mardin YDO rev4

MARDİN
Bereketli Hilal’in Zirvesi
Mardin Yatırım Destek Ofisi
Ravza Caddesi Akkent Sitesi
4. Blok No: 7 Yenişehir,
Mardin
T: (0 482) 212 97 96
F: (0 482) 212 97 96
www.mardineyatirim.com
[email protected]
investmardin
YATIRIM
ORTAMI
MARDİN
Bereketli Hilal’in
Zirvesi
Turizm, tarım ve tarıma dayalı sanayi, imalat sanayi,
lojistik gibi sektörlere yönelik yatırımlarda son yıllarda
gözle görülür artışın gözlendiği Mardin,
çok kültürlü yaşam tarzı, tarihi dokusu, verimli tarım arazileri,
kamu yatırımları, konum, ulaşım ve birçok özelliğiyle
yatırımcılara cazip fırsatlar sunmaktadır.
Mezopotamya'nın incisi Mardin'de geleceğe
yatırım yapmak istemez misiniz?
|3
BEREKETLİ HİLAL
MARDİN YATIRIM ORTAMI
11.000 Yıllık
Yerleşik Yaşam Kültürü
“Bereketli Hilal ya da Münbit
Hilâl (İngilizce: Fertile Crescent).
Kışları yağmurlu, yazları kurak
geçen Akdeniz ikliminin egemen
olduğu, hilal biçiminde, oldukça
verimli bir alandan oluşur.
Türkiye
MARDİN
BEREKETLİ H
İLA
L
Suriye
Akdeniz
Irak
Güneyde Arabistan Çölü ile
kuzeyde Doğu Anadolu dağlık
bölgesi arasında yer alır. Eski Babil
toprakları ile hemen yakınındaki
Elam'dan (bugün İran'ın
güneybatısı) Dicle ve Fırat ırmakları
ile Asur topraklarına kadar uzanır.
Zağros Dağlarından, batıda Suriye
üzerinden Akdeniz'e, güney
yönünde de Filistin'in güneyine
kadar olan toprakları içine alır.
Mısır'ın Nil Vadisini de bu bölge
içine sokanlar vardır.
Bölgede iyi ürün alabilmek, hatta
tarım yapabilmek için sulama
zorunludur.
Bereketli Hilal, Eski Ahit'in Tekvin
bölümünde ağırlıklı yeri olan
bölgeyle örtüşür; Eski Yunan ve
Roma uygarlıklarına kaynaklık eden
Babil, Asur, Fenike gibi ülkeleri de
içine alır.
Bilinen en eski kültürün Bereketli
Hilal'de doğduğu yolundaki bu
eski inanç, 1948'den bu yana
radyokarbon araştırmalarıyla da
doğrulanmıştır.
Bugün, en geç M.Ö. 9.000
dolaylarında bölgenin yerleşik
tarıma ve köy yaşamına geçtiği,
hemen ardından da sulu (cıvık)
tarımın başladığı bilinmektedir.”
|5
KONUM
MARDİN YATIRIM ORTAMI
8.891
tarıma en elverişli
1. sınıf
km2'lik
yüzölçümü ile
35. büyük il
kahverengi
topraklar
Mardin 8.891 km2’lik yüzölçümü ile 35. büyük
il olup Türkiye’nin % 1.12’sini kaplamaktadır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Mezopotamya
havzasında bulunan Mardin; güneyinde Suriye, doğusunda
Şırnak ve Siirt, kuzeyinde Diyarbakır ve Batman, batısında
Şanlıurfa ile çevrilidir.
Gürcistan
Bulgaristan
Azerbaycan
Ermenistan
Türkiye
Yunanistan
İran
Mardin
Suriye
Mısır
Mardin'de toprak yapısı olarak tarıma en elverişli olan kahverengi orman toprakları, kahverengi topraklar ile
kireçsiz kahverengi topraklar bulunmaktadır.
Mardin ilinde Kızıltepe, Mardin ve Nusaybin Ovaları bulunmaktadır. En geniş ovası olan Kızıltepe Ovası'nda
tahıl üretimi yoğundur. Bu geniş alanları GAP sulamaları ile önümüzdeki yıllarda sulama imkânlarının artması
özellikle Kızıltepe Ovası'nda katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesinin önünü açacaktır.
Irak
Lübnan
İsrail
İl topraklarının büyük bir bölümü kuzeydeki
Diyarbakır havzası ile güneyde Suriye’nin
kuzeydoğusundaki düzlükleri birbirinden
ayıran Mardin-Midyat eşiğinin üzerinde yer
alır. Bu ikili yapı; iklimin ilin güney kesiminde
Akdeniz iklimine benzer özellik gösterirken,
kuzey kesiminde ise karasal iklim özellikleri
göstermesine sebep olmaktadır. Yazlar sıcak
ve kışlar soğuk geçer. Senelik ortalama
sıcaklık 18°C ile Türkiye ortalamasının
üzerinde; yağış ortalaması 713 mm ile Türkiye
ortalamasına yakındır.
Tarımsal amaçlı olarak kullanıma uygun olan I. sınıf araziler Mardin il toplam arazilerinin %18'ini
oluşturmaktadır. Çevre koşullarının özelliklerine göre bitkisel üretim için en uygun olan bu alanlar kültür
bitkilerinin yetiştirilmesi için de en uygun arazi alanlarıdır.
Ürdün
Suudi Arabistan
Kuveyt
Suriye ile sınır komşusu olması ve Irak’a da oldukça yakın durumuyla avantajlı bir konuma sahip olan
Mardin, alternatif ulaşım imkanlarıyla yatırımcılara cazip fırsatlar sunmaktadır.
En Yakın Havaalanları
Diyarbakır
Batman
Şırnak Şerafettin Elçi
Şanlıurfa
90 km
133 km
150 km
188 km
Demir Yolu Güzergahları
Diyarbakır
Batman
95 km
149 km
En Yakın Ticari Limanlar
Hatay (İskenderun)
Mersin
Trabzon
521 km
600 km
721 km
İhracata
açılan
kapı
MARDİN TARİHİ
MARDİN YATIRIM ORTAMI
dillerin ve dinlerin
9.000
yıldır
bir arada yaşadığı
bir medeniyet
1091
Mardin’deki
taşınmaz
kültür varlıkları
sayısı
Mardin’de, Neolitik Devir’den (M.Ö. 7.000 - 5.000) bu yana kesintisiz bir yaşamın hüküm
sürdüğü bilinmektedir. Mardin’e sırasıyla Subariler, Hurriler, Sümerler, Akadlar, Mitanniler, Hititler,
Asurlular, İskitler, Babiller, Persler, Makedonyalılar, Abbasiler, Romalılar, Bizanslılar, Araplar,
Selçuklular, Artuklular ve Osmanlılar egemen olmuşlardır. Bizanslıların “Mardia”, Arapların ise
“Maridin” olarak adlandırdığı il, Cumhuriyet Dönemi’nde Mardin adını almıştır.
Hoşgörü
kenti
Mardin
Hıristiyan Kültür Mirası
Süryani kültürünün başlıca merkezi olan Mardin; Kırklar,
Mor Petrus, Mor Pavlos, Mor İliye ve Meryem Ana Kilise
ve Patrikhanesi; Mor Yakup, Deyrul Zafaran ve Deyrul
Umur Manastırları ile bu kültürün en önemli eserlerini
barındırmaktadır.
İslam Kültür Mirası
Mardin Müzesi; Kasimiye, Zinciriye, Şehidiye Medreseleri;
Melik Mahmut, Reyhaniye ve Ulucamisi; Bedestan ya da
Kayserriyye adı verilen ve 4 girişi olan kapalı çarşısı,
Tellarlar veya Sipahiler Çarşısı diye bilinen ve
antikacıların bulunduğu çarşı; sadece baharat, sabun
türlerinin satıldığı Baharatçılar Çarşısı ise Mardin İslam
kültür mirasının en önemli temsilcileridir.
Hıristiyan, Yezidi, Süryani ve
Müslümanın farklı kültürleri,
farklı dilleri ve dini inançlarıyla
kardeşçe yaşadığı kent.
Hoşgörüsüyle yüzlerce yıldır
farklılıkları bir arada yaşatan
büyülü şehir.
Mardin
Zengin tarihi, doğal kaynakları, sahip olduğu dinamik nüfusu,
sanayi altyapısı, hızla büyüyen üniversitesi, geçmişten bugüne
ulaşan Mardin Kültürü, ulaşım imkanları, doğası ile kalkınma
liginde üst sıraları hak etmektedir. Mardin tarihi yapısının yanında
alışveriş merkezi, farklı tarzlardaki kafeleri, sinema ve dinlence
alanları ile modern sosyal yaşam alanlarına da ev sahipliği
yapmaktadır.
Mimari, etnografik, arkeolojik, tarihi ve görsel değerleri ile zamanın
durduğu izlenimini veren Güneydoğu’nun şiirsel kentlerinden
biridir. Farklı dini inanışlar paralelinde, sanatsal açıdan da tarihi
değeri olan camiler, türbeler, kiliseler, manastırlar barındırmaktadır.
Ayrıca İpek Yolu güzergâhında olup, 5 han ve birçok kervansaray
mevcuttur.
Mardin’in Abbara adı verilen tünel şeklindeki taş sokaklarında,
tümünün pencerelerinin ovaya baktığı ve hiçbir evin penceresinin
komşu eve bakmayacak, onları rahatsız etmeyecek şekilde inşa
edildiği taş konakları da görülmeye değerdir.
Midyat
Midyat Tarihi Turabdin'de bulunan Midyat, Mardin gibi bir
müze kenttir. Mardin'e benzer evlerin, taş konakların,
kemerli geçitlerin, minare gibi yükselen çan kuleleriyle
Süryani Kiliselerinin bulunduğu Midyat, bir ortaçağ
kentini andırmaktadır. Midyat'a özgü mimarisi olan ve
adını yine Midyat'tan alan "Midyat Evleri"ni süsleyen "Taş
İşleme Sanatı" (Nahid) da Midyat'ta yaşayan tüm
toplumların ortak değeri olarak ayrı bir önem
taşımaktadır. 2000'li yıllardan itibaren İlçede çekilen Dizi
Film ve Sinema Prodüksiyonları sayesinde unutulmakta
olan Midyat'ta yaşayan tüm toplulukların ortak değeri
olan Telkari (Gümüş İşleme) sanatında büyük gelişme
yaşanarak bu sanat tekrar canlanmakta olup endüstri
haline getirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmalar iç ve dış
turizmin gelişmesine de katkı sağlamıştır. Yine İlçenin
önemli bir tarihi ve dini değeri olan ve Midyat'ın 18 km.
doğusunda bulunan Deyrulumur Manastırı M.S. 397
yılında inşa edilmiştir.
|7
|9
YÖRESEL ÜRÜNLER ve EL SANATLARI
MARDİN YATIRIM ORTAMI
Özgün Zengin
taş mimari
Mardin mutfağı
Geçmişten bu yana farklı dini inançlar ile gelenek ve göreneklerini çağdaş bir anlayış içinde
sürdürmekte olan Mardin, bu çeşitliliğin bir yansıması olarak el sanatlarının da beşiği olmuştur.
Mardin’de eski çağlardan beri yapılagelen yöreye has el sanatları şunlardır;
Çanak çömlek,
Demircilik,
Bakırcılık,
Kalaycılık,
Kuyumculuk,
Gümüşçülük (telkâri),
İğne oyası,
Midyat el nakışı,
Tohum iğnesi,
Yorgancılık,
Oyacılık,
Boyacılık (sibbeğ),
Dericilik (debbağ),
Sabunculuk,
Dokumacılık,
Şalüşapik (keçi kılından dokuma),
Kilimcilik, halıcılık (yün ve ipek),
Semercilik,
Keçecilik,
Tahta oymacılığı (kakmacılık),
Sedef işlemeciliği,
Halburculuk (gürgen ağacı
işlemeciliği),
Taş oymacılığı.
Geleneksel Mardin Mutfağı
Arap, Türk, Kürt, Ermeni ve Süryani mutfaklarının karışımından ortaya çıkan geleneksel Mardin mutfağı, et ve
baharat ağırlıklıdır. Halep, Musul ve diğer Ortadoğu mutfaklarına benzer. Onlarca çeşit yemek, tatlı ve
içeceklerden bazıları şunlardır:
- Kaburga dolması (kaburğaye),
- İşkembe dolması (kibe),
- Sembusek (kapalı lahmacun),
- İçli köfte (kızartma ve haşlama – ırok ve kıtel raha),
- Alluciye (ekşili erik yahnisi),
- Fırkiye (çağla yemeği),
- Sumak ekşili etli sarma ve dolma (yepreğ),
- Mardin atsiye (yeşil mercimek),
- İncasiye (pekmezli erik tavası),
- Hımmısiye (ekşili nohut yemeği),
- Süryani yemekleri (tebbuli, tebbel, muammara,
kiremfum, megbus).
Ayrıca zerde, peynir helvası, Kahiye/Kahiyat/Katmer gibi tatlılar da meşhurdur.
Mırra, mahlepli şarap, Süryani şarabı, Süryani kahvesi, zafran çayı, menengiç kahvesi, sumak suyu, nar suyu
bölgede yaygın tüketilen bazı içeceklerdir.
Mardin'de kuruyemiş, baharat ve aktar kültürü de çok zengindir. Bıttım sabunu (defne, kekik, kişniş, vs.), kişniş
vb. baharat çeşitleri, leblebinin farklı kavrulmuş türleri, cevizli sucuk, pestil ve badem şekeri (ımlebbes) önde
gelen ürünlerdir.
Bölgenin iklim yapısına bağlı olarak bölgeye has çok çeşitli tarımsal ürün yetiştirilmekte olup yerel adıyla
şöhret kazanmıştır. Ömerli Sarımsağı, Midyat Kavunu ve Acuru (turşusu), Derik Zeytini, Yeşilli Kirazı ve
Mazruna başta olmak üzere üzüm çeşitleri gibi.
Mardin Taşı / Taş İşçiliği
Mardin, “Kuzey Suriye ile benzeşen” diye tanımlanan taş
mimarinin görüldüğü önemli şehirlerden biridir. Gerçekten
de bölgede çok sayıda ocağı olan sarı kalker taşı, yapı
üretimine egemen olmuştur. Geleneksel Mardin
Mimarisi'nde ahşap kullanımına kapı, pencere, asma kat gibi
zorunlu kullanımları dışında yer verilmemiştir. Böylece taş,
süslemeden, taşıyıcı sisteme kadar her yapı elemanını
belirlemiştir. Bu mimarinin biçimlenmesindeki etkenlerden
bir diğeri bölgenin iklimidir. Ayrıca mimaride önemli bir yere
sahip eyvan, revak gibi yarı açık mekanlar, özellikle batı
güneşine karşı gölgede kalabilecek biçimde
yönlendirilmiştir.
Telkari; kısaca gümüş tel işleme sanatı anlamına
gelen 'telkâri', ince tel haline dökülen gümüşün
bükülmesiyle oluşturulan küçük motiflerin bir
araya getirilmesi olarak tanınır.
Tümüyle el işçiliğine dayalı bir sanattır.
Telkari sanatı ile yaygın olarak kolyeler, yüzükler,
bileklikler, tütün kutusu, sigara ağızlıkları, aynalar,
tepsiler, kemerler, küpeler, anahtarlıklar, isimlikler,
düğmeler ve vazolar yapılabiliyor.
Özellikle Mardin ve Midyat ilçesinde telkâri sanatı
oldukça gelişmiştir.
El işçiliği
ustalarının
merkezi
| 11
TARIM ve HAYVANCILIK
MARDİN YATIRIM ORTAMI
Ilısu Barajı
% 43 385.479
Hacmi açısından Türkiye’nin ikinci, kurulu
güç bakımından Türkiye’nin dördüncü
büyük barajı niteliğinde ve 1. 200 MW
kurulu güç ile yılda ortalama 3.833 GWh
enerji üretecek olacak olan Ilısu Barajı
Projesi’nin tamamlanması, Mardin de
dahil olmak üzere GAP Bölgesi illerinin
kalkınmasında önemli rol oynayacaktır.
hektar tarım
arazisi
il yüzölçümünün
tarımsal faaliyetlerde
kullanılan bölümü
Projelerin tamamlanması ile Cizre-İdil
ovalarındaki 66.000 hektar tarımsal
arazinin modern şartlarda sulanması
temin edilecektir. Bu alandaki tarımsal
verimin 6 kat artması sağlanacaktır.
Mardin 385.479 hektarlık tarım arazisi ile Türkiye’deki toplam tarım arazilerinin
% 1.62’sine sahiptir. İlin toplam yüzölçümünün % 43’ü tarımsal faaliyetlerde
kullanılmaktadır. İldeki sulu tarım arazisi oranı % 23’tür.
Arazi verimli,
ürün çeşitli
Tarımsal amaçlı olarak kullanıma uygun
olan I. sınıf araziler Mardin il toplam
arazilerinin % 18’ini oluşturmaktadır.
Çevre koşullarının özelliklerine göre
bitkisel üretim için en uygun olan bu
alanlar kültür bitkilerinin yetiştirilmesi
için de en uygun arazi alanlarıdır.
GAP sulamaları ile katma değeri yüksek
ürünlerin üretilmesinin önü açılacaktır.
Mardin ilinde işletmede olan sulama tesisleri ile sadece 8.843 hektar alan sulanabilmektedir. Ayrıca özellikle
Kızıltepe ilçesinde 3.000 dekar alandan fazla yer altı su rezervleri mevcuttur ve 1.500’den fazla derin kuyular ile
tarım arazilerin sulanması halk eliyle yapılmaktadır. DSİ tarafından belgeli kuyulara 69,88 hm3/yıl, sulama
kooperatiflerine de 6,18 hm3/yıl olmak üzere tahsisler yapılmıştır. Bunun dışında gölet projeleri kapsamında
özellikle Midyat, Nusaybin ve Savur ilçelerinde 9 adet gölet yapımı için ön inceleme çalışmaları devam
etmekte, 15.970 hektar alanın daha sulanabilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.
GAP kapsamında Mardin-Ceylanpınar ovaları
sulamalarını kapsayan Aşağı Fırat Projesi,
Mardin Ovası’nın sulaması için önem teşkil
etmektedir. GAP kapsamında Kızıltepe
Ovası’nda yaklaşık 60.000 hektar arazinin
sulanması için önemli olan ana kanal inşaatları,
depolamaları, cazibe sulama inşaatları, YAS
sulama inşaatları tam olarak tamamlanmamıştır.
GAP Eylem Planları’nda yer bulan bu önemli
sulama projelerinin 2017 yılına kadar
tamamlanması ve sulamaya açılması
hedeflenmektedir.
Tarım Arazileri Dağılımı
Bağ Arazisi
% 19
Bahçe Arazisi
% 11
Tarla Arazisi
(Kuru) % 49
Mardin’in Tarımsal ve Hayvansal Üretim Değeri
Mardin’in toplam bitkisel üretim değeri Türkiye’nin
toplam bitkisel üretim değerinin % 1.45’ini
oluşturmaktadır. Tarıma dayalı sanayide, devam
etmekte olan Ilısu Barajı’nın tamamlanması ile
Mardin’de arazi verimliliği, ürün kalitesi ve ürün
çeşitliliğinin büyük ölçüde artması beklenmektedir.
İlin toplam hayvansal üretim değeri ise ülkenin
toplam hayvansal değerinin
% 0,66’sını oluşturmaktadır.
Toplam Bitkisel
Tarla Arazisi
(Sulu) % 21
Mardin ilinde Kızıltepe, Mardin ve Nusaybin Ovaları bulunmaktadır.
En geniş ovası olan Kızıltepe Ovası’nda tahıl üretimi yoğundur.
Mardin
TRC3
Türkiye
Mardin/TR (%)
Üretim Değeri
(1.000 TL)
Toplam Hayvansal
Üretim Değeri
(1)+(2) (1.000 TL)
Toplam Canlı
Hayvanlar Değeri
(1) (1.000 TL)
Toplam Hayvansal
Ürünler Değeri
(1.000 TL) (2)
1.292.224
2.077.178
88.979.273
% 1.45
674.017
2.078.607
102.648.699
% 0.66
527.079
1.667.549
60.076.917
% 0.88
146.938
411.058
42.571.782
% 0.35
Kaynak: TÜİK, 2011
| 13
TURİZM
MARDİN YATIRIM ORTAMI
Türkiye Turizm Rekabet ve Odak Analizi
Rekabetçilik
4,00001 / 6,87490
4.000 UNESCO
2,00000 / 4,00000
1,00001 / 2,00000
Dünya Kültür Mirası
Listesi adayı kent
toplam
yatak kapasitesi
0,00001 / 1,00000
-0,80905 / 0,00000
Odak
-1,64445 / -1,00000
-0,99999 / 0,00000
0.00001 / 1,00000
2003-2011 tarihleri arasında Mardin’de % 267,9 oranında yatak kapasitesi artışı gerçekleşmiştir.
Yapılan analizlerde Mardin rekabetçiliğini en hızlı arttıran iller arasında yer almaktadır. Mardin’de
konaklamak için 4.000 yatak kapasitesi vardır.
1,00001 / 2,00000
2,00001 / 4,41994
Harita Bilgileri: DİKA Turizm MDR Raporu, 2013 Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerinden hesaplanmıştır.
Turizmin
gözdesi
Mardin
GAP Bölgesi'nde yatak kapasitesini en
yüksek oranda arttıran Mardin,
Bölge'deki toplam yatak sayısının
% 11’ine sahiptir.
Turizm İşletme ve Belediye Belgeli Konaklama Tesislerine
Geliş Sayısı (1.000)
120
100
80
60
40
Mardin
TRC
Dünya Kültür
Mirası
Listesindeki
Eser Sayısı
Acente
Sayısı
(2012)
1
7
16
203
Turizm Yatırım
Belgeli Tesis
Yatak Sayısı
(2011)
Belediye
Belgeli Tesis
Yatak Sayısı
(2011)
Turizm İşletme
Belgeli Tesis
Yatak Sayısı
(2011)
Toplam
Yatak
Sayısı
(2011)
Toplam
Yatak
Sayısı
Oranı %
Toplam
Yatak Kapasitesi
Değişim
(2003-2011)
1.693
8.662
511
8.215
1.652
11.412
2.163
19.627
11,0
100,0
267,9
42,7
Kaynak: TÜİK, 2011
20
0
2003
Turizm İşletme 14
Belediye
5
2004
2005
2006
2007
18
5
12
9
38
14
92
41
2008
2009
2010
2011
47
68
111
104
36
50
23
24
Kaynak: DİKA Turizm MDR, 2013
MARDİN YATIRIM ORTAMI
| 15
İNSAN KAYNAĞI
451.125
% 58
0-24 yaş grubu
nüfus
24 yaş altı
genç nüfus oranı
Mardin genç bir nüfusa sahiptir ve ilde bulunan 18 meslek lisesi ile 3 meslek yüksekokulunda turizm,
ziraat ve sağlık alanlarında ara eleman yetiştirilmektedir.
Genç ve
dinamik
nüfus
Bölge dışına çıkıp; turizm, inşaat, tekstil,
imalat sanayi sektörlerinde ara eleman
olarak -taşeron, usta, çırak- çalışıp sektörel
açıdan gerekli niteliklerle donanmış büyük
bir potansiyel çeşitli metropollerde
çalışmaktadır. Bu çalışan kesimin büyük bir
çoğunluğu bölgede istihdam olanaklarının
artmasından dolayı geri dönüş
yapmaktadırlar.
Mardin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’nün, ilde diğer paydaş kuruluşlarla
birlikte yürüttüğü istihdamı geliştirmeye
yönelik programlar büyük önem taşımakta
ve kalifiye insan gücüne değer katmaktadır.
Mardin’in 2012 yılı toplam
nüfusu 773.026’dır.
Mardin genç bir nüfus profiline
sahiptir. 0-24 yaş grubu toplam
nüfusun % 58’ini (451.125 kişi)
oluşturmaktadır. Bu oran
Türkiye geneli için % 42’dir.
Mardin, genç nüfus oranı en
yüksek 9. ildir.
Mardin
Türkiye
90 +
90 +
80-84
80-84
70-74
70-74
60-64
60-64
50-54
50-54
40-44
40-44
30-34
30-34
20-24
20-24
10-14
10-14
0-4
0-4
Erkek
Kadın
Gerekli niteliklerle donatılmaları halinde yüksek genç nüfusu, ilin sosyal kalkınmasına ve işgücü
piyasasının taleplerini karşılamak yoluyla ekonomik kalkınması için önemli fırsatlar sunmaktadır.
MARDİN YATIRIM ORTAMI
Karayolu
4 adet 1.5
milyon ton
havaalanı 150 km
mesafe içerisinde
taşıma kapasiteli
lojistik merkez
Mardin’in Çevre Şehirlere Uzaklığı
Mardin ilinin 368 kilometresi devlet yolu, 362 kilometresi il
yolu olup toplam şebeke uzunluğu 730 kilometredir. Mardin
karayolları yönünden özellikle uluslararası ulaşım bağlantıları
üzerinde oluşu nedeniyle bölgenin diğer illerinden uluslararası
pazara daha yakın konumdadır.
Mardin’den çevre illere ve komşu ülkelere (Suriye ve Irak) ulaşım oldukça rahattır. Alternatifli ulaşım
ağıyla Mardin, yatırımcılara zengin imkanlar sunmaktadır.
Mardin - Diyarbakır
Mardin - Batman
Mardin - Şanlıurfa
Mardin - Şırnak
Mardin - Siirt
90 km
160 km
200 km
203 km
225 km
Mardin’inIrak ve Suriye Şehirlerine Uzaklığı
İlde iki ana ulaşım ekseni vardır.
1. eksen: Mardin’i Şanlıurfa ve Gaziantep üzerinden Adana’ya
bağlayan E-90 karayolu, aynı zamanda Avrupa ile Ortadoğu
ülkeleri arasındaki TIR taşımacılığının da yapıldığı ana eksendir.
Lojistik
merkezi
| 17
LOJİSTİK ve ULAŞIM
2. eksen: Mardin’i Suriye ve Irak’a bağlamaktadır.
Mardin - Suriye (Kamışlı)
Mardin - Musul
Mardin - Erbil
Mardin - Bağdat
Mardin - Halep
Mardin - Şam
60 km
330 km
317 km
735 km
425 km
753 km
T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel
Müdürlüğü tarafından Mardin ve çevresindeki
işletmeler, aynı zamanda başta Suriye ve Irak
olmak üzere ithalat ve ihracat taşımaları için
Mardin-Sekidüzü arasında Lojistik Merkezi
kurulmaktadır. Depolama, ambalajlama ve
diğer hizmetler de verilecek olup konteynır,
seramik, izolasyon malzemesi, demir çelik
ürünleri, askeri, inşaat malzemesi vb. taşıması
öngörülmektedir. Sektöre 1.5 milyon ton
taşıma kapasitesi ile 316 bin metrekarelik
alan kurulması planlanmakta ve 2020 yılında
tamamlanması öngörülmektedir.
Havayolu
Mardin’in havayolu ile ulaşılabilirliği oldukça kolaydır. Mardin Havalimanı şehir merkezine 8 km, Diyarbakır
Havalimanı 90 km, Batman Havalimanı 133 km ve Şırnak Şerafettin Elçi Havalimanı 150 km uzaklıktadır.
Sivil kategoride olan Mardin Havaalanı, 1999 yılında hizmete girmiştir. Şehir merkezini Kızıltepe ilçesine
bağlayan karayolu üzerinde bulunan havalimanı şehir merkezine 15 km, Kızıltepe İlçesi’ne yaklaşık 8 km
mesafededir. Sadece iç hat seferlerine açık olan Mardin Havalimanı’ndan İstanbul, Ankara, İzmir, Adana illerine
direkt seferler düzenlenmektedir. 2012 yılı sonu itibari ile 278.590 yolcu taşınmıştır.
Demiryolu
İl içinde 142 kilometre demiryolu mevcuttur. İl topraklarına Şanlıurfa-Ceylanpınar’dan giren demiryolu, sınırı
izleyerek Suriye ve Irak’a ulaşır. Ayrıca Şenyurt kasabasından geçen bu yola Mardin 30 kilometre hatla bağlıdır.
Nusaybin-Musul demiryolu hattı kullanıma açılmıştır.
Bu demiryolu hattı batıya Gaziantep’e uğrayıp Halep’e
ulaşmaktadır.
Mardin’den İskenderun’a olan demiryolu 680 km
uzunluğunda olup Mersin limanına olan uzaklık 700
kilometredir.
Demiryolları
Yer
Mardin - Gaziantep
Mardin - İskenderun
Gaziantep - Mersin
Uzaklık
380 km
200 km
362 km
Son on yılda Mardin’de dış ticaret yapan firma sayısında büyük bir artış görülmektedir. İlde ihracat yapan firma
sayısı 2003-2012 yılları arasında yaklaşık olarak %150 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde ithalat
yapan firma sayısı ise % 115 oranında artış görülmektedir.
% 120 % 150
Mardin’de Faaliyet Gösteren İthalatçı ve İhracatçı Firmaların
Yıllara Göre Sayıları (2003-2012)
ihracatçı
firma sayısında
artış oranı
ihracat oranı
artışı
Ortadoğu pazarındaki elverişli ortam ve kentin özellikle Suriye ve Irak’a olan yakınlık avantajı, bu
pazarlarda yer edinmek isteyen yatırımcılar için Mardin’i cazip bir yatırım yeri haline getirmektedir.
İhracatçı Firma
İthalatçı Firma
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
93
76
98
82
96
83
122
98
125
105
138
106
177
108
207
108
Mardin ihracat rakamları yıllar itibariyle
sürekli artış göstermektedir.
Mardin’de 2008-2012 yılları arasında
ihracat %120 oranında artarken,
ithalattaki artış % 50 olarak
gerçekleşmiştir. Mardin’in ihracat
performansı 2012 yılında 971 milyon dolar
ile Türkiye’nin toplam ihracatının
% 0.71’ini yapacak seviyeye gelmiştir.
İhracat rakamlarının önümüzdeki yıllarda
daha yüksek seviyelere ulaşacağı tahmin
edilmektedir.
Dış ticaretin
sürekli
yükselen
merkezi
Mardin İhracat-İthalat Rakamları
(2008-2012)
İhracat
İthalat
| 19
DIŞ TİCARET
MARDİN YATIRIM ORTAMI
Türkiye genelinde % 7,81 oranla Irak,
% 9.39 oranla Almanya’dan sonra ikinci
ihracat pazarı haline gelmiştir. 2012
yılında 2011 yılına göre Almanya’ya
olan ihracatımız % 5,9 oranında
azalırken Irak’a ihracatımız % 30,3
oranında artış göstermiştir.
Konjonktürün bu şekilde devam
etmesi halinde Irak, kısa sürede birinci
sıraya gelecektir.
2008
2009
2010
2011
434.210
69.202
549.972
59.619
654.205
93.013
804.233
134.443
2012
971.354
107.225
Kaynak: TİM 2013
Doğal kaynağa bağımlı bir geliri olan
ve sanayi yapısı oldukça zayıf olan
Irak’ın önümüzdeki 20 yıl Türkiye’nin
de aralarında yer alacağı ülkelere
dayalı bir ithalat yapısının olması
kaçınılmazdır.
2011
2012
230
224
164
142
Kaynak: TİM 2013
| 21
YATIRIM OLANAKLARI
MARDİN YATIRIM ORTAMI
3.048 Yatırım
saat ortalama
yıllık güneşlenme
süresi
için
pek çok neden
Mardin, 6. Bölge’de yer alması, Ortadoğu’na pazarına yakın olması, inanç,
kültür ve kongre turizm potansiyelinin yüksek olması ve yenilenebilir enerji
potansiyeli ile yatırımcılara çok çeşitli yatırım olanakları sunmaktadır.
Nusaybin Sınır Kapısı’nın yer
aldığı il, Suriye ve Irak başta
olmak üzere Ortadoğu
ülkelerine yakınlığının yanı
sıra farklı ulaşım olanakları ile
bu pazarlara erişim açısından
yatırımcılara cazip fırsatlar
sunmaktadır.
Mardin’e Yatırım için 10 Neden
Mardin'de Potansiyel Yatırım Alanları
1. Yeni Teşvik Sistemi’nde en avantajlı olan 6.
Bölge’de yer alması,
7. Güneş enerjisi başta olmak üzere yüksek
yenilenebilir enerji potansiyeli,
2. Ortadoğu Pazarı’na yakın olması,
3. Genç ve dinamik nüfus yapısı,
8. İpekyolu uluslararası ticaret hattı üzerindeki
stratejik konumu,
4. İnanç, kültür ve kongre turizmi potansiyelinin
yüksek olması,
9. Fosfat ve kil gibi zengin yeraltı kaynaklarının
bulunması,
5. Sahip olduğu verimli ovaları ile yüksek tarım
potansiyeli taşıması,
10. Ortadoğu ülkeleri ile kültürel yakınlık (Arapça
ve Kürtçe bilenlerin olması),
6. İki tane organize sanayi bölgesi ve serbest
bölgesinin bulunması,
Potansiyeli
yüksek yatırım
imkanları
Mardin’de potansiyel değerlere yönelik yatırımların
başında, güneş enerjisi yatırımı gelmektedir. Ülkemizde
güneşlenme değerleri en fazla olan illerin başında Mardin
gelmektedir. Yıllık güneşlenme süresi ortalama 3.048
saat, günlük güneşlenme süresi ortalama 8 saattir.
Temmuz ayında süre 13 saate, Ocak ayında ise 4,5 saate
yaklaşmaktadır. İlde yıllık ortalama sıcaklık 16,6°C ve
en yüksek sıcaklık 46,5°C olarak ölçülmektedir.
Potansiyel Yatırım Alanları
Güneş Enerjisi
İmalat Sanayi
Turizm
Tekstil
Madencilik
Tarım ve Hayvancılık
Hizmet Sektörü
Yatırım Gerekçesi
Yüksek güneşlenme değerleri
Sanayi kültürünün varlığı, organize sanayi bölgeleri, serbest bölge, teşvikler, dış pazara yakınlık
Kültürel, antik miras ve yatırıma uygun alanlarının varlığı
Düşük iş gücü maliyeti
Zengin maden rezervleri ve nakliye için demiryolu altyapısının varlığı
Kırsal kalkınma destekleri ve verimli ovaların varlığı
Genç nüfus, üniversite ve kalifiye iş gücünün varlığı
| 23
SANAYİ
MARDİN YATIRIM ORTAMI
1.908
3.000
son 5 yılda
kurulan yeni
işletme sayısı
tekstil sektöründe
istihdam edilen
kişi sayısı
Mardin'de firma sayıları bakımından önde gelen üç
sektör sırasıyla:
Gıda Ürünleri İmalatı (50 firma),
Tekstil ve Hazır Giyim İmalatı (30 firma) ve
Metalik Olmayan Mineral Ürünleri İmalatı
(yapı kimyasalları, plastik, kimyasallar vb. 21 firma)
Oluşan profesyonel iş anlayışı ve girişimci insan kaynağının bulunması ili
cazibe merkezi haline getiren en önemli özelliklerden biridir. Mardin yatırım
ortamının getirdiği avantajları kullanarak her geçen gün yeni yatırımlara ev
sahipliği yapmaktadır.
Gıda sektörü ağırlıklı olarak ihracata dayalı çalışmaktadır.
Tekstil sektöründe penye ağırlıklı olmak üzere kot ve
bilumum giyim eşyaları ağırlıklı olarak önemli markalara
üretilmektedir.
Özellikle uygulanan teşvik sistemi ile bölgemizde tekstil
ve hazır giyim alanında yatırımlar her geçen gün
artmaktadır. Sadece tekstil sektöründe 3000 civarı insan
çalışmaktadır.
Mardin, Ortadoğu pazarlarına yakınlığı,
erişilebilirliği, güvenli yatırım ortamı, yüksek
işgücü arzı, yeterli altyapı hizmetleri gibi
avantajları yanında tarıma dayalı sanayi,
tekstil, inşaat ürünleri gibi rekabet avantajına
sahip olan sektörleri ile Türkiye’nin gelişen
merkezinden biri olarak, içsel potansiyeli ve
gelişen sektörleri ile bu gelişimini devam
ettirecek ve 2023 yılına gelindiğinde;
bilgi odaklı, üreten - geliştiren, modern
teknolojiyi takip eden, sürdürülebilir ve
çevre odaklı üretimi esas alan bir sanayi
kenti olacaktır.
Bilgi odaklı
çevreci
sanayi kenti
Mardin'de Faaliyet Gösteren Sektör Yüzdeleri
Firmaların % 40’ını gıda ve içecek, % 16’sını kimyasallar ve kimyasal
ürünlerin imalatı, % 6’sını tekstil ve hazır giyim firmaları oluşturmaktadır.
Tekstil Ürünlerinin İmalatı
6
Mobilya İmalatı
2
Metal Ürünlerinin İmalatı
2
Makine ve Ekipman İmalatı
2
Madencilik
6
16
Kimyasallların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı
Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı
Kağıt ve Kağıt Ürünlerin İmalatı
4
1
Giyim Eşyalarının İmalatı
4
40
Gıda Ürünlerinin İmalatı
Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı*
Diğer
Ağaç, Ağaç Ürünleri ve Mantar Ürünleri İmalatı
Yeni yatırımların yanı sıra
mevcut yatırımların ölçekleri
gelişmekte firmalar istihdam
yaratmaya devam etmektedir.
DİKA tarafından hazırlanan
imalat sanayi envanterine
göre Mardin’de imalat
yapan 131 firmada toplam
2.338 kişi çalışmaktadır.
11
2
3
Kaynak: DİKA İmalat Sanayi Envanteri Raporu, 2013
Açılan Şirket ve
Kooperatif Grafiği
Mardin, elverişli yatırım iklimi
ile her geçen gün yeni
yatırımlara ev sahipliği
yapmaktadır. Kurulan işletme
sayıları yıllar itibariyle sürekli
artış göstermektedir.
Mardin’de son 5 yılda
toplam 1.908 yeni işletme
kurulmuştur.
Genç girişimcilere sağlanan
girişimcilik destekleri ile
girişimci gençlerin yenilikçi
fikirleri desteklenmekte ve
hayata geçirilmektedir.
2009
2010
2011
2012
2013
SANAYİ ALANLARI
MARDİN YATIRIM ORTAMI
| 25
Sanayi Alanları Dışındaki Hazine Arazileri
156
1.040
1. OSB
parsel sayısı
dönüm alana
sahip ikinci
OSB
Ortak sanayi alanlarına kurulamayacak kadar büyük
veya başka herhangi bir nedenle bu alanlar dışında
kurulması gereken işletmeler için ilin özellikle
Nusaybin ve Midyat ilçelerinde bulunan hazine
arazileri arasında yatırıma ve mevzuata uygun
olanlar mal müdürlükleri ile yapılacak görüşmeler
sonucunda yatırımcılara tahsis edilebilecektir.
Küçük Sanayi Siteleri
İlin sanayi altyapısı hızla gelişmekte ve adım adım çağın gerektirdiği imkanlara kavuşmaktadır.
İlde şu an itibariyle bir serbest bölge, bir organize sanayi bölgesi (OSB) aktif olarak faaliyet
göstermekte olup 1.040 dönüm alana sahip ikinci OSB kısa sürede faaliyete geçecektir.
Mardin, Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinde toplam
453 küçük çaplı işletmenin faaliyet gösterdiği ve
% 100’e yakın doluluk oranına sahip küçük sanayi
siteleri mevcuttur. Midyat ilçesinde de küçük sanayi
sitesi çalışmaları devam etmektedir.
Mardin Serbest Bölgesi 1995 yılında
organize sanayi bölgesi içinde kurulmuştur.
Bölgenin toplam brüt alanı 515.000 m2 olup
2
net parsel alanı 328.253 m ’dir. Yaklaşık
224.275 m2 ‘si kullanıma uygun durumdadır.
İşletmeci firma Masbaş, uzun dönemdir atıl
durumda olan bölgenin büyük ölçekli ve
yüksek istihdam sağlayacak yatırımlar ile
canlanacağını öngörmekte, bu yönde
görüşmeler yapmakta ve tekliflere açık
olduklarını ifade etmektedir.
Mardin Organize Sanayi Bölgesi
Mardin 2. Organize Sanayi Bölgesi
Serbest Bölgenin Yatırımcılara Sunduğu Olanaklar
Mardin Organize Sanayi Bölgesi, MardinKızıltepe arasında, Mardin’e 10 km, Kızıltepe’ye
20 km mesafede ve 1976 yılında kurulmuştur.
1.566 dönüm üzerinde 196 parselden müteşekkil
Mardin Organize Sanayi Bölgesi (OSB)’nin tamamı
yatırımcılara tahsis edilmiş durumdadır.
Mardin Organize Sanayi Bölgesi’nin yatırımcı
talebini karşılayamaması üzerine Mardin ili Ortaköy
Zeytinli Mevkii’nde 2. OSB kurulmuştur. 1.040
dönüm alana sahip ikinci OSB’nin, kamulaştırma ve
altyapı çalışmaları tamamlandıktan sonra 2014 yılı
içerisinde tahsis işlemlerine başlanması
öngörülmektedir.
• Gümrük vergisi prosedüründen arındırılmış ticari
faaliyet
• AB ve Gümrük Birliği kriterlerinin gerektirdiği
Serbest Dolaşım Belgeleri’nin temini
• Kâr transferi imkânı
• Üretici kullanıcılar için vergi avantajları
Mardin OSB’de ağırlıklı olarak
gıda (18 adet), bulgur (16 adet), tekstil (14 adet),
inşaat (13 adet), irmik-makarna (12 adet) firmaları
faaliyet göstermektedir.
Hazır
sanayi
altyapısı
• Pazar ihtiyaçlarına ve şartlarına göre serbestçe
belirlenecek ticari faaliyet
• Yerli ve yabancı tüm pazarlara erişim
• Stratejik avantaj
• Her türlü ticari ve sınai faaliyete uygun ve ucuz altyapı
• Tedarik zinciri imkânlarından yararlanma kolaylığı
| 27
TEŞVİK SİSTEMİ
MARDİN YATIRIM ORTAMI
6. Bölge
% 110
teşvik
avantajları
Teşvikli Yatırım
Geri Dönüşüm
oranı
Teşvik Sistemi kapsamında Mardin’de yapılacak
yatırımlar; KDV istisnası, gümrük vergisi
muafiyeti, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği,
vergi indirimi, sigorta primi işçi ve işveren
hissesi desteklerinden faydalanabilmektedir.
Yeni Teşvik Sistemi’nde 6. Bölge’de yer alması ile avantaj sağlayan Mardin; Ortadoğu pazarına yakınlığı,
sanayi ve üretim odaklı gelişme çizgisi ile yatırımcıya daha da cazip gelecek bir konum elde etti.
Yeni Teşvik Sistemi ile Mardin’de gerçekleşen bir
yatırımda; vergi indirimi teşviki ile yatırım
tutarının % 50’si (OSB’de % 55’i) yatırımcıya
geri dönüyor.
Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksine göre
yapılan değerlendirmede Mardin 6. derece
gelişmiş iller kategorisinde yer almakta olup;
yeni teşvik sisteminde çok avantajlı
destekleri yatırımcılara sunmaktadır.
En geniş
teşvikler
Mardin’de
7 farklı kalemden oluşan teşviklerden
yararlanılarak yapılan bir yatırım için
yapılan örnek hesaplamaya göre
yatırımın %110 geri dönüşümü
sağlanmaktadır.
Bölgesel Teşvik Uygulamaları
YENİ TEŞVİK SİSTEMİ
DESTEK UNSURLARI
I
II
III
IV
V
VI
10
15
20
25
30
35
30
40
50
60
70
90
-
-
3
5
6
7
İç kredi
-
-
3 puan
4 puan
5 puan
7 puan
Döviz / dövize
endeksli kredi
-
-
1 puan
1 puan
2 puan
2 puan
Sigorta primi desteği
-
-
-
-
-
10 yıl
Gelir vergisi stopaj desteği
-
-
-
-
-
10 yıl
KDV istisnası
Genel
Teşvik
Uygulamaları
Sadece 6. Bölge’de yapılacak
olan yatırımlarda sigorta
primi işçi ve işveren hissesi
destekleri ile gelir vergisi
stopajı desteğinin birlikte
uygulanması ile 1. Bölge’de
1.077 TL olan işveren yükü
% 38 oranında düşerek
667 TL olacaktır.
Bölgesel Teşvik
Uygulamaları
Büyük Ölçekli
Yatırımların Teşviki
Stratejik
Yatırımların
Teşviki
Gümrük vergisi muafiyeti
Vergi indirimi
KDV istisnası
KDV istisnası
KDV istisnası
KDV istisnası
Gümrük vergisi
muafiyeti
Gümrük vergisi
muafiyeti
Gümrük vergisi
muafiyeti
Gümrük vergisi
muafiyeti
Vergi indirimi
Vergi indirimi
Vergi indirimi
Sigorta primi
işveren hissesi
desteği
Sigorta primi
işveren hissesi
desteği
Sigorta primi
işveren hissesi
desteği
Yatırım yeri
tahsisi
Yatırım yeri
tahsisi
Yatırım yeri
tahsisi
Faiz desteği
Yatırım yeri tahsisi
Faiz desteği
Faiz desteği
KDV iadesi
6. Bölge için “Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi Desteği”
Sigorta primi
işveren hisse desteği
Yatırıma Katkı
Oranı (%)
Vergi İndirim
Oranı (%)
Destek
süresi (yıl)
| 29
MARDİN YATIRIM DESTEK OFİSİ
MARDİN YATIRIM ORTAMI
sorunsuz yatırım
için çalışan
Dinamik
ofis
1.625
danışmanlık ve
bilgi verilen
kişi/kurum sayısı
Yatırım Destek Ofisi, başta Ajans destekleri olmak üzere, AB Fonları, tarım, sanayi hibe ve kredileri ile
Ekonomi Bakanlığı teşvikleri konusunda ücretsiz bilgi ve danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
Mardin Yatırım Destek Ofisi,
işletmelerimizin ve yatırımcılarımızın
sorunları ile ilgilenmek üzere hizmet
vermektedir.
Genel teşvik başvurularının alınması ve
değerlendirilmesi.
Bölgesel, büyük ölçekli yatırımlar ve
stratejik yatırımların teşvik başvurularında
danışmanlık sağlanması.
Ücretsiz Danışmanlık Hizmetleri (Yatırım
Finansmanı, Yatırım Yeri, Kamu Kurum ve
Kuruluşları ile ilişkiler v.b.)
Sosyal ve ekonomik yatırımın tüm
unsurlarında (hammadde, arazi,
teknoloji, insan kaynağı, enerji,
pazar araştırması vb.) bölgesel
bilgi ve danışmanlık sağlanmakta,
projeler geliştirilmesine katkıda
bulunulmaktadır.
Teknik Destek (Fizibilite Etüdü, Pazar
Araştırması, Yer Tahsisi Süreçleri v.b.)
Bürokratik Sorunların Çözülmesi (İzin,
Ruhsat, Yatırım Yeri Tahsisi v.b.)
2010 ve 2011 yıllarında Dicle
Kalkınma Ajansı Mali Destek
Programları ile Mardin'de toplam
30 firmaya 6 milyon 229 bin TL
hibe desteği sağlanmıştır
Etkin
çözümler
için
Eğitim Desteği (Girişimcilik, Dış Ticaret,
İhracat İşlemleri, Üretim Planlaması v.b.)
Mardin Yatırım Destek Ofisi,
yatırımcının tüm idari iş ve
işlemlerini tek elden takip
ederek yatırımcıyı
bürokratik süreçlerin
dışında bırakmakta ve
yatırımların hızlı ve
sorunsuz olarak hayata
geçmesine yardımcı
olmaktadır.