-Tarsus Gülnar Mut, Silifke Anamur-Bozyazı Bozyazı Bozyazı-Mut Merkez Erdemli Merkez Tarsus-Bozyazı-MutBozyazı-Çamlıyayla Merkez Anamur-Tarsus-Bozyazı Tarsus Tarsus-Bozyazı-Erdemli Aydıncık-Erdemli-Bozyazı Anamur-Tarsus Tarsus Tarsus, Silifke Merkez Đl Tarım Müdürlüğü -2007 KSK’ları ile sözleşme imzalayan Organik Üretim (hayvansal-bitkisel) yapan (doğadan toplayan, üreten) üreticilerin üretmiş olduğu organik ürünlerin % 85 ‘i GEÇĐŞ ÜRÜNÜ olarak çoğunlukla da iç piyasada tüketilmektedir. 199 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu KSK’larının periyodik aralıklarla Tarım Đl Müdürlüğüne bildirmiş olduğu Organik Tarım yapmak üzere sözleşme imzalamış olan müteşebbisler (üretilmiş organik ürünleri işleyen, depolayan, pazarlayan) ile üreticilerin üretmiş olduğu ürün dağılımı Tablo H.10’de çıkarılmıştır. 08/09/2004 tarih ve 25577 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Đyi Tarım Uygulamaları (ĐTU) yönetmeliği çerçevesinde Moody International, EcasBelg.Den.Ltd Şti. ve D.N.V Ltd.Şti tarafından belgelendirilen 10 adet üretici Đ.T.U sertifikası almıştır. Etko Ekolojik Ltd.Şti. ve CTR Bel.Den.Ltd.Şti. yetki alarak faaliyet göstermektedir. Đlimizde, bu şirketle ortak faaliyet gösteren 6 firma bulunmaktadır. 2006-2007 üretim sezonunda 90 adet üretici EUREPGAP sertifikası alarak yaklaşık 80.000 ton narenciye ihracatı yapmıştır. Ayrıca domates, biber, patlıcan, patates, üzüm ve havuç gibi ürünlerde de iyi tarım uygulamalarına uygun ihracat yapılmıştır. II.Dönemde Đyi Tarım Uygulamaları Konusunda 1 radyo konuşması ve 8 çiftçi toplantısı yapılmış 220 çiftçi toplantıya katılmıştır. H. 4 TARIMSAL ĐŞLETMELER Polikültür tarımının uygulandığı ilimizde tarım sektörünün önemli bir yeri vardır. 2000 nüfus sayımına göre 1.651.400 olan Đlimizde nüfusun % 39.4 ü köylerde yaşamakta ve yaklaşık 130.000 aile geçimini tarımdan sağlamaktadır. Đlimizde 2007 yılı itibarı ile 191 adet Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 46 adet Sulama Birliği, 9 adet Su Ürünleri Kooperatifi, 2 adet Üst Birlik olmak üzere toplam 248 adet Tarımsal Amaçlı Kooperatif bulunmaktadır. Ancak bunların ilçelere göre dağılımları elde edilememiştir. Đlimizde bulunan tarımsal amaçlı kooperatifler, yetiştirici birlikleri ve üretici birlikleri aşağıda tablolar halinde verilmektedir. H. 4. 1 Kamu Đşletmeleri Mersin’de kurumsal yapılara baktığımızda Tarım Đl Müdürlüğü, TMO, DSĐ ve Đl Özel Đdaresi, MTSO, Mersin Đhracatçı Birlikleri gibi kamu kurumları tarıma hizmet vermek için çalışmalar yürütmektedir. Tablo H . 11 : Đlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler TARIMSAL SULAMA ĐLÇE ADI KALKINMA KOOPERATĐFĐ KOOPERATĐFĐ MERKEZ ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA ERDEMLĐ GÜLNAR MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM (2006) yılı) 23 22 3 20 8 13 11 25 20 40 185 SU ÜRÜNLERĐ KOOPERATĐFĐ 4 4 2 1 1 10 2 3 7 5 39 2 1 1 1 3 8 ÜST BĐRLĐK TOPLAM KOOPERATĐF SAYISI 31 27 6 22 9 23 13 28 30 35 234 Đl Tarım Müdürlüğü-2006 Tablo H . 12: Yetiştirici Birlikleri KURULUŞ TARĐHĐ ÜYE SAYISI Holsteın-Freısıan Damızlık Süt Sığırı Yetiştiricileri Birliği 1997 398 Soy kütüğü çalışmaları Suni tohumlama Arı Yetiştiricileri Birliği 2003 275 Destekleme ödemelerinin takibi, üyelerin temsili ve sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar Tavuk Yetiştiricileri Birliği 2004 25 Üyelerin temsili ve sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar Keçi Yetiştiricileri Birliği 2006 BĐRLĐK FAALĐYET KONUSU Üyelerin temsili ve sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar Đl Tarım Müdürlüğü-2007 200 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo H . 13: Üretici Birlikleri SIRA NO ĐLÇESĐ 1 Mersin 2 Silifke 3 Erdemli 4 Silifke 5 Silifke 6 Silifke 7 Bozyazı 8 Silifke 9 Mut 10 Gülnar 11 Gülnar 12 Anamur 13 Silifke 14 Mut 15 Çamlıyayla 16 Bozyazı 17 Tarsus 18 Merkez 19 Mersin 20 Silifke 21 Erdemli BĐRLĐĞĐN ADI Merkez Süt Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Böğürtlen Üreticileri Birliği Erdemli Đlçesi Turunçgil Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Turunçgil Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Örtüaltı Sebze Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Çilek Üreticileri Birliği Mersin Đli Organik Muz Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Erik Üreticileri Birliği Mut Đlçesi Bal Üreticileri Birliği Gülnar Đlçesi Üzüm Üreticileri Birliği Gülnar Đlçesi Elma Üreticileri Birliği Anamur Đlçesi Muz Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Kayısı Üreticileri Birliği Mut Đlçesi Meyve Fidanı Üreticileri Birliği Çamlıyayla Đlçesi Sert Çekirdekli Meyve Ür.Bir. Bozyazı Đlçesi Çilek Üreticileri Birliği Tarsus Đlçesi Süt Üreticileri Birliği Merkez Sert Çekirdekli Meyve Ür.Bir. Mersin Đli Muz Üreticileri Birliği Silifke Đlçesi Süt Üreticileri Birliği Erdemli ilçesi Örtüaltı Sebze Üreticileri Birliği ÜYE SAYISI 86 16 552 32 59 17 16 50 54 74 25 117 17 17 52 19 18 178 453 16 Đl Tarım Müdürlüğü-2007 H. 4. 2 Özel Đşletmeler Bakınız Tablo H. 11, Tablo H.12, Tablo H.13. H. 5 TARIMSAL FAALĐYETLER H. 5. 1 Pestisit Kullanımı Tarım Đl Müdürlüğü verilerine göre 2007 yılında kullanılan pestisitler Tablo H.14’ de verilmekte olup, topraktaki birikimleri konusunda bilgiye ulaşılamamıştır. Tablo H. 14: 2007 yılında kullanılan pestisitler Đnsektisitler (ton) Fungusitler (ton) Herbisitler (ton) Akarisitler (ton) Nematosit (ton) Kışlık Ve YazlıkYağlar (ton) Demirli Bileşikler (Ton) Diğerleri (ton) Toplam (ton) H. 5. 2 250,166 894,003 39,768 101,800 1074,957 718,609 96,805 19,877 3.195,985 Đl Tarım Müdürlüğü–2007 Gübre Kullanımı Đlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı tablo H. 15’ de verilmekte olup, topraktaki birikim miktarı ve çevrede olan etkileri konusunda bilgiye ulaşılamamıştır. Tablo H. 15: Đlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı. SAF N (ton) SAF P2 O5 (ton) SAF K2 O (ton) ĐL TOPLAMI 25293,15 5302,15 3960,81 MERKEZ 4393,63 1600,55 853,19 ANAMUR 743,44 405,48 417,69 AYDINCIK 88,13 46,65 35,80 BOZYAZI 296,67 62,22 128,41 ÇAMLIYAYLA 51,06 12,96 3,66 ERDEMLĐ 1921,79 462,41 514,20 GÜLNAR 423,31 57,10 43,93 MUT 1009,75 336,71 208,27 SĐLĐFKE 1518,70 206,27 227,71 TARSUS 14846,68 2111,80 1527,95 Đl Tarım Müdürlüğü - 2007 201 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu H. 5. 3 Toprak Kullanımı Tarımsal faaliyetlerde toprak kaybını (erozyon) engellemek üzere Đl Tarım Müdürlüğünce eğitim ve yayın faaliyetleri sürdürülmektedir. KAYNAKÇA 1. Đl Tarım Müdürlüğü Çalışmaları 2. Mersin Valiliği Web Sayfası, Erişim 07.03.2007 3. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, 1999-2006 Ekonomik Raporları, Mersin. 202 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu I. MADENCĐLĐK I. 1 MADEN KANUNU’NA TABĐ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER Đlimizdeki maden yatakları için bakınız Şekil I-1. I. 1. 1 Sanayi Madenleri CIMENTO HAMMADDELERI ( Cmh ) Silifke-Tasucu Sahası: Tenor:Rezerv: 111 000 000 ton marn DOLOMIT ( Dol ) Aydıncık Yatağı: Tenor: % 19.5 MgO Rezerv: 9 841 717 818 ton görünür+ muhtemel, 21 287 606 880 ton mümkün, Silifke Yatağı: Tenor: % 19.45 MgO Rezerv: 75 240 000 ton görünür, 192 199 366 ton muhtemel Silifke- Ovacık Yatağı: Tenor: % 32.14 CaO, % 19.45 MgO, % 0,50 SiO2, % 0,76 Fe2O3 Rezerv: 220 000 000 ton görünür+ muhtemel KIRECTASI ( Kct ) Aslanköy Yatağı: Tenor: % 54 CaO, % 0.24 MgO Rezerv: KROM ( Cr ) Đl geneli: 150 ye yakın krom yarma ve ocağı bulunmaktadır. Bunların 40 kadarı büyük boyutta olup isletme yapılmıştır. Tenor: % 10 - 48 Cr2O3 Rezerv: 1,5 - 2 milyon ton muhtemel+mümkün KUVARS KUMU Tarsus civarında, milyonlarca ton, detaylı etüde ihtiyacı var. KUVARSĐT Ovacık civarında çok yaygın olarak bulunmaktadır. TUZ Yenice- Arap Ali Yatağı Tenor: % 95 NaCl, %5nCaSO4 Rezerv: 64 milyon ton görünür rezerv I. 1. 2 Metalik Madenler BAKIR-KURSUN-CINKO ( Cu-Pb-Zn ) Anamur-Ortakonus Yatağı: Tenor: % 22 Pb, % 28 Zn, % 1 S, % 1 CaO2 Rezerv: Yataktan geçmiş yıllarda 60 000 ton üretim yapılmıştır. Halen 10 000 ton rezerv vardır. 203 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu BARIT ( Ba ) Mersin ili ve civarı: Bilinen barit yatakları aşağıda verilmiştir. TENOR (% BaSO4) 94.15 77-96 YER Mersin-Anamur-Asagikuren K. Mersin-Silifke-Torul-Cilbayir K. REZERV (ton) 2 250 görünür 70 000 görünür+muhtemel DEMIR ( Fe ) Silifke-Pelitpınarı Zuhuru: Tenor: % 24-39 Fe2O3 Rezerv: 1 000 000 ton görünür + muhtemel. Sahadan bir miktar cevher alınmıştır. Gülnar-Kocaşlı Grubu(Yanıslı, Besi T., Taşbası T., Kocaşlı )zuhurları: Tenor: % 16-50 Fe2O3 Rezerv: 550 000 ton civarında görünür+muhtemel. Yanışlı' nın büyük bir kısmı alınmış olup diğer zuhurların tenorları çok düşüktür. Gülnar-Dedeler Zuhuru: Tenor: % 40-57 Fe2O3 Rezerv: Cevher 750 m. uzunluk,100 m. genişliğinde bir alana yayılmıştır. Gülnar-Örendüzü Zuhuru: Tenor: % 35 Fe2O3 Rezerv: 5-30 cm. kalınlığında cevher Anamur-Melleç Yatağı: Tenor: % 50 Fe2O3 Rezerv: 90 000 ton muhtemel. FOSFAT ( P ) Anamur-Pembecik, Bahcekayagi, Tekmen, Karaharnup, Lenger Köyleri zuhurları: Tenor: % 2.15-20.83 P2O5 Rezerv: Küçük mercekler seklinde zuhurlar. MANYEZIT ( Mag ) Mut-Çatalköy: Tenor: % 45 MgO Rezerv: 100 000 ton muhtemel Tarsus-Sarıkavak Köyü: Tenor: % 46 MgO Rezerv: 36 642 ton görünür+muhtemel I. 1. 3 Enerji Madenleri Enerji madenlerinden ilimizde sadece linyit bulunmakta olup, özellikleri aşağıda verilmektedir. YATAĞIN BULUNDUĞU YER Tarsus-Namrun KĐMYASAL ÖZELLĐKLERĐ REZERV(1.000 ton) SU KÜL KÜKÜRT AID K kal/kg GÖR %19.00 %35.00 %3.50 2300 4458 MUH MUM JEO AÇIKLAMA Kapalı Đşletme Mut-Kargacık Ekonomik Değil Mut-Kargacık Mostra MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü 204 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil I . 1: Đlin Maden Yatakları 205 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu I. 1. 4 Maden Kanunu’na Tabi Olan Doğal Malzemeler Sanayi Madenleri : Ruhsat Sayısı :9 Üretim Yöntemleri : Açık Đşletme Çalıştırdığı Đşçi : SSK Rezervleri : MĐGEM Katma Değer : MĐGEM Metalik Madenler : Ruhsat Sayısı : 14 Üretim Yöntemleri : Açık Ocak Đşletmesi Çalıştırdığı Đşçi : SSK Rezervleri : MĐGEM Katma Değer : MĐGEM Enerji Madenleri : Doğal Malzemeler : Ruhsat Sayısı : 30 Üretim Yöntemleri : Açık Ocak Đşletmesi Çalıştırdığı Đşçi : SSK Rezervleri : MĐGEM Katma Değer : MĐGEM Đlimiz sınırları içerisinde Đl Özel Đdaresince 2007 yılında verilen GSM işyeri açma ve çalışma ruhsatları Tablo Đ.1’de verilmiştir. Tablo I. 1: Đl Özel Đdaresince 2007 Yılında GSM Đşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Verilen Maden Ocakları ĐLÇE ADI ANAMUR FĐRMA ADI Mehmet ALTUN Likya Mer.San. Ve Tic.Ltd Şti. ANAMUR Mehmet KOYUNCU Madencilik Yertaş Madencilik Yertaş Đnş.Tur.San.ve Tic.Ltd.Şti ANAMUR Eroğlu Yol Asfalt Ltd.Şti. BOZYAZI Bozyazı Belediyesi ÇAMLIYAYLA Karayolları 5.Bölge Müdürlüğü ERDEMLĐ Bur-Can Mad.Taah.Nak.Pet.Ltd.Şti. ERDEMLĐ Koyunoğlu Mad. Turz.Đnş.Tic.ve San.AŞ: ERDEMLĐ Koyunoğlu Mad. Turz.Đnş.Tic.ve San.AŞ: ERDEMLĐ Koyunoğlu Mad. Turz.Đnş.Tic.ve San.AŞ: ERDEMLĐ Koyunoğlu Mad. Turz.Đnş.Tic.ve San.AŞ: ERDEMLĐ Çandıklı Ali Mad.Pet.Ltd.Şti. ERDEMLĐ Kromad_Serdar Mad.Đnş. Tic. Ltd Şti. ERDEMLĐ Minsan Mad.San ve.Ltd.Şti. ERDEMLĐ Koyunoğlu Mad. Turz.Đnş.Tic.ve San.AŞ: ERDEMLĐ Astra Mermer Mad. San. Tic. AŞ. ERDEMLĐ Pluto Mad.San. Ve Tic.Ltd. Şti. ANAMUR FAALĐYET KONUSU Barit Madeni Kurşun-Çinko Katmiyum Madeni YERĐ Anamur Köprübaşı Çinko Anamur Malaklar Taş Kırma ve Eleme Kum-çakıl Ocağı Taş Ocağı Dolamit Maden Ocağı Đşl. Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Krom maden Ocağı Doğaltaş Mer. Ocağı Krom maden Ocağı Anamur Ormancık Çopurlu Hacıhıdırlı Mev. Belçınar Köyü Karamehmetli Koramşalı Gücüş Kösbucağı Kösbucağı Hacıalanı Sorgun Sorgun Karahıdırlı Sıraç Karayakup Erdemli -Hacıalan Yaylası Mevkii Erdemli -Gücüş Beydili Taşseki Beydili-Taşseki Beydili-Taşseki Beydili-Kartallık Beydili-Büyükalan Arıkuyusu-Kızılalan Arıkuyusu-Kızılalan Bozağaç Menekşederesi ERDEMLĐ Çandıklı Ali Madencilik San.ve Tic.Ltd.Şti. Krom Zenginleştirme Tesisi ERDEMLĐ GÜLNAR GÜLNAR GÜLNAR GÜLNAR GÜLNAR GÜLNAR GÜLNAR GÜLNAR Erdemli Köylere Hizmet Götürme Birliği Uğur Soğutma Mak.TS. Uğur Soğutma Mak.TS. Uğur Soğutma Mak.TS. Uğur Soğutma Mak.TS. Mehmet GÜZEL Naturelmar Mad. San.AŞ. Naturelmar Mad. San.AŞ. Naturelmar Mad. San.AŞ. Kum-Çakıl Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı Mermer Ocağı 206 Anamur Ormancık 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE ADI GÜLNAR GÜLNAR MUT MUT MUT MUT SĐLĐFKE SĐLĐFKE SĐLĐFKE FĐRMA ADI Tevfik BADEMCĐ FAALĐYET KONUSU Kayraktaşı II.Grup Mermer Ocağı Uğur Soğ.Mak.Teks.Mad.ve Mer.San.ve Tic.A.Ş. Đşletmesi Güvenilir Mad.Nak.Mer.Đth.Đhrc.San. Ve Tic.Ltd.Şti. Mermer Traverten Ocağı Necati BOZCU Kum-çakıl Ocağı Mustafa ŞĐMŞEK Kum-çakıl Ocağı Mehmet YALÇIN Kum-çakıl Ocağı Teknomar Mer. Mad. Ltd.Şti. Blok Mermer Teknomar Mer. Mad. Ltd.Şti. Blok Mermer II.Grup Mermer Ocağı Uğur Soğ.Mak.Teks.Mad.ve Mer.San.ve Tic.A.Ş. Đşletmesi YERĐ Sipahili Gülnar-Beydili Köyü Taşseki Mevkii Yerebakan Köyü Evren Kadıköy Kurtsuyu Đmamuşağı Köyü Đmamuşağı Köyü Silifke-Boğsak Köyü Silifke-Karakaya Köyü Kocabük Mevkii Taşobası Tepeçaylak Ulaş Dadalı Taşcılı Kurbanlı SĐLĐFKE Arif ÇIRAK Kum-Çakıl Ocağı TARSUS TARSUS TARSUS TARSUS TARSUS TARSUS TARSUS TARSUS TARSUS Tüsan Yapı AŞ. Eker Mad.Ltd.Şti. Norm Dış Tic. Eker Mad.Ltd.Şti. Eker Mad.Ltd.Şti. Đskenderun Demirçelik Đnkaya Madencilik Özdemirler Mad.San. Ve Tic.Ltd.Şti. Çimsa Çimento San.Tic.A.Ş. TARSUS Çimsa Çimento San.Tic.A.Ş. TARSUS TARSUS Süheyla SARIOĞLU Sebahattin ILDIR TARSUS Soda Sanayi A.Ş. MERKEZ Camiş Mad.A.Ş. 2. Grup Doğaltaş Kum-çakıl Ocağı 2.Grup mermer Alçıtaşı Çimento Kili Silis Kumu 4. Grup Alçıtaşı Doğaltaş Mer. Ocağı Sağlıklı Köyü 2.Grup Kalker Maden Ocağı Sucular Köyü 1(b)grubu Çimento kili Maden Kurbanlı Ocağı 2.Grup Mermer Ocağı Belen Köyü 2.Grup Mermer Ocağı Kurtçukuru II.Grup Kireçtaşı Ocağı Kırma Tarsus- Karadiken Köyü Eleme Tesisi Dolamit Ocağı Kırma Eleme Merkez-Kurudere Tesisi Đl Özel Đdare Müdürlüğü-2007 I. 2 MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐNĐN YAPILDIĞI YERLERĐN ÖZELLĐKLERĐ Đlimize ait jeolojik bilgiler bölüm A’da verilmektedir. I. 3 CEVHER ZENGĐNLEŞTĐRME Đlimizde altı adet cevher zenginleştirme tesisi bulunmakta olup, krom zenginleştirmesi yapılan bu tesislerde gelen hammadde konsantre krom haline getirilmektedir. I. 4 MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐNĐN ÇEVRE ÜZERĐNE ETKĐLERĐ Madencilik Kanunu kapsamında il genelindeki ocakların ÇED Yönetmeliği çerçevesinde çevresel özellikleri incelenerek değerlendirilmektedir. Üretim sırasında belirli ocaklarda patlayıcı madde kullanılmaktadır. Patlayıcı maddenin kullanımı sırasında 14.08.1987 Tarih ve 87/12028 Karar Sayılı Patlayıcı Maddelerin Satın Alınması, Nakli, Muhafazası ve Kullanım Đşlemleri Tüzüğüne ve bu Tüzüğün 14.09.1999 Tarih ve 23695 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan değişikliklerine uygun olarak Emniyet Müdürlüğünden izin alınarak kullanılır. I. 5 MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐ SONUCUNDA ARAZĐ KAZANIM AMACIYLA YAPILAN REHABĐLĐTASYON ÇALIŞMALARI Đl genelinde madencilik faaliyetleri sonucu arazi kazanılması amacıyla yapılan rehabilitasyon çalışmaları ilgili yönetmelikler çerçevesinde takip edilmektedir. 14/12/2007 tarih ve 26730 sayılı ‘Madencilik Faaliyetleri Đle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği’nin amacı, orman sayılan alanlar dışındaki madencilik faaliyetleri, malzeme ve toprak temini için arazide yapılan kazılar, dökümler ve doğaya bırakılan atıklarla bozulan doğal yapının, doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. Bu yönetmelik gereğince ‘Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Formatı’na göre Plan hazırlanmaktadır. 8/12/2007 tarih ve 26724 sayılı ‘Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, Đşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği’ orman sayılan alanlar dışındaki yerlerden, kum, çakıl ve benzeri maddelerin çevreye ve insan 207 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu sağlığına zarar vermeyecek şekilde alınması, işletilmesi ve kontrolü ile ilgili esasları düzenlemektedir. Bu yönetmelik kapsamında ‘Çevre Yönetimi Planı’ hazırlanmaktadır. Madencilik kapsamdaki faaliyetler, CED Yönetmeliği gereğince hazırlanan ÇED Raporu ve Proje Tanıtım Dosyasında öngörülen ve proje sahibi tarafından taahhüt edilen hususların yerine getirilip getirilmediği kontrol edilir. Faaliyetler ekonomik ömürlerini tamamladıktan sonra, faaliyet sahipleri tarafından gerekli düzenlemeler (sahanın görünümünü mevcut topografyaya uygun hale getirmek, ağaçlandırmak vb.) yapılarak çevreye vermiş oldukları tahribatlar önlenmektedir. KAYNAKÇA 1. MTA Web Sitesi (www.mta.gov.tr) 2. M.T. A Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, ADANA 3. Đl Özel Đdare Müdürlüğü, MERSĐN 208 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu J. ENERJĐ J. 1 BĐRĐNCĐL ENERJĐ KAYNAKLARI J. 1. 1 Taşkömürü Đlimiz sınırları içerisinde geniş kapsamlı kullanılacak vaziyette kömür cevheri yoktur. J. 1. 2 Linyit Enerji madenlerinden ilimizde sadece linyit bulunmakta olup, özellikleri I.1.3’de verilmektedir. J. 1. 3 Asfaltit Đlimiz sınırları içerisinde asfaltit rezervi bulunmamaktadır. J. 1. 4 Bitümlü Şist Đlimiz sınırları içerisinde bitümlü şist rezervi bulunmamaktadır. J. 1. 5 Hampetrol Đlimiz sınırları içerisinde hampetrol rezervi bulunmamaktadır. J. 1. 6 Doğalgaz Đlimiz sınırları içerisinde doğal gaz rezervi bulunmamaktadır. J. 1. 7 Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) Đlimiz sınırları içerisinde uranyum ve toryum rezervi bulunmamaktadır. J. 1. 8 Orman Orman Amenajman Planlarına göre ilimiz genel alanı 1.562.899,0 hektardır. Bu alanın % 54’ü (840.347 Ha) ormanlık alandır. Đlimiz ormanlarında 33.764.881 m³ verimli koru, 3.839.947 m³ verimsiz koru, 144.410 m³ verimli baltalık, 6.250 m³ verimsiz baltalık olmak üzere toplam 37.755.488 m³’lük servet vardır. Đlimiz ormanlarından her yıl endüstriyel odun üretiminin yanı sıra yakacak odun üretimi de yapılmaktadır. 2007 yılında 165.000 m³ tomruk, 500 m³ tel direk, 40.000 m³ maden direği, 49.000 m³ sanayi odunu, 79.000 m³ kağıtlık odun, 45.000 m³ lif yonga, 1.500 m³ sırık olmak üzere toplam 380.000 m³ endüstriyel odun üretimi ile 63.000 ster koru (etadan), 4.000 ster baltalık (etadan) ve 53.000 ster saha temizliği, enkaz vs kaynaklı toplam 120.000 ster yakacak odun üretimi programa alınmıştır. 120.000 ster yakacak odunun 62.000 steri şehir ve kasaba, 53.000 steri 31.madde, 5000 steri 32.madde ihtiyacıdır. J. 1. 9 Hidrolik Đlimiz Doğu Akdeniz havzası içerisinde yer almakta olup, DSĐ. verilerine göre ilimizin su kaynakları potansiyeli Tablo J.1’de verilmektedir. Đlimiz deniz kıyısında yer almaktadır, ancak dalga potansiyeli ve dalga enerjisi konusunda yapılan bir çalışmaya ulaşılamamıştır. Tablo. J. 1: Mersin Su Kaynakları Potansiyeli MERSĐN SU KAYNAKLARI POTANSĐYELĐ SU POTANSĐYELĐ (hm3/YIL) Yerüstü suyu 7 200 GÖKSU NEHRĐ 3 900 BERDAN ÇAYI 1 300 ANAMUR (DRAGON) ÇAYI 820 LAMAS ÇAYI EFRENK ÇAYI 210 100 Diğer Dereler 870 Yeraltı suyu Toplam Su Potansiyeli 87 7 287 209 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu SU YÜZEYLERĐ ha Doğal Göl Yüzeyleri * 1 230 AKGÖL-PARADENĐZ 1 230 Baraj Rezervuar Yüzeyleri * 655 BERDAN BARAJI Seddelemeli Rezervuarlar Yüzeyleri * 655 - Gölet Rezervuarı Yüzeyleri * 19 Akarsu Yüzeyleri ** 410 GÖKSU NEHRĐ 200 BERDAN NEHRĐ 150 ANAMUR ÇAYI LAMAS ÇAYI 20 40 Akarsu Yüzeyleri ** Toplam Su Yüzeyi 1 500 2 314 Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-2007 * Doğal göller, baraj, gölet ve seddelemeli rezervuarların normal su seviyesindeki yüzeylerine ait alanlardır. ** Akarsuların sürekli su taşıyan ana kollarının ortalama akış şartlarını temsil eden su yüzeylerine ait alanlardır. J. 1. 10 Jeotermal Đlimizde bulunan jeotermal kaynağın özellikleri ve kullanımı Tablo J.2’ de verilmektedir. Tablo. J. 2: Đlimizdeki Jeotermal Kaynaklar KAYNAK JEOTERMAL SICAKSU Sıcaklık Debi ALAN KAYNAK o ADI ADI ( C) (lt/sn.) GÜNEYYOLU Güneyyolu 34,5-37,5 1,6 SONDAJ Potansiyel Sıcaklık o (MWt) ( C) 0,02 - Debi (lt/sn.) DEð. Potansiyel (MWt) KURULU TESIS BEL. Kaplıca * Kaynak: MTA Web Sitesi-Erişim 2008 * Türkiye Jeotermal Envanteri-1996 Not: Sondajlardaki potansiyel değerleri, kuyuların ilk üretim debilerinin toplamına göre hesaplanmıştır. MTA Genel Müdürlüğü tarafından 1963 yılında başlatılan ve 1989 yılından itibaren durma noktasına gelen jeotermal enerji arama çalışmaları 2005 yılında başlatılan seferberlikle hızlandırılmıştır. Đlimizde yapılan çalışmalar sonucunda, Mersin-Camili (45,5 °35,5 l/s) ve MersinMut-Keben’ de (45 °C, 30 l/s) sera, konut ısıtması ve termal turizme uygun jeotermal akışkanlar elde edilmiştir. J. 1. 11 Güneş Bölgemizin iklim özelliği sonucu her mevsim güneşi görmek mümkündür. Bunun sonucu olarak, güneş enerjisi en çok su ısıtılması amacıyla (özellikle konutlarda) kullanılmaktadır. Đlimizde güneş enerjisinden faydalanmak amacıyla geliştirilen; termal santraller, güneş pilleri, güneş kolektörleri gibi proje bulunmamaktadır. Tablo. J. 3:2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi (saat,dakika), Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti (cal/cm^2.dak.) ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak.) Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık ort. Günlük Ort. Gün. 05:54 05:15 06:50 07:14 09:02 10:15 10:37 09:48 09:32 07:19 06:16 05:56 07:50 süresi (saat,dakika) Günlük Ort. Gün. 221.85 273.50 385.12 457.14 538.43 577.15 570.22 500.88 446.59 322.03 244.74 208.80 395.54 Şiddeti(cal/cm^2.dak.) Aylık En Yük. Gün. 0.99 1.21 1.41 1.49 1.40 1.32 1.33 1.27 1.28 1.16 1.14 0.89 1.49 Şiddeti(cal/cm^2.dak.) Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı-2007 J. 1. 12 Rüzgar Đlimizde rüzgar enerjisinden faydalanmaya yönelik bir proje bulunmamaktadır. Đlimize ait rüzgar değerleri C.1.1.1’ de verilmektedir. J. 1. 13 Biyokütle Đl sınırları dahilinde biyokütle enerjisinin kullanımı konusunda bir çalışma bulunamamıştır. 210 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu J. 2 ĐKĐNCĐL ENERJĐ KAYNAKLARI J. 2. 1 Termik Enerji Đlimizde Çukurova Elektrik A.Ş.'ne ait bir termik santral bulunmakta, ancak 1996 yılından beri faaliyet göstermemektedir. J. 2. 2 Hidrolik Enerji Akarsu gücünden faydalanılarak elde edilen enerji (Elektrik) çeşididir. Đlimizin hidroelektrik enerji durumu aşağıda verilmektedir. Tablo. J.4: Hidroelektrik Enerji GWh/yıl , % MW , % Etüt programında yer alan veya 129, %12 460, % 12 ileriki yıllarda ele alınacak olan 1 KADINCIK III-IV HES 90 334 2 EFRENK BARAJI VE HES* 26 90 3 SARIKAVAK BARAJI VE HES(EĐE)* 12 32 4 DĐNÇ REGÜLÂTÖRÜ VE HES 1 4 (EĐE)* Planlama ve kesin projesi 576, %54 1919, %49 tamamlanan 1 KAYRAKTEPE BARAJI VE HES 290 768 2 MUT BARAJI VE HES 91 270 3 PAMUKLUK BARAJI VE HES 15 72 4 LAMAS I ve II HES 26 165 5 LAMAS III ve IV HES (YĐD) 38 193 6 SĐLĐFKE II HES (EĐE) 41 81 7 ALAKÖPRÜ BARAJI VE HES (EĐE) 26 116 8 OTLUCA HES (EĐE)* 49 254 Đnşa Halinde Olan 1.6, % 0 9, % 0 1 LAMAS-GÖKLER HES (YĐD) 1.6 9 2005 Yılı Yatırım Programında Olan Đşletmede Olan 365,7, %34 1508, %39 1 ANAMUR HES 0,6 2 2 BOZYAZI HES 0,4 1 3 SĐLĐFKE HES 0,4 2 4 ZEYNE HES 0,3 2 5 DERĐNÇAY (HOCANTI) HES 0,4 1 6 KADINCIK I HES 70 345 7 KADINCIK II HES 56 320 8 BERDAN HES (YĐD) 10 48 9 GEZENDE HES 159,3 528 10 PAMUK HES (Otoprodüktör) 19,8 81 11 BĐRKAPILI HES (Otoprodüktör) 48,5 178 Đl Hidroelektrik Enerji Toplamı 1072,3, %100 3896, %100 * 4628 sayılı Piyasa Kanunu’na göre müracaat eden HES’ler. Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü verileri- 2007 Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğünün Đlimizdeki hidroelektrik santralleri aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo. J.5: EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün Mersin Đlindeki Hidroelektrik Santralleri Bulunduğ Hizmete Kurulu Gücü Yıllık Üretimi Tipi Güvenilir Enerji u Đlçe Giriş Yılı (MW) (kWh) GEZENDE MUT 1994 BARAJ 159,375 528.000.000 130.000.000 MUT-DERĐNÇAY MUT 1968 KANAL 0,880 3.600.000 2.000.000 ANAMUR ANAMUR 1966 KANAL 0,840 3.500.000 2.000.000 BOZYAZI ANAMUR 1974 KANAL 0,424 1.000.000 500.000 SĐLĐFKE SĐLĐFKE 1966 KANAL 0,400 2.150.000 1.500.000 ZEYNE GÜLNAR 1971 KANAL 0,328 1.000.000 500.000 KADINCIK 1 TARSUS 1971 BARAJ 70,000 315.000.000 200.000.000 KADINCIK 2 TARSUS 1974 BARAJ 56,000 307.000.000 189.000.000 TOPLAM 288,247 1.161.250.000 525.500.000 Kaynak: Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü Verileri-2007 Santral Adı 211 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo. J. 6 : Đlimizde Đşletmede olan diğer özel santraller Santral Adı Enerji Kaynağı Santral Yeri SEKA AKGÜBRE SODA ENERJĐSA Buhar Gaz-Buhar Buhar Gaz-Buhar Taşucu Mersin Kazanlı Yenitaşkent Đşletmeye Alınış Kurulu Güç Yıllık Üretim Tarihi (MW) (GW) Ocak 1984 20.6 138 Kasım 1999 12.1 64.8 Ocak 2002 19.8 108 Eylül 2003 65 504 Kaynak: Mersin Enerji Raporu (www.emo.org.tr) Taşucu’nda bulunan SEKA kapanmıştır. Çimsa fabrikası karşısında bulunan Enerjisa, yakıt olarak nafta kullanmakta iken ekonomik olmadığından yakıt dönüşümü yaparak Haziran 2005 itibariyle doğalgaz kullanımına başlanmıştır. Soda fabrikası sahasında Temmuz 2005’te tesis yapımına başlanan 126,1 MW elektrik üretecek gaz trübinine dayalı bir kojenerasyon tesisi kurulmuş ve Eylül 2006’da elektrik, Kasım 2006’da da buhar üretimi başlayarak Mersin Kojenerasyon Tesisi devreye girmiştir. J. 2. 3 Nükleer Enerji Ülkemizde nükleer santral kurma ile ilgili çalışmalar ilk defa Đlimiz Gülnar Đlçesi, Büyükeceli Kasabası sınırları içerisinde bulunan Akkuyu mevkiinde yapılmış ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan 1976 yılında Yer Lisansı alınmıştır. Đlk ihalesi 1977 yılında yapılmış ve ihaleyi kazanan firma (Asea-Atom) ile 1980 yılına kadar yapılan görüşmelerden sonuç alınamamıştır. Đkinci ihale 1983 yılında anahtar teslimi esasına göre yapılmış, daha sonra yap-işlet-devret modeline dönüştürülmüştür. Đhaleye giren Stemens-KWU Firması ile General Elektrik Firmaları ihaleden çekilmişlerdir. Kanada AECL firması ile yapılan görüşmeler firmanın yap-işlet-devret modeli içinde getireceği kredilere devlet garantisi konusunda ısrarlı olması sebebiyle sonuçlandırılamamıştır. TEAŞ'ın yaptığı üretim planlamasına göre 2010 yılına kadar %3 ve 2020 yılına kadar %9 oranda kapasite payına sahip olacak nükleer santrallerin ilkinin 2005 yılında işletmeye girmesi ön görülmekte olup, inşaat süresi göz önünde tutularak nükleer santral tekrar 1993 yılı yatırım programına alınmış ve 17 Aralık 1996 tarihinde ihaleye çıkartılmıştır. Nükleer santralin tesis süresi 6.5 yıl olup, sözleşmenin 1998 yılında yürürlüğe girmesi ve ilk ünitenin 2005 yılında diğer ünitelerin birer yıl ara ile servise girmesi planlanmıştır. Bakanlar Kurulu' nun 01.03.2000 tarihinde yapılan toplantısında; Türkiye'de nükleer santral kurulması, Akkuyu Nükleer Santrali ile ilgili sürecin tamamlanması yönünde karar çıkmıştır. Hali hazırda santralle ilgili herhangi bir gelişme bulunmamaktadır. J. 2. 4 Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi Đlimizde yenilenebilir elektrik enerjisi üretimi konusunda bir çalışma bulunmamaktadır. J. 3 ENERJĐ TÜKETĐMĐNĐN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI Đlimizde enerji tüketiminin sektörlere dağılımı konusunda ayrıntılı bilgiye ulaşılamamıştır. Ancak Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğünden alınan bilgilere göre 2007 Yılı Sonu Đtibariyle Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Tablo J.7’de, Mersin Đli 2006 Yılı Sonu Ayrıntılı Abone Sayısı Tablo J.8’ de verilmektedir. Tablo J. 7: 2007 Yılı Sonu Đtibariyle Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı MESKEN TĐCARET RESMĐ DAĐRE SANAYĐ T.SULAMA ÜCRETLĐ AYD. ÜCRETSĐZ AYD. DĐĞER TOPLAM TÜKETĐM (kWh) 854.474.882 379.643.175 117.838.431 710.436.724 75.988.078 107.002.023 0 199.013.379 2.444.396.692 Kaynak: Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü, 2007 212 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo J. 8: Mersin Đli 2006 Yılı Sonu Ayrıntılı Abone Sayısı Abone Grubu (Ag+Og) Resmi Daire Meskenler Genel Aydınlatma Anamur Merkez 1.040 256.412 Bozyazı 170 Aydın- Çamlıcık yayla Erdemli Gülnar Mut 80 59 42 304 168 25.997 10.536 4.236 9.527 50.087 12.470 Silifke 224 397 23.244 51.764 Tarsus Toplam 502 2.986 93.579 537.852 1.749 146 90 65 29 475 174 224 448 505 3.905 Đçme ve Kullanma Suyu 198 22 19 13 15 39 45 39 65 134 589 Hayır Kurumları 310 50 58 14 12 169 73 59 72 147 964 Arıtma Tesisleri 3 9 3 1 Şantiye ve Geçici 4.261 400 240 51 85 501 49 125 743 814 7.269 Sanayi 1.235 59 32 14 7 70 110 158 78 869 2.632 Şehit Aileleri 469 10 7 1 6 45 6 25 42 139 750 TicarethaneYazıhane 43.963 2.834 1.128 491 443 8.377 853 2.438 5.848 Đbadethane Aydınlatması 216 18 25 6 599 5.578 828 5.297 10.783 65.672 14.782 Tarımsal Sulama, Kültür 7.141 2 1 4.820 3.162 353 8 3.202 12.145 78.520 51 325 3.761 1.824 31.268 29.738 63.226 110.712 667.069 Belirsiz Genel Toplam 0 316.997 34.509 15.353 Kaynak: Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü, 2006 J. 4 ENERJĐ TASARRUFU ĐLE ĐLGĐLĐ YAPILAN ÇALIŞMALAR Đlimizde enerji tasarrufu ile ilgili çalışmalar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı birimleri tarafından yürütülmektedir. Enerji tasarrufu konusunda hazırlanan ilan ve broşürlerle halkımızın bilinçlenmesi sağlanmaktadır. Bunun dışında Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü tarafından enerji tasarrufuna yönelik olarak mevcut işletme gerilimi 15 kV olan bölgeler, kademe kademe 30 kV işletme gerilimine dönüştürülerek ve havai hatlar yer altına alınarak hat kayıpları ve trafo kayıplarının azaltılması gibi çalışmalar yürütülmektedir. KAYNAKÇA 1. DSĐ Web Sayfası (www.dsi.gov.tr) 2. DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü Dokümanları 3. MTA Web Sayfası (www.mta.gov.tr) 4. Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü Dokümanları 5. Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı Dokümanları 6. TEĐAŞ Genel Müdürlüğü Dokümanları 7. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü web sitesi (www.ogm-mersinobm.gov.tr) 8. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Dokümanları 9. Elektrik Üretim Anonim Şirketi Web Sitesi (www.euas.gov.tr) 213 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ K. 1 ETKENLER ĐLDE SANAYĐNĐN GELĐŞĐMĐ, YERSEÇĐMĐ SÜREÇLERĐ VE BUNU ETKĐLEYEN Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde büyümenin ve kalkınmanın gerçekleştirilmesinde temel koşul sanayileşmedir. Sosyal ve kültürel alanlarda sağlanacak yapısal değişimler sanayileşme ile birlikte ve ona bağımlı olarak gerçekleşmektedir. Çünkü sanayi modern ve kalkınmış toplumlarda ekonominin temelini oluşturmaktadır. Avrupa ve Ortadoğu arasında köprü ve ara bölge durumunda olan ve ülke ekonomisinde önemli yer tutan Mersin Đlinde tarım ve ticaret sektörlerinin yanında en gelişmiş sektör sanayi sektörüdür. Ekonomik durum ve coğrafi konum göz önünde bulundurularak ulaşım imkanları, arazi şartları, su ve enerji temini avantajının yanında Đlde sanayinin gelişmesini güçlendiren en önemli özellikler; deniz kenarında bulunması, Türkiye’nin 3. büyük limanına sahip olması, serbest bölge olması, Đç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleriyle karayolu bağlantısı bulunması, hammadde kaynaklarına yakın olması ve iklim şartlarının yılın 12 ayında çalışmaya müsait olmasıdır. Mersin de 1957 yılında Türkiye’nin tek özel petrol rafinerisi olan ATAŞ (Anadolu Tasfiyehaneleri A.Ş.) ın ve Çukurova Elektrik Termik Santralinin kurulması ile başlayan sanayileşme süreci geçtiğimiz on yıl içerisinde daha bir hız kazanmıştır. Đlk yıllarda petrol rafinerisi çevresinde yoğunlaşan sanayi kuruluşları bugün Tarsus Đlçesini de içerisine alan bir dağılım ve büyüme sergilenmektedir. Taşucu' nda bulunan Seka Akdeniz Müessesi Kağıt Fabrikası dışında hemen hemen tüm sanayi Mersin-Adana Karayolu etrafında bulunmaktadır. Geçmiş yıllarda Ülkemizin genelinde olduğu gibi Mersin Đlinde de çevre problemlerinin bu kadar güncel olmaması, çevre korumaya yönelik örgütlü, etkin bir araştırma ve planlama yapılmasını zorlayıcı kılacak yasa ve teşkilatlanmış kurumların bulunmaması ve çevreye olan duyarsızlıktan ötürü, başta Silifke Đlçesi Taşucu Beldesinde bulunan Seka Kağıt fabrikası olmak üzere deniz kıyısında kurulan Soda, Kromsan ve Akdeniz Gübre vb. fabrikalarının yer seçimleri yanlış yapılmıştır. Günümüzde sanayi kuruluşları yer seçimi ÇED Yönetmeliği doğrultusunda gerçekleştirilerek tesisin olası çevresel etkileri ve alınacak önlemler bu yönetmelik hükümlerine göre düzenlenmektedir. K. 2 GENEL ANLAMDA SANAYĐNĐN GRUBLANDIRILMASI Sanayi sektörünün doğrudan yarattığı üretim ve istidam olanakları dışında diğer sektörler üzerindeki etkileri bir yörenin gelişmesi açısından son derece önemlidir. Mersin GSYĐH’si içinde sanayi sektörünün payı %26,6, imalat sanayide yarattığı katma değerin Türkiye içerisindeki payı %3,05’dir. 2002 genel sanayi ve işyerleri sayımı birinci aşama sonuçlarına göre; 43.854 işyeri sayısı ile Mersin, Türkiye genelinde %2,33’lük payla 8.sırada yer almaktadır. Ortalama 110.624 çalışan sayısı ile ise Türkiye içerisinde %1,71’lik payla 11.sıradadır. Đlimizde sanayi sektörünün genel yapısını inceleyecek olursak, küçük sanayi siteleri ve organize sanayi bölgeleri sanayinin gelişmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Đlimizdeki işletmelerin bölgesel olarak dağılımına bakıldığında, %20,3’ü OSB ve KSS’ lerde yerleşik durumdadır. Đlimizde Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü KSS bilgi formlarına göre düzenlenmiş olan Küçük Sanayi Siteleri bilgileri Tablo K.1’ de verilmektedir. Mersin’de sanayinin gelişmesine büyük katkı sağlayan organize sanayi bölgeleri, sanayinin ihtiyaç duyduğu alanlarda uygun alt yapı ve çevre imkânlarının, kentsel gelişmeyi yönlendirebilecek yerel girişimci ve ortaklıklar tarafından, orta ve büyük ölçekli sanayi kuruluşlarının kurulup geliştirilmelerinin sağlanması ve istihdam alanları oluşturulması amacıyla kurulmuştur. Đlimizde 1’i faaliyete geçmiş, 2’sinde çalışmaları devam eden 3 organize sanayi bölgesi mevcuttur. 214 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu • Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi • Silifke Organize Sanayi Bölgesi (Kamulaştırması tamamlandı. Bedel arttırma davaları devam ediyor. Elektrik tesisatı ve elektrik trafosu tamamlandı. Su tesisatı çalışmaları devam ediyor. 14 parselin tahsisi yapıldı. 2 firmaya inşaat ruhsatı verildi. 1 Firma inşaata başladı.) • Anamur Organize Sanayi Bölgesi (kurulacağı alan ile ilgili arazi tespit çalışmaları devam etmektedir) Tablo K. 1: Đlde Bulunan Küçük Sanayi Siteleri ADI ĐŞYERĐ SAYISI DOLULUK ORANI % ĐSTĐHDAM SAYISI KSS'DE YER ALAN MESLEK GRUPLARI Metal Đşleri ve Tornacı, Soğuk Demirci, Oto Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, 126 100% 750 Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Damper Đmalatçısı, Sobacı, Zirai Alet Đmalatçısı Metal Đşleri ve Tornacı, Soğuk Demirci, Oto ERDEMLĐ KÜÇÜK Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, 182 100% 600 SANAYĐ SĐTESĐ Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Damper Đmalatçısı, Sobacı, Zirai Alet Đmalatçısı Metal Đşleri ve Tornacı, Demir Doğramacı, Oto MERSĐN KÜÇÜK Tamircisi, Oto Elektrikçi, Oto Kaportacı, Damperci, SANAYĐ SĐTESĐ (Đçel 704 97% 3000 Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı, 1 + Đçel 2) Soğutma Sistemi Đmalatçısı, Elektrikçi, PVC Plastik Doğramacı, Boya Đmalatçısı Metal Đşleri ve Tornacı, Demir Doğramacı, Oto MUT KÜÇÜK 99 100% 300 Tamircisi, Oto Kaportacı, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, SANAYĐ SĐTESĐ Elektrikçi, Bobinajcı Metal Đşleri ve Tornacı, Sıcak Demirci, Oto Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, SĐLĐFKE KÜÇÜK 204 100% 780 Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Damper SANAYĐ SĐTESĐ Đmalatçısı, Sobacı, Zirai Alet Đmalatçısı, Elektrikçi, PVC Plastik Doğramacı Metal Đşleri ve Tornacı, Demir Doğramacı, Oto TARSUS KÜÇÜK Tamircisi, Oto Elektrikçi, Oto Kaportacı, Damperci, 273 99% 1900 SANAYĐ SĐTESĐ Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı, Elektrikçi, PVC Plastik Doğramacı Metal Đşleri ve Tornacı, Demir Doğramacı, Oto Tamircisi, Oto Elektrikçi, Oto Kaportacı, Damperci, TIRMIL KÜÇÜK Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Soğutma 433 80% 1500 SANAYĐ SĐTESĐ Sistemi Đmalatçısı, Elektrikçi, PVC Plastik Doğramacı Metal Đşleri ve Tornacı, Metal Dökümcü, Demir YENĐCE KÜÇÜK 250 Doğramacı, Motor Tamircisi, Ağaç Đşleri ve SANAYĐ SĐTESĐ(inşaat 38 (öngörülen) Mobilyacı, Elektrikçi, Su Tesisatçısı halinde) Metal Đşleri ve Tornacı, Soğuk Demirci, Oto MEZĐTLĐ KÜÇÜK 130 100% 250 Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, Ağaç SANAYĐ SĐTESĐ Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı Metal Đşleri ve Tornacı, Soğuk Demirci, Oto BOZYAZI KÜÇÜK 48 100% 150 Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, Ağaç SANAYĐ SĐTESĐ Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, KSS Bilgi Formu(Güncelleme Tarihi 25/01/2008) DĐĞER KSS DESTEK KREDĐSĐ ALAN KÜÇÜK SANAYĐ SĐTELERĐ ANAMUR KÜÇÜK SANAYĐ SĐTESĐ MERSĐN TARSUS ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ 1976 yılında Bakanlar Kurulu tarafından kurulmasına karar verilen Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesinin yer seçimi 1992 yılında yapılmıştır. Bölge Tarsus’a 12 km, Mersin’e 24 km, Serbest Bölgeye ve limana 22 km uzaklıkta Huzurkent Beldesi’nin kuzeyinde 380 ha’lık bir alana kurulmuştur. 1994 yılında başlanan altyapı inşaatları 1998 yılında tamamlanmış ve 1995 yılından itibaren de sanayi parselleri tahsis edilmeye başlanmıştır. Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü OSB bilgi formlarına göre düzenlenmiş olan Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesine ait bilgiler Tablo K.2’ de, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları Tablo K.3’de verilmektedir. 215 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo K. 2: Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi ADI MERSĐN TARSUS ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ TAHSĐS EDĐLEN PARSEL DURUMU BÜYÜKLÜĞÜ 380 Hektar PARSEL SAYISI 151 Adet (Firma Sayısı 140) TAHSĐS EDĐLEN ANCAK FAALĐYETE 10 Adet (Firma Sayısı 5) GEÇMEYEN PARSEL SAYISI (*) ĐNŞAATA BAŞLAYAN PARSEL 32 Adet (Firma Sayısı 32) SAYISI (*) ÜRETĐME GEÇEN PARSEL SAYISI (*) 101 Adet (Firma Sayısı 95) BOŞ PARSEL SAYISI 0 Adet (Üretimi Durduran Firma Sayısı 8) BÖLGEDE YER ALAN AĞIRLIKLI Metal Sanayi SEKTÖR GRUBU MEVCUT ĐSTĐHDAM (kişi) 5.700 BÖLGEDEKĐ ĐTHALAT TUTARI Bilinmiyor BÖLGEDEKĐ ĐHRACAT TUTARI ($) 65.000.000 YABANCI YATIRIMCI ORANI (%) 4% (5 Firma) Mevcut bölgeye ilave olarak 278 hektarlık (47 parsel) gelişme alanı projesi ĐLAVE AÇIKLAMALAR vardır. Bu projenin kamulaştırması %91 oranında tamamlanmıştır. Gelişme alanı projesinin, büyükşehir belediyesi katı atık depolama tesisi SORUNLAR projesi ile ilgili yer tespiti sorunları Danıştay'a intikal etmiştir. Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, OSB Bilgi Formu(Güncelleme Tarihi 25/01/2008) Tablo K.3: Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları Đnşaat Proje Üretimini Faaliyetteki Halindeki Aşamasındaki Durduran Sektör Grubu Firma Sayısı Firma Sayısı Firma Sayısı Firma Sayısı Metal Sanayi 21 8 2 0 Tıbbi gereçler / Boya / Petrol Ürünleri ve Kimya San. 10 7 1 2 Gıda Sanayi 11 6 0 2 Plastik Ürünleri ve Ambalaj Sanayi 9 5 0 1 Makine Sanayi 8 3 1 0 Çimento ve Yapı Malzemeleri Sanayi 10 2 0 0 Cam Sanayi 6 0 0 0 Tekstil ve Giyim Sanayi 5 0 0 1 Ağaç ve Orman Ürünleri Sanayi 5 1 0 0 Alkol, Tütün ve Tütün Ürünleri Sanayi 4 0 0 1 Otomotiv Yan Sanayi 2 0 1 0 Kağıt Sanayi 2 0 0 1 Kozmetik Sanayi 2 0 0 0 TOPLAM 95 32 5 8 Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, OSB Bilgi Formu(Güncelleme Tarihi 25/01/2008) Toplam 31 20 19 15 12 12 6 6 6 5 3 3 2 140 Organize Sanayi Bölgesi’nde üretime geçen firmaların sektörel dağılımı incelendiğinde; ağırlıklı olarak Metal Sanayi, Tıbbi gereçler / Boya / Petrol Ürünleri ve Kimya Sanayi ve Gıda Sanayi olduğu görülmektedir. Şekil K. 1: Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları 216 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil K. 2: Đlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve Kum-Çakıl Ocaklarının Đlçelerdeki Yoğunluğunu Gösteren Harita 217 Ölçeksiz 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil K.2’de Organize Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Sitelerinin ilçelerdeki dağılımı, Đl Özel Đdare Müdürlüğünden temin edilen taş ve kum-çakıl ocakları simgesel olarak gösterilmiş olup sanayi kuruluşları ise sayılarının çok olması nedeniyle sadece yoğunluklu bölgelerde temsili olarak işaretlenmiştir. K. 3 SANAYĐNĐN ĐLÇELERE GÖRE DAĞILIMI Đl merkezinin batısında Taşucu beldesindeki SEKA Kağıt fabrikasının(şuanda faaliyette değil) dışında, sanayi ilin doğusunda ve Mersin-Adana karayolu üzerinde yoğunluk kazanmıştır. Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün verilerine göre firmaların sektör bazında ilçelere dağılımı (imalat sanayi) Tablo K.4’ de verilmektedir. Tablo K. 4: Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı (Đmalat Sanayi) ĐLÇELER ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ERDEMLĐ GÜLNAR MERSĐN MUT SĐLĐFKE TARSUS Genel Toplam GıdaDokuma- içkigiyim-deri tütün 8 1 3 11 1 54 155 25 2 22 16 57 72 283 Kağıt Kimyapetrolkömürkauçukplastik 2 Medikal 1 7 62 1 5 23 13 88 1 1 (31.12.2007) Metal ana sanayi Metal eşyamakine ve teçhizat 1 Orman ürünleri Taş ve toprak 1 1 1 4 43 49 15 63 3 3 15 1 9 38 2 2 14 59 86 59 61 Genel Toplam 12 1 3 18 1 472 30 31 154 722 Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü Şekil K. 3: Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı K. 4 SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ĐŞYERĐ SAYILARI VE ĐSTĐHDAM DURUMU Devlet Đstatistik Enstitüsü "1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı Tarama Anketi" bulgularına göre Mersin Đli'nde 1-9 büyüklük grubundaki işyerleri toplam işyerlerinin %94,56’sını, istihdamın %38,98’ini, katma değerin %4,71’ini oluşturmaktadır. 10+ büyüklük grubundaki işyerleri ise toplam işyerlerinin %5,44’ünü, istihdamın %61,02’sini, katma değerin %95,29’unu temsil etmektedir. 1-9 işçi çalıştıran firmalarda yıllık olarak ortalama çalışanların sektörel dağılımı incelendiğinde, çalışanların %27’si orman ürünleri ve mobilya sanayi, %22’si metal eşya mak. sanayi, %21’i gıda, içki ve tütün sanayinde çalışmaktadır. 10 ve daha üstü işçi çalıştıran firmalarda ise; çalışanların, %23 ‘ü gıda, içki ve tütün sanayi ve yine aynı oranda metal eşya mak. sanayinde, %19’u dokuma, giyim eşyası ve deri sanayinde yoğunlaşmıştır. 218 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 1-9 büyüklük grubunda işyeri sayısı bakımından en önemli sektörün orman ürünleri ve mobilya sanayi, 10+ büyüklük grubunda ise, metal eşya-makine, teçhizat, ulaşım aracı, ilmi ve mesleki ölçme aletleri sanayi olduğu gözlenmiştir. Yaratılan katma değerin en fazla olduğu sektör, 1-9 büyüklük grubunda yine orman ürünleri ve mobilya sanayi, 10+ büyüklük grubunda ise, kimyapetrol, kömür, kauçuk ve plastik ürünleri sanayi’dir. Sanayi gruplarına göre Mersin Đlinin işyeri (1-9 büyüklük grubu) sayısı (Ücretle çalışanların yıllık ortalama sayısı ve çalışanların yıllık ortalama sayısı) Tablo K.5 ve Tablo K.6’de verilmektedir. Tablo K. 5: Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Küçük) 1997 ÜCRETLE ÇALIŞANLARIN YILLIK ÇALIŞANLARIN ORTALAMA SAYISI ORTALAMA SAYISI 1985 1992 1997 1985 1992 1997 743 1094 1190 1610 1880 2220 2578 839 608 624 374 517 1637 1466 1252 692 1064 1074 1009 1644 1711 2049 3234 3092 70 98 107 205 228 231 306 357 340 35 167 42 53 171 78 197 424 137 239 36 181 265 337 390 437 663 645 842 1037 37 97 22 9 124 47 36 254 74 43 38 647 1060 871 698 1490 1455 1589 2989 2509 39 100 53 32 80 76 68 210 150 94 TOPLAM 3206 4040 3834 4395 5564 6488 8994 11469 11184 SEKTÖR ĐŞYERĐ SAYISI 1985 1992 31 436 597 32 816 33 34 YILLIK 1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı Tarama Anketi Tablo K. 6: Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Büyük) SEKTÖR ĐŞYERĐ SAYISI 31 32 33 34 35 36 37 38 39 TOPLAM 1985 19 18 3 3 12 10 0 11 0 76 1992 32 16 8 6 7 10 1 28 0 108 1997 74 50 59 11 22 19 1 69 1 306 ÜÇRETLE ÇALIŞANLARIN ÇALIŞANLARIN YILLIK YILLIK ORTALAMA SAYISI ORTALAMA SAYISI 1985 1992 1997 1985 1992 1997 633 987 1915 654 1027 1987 6570 3642 7189 6590 3650 7295 145 157 1168 150 169 1207 1194 1165 1161 1194 1169 1177 3236 2160 2033 3240 2164 2039 2330 1593 2796 2342 1601 2808 0 173 10 0 173 10 1259 1165 2861 1269 1191 2898 0 0 15 0 0 19 15367 11042 19148 15439 11144 19440 1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı Tarama Anketi Sanayi Grupları 31. Gıda, Đçki ve tütün sanayi 32. Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi 33. Orman ürünleri ve mobilya sanayi 34. Kağıt-kağıt ürünleri ve basım sanayi 35. Kimya-petrol, kömür, kauçuk ve plastik ürünleri sanayi 36. Taş ve toprağa dayalı sanayi 37. Metal ana sanayi 38. Metal eşya-makine ve teçhizat, ulaşım aracı, ilmi ve meslekî ölçme aletleri sanayi 39. Diğer imalat sanayi Mersin’de bulunan küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarının mevcut kapasitelerinin kullanımını, tam kapasite ile çalışmalarını etkileyen faktörleri belirlenmesi ve uygulamaya konulan ekonomik politikaların işyerleri üzerindeki etkilerinin ölçülmesi amacıyla Mersin Ticaret ve Sanayi Odası üyeleri arasında 2004 yılı başlangıç olmak üzere üçer aylık dönemler itibariyle düzenli olarak Mersin ili imalat sanayi eğilim anketi düzenlemektedir. Ankete cevap veren işyerinden elde edilen bilgilere göre, imalat sanayinde 2004 yılının ikinci yarısı ile başlayan üretim, iç talepte yavaşlama eğilimlerinin 2005 yılının ilk yarısında da devam etmiştir. Söz konusu yavaşlamanın, kapasite kullanımı üzerindeki etkiside açıkta gözlenmektedir. Firmaların tam kapasite ile çalışmalarına etki eden faktörlere dönemler itibariyle bakıldığında, “talep yetersizliği” ilk sıradaki yerini korumaktadır. 219 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 2005 yılında “finansman sorunu”nun önceki dönemlere göre payında yükseliş olduğu göze çarpmaktadır. Bu genel sorunların yanında bürokratik engeller, düşük kur, rekabet güçlüğü, ham petrol fiyatlarındaki artış dış satışlarda görülen önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Tablo K. 7: Đmalat Sanayi Özet Tablosu Đmalat sanayii özet tablosu, 2001, (10 +) A. Toplam B. Devlet sektörü C. Özel sektör Đşyeri sayısı Çalışanların yıllık ortalama sayısı Ücretle çalışanların yıllık ortalama sayısı 147 14.825 14.803 1 828 828 146 13.997 13.975 Mersin A B C Kaynak: DĐE,Đmalat sanayii özet tablosu, 2001 Diğer taraftan il sanayi ve ticaret Müdürlüğünün verilerine göre ilde 31.12.2007 tarihi itibariyle 722 adet tesis bulunmakta olup, bunlardan 10 ve daha fazla kişi çalıştıranlar Tablo K.8’de verilmektedir. Tablo K. 8: Mersin Firmalar ĐLÇE MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN KURULUŞ ÇALIŞAN FĐRMA ÜNVANI YILI SAYISI 1994 134 Çelkonsan Makina San. ve Tic. A.Ş. Daysan Un Yem ve Plastik Fabrikaları 1986 25 San.ve Tic. A.Ş. 1991 49 Mersin Un Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. 1991 18 Tekli Orman Ürünleri San. ve Tic. Ltd.Şti. MERSĐN 1992 21 Beta Kimya Sanayi Tic.Ltd.Şti. TARSUS 1998 11 Kimya Endüstri Merkezi Đnş.Taah.Tic.San.Ltd.Şti. MERSĐN 2002 13 Toros Plastik Ambalaj San.ve Tic.Ltd.Şti. MERSĐN 1984 11 MERSĐN MERSĐN 1991 2001 21 22 MERSĐN 2001 32 TARSUS 1995 48 MERSĐN TARSUS MERSĐN TARSUS TARSUS 1995 1993 1996 1995 1996 11 11 20 32 20 Bayamtaş Bayamlar Tarım Ürün.Tic.ve San.A.Ş. Sevan Dış Ticaret Ltd.Şti. Berrin Mis-Mersan Kasa Sanayi Boztaşlar Hur. Pls. Metal. Đnş. ve Malz.Turz.San.Tic.Ltd. Teknik Masura Amb.Nak. Pet.Ürün.San.ve Tic.A.Ş. Astra Gıda San ve Tic.Ltd.Şti. Yuvam Toprak Sanayi ve Tic.A.Ş. Akbayrak Otomotiv Tic.San.Ltd.Şti. Hıdıroğlu Gıda San. ve Tic.Ltd.Şti. Dna Tekstil Ürünleri San. ve Tic.Ltd.Şti. MERSĐN 1996 37 Oxyvıt Kimya Sanayi Ve Ticaret A.Ş. MERSĐN MERSĐN MERSĐN 1993 1994 1991 10 115 25 TARSUS 1997 153 TARSUS MERSĐN 1993 1995 20 41 MERSĐN 1985 30 SĐLĐFKE 1995 49 TARSUS MERSĐN MERSĐN MERSĐN 1994 1992 1995 1964 174 22 26 12 TARSUS 1992 64 Çağrı Asansör Đmalat San.Ve Tic.Ltd.Şti Durak Tekstil San. Ve Tic.Ltd.Şti. Tekinler Dış Ticaret Limited Şirketi Sct Filtre Otomotiv Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Özdemirler Madencilik San.Tic.Ltd.Şti. Uğur Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Mehmet Kürek - Dondurmacı Halil Pastanesi Pişirgen Makina Đmalat San. Demir Sac Profil Tic. Ltd. Şti Kristal Turizm Đnş.San .Ve Tic.Ltd.Şti. Ersoylar Đnş.San.Ve Tic Ltd.Şti. E.A.S. Asansör San. Đnş.Ve Tic.Ltd.Şti. Metin Boğa Avşarlar Kuru Yemiş Đmalat. San Ve Tic.Ltd.Şti. ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Çelik Konst. metal ana sanayi Un - Kepek gıda-içki-tütün Un - Kepek Kereste Mamülleri gıda-içki-tütün orman ürünleri kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Sıvı Deterjan Kimyasal Yapı Ürünleri 220 Plastik Poşet K.Mercimek gıda-içki-tütün K.Mercimek Römork gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Plastik Granür Kağıt Karton Masura dokuma-giyim-deri K.Mercimek Tuğla Oto Bakım Un - Kepek Konfeksiyon gıda-içki-tütün taş ve toprak metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün dokuma-giyim-deri kimya-petrol-kömürK3 Vitamin ve Kopleksi kauçuk-plastik Asansör Motajı metal eşya-makine ve teçhizat Konfeksiyon dokuma-giyim-deri K.Mercimek gıda-içki-tütün Oto Filtre metal eşya-makine ve teçhizat Kırma Taş Konfeksiyon taş ve toprak dokuma-giyim-deri Cezerye gıda-içki-tütün Römork metal eşya-makine ve teçhizat Yemek Etriye Çiroz Asansör Motajı Pulvarizatör Reçel-CezeryeKuruyemiş gıda-içki-tütün taş ve toprak metal eşya-makine ve teçhizat metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE MERSĐN MERSĐN MERSĐN ANAMUR MERSĐN TARSUS MERSĐN KURULUŞ ÇALIŞAN FĐRMA ÜNVANI YILI SAYISI 1988 19 Sadullah Ceviz Gıda San Ve Paz.A.Ş. 1994 45 Akdeniz Çivi Ve Tel San.Ve Tic.Ltd.Şti. 1987 66 Aral Endüstri Ürünleri San. Ve Tic.A.Ş. Kılıç Tar.Gıda Haf. Pet. Turz. San Ve 1997 32 Tic.Ltd.Şti. Cms Tar.Ürün. Đhr.Đth.Paz.San. Ve 1996 72 Tic.Ltd.Şti. 1999 56 Lider Gıda San. Ve Dış Tic.Ltd.Şti. European Tobacco Sigara Ve 2002 150 Tütüncülük San.Ve Tic.A.Ş. ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Cezerye-Helva-Lokum Tel , Çivi Kesme Şeker gıda-içki-tütün metal ana sanayi gıda-içki-tütün Sarartılmış Muz gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Sigara gıda-içki-tütün MERSĐN 1996 28 Niğde Plastik San. Ve Tic.Ltd.Şti. Plastik Granül MERSĐN 1977 25 Kırma Taş Đmalatı MERSĐN 1992 55 Tüsan Yapı Sanayi Anonim Şirketi Dövenci Sac Prof.Demir Đmlt.Đnş.Taah.Tic Ve San.Ltd.Şti. kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik taş ve toprak Çelik Konst. metal ana sanayi MERSĐN 1992 10 Aracılar Plastik San.Ve Tic.Ltd.Şti. Kablo Soyma MERSĐN MERSĐN MERSĐN 1989 1996 2000 12 35 19 MERSĐN 1997 84 MERSĐN 1998 19 TARSUS 1999 47 TARSUS 1997 13 ERDEMLĐ 1993 35 MERSĐN 1992 23 MERSĐN 2000 72 MERSĐN 1995 47 MERSĐN 1987 45 MERSĐN MERSĐN 1996 1999 48 42 Aslan Asansörleri Aslan Nisir Đnterpalet Palet Đmlt. San.Ve Tic.A.Ş. Naturel Gıda San. Ve Tic. A.Ş. Narpak Narenciye Paketleme. Ve Dış Tic.A.Ş. Prima Gıda Đhtiyaç Maddeleri Ambalaj San.Ve Tic. Ltd. Şti. Koluman Kögel Treyler Sanayi A.Ş. Üçyıldızlar Un Ve Yem Tar.Ür.Nak.Đnş.Taah.Turz. Menas Mersin Zirai Ürün.Đşleme Đhr.Ve San.Tic.A.Ş. Seyhan Đnş.Hızarcılık Turizm San.Ve Tic. Ltd.Şti. Ahmet Servet Sönmez Sönmez Ticaret Đntertim Ltd.Orman Ür.Đth.Đmlt.Đhr.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Akyürek Kardeşler Tarım Ür.Mak.Taş.Ve Mad.San.Tic. Ltd. Şti. Türkeli Çadır Sanayi Nak. Ve Tic. Ltd.Şti. Turkpulse Dış Ticaret A.Ş. TARSUS 1975 27 As Karo Bekir Ovacıllı TARSUS 1989 15 Aysal Plastik Sanayi A.Ş. MERSĐN 1994 13 TARSUS 2001 19 TARSUS 1999 32 MERSĐN 2000 13 MERSĐN 1991 80 MERSĐN 1988 120 MERSĐN MERSĐN 1982 1985 10 27 Hasancaoğlu Đnşaat Gıda Taahhüt Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. Atılım Un Pet.Tar.Ür. Nak. Gıda San.Ve Tic. Ltd.Şti. Soylu Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş. As-Pen Madencilik Pvc Đnşaat Malz.Tic.Ve San.Ltd. Şti Memişoğlu Tarım Ürünleri Tic.Ltd.Şti. Toros Đnşaat Đmalat Taahhüt Tic.Ve San.Ltd.Şti Çukurova Baharatları Adil Dolgun Arı Elektrik San.Ve Tic.Ltd.Şti. TARSUS 1994 27 Ilgaz Đnşaat Ticaret Ltd.Şti. MERSĐN 2000 34 TARSUS 2006 28 MERSĐN MERSĐN 2000 1998 47 12 MERSĐN 1994 34 Solar Isı Sistemleri San.Ve Tic. Ltd.Şti. Demirağ Đnş.Tur.Ve Mak San. Tic. Ltd.Şti. Tarsus Şubesi Gürsoy Oto San. Ve Tic.Ltd. Şti. Dan Gıda Sanayi Ticaret A.Ş. Arıcılar Kereste Đnş. Taah. Tic.San.Ltd.Şti. 221 Asansör Motajı Ambalaj San. Palet K.Mercimek kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik metal eşya-makine ve teçhizat orman ürünleri gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Yarı Römork kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik metal eşya-makine ve teçhizat Un Ve Yem gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Palet ,Sandık orman ürünleri K.Mercimek gıda-içki-tütün Ambalaj San. Palet orman ürünleri Tarım Makineleri gıda-içki-tütün Çadır, Tente K.Mercimek Karo Ve Hazır Basamak dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün Poşet taş ve toprak Plastik Mamülleri kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Sucuk (Kangal) gıda-içki-tütün Un - Kepek gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Mermer Döşeme taş ve toprak K.Mercimek Prefabrik Yapı Elemanları Baharat Elektrik Malzemeleri Prefabrik Yapı Elemanları Güneş Isı Kollektörü gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat Çelik Konst. metal ana sanayi Oto Bakım K.Mercimek metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün Ambalaj San. Palet orman ürünleri taş ve toprak taş ve toprak metal ana sanayi 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI MERSĐN 1985 16 MERSĐN 1993 10 MERSĐN TARSUS MERSĐN TARSUS 2000 1997 1993 2001 20 45 21 17 MERSĐN 1997 38 MERSĐN 2001 21 MERSĐN 1989 21 MERSĐN 1992 12 MERSĐN 2002 49 TARSUS TARSUS MERSĐN 1980 1989 1984 39 27 37 TARSUS 2000 65 ERDEMLĐ 2003 10 MERSĐN 1996 47 MERSĐN 1987 10 MERSĐN 2000 19 MERSĐN 1993 26 MERSĐN 1988 48 MERSĐN 2001 47 TARSUS 2002 26 MERSĐN 1985 28 MERSĐN 2000 10 TARSUS 1998 25 MERSĐN 2002 21 ERDEMLĐ 1995 26 MUT 1997 11 MERSĐN 1984 10 TARSUS 2003 46 SĐLĐFKE 1997 26 TARSUS 1993 13 MERSĐN 2002 15 MERSĐN 1988 11 MERSĐN 1994 28 FĐRMA ÜNVANI Can Kimya Sanayi Ve Tic.A.Ş. Gürsoy Otomotiv Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti. (Mıtsubıshı) Bys Dış Ticaret A.Ş. Serdar Ambalaj Nak.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Oris Đnşaat Taahhüt San.Ve Tic.Ltd.Şti. Star Yem Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Derya Otomotiv Akaryakıt Taş.San.Ve Tic.A.Ş. Yiğit Dondurma Külah Gıda Market.Mak.Taş. Yaşar Cam Đthalat Đhr.San.Tic.Ltd.Şti. Cengizler Demir Sac Müh. San. Tic. Ltd. Şti. Onur Mobilya Teks. Ürün. Day. Tük. Mal. Tic.Ve San.Ltd.Şti. Meysan Mensucat Yan San. Ve Tic. A.Ş. Çayan Otomotiv Đnş.Tic.Ltd.Şti. Boranlar Đnş. Ticaret Ltd.Şti. Güney Süt Sanayi Ve Gıda Mad.Tic.Ltd.Şti. Çiftlikköy Et Ve Süt Ürünleri Gıda Bes.San.Tic.Ltd.Şti. Opat Otomotiv Đnş. Elek. Turz. Gıda Paz. San. Tic. Ltd.Şti. Sameks Tarım Ürün.Dış Tic.Ve San.Ltd.Şti. Narsan Tarım Ürün.Gıda San.Paz.Ve Tic.Ltd.Şti. Yummy Meyve Suları Gıda Sanayi Ticaret A.Ş. Şahinoğlu Tarım Ürünleri Đth.Đhr.San.Tic.Ltd.Şti. Nail Çivi Ve Tel Demir San.Ve Tic.Ltd.Şti. Şılbırlar Gıda Ürn.Ve Amb.Malz.San.Tic.Ltd.Şti. Đncom Endüstriyel Mak. Đtha.Đhr.Ve Tic.A.Ş. Memişsan Gıda Ve Ambalaj Paz.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Rma Yatırım Makina Ve San.Tic.Ltd.Şti. Aydeniz Gıda Pas. Tarım Ür.Đnş. Tur. San. Tic. Ltd.Şti. To-Ya-Şa Tarım Ür.Narenciye Amb. Paz.Tur.Đnş.Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd. Şti Mutlu Yem Gıda Tar. Hayv.Oto.Nak.Tic.San.Ltd.Şti. Yasemin Gıda Maddeleri Paz.Ve Dış Tic.Ltd.Şti. Rota Nakliyat Turizm Đnş.Teks.San Ve Tic.Ltd.Şti. Silifke Yağ-Küsbe Gıda Tar.Pet.Ür.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti Özak Sınai Ve Tıbbi Gazlar San.Ve Tic.Ltd.Şti. Merka Lastikçilik Otomotiv Pet.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Empo Endüst. Müh.Mak.Maden Đnş.Tur.San.Tic.Ltd.Şti. Aksun Tarımsal Ürünler Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd 222 ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Yapıştırıcı Solüsyon kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Oto Bakım metal eşya-makine ve teçhizat K.Mercimek Teneke Kutu K.Mercimek Karma Yem gıda-içki-tütün metal ana sanayi gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün Oto Bakım metal eşya-makine ve teçhizat Dondurma Külahı Ve Kağıt Helva Cam Boya Baskısı gıda-içki-tütün taş ve toprak Perforje metal ana sanayi Mobilya orman ürünleri Karton Konik Masura Oto Bakım Oto Bakım dokuma-giyim-deri metal eşya-makine ve teçhizat metal eşya-makine ve teçhizat Süt Ürünleri gıda-içki-tütün Yoğurt gıda-içki-tütün Oto Bakım metal eşya-makine ve teçhizat K.Mercimek gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Meyve Suyu gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Çivi Tel metal ana sanayi Narenciye gıda-içki-tütün Keçi Boynozu Unu gıda-içki-tütün Pirinç gıda-içki-tütün Polietilen Depo kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Pasta Tatlı Dondurma gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Karma Yem gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Pamuk Yağı gıda-içki-tütün Gaz Oksijeni Kaplama Lastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Tarım Makinaları metal eşya-makine ve teçhizat Narenciye gıda-içki-tütün 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI MERSĐN 1995 15 MERSĐN 1997 36 TARSUS 2003 23 MUT 2003 23 MERSĐN 1997 25 MERSĐN 2001 12 MERSĐN 1987 42 MERSĐN 1994 19 TARSUS 1991 20 MERSĐN 1992 16 MERSĐN 1994 18 MERSĐN 1962 12 tarsus 2002 47 MERSĐN 1999 32 MERSĐN 2002 33 MERSĐN 1994 41 TARSUS 1982 44 TARSUS TARSUS 1993 1988 26 35 TARSUS 1979 42 MERSĐN MERSĐN 2000 1993 11 17 MUT 2000 10 MUT 1996 10 MERSĐN 1996 10 TARSUS 1995 15 MERSĐN 1987 22 TARSUS 1995 30 TARSUS 1986 11 ANAMUR 1994 14 TARSUS 1996 12 MERSĐN 2001 26 MUT 1996 38 TARSUS 2004 10 MERSĐN 2000 36 MERSĐN 1995 13 FĐRMA ÜNVANI ÜRETĐM KONUSU Deniz Seyahat Turzm Gıd.Đnş.Prt.Tic.Ve Kırma Taş San.Ltd.Şti Paletsan Ahşap Ürünleri Đnş.Đth.Đhr.Ve Ambalaj Sandığı Tic.Ltd.Şti. Zafer Atalay Gıda San.Đth.Đhr.Ve Tavuk Ayağı Đşlenmesi Tic.Ltd.Şti. Merih Gıda Süt Ürürnleri Yem Ve Peynir Hayvancılık Ltd.Şti. Bağlar Mobilya Đnş. Taah. Turizm. Gıda Kanepe San. Ve Tic.Paz.Lmt.Şti. Karacan Gıda Turizm Tic. ve San Lmt Şti Yaş Pasta Güney Panjur Alm.Doğ.Đnş.Taah.Ve Alimünyum Doğrama Tic.Lmt.Şti Bilgin Orman Ürünleri San.Ve Mutfak Dolabı Tic.Lmt.Şti. Akanyıldız Ambalaj Sanayi Ve Baskılı Ambalaj Kutu Matbaacılık Lmt.Şti. Jüpiter Metal Sanayi Üretimi Ve Satış Tüplü Ve Elk.Ocak Org.Lmt.Şti. Doğan Gıda Ziraat Taşımacılık Veticaret Narenciye Lmt.Şti. Kayınlar Koll.Şti.Mehmet Kayın-Fatma Kereste Kayın Mayer Yem San.Mak.Tar. Ür. Tav.Gıda Yem Nak.Paz.Đth.Đhr Otomer Otomotiv San.Ve Tic.A.Ş. Oto Bakım Yürek Metal Makina Đml.San.Org.Hiz.Ve Đş Makinası Kabini Tic.Ltd.Şti. Develi Gıda Sanayi Ve Ticaret Lmt.Şti. Ekmek Sirkeciler Toprak Nakl.Đnş.San. Tuğla Tic.Ltd.Şti. Özeray Tuğla Fabrikası Ltd.Şti. Tuğla Lider Kiremit Ve Tuğla Fabrikası Ltd.Şti. Tuğla Tahin - Tahin HelvasıOkyay Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Reçel Akdem Dış Ticaret Ltd.Şti. K.Mercimek Çek-El Elektrik San.Tic.Ltd.Şti. Asansör Motajı Aydoğanlar Gıda Tar. Hay. Nak. Tic. Ve Zeytin Yağı- Zeytin San.Ltd.Şti. Dilekçi Gıda Tar.Hay.Nak.San.Ve Bulgur Tic.Ltd.Şti. Rana Unlu Mamulleri Gıda Nakliye Tahmil Tahliye Hay. Oto.Đnş.Tur.Akary. Ekmek San.Ve Tic.Ltd.Şti. Pres Ahşap Kapı Ve Isın Mobilya San.Ve Tic.Ltd.Şti. Kasası Assk Püskürtme Tabancaları San.Ve Püskürtme Tabancası Tic.Ltd.Şti. Sönmezler Elkt.Sıhhı Tes.Taah.Tic.Ve Güneş Isı Kollektörleri San.Ltd.Şti. Akşif Pamuk Sanayi Ve Dış Ticaret A.Ş. Pamuk Anamur Güven Gıda Đnş.Turizm San.Ve Süt Ürünleri Tic.Ltd.Şti. Ak Metal Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Külçe Kurşun Pms Medikal Ambalaj Sanayi Ve Đndikatör Tic.Ltd.Şti. Güvenilir Maden.Nak.Mer. Đth.Đhr.San.Ve Traverten Blok Tic.Ltd.Şti Gülbahar Mağaz.Kava.Teks. Đnş. Konfeksiyon Turz.Tic.Va San.Ltd.Şti. Kalekim Kimyevi Madd.Sanayi Ve Yapıştırıcı Derz Dolgu Tic.Ltd.Şti. Özgür Demir Çelik Çelik Konst. Kontstrüks.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti. 223 SEKTÖR taş ve toprak orman ürünleri gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün orman ürünleri gıda-içki-tütün metal ana sanayi orman ürünleri kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün orman ürünleri gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün taş ve toprak taş ve toprak taş ve toprak gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün orman ürünleri metal eşya-makine ve teçhizat metal ana sanayi gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün metal ana sanayi kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik taş ve toprak dokuma-giyim-deri taş ve toprak metal ana sanayi 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE TARSUS MERSĐN MERSĐN TARSUS MERSĐN MERSĐN MERSĐN TARSUS MERSĐN TARSUS MERSĐN KURULUŞ ÇALIŞAN FĐRMA ÜNVANI YILI SAYISI 2001 49 C.P.Standart Gıda San.Ve Tic.A.Ş. Gökşenler Yeld.Đnş.Or.Ür. Mak.Su 1998 26 Rüzg.Sant.Tur.Ltd.Şti Demak Hububat Ve Bak. Mak. Gıda 2004 14 San.Ve Tic.Ltd.Şti G.Ç.S.Metal Çatı Đzolasyon 2002 44 Taah.Tic.Ve.San.Ano.Şirk. 1994 10 Memiş Gıda San Ve Tic.Ltd.Şti. 1972 690 Çimsa Çimento San.Ve Tic.A.Ş 2001 31 Gedizler Otomotiv Tic.Ve San.A.Ş. 1996 37 Temeller Gıda San.Tic.Ltd.Şti. 1968 199 Çukurova Makina Đmalat Ve Ticaret A.Ş. 1971 671 Berdan Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Çağtaş Makina Đnşaat Sanayi Ve Ticaret 1993 10 Ltd.Şti. ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Karma Yem Yel Degirmeni, Çay Bahçesi, Pergole, Gazebo gıda-içki-tütün Değirmen Makinaları orman ürünleri metal eşya-makine ve teçhizat Sandeviç Panel Ve metal ana sanayi Çatı Sistemleri K.Mercimek gıda-içki-tütün Gri Ve Beyaz Çimento taş ve toprak Oto Bakım metal eşya-makine ve teçhizat Un-Kepek gıda-içki-tütün Loader, Forklift metal eşya-makine ve teçhizat Kumaş dokuma-giyim-deri Asansör Motajı metal eşya-makine ve teçhizat TARSUS 1993 403 Seçil Plastik Kauçuk San.Ve Tic.Ltd.Şti Kauçuktan Fitil kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik TARSUS 1996 46 Ova-Sca Packagıng Ambalaj San.Ve Tic.Ltd.Şti. Oluklu Mukavva kağıt MERSĐN 1994 68 Elginay Otomotiv San.Ve Tic.Ltd.Şti. Oto Karoser, Şase metal eşya-makine ve teçhizat TARSUS 1976 104 Yonga Levha orman ürünleri MERSĐN 1994 10 Su Pompası metal eşya-makine ve teçhizat MERSĐN MERSĐN SĐLĐFKE TARSUS MERSĐN TARSUS 1985 1992 1993 1985 1986 1995 29 80 122 25 36 26 Samedoğlu Orman Ürün.Değ.San.Ve Tic.A.Ş. Kızıltanlar Đnşaat Pompa Mak.Đml.San.Tic.Ltd.Ş Bilgi Pazarlama Ve Ticaret Ltd.Şti. Aygar Narenciye San.Ve Tic.Ltd.Şti. Adas Ağaç San.Đnş.Ve Tic.Ltd.Şti. Aysal Ambalajve Sünger San.Ltd.Şti. Ariş Dorse Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Okyay Un Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Etriye Narenciye Kereste Ambalaj Sandığı Yarı Römork Un MERSĐN 1969 857 Soda Sanayi A.Ş. MERSĐN 1980 45 MERSĐN 1989 233 TARSUS 1942 30 MERSĐN 1972 678 Arbel Bakliyat Hububat San.Ve Tic.A.Ş. Toros Tarım San.Ve Tic.A.Ş. Mersin Fabrikası Çukurova Sanayi Đşlçt.A.Ş. Çukurova Đnşaat Makinaları San.Ve Tic.A.Ş. taş ve toprak gıda-içki-tütün orman ürünleri orman ürünleri metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik gıda-içki-tütün kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik dokuma-giyim-deri MERSĐN 1992 21 Çakay Plastik San.ve Tic.Ltd.Şti. MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN 1997 1990 1987 1983 1992 1996 25 10 316 41 14 10 MERSĐN 1996 40 MERSĐN 2005 16 MERSĐN 1993 32 MUT 1994 13 MERSĐN 2000 14 MERSĐN 2001 11 TARSUS 1997 26 MERSĐN 2003 56 MERSĐN 2001 20 Gökçeoğlu Asansör Đnş ve Tic. Ltd.Şti. Say Tarım Ürün.Tic.Ve Paz.Ltd.Şti. Somaş Madencilik Đnş.San.Ve Tic.A.Ş. Polmak Gıda End.A.Ş. Mersin Şeker San.Ve Tic.A.Ş. Maraton Asansör San.Ve Tic.Ltd.Şti Aşut Fiberglass Ticaret Ve Sanayi Ltd.Şti. O-T Tasarım Mobilya Dek.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Targıd Tarım Ve Gıda Ürünleri San.Tic.Ltd.Şti Atsanlar Gıda San. Ve Ticaret Ltd.Şti. Han Tohumculuk Gübre Kükürt Tar.Ürü.Taş.Sa.Ltd.Şti Sabay Madencilik Dış Ticaret Ltd.Şti. Rensan Tavukçuluk Gıda Süs Bit.Hay.Yem San.Ltd.Şti Arma Pamuk Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Celiller Tar.Ve Gıda Ürü Đth.Đhr.Nak.San.Tic.Ltd.Şti. Soda 224 K.Mercimek Kalsiyum Amonyum Nitrat Đplik-Kumaş Fren-Pim-Burç-MilPabuç-Bıçak metal eşya-makine ve teçhizat Asansör Motajı Soya Fasulyesi Çinko Kurşun Fıstık Ezmesi Kırılmış Mercimek Asansör Motajı kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün taş ve toprak gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat Muhtelif Boru metal eşya-makine ve teçhizat Ahşap Dolap orman ürünleri Polietilen Poşet Meyvesuyu Konsantresi Salamura Zeytin Öğütülmüş Kükürt Pomza Taşı Tavuk Yemi Katkı Maddesi Hidrofil Pamuk Narenciye gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik taş ve toprak gıda-içki-tütün dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI FĐRMA ÜNVANI MERSĐN 2002 42 MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN 1998 1995 1996 2001 1997 1984 1999 1993 2003 1996 136 98 71 36 115 117 121 125 120 154 MERSĐN 1992 123 MERSĐN 2002 19 MERSĐN 1996 97 MERSĐN 1998 49 Altunorak Kalıp Makina Ve Çelik Kons.Đmal.San.Tic.Ltd. Arteks Konfek.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Lale Konf.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Model Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Asteks Tekstil Giyim San.Ve Tic.Ltd.Şti. Başkent Konf.Ve Tıp Hiz.San.Tic.Ltd.Şti. Süper Star Konf.Ve Dış Tic.Ltd.Şti. Đçel Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Đpekyolu Konfek.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Starline Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti Palmiye Tekstil Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti. Đnter Mode Konfeksiyon Ve Dış Ticaret Ltd.Şti. Madammode Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Tuncay Đş Dorse Đm.Oto Yd.Par. Pet. Ü.Gıd.Mad.Nak.San.Ve Tic. Ltd .Şti. Dekoratif Cam Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. MERSĐN 1997 20 Şeker Gıda Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti. MERSĐN 1998 95 MERSĐN 1995 103 MERSĐN 1988 56 MERSĐN 2003 10 MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN 2003 1992 1994 2002 112 105 19 286 MERSĐN 1997 20 MERSĐN 2003 74 MERSĐN MERSĐN 1994 2001 136 105 MERSĐN 2004 61 TARSUS 2003 11 MERSĐN 2001 114 MERSĐN MERSĐN MERSĐN 1998 1996 1999 119 117 140 MERSĐN 2003 10 TARSUS 2001 26 MERSĐN 2004 42 MERSĐN 1978 258 MERSĐN MERSĐN MERSĐN 2002 1993 1999 52 11 64 MERSĐN 1996 125 MERSĐN 2002 134 TARSUS 1994 13 Aksan Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Megastar Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Dönüş Đth.Đhr.Tic.A.Ş. Melih Gıda Sebze Meyva Koms.Nak.Ve Dıştic.Ltd.Şti Mcb Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Mersin Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti. Flaş Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti. Dh Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti Özcanlar Day.Tük.Mal. Ulusl. Taş.Pet.Ve Gıda Paz.Ltd.Şti Hartmann Cotton Đndustrıes Pamuk San.Ve Tic.Ltd.Şti Doğateks Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti Erkon Tekstil San.Ve Tic.Ltd.Şti. Teks-Team Gıda Nak.Tem.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Torunlar Gıda San.Ve Tic.A.Ş. Safir Tekstil Endüstri Mak. Ve Otomotiv San.Ltd. Eleks Konfeksiyon Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti. Konteks Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti. Merkon Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti Elit Orman Ürün. Đnş. Taah. Turz. San.Ve Tic.Ltd.Şti Sistem Kalıp Makina Kimya Silah San.Ve Tic. Ltd. Şti. Gül-Paş Tem.Madde.Gıda Dağ.Taş.San.Ve Tic.Ltd.Şti K-L Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti Yamaç Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti Ece Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş. M-A Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Rbk Tekstil Ve Yapı Malz. San.Ve Tic.A.Ş. Raysi Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti. Orsan Orman Ürünleri Değerlendirme 225 ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Makine Kalıbı metal eşya-makine ve teçhizat Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Römork metal eşya-makine ve teçhizat Dekoratif Cam taş ve toprak kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Mum Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Narenciye gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri Mobilya orman ürünleri Hidrofil Pamuk dokuma-giyim-deri Konfeksiyon Konfeksiyon dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Pirinç gıda-içki-tütün Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Konfeksiyon Konfeksiyon Konfeksiyon dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri Mobilya orman ürünleri Kuru Sıkı Tabanca metal ana sanayi Şoklanmış Gıda gıda-içki-tütün Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Konfeksiyon Hidrofil Pamuk Konfeksiyon dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Konfeksiyon dokuma-giyim-deri Ambalaj San. orman ürünleri 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI FĐRMA ÜNVANI Tur. 1997 1992 1993 27 25 24 Hıdır Eke Doruk Konfeksiyon Ticaret Şimşek Otomotiv San.Ve Tic.Ltd.Şti Sedir Orman Ürün.San.Ve Tic.Ltd.Şti. SĐLĐFKE 1996 11 Özkaymak Pas.Lok. Tur.Gıda Đnş.Tic.Ve San.Lt. MERSĐN 1998 30 Pasifik Kağıt.Kır.Turm Nak.Đnş.San.Ve Tic A.Ş. MERSĐN 1993 17 Pogi Giyim San.Teks.Ve Tic.Ltd.Şti. TARSUS 2004 12 TARSUS 1996 49 1998 10 TARSUS TARSUS 2004 1987 10 48 TARSUS 2002 12 MERSĐN 1993 16 MERSĐN 2003 12 MUT 1996 16 MERSĐN 2000 100 MERSĐN 1988 120 TARSUS 2004 19 MERSĐN 1994 10 TARSUS 1998 16 SEKTÖR Konraplak MERSĐN MUT MERSĐN MERSĐN ÜRETĐM KONUSU Aklale Filtreli Sigara Tüpü Gıda Tekstil Đnş.Nak.Đth.Đhr. San. Ve Dış Tic. Ltd. Şti Gözde Giyim Tekst.Ürün.Ev Eşy.San.Tic.Ldt.Şti Ak-Kimet Akdeniz Kim. Medik. San.Ve Tic.Ltd.Şti. Modelal Tekstil San.Ve Tic.Ltd.Şti Özbal Çelik Boru Sanayi Ve Tic. Ltd. Şti. Sena Gıda Tem.Pls.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti Sarışık Makine Gıda San.Ve Tic.Ltd.Şti MERSĐN 1998 163 MERSĐN 1997 18 MERSĐN 2004 109 MERSĐN 1994 18 MERSĐN 2001 20 MERSĐN 1997 20 TARSUS 2003 79 TARSUS 2003 30 MERSĐN MERSĐN 2001 1992 12 38 Aytekin Profil Ferforje Sera Malz.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Eşim Tarım Aletleri Oto.Ve Tur.Tic.Ve San.Ltd.Şti Santes San.Tes.Đnş.Đml. Mont. Mak.Taah.Tic.A.Ş. Teknolojik Yapılar Đnş. Đmal. Mon. Mak. Pro. Taah. Tic.Ve San. Ltd.Şti. Nil-Can Kimya Petrol Ür. Amb. Nakl. Hurda San.Ve Tic.Ltd.Şti. Öz Gıda Tic.ve San. Mümessillik Ltd. Şti. Merse Đnşaat Mobilya Sigorta Aracılık Hizm.Petrol Ür. Otom. San.Ve Tic. Ltd. Şti. Güral Tekstil Elektronik Taşıt Petrol Ve Gıda Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. Göçmen Yapı Ele.Đnş.Taah.San.Ve Tic.Ltd. Bermudo Tekstil Elek.Tıb.Mal.San.Ti.Ltd.Ş Medsan Mekan Düzenleme San.Tic.Ltd.Şti Sevinç Metal Ve Otomotiv San.Ve Tic.Ltd.Şti.Mersin Serbest Bölge Şubesi Özşahin Çekyat Mob.Ltd.Şti. Medikar Tıbbi Ve End.Gaz Ekip.Đml.Ta.A.Ş. Sadamir Dış Ticaret Ltd.Şti. Tarsus Şubesi Mehmet Rasim Narin Dış Tic.A.Ş. Salt Cam San.Ve Tic.Ltd.Şti. MERSĐN 1998 97 Onteks Teks.San.Ticaret Ltd.Şti. TARSUS 1985 17 TARSUS MERSĐN 1986 1989 23 8 MERSĐN 1992 13 MUT 2000 16 MERSĐN 1997 12 Ersa Ambalaj Ve Kimyevi Mad.San.Ve Tic.L Tarsus Đmar Ticaret Ltd.Şti. Hu-Ba Gıda Sanayi Ve Tic.A.Ş. Sadıkoğlu Đthalat Đhracat Gıda ve Orman Ürünleri Paz.Tur. Đnş. San.veTic.Ltd. Şti. Nural Gıda Tarım Hizmet Hayvancılık Turizm Tic.Ve San.Ltd.Şti. Öz Đnterdeka Telk.Đnş.ve 226 Konfeksiyon Tabldot Yemek Kereste Baklava Cez.Dond.Pasta,Loku m Kağıt,Bob.Ebatlama Muh.Kağ.Ke Eşofman,Ceket,Etek,G öml.Kab. dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün orman ürünleri Filtreli Sigara Tüpü gıda-içki-tütün Konfeksiyon (Muhtelif) dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün kağıt dokuma-giyim-deri Tıbbi Malzeme (Eldiven) Bayan Đç Çamaşırı Çelik Boru dokuma-giyim-deri metal ana sanayi Meyve Suyu gıda-içki-tütün Balıkçı Vinci, Dişli, Muh.Mak.Prç. Açık Sac Profil, Ferforje medikal metal eşya-makine ve teçhizat metal ana sanayi Römork metal eşya-makine ve teçhizat Komple Sınai Tesisat metal ana sanayi Komple Sınai Tesisat metal ana sanayi Narenciye kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik gıda-içki-tütün Madeni Yağ Akrilik Küvet taş ve toprak T-Shırt-Atlet-EşarpEtek-Gece. dokuma-giyim-deri Soğuk Hava Tesisi metal ana sanayi Gömlek, Bluz dokuma-giyim-deri Betonarme Direk taş ve toprak Çeşitli Mak.Parç.Motor metal eşya-makine ve teçhizat Aksamı Oturma Grubu orman ürünleri Hastaneler Đçin Tıbbi metal eşya-makine ve teçhizat Gaz Sis Narenciye gıda-içki-tütün K.Mercimek Tamperli Cam(6 Mm) Pantolon Veya Ceket,Etek gıda-içki-tütün taş ve toprak dokuma-giyim-deri Ekmek K.Mercimek kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün Mısır Unu gıda-içki-tütün Hazır Yemek gıda-içki-tütün Telefon Şeb.Hattı metal ana sanayi Baskılı Naylon Torba 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI FĐRMA ÜNVANI Mak.San.Tic.Ltd 1993 2004 1987 17 13 368 TARSUS 2002 18 TARSUS 1979 18 TARSUS 2001 12 MERSĐN 1994 21 Menta Tarım Đlaç.San.Ve Tic.Ltd.Şti. MERSĐN 1991 12 Gürbüz Demir Ticaret ve Sanayi Ltd.Şti. MERSĐN 2004 18 Muhyeddin Esenli-Vizyon Koltuk MERSĐN 2005 10 Rıfat Turgut - Mersin Şubesi ANAMUR 2000 17 Güngörler Đnşaat Harfiyat Petrol Gıda Maddeleri Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Şti. MERSĐN 2003 10 Haşim Çiftçi-Çiftsan Torna 1994 39 ERDEMLĐ 2004 50 TARSUS 1993 42 MERSĐN 1987 18 TARSUS 1996 14 MERSĐN 1997 9,00 TARSUS 1998 5,00 MERSĐN 2004 30 MERSĐN 1990 40 MERSĐN 1976 32 TARSUS 1993 42 MUT 2004 15 MERSĐN 2002 56 MERSĐN 2002 13 MERSĐN 1992 10 TARSUS 2005 14 TARSUS 2001 16 TARSUS 1998 27 TARSUS 1999 15 SEKTÖR Metal Don. MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN ÜRETĐM KONUSU Serhat Narenciye Sar.Pak. Đhr.Đth.Ltd.Şt Er-Palet Orman Ürün.Đnş.Gıda San. Tic. Ltd. Asküçük Dış Ve Đç Ticaret Ltd.Şti. Kalyoncu Nakliyat Turizm Tic.Ve San.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi Doğan Plastik Ve Petrokimya Kollektif Şirketi - Mehmet Turhan Ünlüdoğan Ve Zeynep Behiye Ünlüdoğan Yeşilova Çırçır Ve Prese Tekstil Yem Tarım Ür.Akary.San.Ve Tic.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi Narenciye Palet (20 Dm3) Narenciye gıda-içki-tütün orman ürünleri gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Hurda Plast.Granül,Teknik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Çiğit Pamuk dokuma-giyim-deri Npk Lı Gübre Bitkisel Org.Güb. Ferforşe,Flanş,Metal Direk Kanepe Grubu, Oturma Gurubu Plastik Ürün (Kasa,Sepet,Kova Vb.) kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Kum, Mıcır taş ve toprak Ağır Sanayi Makina Parçaları metal eşya-makine ve teçhizat Gelbul Đnşaat Petrol Doğalgaz Sistemleri Turizm Mobilya Tekstil Sanayi Ticaret Çelik Konst. Ltd. Şti. Koyunoğlu Madencilik Turizm Đnşaat Krom Tic.Ve San. A.Ş. Erdemli Şubesi (Konsantre)Cevheri Berdan Makina Civata Somun Ve Yedek Civata,Saplama, Parça San.Ve Tic.Ltd.Şti. Somun Modek Mobilya Üretim Sanayi Ve Dolap, Kapı, Dekorasyon Ticaret Ltd. Şti. Masa,Sandalye Tüzün Yağ Yem Tarım Ürünleri Gıda Üzüm Çekirdeği Yağı Kozmetik Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. Şimşekoğulları Gıda Sanayi Ve Ticaret Soslu Mısır Ltd. Şti. Orgün Đnşaat Ve Malz.Tarım Ür. Tekstil Elkn. Petr.Gıda San.Ve Taş.Tic.Ltd.Şti. Keçiboynuzu Çekirdeği Tarsus Şubesi Cemre Bebe Çocuk Ger.Teks. Ür.San.Ve Çocuk Tulumu Tic.Ltd.Şti.Mers.Şb. Tav-Sa Tavukçuluk Sanayi Ve Ticaret Piliç Eti Ltd. Şti. Büyükbaş Karkas Et, Đşlenmiş Büyükbaş Eti, Hadi Doğan - Mersin Et Entegre Tesisleri Đşlenmiş Küçükbaş Eti, Küçükbaş Karkas Et Alaca Akar.Nak.Madenc. Đnş.San.Ve Kırma Taş (Mıcır) Tic.Ltd. Şti. Ere Hidroelektrik Üretim Tic.A.Ş.Mut Elektrik Enerjisi Şubesi Mondi Packaging Mersin Ambalaj San. Kağıt Torba A.Ş. Meras Đnş. Mak. Elk.Taş.Gıda Asansör Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd. Şti Gürsu Mühendislik San. ve Tic. Ltd. Şti. Pompa, Hidrofor Camiş Madencilik A.Ş.Or. San. Öğütülmüş Dolamit, Bölg.Kalker Dolamit Tesisi Tarsus Öğütülmüş Kalker Şubesi Görallar Gıda Tarım Kuruyemiş San.Ve Cezerye, Helva, Kahve, Tic.Ltd. Ş. Kuruyemiş, Lokum, Reçel Kaya Müh.Mak.Đnş.Mad.Elek. Çelik Konst. Otomasyon San.Ve Tic. Ltd.Ş Atılan Tekstil Ve Taşım.San.Tic.Ltd.Şti. Helva, Reçel, Tahin 227 orman ürünleri metal ana sanayi orman ürünleri metal eşya-makine ve teçhizat taş ve toprak metal eşya-makine ve teçhizat orman ürünleri gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün taş ve toprak metal eşya-makine ve teçhizat kağıt metal eşya-makine ve teçhizat metal eşya-makine ve teçhizat taş ve toprak gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI MERSĐN 2005 39 MERSĐN 1990 13 MERSĐN 2005 27 SĐLĐFKE 1997 10 MERSĐN 1991 10 MERSĐN 1992 16 MERSĐN 2003 19 TARSUS 2005 10 TARSUS 2005 13 MERSĐN 2004 15 MERSĐN 2005 21 TARSUS 2000 21 ANAMUR 1992 14 MERSĐN 1997 19 TARSUS 1997 28 MERSĐN 1996 25 MERSĐN 2003 74 SĐLĐFKE 1975 427 MERSĐN 2006 11 MERSĐN 2006 21 MERSĐN 1997 17 ERDEMLĐ 2004 20 MERSĐN 1995 22 MERSĐN 1996 14 MERSĐN 2001 19 ERDEMLĐ 2005 13 MERSĐN 1996 48 MERSĐN MERSĐN 1990 2004 170 10 TARSUS 2003 10 BOZYAZI 1996 16 MERSĐN 2001 12 MERSĐN 2005 13 FĐRMA ÜNVANI Saf Makina Madencilik Đnşaat Sanayi Ve Ticaret A.Ş Işık Tarım Ürünleri Sanayi Đç Ve Dış Ticaret Ltd. Şti Petek Değirmencilik San.Ve Tic.A.Ş.Mersin Şubesi Şimşekler Đnşaat Ve Malz. Nakl. Kuyum.Tarım Gıda Tic.Ve San. Ltd. Şti Öz-Ak Plastik Ambalaj San. Ve Tic.Ltd. Şti. Güvenpen Plastik Đnş.Malz.Tic.Ve San. A.Ş. Trend Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti Seda Gıda Mad.San.Dağ. Ve Tic. A.Ş. Tarsus Yenice Şubesi Kaptanoğlu Plastik Nakl.Gıda Đnş.Petrol Ür.San.Ve Tic. Ltd. Şti Özlen Kimya Đmalat Gıda Đnş. Nak.Tur.Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Ccm Tekstil Ve Ambalaj Dış Tic. Ltd. Şti Güneş Makina Yedek Parça Đm. Mob. Gıda Madd.San.Ve Tic.Ltd. Şti Yılmaz Gıda Đnşaat Turizm Tic. ve San. A.Ş Acem Mobilya Đnşaat Beyaz Eşya Tekstil Ve Ev Eşyaları Paz.San.Ve Tic. Ltd. Şti Talmak Tarım Alet Makina Đmalat San.Ve Tic. Ltd. Şti. Cihan Pvc Đnşaat Ve Malz. Teks.Hayv.Gıda Mad.Petrol Ür.San.Ve Tic. Ltd. Şti. Usta Metal Turizm Gıda Temizlik Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Şti. Sümer Holding A.Ş. Taşucu Kağıt Sanayi Đşletmesi (Seka) Bedesten Geri Dönüşüm San.Ve Tic.Ltd.Şti. Durum Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Mersin Fabrikası Bilgin Đnşaat Ve Đnşaat Malzemeleri Otomotiv Nakliye Gıda Turizm Tic.Ve San.Ltd. Şti. Bur-Can Madencilik Taah.Nak. Petrol San.Ve Tic. Ltd. Şti. Özaltın Đnşaat Ağaç Đşleri Tic. ve San. Ltd. Şti. Salman Beton Yapı Malz.Đnş. Taş. Taah. Tic. ve San.Ltd.Şti. Birlik Gıda Paketleme Orman Ürünleri Petrol Nakliye Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti. Topal Narenciye Tarım Đnş. Nak. Tur.Gıda Dış Tic.Ve San. Ltd. Şti Santek Sanayi Đmalat Đnşaat Müteahhitliği Demir Hırdavat Tic. Ltd. Şti. Mersin Makina Sanayi A.Ş. Đsa Akçakaya- Akçakaya Tekstil Petsa Kağıt Gıda San.Ve Tic.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi Ayyıldız Gıda Tarım Ür.Đnş. Malz.Taş.Mob.San.ve Tic. Ltd. Şti. Özcanlar Atılım Taşımacılık Dayanıklı Tüketim Malları Đnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. Otat Tarım Ürünleri Taşımacılık Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti 228 ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Çelik Malzeme metal ana sanayi Bakliyat Ve Hububat Unu gıda-içki-tütün Un - Kepek gıda-içki-tütün Cilalı Mermer Plaka taş ve toprak Pvc Kapı Ve Pencere Doğraması Konfeksiyon kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik dokuma-giyim-deri Salça Üretimi gıda-içki-tütün Plastik Granül Plastik Kasa Deterjan, Şampuan, Kolanya Pp Polietilen Çuval Muh.Otomotiv Yedek Parçaları Yoğurt, Tereyağ, Peynir kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik dokuma-giyim-deri metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün Mobilya orman ürünleri Rotatiller(Toprak Frezesi) metal eşya-makine ve teçhizat Pvc Doğrama taş ve toprak Muhtelif Đş Makinesi Yedek Parç. metal eşya-makine ve teçhizat Kraft Kağıdı kağıt Plastik Granül kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik Makarna gıda-içki-tütün Briket, Parke Taşı, Bordür Taşı taş ve toprak Dolomit taş ve toprak Dolap, Đç Kapı, Pencere orman ürünleri Beton Boru taş ve toprak Narenciye gıda-içki-tütün Narenciye gıda-içki-tütün Çelik Konst. metal ana sanayi Makine Ekipmanları Konfeksiyon metal eşya-makine ve teçhizat dokuma-giyim-deri Çocuk Bezi dokuma-giyim-deri Muz Sarartma gıda-içki-tütün Mobilya orman ürünleri Kırmızı Đç Mercımek gıda-içki-tütün 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI MERSĐN 2003 15 MERSĐN 2006 30 MERSĐN 2000 22 TARSUS 2004 23 TARSUS 2004 12 TARSUS 2006 13 TARSUS 1998 31 MERSĐN 2004 30 MERSĐN 1986 25 MERSĐN 1978 28 MERSĐN 2000 10 MERSĐN 1996 18 SĐLĐFKE 1996 52 MERSĐN 2006 11 MERSĐN 2001 12 MERSĐN 1997 98 MERSĐN 1995 21 MERSĐN 2006 21 MERSĐN 2006 20 MERSĐN 2006 10 MERSĐN 2001 14 MERSĐN 1998 15 TARSUS 1992 127 MERSĐN 1996 17 SĐLĐFKE 1997 12 MERSĐN 2006 16 MERSĐN 1999 27 MERSĐN 1996 17 TARSUS 2006 13 MERSĐN 2006 17 MERSĐN 1996 10 MERSĐN 2002 11 TARSUS 1996 46 MERSĐN 1987 13 MERSĐN 2001 12 FĐRMA ÜNVANI ÜRETĐM KONUSU Kayacı Makine Đmalat Ve Taahhüt Konveyör, Kreyn Vb. Sanayi Ticaret Ltd. Şti. Đmalatı Đle Çelik Konst. Doğa Beton Çimento Đnş. Taah. Madc. Pet. Kim. Mad. Đm. Đth. Đhr. Nakl. Turz. Hazır Beton San. Tic. A.Ş. Nida Tekstil Gıda Đhtiyaç Mad. San.Ve Konfeksiyon Tic.Ltd.Şti. Osmanoğlu Un Gıda Zirai Ürünler Un - Kepek Temizlik Tarım Đnşaat Nakliye Đthalat Đhracat Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti. Unoteks Giyim San. ve Tic. Ltd. Şti. Konfeksiyon Cıncıkcam Mozaik Plastik Tic. ve San. Granül Ltd. Şti Özen-Đş Mak. Torna San. ve Tic. Ltd. Şti. Bardak Kalıbı - Ring Đl-Giy Tekstil Petr. Ür. Muhtelif Giyim Nakl.Gıda.Elkt.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Yumateks Tekstil Ve Konfeksiyon Muhtelif Giyim San.Tic.Ltd.Şti. Mühendis Müteahhit - Mehmet Özcan Çelik Konst. Üret Mühendislik Makina Tarım Isıtma Çelik Konst. Sist. Pet. Ür. Đth.Đhr.San.ve Tic. Ltd. Şti. Gökler Narenciye Yaş Sebze Meyve Narenciye San.Ve Tic. Ltd. Şti. Atacan Aksoy Đnşaat Turizm Dış Ticaret Mıcır Ve Sanayi Ltd. Şti. Maralı Đnşaat Taahhüt Mobilya Makine Ahşap Ev Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. Sun Kuruyemişleri Đnşaat Tekstil Gıda Kuruyemiş Otomotiv Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti. Vur-Mak Vuruşkan Makina Sanayi Ve Hazır Beton Santrali Ticaret A.Ş. Hekimoğlu Sözmen Otomotiv Ve Kimyevi Oto Bakım Mamuller Tic. San. Ltd. Şti. Masdekor Mob.San.Ve Tic. Ltd. Şti. Mutfak Dolabı, Dolap, Kapı Yelmad Madencilik Đnşaat Nakliyat Petrol Kırmataş Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. (Mıcır,Çakıl,Vb.) Mersin Yılmazlar Ambalaj Ve Lojistik Ahşap Palet Akaryakıt San.Tic. Ltd.Şti. Alfa Mobilya Dekorasyon Orman Ür. Kapı Đnş.San.Tic.Ltd.Şti. Tülü Đnş.Taah.Nakl. Müh. Emlak Trafik Đşaret Levhası Elk.Elkn.San.Ve Tic. Ltd.Şti. Ateşler Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Kuruyemiş Toros Mobilya Orman Ürünleri Sanayi Ve Çekyat Ticaret Ltd. Şti. Gökler Gıda Maden Oto Alım Satım Ve Salamura Siyah Zeytin Turizm Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti Oryap Ahşap ve Yapı Ürünleri Nak. Kereste Palet Petrol Ürün. ve Tur. San.ve Tic. Ltd. Şti. Yaren Orman Ve Tarım Ür. Đnşaat San. Kereste Palet Ve Tic.Ltd. Şti. Haspen Plastik Đnşaat Turizm Ve Pvc Doğrama Doğrama Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti. Miroil Akaryakıt Dağıtım ve Madeni Yağ Paz.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi Mersin Lastik Kaplama Otomotiv Kaplama Lastik Akaryakıt Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. Sac Kasa, Profil, Vb. Bezmez Profil Đnşaat San.ve Tic. Ltd. Şti. Sacdan Mamul Ürün Benur Gıda Kimya San.ve Ticaret A.Ş. Kırılmış Kırmızı Đç Mercimek Selen Taşımacılık Ev Tekstili Ve Tekstil Gömlek-Bluz Ürünleri Tic.Ve San.Ltd. Şti. Sezai Ahmet Hallaç Narenciye Akbaşlar Petrol Kağıt Ve Ambalaj Turizm Oluklu Mukavva Kutu Gıda Nakliye San. Tic. A.Ş. 229 SEKTÖR metal eşya-makine ve teçhizat taş ve toprak dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün dokuma-giyim-deri kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik metal eşya-makine ve teçhizat dokuma-giyim-deri dokuma-giyim-deri metal ana sanayi metal ana sanayi gıda-içki-tütün taş ve toprak orman ürünleri gıda-içki-tütün metal eşya-makine ve teçhizat metal eşya-makine ve teçhizat orman ürünleri taş ve toprak orman ürünleri orman ürünleri metal eşya-makine ve teçhizat gıda-içki-tütün orman ürünleri gıda-içki-tütün orman ürünleri orman ürünleri kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik metal ana sanayi gıda-içki-tütün dokuma-giyim-deri gıda-içki-tütün kağıt 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN MERSĐN TARSUS TARSUS MERSĐN TARSUS MERSĐN KURULUŞ ÇALIŞAN FĐRMA ÜNVANI YILI SAYISI 2007 22 Erhan Çontar 1994 23 Tevfik Uzunboy - Denizkızı Pastanesi Demireller Tarım Madencilik Petrol San. 2004 18 ve Tic. Ltd.Şti. - Mersin Şubesi Ünisaş Medikal Elektronik Gıda Ve 1999 31 Tük.Mad.Hizmet Đşleri Ticaret Ltd. Şti. 1981 18 Hasan Aytekin -Aytekin Profil San.ve Tic. Sas Tarım Ürünleri Sanayi Ve Ticaret 2003 10 Ltd.Şti. - Mersin Şubesi Mtn Reklam Hizmetleri Tekstil Tarım 1996 27 Hayvancılık Đnşaat Taahhüt San. Tic.Ltd.Şti. Tarsus Örnek-Đş Metal Plastik Sıhhi 2004 16 Tesisat Makina Teçhizat Đnşaat Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti Mertar Temizlik Đlaçlama Yemekçilik 2005 18 Gıda Taşım. Teks. San. Ve Tic.Ltd.Şti. Arı Profil Çelik Konstrüksiyon Đnşaat Taahhüt Madencilik Tekstil Tüp Dolum 1997 13 Boşaltım Bakım Ve Đmalat Satış Sanayi Ticaret Ltd. Şti. Vatan Oluklu Mukavva San. Ve Dış Tic. 2005 43 A.Ş. Bayrak Karasör Đmalatı Ve Pazarlama 1992 35 Telekomünikasyon San.ve Tic. Ltd. Şti. MERSĐN 2003 12 MERSĐN 1999 20 MERSĐN 2004 21 MERSĐN 2001 11 ERDEMLĐ 2005 17 MERSĐN 2007 10 MERSĐN 2006 15 MERSĐN 2006 18 MERSĐN MERSĐN MERSĐN 2006 2003 1993 17 140 11 SĐLĐFKE 1997 11 TARSUS 1996 28 MERSĐN 1995 50 MERSĐN 1977 12 TARSUS 1993 10 TARSUS 2005 16 MERSĐN 1988 66 MERSĐN 1993 14 TARSUS 2007 22 MERSĐN 2007 10 MERSĐN 2003 45 Sebahattin Güreşçi - Akınsan Torna ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Pasta Pasta gıda-içki-tütün gıda-içki-tütün Boksit Madeni taş ve toprak Hazır Yemek gıda-içki-tütün Profil metal ana sanayi Narenciye gıda-içki-tütün Tabela metal ana sanayi Güneş Enerji Sistemi metal ana sanayi Yemek gıda-içki-tütün Çelil Konstrüksiyon metal ana sanayi Oluklu Mukavva Kutu kağıt Karasör metal eşya-makine ve teçhizat Muhtelif Makine ve Mak. Yedek Parçaları metal eşya-makine ve teçhizat Yapı-San Kapı Ve Pencere Sistemleri kimya-petrol-kömürPlastik Doğrama San.Tic.Ltd.Şti. kauçuk-plastik Acar-Lazer Kesme Çelik Konstrüksiyon Çelik Konstrüksiyon, metal ana sanayi Makina ve Makina Yedek Parça Đmalatı Talaşlı Đmalat Paz. Đhr. Đth. Taahhüt San. ve Tic. Ltd.Şti. Öz Vural Gıda Turizm Nakliyat Đthalat Narenciye gıda-içki-tütün Đhracat Bilardo Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti. Karagözler Gıda Lojistik Ticaret Ve Narenciye gıda-içki-tütün Sanayi Ltd. Şti. Denis Bertamini Lavaş Ekmek gıda-içki-tütün Volgiz Mobilya Dekorasyon Đnşaat Mobilya orman ürünleri San.Ve Tic. Ltd. Şti. S.E.A.Oil Enerji Ve Petrol Ürünleri kimya-petrol-kömürOrganik Gübre Ve Kimyasal Ürünler Madeni Yağ kauçuk-plastik Gıda Đnşaat Tekstil San.Ve Tic.Ltd. Şti. Ahmet Özgür-Bema Elektronik Hoparlör metal eşya-makine ve teçhizat Zirve Endüstri A.Ş. Çelik Kontrüksiyon metal ana sanayi Hür-Mer Đnşaat Tic. Ve San. Ltd. Şti. Mutfak Tezgahı, Küvet taş ve toprak Hacı Kasaplar Gıda Mandıra Đnşaat Nak. Peynir, Tereyağı Vs. gıda-içki-tütün Zir. San. Ve Tic. Ltd. Şti. Kuyucu Sondajcılık Ziraat Makinaları Tarım Hayvancılık Turizm San. Ve Tic. Çatı Kaplama taş ve toprak Ltd. Şti. Tilaga Turizm Madencilik Yatırım Ve Konsantre Krom taş ve toprak Đşletmeciliği A.Ş. - Mersin Şubesi Cevheri Mustafa Kurtuluş - Kurtuluş Gıda Sarartılmış Muz gıda-içki-tütün Ermak Çelik Konstrüksiyon Makina Çelik Konst. metal ana sanayi Đmalat Montaj Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Tek-Ka Teknik Kağıt San.ve Tic. Ltd. Şti. Gri Karton kağıt Sağnak Uluslararası Nakliyat Ve Ticaret Narenciye gıda-içki-tütün Ltd. Şti. Özdaş Yapı Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Mobilya orman ürünleri Kasım Makine Đmalat Yedek Parça Kaynak Makinesi metal eşya-makine ve teçhizat San.ve Tic. Ltd. Şti. Power Plastik Branda Sanayi Ltd. Şti. Branda dokuma-giyim-deri Mercam Cam Pazarlama Đnşaat Sanayi Cam taş ve toprak Ve Ticaret Ltd. Şti. 230 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇE KURULUŞ ÇALIŞAN YILI SAYISI MERSĐN 2001 38 MERSĐN 2005 12 MERSĐN 2002 10 MERSĐN 2007 85 MERSĐN 2007 18 TARSUS 2007 30 FĐRMA ÜNVANI Emis Endüstriyel Makine Đmal Servis San.ve Tic. A.Ş. Mislina Unlu Mamülleri ve Gıda Sanayi Ticaret Ltd. Şti. Akay Pirinç Yağ Gıda Taşımacılık San.ve Tic. Ltd. Şti. Rubin Konfeksiyon Mensucat Tekstil San. ve Dış Tic.Ltd.Şi. Doal Otomotiv Makina Đmalat Enerji Đnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Özbal Metal Pazarlama Taşımacılık Boru Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. ÜRETĐM KONUSU SEKTÖR Çelik Konst. metal ana sanayi Ekmek gıda-içki-tütün Pirinç gıda-içki-tütün Gömlek-Bluz dokuma-giyim-deri Sanayi Makina Arsm ve Parçaları metal eşya-makine ve teçhizat Çelik Boru metal ana sanayi Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü Şekil K. 4: Đstihdamın Sektörlere Dağılımı Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü Şekil K. 5: Đstihdamın Đlçelere Dağılımı Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü 231 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu K. 5 SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE ENERJĐ KULLANIMI Yapılan araştırmalara göre Mersin'deki sanayi tesisleri için bu bilgileri içerecek bir çalışma bulunmamaktadır. Bilgilerin elde edilebilmesi için, sanayi guruplarının her biri için teker teker inceleme yapılması gerekmektedir. Elektrik enerjisine ilişkin veriler ise J.2 Bölümünde verilmektedir. K. 6 SANAYĐDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN ÖNLEMLER K. 6. 1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği Kalkınmanın ana sektörlerinden birisi olan sanayi ve çevre arasında çok yönlü ve birbirini etkileyici nitelikte çok sıkı bir ilişki olup, çevre koruma açısından gerekli önlem alınmadığı takdirde çevre üzerinde ve toplumda olumsuz sonuçlar doğuran dengesizlik sorunu ortaya çıkmaktadır. Sanayileşme sürecinde yanlış uygulamalar giderek kaynak tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine, kalkınmadan beklenen yararların giderek kayıp olmasına neden olmaktadır. Đlimiz sınırları içerisinde endüstriyel kuruluşlardan emisyon izni alınması istenmekte olup, ilimizdeki sanayi tesislerinin Emisyon Đzni durumları Tablo K.9 ve Tablo K.10’da verilmektedir. Đlimizde sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde projelendirilerek BOTAŞ tarafından başlatılan Güney Doğalgaz Đletim Hattı çalışmaları tamamlanarak 2006 yılı içerisinde doğalgaz sanayide kullanılmaya başlanılmıştır. Sanayi tesislerinin bir kısmı doğalgaz bağlantılarını tamamlamış ve doğalgaz kullanmaya başlamış olup bir kısmı ise bağlantı aşamasındadır. Đlimizdeki sanayi kuruluşlarının doğal gaz altyapı sisteminin tamamlanması ile sanayiden kaynaklanan sorunun çözüleceği düşünülmektedir. Tablo K. 9: Sanayi Tesislerinden A Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi Tesisin Adı Paşabahçe Cam San. Tic. A.Ş. Mogaz Petrol Gazları A.Ş. Çimsataş Soda Sanayi A.Ş. Kromsan Fab. Cam Đş Elek. Üretim A. Ş Opet Petrolcülük A.Ş. Ataş Anadolu Tasfiyehanesi A.Ş. Shell Gaz Tic. San. A.Ş. Toros Tarim San. Ve Tic. A.Ş. Tuta Petrolcülük A.Ş. Siyam Petrolcülük San. Ve Tic. A.Ş. Balpet Petrol Đnş. Turz. Gıda Teks. San. Ve Tic. Aş. Anadolu Cam San. Aş Akmetal San Tic Ltd Şti Petrol Ofisi A.Ş. Alpet Altınbaş Petrol Ve Tic A.Ş. Tesisin Adresi Tekkeköyü Civarı Pk:607 Yenitaşkent Mersin Ataş Bitişiği Karaduvar Mah. Mersin Tarsus Yolu 11. Km Pk:634 Kazanlı Soda Sanayi Đçi Kazanlı Karaduvar Mah. 65182 Sk. No.2 Karaduvar Mah. Karaduvar Mah. Ataş Yanı Karaduvar Mah. No.3 Karaduvar Mah. 1031 Sok. No.5 Mersin Kazanlı Kromsan Karşısı Kazanlı Faaliyet Konusu Bardak vb. Üretimi Lpg Dolum ve Depolama Đnşaat Makineleri Üretimi Krom Bileşikleri Üretim Elektrik Üretimi Akaryakıt Dolum ve Depolama Akaryakıt Dolum ve Depolama Lpg Dolum ve Depolama Kimyevi Gübre Üretimi Akaryakıt Dolum ve Depolama Akaryakıt Dolum ve Depolama Akaryakıt Dolum ve Depolama Toroslar Mah. Yenitaşkent OSB 11. Cad. No 13 Liman D Kapısı Soda Sanayi Karşısı Kazanlı Cam Üretimi Kurşun Geri Kazanım Akaryakıt Dolum ve Depolama Akaryakıt Dolum ve Depolama Tablo K. 10: Sanayi Tesislerinden Ön Đzin ve B Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi Tesisin Adı Tesisin Adresi Faaliyet Konusu Miroil Akar. Yak. Dağ. Paz. Đnş. Mersin Adana Yolu Üzeri D-400 Madeni Yağ Üretimi San. Ve Tic. Ltd. Şti. Karayolu 11. Km Dekoratif Cam Mercan Paz. Đnş. Akbelen Mah. Akbelen Cad. No:166 Dekoratif Cam Đmalatı San Ve Tic. Tarsus Biodizel Ürt. T. Tic. ve San. Ali Fakı Köyü Biodizel Üretimi Ltd. Şti. Kadoğlu Petrolcülük Taş. Tic. San. Akaryakıt Dolum ve Kazanlı Đth.Đhr. A.Ş. Depolama Rensan Tav. Gıda Süs Bit. Hay. Karakütük Köyü Kurbağalı Mevkii Rendering Tesisi Yem San. Tic. Paz. Ltd. Şti. Tarsus E-35 Yolu 35. Km Mersin Zefirium Đç. Gıda ve Eks. Üretim. 0SB R.K.Yücelen Cad. No.6 Alkollü Đçecek Đmali Pet. Đnş. Day. Tük. Mal. Oyak Beton San. Tic. A.Ş. Adana Yolu Üzeri 5. Km. Mersin Hazır Beton Oyak Beton San. Tic. A.Ş. OSB 7. Cad. No.1 Hazır Beton 232 Durumu Ön Đzinli Đzinli Ön Đzinli Ön Đzinli Ön Đzinli Đzinli Đzinli Đzinli 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tesisin Adı Doğapet Kimya Yağ Akr. San. ve Tic. Ltd. Şti. Vatan Oluklu Mukavva Yalçınlar Biodizel San. Yunus Müş. Taah. Đnş. Đç Dış Tic. Ltd.Şti. Merzeci Biodizel Tic. Seçil Plastik Đnkaya Madencilik ve Petrol Ürün. San. Tic.Ltd.Şti. Özçağlar Petr. ve Đnş. Malz. Tic. Ltd.Şti. Necati Bozcu Tüsan Yapı San. A.Ş. Yertaş Đnş. Turz. San. Maden Tic. Ltd. Şti. Denizler Akary. Mad. Đnş. Nakl. Gıda San. Tic. Ltd.Şti. Merin Đnş.Mad. San. ve Tic. Ltd.Şti. Ova Sca Packaking Amb. San. ve Tic. A.Ş. Mithat Kızarmaz Cam Đş Madencilik A.Ş. Doğa Beton Çimento Đnş.Taah. Đth.Đhr.San.Tic.Ltd.Şti Akpet Akaryakıt Dağ. A.Ş. Yamangaz Tic. A.Ş. Ataş Liman Tesisleri Özalışık Yağ San Biodizel ve Enerji Ltd. Şti. Saim Budin Madencilik Çimsa Çim. San Tic Aş. Tesisin Adresi Topraktepe Mevkii Hal Arkası No.3 Kazanlı OSB 5 Cad. No.8 1032 Sok. No.50 Yalınayak Tırmıl San. Sitesi H2 Blok No.5 Yunusoğlu Köyü Faaliyet Konusu Biodizel ve Madeni Yağ Üretimi Oluklu Mukavva Biodizel Üretimi Kuvars Kumu Kırma Eleme Tesisi Biodizel Üretimi Plastik Mamul Üretimi Ön Đzinli Đzinli Topçu Köyü Tarsus Alçı Taşı Ocağı Ön Đzinli Evrenli Köyü Mersin Kayseri Yolu Üzeri 7 Km. Niğde Evren Kırkayak Köyü Mut Çamlısu Mah. Bahçeiçi Sok. No.3 Ermenek Karaman Đr 67779 Kadelli Köyü Tümbek Mevkii Tarsus Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Ön Đzinli Kum Çakıl Ocağı Ön Đzinli Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Ön Đzinli Ar 2006 6917 Malaklar Köyü Anamur Çinko Ocağı Ön Đzinli Kum Ocağı Ön Đzinli Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Ön Đzinli Mukavva Đzinli Kum Çakıl Ocağı Đzinli Kalker Dolomit Öğütme Tesisi Đzinli Hazır Beton Ön Đzinli Akaryakıt Dolum ve Depolama Đzinli LPG Dolum ve Depolama Ön Đzinli Akaryakıt Dolum Đzinli Biodizel Ön Đzinli Đzinli Ön Đzinli Hebilli Ar 2006 1474 Hebilli Kum Boğazı Mevkii Ar 2007 02105 Boynuz Gediği Mevkii Çavak Köyü Mersin Adana Yolu Üzeri Beydeğirmeni Mevkii Tarsus Otoyol Viyadüğü Altı Bozön Köyü Mersin OSB 8 Cad. No. 3 Bahçelievler Mah.Soda Hal Yolu No.14 Akdeniz Mah. Kervan Yolu Sok. No.18.Kazanlı Arıklı Mevkiii Yenice Liman Đçi Nusratiye Mah. 836 58 Parsel Tarkan Mevki Ptt Deposu Arkası Karacailyas Đmambekirli Köyü Silifke Esenli Fevzi Çakmak Cad. 5. Km Murtluca Mevki Atayurt Silifke Durumu Ön Đzinli Ön Đzinli Ön Đzinli Ön Đzinli Mehmet Zeki Bozbey Çankaya Mah. Hastane Cad. No 63 Şahin Ramatçılık European Tobacco Sigara Ve Tütüncülük Aş. Cam-Đş Madencilik Anonim Şti. Dekoratif Cam Sanayi Tes Lmd Şti Ayhanlar Yol Asfaltları San. Ltd Aş. Deniz Seyahat Turz. Đnş. Tic Ltd Şti Başak Cam San Tic Ltd Şti Sanayi Sit. B Blok No 26 Mersin Barit Ocağı Doğal Taş Mermer Kalker Ocağı Kırma Eleme Tesisi Kum Ocağı Konkasör Tesisi Hebilli Ramatçılık OSB 164 Ada 5-6 Parsel Sigara Üretimi Đzinli Yeşilovacık Isıklı OSB 183 Ada 1 Nolu Parsel Sağlıklı Köyü Tarsus Kuvarsit Dekoratif Cam Đmali Taş Ocağı-Konkasör Đzinli Đzinli Đzinli Doruklu Đçme Mevki Taş Ocağı Konkasör Đzinli Akdeniz Mah. 28 Sk. No 4 Karacailyas C.Şerif Mah. Đsmet Đnönü Bul. Güvenç Đş Merkezi A Blok 2/3 Kösbucağı Köyü Erdemli-Kurtuluş Mah. 19 Sk No 17/11 Emek Seyhan/Adana Erçel Köyü Dekoratif Cam ve Met. Đzinli Krom Zenginleştirme Đzinli Krom Zenginleştirme Đzinli Kalker Konkasör Đzinli Akarca Köyü Ayıbeleni Mevki Krom Madeni Đzinli Taş Ocağı Konkasör Đzinli Tırtar Kırma Eleme Tesisi Arslanköy Boksit Ocağı Đzinli Đzinli Abdullah Ateş Minsan Madencilik San Tic A.Ş. Koyunoğlu Madencilik Turz. Đnş.Tic San A.Ş. Cam-Đş Madencilik Anonim Şti. Koyunoğlu Madencilik Turz. Đnş.Tic San A.Ş. Güngörler Đnş.Ltd. Şti. Demireller Madencilik Demireller Madencilik Emirşah Köyü Küçük Kuzu Mevki Anamur Tırtar Köyü Mersin Đsmet Đnönü Bul. 5306 Sk Güven Đş 233 Ön Đzinli Ön Đzinli Đzinli 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tesisin Adı Şişecam Madencilik San ve Tic A.Ş. Uğur Soğutma Mak.Teks. San Ve Tic A.Ş. Cam-Đş Madencilik Anonim Şti. Ayhanlar Asfalt Plent Tesisi Gözne Belediye Başkanlığı Kalemaden End. Ham Maddeler Soda Sanayi A.Ş. Alaca Akr. Nakl. Mad. San Tic Ltd Şti Özdemirler Madencilik San Tic Ltd A.Ş. Vuruşkan Mak. San ve Tic A.Ş. Elginay Otomotiv San ve Tic Ltd Şti. Hazar Mak. San. Tic Lmd Şti Fritolay Gıda San ve Tic A.Ş. Doğan-Mahmut Narin Dış Tic. A.Ş. Hıdıroğlu Gıda San. ve Tic Ltd Şti Mizan Tavukçuluk Entegre Et.San. ve Tic. Aş. Coca-Cola Đçecek A.Ş. Targıd Tarım ve Gıda Ürün San Ve Tic Lmt Şti. Okyay Un Sanayi ve Tic. A.Ş. Mey Alkollü Đçkiler San ve Tic A.Ş. Akdem Tarım Ürün. San ve Tic Ltd. Şti. Agnova Tarım Tic San. Ltd. Şti. Apet Anadolu Petrol ve Maden Yağ San Tic Ltd Şti. Mason Oto San Tic Paz. Ltd Şti. Toros Tarım Tesisin Adresi Merkezi A Blok Kat2 No4 Faaliyet Konusu Durumu Kargıcık Kuvarsit Đzinli Taş Seki Mevki Gülnar Mermer Đzinli Aslankar Beldesi Yavca Mevki Sağlıklı Köyü Kavaklıca Mevki Kebendibi Taşocağı Kumboğazı Mevki Hebilli Köyü Karadiken Köyü Đr 3367 Dolomit Ocağı Taş Ocağı Konkasör Taş Ocağı-Konkasör Kum Ocağı Taş Ocağı Konkasör Đzinli Đzinli Đzinli Đzinli Đzinli Tarsus Sağlıklı Köyü Ütük Mevki Taş Ocağı-Konkasör Đzinli OSB 162 Oda 11/12 Parsel Kum Çakıl Ocağı-Konkasör Tesisi Makina Đmalatı Đzinli OSB 7. Cad. No 4 Oto. Karesör Üretimi Đzinli Toprak Tepe Mevki Kazanlı Mersin OSB 13. Cad No2 Adana Yolu 11. Km Bahçeli Mersin Yolu Üzeri 2. Km No 36f Tarsus Mersin Halitağa Yolu Üzeri Reşadiye Köyü Tarsus Adana Yolu Üzeri 12. Km Yaka Köyü Mevki Karaduvar Mah. 65184 Sk. No 12 Mersin Adana Yolu Üzeri 2. Km Tarsus OSB R.K. Yüceler Cad No 16 Hamurlu Köyü Girişi Cumhuriyet Cad. No 41 Yeni Taşkent OSB 175 Oda 5 Nolu Parsel Emek Mah. Köprüler Cad. 11/1 Karacailyas Mersin Emek Mah. Köprüler Cad. 11/1 Karacailyas Mersin Parmak Kurdu Köyü Su Pompası Đmalatı Cips Đmalatı Bakliyat Đzinli Đzinli Đzinli Un Fabrikası Đzinli Piliç Eti Üretimi Đzinli Gazlı Gazsız Đçecek Üretimi Đzinli Sağlıklı Köyü Tarsus Đzinli Meyve Suyu Konsantre Üretimi Un Fabrikası Suma Đmali Đzinli Đzinli Bakliyat Đzinli Tarım Đlaç Üretimi Ön Đzinli Madeni Yağ Đmalatı Đzinli Madeni Yağ Đmalatı Đzinli Kireçtaşı Ocağı Đzinli Đzinli ► Đlimiz Tekkeköy civarında kurulu bulunan çimento fabrikası beyaz ve gri çimento üretiminde bulunmaktadır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği EK-8/Liste A/2.3 kapsamında emisyon iznine tabi bir tesistir ve EK-7/3.6 grubunda özel emisyon sınırlarına tabidir. Elektrostatik toz 3 çöktürücü kullanıldığından, toz konsantrasyonu 120 mg/m olarak sınırlandırılmıştır. Ölçüm sonuçları sınır değerlerin altında kalmaktadır. ► Đlimizde asbestin üretildiği ve işlendiği tesis yoktur. ► Đlimizde maden izabe ve asit fabrikalarından yayılan SO2, NO, HF gibi gazların insan sağlığına ve kültür bitkilerine etkileri hakkında yapılmış bir çalışma bulunamamıştır. ► Đlimizde atık yakma tesisi bulunmamaktadır. K. 6. 2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği Sanayi kuruluşları yönünden incelendiğinde Đl merkezinin batısında Taşucu beldesindeki SEKA Kağıt fabrikasının dışında sanayi ilin doğusunda ve Mersin Adana karayolu üzerinde yoğunluk kazanmıştır. Diğer taraftan son yıllarda Ortadoğu’daki gelişmelere paralel olarak Mersinde çok sayıda Petrol Dolum Tesisi kurulmuş, bu tesisler boru hatları ve denizde bulunan SPM tesisleri ile birlikte bir dizi çevre problemlerini de birlikte gündeme taşımıştır. Bu nedenle yoğun endüstri faaliyetlerin yaşandığı Mersin’de izleme ve kontrol mekanizması önemli bir oynamaktadır. Mersin Đli sınırları içerisinde faaliyet gösteren bazı sanayi kuruluşları ve atıksu arıtma tesisi durumları aşağıda tablo halinde verilmektedir. 234 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo K. 11: Đl Sınırları Đçinde Bulunan Sanayi Kuruluşları Atıksu Arıtma Tesisi Durumları Sanayi Tesisinin Adı Yeri Faaliyet Alanı Arıtma Tesisi Var mı? Evet Çelkonsan Makina Sanayi ve Ticaret Mersin Tarsus 17 Km. P.K.520 A.Ş. Mersin Ataş Mersin Terminali P.K.37 33001 Karaduvar Mersin Soda Sanayi A.Ş. Kromsan Krom Kazanlı Bucağı Yanı Pk.654Bileşikleri Fabrikası Mersin Soda Sanayi A.Ş. Soda Fabrikası Kazanlı Bucağı Yanı Pk.654Mersin Durak Tekstil San. ve Tic.Ltd.Şti. Serbest Bölge M Ada 5/4 Parsel 3.Sok No:4 Mersin Anadolu Cam San. A.Ş. Yenitaşkent Kasabası, Toroslar Mah. Tekke Cad. No:1 - Mersin Paşabahçe Cam Sanayi ve Tic. A.Ş. Yenitaşkent Kasabası, Tekke Mersin Fabrikası Köyü Mevkii, P.K. 607- Mersin Petrol Ofisi A.Ş. Mersin Terminali Liman D Kapısı Yanı 33020 MERSĐN Coca-Cola Đçecek A.Ş. Adana Yolu 12. Km Yakaköy Mevkii- Mersin Hadi Doğan - Mersin Et Entegre Kazanlı Bucağı Soda San.Yolu Tesisleri Üzeri - Mersin O/Pet Petrolcülük Sanayi ve Tic. A.Ş. Karaduvar Mah.1031 Sok. No:4 – Mersin Enerji Petrol Ürünleri Pazarlama A.Ş. Yenisu Mevkii Adanalıoğlu Mersin Aytemiz (Akpet) Akaryakıt Dağ. ve Karacailyas Belediyesi- Mersin Pazarlama A.Ş. Siyam Petrolcülük Dağıtım A.Ş. Soda Yolu Kromsan Fabrikası Karşısı Kazanlı-Mersin Altınbaş Petrol(Alpet) ve Tic.A.Ş. Kazanlı Beldesi Soda Sanayi Karşısı- Mersin Tuta Petrolcülük A.Ş. Karaduvar Mah. 6598 Sok.Mersin Balpet Petrol Ür. Taş. San. ve Tic. Soda Fabrikası –Kromsan A.Ş. karşısı-Mersin G.S. Petrol (Yuropet) Ür. Tic. Ltd.Şti. Karaduvar Mah. 6594 Sok. No:55-Mersin Cms Tar.Ürün. Đhr.Đth.Paz.San. ve Mersin-Tarsus Yolu 12 Km. No: Tic.Ltd.Şti. 168 Mersin Dövenci Sac Prof. Demir Đmlt. Đnş. Keresteciler Sitesi 6232 No:14Taah.Tic ve San.Ltd.Şti. Mersin Narpak Narenciye Paketleme. ve Dış Yenitaşkent Beldesi - Mersin Tic.A.Ş. Minsan Madencilik Sanayi ve Ticaret Musalı Köyü Mersin A.Ş.-Mersin Şubesi Çimsa Çimento San.ve Tic.A.Ş Toroslar Mah. Tekke Cad. P.K. Mersin Fabrikası 614 33013 Yenitaşkent / MERSĐN Aygar Narenciye San.ve Tic.Ltd.Şti. Mersin-Tarsus Kara.Üzeri 18.Km Toros Tarım San. ve Tic.A.Ş. Mersin Fabrikası Çukurova Đnşaat Makinaları San.Ve Tic.A.Ş. Etap Tarım ve Gıda Ürünleri Ambalaj San. Tic. A.Ş. Arteks Konfek. San.Ve Tic.Ltd.Şti. Lale Konf.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Model Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. Çelik Konst. X Petrol Ürünleri X DĐB Var Krom Kimyasalları X DĐB Var Soda Üretimi X DĐB Var Konfeksiyon KANALĐZASYONA BAĞLI Cam Ambalaj (şişe ve sınai kap) Cam Eşya (zücaciye) Akaryakıt Depolama ve Dağıtım Alkolsüz Đçecekler, Meşrubat Üretimi Hayvan Kesimhanesi X DĐB Var X DĐB Var X DĐB Var X DĐB Var X DĐB Yok X Petrol Depolama ve Dolum Tesisi Petrol Depolama ve X DĐB Var Dolum Tesisi Petrol Depolama ve X DĐB Var Dolum Tesisi Petrol Depolama ve X DĐB Var Dolum Tesisi X DĐB Var Petrol Depolama ve Dolum Tesisi Petrol Depolama ve MESKĐ kanalizasyon sistemine bağlı Dolum Tesisi ama bağlantı izin belgesi yok Petrol Depolama ve X DĐB Var Dolum Tesisi Petrol Depolama ve MESKĐ kanalizasyon sistemine bağlı Dolum Tesisi ama bağlantı izin belgesi yok X Muml. Sarart. Narenciye Çelik Konst. X Muml. Narenciye Krom Cevheri Sarart. Gri ve Beyaz Çimento Muml. Sarart. Narenciye Karaduvar Mah. 132.Cad. No:3 Kalsiyum Amonyum 33002 Mersin Nitrat Mersin-Tarsus Kar.11.Km.Mersin Fren-Pim-Burç-MilPabuç-Bıçak Mersin - Tarsus Karayolu 10.Km. Meyve Suyu Kazanlı-Mersin Dr.Ayhan Aybar Bul.No:26 Ada 2- Konfeksiyon 2 Parsel Serb.Böl.Mersin Yalçın Alaybeyoğlu Bul.0 Ada 4/4 Konfeksiyon Parsel Ser.Böl.Mersin Yalçın Alaybeyoğlu Bul.0 Ada 14 Konfeksiyon Parsel No:32 Se.Bö.Mersin 235 Hayır Deşarj Đzin Belgesi Durumu X DĐB Var X X DĐB Var X X DĐB Var X DĐB Var X DĐB Var Kanalizasyona Bağlı Kanalizasyona Bağlı Kanalizasyona Bağlı 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sanayi Tesisinin Adı Yeri Konfeksiyon Deşarj Đzin Belgesi Evet Hayır Durumu Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Faaliyet Alanı Başkent Konf.Ve Tıp Hiz. San. Tic. 0 Ada 4/1 Parsel Serbest Bölge Ltd.Şti. Mersin Süper Star Konf.Ve Dış Tic.Ltd.Şti. E Ada 1,2/Parselserbest Bölge Mersin Đçel Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. N Ada 3/4 Parsel Serbest Bölge Mersin Đpekyolu Konfek.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Yalçın Alaybeyoğlu Cad.E Ada 3/1 Pars.Serb.Böl.Mersin Starline Konfeksiyon San.Ve Yalçın Alaybeyoşlu Bul.P Ada 3/4 Tic.Ltd.Şti Parsel No:29 Mersin Palmiye Tekstil Sanayi ve Tic.Ltd.Şti. Mersin Serbest Bölgesi Đnter Mode Konfeksiyon ve Dış Aa Ada 14 Parsel Serbest Bölge Ticaret Ltd.Şti. Mersin Aksan Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret Yalçın Alaybeyoğlu Cad.No:11 Ltd.Şti. Serbest Bölge-Mersin Megastar Konfeksiyon Sanayi ve D-2 Cadde No:1 Serbest Bölge Ticaret Ltd.Şti. Mersin Dönüş Đth.Đhr.Tic.A.Ş. Soda Sanayiyolu Üzeri Trt Civarı Kazanlı/Mersin Mersin Konfeksiyon San.Ve V Ada 6/7 Parsel Serbest Tic.Ltd.Şti. Bölge.Mersin Mds Konf.San.Ve Tic.Ltd.Şti. B-2 Cad.No:3 Ada 1/1-3 Parsel Serbest Böl.Mersin Dh Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti Yalçın Alaybeyoğlu Cad.F Ada 3/4 Parsel - Mersin Hartman Cotton Đndustrıes Pamuk Mümin Özyurt Cad.No:17 Serbest San.Ve Tic.Ltd.Şti Bölge-Mersin Doğateks Konfeksiyon San.Ve B Ada 2.Cad. No:1 Serbest Tic.Ltd.Şti Bölge- Mersin Erkon Tekstil San.Ve Tic.Ltd.Şti. Serbest Bölge Y Ada 6/4-5-6 Parsel-Mersin Teks-Team Gıda Nak.Tem.San.Ve Çat Mah.Abdi Đpekçi Cad.No:2/ATic.Ltd.Şti. Mersin Safir Tekstil Endüstri Mak. ve Yalçın Alaybeyoğlu Cad.L Par. Otomotiv San.Ltd. No:17 Serb.Bölg. Mersin Eleks Konfeksiyon San. ve V Ada 1/1-1/2 Parsel Serbest Tic.Ltd.Şti. Bölge Mersin Konteks Konfeksiyon San.Ve 1 Ada 2/1 Parsel Serbest Bölge Tic.Ltd.Şti. Mersin Merkon Konfeksiyon San.Ve D Ada 1/2 Parsel Serbest Bölge Tic.Ltd.Şti Mersin K-L Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret N Ada 2/3-3/2 Parsel Serbest Ltd.Şti Bölge Mersin Yamaç Tekstil Sanayi ve Ticaret I Ada 4/2-5/1 Parsel Serbest Ltd.Şti Bölge - Mersin M-A Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. Y Ada 6/8 Parsel Dr.Ayhan Aybar Bulv.No:14 Serbest Bölge - Mersin Rbk Tekstil ve Yapı Malz. San.Ve T Ada 6/1 - 7/2 Parsel Serbest Tic.A.Ş. Bölge-Mersin Raysi Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret N Ada 3/3 Parsel Serbest BölgeLtd.Şti. Mersin Santes San.Tes.Đnş.Đml. Mont. Tırmıl Kss G-1 Blok No:3 Mersin Mak.Taah.Tic.A.Ş. Teknolojik Yapılar Đnş. Đmal. Mon. Tırmıl Kss I-2 Blok No:2-3 Mersin Mak. Pro. Taah. Tic.Ve San. Ltd.Şti. Güral Tekstil Elek.Taş.Pet.Ve Gıda Mersin Serbest Böl. Y.Alayb. San Ti. Cad.K.Ada 5/2- Mersin Bermudo Tekstil Elek.Tıb.Mal.San. V Ada 3/2 Parsel Serbest BölgeTic.Ltd.Ş Mersin Onteks Teks.San.Ticaret Ltd.Şti. F/Ada 2/3-3/2 Parsel Serbest Bölge- Mersin Asküçük Dış ve Đç Ticaret Ltd.Şti. Bekirde Yolu Đkinci Kanal No.62Mersin 236 Muml. Sarart. Narenciye Konfeksiyon Arıtma Tesisi Var mı? X Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Hidrofil Pamuk Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Konfeksiyon Kanalizasyona Bağlı Komple Sınai Tesisat Kanalizasyona Bağlı Komple Sınai Tesisat Kanalizasyona Bağlı T-Shırt-Atlet-EşarpEtek-Gece. Gömlek, Bluz Kanalizasyona Bağlı Pantolon veya Ceket, Etek Muml. Sarart. Narenciye Kanalizasyona Bağlı Kanalizasyona Bağlı Kanalizasyona Bağlı 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sanayi Tesisinin Adı Yeri Mersin-Tarsus OSB ABS Alçı Sanayi Ticaret Ltd. Şti. Atalar Mah.Çiçekli Yenice Mersin-Tarsus Kar.18 Km.Kanlı Köp. Mevk.Huzurkent-Tarsus Elvanlı Yolu 1.Km No:72 Kargıpınarı-Erdemli Adana Cad. Beydeğirmeni Mevkii No:67 - Tarsus Org. San. Böl. Cumhuriyet Bulv. No:23 Mersin Karakürk Köyü Kurbağalı Kuyu Mevkii Tarsus Mersin-Tarsus Osb 251 Ada 3 Parsel Huzurkent Tarsus Mersin-Tarsus Osb Aşut Fiberglass Ticaret ve Sanayi Ltd.Şti. Rensan Tavukçuluk Gıda Süs Bit. Hay. Yem San.Ltd.Şti Miroil Akaryakıt Dağıtım ve Paz.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi Fritolay Gıda San. Ve Tic. A.Ş. Kağıt Torba Muhtelif Đş Yedek Parç. X Makinesi Makine Ekipmanları X Hazır Beton Santrali X Biyodizel X Meyve Suyu X DĐB Var Piliç Eti X DĐB Yok Oto Filtre X DĐB Yok Sigara OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil X DĐB Var Düz Cam Muml. Sarart. Narenciye Süt Ürünleri X X Loader, Forklift X Kanalizasyona Bağlı DĐB Var Kumaş Kauçuktan Fitil X X DĐB Var DĐB Yok Yonga Levha Kanatlı Hayvan üretimi Piliç Üretimi Kanalizasyona Bağlı Yem OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil Cam Yünü Oluklu Mukavva X DĐB Yok X DĐB Var X DĐB Var Taşıt Đmalat ve Bakım X DĐB Yok Servisi Vitamin K3 OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil Cad.No:30 Alçı X DĐB Var Oxyvit Kimya Sanayi A.Ş. Okyay Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. Deşarj Đzin Belgesi Evet Hayır Durumu Kanalizasyona Bağlı Faaliyet Alanı Mondi Packaging Mersin Ambalaj Yalçın Alaybeyoglu Bul. E Ada Sanayi A.Ş. No:10 Serb.Böl.Mersin Usta Metal Turizm Gıda Temizlik Yeni Taşkent Belediyesi D-400 Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Şti. Karayolu 14.Km. 400 Sok.Mersin Mersin Makina Sanayi A.Ş. Toroslar Mah.Tekke Cad. No:14 Yenitaşkent Mersin Vur-Mak Vuruşkan Makina Sanayi ve Mersın Adana Karayolu 15.Km Ticaret A.Ş. Yakaköy Mevkii Mersin Ser-Port Yağ Biodizel Sanayi ve Yenimahalle Soda San.Yolu Depolama Ticaret (Mersin Şubesi) Ltd. Üzeri Kazanlı Mersin Şti. Yummy Meyve Suları Gıda Sanayi Mersin - Adana Karayolu Üzeri 13 Ticaret A.Ş. Km. Mersin Tav-Sa Tavukçuluk Sanayi ve Ticaret Anadolu Mah.Cumhuriyet Cad.40 Ltd. Şti. Sok.No:10 Yenitaşkent Mersin Sct Filtre Otomotiv Sanayi ve Ticaret Bağcılar Beldesi Tarsus Ltd.Şti. European Tobacco Sigara ve Organize Sanayi Bölgesi 2. Cad. Tütüncülük San.Ve Tic.A.Ş. No:8 Huzurkent - Mersin Trakya Cam San. A.Ş. Mersin Tarsus OSB Atatürk Cad. No:1 Fabrikası Huzurkent -Mersin Lider Gıda San. ve Dış Tic.Ltd.Şti. Tarsus Adana K.Yolu 5 Km. Mahmutağa Köyü Tarsus Güney Süt Sanayi ve Gıda Mad. Tic. Yunus Emre Mah. Nato Yolu Bul. Ltd. Şti. No:58 Tarsus Çukurova Makina Đmalat ve Ticaret Adana Yolu Üzeri Pk.61-Tarsus A.Ş. Berdan Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. Adana Asfaltı Üzeri 7 Km.-Tarsus Seçil Plastik Kauçuk San.Ve Tarsus Anada Karayolu 7.Km Tic.Ltd.Şti Tarsus Civarı No:18Samedoğlu Orman Ürün.Değ.San.Ve Beydeğirmeni Tic.A.Ş. Tarsus Mizan Tavukçuluk Entegre Et Sanayi Mersin Tarsus Organize San. Böl. ve Ticaret A.Ş. Yem Fabrikası 5 Ada 1 Parsel Tarsus Mizan Tavukçuluk Entegre Et Sanayi Halitağa Yolu Üzeri Reşadiye ve Ticaret A.Ş. Köyü Tarsus Đzocam Sanayi Tic. A.Ş. Mersin-Adana Karayolu 6.Km. PK.69 -Tarsus Ova-Sca Packagıng Ambalaj San.Ve Adana Yolu Üzeri Beydeğirmeni Tic.Ltd.Şti. Mevkii-Tarsus Koluman Motorlu Taşıtlar A.Ş. Oto Yol Çıkışı Yenice - Tarsus Kalyoncu Nakliyat Turzm Tic.Ve San.Ltd. To-Ya-Şa Tarım Ür.Narenciye Amb. Paz.Tur.Đnş.Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd. Şti Arıtma Tesisi Var mı? MEY Alkollü Đçkiler San. ve Tic. A.Ş. Mersin-Tarsus Osb Muml. Sarart. Narenciye Muml. Sarart. Narenciye Tahin - Tahin HelvasıReçel Muhtelif Boru Tavuk Yemi Maddesi Madeni Yağ Cips Üretimi Suma Üretimi 237 X X Kanalizasyona Bağlı OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil X Katkı DĐB Yok OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil OSB Kanalizasyonuna Bağlı Deşarj Đznine Tabi Değil 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu K. 6. 3 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği Sanayiden kaynaklanan toprak kirliliği hakkında yapılmış bir çalışma olmamakla birlikte, ilimizdeki büyük sanayi kuruluşlarının bir çoğunun birinci, ikinci ve üçüncü sınıf tarım arazileri üzerinde kurulduğu bilinmektedir. K. 6. 4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği Sanayiden kaynaklanan gürültü kirliliği genelde o işyerinde çalışan insanların sağlıklarının bozulmasına ve iş kaybına yol açar, sanayide gürültü kirliliğine karşı alınması gereken önlemler yeterli olmadığı zaman çalışanlara kulaklık ve ses basıncından koruyan elbiseler verilir. Yüksek gürültüye maruz kalan kişiler gürültü kontrol yönetmeliğinde belirtilen süre kadar çalışırlar. Sanayiden kaynaklanan gürültü ile ilgili bakınız O. Gürültü Bölümü. K. 6. 5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar Mersin ilindeki sanayi kuruluşları tehlikeli atık yönünden değerlendirildiğinde birkaç sanayi kuruluşu ön plana çıkmaktadır. Merkez ilçeye bağlı Kazanlı kasabasında faaliyet gösteren Soda Sanayi A.Ş.ne ait 3 Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikasında 1,5 milyon m civarında tehlikeli atık bulunmakta olup halen fabrika sahası içerisinde depolanmaktadır. 1984 yılında üretime başlamış olan Kromsan fabrikasında Sodyum bikromat üretim prosesi sonucu oluşan atıklar Cr+6 bileşikleri ihtiva etmesi nedeniyle tehlikeli atık olarak değerlendirilmektedir. Özel işlemli arazi depolaması yapılarak bekletilen atıkların nihai bertarafına yönelik teknolojik çalışmalar devam etmekte olup bu çalışmalar tamamlanıncaya kadar olabilecek çevresel etkilerin önlenmesi için atıkların üzerinin (HDPE) geçirimsiz tabaka ile kaplatılmıştır. Kromsan Fabrikasında geçtiğimiz yıllarda yapılan teknolojik yenilikler sayesinde fabrikada 2001 yılından itibaren tehlikeli atık oluşmamaktadır. Akdeniz Gübre Fabrikasında fosfat kayasından fosforik asit üretimi sonucu oluşan jips 2 (CaSO4x2H2O) atıkları, fabrika sahasında 200 000 m lik alanda üç adet jips havuzunda depolanmaktadır. Fabrikanın fosforik asit ünitesi faaliyet göstermemekte olup, bu ünitenin geçmiş yıllardaki üretiminden kaynaklanan atıkların özel atık sınıfından değerlendirilmesi konusunda çalışmalar yapılmaktadır. Diğer sanayi kuruluşlarından kaynaklanan tehlikeli ve zararlı atıklar ile ilgili bilgilere H.Atıklar Bölümünde yer verilmiştir. Sanayi tesislerinin arıtma tesis bilgileri Tablo T.10’da verilmektedir. K. 7 SANAYĐ TESĐSLERĐNĐN ACĐL DURUM PLANI Đlimiz sınırları içerisinde bulunan sanayi kuruluşlarının endüstriyel kazalara karşı kendi bünyelerinde hazırlamış olduğu “Endüstriyel Kazalar Acil Durum Planları” mevcut olup, bu planlar kapsamında ihtiyaç duyulması halinde Valilik olarak destek sağlanmaktadır. KAYNAKÇA 1 . Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları. 2 . Başbakanlık Devlet Đstatistik Enstitüsü Başkanlığı, “1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı” Tarama Anketi Sonuçları. 3 . Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü Verileri. 4 . Ekonomik Rapor , 2006, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası . 5. Mersin Valiliği Web Sitesi. 238 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu L. ULAŞIM, ALTYAPI, HABERLEŞME L. 1 ALTYAPI L. 1. 1 Temiz Su Sistemi Mersin Kenti ve Tarsus Đlçesinin içme suyu Berdan Nehri üzerindeki Berdan barajından karşılanmaktadır. Mersin Đline bağlı diğer ilçe ve köylerin içme suyu temini Đller Bankası ve Đl Özel Đdaresi (Köye Yönelik Hizmetler Daire Başkanlığı)’nce sağlanmakta ve çoğunlukla membalar ve kuyular kullanılmaktadır. 3 2 Mersin’in en önemli su kaynağı 87.500.000 m / gün’ lük depolama hacmi ve 10.520 Km göl alanına sahip olan Tarsus Berdan Barajı, Mersin’in su ihtiyacının %90’ını karşılamaktadır. Berdan Barajından alınan ham su, Berdan Đçme Suyu Arıtma Tesislerinde arıtılmaktadır. Tesisler Fransız-Türk firmalarının ortaklığında 1.kısım 1984, 2.kısım 1991, 3.kısım 1999 yıllarında hizmete alınmıştır. Her kısmın kapasitesi 130.000 m³/gün olmak üzere tesisin toplam kapasitesi 390.000 m³/gün (yaklaşık 4.500 lt/sn) olup bunun %75’lik kısmı (3.375 lt/sn) Mersin Şehrine tahsis edilmiştir. Halen günde 240.000 m³ su üretilmekte, bunun 200.000 m³’ü Mersin’e, 40.000 m³’ü ise Tarsus’a verilmektedir. Berdan Arıtma Tesisinden alınan su Karacailyas’a kadar cazibe ile gelmekte ve Karacailyas’da bulunan terfi merkezi ile D1 deposuna ulaştırılmaktadır. D1 deposundan P1 terfi merkezi (pompa 3 istasyonu) ile 3800 m uzunluğunda Ø 1000 mm’ lik borularla 20.000 m lük D2 ve D3 depolarına, 3 4550 m uzunluğunda Ø 1000 mm lik borularla 8.000 m lük D3 deposunda bulunan P2 terfi merkezi 3 ile2584 m uzunluğunda, Ø 500 mm’ lik borularla 5.000 m hacmindeki D4 ve 5562 m uzunluğunda 3 Ø 700 mm’ lik borularla 5.000 m lük D6 depolarına, D4 deposunda bulunan P3 terfi merkezi ile 3 850 m uzunluğunda Ø 500 mm’ lik borularla 5.000 m lük D5 deposuna, D6 deposundan da P4 terfi merkezi ile de Kocavilayet deposuna iletilmektedir. Mevcut depolara terfi edilen su şebeke ile hizmete sunulmaktadır 2005 yılında Berdan II. Đsale Hattı tamamlanmıştır. 1.isale hattı ile şehir merkezi, Karacailyas, Dikilitaş, Arpaçsakarlar, Yalınayak beldelerine içme suyu verilmekte iken, 2.isale hattından sonra Mezitli, Kuyuluk, Dorukkent, Çiftlikköy, Adanalıoğlu, Kazanlı, Huzurkent’in %90’ına, Yenitaşkent’in Homurlu Mahallesi gibi yerleşim yerlerine ve Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampüsü’ne de Berdan Đçme suyu verilmiştir. Đsale hatlarının üst kotlarında bulunan Yenitaşkent’in Tekke ve Yakaköy Mahalleleri, Huzurkent’in Nacarlı ve Bağlarbaşı Mahalleleri ayrıca Bağcılar ve Bahçeli Beldelerine terfi merkezleri ile içme suyu verilmesi mevcut isale hattında sorunlara sebep olmaktadır. Bu yerlere Berdan içme suyu arıtma tesisinden gelecek ayrı bir isale hattının yapılmasının planlanmakta olduğu, su sıkıntısı yaşanmaması için bu yerlerin kuyu ve kaynak suları ile desteklendiği belirtilmektedir. Đçme suyu Berdan Arıtma Tesislerinde üretilen içme-kullanma suyu tesislerden Mersin’e Ø 1400 mm çaplı ve 2006 yılında işletmeye alınan Ø 1200’lük borular içeren iki isale hattıyla gelmektedir. Đsale hatlarının üst kotlarında bulunan yerleşim yerlerinde içme suyu verilmesi mevcut isale hattında sorunlara sebep olduğu için bu yerler kuyu ve kaynak suları ile desteklenmektedir. yeni katılan muhtelif köy ve beldelerinde açılmış 95,20 lt/sn kapasiteli 36 adet yer altı kuyusu ve 47 lt/sn kapasiteli 8 adet artezyen kuyusu bulunmaktadır. Köylerimizde içme suyu ihtiyacı kuyular ve kaynaklardan sağlanmasına rağmen, içme suyunun sulama amaçlı kullanılması nedeniyle su sıkıntısı çekilmektedir. Sulama suyunun köylere temin edilmesi Đl Özel Đdaresi tarafından yapılmaktadır Berdan Đçme Suyu Arıtma Tesislerinde arıtılmaktadır asında değişik çaplarda FONT, ASBEST, HDPE, PVC ve CTP borulardan oluşmaktadır. Pik ve asbestli eski boruların HDPE borulara dönüştürülmesine başlanmış, yaklaşık 200 km uzunluğunda içme suyu borusu döşeme işlemi tamamlanmıştır. Mersin Büyükşehir belediyesi sınırları yeni beldelerin katılımıyla genişlemiş olup, beldelerdeki mevcut ve yeni yapılan içme suyu şebeke uzunluğuyla toplam 2221 km’ye ulaşmıştır. Đçme suyundan alınan numunelerin Mersin Büyükşehir Belediyesince yapılan analiz sonuçları Tablo L.1 ve Tablo L.2’ de verilmektedir. 239 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo L. 1: Kimyasal Su Analizi Raporu (numunenin alındığı tarih 25.12.2007) PARAMETRELER SICAKLIK GÖRÜNÜŞ RENK TAD ve KOKU BULANIKLIK TORTU pH ĐLETKENLĐK TOPLAM SERTLĐĐK (CaCO3) NĐTRĐT (NO2) NĐTRĐT AZOTU (NO2-N) NĐTRAT (mg/l) (NO3) NĐTRAT AZOTU(mg/l) (NO3-N) AMONYAK (mg/l) (NH3) AMONYAK AZOTU (mg/l) (NH3N) AMONYUM (NH4) KLOR (Cl2) DEMĐR (Fe) MANGAN (Mn) ALÜMĐNYUM (Al+³) SĐYANÜR (Cn‾) KLORÜR (CI‾) SÜLFAT (SO4‾²) ARSENĐK (As) BAKIR (Cu) CĐVA (Hg) KADMĐYUM (Cd) KROM (Cr) KURŞUN (Pb) SODYUM (Na) BĐRĐM (0C) Hazen JTU µs/cm mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l µg/l mg/l mg/l µg/l mg/l µg/l µg/l µg/l µg/l mg/l ANALĐZ DEĞER SAĞLIK BAKANLIĞI ĐNSANĐ TÜKETĐM AMAÇLI SULAR YÖNETMELĐĞĐ 12,6 Berrak <5 <5 Normal 0,1 0,6 Yok 8 6,5≤pH≤9,5 317 2500 180 0,009 0,50 0,003 4,9 50 1,1 0,02 0,01 0,02 0,50 0,5 0,5 0,01 0,2 0,016 0,05 0,14 0,2 1 50 18 250 20 250 <5 10 0 2 0 1 <1 5 0 50 1 10 9,007 200 Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi-MESKĐ Genel Müdürlüğü Tablo L. 2: Bakteriyolojik Su Analizi Raporu (numunenin alındığı tarih 30.01.2008) KOLĐFORM ORGANĐZMA (100 ml) E.COLĐ (100 ml) SALMONELLA SHIGELLA ANALĐZ SAĞLIK BAKANLIĞI ĐNSANĐ TÜKETĐM AMAÇLI SULAR SONUCU YÖNETMELĐĞĐ YOK Bulunmayacak YOK Bulunmayacak YOK Bulunmayacak YOK Bulunmayacak Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi-MESKĐ Genel Müdürlüğü Berdan Đçme Suyu Arıtma Tesislerinde arıtılan suyun %25’ini alan Tarsus 3 basınç bölgesine ayrılmış olup, 2 adet 15000 m³ gömme betonarme ile 1 adet betonarme 2250 m³ kapasiteli depo vardır. Depolardan birine su cazibe ile diğer iki depoya ise terfi pompaları ile aktarılmaktadır. Tarsus’ta Ø63 ile Ø 1200 mm çaplarında çelik, düktil, açb, Pvc az miktarda font boru olmak üzere yaklaşık 530 Km içme su şebekesi mevcuttur. 2030 yılına kadar yeterli su planlaması yapılmıştır. Anamur Đlçesi, içme su ihtiyacını kış aylarında Karaguz kaynağından, yaz aylarında ise 6 adet içme suyu derin kuyularından pompalar ile sağlanmaktadır. Şebekenin uzunluğu yaklaşık 150 km’dir. Şebekeler pvc, çelik, açb, ctp ve font borulardan oluşmaktadır. Su kalitesi ölçümleri her ay düzenli olarak şebekenin değişik yerlerinden numune alınarak analizleri yapılmaktadır. Bozyazı Đlçesi’nde 2 Adet içme suyu sondaj kuyusu bulunmakta, 33lt/sn ve 25lt/sn kapasiteli devamlı su mevcut. NO2(Nitrit) = 0 NH4 (Amonyum)=0 AL(Alüminyum)=0 Fe (Demir)=0.0225, Depolar arası bağlantı borusu çelik boru ve AÇP. Dağıtım Şebekesi ana boruları: AÇP, Tali Borular PVC. Toplam Şebeke uzunluğu: 180 km’dir. 240 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Aydıncık Đlçe sınırları içerisinde su kaynaklarının içme suyu olarak kullanılan miktar ortalama olarak 75 lt/sn’dir. Dağıtım şebekesi pwc boru, irsaliye hattı ise çelik borudur. Đrsaliye hattı 12 km olup dağıtım şebekesi 50 km’dir. Gülnar Đlçe sınırları içerisindeki su kaynaklarından içme suyu olarak kullanılan miktar ortalama olarak 35 lt/sn’dir. Dağıtım şebekesi pvc ve aspes boru irsaliye hattı ise çelik borudur. Đrsaliye hattı 17 km olup dağıtım şebekesi 70 km’dir. Silifke Đlçesi’ne verilen temiz su kaynaklarının (içme suyu) kapasitesi yıllık 2.051.924 m³’tür. Đhtiva ettikleri mineraller; iletkenlik 445 µs/cm, pH=7.74, Nitrit (NO2) =0.0481 mg/lt, Amonyum (NH4)= 0.0002 mg/lt, Demir (Fe)= 0.0185 mg/lt’dir. Đlçedeki toplam içmesuyu şebeke uzunluğu 315 km’dir. Erdemli Đlçesi’nde içme suyu kapasitesi 200 lt/sn’dir. Yaz mevsiminde özellikle Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül aylarında ihtiyaca cevap vermemektedir. Mineraller acısından ise; suyun kireç oranı yüksektir. Boru kalitesi astbestli ve pvc boru olup kalitesi düşüktür. Şebeke uzunluğu 150 km’dir. Çamlıyayla Đlçesi’nin içme suyu ihtiyacı doğal kaynaklardan arıtmasız olarak karşılanmaktadır. Kapasite olarak yaz ve kış ortalaması nüfusun ihtiyacına cevap verecek yeterliliktedir. Suların kullanıma sunulması çelik, asbest ve plastik borularla sağlanmakta olup uzunluk 400-450 km kadardır. L. 1. 2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi Đl merkezinde ilk kanalizasyon sistemi 1940'larda yapılmış olup, daha sonra değişik zamanlarda yapılan sistemin bir bölümünü oluşturmaktadır. Kanalizasyon sistemi geçmiş yıllarda ıslah edilmiş, ancak hala yağış sonrası akışları kaldıramayacak durumdadır ve zaman zaman taşkın problemleri olmaktadır. Minimum Ø 200 beton büz borularla konut ve işyerlerinden alınan atık sular, metrajı Tablo L.3 ‘de verilmekte olan toplama sistemi vasıtasıyla; Efrenk deresinin batısı batı pompa istasyonuna doğru, doğusu ise merkez pompa istasyonuna iletilmektedir. Batı pompa istasyonundan Merkez pompa istasyonuna aktarılan atık sular buradan Ø 1200 ve Ø 1600’lük deşarj hattı bağlantısıyla denizin 2000 m içine deşarj edilmektedir. 2007 yılı itibariyle mevcut kanalizasyon şebeke uzunluğu 1433 Km’ dir. Mersin merkezde hali hazırda atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki alt kademe belediyeleri (Akdeniz, Toroslar, Yenişehir) kanalizasyon sistemi %95 oranında yapılmıştır. Mezitli, Kazanlı, Karacailyas, Huzurkent, Yalınayak Belediyelerinde kanalizasyon sistemi bulunmakta, Çiftlikköy ve Adanalıoğlu Beldelerinde ise kanalizasyon sistemi %50 oranında mevcuttur. Atıksular Mezitli’de denize, diğer yerlerde ise en yakın derelere boşaltılmaktadır. Diğer beldelerde ise kanalizasyon sistemi mevcut olmayıp, atıksular foseptik çukurlarında toplanmakta, bu çukurlar dolduklarında vidanjörlerle en yakın kanalizasyon sistemine aktarılmaktadır. Büyükşehir Belediye sınırlarında içinde atıksuların arıtılması ile ilgili yapılan fizibilite çalışmalarına göre 3 ayrı bölgede arıtma tesisi önerisi yapılmış. Bunlardan en önemli ve büyüğü Yenişehir, Çiftlikköy, Toroslar, Akdeniz, Dorukkent, Arpaçsakarlar, Yalınayak, Dikilitaş, Karacailyas, Bahçeli, Bağcılar, yenitaşkant, Adanalıoğlu, Kazanlı ve Huzurkent olmak üzere 15 beldenin atıksularının Karaduvar Atıksu Arıtma Tesislerinde arıtılması, diğeri Tece, Davultepe, Mezitli ve Kuyuluk beldelerinin atıksuları Mezitli’de yapılacak atıksu arıtma tesisinde arıtılması, üçüncüsü ise atıksuların merkezi atıksu arıtma sistemine ulaştırılmasının coğrafik koşullardan dolayı maliyeti çok artırmasından dolayı Gözne, Soğucak, ve Değirmençay’da lokal atıksu arıtma sistemlerinde arıtılması önerilmiş. MESKĐ Genel Müdürlüğü’nce Avrupa Yatırım Bankasından temin edilen dış kredi ile; ● merkez pompadan Karaduvar Atıksu Arıtma Tesisine 2xØ1600’lük borularla yaklaşık 10 km’lik terfi hattı, ● 8 adet terfi merkezi ile, Huzurkent ve diğer beldelerin atıksularını Karaduvar Atıksu Arıtma Tesisine ulaştıracak yaklaşık 28 km’lik terfi hattı, ● 2 km uzunluğunda deniz deşarjı, 241 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ● 1.050.000 kişiye hitap eden ve ilavelerle 1.500.000 kişiye hitap edecek olan karbon, azot ve fosfor giderimli atıksu arıtma tesisinin ihalesi 2007 yılı içerisinde bitirilmiş olup yapımı %40 seviyelerinde tamamlanmıştır. 2009 şubat ayında bitirilmesinin hedeflendiği belirtilmektedir. Mezitli Atıksu Arıtma Tesisinin yeri belirlenmiş, projesi bitirilmiş, kamulaştırma işlemi %20 oranında gerçekleştirilmiş ve halen devam etmektedir. Kamulaştırma işlemleri bittikten sonra yapımına başlanılacaktır. Atıksuyu Tece, Davultepe, Kuyuluk beldelerinden ve Mezitli pompa istasyonundan Mezitli Atıksu Arıtma tesisine iletecek terfi hatlarının projeleri yaptırılmıştır. Terfi hatları ihalesinin 2008 yılı içerisinde yapılması planlanmıştır. Tablo L. 3: Büyükşehirde Mevcut Kanalizasyon Hattı Ana Boru Çap ve Uzunlukları KESĐT (BORU) Ø 200- Ø 400 Ø 500 Ø 600 Ø 700 Ø 800 Ø 1000 Ø 1200 Ø 1600 Ø 2000 Toplam UZUNLUK (Km) 1.342,091 14,570 20,557 4,700 19,572 16,511 10,652 3,437 0,910 1.433 Tarsus’ta kanalizasyon sistemi ayrık sistemdir. 370 km uzunluğunda çeşitli çaplarda (Ø200, Ø250, Ø300, Ø400, Ø500, Ø600, Ø700, Ø800, Ø900, Ø1000, Ø1200, Ø1400 mm) HDPE beton kanalizasyon boru sistemi ile 220 km uzunluğunda yine çeşitli çaplarda Ø250 mm’den Ø2600 mm çapa kadar yağmur suyu hattı vardır. 10.000 kadar kanalizasyon pissu parsel bacası, 5000 adet yağmur suyu ızgarası mevcuttur. Kanalizasyon hatlarının tümü Karabucak Atıksu Arıtma Tesisine bağlı olup, yağmursuyu hatları ise Berdan Nehrine şehrin farklı noktalarından deşarj olmaktadır. Tablo L. 4: Tarsus Đmar sınırları içinde mevcut olan altyapı tesisleri. YAPILAN ĐŞLER SÖZLEŞME II SÖZLEŞME I FAHRETĐN PAŞA MAH BERDAN PĐKNĐK ALANI 2006 YILI KANALĐZASYON VE DRENAJ ĐNŞAATI KEMALPAŞA SANAYĐ SĐTESĐ ALTYAPI ĐNŞAATI ESKĐ KANALĐZASYON HATLARI KANALĐZASYON VE DRENAJ ĐŞLERĐ YÖNETĐCĐLĐĞĐ TOPLAM KANALĐZASYON HDPE-BETON m 78.539,00 77.050,00 4.326,00 17.639,69 8.897,00 200.000,00 6.886,00 393.337,69 DRENAJ BETON m 39.085,00 96.163,00 1.376,00 8.546,00 2.524,00 147.694,00 ĐÇME SUYU PVC-DCI-AÇB m 37.488,00 53.540,00 3.678,00 9.354,00 422.000,00 526.060,00 Đlimizde atıksu arıtma tesisi bulunan tek ilçe merkezi Tarsus olup, 2002 yılından beri faaliyette olan arıtma tesisine ait özellikler aşağıda verilmektedir: ● Tarsus’un 2 km güney batısında kurulan atıksu arıtma tesisinde, atıksu arıtımı aynı anda çamur stabilizasyonu ve nitrifikasyon ve denitrifikasyon işlemlerinin kontrolüne imkân veren modifiye 3 edilmiş uzun havalandırmalı arıtma prosesi ile yapılmaktadır. Kapasitesi 42.983 m /gün, 1. aşama EN 312 000 hedef yılı 2010, 2. aşama EN 436 000 hedef yılı 2010 dur. ● Biyolojik arıtma işleminden arta kalan fazla çamur, mekanik olarak susuzlaştırıldıktan sonra tarımda kullanılmakta, kuru ve granüler formda sıhhi bir üretim olarak çiftçilere dağıtılmaktadır. Fazla çamur yağmurlu ve mahsul alma dönemlerinde, daha sonra kullanılmak üzere depolanmaktadır. Anamur’da kanalizasyon hat uzunluğu yaklaşık 160 km dir. Şebekede Q200, Q300, Q400, Q500 ve Q1000 lik beton borular kullanılmıştır. Đsale hattı Q1000 borulardan yapılmış olup, derin deniz deşarjı yapılmaktadır. Deşarj borusu Q500 CTP ebadında ve 1560 m uzunluğundadır. Arıtma tesisi projesi hazırlanmış olup, ilerleyen yıllarda çalışmalar yapılacaktır. Yağmur suları ızgaralar sayesinde ve kapalı açık baks sistemi ile denize ulaşmaktadır. Aydıncık Đlçesinde atık su ve yağmur suları toplama kanalizasyon şebekesinin % 5 ‘i tamamlanmıştır. 242 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Çamlıyayla’da atık su bertarafı fosseptik çukurları aracılığı ile yapılmakta olup arazi yapısı tamamen yağmur sularının bir dereye ulaşacağı şekilde meyilli olması sebebiyle yapılmış bir yağmur suyu toplama sistemi bulunmamaktadır. Gülnar Đlçesinde atık su ve yağmur suları toplama kanalizasyon şebekesinin % 85’i tamamlanmıştır. Bozyazı Đlçesinde kanalizasyon ve arıtma sistemi yok. Erdemli Đlçesi sınırları içerisindeki altyapı sistemi ayrık sistem olarak yapılmakta olup, bugüne kadar yaklaşık 40 km kanalizasyon şebekesi ile 15 km yağmur suyu şebekesi yapımı tamamlanmıştır. Belediye sınırları içerisinde mevcut bir atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Ancak atıksu arıtma tesisi yeri kamulaştırılması, zemin etüt raporu, çed raporu ve projesi 2006 ve 2007 yıllarında tamamlanarak inşaata hazır hale getirilmiştir. Arıtma Tesisi inşaatına 2008 yılı içinde başlanması planlanmaktadır. Silifke’de toplam kanalizasyon şebekesi uzunluğu 195 km’dir. Kanalizasyon şebekesinden bağımsız yağmur suyu drenaj şebekesi mevcuttur. Kapasitesi 21.500 m³/gün olan atıksu arıtma tesisi 2007 yılında inşaatı tamamlanarak faaliyete geçirilmiştir. Đlimizdeki belediyelerin kanalizasyon ve atıksu arıtma tesislerinin durumunu Tablo L.5’ de verilmektedir. Tablo L. 5: Belediyelerin Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma Tesisi Durumları ĐLÇE MERKEZ KANALĐZASYON SĐSTEMĐ OLAN BELEDĐYELER Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki alt kademe belediyelerinde (Akdeniz, Toroslar, Yenişehir) kanalizasyon sistemi %95 oranında yapılmıştır. Mezitli, Kazanlı, Karacailyas, Huzurkent, Yalınayak Belediyelerinde bulunmakta, Çiftlikköy ve Adanalıoğlu Beldelerinde %50 oranında mevcuttur. ARITMA TESĐSĐ OLAN BELEDĐYELE AÇIKLAMALAR Yok Büyükşehir Bld.’nin derin deniz deşarjı var. Mezitli Bld.’nin ise derin deniz deşarjı çalışmaları devam ediyor. Büyükşehir Belediyesi’nce (dış kredi desteğiyle) 15 civarında beldenin atıksularının arıtılacağı Karaduvar atıksu arıtma tesisinin ihalesini 2007 yılı içerisinde bitirilmiş yapımı %40 seviyesinde tamamlanmış. Mezitli atıksu arıtma tesisinin yeri belirlenmiş, projesi bitirilmiş, kamulaştırma işlemi bittikten sonra yapımına başlanacak. Derin deniz deşarjı var. ANAMUR Đlçe merkezinde 160 km. Yok AYDINCIK Atık su ve yağmur suları toplama kanalizasyon şebekesinin % 5 ‘i tamamlanmıştır. Yok BOZYAZI ÇAMLIYAYLA GÜLNAR MUT Yok Yok Yok Yok Yok Yok Đlçe merkezi (%85) Đlçe Merkezi ERDEMLĐ Đlçe Merkezi (%70), Kargıpınarı (kısmen) SĐLĐFKE Đlçe Merkezi, Atakent (kısmen) TARSUS Đlçe Merkezi, Atalar (kısmen), Huzurkent (kısmen) Kargıpınarı, (kısmen) Erdemli ilçe merkezinde atıksu arıtma tesisi ile ilgili işlemler tamamlanmış olup, inşaatına 2008 yılı içinde başlanması planlanmaktadır. Silifke Merkez, Narlıkuyu(kısm en), Atakent (kısmen) Tarsus Merkez Sahil belediyelerimizde yoğunlaşmış olan turizm tesisleri ve tatil siteleri atık suları için Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği gereğince yaptırılan müstakil atıksu arıtma tesisleri, projelendirme ve özellikle işletme problemlerinden dolayı deniz kirliliğinin önlenmesinde soruna çözüm olamamıştır. Bütün bunlardan da anlaşılacağı üzere, Đlimizde Tarsus, Silifke Đlçesi dışında kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi sorununu tam olarak çözen ilçe belediyesi bulunmamakta olup, başta sahil belediyeleri olmak üzere alt yapı sorunlarını çözmek amacıyla belediyeler bir dizi çalışma içerisine girmişlerdir. 243 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu L. 1. 3 Yeşil Alanlar Mersin Büyükşehir Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde bakmakla sorumlu olunan şehir parkları, rekreasyon alanları, yeşil alanlar ve orta refüjlerin toplam alan yüzölçümü 690.820 m²’dir. Büyükşehir sınırları içerisindeki kişi başına düşün yeşil alan miktarının tam olarak belirlenebilmesi için ilçe belediyelere ait toplam yeşil alan miktarının da belirlenmesi gerekmektedir. Çünkü sadece büyükşehire ait yeşil alan miktarı şehrin sahip olduğu yeşil alanların tümünü oluşturmamaktadır. Bu nedenle bu konu ile ilgili net bir rakam verilememiştir. Büyükşehir belediyesince orta refüj, kaldırım ve parklarda, limon, akasya türleri, Đskenderun Kauçuğu, palmiye, kurtbağrı, Akçaağaç, dişbudak, erguvan, çınar, jakaranda, yalancı akasya, fırça çalısı, manolya, defne, Japon kavağı, zakkum, ardıç, yalancı karabiber, muz, servi, taflan, kadın tuzluğu, ateş dikeni, oya, yasemin, iğde, fıstık çamı, grevillaağacı, süs eriği, ılgın, keçiboynuzu, kartopu, oya ağacı, avize, peru zakkumu, agave gibi ağaçlar/çalılar kullanılmaktadır. Mersin Büyükşehir Belediyesinin alt birim belediyelerinden Akdeniz Belediyesi içindeki yeşil alan miktarı 360 dönüm, kişi başına düşün yeşil alan miktarı 1,5 m²’dir. Yenişehir Belediyesi sınırları içerisindeki toplam yeşil alan miktarı 673.710 m² olup kişi başına 5.30 m² yeşil alan düşmektedir. Toroslar Belediyesi sınırları içerisindeki parklar 181.920 m²’dir. Mersin'de uygun bir yeşil alan uygulaması ve düzenli bir yeşil alan sisteminin oluşturulmasının hava kirliliğinin önlenmesinde önemli bir katkısı olacaktır. Kentin koşullarına uygun bitki örtüsü seçimi, bu bitkilerin filtrasyon ve absorbsiyon kapasitelerinin belirlenmesi gibi çalışmalar sonuçlandırıldığında yeşil alanların Mersin’in hava kalitesine katkısı sağlanabilir. Kamu elindeki boş alanların cadde ve sokak kenarlarının yeşillendirilmesi ile hava kirliliğinin azaltılması ve temiz havanın artması sağlanacaktır. Yeşil alanlar oksijen üretmekte, karbondioksit kullanmakta, hava ısı değişimleri yaparak hava çevrimi sağlamakta ve partikül maddeleri bünyesinde toplamaktadır. Tarsus’ta kent içindeki park toplam alanı 279,901 m² olup, toplam yeşil alan miktarı (aktif, pasif ve park alanları dahil) 507,450 m², kişi başına düşen yeşil alan miktarı 2,34 m²’dir. Anamur imar planında toplam 98.4 Ha yeşil alan ayrılmış olup kişi başına 8,9 m² yeşil alan düşmektedir. Aydıncık uygulama imar planına göre kişi başına düşen yeşil alan miktarı 5,5 m² olup kullanılan bitki türü çam ve palmiyedir. Bozyazı’da kent içerisindeki planlama alanında meydan, otopark ve yeşil alanlar yeterli ve dengeli dağılımı yapılmıştır. Gülnar’daki uygulama imar planına göre kişi başına düşen yeşil alan miktarı 10 m²’dir. Silifke kent merkezindeki toplam yeşil alan yüzölçümü 156.000 m² olup kişi başına yaklaşık 2,5 m² yeşil alan düşmektedir. Erdemli’de kent içindeki toplam aktif yeşil alan yüzölçümü imar planına göre yaklaşık 74.79 hektardır. Kişi başına 17.8 m² yeşil alan düşmektedir. Kent dokusuna uyum sağlamış bitki türü makidir. Yerleşme genelinde pasif yeşil alan olarak bahçeler, ağaçlar ve fundalıklar yeşil bir görünüm oluşturmaktadır. Yerleşme sınırları içerisinde mesire alanı olarak kullanılan Erdemli Çamlığı yer almaktadır. Ayrıca belediye sınırları içerisinde kuzey ve kuzey-katı kesimlerde orman kapsamında oldukça büyük araziler mevcuttur. Bunun dışında yerleşme içi ve civarında narenciye bahçeleri ve tarım alanları bulunmaktadır. Çamlıyayla Đlçesinde toplam yeşil alan miktarı planlar üzerinde ölçülen yaklaşık değerlere göre 330.000 m²’dir. Bitki örtüsü açısından ilçeyi çevreleyen ormanlardaki bitki örtüsü ile yerleşim alanı içerisindeki meyve ağaçları birlikte karma bir yeşil örtü oluşturmaktadır. L. 1. 4 Elektrik Đletim Hatları Đlde daha önceki yıllarda olduğu gibi ihtiyaçların niteliğine göre AG+OG şebeke tevsii, trafo ilavesi ve havai hattın yeraltı şebekesine dönüştürülmesi gibi işler için proje tesis çalışmaları yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Enerji tüketiminde kaynaklardan maksimum fayda sağlanabilmesi için enerji dağıtım sisteminde kullanılan malzemelerin uygunluğuna önem verilmektedir. L. 1. 5 Doğalgaz Boru Hatları Đlimizde doğal gaz altyapı sistemi, sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde projelendirilmiş ve kullanılmaya başlanılmıştır. Fakat yerleşim alanlarında kullanımı için herhangi bir girişim ve projelendirme çalışması yapılmamıştır. 244 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu L. 2 ULAŞIM L. 2. 1 Karayolları L. 2. 1. 1 Karayolları Genel Đlde toplam 508 km devlet yolu, 635 km Đl yolu, 183 km otoyol olmak üzere toplam 1326 km karayolu ağı bulunmaktadır. Devlet yollarının 124 km’si beton asfalt, 384 km’si sathi kaplama; il yollarının ise 5 km’si stabilize, 3 km’si beton asfalt, 627 km’si sathi kaplamadır. Đl sınırları içinde bulunan hareket halindeki TCK araçlarının (123 adet) motorin ve benzin tüketim toplamları sırasıyla 892.734 ve 48.762 olmuştur. Đlin yol durumunu Şekil L.1, devlet yolları trafik hacim haritası Şekil L.2, 2006 yılı otoyol ve devlet yolunda taşıt-km., yolcu-km., ton-km. değerleri Tablo L.6. de verilmektedir. Tablo L.6: 2006 Yılı Mersin Đli Otoyol ve Devlet Yolunda Taşıt-Km, Yolcu- Km, Ton-Km Değerleri Devlet Yolu 904530 TAŞIT-KM Otoyol 554200 Toplam 1458730 Devlet Yolu 2603502 YOLCU-KM Otoyol 2004613 Toplam 4608115 YÜK+TON-KM Devlet Yolu Otoyol Toplam 1917579 2222214 4139793 Kaynak: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü-2007 L. 2. 1. 2 Ulaşım Planlaması Yapılan Mersin Ulaşım Etüdü’nde, kişilerin ulaşım türü seçimini yaşadıkları bölgenin sosyoekonomik özelliklerine göre yaptıklarını varsayan “ toplu” yaklaşım benimsenmiştir. Bu nedenle, yolculuk yatırımında olduğu şekilde, uyulmamadan çok bir analiz konusu söz konusudur. Tablo L.7: Bugünkü Türel Dağılım Yapısı (%) AMAÇ GRUBU Ev-Đş Bireysel Toplu taşım Düşük 31.42 68.58 Orta 34.54 65.46 Yüksek 43.80 56.20 GELĐR GRUBU Ev-Okul Bireysel 4.96 4.57 5.16 Diğer Toplu taşım Bireysel Toplu taşım 95.04 22.36 77.64 95.43 24.20 75.80 94.84 29.73 70.27 Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Trafiğe kayıtlı taşıt sayıları ile Mersin’in 1999 yılsonu nüfusu karşılaştırıldığında kentte 1000 kişiye düşen özel otomobil sayısının 92 olduğu görülmektedir. Mersindeki otomobil sahipliği oranı, Ülkenin diğer kentleri arasında orta sıralarda yer almaktadır. Konut anketlerine göre, araçlı yolculukların % 17.6’ sı özel otomobille yapılmaktadır. Taşıt doluluk etüdü sonuçları da Mersin’de seyir halinde olan otomobillerde taşıt başına ortalama 1.85 kişinin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Aynı etüt sırasında yolcu taşıyan taşıtların 2/ 3’ ünü özel otomobillerin oluşturmasına karşın, bu ulaşım türünde yolculuk yapanların toplamın %30’undan az olduğu ortaya çıkmıştır. Konut anketlerinden ise, otomobille yapılan yolculukların yaklaşık % 70’ ini ev ile çalışma yeri arasındaki yolculukların oluşturduğu öğrenilmiştir. Yollar üzerindeki doruk - saat toplam taşıt trafiği ( bireysel + toplu ulaşım ) incelendiğinde Gazi Mustafa Kemal, Adnan Menderes ve Cumhuriyet Bulvarının birçok kesimi üzerinde 2000 ob/ saat üzerinde trafik gözlenmiştir. En yüksek saatlik trafik 3256 ob olarak Gazi Mustafa Kemal Bulvarı üzerinde Tulumba Kavşağı ile Đstiklal Caddesi arasında bulunmuştur. Toplu taşım yolcu talebinde de Gazi Mustafa Kemal Bulvarı ve Đsmet Đnönü Bulvarı talebin yoğunlaştığı yerler olarak gözükmektedir. Her iki bulvarda da 12000 yolcu/ saat / yön’ ün üstünde talep olan kesimler vardır. En yüksek talepler Gazi Mustafa Kemal Bulvarında Devlet Hastanesinin doğusunda ( 20260 yolcu) ve Tulumba Kavşağının batısında (19660), Đsmet Đnönü Bulvarında ise Orduevi önünde (18110) görülmektedir. Konut anketinden elde edilen bilgilere göre yolculukların % 1,4’ü motosikletle, %1,3’ü bisikletle %38,1’i yaya olarak yapılmaktadır. Bu oran, okul yolculuklarında %57,6’ya ulaşmaktadır. 245 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil L. 1 : Đlin Yol Durumunu Gösteren Harita Ölçeksiz Kaynak: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü-2006 246 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil L. 2 : Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası Ölçeksiz Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü PLANLAMA BAŞMÜHENDĐSLĐĞĐ DEVLET YOLLARI TRAFĐK HACĐM HARĐTASI 0-2000 2000-4000 4000-6000 6000-8000 8000-10000 10000-15000 15000-20000 20000-30000 OTOMOBĐL OTOBÜS+ ORT.YÜK.TAŞ SAĐMBEYLĐ KAMYON+TIR 1069 85 216 YILLIK ORTALAMA GÜNLÜK TAŞIT HACMĐ 2005 4728 1791 5433 KOZAN POZANTI ERMENEK MUT 541 100 159 1089 215 313 1303 309 399 831 135 333 1250 245 313 9746 1572 1239 ERDEMLĐ 8598 1009 3260 2237 2002 3223 CEYHAN 9746 1572 1239 1188 243 296 2022 259 426 4006 431 673 783 2 489 14693 2595 5470 FEKE 3121 495 406 6177 815 852 2589 296 500 3880 441 753 YUMURTALIK KARATAŞ 6064 SĐLĐFKE 1364 319 451 2143 6664 1184 748 7547 737 1912 ANAMUR SAMANDAĞ YAYLADAĞI Kaynak: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü-2006 L. 2. 1. 3 Toplu Taşıma Sistemleri Kent içi taşımacılıkta minibüs, belediye otobüsleri, halk otobüsleri, servis araçları ve taksiler kullanılmaktadır. Şehiriçi ulaşım rahat olmakla birlikte; yol çalışmaları, kavşak düzenlemeleri sebebiyle zaman zaman aksamalar meydana gelebilmektedir. Konut anket sonuçlarına göre, kentteki yolculukların %5,2’ si otobüslerle yapılmaktadır. Bu oranın içinde Büyük Şehir Otobüs Müdürlüğü tarafından yönetilen Belediye Otobüslerinin payı %25’in altında olup geri kalanlar Özel Halk Otobüsleri ile taşınmaktadır. Doluluk etüdü sonuçlarına göre Belediye ve Halk otobüslerinde gün boyu ortalama doluluk 23,48 kişidir. Bu değer, en yüksek sabah duruk saatlerinde 1. kordonda merkez yönünde (51,2), en düşük akşam 19:00’ dan sonra yine merkez yönünde olmaktadır. Belediye’nin işlettiği otobüslere ek olarak kullanılan halk otobüsleri, 81 taşıtlık bir filo ile toplam 5 hatta işletme yapmaktadır. Konut anketleri, Mersinde yapılan toplam yolculukların %14,1’inin servislerle yapıldığını ortaya koymaktadır. Servislerin toplam yolculuktaki payı çalışma yolculuklarında %9,1’e ve okul yolculuklarında %13,9’za ulaşmaktadır. Böylece, servislerin Mersin’de dolmuşlar ve özel otomobillerden sonra en çok kullanılan taşıt olduğu ortaya çıkmaktadır. 247 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Dolmuş-minibüsler Mersin’deki en önemli ulaşım türüdür. Toplam yolculukların %29,8’i araçlı yolculukların %48,1’i (yaklaşık yarısı) dolmuşlarla yapılmaktadır. Göreli olarak düşük taşıt kapasitesi ve az hat sayısına sahip olmasına karşın dolmuşlar yaygın ve etkin bir hizmet vermektedir. Taşıt doluluk etüdünden minibüslerdeki doluluk ortalama 9,5 kişi, midibüslerde ise 15,0 kişi olduğu belirlenmiştir. Mersin Büyükşehir Belediye’sinin denetiminde ticari ruhsatlı 800 adet dolmuş çalışmaktadır. Bütünü ile kentsel taşıma yapan Mezitli (104 adet) ve kısmen kente hizmet veren Meskoop (112 adet) Kooperatiflerindeki taşıtlar bu sayıya dahil değildir. Dolmuşlar yıllık ortalama 9.000.-litre, özel halk otobüsleri yıllık 21.600.-litre, belediye otobüsleri ise yıllık ortalama 1.566.000.-litre mazot tüketmektedir. L. 2. 1. 4 Kent Đçi Yollar Bütün sahil kentlerinde olduğu gibi, Mersin’de de yolculuk hareketleri, yarım daire biçimindeki bir yerleşme şeması içinde MĐA’na yönelik ışınsal koridorlar üzerinde yer almaktadır. Ayrıca, bütün benzer kentlerde olduğu gibi, bu hareketlerden sahile yakın olanları daha fazladır ve daha uzak noktalardan başlamaktadır. Ancak, nazım planda öngörülen ana yol ağı şemasının bu ışınsal hareketlerle tam uyum halinde olduğu söylenemez. Bu, özellikle Yenişehir Belediyesi içinde daha belirgindir. Günümüzde, doğuda Cumhuriyet Caddesi (Adana Yolu) hem bölgesel hem de kentsel yolculuklar için tek taşıyıcı görevini görmektedir. Batıda GMK Bulvarı yolculukların ana omurgasıdır. Sahile sonradan açılmış olan Adnan Menderes Bulvarı, batı yönünde devamlılığı olmadığından GMK Bulvarının yükünün çok az bir bölümünü alabilmektedir.(kaldı ki, kent-deniz ilişkisinin bozulmaması için bu zaten istenmeyen bir sonuçtur.) GMK Bulvarı ayrıca, yukarıda sözü edilen ışınsal yolların eksikliği nedeniyle, kendine dikey arterlerle bağlanan kuzey-batıda ki konut alanlarının ek yükünü de taşımaktadır. Kuzey ve kuzeydoğu yönünde, sırayla Akbelen Bulvarı, Kuvayi Milliye Caddesi, Çiftçiler Caddesi ve Akdeniz Caddesi birer ışınsal arter görevini üstlenmektedir. Bunlar dışında, henüz çevreleri gelişme halinde olduğundan son halini almamış olan batıda Đsmet Đnönü Bulvarı’nın Yenişehir’de kalan kısmı ve doğuda Turgut Özal Bulvarı da kıyıya dik önemli arterlerdir. Okan Merzeci Bulvarı da yeni tamamlanmış olmakla beraber, özellikle batı ve kuzeyde şimdiden dairesel biçimli yolculuklara hizmet vermeye başlamıştır. Başlangıçta Karayolları Genel Müdürlüğü’nce kent geçişi olarak yapılan GMK Bulvarı, günümüzde Merkezi Đş Alanları’nı kuşatan bir iç çevre yolu işlevini görmektedir. MĐA içinde, batı yerleşmelere yönelik hareketler Đstiklal Caddesi, Đsmet Đnönü Bulvarı ve kısmen Silifke Caddesi tarafından taşınmaktadır. Kentin doğusu ile MĐA arasındaki yolculuklar daha çok GMK Bulvarı’nın doğu kesimi, Cemal Paşa Caddesi ve Đsmet Đnönü Bulvarı üzerine yüklenmektedir. MĐA içinde, kuzey-güney doğrultusunda Kuvayi Milliye ve Zeytinli Bahçe Caddeleri en önemli arterlerdir. Burhan Felek ve Çakmak Caddeleri de aynı doğrultuda hizmet veren başlıca yollardır. Mersin kent bütünü içinde MĐA içindeki bazı yollar dikkate alınmaz ise bir kapasite sorunu bulunmamaktadır. Hatta pek çok yolun gereğinden geniş olduğu anlaşılmaktadır. Kapasite kullanım oranı 0,5’den küçük olan yolları sayısı çok fazladır. Bu durum yollardaki hızın artması sonucunu vermektedir. Yol gereğinden geniş olduğundan yaya hareketleri zaten zorlaşmış iken taşıtların hızının artması güvenliği önemli oranda azaltmaktadır. Kent bütününde araçların kullandığı trafik yollarının ve yaya yollarının toplam planlanan alan içindeki oranı % 4.75’ dir. L. 2. 1. 5 Araç Sayıları Đl Emniyet Müdürlüğü’nden temin edilen bilgilere göre Đlimizdeki araç sayısı Tablo L.8 ’de verilmektedir. L. 2. 2 Demiryolları L. 2. 2. 1 Kullanılan Raylı Sistemler Kent içi ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır. 248 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo L.8: 31.03.2008 Tarihi Đtibariyle Đl ve Đlçeler Araç Sayısı ĐL TARSUS ERDEMLĐ SĐLĐFKE MUT GÜLNAR BOZYAZI ANAMUR MERKEZĐ Motosiklet 39.473 18.801 9.815 14.820 5.446 927 1.603 5.900 Otomobil 81.199 20.042 7.528 7.990 3.980 1.181 2.350 6.512 Minibüs 3.305 1.387 343 549 168 128 52 230 Otobüs 3.913 1.024 357 431 185 123 88 255 Kamyonet 24.882 8.579 4.970 3.400 1.744 476 817 1.699 Kamyon 9.407 3.688 1.051 978 614 267 387 693 Traktör 9.161 8.243 1622 2.508 2.101 833 341 781 Çekici 5.491 396 17 46 3 8 10 22 Ö.Amaçlı 518 95 40 66 15 23 11 28 Tanker 909 243 37 54 22 8 6 9 Arazi T. 946 261 47 37 14 7 11 76 Römork 144 15 1 2 3 3 Yarı Rö. 6.223 405 22 50 1 5 6 13 Toplam 185.571 63.178 25.849 30.930 14.295 3.986 5.685 16.221 Kaynak: Đl Emniyet Müdürlüğü-31.03.2008 L. 2. 2. 2 ĐLÇE TOP. 57.312 49.583 2.857 2.463 21.685 7.678 16.429 502 278 278 453 24 502 160.144 GENEL TOP. 96.785 130.782 6.162 6.376 46.567 17.085 25.590 5.993 796 1.287 1.399 168 6.725 345.715 Taşımacılıkta Demiryolları Kent içi ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır. L. 2. 3 Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı L. 2. 3. 1 Limanlar A. TĐCARĐ LĐMAN-ĐSKELELER 1. Anamur Belediye Đskelesi 2. Taşucu Belediye Đskelesi 3. Taşucu Seka Limanı 4. Mersin Limanı Mersin Liman Başkanlığı Bölgesindeki Tesisler: a. Mersin Uluslararası Liman Đşletmeciliği A.Ş. Limanı b. Mersin Serbest Bölge A.Ş. c. Ataş Rafinerisi A.Ş. d. Petrol Ofisi A.Ş. e. Siyam Petrolcülük San. ve Tic. A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği) f. Altınbaşlar Petrol Ürünleri Dep. Dağ. A.Ş.-ALPET (Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği) g. Tuta Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği) h. Opet Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği) i. GS Petrol Ürünleri Tic. Ltd. Şti j. Balpet Petrol Ürünleri Taşımacılık San. Tic. A.Ş. k. Enerji Petrol tarafından işletilmektedir. B. DĐĞER TESĐSLER 1. Çamlıbel yat Limanı ve Balıkçı Barınağı 2. Karaduvar Balıkçı Barınağı 3. Bozyazı Balıkçı Barınağı 4. Yeşilovacık Balıkçı Barınağı 5. Taşucu Balıkçı Barınağı 6. Mersin Marina 7. Erdemli- Kumkuyu Marina 249 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu MIP Mersin Limanı Özet Bilgiler : Mendirek Durumu mendirek mevcuttur Rıhtım Derinliği Elleçleme Ekipmanları Pilotaj, Romörkaj Hizmeti Limana Gelen Gemi Adedi Limana Gelen Gemilerin Tonajları : Toplam uzunluğu 4.472 mt.lik iki adet, : - 6, - 14.5 mt : Her tip yük ve gemi için mevcut : Mevcuttur. : 2007 ( 3815 Gemi) : 50.000 GT’ye kadardır. Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü verilerine göre 2007 yılı gemi ve yük bilgileri Tablo L.9’ da verilmektedir. Tablo L. 9: Gemi ve Yük Bilgileri (2007 Yılı) Mersin Limanı (MIP, SPM Taşucu SEKA Limanı, Bozyazı ve tesisleri, Serbest Bölge Taşucu ve Yeşilovacık Aydıncık Balıkçı ve ATAŞ dahil) Balıkçı Barınakları Barınakları Gelen Gemi Sayısı 4106 1569 54 Gelen Gemilerin Toplam Tonajı (GRT) 27091034,57 2275622,96 7729,99 Demirde Bekleyen Gemi Sayısı Yolcu Sayısı 46742 217526 453 Dökme Kuru Yük (Ton) 4986968,687 332498 Dökme Sıvı Yük (Ton) 4068174,207 Genel Kargo (Ton) 153813,337 Elleçlenen Yük Miktarı (Ton) 9208956,231 332498 Konteyner (TEU) 798737* Konteyner (TEU) 29961 33393 *Konteynerlerle taşınan yük miktarı 9.055.062,24 ton Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü-2007 LĐMAN L. 2. 3. 2 Taşımacılık Mersin Deniz Ticaret Odası verilerine göre 2007 yılı Mersin Limanı Yükleme Boşaltma Bilgileri Tablo L.10’ da verilmektedir. Tablo L.10: Mersin Limanı Mal Cinsine Göre Yükleme-Boşaltma Değerleri (2007/TON) YÜKLEME (TON) MAL CĐNSĐ S.NO DAHĐLĐ ĐHRACAT TRANSĐT TOPLAM DAHĐLĐ 1 PETROL 190.602 273.426 175 464.203 797.310 ÜRÜNLERĐ 2 MADEN 16.097 2.138.604 28.322 2.183.024 ---3 GENEL YÜK 24.731 887.246 151.226 1.063.203 297.453 4 ÇĐMENTO ---974.763 80.145 1.057.315 ---5 KĐMYASALLAR ---275.364 6.401 281.765 928 6 TAHIL 6.047 183.043 1.519 190.610 ---7 PAMUK ---61.487 10.566 72.054 ---8 TEKSTĐL ---190.221 11.048 201.269 ---9 SODA 65.270 379.274 ---444.544 ---10 YĐYECEK MLZ. ---620.138 56.925 677.063 ---11 DĐGER 12.300 503.465 251.607 764.962 7.760 TOPLAM 315.047 6.487.031 597.934 7.400.012 1.103.451 2007 YILI GENEL TOPLAMI 17.890.102 TON (YÜKLEME+BOŞALTMA) BOŞALTMA (TON) ĐTHALAT TRANSĐT 3.082.528 1.280 TOPLAM 3.881.118 134.236 1.047.789 8.203 1.403.949 595.848 644.845 358.769 7.539 375.264 796.861 8.455.831 139.730 1.573.773 12.132 1.458.243 596.426 670.069 393.339 7.539 424.363 1.333.358 10.490.090 5.435 228.531 652 53.366 579 25.224 34.571 ---49.100 532.070 930.808 Mersin Deniz Ticaret Odası-2007 L. 2. 4 Havayolları Đlimizde hava limanı bulunmadığından, havayolu ulaşımı yapılmamaktadır. En yakın hava limanı Adana'da bulunmaktadır. L. 3 HABERLEŞME Đlimizdeki genelindeki kablo istatistiki bilgileri kapasite bazında olup, uzunluk ve cins (yer altı+kablo) anlamında herhangi bir istatistik tutulmamaktadır. Ayrıca söz konusu bilgiler 1/1000 ölçekli aydınger paftalarında muhafaza edilmektedir. 2007 yıl sonu itibariyle kablo kapasite bilgileri; Prensibal Kapasite: 711.750; Lokal Kapasite: 1.010.250 250 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu L. 4 ĐLĐN PLAN DURUMU Đlin imar durumuna ait bilgiler M.1 Kentsel ve Kırsal Planlama konusunda verilmiştir. L. 5 ĐLDEKĐ BAZ ĐSTASYONLARI SAYISI Kişisel cep telefonları ile çift yönlü haberleşmeyi mümkün kılan ve bunu sağlamak için tesis edilmiş anten birimlerinden oluşan GSM baz istasyonlarının kurulması, işletilmesi, ölçüm yöntemleri ve denetlenmesi ile ilgili hususlar Telekomünikasyon Kurumu uhdesinde olup, ancak yer seçimi yapılırken kurum Mahalli Çevre Kurulunun görüşünü almaktadır. Telekomünikasyon Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğünden verilere göre il sınırları dahilinde bulunan baz istasyonlarının durumu aşağıda Tablo L. 11’ de verilmektedir. Tablo L. 11: Baz Đstasyonları ĐŞLEM YAPILDI KAP.DIŞI YAPILMADI ĐL TOPLAMI SAYI 587 52 5 644 Telekomünikasyon Kurumu’nun bilgilerinden derlenmiştir (25/01/2008 tarihi itibari ile) KAYNAKÇA 1. Mersin Büyükşehir Belediyesi Çalışmaları 2. Mersin Đli Đlçe Belediyeleri Çalışmaları 3. Mersin Đli Emniyet Müdürlüğü Mersin Trafik Denetleme Şubesi Çalışmaları 4. Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Çalışmaları 5. Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü Çalışmaları 6. Mersin Deniz Ticaret Odası Çalışmaları 7. (http://www.meski.gov.tr/asp/meski-tr.pdf) 8. Telekomünikasyon Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğü Çalışmaları 9. Mersin Đl Telekom Müdürlüğü Çalışmaları 251 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu M. YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS M. 1 KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA M. 1. 1 Kentsel Alanlar M. 1. 1. 1 Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Kent formunun oluşumunda, doğal veriler kesin belirleyici değildir. Ancak sınırlayıcı ve değiştirici özellikleri olabilmektedir. Mersin Đlinin genel doğal yapı özellikleri şöyledir: Đl Çukurova'nın batısında kıyı boyunca uzanan alüvyal bir arazi üzerinde bulunmaktadır. Đlin kuzeyi kuzeydoğu-güneybatı istikametinde boydan boya uzanan Orta Toros silsilesi ile çevrilidir. Güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca bir kavis çizerek Mersin Körfezini oluşturur. Taşucu ve Anamur körfezleri Đlin batı kesiminde ikinci dereceden önemli körfezlerdir. Yenice ve Toros Ovaları ile Mersin’i çevreleyen üçgen şeklindeki alüvyon arazi, Đlin doğu kesiminde yer alan düzlüklerdir. 10 ilçesi bulunan Mersin'de dağlık araziler ilin büyük bir bölümünü kapsar. Çoğu yerde denize kadar uzanan Toros Dağları dik-sarp eğimli yamaçlar uzun sırtlar ve yüksek düzlükler halindedir. Doğal bitki örtüsü, denizden yükseltilere doğru bir kesit alındığında, çalılar, çalı-orman karışımı ve yükseltilerde çam ve mera desenini sergiler. Yine yüzölçümünün önemli bir bölümünü dikey, çok dik ve sarp eğimli araziler oluşturmakta olup bu arazilerin büyük çoğunluğu orman ve funda örtüsü altında bulunmaktadır. Đl coğrafi konumu nedeniyle sanayi, ticaret ve aynı zamanda 321 km'lik sahil bandından dolayı turizm kentidir. Kentsel nüfusun hızla artması özellikle Đlin batı kesiminde düzensiz ve alt yapısız bir yapılanmaya yol açmıştır. On yıl öncesine kadar var olan geniş narenciye bahçeleri görüntüsü yerini büyük beton bloklara bırakmıştır. Dolayısıyla kent formunun oluşmasındaki en önemli etkenler, ilin coğrafi konumu, verimli arazi yapısı, deniz kıyısında bulunması ve hüküm süren Akdeniz iklimidir. Kentin fiziki coğrafyasına ilişkin ayrıntılı bilgiler diğer bölümlerde verilmektedir. Kentin mikrokliması bakımından olumlu bir sahil kenti oluşu, kente "II. Konut" anlayışını getirmiştir. Yapılaşmanın en önemli etkeni olan II. konut, özellikle yazın insanların tatillerini geçirebilmek için satın aldıkları konutlardır. 1970'lerde Mersin'e çok yakın sahil alanlarında başlamış, ancak şu anda Silifke'ye kadar uzanan sahil kesimini tamamen kaplamıştır. Kentte yaz sıcaklığı çok yüksek dereceye ulaştığından yayla olarak tanımlanan yüksek kotlu alanlarda yapılaşma eğilimi yaygınlaşmıştır. Bu eğilim Gözne ve Çamlıyayla yerleşimlerinde yoğun olarak gözlenmektedir. Ancak yaylalardaki yapılaşma, doğal çevreyi bozarak çevrenin korunması kaygısı olmadan gelişmektedir. Mersin'in yerleşme biçimi tek merkezli kent nitelikleriyle, kıyı yerleşmesi niteliklerini bir arada taşır. M. 1. 1. 2 Kentsel Büyüme Deseni Türkiye'nin son yarım asırlık gelişmişlik düzeyi ve ekonomik değişimine bağlı olarak gelişen kırdan-kente ve kentten-kente süren göç olgusu doğal olarak Mersin'i de çok yakından etkilemiştir. Bu etkenler Đlin coğrafi konumu, iklimsel özellikleri, ticaret ve ihracat merkezi olarak hızlı gelişimi ile birleşince kentsel yapıda bir bozulma yaşanmış,15-20 yıl gibi kısa bir sürede kent, kocaman beton blokların boy gösterdiği bir yapıya bürünmüştür. Mimarlar odası Mersin Şubesinin tespitlerine göre Mersin nüfusunun %17 sini eski Mersinli, %25 ini Mersin'in diğer ilçelerinden gelenler, %28 ini Doğu ve Güneydoğu Anadolu, %10 unu Karadeniz Bölgesi, %20 sini ise diğer iller ve geçici yerleşenler oluşturmaktadır. Yeni gelenlerin Mersin ve çevresinde yerleşme, barınma, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarının yeterince karşılanamayışı nedeniyle, plansız bir kentleşme süreci yaşanmaktadır. Öte yandan, kentsel ve teknik altyapı sunumundaki ve kamu hizmetlerindeki yetersizliklerin yanı sıra, yeterli imarlı arsa üretilemeyişi, kentsel rantların yüksek olması da imar hakları üzerindeki baskıyı artıran bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. 252 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Hızlı nüfus artışı ve düzensiz kentleşme, bir yandan plansız olarak hisseli parseller üzerinden gecekondulaşan, diğer yandan imarlı olmakla birlikte yoğun, sosyal ve teknik altyapıdan yoksun bir kentsel çevre oluşturmaktadır(1995 yılı itibariyle kentteki konutların %34'ü gecekondulardan oluşmaktadır). Đlk planlama çalışmaları 1938 yılında Jansen tarafından yapılan Mersin'de, hızlı kentleşme yalnızca Mersin kentini değil, yakın etki alanında yer alan yerleşmeleri de olumsuz yönde etkilemekte ve benzer süreçler bu bölgelerde de yaşanmaktadır. Kentin belli bir büyüklüğe ulaşması ve gerçekleştirilen bölgesel altyapı yatırımları mekansal desantrilize olma eğilimlerini arttırmaktadır. Ancak bu desantrilizasyon planlı olmayıp parçacı bir yaklaşımla mevzi planlar yolu ile gerçekleştiğinden, değerli orman ve tarım alanlarını tehdit etmektedir. 1980 de onanan Kent Bütünü Çevre Düzeni Nazım Planı gerek uygulama araçlarının olmayışı, gerekse yeterli kontrolün yapılmayışı ve kuruluşlar arasında yeterli eşgüdümün sağlanamayışı nedeniyle geçerliliğini tamamen yitirmiştir. Kentin mekansal gelişme eğilimleri, son on yılda önemli ölçüde değişmiştir. Gerek hızlı kentleşme, gerekse yapılan yeni yatırımlar bu eğilimleri yönlendirmektedir. Mersin kentinin fiziki gelişmesi 1985’lere kadar doğu-batı yönünde yoğunlaşmış; batıda Mezitli, Davultepe, Tece, doğuda Karacailyas ve Huzurkent yerleşmeleri ile bütünleşmiştir. Ancak gerek buralardaki aşırı yoğunlaşma, gerekse planlı gelişme stratejilerinin sonucunda kentsel gelişmeler kuzeye de yönelmiştir. Plandaki ana ulaşım bağlantıları ve ikinci çevre yolunun açılması, kentin bugünkü yoğun ve kompakt yapısının dönüşümünü sağlayarak, Mersin'in yaya ulaşımına dayalı tek akslı yapısını değiştirmektedir. Kentteki üst ve orta gelir gruplarının yer seçim tercihleri kıyıya bağımlı olmaktan çıkmış, mikrokliması olumlu ve flora bakımından zengin kuzeydeki yamaçlara yönelmiştir. Güneykent Projesinin uygulanması da çevresindeki konut talebini arttırıcı bir unsur olmuştur. Konut yer seçimi eğilimlerinin değişmesi, batı kesimin yoğun, altyapısı yetersiz ve genellikle yazlık kullanımlı bölgeler oluşmasına yol açmıştır. Kentin batı kesiminde onanlı nazım ve uygulama planlarının dışında, oluşan konut talebi sonucunda bu alanlar nazım plan ölçeğinde kentsel gelişmeye açılmış ve böylece batı kesimindeki tarım eşiği aşılmıştır. M. 1. 1. 3 Planlı Kentsel Gelişme Alanları Mersin kentinin Đlk planları 1938 yılında Jansen tarafından yapılmıştır. Daha sonra 1960 lı yıllarda Đller bankası tarafından imar planları yapılmış, 1/10.000 ölçekli nazım imar planı 1963 yılında, uygulama imar planları 1966 yılında tamamlanmıştır. 1975 yılında ise, belediye tarafından oluşturulan danışmanlar kurulunca eylem planı niteliğinde bir çalışma yapılmıştır. Mersin kentini yakın çevresi ile birlikte ele alan ilk planlama çalışması ise, 1979 yılında Mersin kent bütünü 1/25.000 nazım imar planı, Đmar Đskan Bakanlığı ve Mersin Belediyesi tarafından ortaklaşa yapılmış ve 24.11.1980 tarihinde onanarak yürürlüğe girmiştir. Planlama alanı Mersin Kentinin belediye ve mücavir alanları ile çevresindeki Mezitli, Kazanlı, Karacailyas, Huzurkent belediye ve mücavir alanlarını ve mücavir alan sınırları dışındaki kırsal yerleşmeleri kapsamaktadır. Planlamanın hedef yılı olan 2000'de Mersin Kent nüfusunun 622.000 kişi, mücavir alandaki 11 kırsal yerleşme ile birlikte planlama nüfusunun 665.000 kişi olacağı kestirilmiştir. Mersin Kent nüfusu, sosyo-ekonomik verilerdeki değişimlerden ötürü, öngörülerin üstünde artış göstermiştir. Tahmin edilenin üstünde gerçekleşen nüfus artışının yanı sıra, uygulama planları ve planlama araçlarındaki yetersizlikler nedeni ile nazım planı fiziki hedefleri, nüfus ve yoğunluk dengesi bozulmuştur. 1980 yılında nazım planın onanmasından sonra, uygulama planlarının hazırlanmasına geçilmiştir. Alt ölçekli planlama çalışmaları yapılması için, belediye tarafından planlama birimleri oluşturulmuştur. 1984 yılına kadar 1/1.000 ve 1/5.000 ölçekli planların hazırlanması sürmüştür. 1980 lerin ikinci yarısında, kentsel gelişme projeleri, ıslah imar planları, toplu konut alanları ve sanayi bölgeleri gibi planlama ve uygulama çalışmaları yapılmıştır. Kentsel gelişmeye yapılan olumlu müdahaleler olarak, Güneykent Toplu Konut Projesi (840 Ha alanda, 34.000 konut, 156.000 nüfus), Akbelen Gecekondu Önleme Projesi (2.500 konut), Islah Đmar Planı ve uygulamaları, gelişme alanlarında arazi ve arsa düzenleme çalışmaları, kuzey (yeni Gözne yolu) ve batı kesimindeki kıyı yolu ve rekreasyon alanları, ikinci çevre yolu çalışmaları sayılabilir. 1988 yılında, belediye tarafından Mersin Kent bütünü ve mücavir alanlarını kapsayan 1/25.000 ölçekli nazım imar planın yaptırılmıştır. 1991 yılında onanan plan, Mersin'in yürürlükteki planıdır. Planlama alanı 8470 ha, planlama nüfusu 1.240.000 kişidir. 253 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 1991 planının sosyo-ekonomik varsayımları nüfus hedefleri ve mekansal öngörüleri bulunmakla birlikte esas itibariyle, önceki nazım plan hedeflerinden önemli ölçüde sapmış olarak yapılmış 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarının bütünleştirilerek nazım plan ölçeğinde yansıtıldığı bir revizyon planı niteliğindedir. 1991 planının hedef yılı 2005 için kent nüfusu 960.000 kişi, çalışanlar 240.000 kişi olarak kestirilmiştir. Plan döneminde kentte imalat, ticaret ve hizmetler sektörlerinde gelişme olacağı varsayılmıştır. Nazım imar planında, uygulama imar planlarının nüfus kapasitesi olan 1.240.000 nüfus öngörülmüştür. Bu nedenle, nazım planda yeni kentsel gelişme bölgesi de açılmamış, hedef yılına kadar planın %77 oranında doyuma ulaşacağı varsayılmıştır. Kentin şu andaki durumuna bir göz atacak olursak; dışalım ve dışsatımda uzmanlaşan gelişmiş bir ticaret ve sanayi merkezi olan kentte, 1980'lerin başında 1960'lardan farklı olarak çeşitli işlevsel bölgeler ayrışmış durumdadır. Kent Merkezi: Kentin " merkezi iş alanları " (MĐA) çevre yolu eğrisi ile bu doğu-batı doğrultusunda kesen Đsmet Đnönü Bulvarının sınırladığı alan içinde yer almaktadır. Çevre yolunun (GMK Bulvarı) çizdiği, biçimi yarım daireye yaklaşan eğriyle, kıyıyı izleyerek kenti doğu-batı doğrultusunda geçen Đsmet Đnönü Bulvarının kesişme noktaları, MĐA' nın iki yanında farklı işlevsel alanlara geçilen sınırları oluşturmaktadır. Batıdaki kesişme noktası çevresinde oluşan " prestij ticaret alanı" Đsmet Đnönü Bulvarı üzerinde doğuya doğru da uzanmaktadır. 1970 lerde açılan Đsmet Đnönü Bulvarı'nın batı kesimi üzerinde, çok katlı lüks apartmanlar, çeşitli bürolar ve kaliteli mal satan mağazaların bulunduğu iş hanları, Mersin ve Toros Otelleri ile lokantalar bulunmaktadır. MĐA'yı Kuzey-Güney doğrultusunda bölen Kuvayi Milliye Caddesinin iki yanında farklı işlevsel alanların oluştuğu gözlenmektedir. Kuvayi Milliye Caddesinin batısında her türlü perakende ticaret işyerleri, avukatlık ve mühendislik büroları, doktor muayenehaneleri gibi yerler vardır. Bu kesimdeki merkezlik işlevleri kıyıdan içeriye doğru modernden geleneksele doğru kademeleşen bir biçimde yerleşmiştir. Orta ve yüksek gelir gruplarına hizmet veren alışveriş merkezleri ile çeşitli büro ve işyerleri, prestij, ticaret aksı olan Đsmet Đnönü Bulvarı ile hemen arkasındaki Atatürk Caddesi arasında kalan yollar üzerinde yer almaktadır. Özellikle 1970'ten sonra Ortadoğu bunalımıyla ilintili olarak limanın öneminin artmasıyla kentteki ticaret kesmi, dışalım-dışsatımda uzmanlaşmıştır. Kent merkezindeki dışalım-dışsatımla uğraşan işyerleri MĐA içinde, Kuvayi Milliye Caddesinin doğusunda kalan kesimde yoğunlaşmıştır. Mersin'in bir dışalım-dışsatım merkezi olması nedeniyle kente gelen çok sayıda TIR kamyonu, oto onarımcılığı ve oto yedek parça satıcılığının gelişmesine yol açmaktadır. Bu işyerleri MĐA'nın kuzeyinde, GMK Bulvarı çevresi ile Çakmak Caddesi üzerindedir. Sanayi Alanları: Küçük imalat sanayi, kentin kuzeydoğusunda küçük sanayi sitesi ile MĐA'nın kuzey ve doğu kesimlerinde GMK Bulvarı çevresinde yer almaktadır. Küçük sanayi sitesinin yapımına 1969 da başlanmış, ilk aşamada 423 işyeri bitirilerek site 1976 da faaliyete girmiştir. Kentin doğusuna Tırmıl yöresinde 800 dönümlük bir alanda 2. Sanayi sitesinin yapımı için hazırlıklar tamamlanmıştır. Kimya, cam, çimento, tekstil, ambalaj gibi dallarda büyük tesisler şeklinde üretim yapan sanayi kuruluşları liman çevresinden başlayarak, kentin doğusunda MersinTarsus karayolu boyunca yer alır. Konut Alanları: Kentte konut alanları bunları kullananların sosyal ve ekonomik konumlarına göre ayrışmıştır. Sanayileşmenin başladığı 1950 lerden sonra kent mekanında farklı işlevsel alanların ayrışması sürecine koşut olarak, konut alanlarındaki ayrışma da hız ve belirginlik kazanmıştır. 1970 lerden başlayarak batıda üst gelir guruplarının yerleştiği kıyı kesimlerindeki yazlık evler ve bahçeler hızla 8-9 katlı apartmanlara dönüştü. Bunu izleyen yıllarda, üst gelir gruplarının ardından eski kentin dışına taşan yeni orta gelir grupları, Silifke karayolunun kuzeyinde yer yer mütahitler, yer yer de kooperatiflerce yapılan çok katlı apartman ve sitelere yerleşti. Kırdan göç edenler ise kente yakın çevre köylere yerleşmiş ve böylece Karaduvar, Çavuşlu, Yalınayak, Menteş ve Çiftlik Köyleri işçi mahalleleri olarak kente katılmıştı. Bunun yanı sıra aynı yıllarda Çay, Yenimahalle, Siteler, Gündoğdu, Osmaniye, Demirtaş, Portakal, Bahçe-Barbaros gece kondu mahalleleri oluşmuştur. Mersinde serbest bölge kurulması 1980 lerin ikinci yarısında göçü kışkırtmış, özellikle yatırım döneminde kentteki nüfus artışı ve yatırımlarda bir patlamaya neden olmuştur. Kentin doğu kesiminde Tarsus yolu boyunca gelişen sanayi alanında ve kentin tüm planlarında 1996 yılı 1/25 000 ve 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planlarıyla yeni düzenlemeler getirilmiştir. 254 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Gelişmelerin planlı olarak yönlendirilebilmesi için duyarlı bölgelerde "Özel Proje Alanı " tanımlanmış, kamunun bu alanlarda planlama ve uygulama sürecinde aktif müdahale ederek kontrol etmesi ve yönlendirmesi amaçlanmıştır. Otoyolun kent bağlantıları duyarlı noktalar olarak görülmektedir. Bu nedenle kuzeyde çöp fabrikası alanında, doğuda da hal tesislerinin kuzeyinde özel proje alanları tanımlanmıştır. • 5.3.1999 tarihinde özel proje alanı (70 ha'lık) 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli imar planı tamamlandı. • 5.8.1999 tarihinde mücavir alan sınırları genişletildi. • 3.11.1999 tarihinde rekreaktif amaçlı Adnan Menderes dolgu alanı sınırı genişletilmesi ile ilgili planlar yapıldı. Söz konusu planlar kentsel gelişmeye yapılan olumlu müdahaleler olarak değerlendirilebilir. Planlama kapsamına giren çevre belediyelerin çoğu son yıllarda kurulmuştur. Bölgedeki eski belediyeler olan, Mezitli, Kazanlı ve Karacailyas Belediyeleri planları 1980 lerin ilk yarısında yapılmaya başlanmıştır. Kazanlı Belediyesinin planları 1977 yılında onanmış ve birçok defa plan değişikliği yapılmıştır. Karacailyas Belediyesinin 1981 yılında 1/1.000 ve 1/5.000 planları onanmıştır. Mezitli Belediyesinin 1980 li yılların ilk yarısında onanmış, daha sonra 1984 yılında bakanlıkça revizyonu yapılmıştır. Ayrıca 1985 yılında ıslah imar planları ve kıyı uygulaması için kıyı revizyonu yapılmıştır. Yeni kurulan belediyelerden birçoğu planlarını Đller Bankası aracılığı ile ya da kendi imkanları ile yaptırmıştır. Halen planı bulunmayan belediyeler Evci-Sarıibrahim, Çiftlik ve Yenitaşkent Belediyeleridir. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun yürürlüğe girmesi ile birlikte Büyükşehir Belediyesi sınırları genişletilmiştir. Doğuda Huzurkent, batıda Tece, kuzeyde Gözne dahil olmak üzere toplam 22 adet il kademe belediyesi Büyükşehir belediyesi çatısı altında toplanmıştır. Đlimiz sınırlarının tamamını kapsayan, Mersin-Karaman Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Çevre ve Orman Bakanlığınca hazırlanmış, 04.06.2007 tarihinde onaylanmış, gelen itirazlar değerlendirilerek nihai olarak ve 02.01.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 5216 sayılı yasa ile sınırları genişleyen Büyükşehir alanı ile ilgili yeniden, bütüncül ve rasyonel bir planlama anlayışı ile üst ölçekli plan kararlarına uygun olarak, Büyükşehir belediyesi tarafından 1/25000 ölçekli Nazım Đmar Planı hazırlanmış ve onaylanmıştır. M. 1. 1. 4 Kentsel Alanlarda Yoğunluk Toroslar Belediyesinden edinilen bilgilere göre Đmar Planı sınırları içerisinde 2002 yılında yapılan numarataj çalışması ve aile anketi sonuçlarına göre mahallelere göre nüfus dağılımı ve yoğunluk aşağıdaki şekildedir. Tablo M . 1: Toroslar Belediyesi Mahallelere Göre Nüfus Dağılımı ve Yoğunluk MAHALLELER Akbelen Alsancak Çağdaşkent Çavuşlu Çukurova Demirtaş Güneykent H.Okan Merzeci Halkkent Korukent Kurdali Mithat Toroğlu Mustafa Kemal Osmaniye Portakal Sağlık Selçuklar Toroslar NÜFUS(kişi) 16102 10036 8546 4844 12830 16764 18037 1437 18688 230 23227 6667 2054 9890 1805 12531 10797 5475 YÜZÖLÇÜMÜ(hektar) 110 42 220 70 190 67 65 160 145 336 135 55 59 36 85 50 66 57 YOĞUNLUK(kişi/hektar) 146.4 239.0 38.8 69.2 67.5 250.2 277.5 9.0 128.9 0.7 172.1 121.2 34.8 274.7 21,2 250.6 163.6 96.1 255 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tozkoparan Turgut Türkalp Turunçlu Yusuf Kılıç Zeki Ayan Karaisalı * TOPLAM 12769 4398 9892 6648 2763 1300 217730 71 50 40 60 50 28 2247 179.8 88.0 247.3 110.8 55.3 46,4 96,9 Kaynak: Toroslar Belediye Başkanlığı-2007 * Karaisalı verileri 2007 yılına aittir. Yenişehir Belediyesinden alınan bilgilerde ise belediye sınırları baz alındığında sahil kesimi E=1.50 ile en yoğun yapılaşmanın olduğu bölge, H.Okan Merzeci Bulvarı ve üstü E=1.25 ile ikinci yoğun bölge ve kuzeye doğru E=0.90 ve daha sonra E=0.35 olarak kademelenerek düşen bir yoğunluk hiyerarşisi gözlendiği ifade edilmektedir. M. 1. 1. 5 Kentsel Yenileme Alanları Akdeniz ilçesi, kentsel sit alanı koruma amaçlı plan yapımı (17.07.1998) ile eski kent dokusunun tamamen yenilenmesini ve tarihi kent dokusunun korunmasını amaçlamaktadır. Ayrıca belediyeler ve Valilik tarafından çeşitli yerlerde bulunan tarihi yapılarla ilgili restorasyon çalışmaları yapılmaktadır. M. 1. 1. 6 Endüstri Alanları Yer Seçimi Sanayi alanları genelde kent merkezinin doğusunda D-400 karayolu üzerinde ve Kazanlı bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bu alanlarda daha çok anorganize sanayi alanları yer alırken, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Bahçeli ve Bağcılar Belediyesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Yine aynı şekilde Silifke ilçesinde Tosmurlu da bir Organize sanayi bölgesi kurulmuştur. M. 1. 1. 7 Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar Belediye sınırları içinde yer alan tarihi nitelikli kültür varlıkları kamu ve özel mülkiyete ait taşınmaz kültür varlıklarıdır. Gerek kamuya ve gerekse özel mülkiyete ait olan bu yapılar Kültür Bakanlığı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı ile restore edilmektedir. Bunlar; Atatürk Evi, Devlet Opera ve Balesi (Kültür Merkezi) olarak kullanılan eski Halk Evi Binası, Büyükşehir Belediye Binası eski Gülnar Oteli, Latin Đtalyan Katolik Kilisesi, Ortadoks Kilisesi Binaları, Mersin Sanat Kulübü gibi Kamu yapıları ile özel mülkiyete ait Osmanlı Bankası, eski Yaşar Bank Binası, Dış Bank Binası, Dil Test Dershanesi, Büyük Hamam, Küçük Hamam gibi özel mülkiyete ait yapılardır. Bunların dışında Tren Gar Binası, Kasaplar Çarşısı, Tevfik Sırrı Gür Lisesi, Đl Halk Kütüphanesi ve ayrıca özel mülkiyete ait birçok mesken(konut) bulunmaktadır. Bu yapıların tamamı eski Mersin olarak tanımlanan kent merkezinde yer almaktadır. Kent merkezi kentsel sit alanı olarak tanımlı alanda yapılacak çalışmaların tamamlanması ile tarihi doku oluşturulacak ve turizm açısından değerli alanlar yapılabilecektir. Ancak bu tür yapılarda yapılan restorasyon çalışmaları mülkiyet sahibi kurumlar ile özel kişi veya kurumlarca yapılmakta olup Mersin Büyükşehir Belediyesince şu anda böyle bir çalışma yapılmamaktadır. Kent içerisinde güneyde sahil kısmında yaklaşık 10 hektar alanda yer alan Atatürk Parkı olarak tanımlı park ve rekreasyon alanı turizm açısından kente olanak sağlamakta olup, Büyükşehir Belediyesince yenileme ve düzenleme çalışmaları kapsamında bulunmaktadır. M. 1. 2 Kırsal Alanlar M. 1. 2. 1 Kırsal Yerleşme Deseni Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. M. 1. 2. 2 Arazi Mülkiyeti Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. M. 2 ALTYAPI Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler "Ulaşım ve Altyapı" başlığı altında incelenmiştir. 256 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu M. 3 BĐNALAR VE YAPI ÇEŞĐTLERĐ Tablo M. 2: 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre Đlk On Đl,1984-2000 Bina Sayısı Sıra No Đller 1984 2000 (%) Türkiye 4.387.971 7.838.675 78,6 1 Đstanbul 505.224 869.444 72,1 2 Đzmir 325.092 522.243 60,6 3 Ankara 266.879 384.489 44,1 4 Konya 191.057 333.645 74,6 5 Bursa 147.334 270.023 83,3 6 Adana 146.862 253.447 72,6 7 Antalya 82.578 233.802 183,1 8 Mersin 92.028 206.089 123,9 9 Manisa 128.782 191.806 48,9 10 Balıkesir 94.193 176.067 86,9 Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu Tablo M. 3: 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarına göre ildeki binaların kullanım amaçları Toplam Tümü Çoğunluğu Çoğunluğu Eğitim Resmi Bina Konut Đşyeri Sağlık Din Yıl Konut Konut dışı Kültür daire sayısı (*) 1984 92.028 76.795 6.449 1.318 6.598 216 30 256 186 2000 206.089 157.799 26.618 2.646 15.466 713 160 579 526 (1) Tümü işyeri binaları ticari, sanayi, sosyal spor tarımsal binaların toplamıdır. Konut dışı Diğer Bilinmeyen karışık 158 6 16 841 674 67 Kaynak:DĐE 257 526 44 22 17 6 3 4 4 4 8 1 2 3 7 12 8 5 4 1 3 9 3 5 2 3 5 16 5 4 10 13 5 3 11 1 24 5 841 220 63 14 2 10 6 1 3 4 2 2 2 1 3 8 1 5 2 0 5 3 4 1 2 12 17 0 1 3 15 0 7 3 4 38 20 Bilinmeyen 579 88 28 33 1 0 5 5 2 6 4 1 3 4 4 5 8 5 2 5 13 1 3 0 1 4 19 5 24 15 12 4 3 8 2 19 4 Diğer 433 103 23 35 4 2 1 3 4 2 1 3 0 1 6 3 3 1 3 3 21 2 1 0 1 2 14 2 1 7 5 1 2 10 3 15 0 Tarımsal 713 96 50 58 6 4 6 4 16 1 1 3 3 2 1 2 4 9 5 5 15 0 2 2 2 0 23 2 4 14 6 6 9 8 3 22 7 Konut Dışı Karışık Dini 3.120 1.148 114 46 1 3 14 5 3 8 2 14 6 17 4 5 0 23 11 8 168 0 7 2 57 22 278 0 8 6 6 0 2 20 3 217 17 Resmi Daire 10.163 3.160 398 331 14 18 19 47 12 54 25 13 14 27 56 27 15 90 40 16 383 19 45 18 21 32 410 22 21 68 187 24 11 70 56 288 55 Sağlık, Sosyal, Spor 29.284 5.488 2.687 3.043 220 397 69 225 178 155 281 233 328 34 13 98 3 151 105 131 299 233 126 21 101 75 779 6 189 135 844 266 383 29 719 843 219 Eğitim, Kültür 157.789 15.884 20.954 8.356 737 435 990 395 464 658 133 218 375 1.636 2.366 1.925 993 739 1.185 968 1.931 788 1.038 533 482 922 4.125 771 1.290 1.346 3.124 1.160 712 4.514 375 4.753 849 Sanayi 206.089 26.357 24.386 11.987 997 894 1.142 716 688 940 480 498 779 1.734 2.475 2.136 1.039 1.047 1.372 1.145 2.854 1.050 1.238 583 676 1.169 5.735 821 1.577 1.611 4.228 1.482 1.154 4.675 1.183 6.483 1.281 Ticari Konut MERSĐN Akdeniz Toroslar Yenişehir Adanalıoğlu Arpaçsakarlar Arslanköy Bahçeli Çiftlikköy Davultepe Değirmençay Dikilitaş Dorukkent Fatih Fındıkpınarı Gözne Güzelyayla Karacailyas Kazanlı Kuyuluk Mezitli Soğucak Tece Tepeköy Yalınayak Yenitaşkent Anamur Çarıklar Ören Aydıncık Bozyazı Tekeli Tekmen Çamlıyayla Sebil Erdemli Arpaçbahşiş Konut ve Konut Dışı Karışık Belediyenin Adı Toplam Tablo M. 4: 2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları Đçindeki Binaların Kullanma Amacına Göre Dağılımı Binanın Kullanma Amacı 1.910 50 4 25 6 19 27 18 1 34 25 8 40 4 10 45 6 11 8 4 4 0 1 2 2 91 28 1 30 2 11 8 9 0 2 247 93 672 92 30 26 0 2 1 9 0 7 3 1 3 1 0 10 1 6 7 2 6 0 6 2 2 4 11 7 5 5 5 8 13 2 15 17 11 67 4 3 3 0 1 0 0 1 3 2 0 2 0 0 0 0 1 3 0 0 1 0 0 2 0 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bilinmeyen Diğer Konut Dışı Karışık Tarımsal Dini Resmi Daire Sağlık, Sosyal, Spor Eğitim, Kültür Sanayi Ticari Konut Konut ve Konut Dışı Karışık Binanın Kullanma Amacı Toplam Belediyenin Adı Ayaş 562 512 14 14 1 2 13 2 4 0 0 0 0 Çeşmeli 901 660 167 34 11 3 1 3 1 3 16 2 0 Esenpınar 620 472 55 25 0 6 1 2 5 1 51 2 0 Kargıpınarı 2.180 1.881 221 59 2 6 2 0 5 2 0 2 0 Kızkalesi 404 153 72 155 12 3 0 2 1 5 1 0 0 Kocahasanlı Kumkuyu 869 757 743 598 75 81 12 29 5 9 4 2 2 0 3 0 2 0 8 5 14 23 1 10 0 0 Limonlu 1.023 664 211 30 6 9 1 2 5 9 20 65 1 Tömük Gülnar 2.377 2.774 1.389 1.974 644 366 88 295 25 13 7 13 2 7 3 22 7 13 30 14 168 23 14 34 0 0 Büyükeceli 588 412 89 42 5 3 7 7 2 2 4 14 1 Köseçobanlı Kuskan 1.091 743 196 174 747 508 10 19 5 6 12 4 1 1 5 2 11 2 3 6 78 20 19 1 4 0 Zeyne Mut 569 5.380 303 3.607 232 1.219 10 314 2 63 0 21 0 7 8 24 2 24 11 20 1 61 0 19 0 1 Göksu Silifke 843 10.505 416 8.526 229 919 32 732 9 80 8 49 1 21 4 22 5 26 2 46 127 42 9 41 1 1 Akdere Arkum 662 1.558 582 1.472 24 51 9 14 1 4 3 1 0 2 1 2 4 2 1 4 32 5 4 0 1 1 Atakent 1.746 1.404 225 69 9 6 2 2 4 3 15 7 0 Atayurt 2.378 2.234 45 59 2 3 4 3 6 6 0 16 0 Narlıkuyu 1.020 762 42 70 0 6 5 3 4 2 109 17 0 Taşucu 2.905 2.660 66 123 13 6 10 14 2 10 0 1 0 Uzuncaburç Yeşilovacık Tarsus 562 1.710 33.303 526 1.556 28.464 6 87 2.771 13 35 1.344 1 2 317 4 5 76 1 6 28 5 7 38 5 6 61 0 5 113 0 0 51 1 1 34 0 0 6 Atalar 403 366 17 12 1 1 0 1 1 1 2 1 0 Bağcılar 639 485 16 52 52 4 0 4 4 1 14 6 1 Bahşiş 549 503 4 23 2 1 1 2 5 7 0 1 0 Gülek Huzurkent 1.707 2.433 1.129 1.988 473 324 41 33 9 25 4 8 1 5 9 1 4 9 5 2 29 38 2 0 1 0 Yenice 3.205 2.482 69 251 183 30 13 27 10 29 82 25 4 Yeşiltepe 511 372 109 9 0 2 0 3 2 1 8 3 2 Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu M. 3. 1 Kamu Binaları Mersin’de bir ilde idari yapılanma içerisinde bulunması gereken tüm resmi kurumlar mevcuttur. D.I.E’nün 1984-2000 yılları arasını kapsayan kullanım amacına göre bina sayısı istatistiklerine göre, resmi kurum bina sayısı ve oranları 1984 yılı için 256 adet ile %0.27; 2000 yılı için 579 adet ile yine %0.28’dir. Görüldüğü gibi, resmi kurumlara ait bina sayılarında nitelik olarak önemli bir artış söz konusudur. Kamu binalarının yer seçiminin kent formuna etkileri konusunda bir çalışmaya ulaşılamamıştır. M. 3. 2 Okullar Mersin Valiliği Web sitesinden (erişim nisan 2007 ) alınan bilgilere göre 2005-2006 Eğitim Öğretim yılında Mersin il genelinde 738 okulda 332 bin 408 öğrenci öğrenim görmekte, 16 bin 97 öğretmen görev yapmaktadır. Derslik başına düşen öğrenci sayısı ilköğretimde 34, genel liselerde 35, meslek liselerinde 24’tür. 258 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo M. 5: 2006-2007 Öğretim Yılı Đlköğretim Okulu, Öğretmen ve Öğrenci Durumu * Okul Sayısı Đlçe Adı Şehir Köy Mersin 163 10 Anamur 9 20 Aydıncık 5 3 Bozyazı 10 8 Çamlıyayla 1 5 Erdemli 15 52 Gülnar 3 20 Mut 11 37 Silifke 15 38 Tarsus 46 61 Toplam 278 254 * Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır. Öğretmen sayısı Şehir Köy Toplam Toplam 133105 1634 134739 5062 5363 3607 8430 410 1360 219 1579 78 2460 1219 3679 180 410 797 1207 68 7570 11299 18869 903 1592 2596 4188 187 4981 4169 9150 376 8224 6619 14843 690 40845 10009 50854 1570 205910 41628 247538 9524 Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu Öğrenci Sayısı Toplam 173 29 8 18 6 67 23 48 53 107 532 Tablo M. 6: 2006-2007 Öğretim Yılı Lise Öğretimi Öğrenci Durumu Genel Lise Meslek Liseleri Đlçe Adı Öğrenci Sayısı Öğrenci Sayısı Mersin 29210 12042 Anamur 1835 1052 Aydıncık 290 Bozyazı 1123 Çamlıyayla 236 Erdemli 4195 1442 Gülnar 521 518 Mut 1418 764 Silifke 2733 1896 Tarsus 10631 4539 Toplam 51902 22543 Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu Özel Lise Öğrenci Sayısı 1141 151 132 764 2188 Đl’de yüksek öğrenim alanında biri resmi (Mersin Üniversitesi), biri özel (Çağ Üniversitesi) olmak üzere iki üniversite ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne bağlı Deniz Bilimleri Enstitüsü ile Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. • 1992 yılında kurulan ve üç kampüse yerleştirilen Mersin Üniversitesi’nde toplam 11 fakülte, 3 enstitü, 17 yüksekokul bulunmaktadır. 2006 yılı sonu itibariyle 21.598 öğrencinin öğrenim gördüğü Mersin Üniversitesi’nde 76’sı Profesör,123’ü Doçent, 266’sı da Yardımcı Doçent olmak üzere toplam 1.301 öğretim elemanı görev yapmaktadır. • Erdemli’de bulunan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde; Fiziksel ve Kimyasal Oşinografi, Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Bölümleri mevcut olup, 14 öğretim üyesi bulunmakta ve 15 öğrenci öğrenim görmektedir. • Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu’nda, 22 öğretim üyesi bulunmakta ve 1.260’ı Đktisadi ve Đdari Programlar Bölümü’nde, 596’sı Teknik Programlar Bölümü’nde olmak üzere toplam 1.856 öğrenci öğrenim görmektedir. • 1997’de Mersin ve Adana arasında Yenice’de kurulan ve Mersin’e 35 km. uzaklıkta olan Çağ Üniversitesi’nde, üç fakülte, bir yüksekokul ve bir enstitü bulunmaktadır. 2006 yılı itibariyle 1.635 öğrencinin eğitimini sürdürdüğü Çağ Üniversitesi’nde; 14’ü Profesör, 3’ü Doçent, 16’sı Yardımcı Doçent olmak üzere toplam 101 akademik personel görev yapmaktadır. Çağ Üniversitesi öğrenci sayısı, 2006-2007 öğretim yılında 2005-2006 öğretim yılına göre %18, akademik personel sayısı ise %12 oranında artmıştır. Đl genelinde Mersin’de 29, Anamur’da iki, Bozyazı’da üç, Mut’ta dört, Erdemli’de sekiz, Silifke’de yedi, Tarsus’da 16, Gülnar’da üç, Aydıncık’ta bir ve Çamlıyayla’da iki olmak üzere toplam 75 özel öğrenci yurdu bulunmaktadır. Yurtlardaki öğrencilerin sayısı 1887’si ortaöğrenim, 321’si yükseköğrenim olmak üzere toplam 2208’dir. M. 3. 3 Hastaneler ve Sağlık Tesisleri Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler R.1.1’ de verilmektedir. 259 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu M. 3. 4 Sosyal ve kültürel Tesisler Bakınız Tablo M.5. M. 3. 5 Endüstriyel Yapılar Đldeki sanayi kuruluşları Şekil K.1’ de verilmektedir. M. 3. 6 Göçer ve Hareketli Barınaklar Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. M. 3. 7 Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar Bölgemizin turistik bir yapıya sahip olması, sahil bandının uzun oluşu gibi nedenlerle kıyıda yerleşim turistik site, otel, motel, pansiyon vb. yapılar çok hızlı bir şekilde artış göstermektedir. Bu yapılaşmalar, Mersin-Anamur kıyı şeridinde I. ve II. sınıf tarım toprakları üzerinde olmakta ve bu şekilde verimli tarım arazileri talan edilerek elden çıkmaktadır. Özellikle Mersin-Silifke arasında kıyı alanı betonlaştığından kıyının doğal güzelliği kaybolmakta ve pek çok organizmanın üreme alanı olan bölgeler yok olmaktadır. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi G Turizm ana başlığı altında verilmektedir. M. 3. 8 Bürolar ve Dükkânlar Bu konu ile ilgili bilgiler M.1.1.3’ de verilmektedir. M. 3. 9 Kırsal Alanda Yapılaşma Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. M. 3. 10 Yerel Mimari Özelikler Mersin 19.yüzyıl kenti olması nedeniyle daha önceki yüzyılın getirdiği geleneksel Osmanlı dokusuna sahip değildir. Osmanlı kentlerinde mahalleler genellikle cami ve külliyelerin etrafında yoğunlaşmıştır. Konutlar bu ticaret alanlarının dışında yer almıştır. Mersin'de ise kentin merkezini belirleyici bir anıtsal mimari odağı yoktur. Esas yerleşim, ticaret yaşamının gerçekleştiği, Camiişerif Mahallesindedir ve bu yerleşim batıya ve kuzeye doğru yönelen mahallelerle genişletilmiştir. Limana inen veya kıyıya paralel olarak uzanan geniş sokaklarda ticaret yapan esnafa ait depodükkan üstü konut evler çoğunluktadır. Daha büyük bahçeli evler Hamidiye Mahallesinde ve bugünkü Atatürk Caddesi civarında yer alır. Geleneksel Osmanlı kentlerinde rastlanan konak tipi yönetici eşraf evleri burada yerini tüccar evlerine bırakmıştır. Tanzimat sonrası inşaat kurallarına uygun olarak inşaa edilen Mersin evleri simetrik cephelidir. Simetrik görüşlü cephelerde ana giriş bazen kemerlerin içinde yer alan bazen üçgen alınlıkla taçlandırılmış, iki yanı sütunlu kapılarla vurgulanmıştır. Lentolu ve söveli çift kanatlı pencerelerin yanı sıra ikiz kemerli veya oval pencereler ve mutlaka bunlarda yer alan panjurlu kepenkler sokak cephelerinin değişmez özelliğidir. Bunlara hareket kazandıran öğe ise, giriş üstünde yer alan cumbalar ve balkonlardır. Mersin'de iç sofalı evler yaygındır. Evin ana eksenini oluşturan dikdörtgen bir sofanın üç yanına odalar yerleştirilmiştir. Sofanın sokağı veya bahçeye bakan cephesinde kapalı veya açık bir balkon yer alır. Mersin evlerinde fazla bezeme yoktur. Mersin evleri kentin kozmopolit ve zengin kültürel yapısıyla bütünleşmiştir. Mersin'de birlikte yaşayan ama farklı köken, gelenek ve inançlara sahip insanlar ortak bir beğeni sergilemişlerdir. Metropol: Mimar Cengiz Bektaş tarafından projelendirilmiş olup, 12.000 M2. Alan üzerine inşaa edilmiştir. 175 metre yüksekliğinde 52 katlı Mersin Metropol Gökdeleni, Türkiye’nin ilk gökdeleni ve Frankfurt-Singapur hattı üzerinde en yüksek betonarme binadır. Metropol gökdeleninin en üstündeki 15 katı Mersin Taksim Group Oteli'ne ait olup 5 yıldızlı yüzme havuzu sağlık ve spor tesislerine sahip turizm işletme belgeli tesisimizdir. Ayrıca metropolde 24 saat alışveriş merkezleri, dev fıskiyeli çocuk bahçeleri, 600 kişilik konferans salonu, açık hava sineması, tiyatro ve dinlenme mekanları bulunmaktadır. M. 3. 11 Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller Kentteki yapılaşma karkas formatında olup, bina yapımında kullanılan yöreye özgü yapı malzemeleri ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 260 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu M. 4 SOSYO - EKONOMĐK YAPI M. 4. 1 Đş Alanları ve Đşsizlik Tablo M. 7: Çalışan Đl Nüfusunun Đktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (Yıl 2000) 12 + Yaşlarda Đktisadi Faaliyet Kolu Erkek Kadın Toplam % Tarım-Orman, Balıkçılık 161.850 192.637 354.487 57.6 Madencilik ve Taş Ocakçılığı 768 28 796 0.1 Đmalat sanayi 39.210 7.280 46.490 7.6 Elektrik-Gaz-Su 1.336 157 1.493 0.2 Đnşaat Bayındırlık Đşleri 26.968 406 27.374 4.4 Toptan-Perakende Tic. Lok. ve Otel 49.493 7.892 57.385 9.3 Ulaştırma-Haberleşme-Depolama 19.323 1.442 20.765 3.4 Mali Kurumlar 10.053 4.484 14.537 2.4 Toplumsal Hizmetler 66.806 24.401 91.207 14.8 Đyi Tanımlanamayan Faaliyetler 361 82 443 0.07 Genel Toplam 376.168 238.809 614.977 100 Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu 2000 Genel Nüfus Sayımında uluslar arası tanımlar esas alınarak işsizlik bilgileri derlenmiştir. Buna göre Mersinde işsizlik oranı % 10,2’dir. Bu oran, işgücündeki her 100 kişiden 10’unun işsiz olduğunu göstermektedir. Bu oran erkek nüfusta %11,5 iken, kadın nüfusta %8,2’dir. Đşsizlik oranı ilçe merkezlerinde il merkezinden yüksektir, işsizlik oranı ilçe merkezlerinde %23,7, il merkezinde %22,7 iken, köylerde %1,7’dir. Đl merkezi ve Đlçe merkezlerinde kadınların işsizlik oranı, erkeklerin işsizlik oranından daha yüksek Đken, köylerde erkeklerin işsizlik oranı kadınlardan daha yüksektir. Đl merkezinde işsizlik oranı kadınlarda %32,7, erkeklerde %20, ilçe merkezlerinde kadınlarda %31,2, erkeklerde %21,8, köylerde ise kadınlarda % l,4, erkeklerde %1,9’dur. Đşsiz nüfusun %60’ı 30 yaşından küçüktür. 1980-2000 döneminde, mersin ilinde işgücüne dahil olmayan nüfusun, çalışabilir nüfus içindeki oranı sürekli bir artış göstermektedir. Bu dönemde işgücüne dahil olmayan nüfusun yıllık artış hızı ‰ 49.4’dür. Bu hız erkeklerde ‰ 64,2, kadınlarda ise ‰ 43’ tür. Türkiye istatistik Kurumu’nun açıklamış olduğu Hanehalkı işgücü Anketi sonuçlarına göre; 2006 yılında Mersin ve Adana bölgesinde, kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 ve daha yukarı yaştaki) nüfus 69 bin kişi artmıştır. Söz konusu artışta kadın nüfustaki artış etkili olmuştur. 2006 yılında işgücüne katılma oranı önce yıla göre 1,2 puanlık artış göstererek %47,8 e yükselmiştir. Erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,4 puanlık artışla %73,1 e, kadınlarda ise 2,5 puanlık artışla %23,3 olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılında istihdam edilenlerin sayısı önceki yıla göre 69 bin kişi artarak 1 milyon 87 bin kişiye ulaşmıştır. Đstihdamın cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde; erkeklerde %2,6 , kadınlarda ise %22,5 oranında artış olduğu görülmektedir. Söz konusu dönemde istihdam edilenlerin %52,3 hizmetler, %26,1 tarım, %21,5 i ise sanayi sektöründedir. Bir önceki yıla göre hizmetler sektöründe istihdamda %10,1, sanayi sektöründe %5,9, tarım sektöründe ise %1,8’lik artış olmuştur. TR62 (Adana, Mersin) bölgesi, istatistiksel amaçlı bölge sınıflaması Düzey 2’de yer alan 26 adet bölge içerisinde, 2005 yılında %17,2’lık işsizlik oranı ile 2. sırada yer alırken, 2006 yılında söz konusu oran 1 puanlık azalışla % 16,2 seviyesine gerilemiştir. Ancak sıralamadaki yeri 1. Sıraya yükselmiştir. 2006 yılında bu bölgede kadınlarda işsizlik oranı önceki yıla göre 4,3 puan gerileyerek %20,4, erkeklerde işsizlik oranı ise 0,3 puan gerileyerek %14,8 olmuştur. M. 4. 2 Göçler Şehrimiz ve bölgemizin sahip bulunduğu sanayi istihdam imkânları yanında tarım, ticaret ve diğer hizmet sektörlerinin nüfus göçünde öteden beri çekici bir rol oynadığı bilinmektedir. Mersin Đli özellikle 1980 sonrası son derece yoğun iç göçle karşı karşıyadır. Bu göçün ana nedenleri; -Đklim özellikleri, -Tarım topraklarının verimli olması -Büyük sanayi kuruluşlarının bulunması -Đş imkânlarının fazla olması, -Serbest bölgenin faaliyete geçmesi 261 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu -Limanın bulunması -Terör baskısı gibi zikredilebilir. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçları göçün eskiye oranla azaldığını göstermektedir. Tablo M. 8: Dönemler Đtibariyle Mersin Đlinin Net Göç ve Net Göç Hızı Dönemler Aldığı Göç Net Göç Net Göç Hızı(‰) 1975-1980 73.699 40.273 57,5 1980-1985 89.444 49.593 56,5 1985-1990 131.573 74.717 68,3 1995-2000 117.894 18.429 12,4 Kaynak: 2005 Yılı Mersin Ekonomik Raporu Mersin Valiliğince 1997 yılında yaptırılan bir araştırmaya göre Mersin ve Tarsus’ta nüfusun %70’i göçle gelen nüfustur. Bunun %30’u diğer illerden, %70’i de Doğu ve Güney Doğu Đllerimizden göç eden yurttaşlarımızdan oluşmaktadır. 2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre, Mersin ilinde 1995-2000 döneminde yerleşim yerleri (il merkezi, ilçe merkezi, bucak ve köy) arasında göç eden nüfus 163.448, iller arasında göç eden nüfus 117.894’dür. Buna göre, 1995-2000 döneminde her yüz kişiden 11’i yerleşim yerleri arasında, 12’si ise iller arasında göç etmiştir. 1995-2000 döneminde, yerleşim yerine göre göç hareketliliğinde en önemli de¤işim, şehirden köye olan göçlerde meydana gelmiştir. Şehirden köye göç eden nüfusun büyüklü¤ü,1985-1990 dönemine göre yaklaşık 1,3 kat artış göstermiştir.1995-2000 döneminde, yerleşim yerine göre göç eden nüfusun %32’sini şehirden köye olan göçler oluşturmuştur. Yerleşim yerleri arasında göç eden nüfusun çoğunluğu, şehirden şehre göç etmektedir. Şehirden şehre göç eden nüfusun büyüklüğü 1985-1990 dönemine göre yaklaşık 22 bin azalırken, göç eden nüfus içindeki oranı; 1985-1990 döneminde %62,7’den, 1995-2000 döneminde %49,6’ya düşmüştür. M. 4. 3 Göçebe Đşçiler ( Mevsimlik ) Đlimiz coğrafi konumu itibariyle yoğun göç alan bir bölge olma özelliğinden dolayı inşaat, tarım, turizm vb. alanlarda göçebe işçi barındırmakta olup, ancak bunların sayıları ve nitelikleri hakkında kesin bir bilgi bulunamamıştır. M. 4. 4 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı Bu konu ile ilgili yeterli bilgi bulunamamıştır. M. 4. 5 Konut Yapım Süreçleri Bölge ikliminin inşaat yapımına doğrudan katkı sunması ile birlikte yılın 12 ayında inşaat işleri devam etmektedir. Ancak ülkemizin son yıllarda yaşadığı ağır ekonomik buhran nedeniyle yap sat türü işler durmuş bununla birlikte konut yapı kooperatif işleri de aynı şekilde işlevini tamamlayarak durma noktasına gelmiştir. Daha önceden yapılaşmanın oluşturduğu yapılar özellikle konut bazında yeterince konut fazlalığı bulunmaktadır. Bununla birlikte dış göçün etkisi gece kondu olmamakla beraber izinsiz ve imara aykırı yapılaşmalar bulunmaktadır. Bu tür yapılaşmalarla ilgili olarak yürürlükte bulunan mevzuatlar uygulanmakta olup öncelikle imar ıslah plan çalışmaları yapılmakta ve planlı yapılaşmanın gerekleri olarak imar parselleri üretilmektedir. M. 4. 6 Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri Bu konu ile ilgili bilgiler M.1.1.3 konusunda verilmektedir. M. 5 YERLEŞĐM YERLERĐNĐN ÇEVRESEL ETKĐLERĐ M. 5. 1 Görüntü Kirliliği Günümüzde kentsel alanlardaki hızlı büyümenin neden olduğu bir kirlilik türü de görüntü kirliliğidir. Mersin ili yoğun göç alan ve nüfus artış hızı yüksek olan bir bölgedir. Bu yoğunluk kentin fiziki yapısını da değişime zorlayarak 15-20 katlı büyük beton blokların boy göstermesine yol açmıştır. Bunun yanında kentin varoşlarındaki gecekondulaşma, nerdeyse kent merkezinde sayılabilen çöp alanı, küçük sanayi siteleri ile diğer çevre sorunları beraberinde görüntü kirliliğini de gündeme getirmektedir. 262 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu M. 5. 2 Binalarda Ses Đzolasyonu Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. M. 5. 3 Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları Đlimizde hava alanı bulunmamaktadır. M. 5. 4 Ticari ve Endüstriyel Gürültü Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. M. 5. 5 Kentsel Atıklar Kentimizde katı atılar Toroslar belediyesi sınırları içerisinde olan Çavuşlu çöp döküm alanında bertaraf edilmektedir. Atık toplama işlemi Akdeniz, Toroslar ve Yenişehir Belediyeleri tarafından yürütülmektedir. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi N Atıklar bölümünde verilmektedir. M. 5. 6 Binalarda Isı Yalıtımı Yerel yönetimlerce ‘Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği’ ne ve T.S.E. Standartlarına uyulmaya çalışılmaktadır. M. 6 NÜFUS Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) veri tabanına göre 2007 yılı Mersin'in nüfusu 1.595.938 dir. M. 6. 1 Nüfusun Yıllara Göre Değişimi Mersin Đl nüfusu, sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı aşağıda tablo ve grafikler halinde verilmektedir. Tablo M. 9: Yıllara Göre Nüfus Değişimi YILLAR NÜFUS 1940 257.709 1945 279.484 1950 317.929 1955 371.667 1960 444.523 1965 511.273 1970 590.943 1975 714.817 1980 843.931 1985 1.034.085 1990 1.266.995 1997 1.515.302 2000 1.651.400 2007 1.595.938 Kaynak: TÜĐK 263 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil M. 1: Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı Kaynak: TÜĐK Tablo M. 10: Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları 1990 Genel Nüfus Sayımı ĐLÇELER 2000 Genel Nüfus Sayımı 2007 Nüfus Sayımı Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy MERKEZ ĐLÇE 548.923 422.357 126.566 733.660 537.842 195.818 825.299 623.861 201.438 ANAMUR 66.400 38.817 27.583 83.864 49.948 33.916 63.850 35.789 28.061 AYDINCIK 10.882 7.040 3.842 11.501 7.941 3.560 11.647 7.851 3.796 BOZYAZI 31.238 22.168 9.070 43.835 26.314 17.521 26.161 15.414 10.747 ÇAMLIYAYLA 19.440 8.826 10.614 18.964 8.806 10.158 11.844 4.272 7.572 ERDEMLĐ 100.563 30.042 70.521 142.355 40.175 102.180 126.745 43.721 83.024 GÜLNAR 33.854 7.360 26.494 38.292 10.503 27.789 33.785 11.021 22.764 MUT 56.303 17.600 38.703 74.373 36.482 37.891 66.356 31.520 34.836 SĐLĐFKE 107.685 46.858 60.827 156.351 64.827 91.524 111.698 52.961 58.737 TARSUS 291.965 187.508 104.457 348.205 216.382 131.823 318.553 229.921 88.632 TOPLAM 1.267.253 788.576 478.677 1.651.400 999.220 652.180 1.595.938 1.056.331 539.607 Kaynak: TÜĐK Şekil M. 2: Đlçelerde Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı Kaynak: TÜĐK 264 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu M. 6. 2 Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı Tablo M. 11: Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı YAŞ KADIN TOPLAM ERKEK GRUBU 0-4 122.812 63.171 59.641 5-9 142.614 73.285 69.329 10-14 149.226 76.337 72.889 15-19 144.502 73.826 70.676 20-24 140.485 74.277 66.208 25-29 138.815 69.901 68.914 30-34 127.467 62.921 64.546 35-39 119.097 58.840 60.257 40-44 115.259 57.268 57.991 45-49 97.358 48.371 48.987 50-54 85.204 42.922 42.282 55-59 63.999 31.619 32.380 60-64 47.086 22.743 24.343 65-69 36.308 17.279 19.029 70-74 28.885 13.540 15.345 75-79 20.913 9.041 11.872 80-84 10.994 4.217 6.777 85-89 3.262 1.081 2.181 90+ 1.652 473 1.179 Toplam 1.595.938 801.112 794.826 Kaynak: TÜĐK Şekil M. 3: Mersin Đli 2007 Yılı Nüfus Piramidi Eğitim düzeyi, 6 ve daha yukarı yaştaki nüfus için derlenmiştir. Mersin Đlinde, okuma yazma bilenlerin oranı %89 olup, cinsiyetler arasında önemli bir fark gözlenmektedir. Bu oran erkek nüfus için %94 iken, kadın nüfus için %84'tür. Mersin ili il merkezinde okuma yazma bilenlerin oranı %88'dir. Okuma yazma oranı ilçe merkezlerine göre incelendiğinde en yüksek oranın %94 ile Silifke ilçe merkezinde olduğu görülmektedir. Bu ilçe merkezinden sonra Çamlıyayla, Gülnar ve Mut ilçe merkezleri okuma yazma oranının en yüksek olduğu yerleşim yerleridir. Bu ilçe merkezlerinde okuma yazma oranı %93 iken, diğer ilçe merkezlerinde %87'nin üzerindedir. Köylerde okuma yazma oranı erkek nüfus için %95, nüfus için %85'tir. 25 ve daha yukarı yaştaki nüfus Đçinde en az ortaokul mezunu olanların oranı, tüm yerleşim yerlerinde, erkek nüfusta kadın nüfustan oldukça yüksektir. En az ortaokul mezunu olanların oranı il merkezinde erkeklerde %43 kadınlarda %27, ilçe merkezlerinde erkeklerde %42 kadınlarda %25 düzeyinde iken, köylerde bu oran erkeklerde %31 ve kadınlarda %18'dir. Tablo M. 12: Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu Eğitim Durumu(6+ Yaştaki Nüfus Erkek Kadın Okuma Yazma Bilmeyen 40703 117280 Toplam 157983 Okuma Yazma Bilen 689398 610180 1299578 Bir Okul Bitirmeyen 167546 164349 331895 Đlkokul 268173 269301 537474 Đlköğretim 25173 20482 45880 Ortaokul 62719 38505 101224 Ortaokul Dengi Meslek Okulu 2539 1158 3697 Lise 91906 73777 165683 Lise Dengi Meslek Okulu 24761 14724 39485 Yükseköğretim 46339 27774 74113 Mezuniyeti Bilinmeyen 17 110 127 Okuma Yazma Durumu Bilinmeyen 6 22 28 Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu 265 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil M. 4: Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu Okuma Yazma Durumu Bilinmeyen Erkek Mezuniyeti Bilinmeyen Kadın Yükseköğretim Lise Dengi Meslek Okulu Lise Ortaokul Dengi Meslek Okulu Ortaokul Đlköğretim Đlkokul Bir Okul Bitirmeyen Okuma Yazma Bilen Okuma Yazma Bilmeyen -800000 M. 6. 3 -600000 -400000 -200000 0 200000 400000 600000 800000 Đl ve Đlçelerin Nüfus yoğunlukları 2 Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir km ye düşen kişi sayısı, il genelinde 103 ve il merkezinde 466 iken, ilçelere göre 17 ile 159 kişi arasında değişmektedir (2007). Yüzölçümü büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Silifke Đlçesinde nüfus yoğunluğu 44, yüzölçümü en küçük olan Aydıncık ilçesinde nüfus yoğunluğu 26 kişidir. Tablo M. 13: 2000-2007 Yılı Sayımlarına Göre Đlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğunluğu ile Yüzölçümleri 2000 ĐLÇELER YÜZÖLÇÜMÜ(Km2 ) NÜFUS TOPLAM 15.485 MERKEZ 1.772 ANAMUR AYDINCIK 2007 NÜFUS YOĞUNLUĞU NÜFUS NÜFUS YOĞUNLUĞU 1.651 400 107 1.595.938 103 733.660 414 825.299 466 1.338 83.864 63 63.850 48 442 11.501 26 11.647 26 BOZYAZI 566 43.835 77 26.161 46 ÇAMLIYAYLA 683 18.964 28 11.844 17 ERDEMLĐ 2.039 142.355 70 126.745 62 GÜLNAR 1.563 38.292 24 33.785 22 MUT 2.518 74.373 30 66.356 26 SĐLĐFKE 2.560 156.351 61 111.698 44 TARSUS 2.004 348.205 174 318.553 159 Şekil M. 5: Đl Yüzölçümünün Đlçelere Dağılımı 266 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil M. 6: Nüfusun Đlçelere Göre Dağılımı Şekil M. 7: Nüfus yoğunluğu M. 6. 4 Nüfus Değişim Oranı Son 73 yılda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Mersin Đlinin nüfusu yaklaşık 7,8 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 1 651 400 ‘e yükselmiştir. 2007 yılında ise düşüş göstererek 1 595 938’ e düşmüştür.(2007 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı’na göre) 1927-2000 döneminde Đlin nüfusu sürekli artış göstermiştir. Đlde en düşük yıllık nüfus artış hızı ‰ 10,7 ile 1935-1940 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ‰ 40,6 ile 1980-1985 ve 1985-1990 dönemlerinde görülmüştür. 1990-2000 dönemindeki yıllık nüfus artış hızı ‰ 26,5 tir. 2007 yılında ise ‰ - 4,9 dur. Tablo M. 14: Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı ĐLÇE TOPLAM MERKEZ ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA ERDEMLĐ GÜLNAR MUT SĐLĐFKE TARSUS 2000 Toplam 1.651 400 733.660 83.864 11.501 43.835 18.964 142.355 38.292 74.373 156.351 348.205 Şehir 999.220 537.842 49.948 7.941 26.314 8.806 40.175 10.503 36.482 64.827 216.382 Köy 652.180 195.818 33.916 3.560 17.521 10.158 102.180 27.789 37.891 91.524 131.823 2007 Toplam 1.595.938 825.299 63.850 11.647 26.161 11.844 126.745 33.785 66.356 111.698 318.553 267 Şehir 1.056.331 623.861 35.789 7.851 15.414 4.272 43.721 11.021 31.520 52.961 229.921 Köy 539.607 201.438 28.061 3.796 10.747 7.572 83.024 22.764 34.836 58.737 88.632 Yıllık nüfus artış hızı ‰ Toplam Şehir Köy -4,88019 7,940169 -27,0682 16,81408 21,19441 4,042232 -38,9509 -47,6197 -27,072 1,80207 -1,62831 9,169503 -73,7366 -76,4026 -69,8239 -67,245 -103,335 -41,9715 -16,5922 12,08322 -29,6577 -17,8889 6,877286 -28,4939 -16,2939 -20,885 -12,0087 -48,0429 -28,8805 -63,3608 -12,7145 8,669948 -56,7089 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đl’ e bağlı bulunan 9 ilçeden Tarsus Đlçesi 318 553 nüfusu ile en fazla nüfusa, Aydıncık Đlçesi ise 11 647 nüfusu ile en az nüfusa sahip olan ilçelerdir. Şekil M. 8: Đlçelerin Nüfus Artış Hızı KAYNAKÇA 1. Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Adana Bölge Müdürlüğü 2. Đl Planlama Müdürlüğü 3. Ekonomik Rapor, 2000–2006, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Mersin 4. Mersin Kent Bütünü ve Yakın Çevresi 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Nazım Đmar Planı Planlama Raporu, Eylül 1996 5. TÜĐK Web Sayfası 6. Mersin Valiliği Web Sayfası 268 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu N. ATIKLAR N. 1 EVSEL KATI ATIKLAR Evsel katı atıkların ana bileşenlerini kâğıt, cam, plastik, metal, çürüyebilir maddeler ve inert maddeler oluşturur. Bu temel bileşenlerin miktarları ülkeden ülkeye, kentten kente, yerel koşullara, mevsimlere, tüketim alışkanlıkları gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Đlimiz merkezinde katı atıklar Toroslar Belediyesi sınırları içerisinde olan Çavuşlu çöp döküm alanında bertaraf edilmektedir. 2007 yılında bertaraf edilen katı atık miktarı 190.749.526 kg, tıbbi atık miktarı ise 757.492 kg. dır. Atık kompozisyonu hakkında; Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca verilen evsel atık kompozisyonu Tablo N.1'de, JICA (Japon Uluslararası Đşbirliği Kurumu) tarafından 1998 yılında hazırlanan "Adana-Mersin Bölgesel Katı Atık Yönetim Etüt Çalışma Raporu" nda Mersin için yapılan araştırmadan alınan bilgilere göre atık kompozisyonu ise Tablo N.2'de verilmektedir. Tablo N. 1: Mersin Büyükşehir Belediyesi Evsel Atık Kompozisyonu Atık Kategorisi Evsel Atık Mutfak Atığı 70.77 Kağıt 13.80 Tekstil 3.43 Bitki ve Tahta 1.04 Plastik 6.42 Deri ve Lastik 0.17 Metal 0.72 Şişe ve Cam 2.55 Seramik ve Taş 0.96 Muhtelif 0.14 Toplam 100.00 Görünür Birim Ağırlık 0.29 Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Tablo N. 2: Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu Ticari Atık Kategorisi Evsel Atık Lokanta Diğer Dük. Pazar Kurum Cadde Park Mutfak Atığı 72.69 73.95 30.24 73.31 15.95 3.39 - Kağıt 14.30 55.16 50.44 10.60 68.09 6.36 0.42 Tekstil 2.76 0.38 0.87 1.33 0.85 0.42 - Bitki ve Tahta 1.04 0.04 0.44 2.43 2.28 30.08 63.60 Plastik 5.41 5.19 9.93 2.80 7.41 8.47 0.42 Deri ve Lastik 0.18 0.02 0.22 0.94 0.28 - - Metal 0.56 0.56 2.51 0.73 1.42 3.81 - Şişe ve Cam 1.83 3.94 4.69 2.04 3.13 1.27 1.26 Seramik ve Taş 1.07 0.76 0.44 5.63 0.57 7.63 11.3 Muhtelif 0.08 - 0.22 0.18 - 38.56 23.01 Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 0.29 0.51 0.08 0.34 0.04 0.15 0.08 Görünür Birim Ağırlık Kaynak: Adana-Mersin Bölgesel Katı Atık Yönetim Etüt Çalışma Raporu-1998 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince belediyelerin her yıl doldurmak ve Çevre Bakanlığı’na göndermekle yükümlü oldukları “ Çöp Geri Kazanım Đstasyonları ve Depolama Sahaları” na ilişkin Genelge ekindeki Kontrol Listesi’nden ve Müdürlüğümüz çalışmalarından edinilen bilgilere göre hazırlanan ve belediyelerin katı atık durumlarını gösteren Tablo N.3'de verilmektedir. 269 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo N. 3: Mersin Đlindeki Belediyelerin Katı Atık Miktarı ve Durumları - 2006 Kişi Başına Toplanan Üretilen Belediye Ortalama Katı Nüfus Ortalama Katı Mevcut Bertaraf Yöntemi Adı Atık Miktarı Atık Miktarı (Ton/Gün) (Kg/Gün) Düzensiz Depolama ( x ) MERSĐN Düzenli Depolama ( ) BÜYÜKŞEHIR 570 736.496 0.77 Kompost ( ) BELEDIYESI Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Kuyuluk / MERKEZ Kompost ( ) 5066 1 5 Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Aslanköy/ MERKEZ Kompost ( ) 4627 0.432 2 Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Kazanlı / MERKEZ 10.386 0,4 3,5 Kompost ( ) Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( ) 4.6 2 2300 Düzenli Depolama ( ) Soğucak/ MERKEZ Kompost ( ) Yakma (x) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Çiftlikköy/ MERKEZ Kompost ( ) 5590 1.44 22.5 Yakma (x) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Arpaçsakarlar / 5000 1.2 6 Kompost ( ) MERKEZ Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Fatih / MERKEZ 4188 1 4.5 Kompost ( ) Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( ) Düzenli Depolama ( ) Gözne/ MERKEZ Kompost ( ) 0.8 5979 Yakma (x) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( ) Düzenli Depolama ( ) Fındıkpınarı / Kompost ( ) 4298 2 MERKEZ Yakma (x) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( ) Düzenli Depolama ( ) Güzelyayla / 3269 0,1 1.1 Kompost ( ) MERKEZ Yakma (x) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Tepeköy / MERKEZ 2317 0,5 Kompost ( ) Yakma ( ) Diğer ( ) Düzensiz Depolama ( x ) Düzenli Depolama ( ) Dikilitaş / MERKEZ Kompost ( ) 3518 0,486 1,7 Yakma ( ) Diğer ( ) 270 Toplanan Atıklar Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) (x) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x ) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) (x) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Belediye Adı Nüfus Mezitli / MERKEZ 34 616 Davultepe/ MERKEZ 10300 Tece / MERKEZ Bahçeli / MERKEZ Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (Kg/Gün) Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (Ton/Gün) Yaz: 20 Kış: 10 3 30 Kış: 17.000 Yaz:40.000 1 Yaz: 40 Kış: 17 4000 0,5 2 Karacailyas / MERKEZ 9250 Yenitaşkent/ MERKEZ 3 800 2 Adanalıoğlu/ MERKEZ 7 187 Yaz: 5 Kış: 3 Yalınayak/ MERKEZ 1.2 3000 12 Yaz: 15 Kış: 10 Değirmençay / MERKEZ 1649 0.2 Yaz: 1 Kış: 2 Dorukkent/ MERKEZ 3800 0.6 2.3 215 889 Kış: 1.080 Yaz: 1.240 2500 0.3 TARSUS Yeşiltepe /TARSUS Bağcılar /TARSUS 4251 Kış: 233 Yaz: 267 0.6 2.5 271 Mevcut Bertaraf Yöntemi Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) (x) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) ( x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( x) ( ) (x) ( ) ( ) (x) ( ) Toplanan Atıklar Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Belediye Adı Nüfus Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (Kg/Gün) Yenice / TARSUS 17199 0,5 Atalar / TARSUS 3454 0.5 Bahşiş / TARSUS Huzurkent / TARSUS Gülek /TARSUS 5770 0.35 1.1 2 Yaz: 30 Kış: 25 23.800 9799 Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (Ton/Gün) 0.5 5 ÇAMLIYAYLA 8706 0.5 3.6 Sebil/ ÇAMLIYAYLA 4894 0.2 1 ANAMUR 49948 1 49 Çarıklar/ ANAMUR 5439 1 6 Ören / ANAMUR 6500 1.5 4 AYDINCIK BOZYAZI Tekmen / BOZYAZI 7983 26000 5983 Mevcut Bertaraf Yöntemi Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer ( ) ( ) ( ) ( ) (x) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Toplanan Atıklar Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) 1 8 0.3 Yaz: 18 Kış: 12 Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) 3 Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) 0.5 272 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Belediye Adı Tekeli / BOZYAZI MUT Göksu / MUT SĐLĐFKE Akdere/ SĐLĐFKE Narlıkuyu / SĐLĐFKE Nüfus 7503 Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (Kg/Gün) 0.3 31.400 2674 Yaz: 1,5 Kış: 1 64.500 Yaz: 1.209 Kış: 0,790 Yaz: 78 Kış: 51 4476 0.5 0.5 7626 Yaz:1 Kış: 0,5 Yaz: 15 Kış: 5 Yaz: 90 Kış: 30 3 Atakent / SĐLĐFKE 14.553 Yeşilovacık/ SĐLĐFKE 5.548 1 Taşucu / SĐLĐFKE Arkum / SĐLĐFKE Uzuncaburç / SĐLĐFKE ERDEMLĐ 2 Yaz: 7 Kış: 5 Yaz:3 Kış: 0,5 Atayurt / SĐLĐFKE Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (Ton/Gün) 8658 1 10.446 3593 7 25.5 0.750 Yaz: 8 Kış: 4 4798 1 5 40 175 1.5 50 273 Mevcut Bertaraf Yöntemi Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) (x ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Toplanan Atıklar Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) (x) ( ) ( ) 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Belediye Adı Nüfus Ayaş / ERDEMLĐ 4467 Kumkuyu / ERDEMLĐ 4600 Limonlu/ ERDEMLĐ Kocahasanlı/ ERDEMLĐ Tömük / ERDEMLĐ Çeşmeli/ ERDEMLĐ 5173 Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (Kg/Gün) Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (Ton/Gün) Yaz: 1 Kış: 1 Yaz: 15 Kış: 4.5 2 9.2 2 10 7.103 20 Yaz:50.0 00 Kış: 12.000 Yaz: 50 Kış: 10 6448 1 Yaz: 1 Kış: 0.5 6 Esenpınar/ ERDEMLĐ 3.929 1 5 Arpaçbahşiş/ ERDEMLĐ 7446 0.5 Yaz: 10 Kış: 3 8139 Yaz:1 Kış: 0.5 Yaz:20 Kış: 5 Kızkalesi/ ERDEMLĐ Kargıpınarı / ERDEMLĐ 13.189 1 13.1 GÜLNAR 10.500 1-1.2 10-12 Büyükeceli /GÜLNAR 3.018 Sütlüce (Zeyne) / GÜLNAR 2650 1 360 274 Mevcut Bertaraf Yöntemi Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) (x) (x) ( ) ( ) ( ) (x) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Toplanan Atıklar Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer ( x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Belediye Adı Nüfus Kuskan/ GÜLNAR 3518 Köseçobanlı/ GÜLNAR N. 2 Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı (Kg/Gün) 5.550 0,2 1 Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı (Ton/Gün) 2.2 1.1 Mevcut Bertaraf Yöntemi Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Düzensiz Depolama Düzenli Depolama Kompost Yakma Diğer Toplanan Atıklar (x) ( ) ( ) (x) ( ) (x) ( ) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) Evsel Endüstriyel Tıbbi Diğer (x) ( ) ( ) ( ) TEHLĐKELĐ ATIKLAR Đlimizde sanayinin yoğun olması tehlikeli atıkların üretimi, depolanması, geri kazanımı, taşınması ve bertarafı konularında problemleri de beraberinde getirmektedir. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince atık üreticisi olan sanayi kuruluşlarına her yıl doldurmaları gereken Atık Beyan Formu doldurtularak, sektörlere göre oluşan atık türleri, atık miktarları ve bertaraf yöntemleri hakkında bilgi edinilmekte ve yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerekli işlemler yapılmaktadır. Atık Beyan Formları doğrultusunda hazırlanan ve 2006-2007 yıllarına ait olan bilgiler Tablo N.4' de verilmektedir. Tablo N . 4: Mersin Đlinde 2006 / 2007 Yıllarında Oluşan Tehlikeli Atık Tür ve Miktarları. NO ATIK KODU (EWC) TOPLAM ATIK MĐKTARI YÖNETMELĐKTEKĐ ADI 2006 ton/yıl 2007 ton/yıl 1 02 01 05 Tarımsal kimyasal madde atıkları --- 0.025 2 03 01 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar 2 2 3 04 02 14 Organik çözücüler içeren perdah atıkları 0.6 0.6 4 04 02 16 Saha içinde özellikle krom içeren atık suların arıtılmasından kaynaklanan çamurlar 5 05 01 03 Tank dibi çamuru --1461,32 11,96 38,60 6 05 01 09 Tehlikeli madde içeren saha içi atıksu arıtma işlemlerinden kaynaklanan çamur --- 42,92 7 05 01 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar --- 48,134 8 06 01 03 Hidroflüorik asit --- 5,2 9 06 03 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar 400 400 10 06 04 03 Diğer atık patlayıcılar 17,09 --- 11 06 05 02 Tehlikeli maddeler içeren saha içi atık su arıtma işlemlerinden kaynaklanan çamurlar 6,91 4,4 12 06 06 02 Tehlikeli sülfürler içeren atıklar ----- 1,060 1.06 13 08 01 13 Đçinde organik çözücüler yada tehlikeli maddeler bulunan boya ve vernik çamurları 14 08 03 06 Halojenli olmayan çözücüler içeren mürekkep çamurları 10 10 15 08 03 12 Tehlikeli madde içeren atık mürekkep 0,001 --- 16 08 03 17 Tehlikeli madde içeren atık baskı tonerleri 1,301 1,74 17 08 04 09 Organik çözücüler yada tehlikeli maddeler içeren atık yapışkanlar ve macunlar 0,788 0.2 18 10 01 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar Tehlikeli maddeler içeren ve (elektrikli ark fırınlarının) gaz arıtımı sonucu ortaya çıkan 19 10 02 07 katı atıklar 20 10 04 02 Birincil ve ikincil üretim cüruf ve demir hurdaları atıkları 0,09 --- 0,12 --- 21 10 11 15 Tehlikeli maddeler içeren ve baca gazı arıtımından kaynaklanan katı atıklar 40 38,84 95 49,88 22 10 11 19 Tehlikeli maddeler içeren ve saha içi atık su arıtma işlemleri kat atıkları --- 14,64 23 10 13 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar 2 --- 24 12 01 06 Halojen içeren madeni bazlı makine yağları (emülsiyon ve solüsyonlar hariç) 25 13 01 06 Sadece madeni yağ içeren hidrolik yağlar 10,08 --- 0,43 0,15 ton – 250 lt 26 13 01 07 Diğer hidrolik yağlar --- 45 lt/yıl 27 13 01 10 Mineral bazlı, klor içermeyen hidrolik yağlar 1700 lt/yıl 1,7 275 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu NO ATIK KODU (EWC) YÖNETMELĐKTEKĐ ADI TOPLAM ATIK MĐKTARI 28 13 01 11 Sentetik hidrolik yağlar 120 29 13 02 02 Klorlu olmayan motor, şanzıman ve yağlama yağları 92,86 54,294 30 13 02 05 Mineral bazlı klor içermeyen makine, şanzıman ve yağlama yağları 27,1 9,86 ton - 630 lt 52,16 ton210 lt 230,26 60 50,48 38,175 ton130 lt 9,442 ton- 210 lt ----- 501,080 300,1 31 13 02 06 Sentetik motor şanzıman ve yağlama yağları 32 13 02 07 Hazır ve çözünebilir makine, şanzıman ve yağlama yağları 33 13 02 08 Diğer makine, şanzıman ve yağlama yağları 34 13 04 03 Diğer denizcilik seferlerinden kaynaklanan sintine yağları 35 13 05 05 Diğer emülsiyonlar --- 36 13 05 06 Yağ/su separatöründen (ayırıcısından) çıkan yağ 1,23 24,32 37 13 05 07 Yağ/su separatöründen (ayırıcısından) çıkan yağlı su 0,001 12,66 38 13 07 01 Fuel-oil ve mazot --- 168,37 39 13 07 02 Benzin (petrol) 9,56 87,67 --117,734 51,75 331,672 42 16 01 13 Fren sıvıları --- 0,62 43 16 01 07 Yağ filtreleri --- 0.13 ton - 50 lt 16 01 07 den 16 01 11’e ve 19 01 14 ’de bahsedilenlerin dışındaki tehlikeli maddeler 44 16 01 21 içeren bileşenler 21,62 --- 40 15 01 10 Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren yada tehlikeli maddelerle pislenmiş ambalaj 41 15 02 02 45 16 05 06 Tehlikeli maddelerle kirlenmiş absorbanslar, filtre malzemeleri (aksi belirtilmemiş ise yağ filtreleri dahil), temizleme bezleri, koruyucu giyisiler Tehlikeli maddelerden oluşmuş yada tehlikeli maddeler içeren, laboratuar kimyasalları karışımları da dahil, laboratuar kimyasalları 0,82 46 16 06 01 Kurşun piller 69,22 3,257 47 16 06 02 Nikel kadmiyum piller 48 16 06 03 Civa içeren piller 0,008 --- 0,112 0.0004 49 16 06 06 Pil ve akümülatörlerden ayrı toplanmış elektrolitler 8,425 3,5 50 16 07 99 Diğer tehlikeli maddeler içeren atıklar --- 0,06 51 16 08 07 Tehlikeli maddeler içeren kullanılmış katalizörler --- 67,28 Metalürjik olmayan proseslerden kaynaklanan, tehlikeli madde içeren astarlar ve 52 16 11 05 refraktörler --- 7,28 53 17 02 04 Tehlikeli maddeler içeren yada tehlikeli maddeler bulaşmış ahşap, cam ya da plastik --- 300 adet/yıl 54 17 04 09 Tehlikeli maddeler içeren metal atıkları --- 7,42 55 17 04 10 Yağ katran ve diğer tehlikeli maddeler içeren kablolar --- 5,180 56 17 05 03 Tehlikeli maddeler içeren toprak ve kayalar 17,3 803,04 --224,86 0,428 0,34 6,6 2 57 17 06 01 Asbest içeren yalıtım malzemeleri 58 18 01 03 Enfeksiyonu engellemek amacı ile toplanmaları ve atılmaları özel işleme tabi olan atıklar 59 19 08 11 Endüstriyel atıksuyun biyolojik arıtılmasından kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren çamurlar 60 20 01 21 Flüoresan tüpler (lambalar) ve diğer civa içeren atıklar 3,08 2,51 61 20 01 27 Tehlikeli maddeler içeren boya, mürekkepler, yapıştırıcılar ve reçineler --- 0.0256 --- 0,010 --- 0,180 62 20 01 33 16 06 01 ve 16 06 02 yada 16 06 03 de bahsedilen pil ve akümülatörler ve bu pilleri içeren karışık 63akümülatörler 63 20 01 37 Tehlikeli maddeler içeren ahşap 276 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu N. 3 ÖZEL ATIKLAR N. 3. 1 Tıbbi Atıklar Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği ilimiz merkez ilçede bertaraf sorumlusu olan Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından bu iş için özel hazırlanan bir adet araç ve ekiple tıbbi atıkların ayrı olarak toplanması, taşınması ve nihai bertaraf işlemlerine 1995 yılında başlanmıştır. Sağlık kuruluşlarından toplanan tıbbi atıklar Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne ait çöp depolama alanının ayrı bir bölümünde bertaraf edilmektedir. Ancak, projesine uygun bir şekilde kullanılmamasından dolayı ekonomik ömrünü tamamlayan düzenli depo alanında tıbbi atıkların bertaraf edilme koşulları yönetmelik şartlarına çok uygun değildir. Đlimiz merkez ilçede 2007 yılı itibariyle tıbbi atıkları ayrı olarak toplanan ve bertaraf edilen sağlık kuruluşları ile tıbbi atık miktarları, Tablo N.5 verilmektedir. Tablo N. 5: 2007 Yılında Sağlık Kurum ve Kuruluşlarından Alınan Tıbbi Atık Miktarları Sağlık Kurumunun Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Adı ADANALIOĞLU 11 28 30 15 24 11 7 13 SAĞ.O.TAB. M.ADNAN ÖZÇELĐK 38 58 23 29 43 24 63 11 S.O.TAB. ARPAÇBAHŞĐŞ S.O. 32 17 21 24 29 27 15 19 TAB. ARPAÇSAKARLAR 0 36 30 5 7 12 17 26 S.O.TAB. Eyl Ekm Ksm Arl Toplam 14 21 0 19 193 7 115 11 110 532 59 33 33 60 369 17 41 24 39 254 6 0 6 3 2 3 0 0 0 0 8 0 28 27 28 40 13 40 21 17 12 24 22 38 23 305 ÇAMLIBEL S.O.TAB. 0 37 19 97 86 31 40 50 70 61 78 127 696 ÇAVAK S.O. TAB. 7 3 6 8 2 4 0 4 5 5 4 8 56 ÇAY MAH S. O. TAB. 34 31 26 0 19 10 4 6 47 29 61 0 267 ÇEŞMELĐ S.O. TAB. 20 31 19 14 15 19 18 13 21 23 18 18 229 M.ÇĐFTLĐK S.O.TAB. M.ÇUKUROVA MAH.S.O.TAB. DAVULTEPE SAĞ.O.TAB. DERĐ VE ZÜHREVĐ H.DĐSP. MERSĐN DEVLET HAST. DĐKĐLĐTAŞ SAĞ.O.TAB. ERDEMLĐ DEVLET HAST. ERDEMLĐ 1NOLU S.O.TAB. ERDEMLĐ 2 NOLU S.O.TAB. ERDEMLĐ 3 NOLU S.O.TAB. M.GÖKKUŞAĞI S.O.TAB. 8 43 12 4 4 22 20 8 10 10 18 30 189 93 39 39 32 41 26 28 20 12 44 45 8 427 49 56 76 41 71 91 114 55 78 88 136 174 1029 7 3 8 2 7 6 4 4 16 0 6 3 66 BAHÇELĐ S.O.TAB. M.ÇAĞDAŞKENT S.O.TAB. GÖZNE S.O.TAB. HALK SAĞ. LABORATUVARI HUZURKENT SAĞ.O.TAB. M.IĞDIR KÖYÜ S.O.TAB. KALITSAL KAN HAST.MERK. KARACAĐLYAS S.O.TAB. 19490 18654 19410 14508 15704 17288 18222 18273 17557 18736 10993 10413 199248 9 11 18 2 11 3 4 4 7 4 6 15 94 2053 1798 3290 1986 2250 2250 2420 2435 3041 1874 3386 2938 29721 28 4 0 0 12 0 25 0 0 0 0 0 69 16 9 0 32 5 3 8 30 9 9 12 24 157 17 22 18 16 25 29 26 12 22 16 24 60 287 0 7 0 0 0 0 12 4 0 0 9 0 32 0 0 10 4 5 4 5 6 11 6 6 0 57 396 248 454 515 560 478 358 155 322 284 472 116 4358 56 29 28 25 36 21 29 21 20 33 42 32 372 10 16 17 6 16 10 10 11 0 0 0 44 140 47 54 65 48 70 85 133 147 76 176 78 180 1159 109 93 37 26 18 74 70 55 22 22 47 17 590 277 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sağlık Kurumunun Adı KARADUVAR SAĞ.O.TAB. KARGIPINARI SAĞ.O.TAB. KAZANLI SAĞ.O.TAB. KOCAVĐLAYET SAĞ.O.TAB. KUYULUK SAĞ.O.TAB. DR.MEHMET ĐNAN ANA ÇOCUK SAĞ. MEZĐTLĐ 1 NOLU S.O.TAB. MEZĐTLĐ 2 NOLU S.O.TAB. RESUL SAĞ.O. TAB. S.YANPAR SAĞ. O.TAB. SITMA SAVAŞ DĐSP.B.TAB. ŞEVKET SÜMER MAH.S.O.T. M.SOĞUCAK SAĞ.O.TAB. TECE SAĞ. O.TAB. TOROS DEVLET HASTANESĐ T.D.H. SANAYĐ SEMT POL. TOZKOPARAN SAĞ.O.TAB. M.ÜNĐVERSĐTE A.U. HAST. VEREM SAVAŞ DĐSP. M.YALINAYAK SAĞ.O.TAB. YENĐ MAH.SAĞ.O.TAB. YENĐTAŞKENT SAĞ.O.TAB. MERKEZ 1 NOLU SAĞ O.TAB. MERKEZ 2 NOLU S.O.TAB. MERKEZ 3 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 4 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 5 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 6 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 7 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 8 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 9 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 10 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 11 NOLU S.O. TAB. Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Toplam 6 6 7 0 6 4 0 4 15 7 0 4 59 89 55 38 43 62 54 79 72 68 52 89 90 791 10 76 21 19 14 26 20 21 23 27 28 5 290 12 11 7 15 0 15 8 9 24 15 16 16 148 6 17 8 5 18 6 6 0 17 0 16 38 137 64 92 120 64 88 64 85 30 88 130 198 157 1180 23 35 28 51 50 14 81 33 16 62 80 82 555 59 134 121 126 132 43 170 111 114 179 160 239 1588 6 5 7 4 7 2 0 9 9 6 6 0 61 44 30 64 22 20 35 43 38 50 37 38 92 513 6 3 4 8 0 5 3 3 3 4 4 0 43 12 22 19 17 65 63 19 9 33 0 99 0 358 8 0 0 4 12 5 4 9 0 6 0 0 48 59 29 49 41 44 35 114 19 47 92 32 103 664 8452 7625 9890 6464 7993 8386 8271 5976 6905 8725 9229 9488 97404 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 65 51 47 35 38 38 40 20 27 29 59 60 509 17033 17962 20555 14477 17085 19770 15266 15257 16547 17826 22195 21203 215176 16 4 17 7 8 13 6 8 6 7 17 4 113 129 109 116 57 77 84 44 33 31 0 127 68 875 16 55 53 23 73 115 0 98 0 207 46 134 820 20 16 20 14 12 0 35 51 8 20 12 0 208 117 123 127 42 62 60 40 63 45 55 104 120 958 92 32 33 50 29 17 25 6 0 56 8 151 499 24 76 14 23 50 14 6 21 11 14 0 0 253 110 165 100 91 106 129 64 42 106 104 93 96 1206 154 160 86 95 184 84 71 84 266 224 111 195 1714 60 28 54 33 69 34 52 24 47 89 72 58 620 62 42 74 24 8 63 14 39 14 28 48 39 455 55 64 51 52 106 42 50 15 77 116 60 94 782 52 12 31 41 45 28 20 29 23 40 143 68 532 96 109 55 42 78 33 75 43 30 4 25 8 598 41 114 58 43 30 88 37 64 56 60 62 64 717 278 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sağlık Kurumunun Adı MERKEZ 12 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 13 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 14 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 15 NOLU S.O. TAB. MERKEZ 16 NOLU S.O. TAB. N.SÖZMEN Z.ÖZ.ÇOC. BAK.R. M. KIZILAY KAN ĐSTASYONU MEZĐTLĐ SAHĐL S.O.TAB. MERSĐN ĐL KONT. LAB. M.KADIN DOĞ.ÇOCUK HAST. Ö.AKADEMĐ TIP MERK. Ö.AKDENĐZ TIP MERK. AK-MED MERSĐN Ö.SAĞ. H. Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Toplam 62 34 42 61 26 22 12 40 0 11 73 117 500 8 69 45 40 20 21 32 16 18 53 58 31 411 8 22 26 6 23 19 28 12 0 24 30 9 207 83 54 82 32 57 0 111 53 28 124 70 138 832 14 13 11 7 9 19 5 11 6 12 12 11 130 0 0 23 2 12 2 3 4 0 0 0 0 46 286 222 404 583 534 406 188 355 197 347 61 262 3845 0 0 0 0 8 14 58 13 17 40 49 47 246 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8449 8421 16870 16 8 9 14 41 20 40 30 14 12 20 11 235 20 14 12 11 9 6 316 7 7 10 7 5 424 0 0 23 38 17 36 207 87 119 60 220 169 976 ANADOLU CAM SAN. 4 21 15 11 10 14 3 4 6 18 21 14 141 ARIKAN POL. ATA MERSĐN Ö. SAĞ.HĐZM. ATA ERDEMLĐ DĐYALĐZ MERK. 7 10 7 4 3 9 7 0 0 11 3 0 61 1635 1385 1412 1054 1016 1062 852 912 950 1064 1079 1087 13508 361 155 416 259 289 339 380 369 365 299 519 409 4160 ATAŞ 0 0 0 22 0 0 0 0 0 0 0 0 22 AYÇARE Ö. TIP. POL. 22 37 22 14 10 26 51 42 41 34 31 23 353 BEYAZ TIP POL. 20 19 19 15 16 17 19 12 9 9 9 2 166 COCA-COLA ĐÇ.A.Ş. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 93 0 0 93 Ö. ÇAMLIBEL POL. 7 16 11 7 8 6 8 17 6 8 7 0 101 ÇĐMSA A.Ş. 4 13 0 15 0 11 0 0 14 0 0 8 65 ÇĐMSATAŞ A.Ş. Ö.YENĐ DEVA TIP MERK. M.DĐYABET HASTANESĐ Ö.DĐAMER DĐYALĐZ MERK. 0 0 91 22 20 36 0 66 15 0 24 0 274 45 32 26 45 40 29 18 101 31 154 90 123 734 285 239 428 261 264 267 204 199 302 258 267 209 3183 0 0 141 319 854 701 1076 851 1059 1470 1148 1104 8723 50 37 13 13 14 34 83 51 23 18 0 18 354 Ö. DOĞUŞ TIP POL. ĐLGĐ TIP POL. 0 0 20 11 5 3 9 4 0 4 0 0 56 DR. FATĐH ERAY M. DR. UĞUR KARATAŞ M. DUYGU TIP M. ANAÇOC. S. Ö.M. FĐZYOMED FĐZĐK TED. Ö.GÖNÜL ŞĐFA TIP POL. 30 10 16 8 11 14 11 16 7 7 6 6 142 0 9 14 13 13 19 19 18 26 17 17 37 202 298 281 178 179 326 274 404 371 230 351 307 329 3528 4 0 3 3 0 6 0 5 0 2 0 4 27 17 9 8 17 15 14 17 13 5 6 15 6 142 36 17 33 13 16 17 27 9 9 8 15 4 204 GÜNEŞ TIP HĐZM. 279 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sağlık Kurumunun Adı Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Toplam GÜVEN TIP POL. 0 8 0 11 0 4 0 0 17 0 21 0 61 IMC. HASTANESĐ 4679 4688 6158 5591 4946 4740 4120 3193 3269 4462 4690 5126 55662 ĐLGĐ TIP POL. 4 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11 Ö.M.KURTULUŞ POL. 32 28 4 15 31 15 4 9 8 17 3 19 185 LABORATUVAR 33 21 13 16 27 12 19 24 15 14 3 9 6 179 VĐZYON GÖZ MERK. Ö.MERSĐN LĐMAN POL. MERSĐN DĐYALĐZ MERK. Ö.M.FĐZĐK TED.REH.MERK. YENĐ GÖKSU TIP HĐZM. MEZĐTLĐ DUYGU TIP MERK. 225 206 154 92 92 44 45 61 37 64 98 74 1192 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 46 0 46 1410 1191 1534 1498 1969 1408 1199 708 851 1029 1039 935 14771 7 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10 0 0 0 40 72 94 46 77 56 50 41 38 514 227 210 254 245 283 156 313 277 129 276 198 160 2728 453 261 250 300 331 281 213 198 256 208 165 209 3125 0 0 0 0 0 0 0 61 65 129 147 110 512 8 0 60 11 7 6 19 0 57 24 4 0 196 OPET PET. A.Ş. 0 0 4 0 2 2 0 2 2 14 2 0 28 ÖNDER SAĞ. KAB. MERSĐN ÖZDE TIP MERK. 2 0 2 0 6 0 6 2 0 0 0 0 18 365 400 432 533 439 487 636 727 403 690 476 499 6087 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1653 2188 1558 1885 1657 1450 1522 1693 1970 1818 1823 21033 4 6 3 4 3 3 5 0 0 4 3 45 0 10 0 8 4 0 0 7 0 0 0 29 306 535 815 680 612 679 588 603 816 636 360 6924 75 54 54 26 70 57 32 22 16 39 97 65 607 11 2 6 7 11 7 4 9 6 8 7 4 82 919 863 856 677 894 864 1069 1737 1454 1566 1577 1756 14232 TEZ Ö. SAĞ.HĐZM. 23 13 11 4 14 12 9 9 9 7 16 12 139 TOROS TARIM SAN. TOROS TIBBĐ TAHLĐL LAB. 6 1 0 0 3 0 0 0 0 0 5 0 15 7 4 4 0 3 1 0 2 0 0 0 0 21 TRAKYA CAM SAN. Ö.M. UZMAN ATA TIP MERK. 6 7 10 35 9 6 6 4 4 8 20 7 122 236 403 477 259 500 533 725 526 442 466 455 517 5539 MODERN TIP MERK. Ö. MSM GID.KONT. LAB. ODAK PATOLOJĐ VE SĐST.L. 0 PETROL OFĐSĐ A.Ş. RNC MERSĐN 1816 HEMODĐYALĐZ SAĞLIK TIBBĐ TAHLĐL 10 LAB. SEYĐTOĞLU SAĞ.KAB 0 . M.SĐSTEM Ö.TIP 294 MERK. SODA SAN. A.Ş. TANI TIBBĐ TAHLĐL LAB. TANRIÖVER-DOĞUŞ HAST. ÜNAL LAB. 5 2 1 1 0 3 2 0 0 0 0 0 14 ÖZEL YAŞAM POL. Ö. YENĐŞEHĐR HASTANESĐ 25 0 36 20 18 21 27 24 21 18 11 6 227 454 339 278 289 463 337 514 402 249 179 197 158 3859 ZAFER POL. 0 0 0 0 8 0 0 0 0 0 0 0 8 Ö.ŞEKERCĐ TIP POL. M.NEFROLOJĐ Ö.DĐYALĐZ M. 8 16 12 0 0 10 13 19 11 7 20 34 150 0 0 0 0 0 0 183 291 247 367 503 656 2247 Ö. MERSĐN POL. 2 0 0 19 24 22 14 16 22 30 24 24 24 219 FRĐTOLAY GID. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10 0 10 20 280 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Sağlık Kurumunun Adı M.CAN DĐYALĐZ MERK. MARĐNA Ö.DĐYALĐZ S. MERK. Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 56 56 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ö.TOROS HASTANESĐ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 DĐAMER Ö. TIP MERK. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 64211 62030 72497 54667 62141 64781 61962 57834 59633 66848 73668 72405 772677 TOPLAM: Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı N. 3. 2 Atık Yağlar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre “ Özel Đşleme Tabi Atıklar ” kapsamına giren atık yağlarla ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 21/01/2004 tarih ve 25353 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda çalışmalara başlanmıştır. Bu kapsamda ilimizde bulunan atık yağ üreticilerine Atık Yağ Beyan Formları doldurtulmuştur. Atık yağlar kategorilerine ayrılarak yönetmelik gereği ya yakıt olarak kullanılmakta ya da bertaraf edilmek üzere lisanslı tesislere gönderilmektedir. Yıl içinde 5/12/2007 tarihine kadar yapılan çalışmalarda 38 iş yeri denetlenmiştir. Ayrıca bu tarihe kadar toplanabilen taşıma formu sayısı 177 adet olup; toplanan yağ miktarı kg. cinsinden 1 019 780 dir. Ayrıca taşıma lisansı verilen firma sayısı 3 araç lisans sayısı da 4’tür. Đlimizdeki en büyük atık madeni yağ üreticileri büyük fabrikalar ve araç bakım servisleridir. Bunların dışında birçok küçük işletme bulunmaktadır. Đlimizde 2007 yılı içinde atık yağlarla ilgili durum Tablo N.6 ve ilimizde sanayi kuruluşlarından toplanan atık yağ miktarları Tablo N.7 da verilmektedir. Tablo N . 6: Đlimizde 2007 Yılı Đçinde Atık Yağlarla Đlgili Durum YILLAR 2007 Atık Madeni Yağ Üreten Resmi ve Özel Kurum/Kuruluş Sayısı (*) 48 Toplanan Atık Yağ Taşıma Form Sayısı 177 ATIK MADENĐ YAĞLAR Atık Madeni Yağ Toplam Taşımak Üzere Atık Lisans Alan Madeni Yağ Firma Araç Miktarı Sayısı Sayısı (kg) 1.019.780 3 Geri Kazanım Tesisi Var (**) Lisanslı Yok Lisansız 4 Tablo N . 7: Đlimizde Sanayi Kuruluşlarından Toplanan Atık Yağ Miktarları Toplanan ATIK YAĞ MĐKTARI (kg/yıl) TESĐSTE ATIK Atık Yağ I III YAĞ ÜRETEN Taşıma KAYNAKLAR KATAGO II KATAGORĐ KATAGO Form RĐ RĐ Sayısı Şanzıman ve 3.150 3 Karter Yağları Şanzıman ve 3.350 3 Karter Yağları Şanzıman ve 82.440 7 Karter Yağları Makine Yağı 36.040 2 Motor Yağı, 655.830 32 Slop Yağı Makineve 1.740 1 Şanzımanyağ NO KURUM/KURULUŞLARIN ĐSĐMLERĐ 1 AKBAYRAK Honda Servis 2 ALOĞLU Otomotiv 3 ALPET 4 ANADOLU CAM Fabrikası 5 ATAŞ Rafinerisi 6 BERDAN Tekstil Fabrikası 7 BĐLEN Tofaş Servisi Motor Yağı 8.790 7 8 BĐROLLAR Otomotiv Motor Yağı 1.280 1 281 ATIK YAĞIN GÖNDERĐLDĐĞĐ BERTARAF TESĐSĐ PET-DER PET-DER ASK Geri Dönüşüm G.D.S. Dönüşüm Gülbahar Kimya Pay Metal San.T ACIÖZ Petrol 1)Pet-Der 2)DENGE Petrol ACIÖZ Petrol 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Toplanan Atık Yağ I III Taşıma KATAGO II KATAGORĐ KATAGO Form RĐ RĐ Sayısı ATIK YAĞ MĐKTARI (kg/yıl) TESĐSTE ATIK KURUM/KURULUŞLARIN NO YAĞ ÜRETEN ĐSĐMLERĐ KAYNAKLAR Motor Yağı 6.020 8 ATIK YAĞIN GÖNDERĐLDĐĞĐ BERTARAF TESĐSĐ 1)ACIÖZ Petrol 2)PET-DER PET-DER 9 BORANLAR Otomotiv 10 BORUSAN Otomotiv Motor Yağı 5.000 3 11 CEYLAN Otomotiv Motor Yağı 1.000 1 12 ÇAYAN Otomotiv Motor Yağı 2.900 4 13 ÇĐMSATAŞ 33.850 9 14 ÇOKGÜN Otomotiv Motor Yağlama Yağı Motor Yağı 350 1 15 DERYA Otomotiv Motor Yağı 12.300 11 16 ERGĐN Otomotiv Motor Yağı 10.690 3 17 ERŞEN Otomotiv Motor Yağı 1.000 1 18 GEDĐZLER Otomotiv Motor Yağı 2.000 1 PET-DER 19 GÖKDENĐZLER Otomotiv Motor Yağı 1.700 2 20 GÜRSOYLAR Otomotiv Motor Yağı 7.610 8 21 GÜVERCĐN Lada Servisi Motor Yağı 830 4 PET-DER 1)ACIÖZ Petrol 2)AKDAĞ Petrol 3)PET-DER PET-DER 22 HEKĐMOĞLU Citroen Srv Motor Yağı 2.300 4 23 ISUZU Servisi Motor Yağı 2.800 5 24 ĐMAMKAYALI Renault Servisi Motor Yağı 9.950 8 25 ĐSOTLAR Otomotiv Motor Yağı 6.650 4 PET-DER 1)PET-DER 2)SE-Petrol 1)AKDAĞ Petrol 2)PET-DER 3)DENGE Petrol PET-DER 26 ĐZOCAM Fabrikası Makine Yağı 2.260 1 ASK Geri Dönüşüm 27 KAPTAN Otomotiv Motor Yağı 450 1 28 KAVALCIOĞLU Otomotiv Motor Yağı 4.400 3 PET-DER 1)PET-DER 2)AKDAĞ Petrol 1)ACIÖZ Petrol 2)URAN Madeni Yağ PET-DER PET-DER 1)ACIÖZ Petrol 2)AKDAĞ Petrol PET-DER 29 KAVĐ Petrolcülük Motor Yağı 1.350 2 ŞAHĐNBEY 1)ACIÖZ Petrol 2)AKDAĞ Petrol SE-Petrol 30 KILIÇLAR Ford Kargo Motor Yağı 1.040 1 PET-DER 31 KOLUMAN Otomotiv KÖKSALLAR Güney Petrolcülük MERĐN Otomotiv Motor Yağı 26.350 5 Motor Yağı 12.650 6 Motor Yağı 1.000 2 PET-DER 1)AKDAĞ Petrol 2)URAN Madeni Yağ PET-DER Motor Yağı 250 1 ŞAHĐNBEY Motor Yağı 1.420 1 AKDAĞ Petrol 36 MEZĐTLĐ Belediyesi MUHĐTTĐN NEZĐH Otomotiv OLKAN Otomotiv Motor Yağı 600 2 PET-DER 37 ONUK Otomotiv Motor Yağı 3.500 2 PET-DER 38 OPAT Petrolcülük Motor Yağı 12.120 2 PET-DER 39 Motor Yağı 120 1 Motor Yağı 24.320 3 41 OXYVIT Kimyacılık PAŞABAHÇE Cam Sanayi PO Petrol Ofisi Motor Yağı 260 1 PET-DER 1)ASK Geri Dönüşüm 2)URAN Madeni Yağ ASK Geri Dönüşüm 42 SHELL Gaz Motor Yağı 350 1 43 SEÇĐL Plastik Atık Madeni Yağ 3.380 2 44 SĐSTEM Wolkwagen Servisi Motor Yağı 720 1 45 SODA Sanayi Motor Yağı 6.160 1 46 TOROS Tarım A.Ş. Atık Madeni Yağ 7.280 2 47 TRAKYA CAM Fabrikası YÜKSEKTEPELĐ Volvo Servisi TOPLAM Motor Yağı 6.540 2 URAN Madeni Yağ ve Taşımacılık 1)ACIÖZ Petrol 2)ASK Geri Dönüşüm CAN Kimya Motor Yağı 540 1 DENGE Petrol 32 33 34 35 40 48 691870 327910 282 PET-DER 1)ACIÖZ Petrol 2)URAN Madeni Yağ AKDAĞ Petrol 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu N. 3. 3 Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği gereği ilimizde bulunan tüm belediyelerden lisanslı firmalarla anlaşma yapılması ve bitkisel atık yağların ayrı toplatılması çalışmalarına başlanması istenilmiştir. Bu çerçevede Akdeniz, Toroslar ve Yenişehir belediyelerince taşıma ve geri dönüşüm lisansı olan Paksoy firması ile bitkisel atık yağların toplanması için ön çalışma yürütülmektedir. N. 3. 4 Pil ve Aküler Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğin 25. ve 29’ncu maddeleri kapsamında atık pil ve akümülatörlerin çevreye zarar vermeden düzenli bir şekilde evsel katı atıklardan ayrı olarak toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanılması veya bertaraf edilmelerine ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla pil ve akümülatör üreticileri ve ithalatçıları tarafından kurulan ( TAP, AKÜDER, TÜMAKÜDER gibi ) derneklerden biri olan “ AKÜDER ” derneği Đlimizde de faaliyetlerine başlamış olup; kendisine bağlı hurda akü toplayıcısı olarak çalışan 3 ana bayii ile atık akülerin geçici depolama alanlarında ayrı olarak toplanması, lisanslı araçlarla taşınması ve ilgili geri kazanım tesislerine ulaştırılması konusunda çalışmalarını sürdürmektedir. AKÜDER’den yetki belgesi alarak çalışan bayiiler dışında derneğe bağlı olmayıp aktif faaliyet gösteren tüm işyerlerinin ( tespit edilebilen hurdacılar v.s. ) denetimi ve yetki belgeleri ile geçici depolama izinlerinin takibi Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. Đlimizde hurda akü geri kazanımı konusunda tek firma olan AK METAL San. ve Tic. Ltd. Şti. ise ( 14.12.2006 – 14.12.2009 ) 3 yıl süre ile Bakanlığımızdan aldığı lisansı ile tüm bölgede Müdürlüğümüz denetiminde çalışmalarına devam etmektedir. Ayrıca atık piller konusunda da şehrin belli yerlerinde pil toplama noktalarının oluşturulması ve pil geri kazanımı konusunda Mersin Büyükşehir Belediyesi ile Taşınabilir Pil Üreticileri ve Đthalatçıları Derneği arasında bir protokol düzenlenmiş olup; konu ile ilgili çalışmalar kapsamında, kampanyalar, eğitim ve seminerler de devam etmektedir. N. 3. 5 Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller Đlimizde faaliyet gösteren ve 1971 yılında kurulan Akdeniz Gübre Fabrikasında fosfat kayasından fosforik asit üretimi sonucu oluşan jips (CaSO4x2H2O) atıkları, fabrika sahasında 2 200000 m lik alanda üç adet jips havuzunda depolanmaktadır. Fabrikanın fosforik asit ünitesi faaliyet göstermemekte olup, bu ünitenin geçmiş yıllardaki üretiminden kaynaklanan atıkların özel atık sınıfından değerlendirilmesi konusunda çalışmalar yapılmaktadır. N. 3. 6 Tarama Çamurları Đlimizde bu tür atıklarla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. N. 3. 7 Elektrik ve Elektronik Atıklar Đlimizde bu tür atıklarla ilgili bilgi bulunamamıştır. N. 3. 8 Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar Đlimizde bu tür atıklarla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. N. 4 DĐĞER ATIKLAR N. 4. 1 Ambalaj Atıkları Mersin Đlinde ambalaj atıkları üç yöntemle toplanarak ekonomiye geri kazandırılmaktadır. Bunlar; • Belediyenin düzensiz depolama alanında yapılan ayıklama çalışmaları • Sokak toplayıcıları • Belediyeler ve lisans/geçici çalışma izinli firmaların yürüttüğü kaynağında ayrı toplama çalışmaları 283 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 2007 yılı sonu itibari ile Mersin’de faaliyet gösteren ekonomik işletmeler; • Ambalaj Üreticisi Toplam Firma Sayısı:17 • Piyasaya Süren Toplam Firma Sayısı: 84 Evsel Atık 3% 6% 3% 3% Mutfak Atığı Kağıt 14% Tekstil Plastik 71% Şişe ve Cam Muhtelif Yukarıda Mersin ilindeki çöp kompozisyonu verilmiştir. Burada organik atıklar dışında kalan atıkların kompozisyonu değerlendirilebilir atık kompozisyonudur. Yani bu atıklar içerisinde ambalaj atıkları da yer almaktadır. Tablo N . 8: Mersin Đlinde Toplama-Ayırma Tesisi Lisans Belgesi/Geçici Çalışma Đzni Alan Đşletmeler Listesi( Mayıs 2008 Đtibariyle) Lisans/ Lisans Geçici Ambalaj Atık No Türü Çalışma Cinsi Đzni Lisans Geçerlilik Süresi (aralığı) 121 GDT L Plastik 18.10.2007 18.10.2010 122 TAT L Ambalaj Atıkları 29.01.2008 29.01.2011 123 TAT L Cam, Plastik, Metal, Kağıt, Kompozit 11.10.2006 11.10.2009 147 TAT GÇĐ Cam, Plastik, Metal, Kağıt, Kompozit 14.08.2007 14.02.2008 148 TAT GÇĐ Cam, Plastik, Metal, Kağıt 27.08.2007 27.02.2008 151 TAT L Cam, Plastik, Metal, Kağıt, Kompozit 31.01.2008 31.01.2011 152 TAT GÇĐ Cam, Plastik, Metal, Kağıt, Kompozit 15.10.2007 15.04.2008 169 GDT L Plastik 18.12.2007 18.12.2010 187 GDT L Plastik 20.08.2007 20.08.2010 Đşletme Sahibi BOZTAŞLAR HURDA PLASTĐK VE METAL ĐNŞ. VE MALZEMELERĐ TURĐZM NAKLĐTAT SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ. AKBAŞLAR PETROL KAĞIT VE AMBALAJ SAN. TĐC. A.Ş. CVS AMBALAJ MALZ. HĐJ. ÜRÜN TÜK. MAD. TĐC. LTD. ŞTĐ. Tesis Adresi Đletişim Bilgileri Soda Yolu Üzeri Kanal Üstü Minibüs Durağı yanı No:24 YALINAYAK 0 324 235 99 73 0 324 235 99 75 Şevket sümer Mah. 5945 Sokak No:3 MERSĐN 0324 2356546 0324 2343838 Cami Şeirf Mah. Atatürk 0 324 451 38 38 Cad. Topraktepe Mevkii 0 324 451 38 4 Kazanlı Mesudiye Mahallesi AKSAN AKBAŞ KAĞIT Fasihkayabalı Caddesi 0324 2292735 SANAYĐ TĐCARET Özay Apt. No: 50 Kat:1/4 0324 2292734 LĐMĐTED ŞĐRKETĐ MERSĐN AKASMA TAŞIMACILIK Tarsus Mersin Karayolu ĐNŞ.MAD.AKARYAKIT VE 17.km Ankara Gazozu 03244541228 ĐNERT KATI ATIKLARI Fab.Yanı Bağcılar Mevki 0324 4541229 SAN. VE TĐC.LTD.ŞTĐ No:27 MERSĐN KAYA-SAN HURDACILIK Çukurova Mahallesi 85242 0324 3244010 NAK. ĐNŞ. TAAH. VE Sokak No.5/A MERSĐN 0324 3244011 SAN. LTD. ŞTĐ. BOZTAŞLAR HURDA Soda Yolu Üzeri Kanal PLASTĐK VE METAL ĐNŞ. 0 324 235 99 73 Üstü Minibüs Durağı yanı VE MALZEMELERĐ 0 324 235 99 75 No:24 YALINAYAK TURĐZM NAKLĐTAT SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ. Yaramış Mah.Mollakerim DOĞAN PLASTĐK VE 0324 6160737 Cad.No:93 Beydeğirmeni PETROKĐMYA KOLL.ŞTĐ. 0324 6160270 Mevkii Tarsus/MERSĐN Atalar Mah. Cemal Gürsel ÖZGÜR ATERMĐT SAN. 0324 6544747 Cad. YeniceVE TĐC. A.Ş 0324 6514746 Tarsus/MERSĐN 284 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu N. 4. 2 Hayvan Kadavraları Đlimizde bu tür atıklarla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. N. 4. 3 Mezbaha Atıkları Đlimizde bu tür atıklarla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. N. 5 ATIK YÖNETĐMĐ N. 6 KATI ATIKLARIN MĐKTAR VE KOMPOZĐSYONU Bakınız N.1. N. 7 KATI ATIKLARIN BĐRĐKTĐRĐLMESĐ, TOPLANMASI, TAŞINMASI VE TRANSFER ĐSTASYONLARI Đl genelinde evsel nitelikli çöpler belediyeler veya yetkilerini devrettikleri kişi veya kuruluşlar tarafından toplanmaktadır. Ancak çöpler toplanırken kaynağında ayırma işlemi yapılmadığından imha ve geri kazanımda büyük sorunlar meydana getirmektedir. Belediyeler tarafından yüksek maliyet ve teknik yetersizlik nedeniyle geri kazanım konusunda pilot projeler dışında kapsamlı çalışmalar yapılamamaktadır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin uygulanmasında özellikle küçük ölçekli belediyelerde teknik ve mali yetersizlikler nedeniyle güçlükler yaşanmaktadır. Düzenli depo alanı yapım maliyetinin çok yüksek olması, çöp dökümü yapılabilecek uygun bir alan bulunamaması, finansman sorunu, teknik bilgi ve araç yetersizliği gibi nedenlerden dolayı belediyeler, çöp alanı yer seçimi konusunda gereken hassasiyeti gösterememektedir. Özellikle belediyelerin yer seçiminde ve düzensiz çöp dökümünde yapmış olduğu hatalar nedeni ile bölge halkı projelendirilmiş olan katı atık düzenli depo alanlarına da karşı çıkmaktadır. Đlimiz Merkez ilçede katı atıkların bertarafı, düzensiz depolama yapılan Çavuşlu çöp alanında gerçekleştirilmektedir. Kent merkezine çok yakın olan ve kentin büyümesiyle birlikte yerleşim yerlerinin içinde kalan bu alan insan ve çevre sağlığı için büyük bir risk oluşturmaktadır. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca çöp alanının rehabilite çalışmalarına ocak 2008 tarihi itibariyle başlanılmış, ancak yerşeçimi yapılmış olan yeni alanla ilgili yasal işlemlerin devam etmesi nedeniyle rehabilite edilen alanın bir bölümüne hala çöp dökülmektedir. Merkez ilçedeki hastane, sağlık ocakları, poliklinikler vb. sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıklar Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin tıbbi atık taşıma aracıyla ayrı toplanarak, düzenli depo alanının ayrı bir bölümünde bertarafı sağlanmakla birlikte yapılan işlem yeterli değildir. Đlçe bazında ise Tarsus’ta 2003 yılından itibaren de ilçede faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının tıbbi atıkları ayrı olarak toplanmaya başlanmıştır. Diğer ilçe ve belde belediyeleri içerisinde faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının sayısının az olması, belediye imkanlarının yeterli olmaması gibi nedenlerden dolayı sağlık kuruluşları tıbbi atıklarını kendi imkânlarıyla bertaraf etmektedirler. Tarsus-Adana karayolu üzerinde ve merkez ilçede yoğunlaşan sanayi kuruluşlarından kaynaklanan tehlikeli atıklar; Belediyeye ait bir tehlikeli atık bertaraf tesisinin olmaması nedeniyle ya kendi imkanlarıyla fabrika sahasında geçici depolanmakta ya da Bakanlıktan lisans alan tehlikeli atık bertaraf tesisine (ĐZAYDAŞ) gönderilmektedir. Zararsız olduğu tespit edilen atıklar ise, Belediye çöplüğünde veya Organize Sanayi Bölgesi’nde depolanmaktadır. Bu atıkların bir kısmı da yeniden kazanılmaktadır. N. 8 ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĐ N. 8. 1 Katı Atıkların Depolanması Bkz. Tablo N.3. 285 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu N. 8. 2 Atıkların Yakılması Đlimizde atık yakma tesisi bulunmamaktadır. N. 8. 3 Kompost 1985 yılında faaliyete geçen Kompost Tesisi toplanan çöp miktarındaki artış, üretim kapasitesindeki azalma ve tesisin ihtiyaca cevap verememesi nedeniyle Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından 2004 yılında devre dışı bırakılmıştır. N. 9 ATIKLARIN GERĐ KAZANILMASI VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Ülkemiz genelinde olduğu gibi ilimizde de geri kazanılabilen atıkları kaynağında ayrı ayrı toplayacak bir sistem pilot projeler dışında hayata geçirilememiştir. Mevcut sistemde belediyeler tarafından yapılan toplama çalışmaları, çöp alanlarında yapılan ayıklamaya dayanmaktadır. Bu sistem ile yapılan çalışmada ancak belirli miktarda atık toplanabilmektedir. Đlimizde 2002 yılında Mersin Çevre Koruma Vakfı tarafından Kağıt Toplama Kampanyası başlatılmıştır. Kampanyanın yoğun ilgi görmesi nedeniyle bu çalışma Kampanya niteliğinden çıkmış, Vakfın bir faaliyeti olarak bugüne kadar devam ettirilmiştir. Çevre Koruma Vakfı (özel şirket olarak) tarafından 400 noktada dağıtılan kağıt kumbaralarda toplanan atık kağıtlar, vakfın toplama araçlarıyla toplanmakta ve geri dönüşüm tesislerine sevk edilmektedir. Atık kağıt toplama işlemi ile Kampanyanın başlangıcı olan 11/04/2002 tarihinden beri toplamda 2.955 ton atık kağıt Vakıfça toplanmış ve geri dönüşümü sağlanmıştır. Diğer bir çalışma Yerel Gündem 21 Mersin Kent Konseyi Projeleri kapsamında yürütülen “Mersin Katı Atık Geri Dönüşüm Projesi” dir. Yerel Gündem 21 Mersin Kent Konseyi Çevre Komisyonunca; doğal kaynakları ve çevreyi korumak, Ülke ekonomisine katkı sağlamak, enerji tasarrufu sağlamak ve en önemlisi sokak çocuklarını eğitmek amacı ile Mersin Katı Atık Geri Dönüşüm Projesi 2003 yılında başlandı. Pilot olarak belirlenen 3 mahallede başlanılan çalışma bugün 14 mahallede sürdürülmektedir. Proje kapsamında önce gerekli eğitimler ÇEVKO Vakfı ile ortaklaşa çalışılarak verilmiş ve gerekli alt yapı sağlanmıştır. 14 mahallede devam etmekte olan proje kapsamında mahallelere ve okullara toplam 3366 adet plastik bidon, 3000 adet karton kutu dağıtılmış olup projenin başladığı 2003 yılından 2007 yılı sonuna kadar toplanan katı atık miktarı(cam, plastik, kağıt ve metal karışık olarak) 2.102,89 ton dur. Su anda ayda 100 ton katı atık toplanmaktadır. Projeden elde edilen gelirin bir kısmı Projenin sürdürülmesine bir kısmı da sokakta çalışan ve sokakta yaşayan çocukların eğitimine harcanmaktadır. Son olarak Toroslar Belediyesi Kaynağında Ayrı Toplama Projesi; kaynağında ayrı toplama çalışması için ilk olarak nüfusu 600 kişi olan bir sitede başlanılacak, bu bölgedeki çalışma 1(bir) ay sürecektir. Bu sürede yapılacak hazırlıklarla, Toroslar belediyesi sınırları içinde bulunan ve yaklaşık nüfusu 700 kişi olan başka bir sitenin dâhil edilmesiyle çalışma devam edecektir. Seçilen pilot bölgede yaşayan insanlara öncelikle kaynağında ayrı toplama çalışması, geri dönüşüm ve önemi konularında gerekli eğitimler verilecek ve konuyla alakalı broşürler dağıtılacaktır. N. 10 ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐ Bu gün pek çok yerleşim merkezinde olduğu gibi Mersin'de de atıklar uygun koşullarda biriktirilememekte ve toplanan atıklar çöp alanına gelişi güzel dökülmekte, ayıklama işlemleri son derece sağlıksız koşullarda devam etmektedir. Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından şehir merkezine uzaklığı 8 km olan çöp depolama alanı, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği yer seçimi kriterlerine göre planlamasına rağmen zaman içerisinde çarpık ve plansız yerleşim nedeniyle çöp alanı etrafında gecekondu şeklinde yapılaşmalar gerçekleşmiştir. Bu sebeple çöp depolama alanı yerleşim alanlarıyla birleşmiş duruma gelmiştir. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca çöp alnının rehabilite çalışmalarına Ocak 2008 tarihi itibariyle başlanılmış, ancak yerşeçimi yapılmış olan yeni alanla ilgili yasal işlemlerin devam etmesi nedeniyle rehabilite edilen alanın bir bölümüne hala çöp dökülmektedir. 286 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Büyükşehir belediyesi dışındaki diğer belediyelerin de çöp alanları nedeniyle çeşitli problemleri bulunmaktadır. Đlde hiçbir belediyenin düzenli çöp depolama alanı bulunmayıp, çöpler vahşi depolanmakta ve dolayısıyla çevre kirliliği yaratmaktadır. Genellikle orman arazilerine, dere yataklarına yapılan çöp dökümünden dolayı toprak ve su kaynakları etkilenmektedir. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile Çevre ve Orman Bakanlığının 2003/8 sayılı Genelgesi doğrultusunda, katı atık depo sahalarının rehabilite edilmesi ve düzenli depo alanı yapmak üzere alternatif alanların belirlenmesi için belediyelerle işbirliği içinde çalışmalar yürütülmektedir. KAYNAKÇA 1. The Study on Regional Solid Waste Management for Adana - Mersin ın The Repuplıc of Turkey, Fınal Report, January 2000. 2. Mersin Büyükşehir Belediyesi Verileri. 3. Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları. 287 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM O. 1 GÜRÜLTÜ Gürültü insan ve toplum üzerinde olumsuz etki yapan rahatsız edici sesler olarak tanımlanabilir. Gürültü, modern teknolojinin ilerlemesiyle ortaya çıkan çevre sorunlardan biri olup, tüm insanları hatta canlıları tehdit eden bir çevre kirliliğidir. Kişilerin huzur ve sükûnunu, beden ve ruh sağlığını bozan, gelişigüzel ses dalgaları olarak da tarif edilmektedir. Sesin iki temel karakteristiği frekansı ve şiddetidir. Sesin şiddeti desibel olarak ölçülür ve desibel insan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses birimidir. Frekans ise; ses dalgalarının birim zamandaki titreşim sayısıdır ve birimi Hertz’dir (Hz). Đnsan kulağı orta frekanstaki ses yani 1000-5000 Hz. arasındaki sesleri en iyi algılar. Bu algılamaları ölçmek için bir değerlendirme eğrisi bulunmuştur. Ses basınç seviyesinin ölçümüne yardımcı olan eğri, uluslararası düzeyde (A) harfi ile belirtildiği için gürültü birimi olarak dB(A) kullanılır. Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri; fiziksel, psikolojik, fizyolojik ve performans etkileri olarak dört grupta toplanabilir. Yüksek seviyedeki gürültülerde, belirli sürelerde kalma sonucunda ortaya çıkan işitme hasarları, uzun yıllar gürültünün en önemli biyolojik etkisi olarak biliniyordu. Ancak çeşitli çalışmalar göstermiştir ki, gürültü; yüksek tansiyon, hızlı kalp atışı, kolesterol artışı, solunum hızlanması, adale gerilmesi gibi daha ciddi rahatsızlıklara da sebep olmaktadır. O. 1. 1 Gürültü Kaynakları O. 1. 1. 1 Trafik Gürültüsü Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği uyarınca kara yolundan kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterlerden Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri aşağıda verilmektedir. Stratejik gürültü haritası hazırlanması zorunlu olan kara yollarının geçtiği alana ve zaman dilimine bağlı olarak, Yönetmeliğin’ nin 20 nci maddesinin(a) bendi çerçevesinde yapılan değerlendirme sonuçlarına göre kara yolu çevresel gürültü düzeyi Lgündüz ve Lgece cinsinden Tablo O.1’ de verilen sınır değerleri aşamaz. Tablo O.1: Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alanlar Kırsal alanlar Gürültüye duyarlı alanlar (eğitim, kültür ve sağlık alanları), yazlık yerleşim alanları ve kamp yerleri Yerleşim alanları Đş alanları ve yerleşim alanları Endüstriyel alanlar Yenilenmiş/Onarılmış yollar Lgündüz (dBA) Lgece (dBA) 55 45 60 50 Mevcut yollar Lgündüz (dBA) Lgece (dBA) 60 50 65 55 63 53 68 58 65 55 70 60 67 57 72 62 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Yine aynı şekilde Raylı sistemlerden kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde açıklanmış olup kent merkezinde ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır. Mersin’de en yoğun trafiğin yaşandığı ana caddelerde, kavşaklarda yapılan ölçüm sonucu trafiğin yoğunluğuna bağlı olarak gürültü seviyeleri değişiklik göstermektedir. Đlde Trafik kaynaklı gürültünün azaltılması amacıyla; Susturucusuz veya ses giderici diğer parçaları olmadan motorlu kara taşıtlarının çalıştırılmaması, Kamuya açık yerlerde çalıştırılan motorlu taşıtların çıkardıkları gürültülerin Yönetmelikte verilen sınır değerleri aşmaması, 288 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bir motorlu araç üzerinde veya içinde korna ile veya ses çıkaran başka bir cihaz ile tehlike uyarısı vasfı taşımayan ses yapmasının yasaklanması, vb. faaliyetler sürdürülmektedir. O. 1. 1. 2 Endüstri Gürültüsü Endüstriyel tesislerden kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Endüstri tesislerinin bulunduğu alana ve tanımlanan zaman dilimine bağlı olarak söz konusu Yönetmeliğin 20 nci maddesinin (a) bendi çerçevesinde yapılan değerlendirme sonuçlarına göre, endüstriyel tesisler için çevresel gürültü düzeyleri Lgündüz ve Lgece cinsinden Tablo O.2’de verilen sınır değerleri aşamaz. Bu değerler Yönetmeliğin Ek-VII Liste A ve B sinde sıralanan eğlence yerleri dışındaki tüm tesisler için uygulanır. Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının %10'u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının tedavisi yapılamamaktadır. Tablo O. 2: Endüstriyel Tesisler Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Lgündüz (dBA) Alanlar Lgece (dBA) Endüstriyel alanlar (sanayi bölgeleri) 70 60 Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı endüstriyel) 68 58 Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı yerleşim) 65 55 Kırsal alanlar ve yerleşim alanları 60 50 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği O. 1. 1. 3 Đnşaat Gürültüsü Şantiye alanındaki faaliyet türlerine ve zaman dilimine bağlı olarak çevresel gürültü düzeyleri Lgündüz cinsinden Tablo O.3 deki sınır değerleri aşamaz. Ayrıca kullanılan ekipmanlara bağlı olarak şantiye faaliyetinde ortaya çıkan darbe gürültüsü LCmax 100 dBC’yi aşamaz. Tablo O. 3: Şantiye Alanı Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Lgündüz (dBA) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetlerinin Tablo O.3’ de verilen gündüz zaman dilimi (07:00 - 19:00) dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülmesi yasaktır. Tatil beldelerinde, turistik alanlarda ve benzeri durumlarda tüm şantiye faaliyetleri büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta sonları veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir. Diğer gürültü kaynaklarına göre inşaat gürültüsü süreklilik göstermez. Ancak olduğu zaman da önemli derecede rahatsızlık verir. Bu alanda Mersin'de şikayet olduğu zaman yerinde denetim yapılarak gerekli önlemlerin alınması ve belli çalışma saatleri dışında çalışmamaları için uyarılmaktadır. O. 1. 1. 4 Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler Yerleşim alanlarındaki çevresel gürültü esasları ile yerleşim alanı içerisinde bulunan yapılardaki yalıtım kriterleri Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Bu kriterlerden bazıları aşağıda verilmektedir. ● Söz konusu Yönetmeliğin 21, 22, 23, 24 ve 25 inci maddelerinde belirtilmeyen zaman dilimleri için günün saatlerine bağlı olarak Tablo O.4 deki düzeltmeler yapılır. 289 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo O. 4: Günün Saatlerine Göre Gerekli Düzeltme Günün Saatleri Düzeltme (dBA) Gündüz saatleri 0 Akşam Saatleri -5 Gece Saatleri -10 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ● Yerleşim alanı içinde bulunan yapı tiplerine göre iç mekânlarda, iç mekân gürültü düzeyi Leq dBA cinsinden Tablo O.5 de verilen sınır değerleri aşamaz. Đç mekân gürültü düzeyi sınır değerleri pencerenin kapalılık durumunu yansıtmakta olup, pencerenin açık durumuna göre iç mekân gürültü düzeylerinin belirlenmesinde Tablo O.6 de verilen düzeltmeler yapılır. Tablo O. 5: Đç Mekân Gürültü Düzeyi Sınır Değerleri Kullanım Alanı Leq (dBA) Zaman Dilimi (h) 30 Sürekli 30 Sürekli Kültürel Alanları 25 Sürekli 30 Sürekli 35 Sürekli Sağlık Alanları 25 Sürekli Okullarda derslikler, okul öncesi binaların içi, laboratuarlar, 35 Ders sırasında Eğitim Tesisleri özel eğitim tesisleri, özürlüler tesisler ve benzeri. Spor salonu, yemekhane 55 Faaliyet süresince Alanları Okul öncesi yatak odaları 30 Uyku sırasında 30 Uyku sırasında Turizm Yerleşme Otel, motel, tatil köyü, pansiyon ve benzeri yatak odası Alanları Konaklama tesislerindeki restoran 35 Yemek süresince Sit Alanları Arkeolojik, doğal, kentsel, tarihi ve benzeri. 55 Sürekli Büyük ofis 35 Çalışma sırasında Toplantı salonları 35 Çalışma sırasında Büyük daktilo veya bilgisayar odaları 60 Çalışma sırasında Oyun odaları 60 Oyun süresince Ticari Yapılar Özel büro (uygulamalı) 50 Çalışma süresince Genel büro (hesap, yazı bölmeleri) 60 Çalışma süresince Đş merkezleri, dükkanlar ve benzeri. 60 Çalışma süresince Ticari depolama 45 Faaliyet süresince Lokantalar 45 Çalışma süresince Ofisler 45 Çalışma süresince 45 Çalışma süresince Kamu Kurum Laboratuvarlar Kuruluşları Toplantı salonları 35 Çalışma süresince Bilgisayar odaları 45 Çalışma süresince Spor Alanları Spor salonları ve yüzme havuzları 55 Faaliyet süresince Yatak odaları (şehir içinde) 40 Gece süresince Yatak odaları (şehir dışında) 35 Gece süresince Gündüz-akşam Oturma odaları (şehir içinde) 55 Konut Alanları süresince Gündüz-akşam Oturma odaları (şehir dışı) 40 süresince Gündüz-akşam Oturma odaları (şehir kenarı) 45 süresince Servis bölümleri (mutfak) (şehir içi, dışı ve şehir kenarı) 60 Faaliyet süresince Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Tiyatro salonları Tesis Sinema salonları Konser salonları Konferans salonları Tesis Yataklı tedavi kurum ve kurumları, dispanser, poliklinik, bakım ve huzur evleri ve benzeri. Dinlenme ve tedavi odaları Tablo O. 6: Pencere Durumuna Göre Đçerdeki Düzeltme Pencere durumu Düzeltme (dBA) Pencere açık +10 Pencere kapalı 0 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ● Yine söz konusu Yönetmeliğin 31 inci maddesine ekli, Tablo O.7 de verilen gürültüye duyarlı faaliyet alanlarının yakınında, bitişiğinde alt ve üstünde faaliyetini sürdüren; spor tesisleri, ticari yapılar, kamu kurum kuruluşları, tabanca ve tüfek poligonları, alışveriş merkezleri, tedavi merkezleri, halı ve oto yıkama yerleri, depolama tesisleri, depolama ve sevkıyat işlemleri, atölye ve imalathane ve benzeri gibi diğer gürültülü yapı ve alanlardan çevreye yayılan gürültü düzeyinin Leq cinsinden ölçülen mevcut arka plan gürültü düzeyini 5 dBA’den fazla aşmaması ve Tablo O.5 de verilen iç mekân gürültü düzeyi sınır değerlerinin sağlanması gerekir. 290 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ● Bitişik nizam yapılarda; ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan ve bitişik duvarlar aracılığıyla, mekanik merkezlerde (tesisat dairelerinde) yer alan veya yapı içinde herhangi bir yerde bulunan soğutma fanı, hava kanalları, temiz ve pis su tesisatı, jeneratör, hidrofor, kompresör, yakma kazanı, asansör, çöp bacaları ve benzeri kaynaklardan iletilen gürültü düzeyi Tablo O.5 de verilen iç mekân gürültü düzeyi sınır değerini 3 dBA’dan fazla aşamaz. Tablo O. 7: Yapılarda Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı ve Etkilenen Đç Alanlar (Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı) Yapı Tipleri Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı Konutlar Sirkülasyon ve tesisat alanları, otoparklar, garajlar, Yatak odaları, oturma, yemek, çalışma, müzik çamaşırlık, asansörler, hidrofor, merdivenler, ev odaları, doktor evlerinde muayene ve bakım atölyeleri, müzik çalışma odaları, çocuk bahçeleri, odaları, dinlenme terasları ve avlular. spor alanları. Okullar Sınıflar, okuma odaları, konferans salonları, Avlular ve oyun yerleri, spor salonları, atölyeler, idari mekanlar, revir ve bakım odaları, müzik stüdyoları, mutfak ve tesisat alanları, laboratuvarlar, ana okullarında uyuma otoparklar ve garajlar. mekanları. Hastaneler Hasta yatak odaları, bekleme alanları, Tesisat merkezleri, asansör ve mutfak ve servis ameliyathane, özel bakım yerleri, dinlenme alanları, otoparklar ve garajlar. alanları, koridorlar ve idare odaları. Đdari Yapılar Çalışma mekanları. Ticarethaneler Gürültülü satış alanları, oyun mahalleri, Bürolar, satış alanları, teşhir yerleri ve kafeteryalar, otopark ve garajlar, tesisat alanları ve lokantalar. diğer servisler. Oteller Yatak odaları, dinlenme salonları, yemek Tesisat hacimleri, mutfak ve servis alanları, otopark salonları, toplantı salonları, idare mekanları, ve garajlar, açık lokantalar, diskotek, düğün salonu manzara terasları, dinlenme avlu ve ve diğer gürültülü eğlence ve spor alanları. bahçeleri. Gürültülü çalışma alanları, bilgisayar merkezleri, tesisat merkezleri, sirkülasyon alanları, kafeterya, mutfak ve diğer servis alanları, garaj ve otoparklar. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği O. 1. 1. 5 Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü Đlimizde havaalanı bulunmadığından bu konuda çalışma yapılmamıştır. O. 1. 2 Gürültü ile Mücadele Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği kişilerin beden ve ruh sağlığını, huzur ve sükûnunu gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesi için, çevresel gürültüye maruz kalmanın etkileriyle mücadele etmeye yönelik esas ve kriterleri belirlemek ve bu kriterlerin gürültü kaynakları bazında uygulanması için; a) Değerlendirme yöntemleri kullanılarak hazırlanan gürültü haritaları ve akustik raporlar ile çevresel gürültüye maruz kalma düzeylerinin belirlenmesi, b) Çevresel gürültü ve etkileri hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesi, c) Gürültü haritaları ve akustik rapor sonuçları esas alınarak; özellikle çevresel gürültüye maruz kalma düzeylerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere yol açmasının mümkün olduğu ve çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve azaltmaya yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması, d) Gürültü haritası ve akustik rapor hazırlanması zorunlu olmayan diğer gürültü kaynaklarından yayılan çevresel gürültüyü azaltmaya yönelik kontrol tedbirlerinin alınması, amacıyla hazırlanmıştır. Söz konusu Yönetmelikle çevresel gürültünün kontrolüne ilişkin genel ilkeler, sınırlamalar, yetki ve sorumluluklar açıklanmakta olup, bu çerçevede gürültü konusundaki işlemler yürütülmektedir. O. 1. 3 Gürültünün Çevreye Olan Etkileri O. 1. 3. 1 Gürültünün Fiziksel Çevreye Etkileri Mersin Đli hızlı ve plansız bir kentleşme süreci yaşamaktadır. Kent imar planlarında gürültüye duyarlı alanların belirlenerek, gürültüye karşı tampon bölgelere yer verilmesi gerekmektedir. 291 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu O. 1. 3. 2 Gürültünün Sosyal Çevreye Etkisi Kişileri huzursuz eder, sözel iletişimi engeller, çalışma etkinliğini azaltır, karakter değişikliğine neden olabilir. O. 1. 3 Gürültünün Đnsanlar Üzerine Etkileri O. 1. 3. 1 Fiziksel Etkileri Gürültünün fiziksel etkisi, geçici veya kalıcı işitme hasarları şeklinde görülür. Ani ve yüksek sesin kulak zarını parçalaması, hassas korti tabakasını düzelmeyecek şekilde hasara uğratması başlıca etkilerdir. Ani zarar oluşturmayacak düzeydeki gürültüde uzun süre kalan kişilerde sürekli işitme kayıpları görülebilir. Yüksek ses, tüy hücrelerini zedeleyerek, korti organında çökme oluşturarak yada işitme hücrelerini zedeleyerek işitme duyusuna zarar verir. Bu durum işitme kaybı ve işitme eşiğinin kaybına sebep olur. O. 1. 3. 2 Fizyolojik Etkileri Gürültünün fizyolojik etkileri kas gerilmeleri, stres, kan basıncındaki artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi, gözbebeğinin büyümesi ve uykusuzluktur. Bunların çoğu kısa süreli etkilerdir. Stres ve uykusuzluk gürültünün kısa süreli etkilerindendir. Ayrıca migren, ülser, gastrit vb. hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün önemli etkisi olabileceği öne sürülmektedir. O. 1. 3. 3 Psikolojik Etkileri Gürültü; insanlarda sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk, zihinsel etkilerde yavaşlama ve iş veriminin azalmasına yol açmaktadır. Bu sonuçların çoğu gürültü ortamında çalışan kişiler üzerinde yapılan gözlemlere dayanmaktadır. Tablo O.8: Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Psikolojik Etkileri Gürültü Türü Uzay Roketleri Canavar Düdükleri Kulak dayanma sınırı Makineli delici Motosiklet Kabare Müziği Metro gürültüsü Tehlikeli bölge Çalar Saat Telefon zili Đnsan sesi Uyku gürültüsü O. 1. 3. 4 Db Derecesi Psikolojik Etkisi 170 Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması 150 Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması 140 Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması 120 Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak) 110 Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak) 100 Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak) 90 Psikolojik belirtiler (II.Basamak) 85 Psikolojik belirtiler (II.Basamak) 80 Psikolojik belirtiler (II.Basamak) 70 Psikolojik belirtiler (II.Basamak) 60 Psikolojik belirtiler (I.Basamak) 30 Psikolojik belirtiler (I.Basamak) Çevre ve Orman Bakanlığı Đnternet Sitesi, Erişim 2007 Performans Üzerine Etkileri Đş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etkilerdir. Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. O. 2 TĐTREŞĐM Titreşim bir sistemin denge konumu etrafında yaptığı salınımlardır. Gürültü kontrolü açısından titreşim kontrolü, titreşerek ses yayan yüzeylerin titreşim genliklerinin azaltılmasıyla sağlanır. Bunun içinde titreşimin sönümlenmesi, titreşim yaratan kaynağın ses yayan yüzeylerden yalıtılması gibi yöntemler uygulanabilir. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde Çeşitli titreşim kaynaklarının neden olacağı çevresel titreşimin kontrol altına alınmasına ilişkin esaslar belirtilmiştir. Buna göre maden ve taş ocakları ile benzeri alanlarda patlama nedeniyle oluşacak titreşimlerin en yakın yapının dışında yaratacağı zemin titreşimlerinin izin verilen en yüksek değerleri Tablo O.9, inşaatlarda kazık çakma ve benzeri titreşim yaratan operasyonların ve inşaat makinelerinin en yakın yapının dışında yaratacağı zemin titreşimlerinin izin verilen en yüksek değerleri (1 Hz- 80 Hz arasındaki frekans bantlarında ) Tablo O.10, binalarda, bina içindeki makine ve teçhizatın yaratacağı titreşimlerin sınır değerleri Tablo O.11’ de, verilmektedir. 292 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo O.9: Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri Titreşim Frekansı (Hz) 1 4-10 30-100 Đzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Tepe Değeri-mm/s) 5 19 50 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Tablo O.10: Đnşaatlarda Kazık Çakma ve Benzeri Titreşim Yaratan Operasyonların ve Đnşaat Makinelerinin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri (1 Hz- 80 Hz arasındaki frekans bantlarında ) Yerleşim Bölgelerinde Sanayi ve Ticari Bölgelerde Đzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Tepe Değeri-mm/s) Sürekli Titreşim Kesikli Titreşim 5 10 15 30 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Tablo O.11: Binalarda, Bina Đçindeki Makine ve Teçhizatın Yaratacağı Titreşimlerin Sınır Değerleri Đzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (rms değer-mm/s) 1* 1.5 8-100 0.3 3.5 1** 8-100 0.6 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Titreşim Frekansı (Hz) Konutlarda Ofislerde * 1Hz-8 Hz arasında, 1.5 mm/s’den 0.3 mm/s’ye logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak azalmaktadır. ** 1Hz-8 Hz arasında 3.5 mm/s’den 0.6 mm/ s’ye logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak azalmaktadır. KAYNAKLAR 1. T.C. ÇEVRE BAKANLIĞI, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği. 2. T.C. ÇEVRE BAKANLIĞI, Đnternet Sitesi 3. SODAN, R., (1997). Gürültü El Kitabı, Gürültü Yönetmeliği ve Gürültü Yapanlara Verilecek Cezalar, Ankara 4. Türkiye Çevre Atlası-96, Mili Eğitim Basımevi, Đstanbul. 293 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu P. AFETLER P. 1 AFET OLAYLARI P. 1. 1 Depremler Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsma olayına Deprem denir. Başka bir ifadeyle yerkabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi yada yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır. Đlimizin coğrafi ve jeolojik yapısı incelendiğinde traverten ve kireç taşından oluştuğu, mevcut yapı cinslerinin genelde betonarme, karkas ve yığma olduğu, şu andaki verilere göre aktif bir deprem bölgesi olmadığı, ancak Adana ve civarında oluşan depremlerin Đlimizi etkilediği bilinmektedir. Đlimiz, Bakanlar Kurulu’nun 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Deprem bölgeleri Haritasına göre 3. derece deprem bölgesi kuşağındadır. Ayrıca yerleşim bölgelerine göre hazırlanan Deprem Risk Tablosu aşağıdaki gibidir. YERLEŞĐM YERĐ DEPREM BÖLGESĐ Mersin (Merkez) Aslanköy Gözne Kazanlı Kuzucubelen Fındıkpınarı Tepeköy ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA ERDEMLĐ Elvanlı Güzloluk GÜLNAR Ovacık MUT Sarıkavak SĐLĐFKE Kırobası Taşucu TARSUS Gülek Yenice 3 4 3 3 3 4 4 5 5 5 3 4 4 4 5 5 5 5 4 4 4 3 3 3 Ancak MTA Genel Müdürlüğünün 1999 yılında yerinde inceleme yaparak hazırlamış olduğu “Đçel Đlinin Arazi Kullanım Potansiyeli” adlı kitabına göre, ilimizin depremselliğini etkileyen aktif fay hatları aşağıdaki gibidir. • Ecemiş Fay Zonu: Mersin ilinin kuzeyinde yer alan KD-GB yönlü, Ecemiş Fay Aktivitesinin en genç izlerini Pınarbaşı ’ nın kuzeydoğusundaki alüvyon yelpazesinde görmek mümkündür. • Karaisalı – Karsantı Fay zonu: Karaisalı ve Karsantı ilçeleri arasında değişik uzunluk ve doğrultuda gelişmiş olan, çok sayıda kırıktan oluşmuş bir fay zonudur. Etkilediği morfolojik birimlere göre sol yönlü doğrultu atımlı bir faydır. • Yumurtalık Fayı: KD-GB doğrultulu, 62 km. uzunluğunda sol yönlü doğrultu atımlı bir faydır. • Karataş Fayı: 67 km. uzunluğunda KD-GB doğrultulu ve doğrultu atımlı bir faydır. 294 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu • Öşün Fayı: Bolkar Dağlarında, Yeşildere - Aslanköy arasında yer alır. Farklı doğrultudaki iki faydan, daha batıda yer alan yaklaşık 20 km. uzunluğa sahip olup doğu-batı doğrultuludur. • Mut Fay Zonu: 1996 deprem bölgeleri haritasına ve yukarıda tablosuna göre mut Đlçesi 5. derece deprem bölgesi olarak yılında MTA Genel Müdürlüğü’nün yerinde yapmış olduğu Đlçesinde 17 km. uzunluğunda 3 km. genişliğinde aktif bir fay zonu yaklaşık D-B doğrultuludur. belirtilen yerleşim bölgeleri belirlenmiştir. Ancak 1999 inceleme sonucunda Mut hattı bulunmuştur. Mut fay Tarih içerisinde Mersin ve çevresini etkileyen depremler, Mersin merkez olmak üzere 180 km. yarıçaplı bir alanda meydana gelmiştir. Meydana gelen 66 depremin yeri incelendiğinde oluşan depremlerin Mersin’e 115 km., Tarsus’a 90 km. uzaklıkta olduğu belirlenmiştir. Đlin deprem haritası Şekil P.1’de verilmektedir. P. 1. 2 Heyelanlar - Çığlar Heyelanların oluşumu, heyelan yönündeki kırık zonların yönü, eğimlerine bağlı olarak heyelanın oluşu ve çevreye verdiği zarar boyutları değişmektedir. Heyelanların oluşumunda etken olan nedenler ayrışma, kırıklık, temel zeminin içinde yumuşak zemin varlığı, yağış ve iklimdir. Đlimizde son olarak 14.10.2006 tarihinde Gülnar Đlçesi Delikkaya köyünde heyelan meydana gelmiştir. Kasım ve Aralık 2001 tarihlerindeki şiddetli yağışlarla birlikte ve sonrasında, toplam 28 belde, köy ve mahallede meydana gelen heyelanların birçoğu, 1969 yılında gerçekleşen heyelan bölgelerinde olmuştur. Heyelanlar, depremler olmadığı zamanlarda da ortaya çıkan bir yer hareketidir. Özellikle çok yağışlı mevsimlerde, yamaçlarda konumlanmış gevşek ve dolgu tabakalar, altlarındaki sağlam zemin üzerinde ve eğim yönünde hareket ederler. Depremler sırasında bu tür alanlarda büyük ölçekli heyelanlar tetiklenebilmektedir. Đlimiz genelinde heyelan risk haritası Şekil P.2’de verilmektedir. Đlimiz sınırları dahilinde küçük heyelanlar mevcut olup bunların önlenmesi için çeşitli tedbirler alınmaktadır. Akdeniz Đklimi özelliği yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı olması ve topoğrafik şeklin çok dik yamaçlardan oluşmaması nedeniyle Đlimiz sınırları dahilinde önemli çığ olayları meydana gelmemiştir. P. 1. 3 Seller Đlimizde zaman zaman fırtına ile birlikte şiddetli yağış, dolu ve kar erimesi nedeniyle sel ve su baskını afetleri meydana gelebilmektedir. Đlimiz merkez ve ilçelerinde dere taşmaları ve kanalizasyon tıkanmalarından dolayı da birçok konut ve işyerinin bodrum ve zemin katları su altında kalabilmekte, binlerce dönüm ekili ve dikili araziler zarar görebilmektedir. 1968 yılında Tarsus Đlçesine bağlı bazı köylerde, 1980 yılında Yenice kasabasında ve bazı köylerde, 1987 yılında Tarsus Đlçesi bazı köylerinde, 1988 yılında Yenice Kasabasında ve bazı köylerinde, 06/07/1998 ve 24/12/1998 tarihlerinde Đlimiz ve ilçelerinde, şiddetli yağışlardan dolayı arazi, konut, eşya ve gıda hasarları meydana gelmiştir. Bunların dışında 05.05.2000 tarihinde meydana gelen dolu ve sel afetinde; ilimiz merkez köylerinde, Tarsus, Çamlıyayla ve Mut Đlçesi köylerinde tarım alanları zarar görmüştür. Ayrıca, 20 Kasım – 18 Aralık 2001 tarihleri arasında Đlimiz Merkez ve Đlçelerini kapsayan büyük bir sel felaketi yaşanmıştır. Bu sel felaketinde, 8 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. 83 konut ağır, 1 işyeri yıkık, 78 konut ve 9 işyeri orta hasarlı, 4989 konut, 961 işyeri az hasarlı olmak üzere 6121 konut ve işyeri zarar görmüştür. 7606 çiftçi ailesine ait toplam 119.767 Dekar ekili dikili arazi ise %40-100 zarar görmüştür. Son olarak 31 Ekim 2006 gecesi ilimiz ve ilçelerinde başlayan aşırı yağışlar neticesinde sel felaketi yaşanmıştır. Bu sel felaketinde, 1 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 1950 adet konut, 415 adet işyeri, 31 adet depo ve 9 adet ahır sele maruz kalmıştır. Đlimizde yaşanan bu son sel ve taşkın afetinde, Kriz Merkezi başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşların kurtarma ve yardım ekipleriyle tüm araç, gereç, iş makineleri ve personeli, diğer illerin kurtarma ekipleri büyük bir özveri ile çalışmışlardır. 295 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil P. 1: Deprem Haritası Kaynak: Afet Đşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Đnternet Sitesi 296 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil P . 2: Heyelan Risk Haritası Sel Heyelan Kaynak: Đl Sivil Savunma Müdürlüğü-2006 297 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu P. 1. 4 Orman ve Otlak Yangınları Bölgemizde hakim olan Akdeniz iklimi ormanlarımızı, orman yangınlarına karşı çok hassas kılmıştır. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü verilerine göre 1977-2004 yılları arası 28 yıllık orman yangınları Tablo P.1’ de; 1977-2007 yılları arası 31 yıllık orman yangınları Tablo P.2’de verilmektedir. 2007 yılı verilerine göre son 5 yılda toplam 339 Adet yangın çıkmış ve 1232 Hektar ormanlık alan zarar görmüştür. Mersin’ de son 31 yılda çıkan orman yangınların yıllık ortalamasının (Adet: 71, Yanan Orman Alanı: 375 Ha ) 2004, 2005, 2006 ve 2007 yılları ile kıyaslanması aşağıda verilmektedir. 2004 Yılı 2005 Yılı 2006 Yılı 59 ADET Yanan Alan (Ha): 24.24 15 KAT AZALDI 48 ADET Yanan Alan (Ha): 13.38 28 KAT AZALDI 50 ADET Yanan Alan (Ha): 29.33 13 KAT AZALDI 2007 Yılı 128 ADET Yanan Alan (Ha): 1053,15 2.8 KAT ARTTI Orman yangınlarını önleme ve mücadele konusunda kanun ve mevzuatın öngördüğü bütün tedbirler Mersin Orman Bölge Müdürlüğünce alınmış bulunmaktadır. Yangın söndürme planları hazırlanarak, ışınsal metotla yerleri tespit edilmiş olan yangın gözetleme kuleleri ile ormanlık alanlar, yangın mevsiminde günün 24 saati gözetlenmektedir. Bunların yanında ormanların korunması, yangınları önleme ve mücadele konularında bölgedeki halka eğitim verilmektedir. P. 1. 5 Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri Ormanlar diğer canlı varlıklar gibi bakteri, mantar, böcek gibi biyolojik zararlılardan (biyotik) ve çığ, kar, sel gibi doğal olaylardan (abiyotik) zarar görebilmektedir. Ormanların, alanlarının, biyolojik çeşitliliğinin ve doğal yapılarının muhafazası, biyotik ve abiyotik zararlara karşı korunması ulusal ormancılık amaçlarındandır. Ormanlardaki biyolojik dengenin korunmasını, zararlı böcek ve hastalıklara karşı en uygun, etkili ve ekonomik müdahale metotlarının uygulanmasını sağlamak ve ekonomik müdahale metotlarının uygulanmasını sağlamak Orman Bölge Müdürlüğünün görevleri arasındadır. Mersin Orman Bölge Müdürlüğünde görülen bazı böcek türleri ve uçma zamanları; Blastophagus minör (Küçük Orman Bahçıvanı) 1 Mart Blastophagus piniperda (Büyük Orman Bahçıvanı) 1 Mart Ips sexdentatus (Oniki Dişli Çam Kabuk Böceği) 2 Nisan-Haziran Orthotomicus erosus (Akdeniz Çam Kabuk Böceği) 3 Nisan-Haziran-Temmuz Pissodes notatus (Çam Kültür Hortumlu Böceği) 1 Mayıs Pityokteines curvidens (Göknar Büyük Kabuk Böceği) 2 Mart-Temmuz. Orman ve ağaçlandırma sahalarında görülen böceklerle mücadelede esas; ekonomik ve çevresel etkenlerin uyumunu bozmayacak mücadele yöntemini seçmektir. Ormanlarımızda zarar yapan böcekler ile mücadele metodları şunlardır. 1- Kimyasal Mücadele: Zararlı böceklerin zehir etkisi yapan maddeler kullanılarak yok edilmesidir. Ancak bu kimyasal ilaçlar eko sisteme olumsuz etkileri nedeniyle kullanılmamaktadır. Bunun yerine organik insektisid tercih edilmektedir. Kitin önleyici organik ilaçlar tırtılın 1. ve 2. gömlek safhalarında başarılı sonuç vermektedir. 2- Mekanik Mücadele: Zararlı böceklerin bulunduğu materyalin ormandan uzaklaştırılması şeklinde yapılmaktadır. Yumurta paketlerinin toplanması, keselerin dal makası yardımıyla alınması böcekli dal veya gövdenin kesilmesi gibi. 3- Biyoteknik Mücadele: Zararlı böceğin eşeysel koku salgılayan feromon tuzakları ile toplanmasıdır. Tuzaklar yerden 150 cm yüksekliğe asılmalıdır. Tuzaklar arası mesafe 50 metre olmalıdır. Tuzak toplama kavanozunda 1 cm küplük bir hacimde 600 böcek bulunuyorsa; böcek populasyonu zarar sınırının üstündedir. Toplama kavanozu kontrol edilerek sayım yapılmalıdır. 298 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo P. 1: 1977-2004 Yılları Arası Orman Yangınları ANAMUR YILLAR BOZYAZI ERDEMLĐ Yanan Alan GÜLNAR Yanan Alan MERSĐN Yanan Alan 1.072,79 64 169,67 698 6.200,21 210,30 11 28,80 92 523,30 165 19,90 34 9 2 Adet 652,42 0,90 12,30 6 TOPLAM Adet Adet 137 101 TARSUS Yanan Alan Yanan Alan 317 2.998,82 125 SĐLĐFKE Adet Adet Adet MUT Yanan Alan Yanan Alan Yanan Alan Adet Yanan Alan 1977-89 arası 106 989,50 1990 19 235 1991 5 20 9 14,80 2 98 1 0,70 7 7,50 9 27,60 7 24,60 40 193,20 1992 19 261,29 15 53,35 9 11 2 8,20 2 2,50 27 188,20 6 18,30 80 542,84 1993 24 54,83 13 10,20 28 304,88 15 13,40 20 14,93 41 453,48 18 26,62 159 878,34 1994 22 172,50 2 1,80 22 21,21 12 12,90 12 74,10 33 19,79 20 32,78 123 335,08 1995 10 9,85 10 11,50 12 11,57 16 16,49 3 13 28 212,31 20 15,43 99 290,15 1996 7 16,65 6 3,15 6 18,98 19 3,83 3 3,80 16 5,23 16 9,98 73 61,62 1997 12 70,76 5 3,35 19 52,52 3 0,61 2 21,03 15 386,33 8 5,10 64 539,70 1998 15 13,42 6 25,50 20 16,71 4 0,12 8 11,61 13 20,53 12 6,15 78 94,09 1999 14 8,11 6 10 6 1,80 34 26,03 5 0,07 16 9,18 24 19,11 19 9,64 124 83,94 2000 7 1,470 8 6,70 13 3,190 15 39,670 4 2,055 8 24,900 11 11,130 11 7 77 96,115 2001 2 0,550 6 5,09 9 3,910 20 60,380 4 0,170 7 4,820 9 10,060 10 10,200 67 95,18 2002 5 293,030 10 12 5 0,940 13 95,070 4 1,08 5 6,850 13 19,340 7 3,030 62 421,34 2003 6 1,60 4 0,31 2 0,25 16 95,89 1 0,30 3 4,10 16 6,26 6 3,02 54 111,73 2004 6 0,77 4 4,00 9 2,15 20 9,46 2 0,54 1 1,20 13 4,77 4 1,35 59 24,24 TOPLAM 279 2149,33 38 38,10 121 151,99 367 3872,49 195 378,365 243 871,84 467 2667,23 239 371,67 1949 10501,02 Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü Adet Adet 11 16,10 Tablo P. 2: 1977-2007 Yılları Arası Orman Yangınları 1977-2004 ĐLÇELER ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA ERDEMLĐ GÜLNAR MERSĐN MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM Adet 279 Miktarı (Ha) 2149,33 38 38,10 121 367 195 243 467 239 1949 151,99 3872,49 378,365 871,84 2667,23 371,67 10501,02 2005 Adet 5 4 9 2 8 2 1 Miktarı (Ha) 0,96 0,41 3,94 0,2 1,66 0,03 2,5 12 5 48 2,68 1 13,38 2006 Adet 2 1 10 5 4 2 4 3 10 9 50 Miktarı (Ha) 0,55 0,01 7,14 2,5 0,48 0,17 1,85 0,116 13,5 3,02 29,336 2007 Adet 12 9 25 Miktarı (Ha) 46,755 916,853 45,042 TOPLAM Adet Miktarı (Ha) 298 2197,595 14 917,273 82 94,222 7 2,7 6 2,53 139 156,66 14 7,21 385 3879,9 17 8,56 217 391,275 7 1,94 253 873,896 25 13,961 514 2697,371 13 10,3 266 385,99 128 1053,151 2175 11596,88 Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü 299 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 4- Biyolojik Mücadele: Zararlı böcek populasyonunu azaltmak için canlı organizmalardan yararlanmak suretiyle yapılan mücadeledir. Böcekçil kuşlar biyolojik mücadelede önemli yer tutmaktadır. Çam keseböceğinin parazitlerinin çoğalmalarını amaçlayan adacık yöntemi de biyolojik Mücadele çeşididir. Adacık yöntemi ile keselerin içinde bulunan parazit sineklerinin uçarak çam kese tırtıllarının üzerine yumurta bırakması sağlanır. Böylece tırtıllar parazitlenir. Adacığın tesisi tırtıllar toprağa inmeden 4-5 hafta önce tamamlanmalıdır. Ada üzerine 250-300 kese atılabilir. Bu keseler her gün karıştırılmalıdır. Zararlı böcekleri parçalayarak yiyen yırtıcı böcekler suni yollarla çoğaltılarak ormana bırakılır, bu böcekler diğer mücadele yöntemlerinin uygulanması sırasında da korunurlar. Çam keseböceği ile biyolojik mücadele kapsamında Calosoma sycophanta yırtıcı böceği üretilerek, zararlının yoğun olduğu ibreli orman alanlarına bırakılmaktadır. 5- Biyolojik Đnsektisid ile mücadele: Patojen mikroorganizmalar kullanılarak yapılan mücadeledir. Örneğin Bacillus thuringiensis kurstaki bakterisinin sporlarını ihtiva eden preparatlardan yararlanılır. Bacillus thuringiensis bakterisi ile ilaçlanmış ibreleri yiyen tırtılların iç organlarında hastalık oluştuğundan gelişimi durmaktadır. 6- Entegre Mücadele: Tüm mücadele yöntemlerini birlikte ya da birini diğeriyle kombine etmek suretiyle uygulanmasıdır. Entegre mücadelede hedef; zararlıların doğal düşmanlarının çoğalmasına yardım etmektir. P. 1. 6 Fırtınalar 24.02.2002 tarihinde Đlimiz Silifke Đlçesi Atayurt, Arkum ve Narlıkuyu Beldelerinde meydana gelen şiddetli fırtına ve hortum nedeni ile ekili ve dikili alanlarda(seralarda) %80 zarar meydana gelmiş, resmi ve özel işyerlerinin çatıları uçmuştur. 26.02.2002 tarihinde Đlimiz Erdemli ilçesinde şiddetli fırtına olmuş ekili ve dikili alanlarda %70-%100 arası hasar meydana gelmiş, binaların çatıları uçmuş, camilerin minareleri zarar görmüştür. Đlimiz Merkez ve bazı ilçelerinde 07.02.2003 tarihinde 4-5 dakika süren ve hızı saatte 128 Km.’ ye ulaşan şiddetli fırtına, yağış ve hortum meydana gelmiştir. Đlimiz Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğünün Hasar tespit Raporuna göre, incelenen 147 konut, işyeri ve resmi binadan yıkık 1, hasarlı oturulamaz 31, az hasarlı oturulur 83, sağlam 32 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, Silifke Đlçesinde fırtınadan dolayı 1500 dekar bakla ve çilek, 50 adet zeytin ağacı,108 adet arı kovanı ve 6 adet cam sera, doludan 3400 dekar bakla ve çilek %45 civarında zarar görmüştür. Son olarak 26-27/12/2006 tarihinde meydana gelen fırtınadan dolayı Aydıncık ve Bozyazı ilçelerinde toplam 153 dekar ekili dikili arazi zarar görmüş, 28-29/12/2006 tarihinde meydana gelen don olayında Mersin merkeze bağlı Tece, Davultepe, Kuyuluk, Dikilitaş, Karacailyas ve Gökkuşağı köy ve kasabalarında 1060 dekar narenciye bahçesi %20-70 oranında zarar görmüştür P. 2 DĐĞER AFETLER P. 2. 1 Radyoaktif Maddeler Bu tür bir afet olayı ilimizde yaşanmamış olup, radyoaktif maddeleri tespit etmek ve zararlarından korunmak için Đl Acil Kurtarma ve Yardım Ekiplerinin içerisinde bir NBC Ekibi kurulmuş, hızlı mücadele için de Đl Sivil Savunma Müdürlüğünce bir NBC Timi oluşturulmuştur. Ayrıca Đl Sağlık Müdürlüğünce kimyasal zehirlenme ve radyoaktif maddelere maruz kalacak insanların tedavisi için detay planı hazırlanmıştır. P. 2. 2 Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar Đlimizde hâlihazırda faaliyet gösteren 9 adet SPM tesisi ( petrol platformu ), petrol sevkıyatında kullanılan 2 adet iskele, 1 adet rıhtım, çok sayıda dolum tesisi ve bu tesislerle bağlantı sağlayan boru hattı bulunmaktadır. Ancak bugüne kadar afet olarak değerlendirilecek petrol ve diğer tehlikeli atıkların dökülmesi veya kaza olayı olmamıştır. Küçük çaplı dökülmeler olmuş ve bunlarla ilgili gerekli işlemler yapılmıştır. 300 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu P. 2. 3 Tehlikeli Maddeler Bu tür bir afet olayı ilimizde yaşanmamıştır. P. 3 AFETLERĐN ETKĐLERĐ VE YARDIM TEDBĐRLERĐ Afet zararları denilince akla gelen ilk şey can ve mal kaybıdır. Büyük afetler peşlerinden taşkın, heyelan, yangın, kaya düşmesi, çığ ve zeminin sıvılaşması gibi olayları da getirebilir. Bu nedenle afetlere karşı alınabilecek tedbirler çok önemlidir. Bu tedbirler; • Afetlerin hangi bölgelerde, hangi büyüklüklerde olabileceği doğru bir şekilde tespit edilerek ve bu bölgelerde afetlere karşı en az zarar görebilecek yapıların yapılması, • Afetlerin ne zaman ve hangi büyüklükte meydana gelebileceğinin önceden bilinip, bölge halkına alarm vererek can kaybının azaltılması, • Afetlerin oluşmasına engel olacak veya en az zararla atlatılmasını sağlayacak önlemlerin alınması, olarak sıralanabilir. Bunların dışında afete karşı alınabilecek tedbirlerden biri de yoğun bir halk eğitimidir. Afet sırasında telaşa kapılmayan, ne yapacağını bilen bir halk kitlesi en az uzman bir kurtarma teşkilatı ve hazırlıklı yöneticiler kadar önem taşımaktadır. Afet Yönetimi ile Kurtarma ve Yardım Faaliyetlerinin hızlı, etkin, planlı ve koordineli olmasının gerekliliği, Ülkemizde yaşanan afetlerden sonra bir kez daha anlaşılmıştır. Bu nedenle, muhtemel afetlere karşı arama-kurtarma ve yardım faaliyetlerinin hızlı bir şekilde organizasyonu ile bir dizi tedbirler alınarak Đlimizin tüm kaynakları tespit edilmiştir. Ayrıca destek illerden gelecek araç gereç, personel ve malzeme alınması, depolanması, dağıtımı planlanmış, sanayi kuruluşlarının olası yangınlara karşı tedbirleri bir kez daha gözden geçirilmiş, çadır kentler geçici iskan yerleri ve kriz merkezinin yerleşeceği yerler, enkaz dökme yerleri, ek mezarlık alanları tespit edilerek Mersin Đli afet rehberi hazırlanmıştır. Söz konusu rehber 2006 yılı itibariyle güncelleştirilerek ilgili birimlere dağıtılmıştır. P. 3. 1 Sivil Savunma Birimleri Đlimiz Sivil Savunma Müdürlüğüne, 586 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince 30 kişilik Arama-Kurtarma Ekibi kadrosu tahsis edilmiştir. Ancak, bugüne kadar 15 personel atanmıştır. Kadro tamamlanıncaya kadar Kamu Kurum ve Kuruluşlardan geçici olarak 5 personel alınarak eğitilmiş olup toplam 18 personel ile hizmet vermektedir. Arama-Kurtarma araç ve malzemeleri Đl Özel Đdaresi bütçesinden karşılanmıştır. Sivil Savunma Arama-Kurtarma Ekibi kurulduğu Şubat 2001 yılından buyana birçok kurtarma olayına katılmıştır. 24 saat üzerinden vardiya sistemi ile çalışan ekip, 2001 yılı Mayıs ayından, 2007 yılı Aralık ayı sonuna kadar, 401 olaya müdahale etmiş, 198 yaralı kurtarılmış, 134 adet ceset de sıkıştıkları yerden çıkarılmıştır. Ayrıca, Đlimizde Kamu Kurum ve Kuruluşların araç ve personelinden oluşan 107 kişilik Đl Acil Kurtarma ve Yardım Ekibi ve NBC (kimyasal) Timi, 4 kişiden oluşan Dalgıç Ekibi, 50 kişilik gönüllü vatandaşlarımızdan oluşan Arama-Kurtarma Ekibi, Sivil Savunma Planlamasına göre halkımızdan yükümlülük verilen 177 kişilik Kurtarma Ekibi ile 1137 kişiden oluşan Kamu Kurum ve Kuruluşların Kurtarma Ekipleri mevcuttur. P. 3. 2 Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri Đlimizin sanayi ve ticaret merkezi olması, Türkiye’nin en önemli limanlarından biri ile şehrimizde serbest bölgenin bulunması ve nüfusun günden güne artması kentimizin önemini daha da arttırmaktadır. Bu nedenle Đl Yangın Koordinasyon Kurulu zaman zaman toplanarak risk bölgelerini belirlemekte, gerekli değerlendirmeleri yaparak alınacak tedbirlerle ilgili planlamaları tüm resmi, özel kurum ve kuruluşlara yaptırmaktadır. Bu bağlamda, Đl Yangın Koordinasyon Kurulu Başkanlığının 08.06.2007 tarih ve 1 no lu kararı ile yenilenen “Đl Yangın Önleme, Söndürme ve Kurtarma Planı” Đlde bulunan tüm resmi ve özel kamu kurum ve kuruluşlarına gönderilmiştir. Ayrıca, yıl içerisinde, Đlimizde bulunan kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar ile özel sektöre ait bina ve fabrikalarda “Yangın Önleme Denetimleri” yapılmaktadır. 301 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Kısmen veya tamamen yanan yapılar ile diğer yangınlara ait istatistik çizelge Tablo P. 3’ de verilmektedir. Yangının Nedeni Yangın Kaybı Yanan yerin inşa Yanma Derecesi malzemesine göre cinsi Tablo P. 3: Kısmen veya Tamamen Yanan Yapılar ile Diğer Yangınlara Ait Đstatistik Çizelgesi Bina AtölyeOtOdunYangınları Đmalath SamanOrmanMotorlu Kömür aneÇöpFidanlık Araç Yangının Türü Deposu Fabrika Ekin Yangınla Yangınl Ka Yangınl vb. vb. Özel rı arı mu arı yangınl Yangınl arı ar Ahşap 1 31 2 1 Karkas 1 Betonarme 18 229 25 14 Çelik Diğer 2 3 2 147 3 23 30 Toplam 21 264 29 147 18 23 30 Başlangıçta 1 26 1 1 16 9 Söndürülen Kısmen Yanarak 18 203 23 101 12 7 21 Kurtarılan Tamamen Yanan 2 35 6 45 5 Toplam 21 264 29 147 18 23 30 Halk 1 Đnsan Görevli Büyük baş Hayvan Küçükb aş 5.0 Maddi zarar(kesin veya tahmini) YTL 00 Elektrik Kontağı 12 LPG, Doğalgaz vb. Ocak, Soba, Kalorifer Kazanı Baca Tutuşması Sigara ve kibrit Akaryakıt Patlayıcı Madde Yıldırım Düşmesi Sabotaj 6 Diğer 3 P. 3. 3 Diğer Yangınl ar Genel Toplam 17 1 37 55 52 1 287 247 587 19 73 28 413 8 55 - 101 587 1 - 2 2 198.0 50 120 11 - - - - - - 2 2 38.200 46.050 1.900 175.000 47.000 70.200 581.400 8 2 52 - - - 1 8 2 200 16 4 - - - - - - 4 20 12 30 67 4 15 19 76 1 3 14 3 23 6 2 4 25 5 5 12 9 83 12 15 29 231 Kaynak: Đl Sivil Savunma Müdürlüğü - 2007 Đlk Yardım Servisleri Đlk yardım servisi, sivil savunma servislerinden biri olup Mersin Đli içerisinde mevcut resmi ve gayri resmi kurum ve kuruluş, tesis ve müesseseler de mevcuttur. Başlıca görevleri: Barış döneminde, deprem, sel, fırtına gibi doğal afetlerde, savaş sırasında, düşman taarruzlarında, il ve ilçe hizmet binasında meydana gelebilecek yıkıntıların tesiriyle yaralanan veya hastalananlara ilk sıhhi yardımı yapmaktadır. Đlimiz Sivil Savunma Planlamasına göre Đlk Yardım ve Ambulans Servisinin Başkanı Đl Sağlık Müdürüdür. Bununla ilgili gerekli planlamalar yapılmıştır. Yaralı veya hastalara ilkyardım yaparak, bunların ayrımlarını sağlayarak, ilkyardım merkezleri ve hastanelere taşımak üzere 24 saat üzerinden hizmet veren 24 adet Acil Sağlık Đstasyonu (12 adet A tipi, 8 adet B tipi ve 4 adet C tipi), tam donanımlı 36 adet Ambulans ile Đlimiz genelinde toplam 80 adet Ambulans mevcuttur. Đlimizde, başta Mersin olmak üzere tüm yurtta ilkyardım uygulayıcı ve eğitimcileri yetiştirmek, halkta ilkyardım bilinci geliştirmek, doktor ve diğer sağlık personelini ileri yaşam desteği konularında eğitmek ve bu konularda eğitimci yetiştirmek suretiyle kaza, hastalık, doğal afet ve diğer nedenlere bağlı önlenebilir ölüm ve sakatlık oranlarını azaltmak amacıyla Mersin Üniversitesi Đlkyardım Araştırma ve Uygulama Merkezi kurulmuş olup 7.05.2005 tarih ve 25808 sayılı resmi gazetede yönetmeliği yayınlanmıştır. 302 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu P. 3. 4 Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı Mersin Đli içerisinde olağanüstü hal oluştuğu durumlarda afetzedelerin ve mültecilerin bir yerde iskan edilmesi (yerleştirilmesi), yiyecek, giyecek ihtiyaçları, Đl Afet Müdürlüğü ve Sivil Savunma Đl Müdürlüğü tarafından yürütülür. Afetzedelerin iskanı ile ilgili Đl Kriz Merkezi, Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü mevcut plan üzerinde çalışmalarına devam etmektedir. Mültecilerin iskanı ile ilgili olarak ise, Köy Hizmetleri Đl Müdürlüğünce “ Göçmen Yerleştirme Planı”, Đl Emniyet Müdürlüğünce de “ Mülteci ve Sığınanların Nakil ve Barındırma Planı” yapılmıştır. P. 3. 5 Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınması Đçin Alınan Tedbirler Tehlikeli ve zehirli maddelerin sınırlararası taşınması için Valilik, Belediye, Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile Liman Başkanlığı gerekli tedbirleri almaktadır. P. 3. 6 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar Afetler ve büyük endüstriyel kazaların meydana gelmesi durumunda, bunların yarattığı tehlikelerin önlenmesi için, Kamu Kurum ve Kuruluşları ile büyük fabrika ve işyerlerine gerekli Planlamalar yaptırılmıştır. Böyle durumlarda Endüstriyel Kazalara Acil Müdahale Planı ve Deniz Kirliliğine Acil Müdahale Planı uygulanmaktadır. KAYNAKÇA: 1. Đl Sivil Savunma Müdürlüğü Dokümanları. 2. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Dokümanları. 3. www.ogm-mersinobm.gov.tr. 303 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu R. SAĞLIK VE ÇEVRE R. 1 TEMEL SAĞLIK HĐZMETLERĐ R. 1. 1 Sağlık Kurumlarının Dağılımı Đlimizde bulunan yataklı tedavi kurumları Tablo R.1’de, Sağlık ocaklarının dağılımı ise Tablo R.2’de verilmektedir. Tablo R.1: Đlimizde Bulunan Yataklı Tedavi Kurumları SIRA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 ĐLÇESĐ KURUMUN ADI Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Tarsus Tarsus Tarsus Anamur Erdemli Gülnar Mut Silifke Aydıncık Bozyazı Toplam Mersin Devlet Hastanesi Mersin Toros Devlet Hastanesi Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi Mersin Ünv. Tıp. Fak. A. U. Hast. Özel Tanrıöver-Doğuş Hastanesi Özel Mersin Diyabet Hastanesi Özel Yenişehir Hastanesi Özel ĐMC Hastanesi Tarsus Devlet Hastanesi 70.Yıl Devlet Hastanesi Özel Dr. Ö. Sayar Hastanesi Anamur Devlet Hastanesi Erdemli Devlet Hastanesi Gülnar Devlet Hastanesi Mut Devlet Hastanesi Silifke Devlet Hastanesi Aydıncık Devlet Hastanesi Bozyazı Devlet Hastanesi 18 Yataklı Tedavi Kurumu KAMU –ÜNĐV.ÖZEL 576 Kamu 465 Kamu (2007 altı aylık) 278 Kamu 368 Üniversite 30 Özel 40 Özel 27 Özel 43 Özel 221 Kamu 542 Kamu 29 Özel 150 Kamu 120 Kamu 25 Kamu 50 Kamu 215 Kamu 30 Kamu 30 Kamu 3239 18 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü -2007 YATAK SAYISI Tablo R. 2: Sağlık Ocakları Dağılımı MERSĐN MERKEZ ĐLÇE SIRA 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 MERKEZ 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 2 NOLU(70.YIL) S.O. MERKEZ 3 NOLU SAĞLIK OCAĞI 4 NOLU M.TĐCARET BORSASI S.O. ABDURRAHMAN SERTTAŞ (5 Nolu) MERKEZ 6 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 7 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 8 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 9 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 10 NOLU SAĞLIK OCAĞI PALMĐYE (11 NOLU) SAĞ. OCAĞI MERKEZ 12 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 13 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 14 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 15 NOLU SAĞLIK OCAĞI MERKEZ 16 NOLU SAĞLIK OCAĞI ARPAÇSAKARLAR SAĞLIK OCAĞI ARSLANKÖY SAĞLIK OCAĞI AYVAGEDĐĞĐ SAĞLIK OCAĞI AYŞE GÜLSEVER (KÜRKÇÜ) S.O. BEKĐRALANI SAĞLIK OCAĞI ÇAĞDAŞKENT SAĞLIK OCAĞI ÇAMLIBEL SAĞLIK OCAĞI 304 MERSĐN MERKEZ ĐLÇE ÇAY MAH.SAĞLIK OCAĞI ÇAVAK SAĞLIK OCAĞI ÇUKUROVA (75.YIL) SAĞ.OC. DAVULTEPE SAĞLIK OCAĞI DEĞĐRMENÇAY SAĞLIK OCAĞI DĐKĐLĐTAŞ SAĞ.OC. EMĐRLER SAĞLIK OCAĞI FINDIKPINARI SAĞLIK OCAĞI GÖKKUŞAĞI SAĞLIK OCAĞI GÖZNE SAĞLIK OCAĞI GÜZELYAYLA SAĞLIK OCAĞI HÜSEYĐN DAĞLI (ÇĐFTLĐK) S.O. IĞDIR SAĞLIK OCAĞI ĐSA ÖNER (KARADUVAR) S.O. KARACAĐLYAS SAĞLIK OCAĞI KAZANLI SAĞLIK OCAĞI KOCAVĐLAYET SAĞLIK OCAĞI KUYULUK SAĞLIK OCAĞI KUZUCUBELEN SAĞLIK OCAĞI M.ADNANA ÖZÇELĐK SAĞLIK OCAĞI MEZĐTLĐ 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI MEZĐTLĐ 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI MEZĐTLĐ SAHĐL SAĞLIK OCAĞI 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu SIRA 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 MERSĐN MERKEZ ĐLÇE RESUL SAĞLIK OCAĞI SABĐHA CAN(ADANALIOĞLU)S.O. SELAHATTĐN YANPAR S.O SOĞUCAK SAĞLIK OCAĞI ŞEVKET SÜMER MAH. SAĞ. OCAĞI TECE SAĞLIK OCAĞI TEPEKÖY SAĞLIK OCAĞI TOZKOPARAN SAĞLIK OCAĞI YALINAYAK SAĞLIK OCAĞI YENĐTAŞKENT SAĞLIK OCAĞI YENĐMAHALLE SAĞLIK OCAĞI DORUKLU SAĞLIK OCAĞI ANAMUR ĐLÇESĐ ANAMUR 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI ANAMUR 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI ANAMUR 3 SAĞLIK OCAĞI ANAMUR 4 SAĞLIK OCAĞI ANAMUR 5 NOLU SAĞLIK OCAĞI ÇARIKLAR SAĞLIK OCAĞI KARADERE SAĞLIK OCAĞI ÖREN SAĞLIK OCAĞI AYDINCIK ĐLÇESĐ AYDINCIK MERKEZ SAĞLIK OCAĞI BOZYAZI ĐLÇESĐ BOZYAZI 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI BOZYAZI 3 NOLU SAĞLIK OCAĞI AKYAKA SAĞLIK OCAĞI TEKMEN SAĞLIK OCAĞI ÇAMLIYAYLA ĐLÇESĐ ÇAMLIYAYLA MERKEZ SAĞ. OCAĞI SEBĐL SAĞLIK OCAĞI SARIKAVAK SAĞLIK OCAĞI ERDEMLĐ ĐLÇESĐ ERDEMLĐ 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI ERDEMLĐ 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI ERDEMLĐ 3 NOLU SAĞLIK OCAĞI ALĐBEYLĐ SAĞLIK OCAĞI ARPAÇBAHŞĐŞ SAĞLIK OCAĞI AYAŞ SAĞLIK OCAĞI ÇEŞMELĐ SAĞLIK OCAĞI ELVANLI SAĞLIK OCAĞI ESENPINAR SAĞLIK OCAĞI GÜZELOLUK SAĞLIK OCAĞI HÜSAMETLĐ SAĞLIK OCAĞI KARGIPINARI SAĞLIK OCAĞI KIZKALESĐ SAĞLIK OCAĞI KOCAHASANLI SAĞLIKOCAĞI KÖSBUCAĞI SAĞLIK OCAĞI KUMKUYU SAĞLIK OCAĞI LĐMONLU SAĞLIK OCAĞI SARIKAYA SAĞLIK OCAĞI TÖMÜK 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI TÖMÜK 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI GÜLNAR ĐLÇESĐ GÜLNAR MERKEZ SAĞLIK OCAĞI ALANBOĞAZ SAĞLIK OCAĞI SIRA 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 GÜLNAR ĐLÇESĐ DAYICIK SAĞLIK OCAĞI GEZENDE SAĞLIK OCAĞI ĐSHAKLAR SAĞLIK OCAĞI KUSKAN SAĞLIK OCAĞI OVACIK (BÜYÜKECELĐ) SAĞ.OCAĞI SÜTLÜCE (ZEYNE) SAĞLIK OCAĞI MUT ĐLÇESĐ MERKEZ. 1 NOLU SAĞLIK OC. MERKEZ. 2 NOLU SAĞLIK OC. DAĞPAZARI SAĞLIK OCAĞI HACIAHMETLĐ SAĞLIK OCAĞI KÖPRÜBAŞI SAĞLIK OCAĞI KÖSELERLĐ SAĞLIK OCAĞI SARIKAVAK SAĞLIK OCAĞI SUÇATI SAĞLIK OCAĞI SĐLĐFKE ĐLÇESĐ SĐLĐFKE 1 NOLU SAĞLIK OC. SĐLĐFKE 2 NOLU SAĞLIK OC. SĐLĐFKE 3 NOLU SAĞLIK OC. ATAKENT SAĞLIK OCAĞI ATAYURT SAĞLIK OCAĞI GÖKBELEN SAĞLIK OCAĞI KEBEN SAĞLIK OCAĞI KIROBASI SAĞLIK OCAĞI KURTULUŞ SAĞLIK OCAĞI NARLIKUYU SAĞLIK OCAĞI TAŞUCU SAĞLIK OCAĞI UZUNCABURÇ SAĞLIK OCAĞI YEŞĐLOVACIK SAĞLIK OCAĞI TARSUS ĐLÇESĐ TARSUS 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 3 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 4 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 5 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 6 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 7 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 8 NOLU SAĞLIK OCAĞI TARSUS 9 NOLU SAĞLIK OCAĞI ATALAR SAĞLIK OCAĞI BAĞCILAR SAĞLIK OCAĞI BEYLĐCE SAĞLIK OCAĞI ÇAMALAN SAĞLIK OCAĞI ÇĐÇEKLĐ SAĞLIK OCAĞI DÖRTLER (DAMLAMA) SAĞ. OCA. DEDELER SAĞLIK OCAĞI GÜLEK SAĞLIK OCAĞI HACIHAMZALI SAĞLIK OCAĞI HUZURKENT SAĞLIK OCAĞI KARADĐKEN SAĞLIK OCAĞI KURBANLI SAĞLIK OCAĞI ÖZELBAHŞĐŞ SAĞLIK OCAĞI YENĐCE SAĞLIK OCAĞI YEŞĐLTEPE SAĞLIK OCAĞI YENĐ MAHALLE SAĞLIK OCAĞI Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü -2007 305 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu R. 1. 2 Bulaşıcı Hastalıklar MERSĐN 164 22 145 7 ANAMUR 37 15 103 9 380 5 3 1 82 213 1 33 713 1 24 54 223 3 25 22 2 101 TĐFO 8 2 27 6 BOZYAZI 1 ÇAMLIYAYLA 81 12 3 6 1 6 GÜLNAR MUT ŞARK ÇIBANI 73 AYDINCIK ERDEMLĐ KUDUZ RĐSKLĐ TEMAS KIZAMIKÇIK OLASI KIZAMIK KABAKULAK HEPATĐT C HEPATĐT B HEPATĐT A GONORE BRUCELLA AKUT KANLI ĐSHAL Tablo R. 3: Mersin Đlinde 2007 Yılı Đçerisinde Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Đlçelere Dağılımı ĐLÇELER ŞARBON Mersin Đlinde 2007 yılı içerisinde il merkezi ve ilçelerinde bir yıl içerisinde görülen bulaşıcı hastalıklar Tablo R.3’de, bulaşıcı hastalıkların ilçelere ve aylara dağılımı ise Tablo R.4’de verilmektedir. Tablolardaki verilerden de anlaşılacağı gibi Bazı hastalıklar mevsimsel olarak yazla birlikte artmakta, kırsal kesimlerde ise kuduz şüpheli ısırık vakaları ve şark çıbanı gibi zoonotik hastalıklar doğal olarak daha sık görülmektedir. 4 SĐLĐFKE 3 6 13 5 1 2 16 15 4 1 69 103 124 12 619 TARSUS 5 10 TOPLAM 254 60 145 4 21 11 4 1 3 229 12 161 0 58 30 1629 166 12 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü - 2007 2 4 HEPATĐT A BRUSELLA AKUT KANLI ĐSHAL Tablo R. 4: 2007 Yılı Bulaşıcı Hastalıkların Đlçe Bazında ve Aylara Dağılımı ĐLÇELER Ock. 12 MERSĐN 0 ANAMUR 0 AYDINCIK 0 BOZYAZI 0 ÇAMLIYAYLA 0 GÜLNAR 1 ERDEMLĐ 0 MUT 0 SĐLĐFKE 0 TARSUS TOPLAM 13 ĐLÇELER Ock. 2 MERSĐN 1 ANAMUR 0 AYDINCIK 0 BOZYAZI 0 ÇAMLIYAYLA 0 GÜLNAR 1 ERDEMLĐ 0 MUT 1 SĐLĐFKE 1 TARSUS TOPLAM 6 ĐLÇELER Ock. 4 MERSĐN 0 ANAMUR 0 AYDINCIK 0 BOZYAZI 0 ÇAMLIYAYLA 0 GÜLNAR 0 ERDEMLĐ 0 MUT 0 SĐLĐFKE 1 TARSUS TOPLAM 5 Şbt. 13 0 0 0 0 0 0 0 0 1 14 Şbt. 3 1 0 0 0 0 0 0 0 1 5 Şbt. 2 0 0 0 0 0 2 0 0 3 7 Mart 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 Mart 0 1 0 0 0 0 2 0 0 0 3 Mart 1 1 0 0 0 1 0 0 0 2 5 Nis. 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12 Nis. 2 0 0 0 0 0 1 0 0 1 4 Nis. 4 1 0 0 0 0 0 0 0 0 5 Mys. 9 0 0 0 0 0 1 0 0 0 10 Mys. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 Mys. 2 1 0 0 0 0 1 0 0 1 5 Hzr 15 0 0 0 0 0 2 0 0 2 19 Hzr 1 0 0 0 0 0 1 0 1 1 4 Hzr 4 1 0 0 0 0 0 0 0 1 6 306 Tem. 15 0 0 0 0 0 16 1 0 0 32 Tem. 0 0 0 0 0 0 1 0 0 2 3 Tem. 6 0 0 0 0 0 0 0 1 0 7 Ağs. 33 0 0 0 0 0 19 0 0 1 53 Ağs. 6 1 0 0 0 0 2 0 1 0 10 Ağs. 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 Eyl. 10 0 0 0 0 0 11 3 0 1 25 Eyl. 5 1 0 0 0 0 4 2 0 0 12 Eyl. 8 1 0 0 0 5 0 0 0 1 15 Ekm Ksm. 9 19 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10 6 0 0 0 0 0 0 19 25 Ekm Ksm. 1 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 5 2 Ekm Ksm. 12 17 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12 17 Arl. 9 0 0 0 0 0 15 0 0 0 24 Arl. 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 3 Arl. 4 0 0 0 0 0 0 0 0 6 10 TOPLAM 164 0 0 0 0 0 81 4 0 5 254 TOPLAM 22 7 0 0 1 0 12 3 5 10 60 TOPLAM 73 5 0 0 0 6 3 0 1 15 103 ŞARK ÇIBANI OLASI KIZAMIK KUDUZ RĐSKLĐ TEMAS KABAKULAK HEPATĐT B 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇELER MERSĐN ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA GÜLNAR ERDEMLĐ MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM ĐLÇELER MERSĐN ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA GÜLNAR ERDEMLĐ MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM ĐLÇELER MERSĐN ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA GÜLNAR ERDEMLĐ MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM ĐLÇELER MERSĐN ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA GÜLNAR ERDEMLĐ MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM ĐLÇELER MERSĐN ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLA GÜLNAR ERDEMLĐ MUT SĐLĐFKE TARSUS TOPLAM Ock. 12 0 0 0 0 0 1 0 0 1 14 Ock. 82 0 0 0 0 0 15 0 3 4 104 Ock. 49 11 0 4 0 1 5 0 17 14 101 Ock. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ock. 0 4 0 0 0 1 0 14 0 0 19 Şbt. 21 0 0 0 0 0 2 0 0 0 23 Şbt. 50 1 0 1 0 0 10 1 3 4 70 Şbt. 65 18 0 1 0 4 9 0 6 9 112 Şbt. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Şbt. 0 2 0 0 0 5 0 18 0 0 25 Mart 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 Mart 36 2 0 0 0 0 4 2 3 5 52 Mart 13 11 0 3 3 0 3 0 15 15 63 Mart 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mart 0 2 0 0 0 5 0 23 7 0 37 Nis. 10 0 0 0 0 0 0 6 0 1 17 Nis. 56 3 0 0 0 1 6 1 1 5 73 Nis. 56 16 0 2 2 5 7 0 18 16 122 Nis. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Nis. 0 3 0 0 0 9 0 10 3 0 25 Mys. 2 0 0 0 0 0 0 0 2 0 4 Mys. 51 7 0 0 0 0 2 3 5 11 79 Mys. 8 17 2 5 0 1 16 0 29 19 97 Mys. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mys. 0 3 0 2 0 0 0 11 2 0 18 Hzr 27 0 0 0 0 0 1 0 0 0 28 Hzr 62 10 0 0 0 0 2 1 1 6 82 Hzr 113 17 0 1 2 6 21 0 17 8 185 Hzr 37 0 0 0 0 0 0 0 0 21 58 Hzr 0 2 0 0 0 1 0 4 0 0 7 307 Tem. 7 2 0 0 0 0 0 0 0 0 9 Tem. 13 7 0 0 0 1 2 1 0 11 35 Tem. 87 23 0 6 2 4 35 0 20 21 198 Tem. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tem. 0 2 0 2 0 0 0 3 0 0 7 Ağs. 4 1 0 0 0 0 1 0 0 0 6 Ağs. 9 3 0 0 1 0 1 0 0 1 15 Ağs. 30 23 0 3 2 0 36 1 17 25 137 Ağs. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ağs. 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 5 Eyl. 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 Eyl. 9 2 0 0 0 0 1 2 0 5 19 Eyl. 117 23 2 3 8 4 32 0 12 6 207 Eyl. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Eyl. 0 4 0 0 0 1 0 1 0 0 6 Ekm 8 0 0 0 0 0 1 0 0 0 9 Ekm 3 7 0 0 0 0 2 0 0 6 18 Ekm 64 19 2 2 2 0 19 0 30 10 148 Ekm 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ekm 0 1 0 0 0 0 0 4 0 0 5 Ksm. 3 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 Ksm. 3 19 0 0 0 1 2 0 0 6 31 Ksm. 96 19 0 1 1 0 22 1 28 14 182 Ksm. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ksm. 0 3 0 0 0 0 0 4 0 0 7 Arl. 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 Arl. 6 21 0 0 0 0 7 2 0 5 41 Arl. 15 16 0 2 2 0 18 0 20 4 77 Arl. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Arl. 0 1 0 0 0 0 0 4 0 0 5 TOPLAM 103 3 0 0 0 0 6 6 2 4 124 TOPLAM 380 82 0 1 1 3 54 13 16 69 619 TOPLAM 713 213 6 33 24 25 223 2 229 161 1629 TOPLAM 37 0 0 0 0 0 0 0 0 21 58 TOPLAM 0 27 0 4 0 22 0 101 12 0 166 ŞARBON TĐFO 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu ĐLÇELER Ock. 1 MERSĐN 0 ANAMUR 0 AYDINCIK 0 BOZYAZI 0 ÇAMLIYAYLA 0 GÜLNAR 0 ERDEMLĐ 0 MUT 0 SĐLĐFKE 0 TARSUS TOPLAM 1 ĐLÇELER Ock. 0 MERSĐN 0 ANAMUR 0 AYDINCIK 0 BOZYAZI 0 ÇAMLIYAYLA 0 GÜLNAR 0 ERDEMLĐ 0 MUT 0 SĐLĐFKE 0 TARSUS TOPLAM 0 R. 1. 2. 1 Şbt. 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 Şbt. 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Mart 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mart 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Nis. 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 Nis. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mys. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Mys. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Hzr 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Hzr 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tem. 1 0 0 0 0 0 3 0 0 0 4 Tem. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ağs. Eyl. Ekm Ksm. Arl. TOPLAM 0 1 0 0 0 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 12 Ağs. Eyl. Ekm Ksm. Arl. TOPLAM 0 0 1 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 4 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü - 2007 Đçme, Kullanma ve Sulama Suları Đlimiz Merkez Đlçe ile Tarsus Đlçesinin içme ve kullanma suyu Tarsus Đlçesi sınırlarında bulunan Berdan Baraj Gölünden sağlanmaktadır. Baraj çıkışında içme suyu arıtma tesisi mevcut olup, şebekeye arıtıldıktan sonra verilmektedir. Đl Sağlık Müdürlüğüne bağlı Halk Sağlığı Laboratuarında şebeke çıkışı analizleri sürekli yapılmaktadır. Bu merkezler dışındaki yerleşim birimlerinin içme ve kullanma suyu akarsulardan, göllerden ve yeraltı su kaynaklarından sağlanmakta ve kontrolleri en yakın sağlık kuruluşlarınca yapılmaktadır. Yine ilimizde bulunan turizm tesisleri ve sitelere (ikinci konut) ait yüzme havuzlarının kontrolleri de ilgili sağlık ocaklarınca yapılmaktadır. Tablo R. 5: 2007 Yılı Su ve Bakiye Klor Kontrol Çizelgesi ĐÇME VE KULLANMA SUYU KONTROLÜ BAKTERĐYOLOJĐK KĐMYASAL BAKĐYE KLOR KONTROL NUMUNE SAYISI G.M.T. U.DEĞĐL NUMUNE SAYISI G.M.T. U.DEĞĐL TOPLAM NUMUNE SAYISI OCAK ŞUBAT MART NĐSAN MAYIS HAZĐRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĐM KASIM ARALIK 159 202 179 169 318 287 381 337 303 203 373 141 10 15 14 22 49 58 59 70 52 24 27 17 107 75 136 103 159 163 170 163 133 106 86 102 2 2 4 3 16 15 6 3 7 14 0 4 266 277 315 272 477 450 551 500 436 309 459 243 TOPLAM 3052 417 1503 76 308 KONTROL SAYISI KLOR YOK 4286 5108 4432 5322 5111 5074 4447 5870 5579 4069 6752 4051 464 333 296 393 598 584 851 580 733 329 980 228 4555 60101 6369 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü- 2007 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu R. 1. 2. 2. Denizler 321 km lik kıyı bandına sahip Mersin Đli hızlı nüfus artışı ve göç nedeniyle yoğun ve düzensiz bir yapılanma, alt yapı yetersizliği, liman faaliyetleri, turistik faaliyetler, tarımsal faaliyetler ve endüstriyel faaliyetler nedeniyle su kirliliği problemleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Merkez Đlçe Mersin'in doğusundan Adana'ya kadar sanayi kuruluşları, batısında ise Antalya'ya kadar turizm amaçlı ikinci konut ve turistik tesisler sıralanmaktadır. Đlin batı yakasında bulunan turizm ve dinlenme amaçlı tesisler alt yapı yetersizliğinden dolayı neredeyse varlık nedeni olan deniz ve çevre değerlerinin bozulmasına ve kirlenmesine yol açmaktadır. Mersin-Silifke kıyı bandında bulunan köyler bu yoğun yapılanmadan dolayı yasal prosedürlerini tamamlayarak belediye konumuna geçmiş, Mersin Anamur kıyı bandı iç turizme açılarak plansız ve gelişigüzel bir yapılanmaya sahne olmuştur. Söz konusu tesislerin büyük bir çoğunluğunda müstakil atıksu arıtma tesisi bulunmakta ancak sağlıklı bir şekilde çalıştırılamamakta ve atık sular arıtma tesisinden geçtikten sonra çeşitli yollarla denize ulaşmaktadır. Bu tesislerin kontrolleri numuneler alınmak suretiyle yapılmaktadır. Đlimizde Tarsus Belediyesi dışında Büyükşehir Belediyesi dahil olmak üzere belediyeler alt yapı problemini tam olarak çözememiştir. Arıtılmamış atıksuların deşarj edilmesi Akdeniz’e ulaşan en büyük kirlilik kaynağıdır. Bunların dışında irili ufaklı sanayi kuruluşlarından kaynaklanan kirlilikler ve Adana ilinin kirliliğini toplayarak ilimiz sınırları içerisinde denize bırakan DSĐ' ne ait TD0 kanalının meydana getirdiği kirlilikler gözlenmektedir. Đlimiz Ortadoğu'nun Avrupa'ya açılan kapısı ve bir liman şehri olması sebebiyle gemi ve yat trafiği çok yoğundur. Gemilerden ve yatlardan kaynaklanan sintine ve balast suları için ilimizde 5 adet lisanslı atık kabul tesisi mevcuttur. Mavi Bayrak Kampanyası dışında Đl Sağlık Müdürlüğünce Đlimiz kıyı şeridinde bulunan 28 Umuma açık plajlar ve 3 adet kirlilik araştırması olmak üzere Toplam 31 adet Numune alma noktaları tespit edilmiş olup, Mavi Bayrak Projesinde olduğu gibi Nisan ve Ekim ayları arasında 15 günde bir plajlardan su numuneleri alınarak, gerekli analizleri yapılmaktadır. 2007 yılı içerisinde toplam 431 deniz suyu numunesi alınmış olup, 66 adedi kirli, 365 adedi ise temiz olarak analiz raporları gelmiştir. Kirli olan plajlardan bağlı olduğu Belediye Başkanlıklarına halkın denize girmemeleri için bilgi verilmek ve ayrıca kirlilik araştırması yapılmaktadır. 2007 yılı içerisinde alınan deniz suyu analizleri Tablo R.6’ da verilmektedir. Tablo R. 6: 2007 yılı deniz suyu analizleri NORMAL DENĐZ SUYU SONUÇLARI TOPLAM TEMĐZ KĐRLĐ OCAK ŞUBAT MART NISAN MAYIS HAZĐRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĐM KASIM ARALIK 0 0 0 28 62 62 93 62 62 62 0 0 0 0 0 24 52 52 77 50 59 51 0 0 0 0 TOPLAM 431 365 MAVĐ BAYRAK PROJESĐ 0 0 0 0 4 16 10 32 10 32 16 48 12 32 3 32 11 32 0 0 0 0 66 224 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü- 2007 Mavi Bayrak Uluslar arası bir kampanya olup, Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, Sağlık, Turizm ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen uluslar arası bir kampanyadır. Đlimiz kıyı şeridinde 16 odak nokta tespit edilmiş olup, 24 Nisan ve 23 Ekim ayları arasında 15 günde bir numune alınmaktadır. Plajlarından alınan Mavi Bayrak deniz suyu numunelerinin Total Koliform ,Fekal Koliform,Fekal Streptakak, E.Coli yönünden analizleri yapılmaktadır. 2007 yılı içerisinde 224 adet Mavi Bayrak deniz suyu numunesi alınmıştır. Değerlendirme yukarıda belirttiğimiz Bakanlıklar ve Çevre Eğitim Vakfınca yapılmaktadır. 309 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Đlimiz Kıyı şeridinde 4 adet Mavi Bayrak ödülü almış Plajlarımız bulunmaktadır. 1 - Bozyazı - Anemurion Otel – Mamure Otel 2 – Erdemli / Kızkalesi - Kızkalesi Halk Plajı 3 – Silifke - Altın Orfoz Oteli 4 - Silifke / Yeşilovacık - Pine Park Tatil Köyü R. 1. 2. 3 Zoonoz Hastalıklar Đl Sağlık Müdürlüğü’nden temin edilen verilere göre Mersin Đlinde 2007 Yılında Đnsanlarda görülen Zoonotik Hastalıklar Tablo R.7’ de verilmektedir. Tablo R. 7: Mersin Đlinde 2007 Yılında Đnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar Hastalığın Adı Kuduz Brusellosis Leptospirosis Antraks (Şarbon) Salmonellosis (tifo) Tüberkülosis Uyuz Chlamydiosis Listeriosis Q Humması Sıtma Toxoplazma Ekinokokkosis Sistiserkoz Distamatosis Kalazar Leishmaniosis Trichomoniasis Teniasis Ascaridiosis Trişiniosis Shigellosis Tuleramie Tutulan Sayısı Ölen Sayısı 60 4 12 284 1213 4 1 166 85 68 6130 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü- 2007 R. 1. 3 Gıda Hijyeni Gıda denetim ve gıda işyerleri çalışma izinleri 05.06.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5179 Sayılı Kanun ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığına devredilmiş olup, bu tarihten itibaren denetimler Đl Tarım Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. R. 1. 4 Aşılama Çalışmaları Đl Sağlık Müdürlüğü tarafından yapılan aşılama çalışmaları Tablo R.8’ de verilmektedir. 310 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 1902 0 1854 2 1993 0 1674 7425 1902 0 1854 2 1993 0 1674 0 7425 1909 0 1874 0 1965 0 116 5864 2238 2 0 2240 2000 18 0 2018 259 0 0 0 0 0 2217 138 2258 145 2560 164 7482 1330 1272 327 147 70 1816 400 264 656 297 140 1757 0 1 32 512 900 6875 13223 311 2328 2647 2594 2426 27012 23 1 8 2 0 1860 2326 2586 2387 26577 41 0 6 6 0 1877 1976 2369 2415 26858 63 0 6 6 0 1789 1841 2172 2022 23891 7855 8810 9735 9250 104465 2328 2647 2594 2426 27012 23 1 8 2 0 1859 2326 2586 2387 26576 41 0 6 6 0 1878 1976 2369 2415 26859 63 0 6 6 0 1789 1841 2172 2022 23891 1289 0 0 800 0 7855 8810 10535 9250 105754 2309 2620 2560 2439 26496 9 2 0 1 0 1842 2285 2575 2366 23046 0 0 0 0 0 1832 1928 2345 2354 20259 0 0 0 0 0 648 93 94 73 42 6078 6927 7554 7201 70458 2405 2542 2415 2026 26173 37 1 11 4 4 19 0 0 0 0 2406 2553 2419 2030 26241 2397 2722 2645 2477 27702 265 34 21 31 21 291 0 9 4 31 2431 2752 2680 2529 28258 3701 284 244 266 218 0 0 0 0 26588 0 0 0 0 5 0 0 0 0 908 0 0 241 594 913 0 0 241 594 2583 2563 2496 2239 27713 173570 224 1103 11295 386 2398 2558 2502 2268 28625 116 121 1239 11223 170104 2576 2342 2205 1943 30324 81104 131 48067 5414 133 8028 56754 126815 119205 511440 1350 1432 1395 1170 16970 1156 1378 1301 1253 15640 4723 395 439 472 380 2119 159 190 228 193 1138 135 104 120 120 1845 2111 2121 1946 23620 4132 287 315 337 362 4360 185 203 225 232 22992 614 701 1050 682 4493 255 367 449 389 2689 177 233 290 280 1518 1819 2351 1945 38666 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2027 28 45 9 187 4933 594 405 374 326 7537 791 778 723 458 5409 3946 4256 4602 57047 11535 10536 11229 10634 150801 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü -2007 ORAN (%) 1845 0 1925 1 2127 3 1684 7585 1845 0 1925 1 2127 3 1684 0 7585 1835 0 1949 0 2055 0 58 5897 2116 0 0 2116 1902 20 46 1968 279 0 0 0 0 0 2055 167 1956 1239 2907 185 8509 1435 1431 362 145 90 2028 357 281 657 305 148 1748 0 0 275 503 808 5788 12585 TOPLAM 1884 1 2056 0 2167 7 1855 7970 1884 1 2056 0 2167 7 1855 0 7970 1931 1 2043 0 2085 0 112 6172 1907 4 0 1911 1918 14 25 1957 388 0 3 0 0 0 2412 1402 1909 1269 2937 1995 11924 1486 1426 366 175 100 2067 373 344 9273 363 188 10541 0 0 547 320 498 6482 21941 ARALIK 2272 5 2226 11 2403 12 2054 8983 2272 5 2226 11 2403 12 2054 0 8983 2231 3 2130 0 2194 0 22 6580 1796 8 0 1804 2343 22 10 2375 334 0 26 0 65 65 2118 278 2197 50939 2982 24638 83152 1684 1487 433 204 81 2205 390 1171 6377 424 315 8677 0 0 20 495 809 5419 19309 KASIM AĞUSTOS 2235 4 2322 5 2212 7 2138 8923 2235 4 2322 5 2212 7 2138 0 8923 2164 0 2213 0 1924 0 15 6316 1981 2 2 1985 2239 16 15 2270 355 0 25 1 0 1 2031 49020 2251 1678 2718 108 57806 1604 1391 395 158 69 2013 403 245 785 437 216 2086 0 0 4 366 615 3914 10602 EKIM TEMMUZ 2389 1 2318 10 2455 22 2356 9551 2389 1 2318 10 2455 22 2356 485 10036 2356 1 2131 0 1563 0 10 6061 2310 1 3 2314 2472 28 8 2508 344 0 338 0 7 7 2469 7530 2454 159 2576 109 15297 1553 1310 422 198 109 2039 341 290 787 446 267 2131 0 0 215 436 548 4142 11064 EYLÜL HAZIRAN ŞUBAT MAYIS KKK NISAN POLĐO HĐB HEPATĐT B TETANOZ 2123 0 2228 0 2354 0 2214 8919 2123 0 2228 0 2354 0 2214 1 8920 2084 0 1638 0 14 0 0 3736 2133 0 2 2135 2138 26 42 2206 409 0 2193 1 0 1 2226 202 2749 110 2264 69 7620 1302 1042 304 150 63 1559 279 393 705 385 218 1980 0 0 462 331 346 2858 8838 MART 0-12 2367 13-60 1 2 0-12 2489 13-60 0 3 0-12 2510 13-60 0 RAPEL 2092 9459 TOPLAM 0-12 2367 1 13-60 1 0-12 2489 2 13-60 0 0-12 2510 3 13-60 0 RAPEL 2092 ĐLKOKUL 1 3 9462 TOPLAM 0-12 2058 1 13-60 1 2 0-12 0 13-60 0 3 0-12 0 13-60 0 RAPEL 13 2072 TOPLAM 13 2316 13-60 0 OKUL 12 2328 TOPLAM 0-12 2449 BCG 13-60 14 OKUL 101 2564 TOPLAM PPD 321 DĐF-TET. 0 KIZAMIKÇIK 24003 1 3 5 1 TET-DĐF ĐLKOKUL TOPLAM 4 1. 0 2304 DOZ diğer 161 2. 0 3125 DOZ diğer 853 3. 0 2314 DOZ diğer 91 8848 TOPLAM GEBE 1 1229 GEBE 2 1193 GEBE 3 428 GEBE 4 172 GEBE 5 77 1870 TT2 TOP. GEBE D1 288 GEBE D2 527 GEBE D3 705 GEBE D4 376 GEBE D5 217 GEBEDEĞĐLTOPLAM 2113 OKUL LĐSE 1 0 D 0 0 Đ 1-4 203 G 5-9 271 E 10-14 263 R 15-+ 3356 9305 TOPLAM DBT 1 OCAK AŞILAR YAŞ GRUBU Tablo R. 8: Aşılama Çalışmaları 85 83 84 75 85 83 84 75 83 72 64 2 82 0 87 87 90 95 53 74 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu R. 1. 5 Bebek Ölümleri Đl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre bebek ölüm hızı şöyledir: 2007 2006 2005 2004 2003 Yılı Bebek Ölüm Yılı Bebek Ölüm Yılı Bebek Ölüm Yılı Bebek Ölüm Yılı Bebek Ölüm hızı hızı hızı hızı hızı ‰ 14,1 ‰ 20,6 ‰ 22,6 ‰ 23,4 ‰ 27,6 2007 Yılı Bebek Ölümleri; • 0-7 GÜNLÜK ÖLÜM SAYISI : 171 …. % 57,7 • 8-28 GÜNLÜK ÖLÜM SAYISI : 36 …... % 12,2 • 29-365 GÜNLÜK ÖLÜM SAYISI TOPLAM BEBEK ÖLÜM SAYISI : 89….... % 30,1 : 296 Bebek Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı; Sayı Bebek Ölüm Nedeni % 1- Prematürite …………………………………. 80 …………………27 2- Konjenital Anomali ………………………… 62 ……………….…21 3- RDS …………………………………………. 27 ……………….. 9,1 4- Sepsis ………………………………………. 23 ……………..… 7,8 5- Perinatal Asfiksi ………………………….... 19 ………………... 6,4 6- Diğer ………………………………………… 85 …………….… 28,7 Toplam ……………………………………..…296……………….. 100 R. 1. 6 Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı Đl Sağlık Müdürlüğü çalışmalarına göre 2007 yılı bütün ölenlerin yaş ve cins gruplarına dağılımı Tablo R.9 da verilmekte olup, ölüm nedenleri aşağıda sıralanmaktadır. ÖLÜM NEDENLERĐ Trafik Kazaları…………………………….49………..……..% 0,9 Kalp Hastalıkları……………………….1514…………….…% 26,6 Kanserler ……………………...............545.………………% 9,6 Diğer …………………………………...3574..……………..% 62,9 AYLAR TOPLAM R. 1. 7 CĐNSĐYET Tablo R. 9: 2007 Yılı Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı E K T YAŞ GRUPLARI TOPLAM 0 1.- 4 5.- 9 10.- 14 15.- 24 25.- 44 168 128 296 42 36 78 17 14 31 27 12 39 60 37 97 177 123 300 45.- 49 50.- 64 65 + 141 718 1859 3209 60 396 1667 2473 201 1114 3526 5682 Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü -2007 Aile Planlaması Çalışmaları Bebek,Çocuk,Ergen,Yetişkin (Olgun),Yaşlı kısaca toplumu oluşturan kadın erkek tüm bireylerin sağlıklı bir yaşam sürdürmeleri ve aile sağlığında önemli rol oynayan Aile planlaması; bireylerin istedikleri zaman istedikleri sayıda bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olmaları, aile planlaması ünitelerimizin mevcut olduğu tüm kurumlarımızda isteyen bireylerin doğru bilgi almaları ve kendilerine en uygun yöntemi seçmeleri için danışmanlık eğitimi verilmektedir. 312 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 2007 yılında 243.082 kişi aile planlaması polikliniklerine başvurmuştur. Bunlardan 228.613 kişiye danışmanlık verilmiş olup, 47.812 kişide ilk defa yönteme başlamıştır. Aile Planlamasında Kullanılan Yöntemler ve Bu Yöntemlerden Faydalanan Kişi Sayısı : RĐA Hap Enjeksiyon Kondom Vazektomi Tüpligasyon : 10.225 Kişi : 88.269 Kişi : 18.746 Kişi : 100.507 Kişi : 5 Kişi : 1.220 Kişi Toplam 218.972 kişi etkili bir yöntemden yararlanmıştır. R. 2 ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RĐSKLERĐ R. 2. 1 Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. R. 2. 2 Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. R. 2. 3 Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. R. 2. 4 Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. R. 2. 5 Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. R. 2. 6 Đyonize Radyasyondan korunma Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. R. 2. 7 Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. KAYNAKÇA 1. Đl Sağlık Müdürlüğü Çalışmaları 313 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐ Çevrecilik günümüzde güncel bir akım olmanın yanı sıra büyük bir ilgi alanı olmuştur. Çevrenin ve doğal dengenin bozulması insanları çevreye karşı daha duyarlı ve sorumlu davranmaya yöneltmiştir. Günümüzde hızla artan çevre sorunlarının önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesinde eğitimin rolü çok önemlidir. Çevre eğitimi, insanların yaşadıkları çevreyi daha iyi tanımaları, korumaları, çevre kirliliğini önlemeleri ve daha sağlıklı yaşayabilmeleri için gösterdikleri gayret ve etkinliklerin tümüdür. S. 1 KAMU KURUMLARININ ÇEVRE EĞĐTĐMĐ ĐLE ĐLGĐLĐ FAALĐYETLERĐ Çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi için ilimizde, çevre ile ilgili dernek, vakıf, gönüllü kuruluşlar, basın-yayın organları, özellikle yaygın eğitim kurumları ile işbirliği içerisinde etkin çalışmalar yürütmektedir. Eğitimin doğuştan itibaren başladığı görüşünden hareketle, öncelikle okul öncesi çevre eğitimine ağırlık verilerek, çocuklara çevreyi tanıtıcı, tabiatı sevdirici mesajlar yanında, çevre sorunlarının oluşturduğu tehlikeler hakkında bilgi verilmektedir. Öğrencilerin eğitimi için okullarda belli bir program dâhilinde eğitim yapılmakta, çevre ile ilgili konularda seminer, video, kaset, slayt, sergi v.b. faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu programlar dâhilinde öğrencilere; temiz, sağlıklı büyüme ve yaşama, doğayı ve tarihi zenginlikleri koruma, yaşanan çevreyi daha güzel yaşanabilir bir duruma getirme konularında bilgi verilmekte ve çevre konulu ödevlerde öğrencilere yardımcı olunmaktadır. Ayrıca Bakanlığımızdan temin edilen çevre konulu çizgi filmler okullarda gösterilmekte, konu ile ilgili broşür ve afiş dağıtımı yapılmaktadır. Çevre Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında 14.10.1999 tarihinde imzalanan işbirliği protokolü çerçevesinde; 2001yılından itibaren Đlimizdeki pilot okullarda “Uygulamalı Çevre Eğitimi” başarı ile uygulanmaktadır. Tablo S. 1: Uygulamalı Çevre Eğitimi Tablosu EĞĐTĐM UYGULANAN YIL 2001–2002 Öğretim Yılı 2002–2003 Öğretim Yılı 2004–2005 Öğretim Yılı 2005–2006 Öğretim Yılı 2006–2007 Öğretim Yılı 2007–2008 Öğretim Yılı TOPLAM EĞĐTĐM UYGULANAN OKUL SAYISI 20 adet Đlköğretim okulu 21 adet Đlköğretim okulu 20 adet Đlköğretim okulu 25 adet Đlköğretim okulu 35 adet Đlköğretim okulu 45 adet Đlköğretim okulu 166 adet Đlköğretim okulu Kaynak: Mersin Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Proje süresince, öğretmen ve öğrencilere çevrenin önemi, değerlendirilebilir katı atıklar, bitki ve hayvan varlıklarının korunması ve çevre kirliliği konularında görsel ve basılı materyallerle desteklenerek eğitim verilmektedir. Ayrıca değerlendirilebilir katı atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanım konularında kağıt toplama kampanyası Mersin Çevre Vakfı tarafından başlatılmış olup, Đl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından belirlenen pilot okullar ile kamu kurum ve kuruluşları ile bazı sanayi tesislerinde kampanya başlatılmıştır. Bu kapsamda belirlenen pilot okullarda katı atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımı konularında çalışmalar yapılmış, okullara kağıt toplama kutuları konulmuş ve belirli zamanlarda bu kutularda toplanan katı atıklar alınarak en çok kağıt toplayan okul 5 Haziran Dünya Çevre Gününde ödüllendirilmiştir. Örgün eğitimde, eğitimin ana faktörü olan öğretmenlerin bilgilendirilmesine önem verilmektedir. Bunun yanı sıra okullar arası resim, kompozisyon, şiir yarışmaları, çeşitli temizlik, ağaç dikme vb. faaliyetler düzenlenerek öğrencilerin teşviki sağlanmaya çalışılmaktadır Dünya çevre günü ve çevre haftası, orman, sağlık, turizm haftaları gibi özel gün ve haftalarda çevreyi tanıtıcı ve çevre kültürünü geliştirici özel programlar hazırlanarak afiş, pankart, slayt, video gösterileri düzenlenmekte ve çevre stantları açılarak tanıtım yapılmaktadır. Yine ilimizde faaliyet gösteren çevre gönüllüleri derneği, lions, rotary, rotarack, sroptimistler gibi kulüp ve derneklerin çevre ile ilgili düzenledikleri programlara katılım sağlanmakta ve onların çalışmaları desteklenmektedir. 314 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu S. 2 ÇEVRE ĐLE ĐLGĐLĐ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALĐYETLERĐ S. 2. 1 Çevre Dernekleri MERSĐN ÇEVRE GÖNÜLLÜLERĐ DERNEĞĐ Mersin Çevre Gönüllüleri Derneği, 6 Haziran 1991 yılında kurulmuştur. Derneğin amacı, Mersin ilindeki çeşitli çevre sorunlarına çözümler bulmak, yeşil ve temiz Mersin'i korumak, kaybedilenleri yeniden kazanmak için sivil toplum örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte çalışmalar yapmak. Derneğin Çevre Eğitimi faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz; - Đlk ve orta dereceli okullarda çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi amacı ile konferans, panel düzenlemek, ağaçlandırma komisyonları oluşturmak, - Hatay, Đskenderun, Ceyhan, Adana, Mersin, Silifke ve Taşucu Çevre Gönülleri Dernekleri, Doğu Akdeniz Çevre Gönülleri (DAÇE ) derneği adı altında, Doğu Akdenizin çevre sorunlarına çözüm aranması için çalışmalar yapmak, - Katı atıkların geri kazanılması amacı ile geri kazanılabilen atıkların( pil, kağıt, pet,vs. ) toplanması yönünde kampanyalar düzenlemek, düzenlenenlere katılmak. - Đl ve ilçelerde yer alan önemli yeşil alanların (Atatürk Parkı yeşil alanı vb. ) korunması - Doğal Hayatın Korunması yönünde çalışmalar yapmak (Caretta Carettaların korunması) -Hava Kirliliğinin korunması yönünde, motorlu araçlardan kaynaklanan kirliliğin azaltılması için bisiklet yollarının ve DDY' larının arttırılması yönünde girişimlerde bulunmak, - 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlama etkinlikleri kapsamında Çevre ve Orman Đl Müdürlüğü'nce hazırlanan kutlama etkinliklerine katılmak, - Yerel radyo ve TV 'lerde çevreyle ilgili programlara katılmak. TEMA VAKFI TEMA Vakfı 12 Ekim 1992 tarihinde 30 saygın işadamı ve 8 devlet müsteşarlığının desteğiyle kurulmuştur. Amacı; öncelikle ulusumuza, onun temsilcilerine, partilere ve hükümetlere, resmi ve özel kuruluşlara, eğitim kurum ve kuruluşlarına, basın-yayın organlarına, toprak erozyonunun önemli sonuçlarını ve ülkemizin çöl olma tehlikesini anlatmak, bütün kesimlerin düşünce ve gönül birliğini, desteğini sağlayacak doğrultuda kamuoyu oluşturarak erozyonu önleme hareketini başlatmak ve sürdürmektir. Vakfın eğitim çalışmaları içerisinde, Türkiye genelinde düzenlenen eğitim seminerlerinde erozyon tehlikesinin kamuoyuna tanıtılması için gönüllü erozyon eğitmenlerini yetiştirmektir. Ayrıca, eğitim yayınları hazırlanarak basılmakta ve okullarda erozyonu anlatan konferanslar verilmektedir. DOĞAL HAYATI VE ÇEVREYĐ KORUMA DERNEĞĐ (DOĞAKOD ) Doğal Hayatı ve Çevreyi Koruma Derneği; doğayı ve çevreyi korumak, insanlarda çevre bilinci uyandırmak, her türlü kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, üyeler arasında dayanışma ve yardımlaşma sağlamak amacıyla 1993 yılında kurulmuştur. Derneğin Çevre Eğitimi Faaliyetleri içerisinde; 1994' de Çevre Bakanlığı Gönüllü kuruluşlar işbirliği toplantısına katılım, Dünya Ormancılık Haftası kutlamaları, Radyo ve TV 'de Acık Oturumlar düzenlemek, Nükleer Enerji Konferansı, Đlköğretim Okulları arasında Doğa-Çevre konulu Resim Yarışması, 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlamaları yer almaktadır. BĐSĐKLETLĐ YAŞAM DERNEĞĐ Bisikletli Yaşam Derneği’nin amacı motorlu araç egemenliğinin tüm dünyayı etkisi altına alarak, doğal yaşamı tehdit etmesi, ülke ekonomisine önemli giderler sağlaması, insanların işlerine, okullarına, seyahatlerine, aynı zamanda spor yaparak huzurlu, gürültüsüz, ekonomik, ekolojik olarak doğaya en uyumlu ulaşım aracı olan bisikletle gidebilmenin koşullarını yaratmaktır. Derneğin Faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz: 315 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu -Derneğin çevre eğitimi faaliyetleri içerisinde 1992-2001 tarihleri arasında çevre eğitim tasarımı oluşturularak özellikle göç alan bölge seçilmiş; okul idaresi, öğrenciler, yöre halkı, belediye, mimarlar odası, çocuk tiyatrosu yazarı, M.E. Üniversitesi, Orman Bölge Müdürlüğüne Almanya‘da uygulanmış proje örneklerinden çalışmalar sunulmuştur. -1995-1997 yılları içerisinde Mersin kıyılarını araştırma ve koruma dosyası kapsamında; Taşucu- Gazipaşa, Kazanlı- Seyhan Nehri arasındaki bölgede son derece önemli kültürel ve doğal güzelliklerin saptanması, bunları korunması, gelecek kuşaklara aktarılması amaçlanmıştır. ÇEVRE DOSTLARI DERNEĞĐ 2001 yılında kurulmuş olan dernek çevre değerlerini korumak ve çevre kirliliğini önlemek amacı doğrultusunda çeşitli faaliyetler yürütmektedir. S. 2. 2 Çevreyle Đlgili Federasyonlar Đlde çevreyle ilgili federasyon bulunmamaktadır. 316 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu T. ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA Çevre Yönetimi; optimal kaynak kullanımını çevresel zararların minimize edilmesini, insan ihtiyaçları ve doğal kaynaklar arasındaki dengeyi sağlar ve yönlendirir. Uygulama, değerlendirme ve planlama yaklaşımlarını içinde bulunduran çevre yönetimi orta ve uzun vadeli çevre stratejilerinin gerçekçi ve tutarlı olmasını sağlar. Çevre yönetimi, temelde insan ve doğa ilişkilerini, gelişimini, nüfus artışı, ekonomik büyüme, enerji kullanımı, yaşam standardı, eğitim ve kaynaklar gibi dinamik parametrelerin etkileşimlerini ve bu konulardaki bilgileri geniş bir düşünce çerçevesinde bir arada ele alır. Çevre yönetiminde, insan faaliyetlerinin çevreye olan istenmeyen etkilerini düşüncesi optimal kaynak kullanımı ve çevresel zararların minimize edilmesi, kaynak-etki parçalarını oluşturur. Çevre problemlerinin, birbirinden ayrılmış sorunlar olmadığı, birbirleriyle karşılıklı ilişki içerisinde oldukları göz ardı edilmeden bütün konular çevre çerçevesinde birlikte değerlenmelidir. T. 1 önlemek zincirinin bunların yönetimi ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐNĐN VE ÇEVRESEL TAHRĐBATIN ÖNLENMESĐ Çukurova'nın batı ucunda Torosların eteğinde kurulmuş olan Mersin Đli, tarihi ve doğal güzellikleriyle, verimli tarım topraklarıyla, turizmiyle, sanayisiyle, limanıyla, 321 km’ lik sahil bandı ve iklimiyle ülkemizin en önemli cazibe merkezlerindendir. Bu nedenle ilde özellikle iç göçlerin meydana getirdiği hızlı bir nüfus artışı, plansız konut yapımı, yaz nüfusu ile kış nüfusu arasındaki farklılığa paralel olarak kıyı boyunca var olan yapılaşmanın yol açtığı çevre sorunlarının yanı sıra, alt yapı yetersizliği en büyük kirlilik kaynağını oluşturmaktadır. Đlimizde genellikle sahil şeridi boyunca yerleşmiş olan belde ve belediyelerin birçoğunda alt yapı sistemi bulunmamaktadır. Bunun sonucu olarak da özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayan sahillerimizde yoğunluk kazanmış olan otel, motel, yazlık site, kamp alanları ve eğitim tesisleri gibi dinlenme ve turizm amaçlı tesislerin bir kısmında atık su arıtma sisteminin olmaması, olanların ise usulüne uygun çalıştırılmaması, söz konusu tesislerin varlık nedeni olan çevre değerlerinin bozulmasına neden olmaktadır. Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, kurulduğu tarihten bu yana özellikle kıyı şeridi boyunca görülen çarpık kentleşme ve alt yapı yetersizliği sonucu ortaya çıkması muhtemel kirliliklere engel olunması, yerel yönetimlerle işbirliği içinde bu konudaki sorunların giderilmesi için rehberlik hizmeti sunmak ve yerleşim yerlerine yönelik tek tek arıtım üniteleri yerine mümkün olduğu kadar merkezi arıtma sistemlerine kavuşturulması konusunda destek sağlama çalışmalarını sürdürmektedir. Đlimizin özellikle batı kesiminde var olan turistik yapılaşmanın yanında özellikle MersinAdana karayolu üzerinde yoğun bir sanayileşme yaşanmaktadır. 1960'lı yıllarda Ataş rafinerisi ve Çukurova Termik Santralinin kurulmasıyla başlayan sanayileşme süreci son 10 yıl içerisinde serbest bölge ve organize sanayi bölgesinin faaliyeti ile birlikte daha bir hız kazanmıştır. Ancak tüm dünyada olduğu gibi sanayi ve teknolojide yaşanan gelişmeler sadece insan hayatını kolaylaştırmakla kalmamış, insanın doğa üzerindeki gücünü artırarak bir dizi çevre problemini de beraberinde getirmiştir. 108 km' si doğal kumsaldan oluşan 321 km' lik kıyı bandına sahip Mersin’de denize ulaşan kirleticilerin en önemlisi kara kökenli olanlarıdır. Doğuda Adana kenti batı yakasına ait şehir kanalizasyonu ve Adana’daki bir kısım sanayi kuruluşlarının atık sularının deşarj edildiği Tarsus ilçesi Baharlı köyü sınırlarındaki TD-0 drenaj kanalı, Tarsus ilçesindeki sanayi atıksularının taşındığı Berdan Nehri, yalnızca fiziksel arıtımdan geçirilerek seyreltme usulüne dayanan Mersin Büyükşehir Belediyesi derin deniz deşarj hattı Akdeniz ‘e ulaşan en büyük kirlilik kaynaklarıdır. Sayıları gün geçtikçe artan sanayi tesisleri ve tatil sitelerinden kaynaklanan kirliliğin giderilmesi için Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce denetim yapılarak arıtma sistemlerinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmekte, deşarj edilen atıksulardan numune alınarak, numunenin analizi neticesinde Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen deşarj standartlarına uygun olmayan tesislere uyarılar yapılmakta veya daha önce yapılan uyarılar dikkate alınarak cezai müeyyideler uygulanmaktadır. 317 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bölgemizde mevsimsel nüfus artışına paralel olarak evsel kirlilik yükünün artması nedeniyle yaşanan su ve deniz kirliliğinin yanı sıra önemli diğer bir konu da; yanlış imar uygulamaları sonucu ilin kıyı alanlarının beton bloklarla çevrilmesi, tarım alanları ile korunması gereken çevresel kaynakların tahrip edilmesidir. Yine buna paralel olarak kumsallardan yoğun olarak kum ve çakıl alınması kıyı kirliliğini arttırıcı nedenlerden birini oluşturmaktadır. Mersin Đlinde su kaynakları genel olarak oldukça zengindir. Bu gerçek kirlilik durumunu hafifletmektedir. Bununla beraber suyun çok az olduğu bölgeler vardır. Öte yandan Mersin Đlinin içme suyu için kullanılan yeraltı suyu rezervlerinin büyük bir bölümü tüketilmiş ve içme suyu için yüzey suları giderek daha fazla kullanılmaya başlanılmıştır. Yeraltı sularının kalitesine ilişkin verilere göre çok sayıda fosseptik ve açık tuvalet ile sanayi ve tarımsal faaliyetlerin yol açtığı sızıntıların bu su kaynaklarına karıştığı belirlenmiştir. Bazı bölgelerde evsel atık sular yeraltı su mağaralarına deşarj edilmekte ve buralardan yeraltı su kaynaklarına karışabilmektedir. Su kaynaklarımız ve denizlerimizin korunması, mevcut kirliliğin giderilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yapılmış olup, devam etmektedir. Uzun yılların birikimi olan bu sorunların çözümünde kısa vadeli çözümlerin yanında uzun vadeli çalışmalara da ihtiyaç duyulduğu bir gerçektir. Denizlerimizle diğer yüzeysel ve yeraltı su kaynaklarımız arıtma sistemi olmayan veya olduğu halde çalıştırılmayan tesislerin atık su deşarjları ile kirletilmektedir. Bu noktadan hareketle Müdürlüğümüz denetim faaliyetlerini giderek artırmaktadır. Đlimiz sınırları içerisinde içme suyu kaynağı olarak kullanılan yeraltı, yerüstü su kaynaklarının korunması konusunda ilgili Belediyeler, DSĐ ve Müdürlüğümüzce ilgili Yönetmelikler kapsamında çeşitli çalışmalar (içme suyu kaynaklarının koruma altına alınması, mutlak koruma alanlarının oluşturularak kamulaştırılması vb.) yapılmakta olup, bu çalışmalar çoğunlukla maddi yetersizlikler nedeniyle tamamlanamamaktadır. Coğrafi konumu sebebiyle zengin tarım topraklarına sahip olan ilimizde önemli bir çevresel tahribat da tarımsal alanlarda yaşanmaktadır. Mersin Đlinde 1970'li yıllardan itibaren görülen sanayileşme ve hızlı nüfus artışı köyden kente olan göçü artırarak, yeni yerleşim alanlarının oluşmasına neden olmuştur. Bunun sonucu, şehirlerde plansız ve kontrolsüz yapılar oluşmuş ve yerleşme alanları verimli tarım arazilerine yayılmıştır. Bir taraftan bina ve tesislerin kapladığı alanlar, diğer taraftan şehirlerden kaynaklanan kirlilik nedeniyle yakın çevresinde verimli araziler kullanılamaz hale gelmiştir. Tarım topraklarımızın amaç dışı kullanıldığı diğer önemli bir sektör sanayi alanıdır. Birçok sanayi tesisi, ulaşım ve diğer altyapı kolaylıkları nedeniyle düz ve verimli arazilere yerleşmiştir. Gerek kapladığı alan gerekse kirletici emisyon ve deşarjları ile çevresinde bulunan tarım arazileri ve bitkileri olumsuz yönde etkilemiştirler. Đlimizde kentleşme, sanayi alanları nedeniyle tarım dışı kalmış önemli arazilerin varlığı yıllardır kamuoyu tarafından bilinmektedir. Mersin ve Tarsus yöresinde çok verimli ova ve araziler bir daha kullanılamayacak şekilde tarım dışı kalmıştır. Tarım topraklarının amaç dışı kullanımının engellenmesi ve yanlış tarımsal uygulamalar sonucu tarım topraklarının tahribinin önlenmesi konusunda, mevcut mevzuat çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşların da katılımıyla, özellikle çiftçi eğitimi olmak üzere çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Yine ilimizde yaşanan önemli çevre sorunlarından biride katı atıkların neden olduğu kirliliktir. Tüketimin çeşitlenerek artması, hayat standardının değişmesi, kişi başına düşen katı atık miktarını artırmış ancak bu atıkların toplanması ve imha edilmesinde istenilen seviyeye ulaşılamamıştır. Kent çevrelerinde oluşan çöp sahaları hem toprağı kullanılmaz hale getirmekte hem de başta sağlık olmak üzere çeşitli çevre sorunlarına neden olmaktadır. Đlimiz Merkez ilçede katı atıkların bertarafı, düzensiz depolama yapılan Çavuşlu çöp alanında gerçekleştirilmektedir. Kent merkezine çok yakın olan ve kentin büyümesiyle birlikte yerleşim yerlerinin içinde kalan bu alan insan ve çevre sağlığı için büyük bir risk oluşturmaktadır. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca çöp alanının rehabilite çalışmalarına ocak 2008 tarihi itibariyle başlanılmış, ancak yerşeçimi yapılmış olan yeni alanla ilgili yasal işlemlerin devam etmesi nedeniyle rehabilite edilen alanın bir bölümüne hala çöp dökülmektedir. 318 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Bunun dışında kalan ilçe ve belde belediyelerin sadece birkaçında düzenli depo alanı yapılmak üzere alan belirleme çalışmaları yapılmıştır. Düzenli depolama yapılması ve değerlendirilebilir atıkların yeniden değerlendirilmesi ile çöp ve katı atıkların neden olduğu çevre kirliliği bir ölçüde giderilebilecektir. Mersin Đli hava kirliliği açısından ikinci derece kirli iller sınıfında yer almaktadır. Đlimizde hava kirliliği problemi henüz diğer şehirlerdeki boyutlara ulaşmamakla beraber, gelişen endüstriyel faaliyetler ve motorlu taşıtlardaki artışla birlikte önlem alınmadığı takdirde yoğunlaşabileceği beklenilmektedir. Herkesin soluduğu havanın kalitesini öğrenmesi amacıyla, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından ilimize tahsis edilen Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu Toros Devlet Hastanesi’ nin bahçesine kurularak faaliyete geçmiştir. Yerleşim yerlerinde ısınma amaçlı kullanılan yakma sistemlerinden kaynaklanan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halinde dış havaya atılan kirleticilerin hava kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak ve denetlemek amacıyla Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır. T. 2 DOĞAL KAYNAKLARIN, EKOLOJĐK DENGELER ESAS ALINARAK, VERĐMLĐ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELĐŞTĐRĐLMESĐ Ekonomik gelişmenin hedefi insanlara daha iyi bir yaşam sağlamak olmasına rağmen, havası, suyu, toprağı ve bitki örtüsü zedelenmiş ya da tahrip edilmiş ve doğal kaynakları ekonomik sistemi işletemeyecek hale gelmiş bir ülkede bu hedefe ulaşmak imkanı olmayacaktır. Ekonomik gelişme lehine, optimum bir birleşim düşünülmeden doğal kaynakların üretim dışı kalması, gelecekte bu girdilerin güçlükle teminine, miktarca azalmasına ve kalitesizleşmesine neden olacaktır. Doğal kaynaklar açısından birçok zenginliğe sahip olan ilimizde son yıllarda yaşanan gelişmelere paralel olarak doğal kaynak kullanımıyla ilgili sorunlarda artmaktadır. Verimli tarım arazilerinin yanlış ve amaç dışı kullanımı, su kaynaklarının yeterince değerlendirilememesi ve çeşitli nedenlerle kirliliğe maruz bırakılması, zengin bir çeşitliliğe sahip olan flora ve faunanın bilinçsizce tahribi vb. çevre sorunlarının yaşandığı ilimizde çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir. Yapılan uygulamalarda doğal kaynakların ekolojik dengeler esas alınarak, verimli bir şekilde kullanılması ve korunması amacıyla mevcut mevzuatlar göz önünde bulundurularak Mahalli Çevre Kurulu kararları doğrultusunda hareket edilmektedir. T. 3 EKONOMĐK VE SOSYAL FAALĐYETLERĐN, SONUÇLARININ ÇEVRENĐN TAŞIMA KAPASĐTESĐNĐ AŞMAYACAK BĐÇĐMDE, PLANLANMASI Ekonomik büyüme, çevreye zarar riskini her zaman yanında getirerek çevre kaynakları üzerine artan bir basınç yüklemektedir. Bu nedenle kaynak kullanımının tahrip edici bir tarzda değil, devamlılığı sağlayacak bir anlayış içerisinde ele alınması ve yönetilmesi gerekmektedir. Bu ise ancak sürdürülebilir kalkınma kapsamında gerçekleştirilebilir. Gerek kalkınmanın gerekse kaynakların kullanımının, tahrip edici, bozucu bir şekilde değil, devamlılığı sağlayacak bir anlayış içinde ele alınması ve yönetilmesi sürdürülebilir kalkınmanın temel hedefidir. Çevre yönetimi, insan faaliyetleri ile doğal çevrenin çeşitli bileşenleri arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Çevre açısından tamiri sonradan mümkün olmayan yada tamiri için, büyük maliyetleri gerektiren hatalardan korunabilmek için bütün faaliyetlerde çevre boyutu dikkate alınmalıdır. T. 4 ÇEVRENĐN ĐNSAN - PSĐKOSOSYAL ĐHTĐYAÇLARIYLA UYUMUNUN SAĞLANMASI Çevre kirlenmesi sosyal, ekonomik, teknolojik ve global olmak üzere değişik boyutlara sahiptir. Çevre kirliliği genellikle fiziksel ağırlıklı olarak ele alınmaktadır. Oysa insan çevre etkileşiminin bir diğer yönü de psikolojik boyutudur. Günümüzde insan-çevre etkileşimine yeni bir boyut kazandırılarak "görsel kirlenme "kavramı ortaya çıkarılmıştır. Görsel kirlilik çevresel tüm kirlilikleri içine alan, özellikle kentlerde mimarlık ve şehircilik eserlerinin insan ölçeğiyle uyumsuzluğundan, kentsel yeşil alanların standart ölçütlerin altında kalmasından, tarihi ve kültürel değerlerin korunmaması nedeniyle beton yığınları arasında kalmasından ve diğer çevreyle uyumsuzluk nedenlerinden kaynaklanmaktadır. 319 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Çevre kirlenmesinin fiziksel boyutu insanların biyolojik pek çok uyumsuzluğuna ve hastalığına neden olurken, görsel boyutunun da insan psikolojisindeki olumsuzlukları göz ardı edilemez. T. 5 ÇEVRE DUYARLI ARAZĐ KULLANIM PLANLAMASI Orman alanlarında geçmiş yıllarda odun hammaddesi üretmek amacı ön planda iken 2002 yılında yenilenen Amenajman Planlarında fonksiyonel planlama esasları göz önüne alınarak orman alanlarının sadece odun üretmek amacı ile değil ayrıca; toplumun ve ekolojik dengenin ihtiyaçları göz önüne alınarak doğayı koruma, su kaynaklarını koruma, toplum sağlığı, estetik, turizm, yaban hayatını koruma, gen kaynaklarını koruma ve bilimsel amaçlar gibi birçok orman fonksiyonu göz önüne alınarak bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik olarak, ormanları işletmek üzere planlanmıştır. 2002 yılından önce odun dışı amaçlar için 101.442 Hektar olan alan, yeni fonksiyonel planlama anlayışı ile tüm orman alanlarının % 43’ üne tekabül eden 363.546 hektara çıkarılmıştır. Çevre Düzeni Planı Çevre Düzeni Planları, dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik kararlarla ekolojik kararların bir arada tasarlanmasına imkan veren, rasyonel doğal kaynak kullanımını sağlamak üzere kalkınma ve varsa bölge planları temel alınarak alt ölçekli planlara esas olmak üzere hazırlanan ve ana arazi kullanım kararlarını, stratejileri ve hedefleri belirleyen plan notları ve plan açıklama raporuyla bütün olan üst ölçekli fiziki planı ifade eder. Dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik kararlarla, ekolojik kararların bir arada düşünülmesine imkan veren rasyonel doğal kaynak kullanımını sağlamak üzere, Kalkınma Planları ve Bölge Planları temel alınarak çevre düzeni planlarını hazırlamak veya hazırlatmak, onaylamak ve uygulanmasını sağlamak, görevi Çevre ve Orman Bakanlığımızın sorumluluğuna verilmiştir. Bu çerçevede 4856 sayılı Kanun uyarınca yetki ve sorumluluğu Bakanlığımıza verilen Çevre Düzeni Planlarının, kapsadığı alan ve ölçeği 5491sayılı Kanun’un 6, maddesi (b) bendi ile belirlenerek, Bakanlığımızca yapılacak, yaptırılacak ve onaylanacak Çevre Düzeni Planlarının havza ve bölge bazında 1/50 000 ve 1/100 000 ölçekli olacağı belirlenmiştir. Kırsal ve Kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların Koruma-Kullanma dengesi içerisinde en uygun ve verimli şekilde kullanılması ancak üst ölçekte alınacak arazi kullanım kararlarıyla mümkün olabilmektedir. Đlimize ait 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planlarının yapımı/yaptırılması ile ilgili her türlü iş ve işlemler Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü) ile Valiliğimiz arasında 19/08/2005 tarihinde imzalanan protokol gereği, Bakanlığımızca gerçekleştirilmiş olup, “MersinKaraman Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 02.01.2008 tarihinde kesin olarak onaylanmış ve yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 2025 yılı hedef alınarak hazırlanan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ana kararlarında Mersin Đli, hizmetler ve sanayi sektörünün ön planda olacağı, ancak tarım ve sanayi sektörlerinin eşgüdümünün sağlanması yönünde tarımsal sanayinin destekleneceği bir il olarak belirlenmiştir. Mersin’in deniz turizmi potansiyelinin yanı sıra, kalkınmada önemli fırsatlar sunan kültür, inanç ve doğa turizmi potansiyelleri ile birlikte değerlendirileceği bir gelişim göstermesi desteklenmektedir. Çevre Düzeni Planı Mersin ve Karaman illeri bütününde, sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre yaratılmasını; tarımsal, turistik ve tarihsel kimliğin korunmasını ve Türkiye’nin kalkınma politikaları kapsamında, sektörel gelişme hedeflerine uygun olarak belirlenen planlama ilkeleri doğrultusunda, planlı bir gelişme ve büyümeyi hedeflemektedir. Planın amacına yönelik planlama ilke ve hedeflerini, planlama ana kararlarını, gelişme önerilerini ve sorunlara müdahale stratejilerini kapsamaktadır. 1/100 000 ölçekli Mersin Karaman Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı Mersin Merkez ve Tarsus’u içine alan kısmın Haritası Şekil T.1’de verilmektedir. T. 6 ÇEVRESEL ETKĐ DEĞERLENDĐRMESĐ Mersin Đli genelinde sektörel bazda 2007 yılı içerisinde ÇED Olumlu/Olumsuz ve ÇED Gereklidir/Gerekli Değildir kararları verilen faaliyetler aşağıda Tablo T.1’de ve 1997-2007 yılları arasında ÇED ve ÇED Ön Araştırma Raporu/Proje Tanıtım Dosyası adet listesi ise Tablo T.2’ de gösterilmektedir. 320 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Şekil T.1: Mersin Merkez ve Tarsus 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 321 Ölçeksiz 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo T. 1: ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARI -ÇED GEREKLĐ/GEREKLĐ DEĞĐLDĐR KARARI VERĐLEN FAALĐYETLER LĐSTESĐ 2007 YILI ATIK-KĐMYA TESĐSLERĐ PROJELERĐ No FAALĐYET ADI FAALĐYET SAHĐBĐ ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ OLUMLU/OLUMSUZ SEKTÖRÜ 01 Atıksu Arıtma Tesisi Mut Belediye Başkanlığı Mut Barabanlı Köyü 02.02.2007 237.12/670 ÇED Gerekli Değildir Atık 02 Tarım Đlaçları Üretim Tesisi Agnova Tarım Tic. San. Ltd. Şti. Tarsus Mersin-Tarsus OSB 17/01/2007 237.08-302 ÇED Gerekli Değildir Kimya 03 Biodizel Üretimi Doğa Pet. Kimya yağ akaryakıt San. Tic.Ltd. Şti. 8 pafta 529 nolu parsel 13/03/2007 237.03/1598 ÇED Gerekli Değildir Kimya 04 Çimento Esaslı Fayans Yapıştırıcı Derz Dolgu Mad. Đmalatı ve Silikon Dolgu Kartuş Dolumu Tesisi Kalekim Mersin Ltd. Şti. Merkez Đlçe-Mersin Serbest Bölgesi FF Ada, 5-6 Nolu Parsellerde 17/04/2007 237.03-2419 ÇED Gerekli Değildir Kimya 05 Yapı Kimyasalları Üretim Tesisi EKY Eczacıbaşı Koramic Yapı Kimyasalları San. ve Tic. A.Ş. Tarsus OSB 251 ada 7 nolu parsel 18/05/2007 210.01/3104 ÇED Gerekli Değildir Kimya 06 Atıksu Arıtma Tesisi Taşucu Belediye Başkanlığı Silifke -Taşucu 1333,289,290,301,297,294, 291 ve 286 nolu parseller 23/05/2007 210.01-3203 ÇED Gerekli Değildir Atık 07 Oksijen Üretim Tesisi Soda Sanayi Kromsan Krom Bileşikleri fabrikası Merkez Đlçe Kazanlı 25.06.2007 210.01.3935 ÇED Gerekli Değildir Kimya 08 Madeni ve Müstahzarları Üretimi Tarsus OSB 186 ada 3 nolu parsel 06/04/2007 237.03/2213 ÇED Gerekli Değildir Kimya 09 Gümüş Geri Kazanım Tesisi Tırmıl Sanayi Tesisi Mersin Merkez AD Blok No:27 13/07/2007 237.03-4354 ÇED Gerekli Değildir Kimya 10 Madeni Yağ Üretim Ortadoğu Petrol Đnş. ve Kim. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. Tarsus OSB Rüştü 174 ada 3 numaralı parsel 28/09/2007 237.03-6412 ÇED Gerekli Değildir Kimya 11 Röntgen Đkinci Sularından Gümüşün Geri Kazanımı Atahan Kimya ve Ramatçılık Merkez Đlçe -Tırmıl Sanayi Sitesi 23-P-II Pafta 6219 Ada, 2 nolu parsel 11/09/2007 237.03-5793 ÇED Gerekli Değildir Atık Saoil Enerji ve Petr. Ürn. Org. Güb. Ve Kim. Ürn. Gıda. Đnş. Teks. San. Tic. Ltd. Şti. Sercan Mad. Hiz. Otomotiv Đnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Đlçe-Kazanlı 322 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 2007 YILI PETROL-MADENCĐLĐK TESĐSLERĐ PROJELERĐ No FAALĐYET ADI 01 SEKTÖRÜ ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik 26.04.2007 238.02.-2582 ÇED Gerekli Değildir Madencilik Fıdık Mevkii P30C09A pafta, 101 ada,1098 parsel 24.05.2007 238.02-3236 ÇED Gerekli Değildir Madencilik Silifke P32a1 Pafta AR:200701977 Ruhsat nolu saha ÇED Gerekli Değildir Madencilik Eker Mad.Đnş.Nak. Oto.Hay. San. ve Tic. Ltd Şti. Tarsus-Dadalı Köyü ĐR 63372 05/06/2007 6010-32270 19.06.2007 3821 ÇED Gerekli Değildir Madencilik Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Mut-Narlıdere Köyü Sertavul(33/2005-47 nolu Hammadde üretim izin belgeli saha ÇED Gerekli Değildir Madencilik ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ lV. Grup Arama Ruhsatlı Dünit Ocağı Erol DAYANÇ Tarsus-Pirömerli AR:20054948 02 Mermer Ocağı Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş. Silifke Boğsak ĐR: 66070 03 Kalker Ocağı Çimsa Çimento San. ve Tic. A.Ş. Tarsus/Sarıibrahimli AR:20050298 04 Mermer Ocağı Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş. Gülnar-Beydili ĐR: 20063023 05 Boksit Ocağı Đrfan Arslan Silifke,Taşucu 06 Krom Konsantre Tesisi Kromad-Serdar Mad. Đnş.San. Tic. Ltd. Şti. Erdemli, Sorkun Köyü 07 Kil Ocağı Çimsa çimento San ve Tic. A.Ş. Merkez-Camili Köyü 08 Mermer Ocağı 09 Mermer Ocağı 10 Mermer Ocağı 11 Kalker Ocağı Çimsa çimento San ve Tic. A.Ş. Merkez Esenli Köyü AR:20061984 12 Traverten Đşleme Tesisi Norm Dış Tic. Ltd. Şti. Tarsus OSB 251 ada, 8 parsel 13 Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Erdemli-Çanakçı Köyü AR:20069975 14 Çinko Ocağı Aycan Loj.taşocağı işl.Nak.Đnş.Pet.Tic.ve San.Ltd. Şti. Yertaş Đnş.Tur.San.ve Mad.Tic.Ltd.Şti. Anamur-Malaklar Köyü Araplar mah. AR.20066917 15 Mermer Kesme, Đşleme ve Sayalama Tesisi Uğur Soğutma Mak. Teks. Serigrafi Baskı Mad. ve Mer. San. Tic. A.Ş. Mersin-Gülnar Beydili Köyü Büyük Alan Mevkii, P30005A4 pafta, 9,10 ve 11 nolu parseller Mehmet YILDIZ Aydıncık-Eskiyörük Köyü Abdullah ATEŞ 16 17 18 19 I (A) Grubu Maden Ocağı (Toprak ve Taş Hafriyatı) Đşletmeciliği Kalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi Alçıtaşı Ocağı ve Konkasör Tesisi Sertavul Taş Ocağı ve Konkasör tesisi ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ 19/01/2007 238.03/355 15/01/2007 238-02.02/371-2475 18/01/2007 238-02.02.01-537 26/02/2007 238-02.02.01/1992-11184 12/03/2007 238.03-1562 15/03/2007 238.01-1635 21.03.2007 002903/16874 22.03.2007 002982/17296 22.03.2007 002987/17294 22.03.2007 002983/17295 27/03/2007 3169-18159 06/04/2007 238.02-2224 24/05/2007 210.01/3222 18/05/2007 3094 OLUMLU/ OLUMSUZ FAALĐYET SAHĐBĐ Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş. Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş. Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş. Boğsak(ĐR:57529 nolu saha) ĐR:36765 Ruhsat nolu saha içinde ER:3109511 Taşseki mevkii (AR:20063016) Taşseki mevkii (AR:20063024) Velihoca mevkii (AR:20064120) Gülnar, Beydili Gülnar, Beydili Gülnar, Beydili 323 22/12/2006 10888/64151 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 20 Kalker Maden Ocağı Kırma Eleme Tesisi Mersin Yenişehir Belediyesi Merkez Đlçe-Çavak Köyü 21 Krom Ocağı Minsan Madencilik San. ve Tic. A.Ş. Erdemli, Sorkun Köyü 22 Krom Ocağı 23 Doğaltaş-Mermer Ocağı ve Konkasör tesisi 24 Mermer Ocağı 25 Çimento Kili Ocağı 26 Kil Ocağı Taşocağı ve Konkasör Tesisi Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi II. Grup Doğaltaş Maden Ocağı Demir maden Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi 27 28 29 30 Kromad-Serdar Mad. Đnş.San. Tic. Ltd. Şti. Yelmad Mad. Đnş.Nak. Pet. Tekst. San. ve Tic. Ltd. Şti. Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş. Eker Mad.Đnş.Nak. Oto.Hay. San. ve Tic. Ltd Şti. Erdemli, Sorkun Köyü Merkez Đlçe-Çelebili Köyü (332006-08 Nolu Ham Mad. Đzin Belgesi AR:20069700 Ruhsat nolu saha içinde ĐR:36765 Ruhsat nolu saha içinde ĐR:73440 ve ĐR:72827 ruhsat nolu sahalar Gülnar, Beydili Taşseki Mevkii Tarsus-Taşçılı Köyü ĐR: 74433 Çimsa çimento San ve Tic. A.Ş. Merkez Đlçe-Ayvagediği ĐR:74352 Denizler Akar. Mad. Đnş. Nak. Gıd. San.ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Đlçe-Hebilli Köyü AR:20061474 H.C.G. Đnş.ve Tic.A.Ş. Silifke ilçesi, yeni mah. ĐR:72300 Çimsa çimento San ve Tic. A.Ş. Merkez ĐlçePuğkaracadağ AR:20067374 VEYSĐ GÜNEŞ Tarsus-Gürlü Köyü AR:200703765 31 Mermer ocağı Teknomar Mer. Mad.San.Tic.Ltd. Şti. Silifke-Đmamuşağı Köyü ĐR: 62462 32 Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Merkez Đlçe-Gözne Darısekisi Mevkii 33 Krom Ocağı Hasyürek Mad.Đnş.Taah.Nak.Trz.San ve Tic. Şti. Erdemli-Sıraç Köyü ĐR: 32482 34 Serpantin Ocağı Erol DAYANÇ Tarsus-Pirömerli Köyü AR:200705505 35 Kuvars Kumu Ocağı Denis Seyahat Tur. Gıda Đnş. Petrl Tic. Đnş. San. Ltd. Şti. Merkez Đlçe-Hebilli Köyü ĐR:72889 Ruhsat nolu saha 36 Kuvarsit Ocağı Anamur Belediye Başkanlığı Anamur-Çeltikçi Köyü 33/2005-6 Hammadde Üretim belgeli saha Merin Đnş. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. Merkez Đlçe-Çavak Köyü AR:200702105 37 38 Kalker Maden Ocağı Kırma-Eleme Tesisi Taşocağı ve Kırma Eleme Tesisi Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Tarsus-Gürlü Köyü Sarıkum mevkii ÜĐ:33/2005 3073862 Erdemli-Karayakup Köyü AR:200709189 Erdemli Đlçesi ile Arslanköy Belde sınırları 200610689 Ruhsat Nolu saha 39 Krom Ocağı Pluto Madencilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. 40 Boksit Ocağı ve KırmaEleme Tesisi kapasite artırımı Demireller Tarım Madencilik Petrol San. Tic. Ltd. Şti. 324 22/12/2006 10872-63716 02/07/2007 238.03-4105 04/07/2007 238.03-4164 04/07/2007 7154-37673 10.07.2007 7425-38816 18/07/2007 4563 10/07/2007 7418/38809 17/07/2007 774/40289 26.07.2007 8143/42343 15.08.2007 8877/45762 27/08/2007 210.01/5364 16/08/2007 9216 16.08.2007 8981/46040 03.10.2007 210.01/6481 01/10/2007 10575-53955 12/04/2007 238.03-2327 16/10/2007 210.01-6704 15/10/2007 11043-56453 08.11.2007 12352/62043 30/11/2007 238.03/8001 30/11/2007 210.01/8002 ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 41 42 43 44 45 23/07/2007 238.04/4646 08/11/2007 238.04/7349 Krom Konsantre Tesisi Koyunoğlu Madencilik A. Ş. Merkez Đlçe-Akarca ĐR:20054511 Krom Maden Ocağı Koyunoğlu Madencilik A. Ş. Erdemli-Karahıdırlı ĐR:6047 Ruhsat Nolu Saha Yunus Müşavirlik Taah. Tur. Đnş. Đç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Merkez Đlçe-Hebilli Köyü ĐR:20057667 07/12/2007 210.01/8198 Mehmet Zeki BOZBEY Merkez Đlçe-Camili-Esenli Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Erdemli-Esenpınar Köyü AR:200700400 Ruhsat nolu saha 3114054 Erişim Numaralı Saha 18/12/2007 238.03/8500 07/12/2007 238.02/13265 Kuvars Kumu Malzemesi Yıkama, Kurutma ve Paketleme Tesisi Kuvars Kumu Ocağı ve Eleme Tesisi Taş Ocağı ve Konkasör Tesisi ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik ÇED Gerekli Değildir. Madencilik 2007 YILI ENERJĐ YATIRIMLARI PROJELERĐ No FAALĐYET ADI FAALĐYET SAHĐBĐ ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ 1 Lamas III-IV HES TGT Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş. Erdemli-Yeniyurt Köyü Lamas Çayı üzeri 2 380 Kv Mersin TM Đskenderun ĐKS ve mersin TM TEĐAŞ Genel Müdürlüğü Mersin 3 Efrenk Barajı ve HES Aksa Enerji Üretim A.Ş. Merkez Đlçe Efrenk Deresi üzeri 4 Azmak HES Projesi Özgür Elektrik Üretim A.Ş. Mut Ermenek Çayı üzerinde ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ 29.01.2007 228.07/550 15.02.2007 161 22/10/2007 228.07-11331-58806 30/11/2007 228.07/8008 OLUMLU/OLUMSUZ SEKTÖRÜ ÇED Gerekli Değildir Enerji ÇED OLUMLU Enerji ÇED OLUMLU Enerji ÇED Gerekli Değildir Enerji 2007 YILI KIYI YATIRIMLARI PROJELERĐ No FAALĐYET ADI 1 - FAALĐYET SAHĐBĐ ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ OLUMLU/OLUMSUZ SEKTÖRÜ OLUMLU/OLUMSUZ SEKTÖRÜ ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut 2007 YILI TURĐZM-KONUT YATIRIMLARI PROJELERĐ No FAALĐYET ADI FAALĐYET SAHĐBĐ 1 Tatil Sitesi 740 konut Kargı Đnş. Turz. San. Tic. Ltd. Şti. 2 3 Yıldızlı Mediterranean Otel Aslan Oto. Petrol Ür. Tur. Đnş. Nak. Hipermarket San. ve Tic. Ltd. Şti. ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ Erdemli-Kargıpınarı Beld. Silifke Atakent Beldesi, Susanoğlu Mahallesi Akdeniz Mah. 29M4a pafta,267 ada 2 nolu parsel Sancıbucağı 325 ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ 15.02.2007 210.01-910 23/02/2007 229.02-1134 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 3 4 5 5 Yıldızlı Otel (120 oda) Den-Şah Otel 407 Konutluk Toplu Konut Projesi” Den-Şah Turizm Đşletmecilik Đnş. San. ve Tic. A.Ş. Turistik Otel Ahmet AKYÜREK Silifke-Taşucu Reşadiye Mah. 21 pafta, 5915 parsel 28.02.2007 229.02-1245 07/03/2007 229.01-1451 29/03/2007 229.02-1937 26/03/2007 229.01-1821 Toplu Konut Đdaresi Başkanlığı Erdemli Ayaş Beldesi Katırbastığı Mevkii Silifke Taşucu Anamur-Ören Toplu Konut Projesi “900 Konut” 4 Yıldızlı Otel (101 oda) ÖZ-DE Başbakanlık Toplu Konut Đdaresi Başkanlığı Anamur Ören Beldesi Atatürk Mah. 104 ada, 158 parsel Öz-De Đnş. Taah. Tur. Nak. Ak. San. Tic. Ltd. Şti. Erdemli, Ayaş Köyü Kaynarca 8 Tatil Sitesi (Konut) Sinanoğlu Đnş. tic. San. Ltd. Şti. Erdemli-Çeşmeli Beldesi 9 Sunguroğlu Oteli 10 Mamure Turistik Otel 6 7 Sunguroğlu Đnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Alim Sunguroğlu) Şahin Karo Đth. Đhr. Dah. Tic. Ve San. Ltd. Şti. Silifke-Boynuinceli Köyü Atatürk Mah. 29M2B Pafta 146 ada 4 nolu parsel Acıca Mevkii 6/1-2 Pafta 477 nolu Parsel Bozyazı-Beyreli Mahallesi Göl Mevkii 16/04/2007 229.02/2382 10/09/2007 229.02-5762 08/11/2007 210.01-7347 11/12/2007 229.02/8317 ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut ÇED Gerekli Değildir Turizm-Konut 2007 YILI SANAYĐ TESĐSLERĐ PROJELERĐ No FAALĐYET ADI FAALĐYET SAHĐBĐ ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ OLUMLU/OLUMSUZ SEKTÖR Ü 1 Kağıt Üretim Tesisi Tek-Ka Teknik Kağıt San. ve Tic. Ltd. Şti. Tarsus Organize Sanayi Bölgesi 180 ada, 7 numaralı parsel 22/01/2007 210.01-410 ÇED Gerekli Değildir Sanayi 2 Cam Eşyası Üretimi Paşabahçe Cam San. A.Ş. Merkez ĐlçeYenitaşkent Kasabası Tekke Köyü Mevkii 26/04/2007 236.05/2583 ÇED Gerekli Değildir Sanayi 3 Cam Yünü Üretimi Đzocam Tic. San. A.Ş. Tarsus D.400 Karayolu Üzeri 6. Km 23/03/2007 236.05/1819 ÇED Gerekli Değildir Sanayi Ova-Sca Packaging Ambalaj San. ve Tic. A.Ş. Tarsus Beydeğirmeni 20.08.2007 210.01/5236 ÇED Gerekli Değildir Sanayi Durum Gıda San. Ve Tic. A.Ş. Merkez Đlçe-Kazanlı Beldesi Topraktepe Mevkii, 23UI Pafta, 4607 nolu Parsel 14/12/2007 228/8409 ÇED Gerekli Değildir Sanayi Vatan Oluklu Mukavva San.ve Dış Tic. AŞ Tarsus OSB 180Ada,6 Parsel 24/07/2007 236.12/4676 ÇED Gerekli Değildir Sanayi 4 5 6 Đlave 1 adet kutu katlama makinesi ve 1 adet kutu katlama ve yapıştırma makinesi ile kapasite artışı Akışkan Yataklı Buhar Üretim Tesisi Oluklu Mukavva Üretim Tesisi 326 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu 2007 YILI TARIM-GIDA SANAYĐ TESĐSLERĐ PROJELERĐ ĐLÇE/KÖYÜ MEVKĐSĐ ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARAR TARĐHĐ OLUMLU/OLUMSUZ SEKTÖRÜ Silifke Evkafçiftliği Köyü Köy civarı mevkii 21/03/2007 239.04/1736 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda Gülnar, Büyükeceli O13D1D Pafta 118 ada 21 nolu parsel 16.04.2007 239.04-2381 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda Mutpey Gıda Hayvancılık Tarım Nak. Tic. ve San. Ltd. Şti. Mut- Karşıyaka Mah. O30.C09D Pafta 413 Nolu Parsel 19/06/2007 239.05/3843 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda Kontinü sistem Zeytinyağı Fabrikası Akçal Gıda Tarım Hayv. Đnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. Silifke-Keben Köyü Mursal Mevkii 3 Pafta 471 Parsel 17/05/2007 239.04/3047 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 5 Zeytinyağı ve Prina Üretim Tesisi Özerler Gıva ve Veterinerlik Hizm. Turz. San. Tic. Ltd. Şti. Silifke-Keben Köyü 25/05/2007 239.04/3259 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 6 Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi Abdülmenaf KESĐCĐ Merkez Đlçe-Iğdır Köyü Değirmendere Mah. 5. Pafta 903 nolu Parsel Kocaseki Mevkii 033-A pafta, 1136 ve 1137 nolu parseller 13/07/2007 239.05-4353 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 7 Karma Hayvan Yemleri ve Ham Yağ Üretim Tesisi Kocayusuf Yem San. ve Tic. Ltd. Şti. Tarsus Kamberhüyüğü Köyü/Yenice 07/08/2007 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 19/11/2007 210.01/7647 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 19/11/2007 239.04/7648 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda No FAALĐYET ADI 1 Zeytinyağı Üretim Tesisi 2 Zeytinyağı Üretim Tesisi 3 Süt Đşleme Tesisi 4 FAALĐYET SAHĐBĐ S.S. Sayılı Güneydoğu Evkafçiftliği Tarım Satış Kooperatifi S.S. Büyükeceli Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 713 nolu parsel 8 Şarap ve Sirke Üretim Tesisi Çerçiler Mimarlık Mühendislik Đnş. ve Tic. Ltd. Şti. Silifke -Tosmurlu Köyü 9 Zeytinyağı Üretim Tesisi Özerler Gıda ve Veterinerlik Hizm. Turz. San. Tic. Ltd. Şti. Silifke- Tosmurlu Köyü Erenler Mevkii Organize Sanayi Bölgesi sınırları içerisinde, 8/2 pafta, 1574 nolu parsel Erenler Mevkii(Silifke OSB) 10 Kontinü Sisten Zeytinyağı sıkma Tesisi Hacıhamzalı Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi TarsusHacıhamzalı Köyü Karapınar Mevkii 2614 nolu parsel 07/12/2007 239.04/8197 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 11 Zeytinyağı Üretim Tesisi Başak Tar. Hay. Koz. Turz. Đnş. Ltd. Şti. Mut-Kıkkavak Köyü Bahçearası Mevkii, 508 nolu parsel 03/12/2007 239.04/8044 ÇED Gerekli Değildir Tarım-Gıda 327 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Tablo T. 2: 1997-2007 ÇED ve ÇED Ön Araştırma / Proje Tanıtım Dosyası Raporları Listesi ĐLÇE ÇEVRESEL ETKĐLERĐ ÖNEMSĐZ/ÇED GEREKLĐ DEĞĐLDĐR ÇEVRESEL ETKĐLERĐ OLUMLU ÇEVRESEL ETKĐLERĐ ÖNEMLĐ TOPLAM MERKEZ 107 19 - 126 TARSUS 93 5 3 101 SĐLĐFKE 31 2 1 34 MUT 25 1 - 26 ERDEMLĐ 46 3 - 49 ANAMUR 14 - 14 GÜLNAR 11 - 11 AYDINCIK 3 - 3 ÇAMLIYAYLA 2 1 3 BOZYAZI 6 - 6 GENEL 338 5 373 30 328 2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu Yeni mah. 187 sok. No:4 Mezitli / MERSĐN Telefon: (0 324) 357 08 20/125 Faks: (0 324) 357 08 23 e-posta: [email protected] Elektronik ağ: www.mersin-cevreorman. gov.tr 329