1. yönetici özeti - Eğitim Dairesi Başkanlığı

Transkript

Ek-4
T.C.
ADALET BAKANLIĞI
EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
YARGI MEVZUATI
BÜLTENİ
-
-
Bültenin
Kapsadığı
İÇİNDEKİLER
Yayımlandığı Tarih
Sayı
Tarihler
10 Şubat 2009
398
03 - 09sayılı
Şubat
2009
22/7/2006 tarihli ve 2006/10731
Kararnamenin
eki Kararda değişiklik
yapılmasına ilişkin 2009/14580 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü Maddesinde Yer Alan Tevkifat
Nispetleri Hakkında 2007/14592 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu Maddesinde Yer Alan Dar
Mükellefiyete Tabi Kurumların Vergi Kesintisine Tabi Kazanç ve
İratlarından Yapılacak Vergi Kesintisi Oranları Hakkında 2009/14593 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci Maddesinde Yer Alan
Vergi Kesinti Oranları Hakkında 2009/14594 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında
Yönetmelik
(R.G. 4 Şubat 2009 – 27131)
Adalet Bakanlığından Atama Kararı
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
Yurtdışında Sürekli Görevlendirilecek Personel Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 4 Şubat 2009 – 27131)
Yargıtay 10. Hukuk Dairesinden Karar
(R.G. 4 Şubat 2009 – 27131)
Yargıtay Başkanlar Kurulunun 26/1/2009 Tarih ve 1 Sayılı Kararı
(R.G. 5 Şubat 2009 – 27132)
Danıştay Altıncı Daire Başkanlığının E: 2006/4099, K: 2008/3006 Sayılı
Kararı
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığının 76 Sayılı Kararı
(R.G. 8 Şubat 2009 – 27135)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Abidin Şahin/Türkiye)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Mehmet Selçuk/Türkiye Davası)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Baz ve Diğerleri/Türkiye)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Erdem ve Diğerleri/Türkiye)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Büyük Daire)
İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Yurt/Türkiye Davası)
Devlet Bakanlığından Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları Avukatlık
Mesleki Sorumluluk Sigortası Klozu
(R.G. 3 Şubat 2009 – 27130)
Maliye Bakanlığından Genel Yönetim Mali İstatistikleri Genel Tebliği
Ek-4
-
-
-
-
(Genel Yönetim Sektörünün Kapsamı) (Sıra No: 2)
(R.G. 4 Şubat 2009 – 27131)
Kamu İhale Kurumundan 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu
Kapsamındaki Yapım İşlerinde Beklenmeyen Fiyat Artışları Nedeniyle
Yapım İşlerinde Beklenmeyen Fiyat Artışları Nedeniyle Uygulanmasına
İlişkin Tebliğ
(R.G. 4
Şubat 2009 – 27131)
Maliye Bakanlığından 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebliği
(Sıra No: 7)
(R.G. 7 Şubat 2009 – 27134)
Maliye Bakanlığından Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliği (Sıra No:
8)
(R.G. 7 Şubat 2009 – 27134)
Adalet Bakanlığından İlân
(R.G. 5 Şubat 2009 – 27132)
Adalet Bakanlığından İlân
(R.G. 8 Şubat 2009 – 27135)
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünden, İhalelere
Katılmaktan Yasaklama Kararları
(R.G. 5 Şubat 2009 – 27132)
Personel Genel Müdürlüğünden Yardım Kampanyası
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suudi Arabistan Krallığı Hükümeti
Arasında Gelir Üzerinden Alınan vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme
ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması
(R.G. 3 Şubat 2009 –
27130)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suudi Arabistan Krallığı Hükümeti
Arasında Karayoluyla Yolcu ve Yük Taşımacılığının Düzenlenmesi
Hakkında Anlaşması
(R.G. 3 Şubat 2009 –
27130)
Gümrük Müsteşarlığından Tasfiye İşletme Bölge Müdürlükleri Hizmet
Tarifesi
(R.G. 4 Şubat 2009 – 27131)
Başbakanlıktan, Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı
Konulu, 2009/3 Sayılı Genelge
(R.G. 5 Şubat 2009 – 27132)
Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünden 5627 Sayılı Enerji
Verimliliği Kanunu Kapsamında Yapılacak Yetkilendirmeler,
Sertifikalandırmalar, Raporlamalar ve Projeler Konusunda Uygulanacak Usûl
ve Esaslar Hakkında Tebliğ (Sıra Numarası: 2009/2)
(R.G. 6 Şubat 2009 – 27133)
Bakanlar Kurulu Kararları
Karar Sayısı : 2009/14580
22/7/2006 tarihli ve 2006/10731 sayılı Kararnamenin eki Kararda değişiklik
yapılmasına ilişkin ekli Kararın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 30/12/2008 tarihli
ve 126697 sayılı yazısı üzerine, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesine
göre, Bakanlar Kurulu’nca 12/1/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Ek-4
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bak. ve Başb. Yrd. Devlet
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Adalet Bakanı Millî Savunma Bakanı
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
Dışişleri Bakanı
Maliye Bakanı Millî Eğitim Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
M. M. EKER
Bayındırlık ve İskân BakanıSağlık Bakanı
Ulaştırma BakanıTarım ve Köyişleri Bakanı
F. ÇELİK
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
Çalışma ve Sos. Güv. BakanıSanayi ve Ticaret BakanıEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
E. GÜNAY
V. EROĞLU
Kültür ve Turizm Bakanı Çevre ve Orman Bakanı
12/1/2009 TARİHLİ VE 2009/14580 SAYILI
KARARNAMENİN EKİ
KARAR
MADDE 1 – 22/7/2006 tarihli ve 2006/10731 sayılı Kararnamenin eki Kararın 1 inci
maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (ç) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) (1), (2) ve (3) numaralı fıkralarda yer alan oran; tam mükellef gerçek kişi ve
kurumlar tarafından hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılan
vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil olmak üzere hisse senetlerine (menkul kıymetler
yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) ilişkin olarak elde edilen kazançlar için % 0, bu kişi
ve kurumlar tarafından elde edilen diğer kazançlar için % 10,”
“ç) (11) numaralı fıkrada yer alan oran; hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine
dayalı olarak yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil olmak üzere hisse
senetlerinden (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) elde edilen
kazançlar için % 0, diğer kazançlar için % 10.”
MADDE 2 – Bu Karar, hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak
1/1/2009 tarihinden itibaren yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen
kazançlar ile hisse senetlerine ilişkin olarak elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3 – Bu Karar hükümlerini Maliye Bakanı yürütür.
Bakanlar Kurulu Kararının Yayımlandığı Resmî Gazetenin
Tarihi
Sayısı
23/7/206
26237
Bakanlar Kurulu Kararında Değişiklik Yapan Kararnamenin Yayımlandığı
Resmî Gazetenin
Tarihi
Sayısı
13/11/2008
27053
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
Ek-4
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde yer alan tevkifat nispetleri
hakkındaki ekli Kararın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 30/12/2008 tarihli ve
126698 sayılı yazısı üzerine, adı geçen Kanunun anılan maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca
12/1/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
M. M. EKER
F. ÇELİK
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
E. GÜNAY
V. EROĞLU
KARARNAMENİN EKİ
KARAR
MADDE 1 – 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde yer alan kazanç
ve iratlardan yapılacak vergi tevkifat oranları aşağıdaki şekilde yeniden tespit edilmiştir.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan
ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre,
2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan
ödemelerden (noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);
a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden
% 17,
b) Diğerlerinden % 20,
3. 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen istihkak
bedellerinden % 3,
4. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan
ödemelerden % 20,
5. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden
% 20,
b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması
karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden % 20,
6. a) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar
vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin
ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye
eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) % 15,
b) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere ve gelir vergisinden
muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3)
Ek-4
numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı
sayılmaz.) % 15,
7. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye
iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan
vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar,
borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım
sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve
vakıflar dahil)
a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı
İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden % 0,
8. Mevduat faizlerinden (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi
muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla
birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve
yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç,
dernek ve vakıflar dahil) % 15,
9. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (12) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye
vakıflar dahil) % 15,
10. a) Baş bayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar
ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve
benzeri ödemelerden % 20,
b) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin
mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye
satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden % 20,
11. Çiftçilerden satın alınan ziraî mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,
i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için % 1,
ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için % 2,
b) Diğer ziraî mahsuller için,
i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2,
ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için % 4,
c) Ziraî faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için,
i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan
ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri
hizmetler için % 2,
ii) Diğer hizmetler için % 4,
d) Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için % 0,
12. PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedeli
üzerinden % 20,
13. Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan
ödemelerden,
a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yer alan emtia bedelleri
veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden % 2,
b) Hurda mal alımları için % 2,
c) Diğer mal alımları için % 5,
d) Diğer hizmet alımları (a, b ve c alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet
bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için % 10,
Ek-4
14. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (14) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye
vakıflar dahil) % 15,
15. a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer
alan menkul sermaye iratlarından % 15,
b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan
menkul sermaye iratlarından % 10,
c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan
menkul sermaye iratlarından % 5.
MADDE 2 – Bu Karar; 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi 1/1/2006
tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmak üzere,
yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinde yer alan dar
mükellefiyete tabi kurumların vergi kesintisine tabi kazanç ve iratlarından yapılacak vergi
kesintisi oranları hakkında ekli Kararın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının
30/12/2008 tarihli ve 126668 sayılı yazısı üzerine, adı geçen Kanunun anılan maddesine göre,
Bakanlar Kurulu’nca 12/1/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
M. M. EKER
F. ÇELİK
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
E. GÜNAY
V. EROĞLU
KARARNAMENİN EKİ
KARAR
Ek-4
MADDE 1 – 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca dar
mükellefiyete tabi kurumların vergi kesintisine tabi kazanç ve iratlarından yapılacak vergi
kesintisi oranları aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
1 – Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın
inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş
ödemelerinden % 3,
2 – Serbest meslek kazançlarından;
a) Petrol arama faaliyetleri dolayısıyla sağlanacak kazançlardan % 5,
3 – Gayrimenkul sermaye iratlarından;
a) 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamındaki faaliyetlerden sağlanacak
gayrimenkul sermaye iratlarından % 1,
4 – Her nevi tahvil (ipotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları
tarafından ihraç edilen ipotekli sermaye piyasası araçları, varlık teminatlı menkul kıymetler
dahil) ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan
menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerden (Döviz cinsinden yahut dövize, altına veya başka
bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları kesintiye tabi
tutulmaz);
a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme
İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden % 0,
5 – Her nevi alacak faizlerinden;
a) Yabancı devletler, uluslararası kurumlar veya yabancı bankalardan ya da bulunduğu
ülkede mutad olarak kredi vermeye yetkilendirilmiş olup sadece ilişkili bulunduğu kurumlara
değil tüm gerçek ve tüzel kişilere kredi veren kurumlardan alınan her türlü krediler için
ödenecek faizlerden (katılım bankalarının kendi usullerine göre yurt dışından sağladıkları
fonlar ve benzeri kaynaklar için ödedikleri kâr payları dahil) % 0,
b) Bankaların 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca uygun görülen ikincil sermaye
benzeri kredileri ile bankaların ve diğer kurumların bir akım veya varlık portföyüne dayalı
olarak yurt dışında menkul kıymetleştirme yöntemiyle temin ettikleri kredileri için ödenecek
faizlerden % 1,
c) Katılım bankaları tarafından ödenen kâr payları hariç olmak üzere, mal
tedarikinden kaynaklanan vade farkları üzerinden % 5,
ç) Diğerlerinden % 10,
6 – Mevduat faizlerinden % 15,
7 – Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (10) numaralı
bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından %10,
8 – Katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından %
15,
9 – Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarından % 15,
10 – Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde
yer alan menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile elde edilmesi veya elden
çıkarılmasından sağlanan gelirlerden % 15,
11 – Ticari veya zirai kazanca dahil olup olmadığına bakılmaksızın telif, imtiyaz, ihtira,
işletme, ticaret unvanı, marka ve benzeri gayrimaddi hakların satışı, devir ve temliki
karşılığında nakden veya hesaben ödenen veya tahakkuk ettirilen bedeller üzerinden % 20,
12 – Tam mükellef kurumlar tarafından, Türkiye'de bir iş yeri veya daimi temsilci
aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç olmak üzere dar mükellef kurumlara veya kurumlar
vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan (Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı
sayılmaz.) ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3)
Ek-4
numaralı bentlerinde sayılan kâr payları (5520 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin üçüncü
fıkrası uyarınca vergi kesintisine tabi tutulan kazançlar hariç) üzerinden % 15,
13 – Türkiye'de iş yeri ve daimi temsilcisi bulunmayan mükelleflerin, yetkili
makamların izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticari faaliyetlerden elde ettikleri
kazançlardan % 0,
14 – Yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların, indirim ve istisnalar
düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan
kısımdan ana merkeze aktardıkları tutar üzerinden % 15.
MADDE 2 – Bu Karar;
a) 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendi 1/1/2006 tarihinden önce ihraç
edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmak üzere,
b) 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinin (b) alt bendi yayım
tarihinden itibaren düzenlenen sözleşmelere bağlı olarak ödenen faizlere uygulanmak üzere,
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinde yer alan vergi kesinti
oranları hakkındaki ekli Kararın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 30/12/2008 tarihli
ve 126669 sayılı yazısı üzerine, adı geçen Kanunun anılan maddesine göre, Bakanlar
Kurulu’nca 12/1/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
M. M. EKER
F. ÇELİK
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
E. GÜNAY
V. EROĞLU
KARARNAMENİN EKİ
KARAR
Ek-4
MADDE 1 – 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesi uyarınca
kurumlara yapılan bazı ödemelere ilişkin vergi kesintisi oranları aşağıdaki şekilde tespit
edilmiştir.
1 – Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın
inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş
ödemelerinden % 3,
2 – Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira
ödemelerinden % 20,
3 – Her nevi tahvil (ipotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları
tarafından ihraç edilen ipotekli sermaye piyasası araçları, varlık teminatlı menkul kıymetler
dahil) ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan
menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerden (Döviz cinsinden yahut dövize, altına veya başka
bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları kesintiye tâbi
tutulmaz);
a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme
İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden % 0,
4 – Mevduat faizlerinden % 15,
5 – Katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından %
15,
6 – Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarından % 15,
7 – Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer
alan menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile elde edilmesi veya elden
çıkarılmasından sağlanan gelirlerden % 15,
8 – Vergiden muaf olan kurumlara dağıtılan (Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı
sayılmaz.) Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3)
numaralı bentlerindeki kâr payları (Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin üçüncü
fıkrası uyarınca vergi kesintisine tabi tutulan kazançlar hariç) üzerinden % 15,
9 – Emeklilik yatırım fonlarının kazançları hariç olmak üzere, dağıtılsın veya
dağıtılmasın, Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin;
a) (1) numaralı alt bendinde yazılı kazançlardan % 0,
b) (2) numaralı alt bendinde yazılı kazançlardan % 0,
c) (3) numaralı alt bendinde yazılı kazançlardan % 0,
ç) (4) numaralı alt bendinde yazılı kazançlardan % 0,
d) (6) numaralı alt bendinde yazılı kazançlardan % 0,
MADDE 2 – Bu Karar; 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi 1/1/2006
tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmak üzere,
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
Yönetmelik
Ekli “Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında
Yönetmelik”in yürürlüğe konulması; Tarım ve Köyişleri Bakanlığının 29/12/2008 tarihli ve
577 sayılı yazısı üzerine, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun 58 inci
maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 12/1/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Ek-4
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
M. M. EKER
F. ÇELİK
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
Çalışma ve Sos. Güv. BakanıSanayi ve Ticaret BakanıEnerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanı
E. GÜNAY
V. EROĞLU
Kültür ve Turizm Bakanı
Çevre ve Orman Bakanı
HAYVAN SAĞLIĞI VE ZABITASI YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
MADDE 1 – 22/2/1989 tarihli ve 89/13838 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
konulan Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinin 117 nci maddesi aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
"MADDE 117 - Bakanlık, yalancı tavuk vebası hastalığı ile ilgili olarak hazırlık,
hastalıktan korunma, hastalıkla mücadele ile hastalığın erken tespiti ve izlenmesi için her türlü
tedbiri alır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle
belirlenir."
MADDE 2 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
[R.G. 4 Şubat 2009 – 27131]
—— • ——
Atama Kararı
Adalet Bakanlığından:
1 – Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (29516) Mehmet ERCAN’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (33316) İbrahim Tufan ATAMAN’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (33386) Hasan KANLI’nın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (33452) Fevzi YILDIRIM’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34007) Erdoğan GÖKÇEK’in,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34184) Muhammet ALABAŞ’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34197) Selim YILDIZ’ın,
Ek-4
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34298) Murat DEMİR’in,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34414) Mahmut KIŞ’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34448) Uğur BALCIOĞLU’nun,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34872) Yaşar SUSMAZ’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (34875) Arif KAVASOĞLU’nun,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (35820) Mustafa AYDIN’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (35827) Arif Sami KAYA’nın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (35913) Cevat GÜL’ün,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (35973) Bilgin BAŞARAN’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (36947) Selami CANDEMİR’in,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (37178) Ergün TORLAK’ın,
Adalet Başmüfettişliğine, Adalet Müfettişi (37676) Atilla PINAR’ın,
2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 5435 sayılı Kanunla değişik 37 nci
maddesi gereğince atanmaları uygun görülmüştür.
2 – Bu Kararı Adalet Bakanı yürütür.
2/2/2009
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Mehmet Ali ŞAHİN
Başbakan
Adalet Bakanı
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
Yönetmelik
Ekli “Yurtdışında Sürekli Görevlendirilecek Personel Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in yürürlüğe konulması; 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu ve 189 sayılı Kanun Hükmündeki Kararnameye göre Bakanlar Kurulu’nca
6/1/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
B. ATALAY
Devlet Bakanı
Adalet Bakanı
Millî Savunma Bakanı İçişleri Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU K. UNAKITAN
H. ÇELİK
F. N. ÖZAK
Dışişleri Bakanı V.
Maliye Bakanı
Millî Eğitim BakanıBayındırlık ve İskân Bakanı
R. AKDAĞ
M. H. GÜLER
M. M. EKER
F. ÇELİK
Sağlık Bakanı
Ulaştırma Bakanı V.Tarım ve Köyişleri BakanıÇalışma ve Sos. Güv.
Bakanı
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
E. GÜNAY
V. EROĞLU
Ek-4
Sanayi ve Ticaret BakanıEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Kültür
ve
Turizm
Bakanı
YURTDIŞINDA SÜREKLİ GÖREVLENDİRİLECEK PERSONEL HAKKINDA
YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 28/7/2006 tarihli ve 2006/11534 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Yurtdışında Sürekli Görevlendirilecek Personel Hakkında Yönetmeliğin 5
inci maddesinin birinci fıkrasına (f) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki (g) bendi
eklenmiş ve mevcut (g), (ğ) ve (h) bentleri, (ğ), (h) ve (ı) bentleri olarak teselsül ettirilmiştir.
"g) Gümrük Müsteşarlığı; gümrük müşaviri."
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasına (h) bendinden sonra
gelmek üzere aşağıdaki (ı) bendi eklenmiş ve mevcut (ı), (i), (j), (k), (1), (m) ve (n) betleri, (i),
(j), (k), (1), (m), (n) ve (o) bentleri olarak teselsül ettirilmiştir.
"ı) Gümrük müşaviri kadrolarına atanabilmek için en az dört yıllık eğitim veren hukuk,
siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, işletme, iktisat, maliye, kamu yönetimi, uluslararası
ilişkiler, matematik ve istatistik fakülte, yüksekokul veya bölümleri ile Gümrük Müsteşarlığı
tarafından belirlenecek mühendislik bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim
Kurulu tarafından onaylanmış yabancı fakülte veya yüksekokullardan birini bitirmiş olmak ve
Gümrük Müsteşarlığında daire başkanı ve daha üst idari kadrolarda ya da gümrük müfettişi,
kontrolör, gümrük uzmanı veya Avrupa Birliği uzmanı kadrolarında fiilen altı yıl veya genel
müdür ve daha üst idari kadrolarda çalışmış olmak şarttır."
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin eki (1) sayılı Cetvele (7) numaralı sıradan sonra
gelmek üzere aşağıdaki (8) numaralı sıra eklenmiş ve mevcut (8), (9) ve (10) numaralı sıralar
(9), (10) ve (11) olarak teselsül ettirilmiştir.
8. GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI
Unvan
Disiplin Amiri
Üst Disiplin Amiri
Gümrük Müşaviri
Misyon Şefi
Gümrük Müsteşarı
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin eki (2) sayılı Cetvele (7) numaralı sıradan sonra
gelmek üzere aşağıdaki (8) numaralı sıra eklenmiş ve mevcut (8), (9) ve (10) numaralı sıralar
(9), (10) ve (11) olarak teselsül ettirilmiştir.
"8. GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI
Unvan
1. Sicil Amiri 2. Sicil Amiri
3. Sicil Amiri
Gümrük Müşaviri
Misyon Şefi
Gümrük Müsteşarı
Bağlı
Bakan"
MADDE 5 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 6 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
[R.G. 4 Şubat 2009 – 27131]
—— • ——
Yargıtay Kararları
Yargıtay 10. Hukuk Dairesinden:
Esas No :2007/15354
Karar No :2008/15540
Mahkemesi : Ankara 15. İş Mahkemesi
Ek-4
Tarihi
Numarası
Davacı
Davalı
:27.12.2006
:1216 - 1037
:Türk Nippon Sigorta Anonim Şirketi adına Avukat Taner Güner
:Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
(Devredilen SSK) adına Av. Mualla Örnek
Davacının, zararlandırıcı sigorta olayı sonucu Kurum zararına neden olan sigortaladığı
araç sürücüsünün kusuruna karşılık gelen miktarda davalı Kuruma ödeme yapmasına karşın,
aynı borç nedeniyle tekrar icra takibi yapılarak kesinleştirilmesinin mükerrer ödemeye neden
olacağı gerekçesiyle, Ankara 30 uncu İcra Müdürlüğünün 2003/369 takip sayılı dosyasından
yürütülen icra takibinin durdurulmasına, takibe konu 539,16 YTL. borçtan sorumlu
olmadığının tespitine, % 40 tan aşağı olmamak üzere İcra kötü niyet tazminatına karar
verilmesini istediği davada yapılan yargılama sonucunda; "Davanın kısmen kabulüne, kısmen
reddine; Ankara 30 uncu İcra Müdürlüğünün 2003/369 sayılı dosyasında yapılan takibin
mükerrer olduğunun, bu dosyadan dolayı davacı şirketin 539,16 YTL. borcu bulunmadığının
tespitine, takibin durdurulmasına; davanın niteliğine göre icra inkar tazminatı
istenemeyeceğinden bu tazminat talebinin reddine; kısmen ret nedeniyle 450,00 YTL.
Avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, davacı tarafından yapılan 159,20
YTL. yargılama masrafından kabul ve ret oranına göre takdiren 79, 60 YTL.'sinin davalıdan
alınarak davacıya verilmesine, bakiyesinin davacı üzerinde bırakılmasına," ilişkin kesin
olarak verilen kararın, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına temyiz
edilmesi üzerine dosya incelendikten sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit
edildi.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 9.4.2007 tarihli yazısında; Ankara 15 inci İş
Mahkemesinin kesin olarak verilen 27.12.2006 tarih ve 2005/1216 Esas, 2006/1037 Karar
sayılı hükmünde, davanın esasına ilişkin istemin kabul edilmesine karşın, feri nitelikteki
talebin reddine karar verilmesinde davacı aleyhine yargılama masrafına hükmedilmesinin
mümkün olmadığı gerekçesiyle, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 427/6 ncı maddesi
uyarınca hükmün kanun yararına bozulması istenilmiştir.
Davada uygulama olanağı olan 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 72/5 inci maddesi,
"Borçluyu menfi tespit davası açmaya zorlayan takibin haksız ve kötü niyetli olduğu
anlaşılırsa, talebi üzerine, borçlunun dava sebebi ile uğradığı zararın da alacaklıdan tahsiline
karar verilir. Takdir edilecek zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın yüzde kırkından
aşağı olamaz." hükmü gereğince, borçlu, hakkında yapılan icra takibinin haksız ve kötü
niyetli olması halinde takip konusu alacağın asgari yüzde kırkı oranında tazminat
alabilmektedir. Ancak, bu tazminat asıl alacağa dâhil olmayıp, talep edilmesi borçlunun
iradesine bağlı olan feri nitelikte bir haktır. Öte yandan, Hukuk Usulü Muhakemeleri
Kanunu'nun 1 inci maddesindeki, "Görev, dava olunan şeyin değerine göre belirtilmiş ise,
görevli mahkemenin tespitinde, davanın açıldığı gündeki değer esas tutulmak üzere, aşağıdaki
maddeler hükümleri uygulanır. Faiz, icra tazminatı ve giderler görevin tespitinde hesaba
katılmaz." hükmünden de; davaya konu olan, ancak borçlunun talebi halinde ve şartların
oluşması durumunda mahkemece hükmedilmesi mümkün bulunan icra tazminatının feri bir
alacak olduğu sonucuna ulaşılmakta olup, somut olayda; davacının, dava konusu yaptığı asıl
istemin kabulüne karar verilmesine karşın, davanın niteliği gözetilerek icra tazminatına
hükmedilmemesi sonucu davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verilmesi; davanın
esasına ilişkin değil, şekli açıdan bir kısmen kabul, kısmen ret kararı olup, bu nedenle,
açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde davacı aleyhine yargılama masrafına
hükmedilmesinin mümkün olmadığı gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi, usûl ve
yasaya aykırı bulunduğundan, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma
istemi kabul edilerek mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın temyiz
itirazlarının kabulü ile hükmün Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 427. maddesi
gereğince sonuca etkili olmamak kaydıyla kanun yararına BOZULMASINA; gereği yapılmak
Ek-4
üzere kararın bir örneği ile dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine
1.12.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G. 4 Şubat 2009 – 27131]
—— • ——
Yargıtay Başkanlığından:
YARGITAY BAŞKANLAR KURULUNUN 26/1/2009 TARİH VE
1 SAYILI KARARI
2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nun 17/1-b ve İç Yönetmeliğin 32.maddelerinde
öngörülen hükümler gözetilerek “dairelerden birisine yıl içinde gelen işlerin olağan bir
çalışma ile karşılanamayacak oranda artmış ve dolayısıyla daireler arasında iş bakımından bir
dengesizlik meydana gelmiş olup olmadığı; gelmiş ise, ne gibi önlemler alınması gerektiği”
konusu görüşülüp karara bağlamak üzere Yargıtay Başkanlar Kurulu 26.01.2009 Pazartesi
günü saat 14.00’da Başkanlar Kurulu Salonunda Birinci Başkan Hasan Gerçeker’in
Başkanlığında toplandı.
A) 01.01.2008-31.12.2008 tarihleri arasında;
1- Hukuk Genel Kuruluna 833 iş geldiği ve bir önceki yıldan aktarılanla birlikte toplam
850 dosyadan yıl içinde 790’ının karara bağlandığı ve 2009 yılına 60 iş aktarıldığı;
2- Ceza Genel Kuruluna 284 iş geldiği ve bir önceki yıldan aktarılanla birlikte toplam
336 dosyadan yıl içinde 243’ünün karara bağlandığı ve 2009 yılına 93 iş aktarıldığı;
B) 01.01.2008-31.12.2008 tarihleri arasında;
Birinci Hukuk Dairesine, 12946; İkinci Hukuk Dairesine, 20782; Üçüncü Hukuk
Dairesine, 22253; Dördüncü Hukuk Dairesine, 15084; Beşinci Hukuk Dairesine, 17985;
Altıncı Hukuk Dairesine, 14463; Yedinci Hukuk Dairesine, 7037; Sekizinci Hukuk Dairesine,
6828; Dokuzuncu Hukuk Dairesine, 45008; Onuncu Hukuk Dairesine, 22255; Onbirinci
Hukuk Dairesine, 14188; Onikinci Hukuk Dairesine, 28039; Onüçüncü Hukuk Dairesine,
16418; Ondördüncü Hukuk Dairesine, 15630; Onbeşinci Hukuk Dairesine, 7960; Onaltıncı
Hukuk Dairesine, 10522; Onyedinci Hukuk Dairesine, 6205; Onsekizinci Hukuk Dairesine,
13740; Ondokuzuncu Hukuk Dairesine, 12849; Yirminci Hukuk Dairesine, 18148;
Yirmibirinci Hukuk Dairesine, 21140 iş geldiği, bu dairelerce sırasıyla; “13552”, “18059”,
“22666”, “15503”, “17030”, “14355”, “5870”, “6409”, “35552”, “16806”, “14474”, “23566”,
“16157”, “15913”, “7837”, “8833”, “5895”, “13230”, “12697”, “19209”, “21706” iş
çıkarıldığı ve 2009 yılına yine sırasıyla; “1365”, “15285”, “2058”, “5332”, “3925”, “2128”,
“1500”, “1004”, “22346”, “16001”, 10689”, “6681”, “4458”, “812”, “3787”, “1894”, “1961”,
“2810”, “4286”, “2461”, “9314” iş aktarıldığı;
C) 01.01.2008-31.12.2008 tarihleri arasında;
Birinci Ceza Dairesine, 11044; İkinci Ceza Dairesine, 39410; Üçüncü Ceza Dairesine;
24243, Dördüncü Ceza Dairesine, 23448; Beşinci Ceza Dairesine, 16900; Altıncı Ceza
Dairesine, 28378; Yedinci Ceza Dairesine, 19866; Sekizinci Ceza Dairesine, 19363;
Dokuzuncu Ceza Dairesine, 21931; Onuncu Ceza Dairesine, 18773; Onbirinci Ceza
Dairesine, 21964 iş geldiği, bu dairelerce sırasıyla; “8300”, “23188”, “18013”, “22839”,
“12398”, “25584”, “22625”, “14898”, “14573”, “19673”, “15041” iş çıkarıldığı ve 2009
yılına yine sırasıyla; “7977”, “22072”, “22792”, “15594”, “15489”, “46243”, “33638”,
“18791”, “13802”, “28785”, “17271” iş aktarıldığı anlaşıldı.
Gereği görüşüldü:
I- Hukuk Dairelerine gelen, çıkan ve elde bulunan işlerin nicelik ve nitelikleri
gözetilerek;
Ek-4
1) Temyiz incelemesi İkinci Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan tenkise ilişkin
davaların temyiz incelemesinin 02.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Birinci Hukuk
Dairesince yapılmasına,
2) Temyiz incelemesi İkinci Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan,
vasiyetnamelerden doğan (TMK., 520-526, 542-544, 550-556, 557-559 ve 600-604, 595-597)
tüm dava ve işlerin temyiz incelemesinin 02.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Üçüncü
Hukuk Dairesince yapılmasına,
3) Temyiz incelemesi İkinci Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan, eşler
arasındaki, gerek 743 sayılı Türk Kanunu Medenisindeki gerekse 4721 sayılı Türk Medeni
Kanunundaki mal rejimlerinden kaynaklanan (TMK.m.202-281) davaların temyiz
incelemesinin 02.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Sekizinci Hukuk Dairesince
yapılmasına,
4) Temyiz incelemesi Dördüncü Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan, kaçak
elektrik ve kaçak su kullanımı nedeniyle açılan tazminat davalarının temyiz incelemesinin
02.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Yedinci Hukuk Dairesince yapılmasına,
5)
Temyiz incelemesi Onaltıncı Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan,
Kooperatifler Kanunundan doğan davaların temyiz incelemesinin 02.02.2009 tarihinden
geçerli olmak üzere Onbirinci Hukuk Dairesince yapılmasına,
6) Orman kadastrosu kesinleşmiş olsun olmasın, orman kadastrosu ve orman rejimi
dışına çıkarma ile ilgili tutanak ve haritalarının uygulanmasını veya orman araştırması
yapılmasını gerekli kılan, Hazine ve Orman Yönetiminin taraf olduğu, kadastro tespitine
itiraz, tescil ya da tapu iptali-tescil, tapu kayıtları üzerindeki “orman” ve “2-B madde şerhleri”
ile, bu alanlardaki “muhtesat ve zilyetlik şerhlerinin” kaldırılması veya konulması, elatmanın
önlenmesi istekleri ile ilgili olarak; kadastro, asliye ve sulh hukuk mahkemelerinde verilen
kararların temyiz incelemesinin 02.02.2009 tarihinden itibaren Yirminci Hukuk Dairesince
yapılmasına,
7) Temyiz incelemesi Yirminci Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan, Mercii
Tayini (Yargı yeri belirlemesi) davalarının temyiz incelemesinin 02.02.2009 tarihinden
geçerli olmak üzere Onyedinci Hukuk Dairesince yapılmasına,
8) Temyiz incelemesi Yirmibirinci Hukuk Dairesi tarafından yapılmakta olan, İcra
mahkemeleri tarafından genel hükümler çerçevesinde verilen istihkak davasına ilişkin
kararların temyiz incelemesinin 02.02.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Onyedinci Hukuk
Dairesince yapılmasına,
II) Yukarıda belirtilen iş bölümünden kaynaklanan görev değişikliklerine dair inceleme
yükümlülüklerinin 02.02.2009 tarihinde Yargıtay’a gelen işler bakımından yerine
getirilmesine,
III) Dairelerce bir dava dosyasının incelenerek eksiklik saptanması halinde, bu
eksikliklerin tamamlanması için mahalline geri gönderilmiş olmasının, geri çevirme
sonrasında o dosyanın, bu kararla görevlendirilen dairesine gönderilmesine engel teşkil
etmemesine,
D) Kararın bir örneğinin Yargıtay İç Yönetmeliğinin 33.maddesi hükmü uyarınca tüm
mahkemelere duyurulmak üzere Adalet Bakanlığına; bilgi için Yargıtay daire başkanlıklarına;
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına; Yargıtay Kararları Dergisinde yayımlanması için Yayın
İşleri Müdürlüğüne; Barolara ve Avukatlara duyurulmasını sağlamak üzere Türkiye Barolar
Birliği Başkanlığına gönderilmesine, Yargıtay Kanununun 58.maddesi hükmü gereğince
ayrıca Resmî Gazete’de yayımlanmasına,
26.01.2009 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G. 5 Şubat 2009 – 27132]
—— • ——
Ek-4
Danıştay Kararı
Danıştay Altıncı Daire Başkanlığından:
Esas No : 2006/4099
Karar No : 2008/3006
Kanun Yararına Temyiz Eden : Danıştay Başsavcılığı
Davacı
: Oktay Alemdar - Alemdar Linyit İşletmeleri
Vekili
: Av.Gül İmer - Gazi Cad. No:71/2 - EDİRNE
Davalı İdare :
Edirne Valiliği
İstemin Özeti : 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca para cezası verilmesine ilişkin
işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda tek hakimle verilen Edirne İdare
Mahkemesinin 26.12.2005 günlü, E:2005/139, K:2005/1836 sayılı kararının, "2872 sayılı
Çevre Kanunu”nun davanın açıldığı ve kararın verildiği tarihte yürürlükte olan "İdari
Cezalara İtiraz" başlıklı 25 inci maddesinde; idari cezalara karşı, cezanın tebliğ tarihinden
itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebileceği, itiraz üzerine
verilen cezaların kesin olduğu hükmüne yer verildiği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu'nun 51 inci maddesinin birinci fıkrasında; Bölge idare mahkemesi kararları ile idare
ve vergi mahkemelerince ve Danıştayca ilk derece mahkemesi olarak verilip temyiz
incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlükteki
hukuka aykırı bir sonucu ifade edenlerin, ilgili bakanlıkların göstereceği lüzum üzerine veya
kendiliğinden Başsavcı tarafından kanun yararına temyiz olunabileceğinin hükme bağlandığı,
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51 inci maddesinde, maddede yazılı idari yargı
yerlerince kesin olarak verilen kararlara karşı kanun yararına temyiz yoluna
başvurulabileceğine ilişkin açık bir hüküm yer almamış olmakla birlikte, maddenin içeriği ve
kamu yararına temyiz (bozma) kurumunun işlevi göz önünde tutulduğunda, idari
mahkemelerinin "kesin olarak verilen" kararlarının da kanun yararına bozulması için temyiz
olunabileceği sonucuna ulaşıldığı, davacının adli yargı mahkemelerinin görevli olduğu
yolundaki iddiasının uyuşmazlık konusu çevre para cezasına karşı özel kanun olan 2872 sayılı
Çevre Kanununun 25. maddesi uyarınca idare mahkemelerinde itiraz edilmesi gerektiği
şeklinde düzenleme yapılması nedeniyle yerinde görülmediği, işin esasına gelince; 2872 sayılı
Çevre Kanununun 8. maddesinde; her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde ilgili
yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı
biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde
bulunmanın yasak olduğu, kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililerin kirlenmeyi
önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirletenin, kirlenmeyi durdurmak,
kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli önlemleri almakla yükümlü
oldukları, aynı Kanunun 20. maddesinde ise bu hükümlere aykırı davranan kişi ya da
kuruluşların idari para cezasıyla cezalandırılacağının hükme bağlandığı 22.11.1986 günlü,
19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesinin Korunması
Yönetmeliği'nin 2 nci maddesinde; ".... Her türlü faaliyet sonucu atmosfere yayılan is, duman,
toz, gaz, buhar ve aeresol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava
alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak, hava kirlenmeleri sebebiyle
çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz
etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya çıkmamasını sağlamak" olduğu hükmüne yer verilerek
yönetmeliğin yayınlanma amacının belirtildiği ve müteakip 3 üncü maddesinde de; sözü
edilen maddede belirtilen amaca ulaşmak için tesislerin kurulması ve işletilmesi, tesislerin,
yakıtların, hammaddelerin ve ürünlerin üretilmesi, kullanılması, depolanması, taşınması ve
ithalini kapsayacağının vurgulandığı, havanın tabii bileşimini değiştiren is, duman, toz, gaz,
buhar ve aeresol halindeki kimyasal maddelerin hava kirleticiler olarak aynı Yönetmeliğin 5
inci maddesinin (a) fıkrasında belirtildiği, yine aynı yönetmeliğin 49 ve müteakip
maddelerinde hassas kirlenme bölgelerinin korunması ve temiz hava planlarının yapılması
Ek-4
için valiliklerin yönetmelikte belirtilen esas ve usuller çerçevesinde Tebliğ
yayınlayabileceğinin vurgulandığı, belirtilen düzenlemelere dayanılarak Edirne İl Mahalli
Çevre Kurulu tarafından alınan 28.5.2004 günlü kararın 10. maddesinde; ısınma amaçlı olarak
kullanılan kömürlerin üretim yerinden, taşıma yerinden veya tüketim yerinden alınan
örneklerin analiz sonucunda gerekli değerleri sağlamadığının anlaşılması halinde ilgili
mevzuat hükmü uyarınca cezai işlemlerin yapılacağının kurala bağlandığı, dosyanın
incelenmesinden; davacının üretip satışa sunduğu tüketim yerinden alınmış torbalanmış
kömürün ilgili düzenlemelerde belirtilen değeri sağlamadığı ve çevre kirliliğine sebebiyet
verecek nitelikte olduğunun yapılan laboratuvar incelemesi sonucunda tespit edilmesi
nedeniyle idari para cezası ile cezalandırılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle
davanın reddine karar verildiğinin anlaşıldığı, davacının Mahalli Çevre Kurulu Kararlarına
aykırı özellikte kömür satışı yapması nedeniyle idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin
işlemde hukuka aykırılık bulunmamakta ise de; idari para cezasının Çevre Kanununun 20 nci
maddesinin (a) fıkrası hükümleri ve 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca verilecek idari para
cezalarına ilişkin (2004/1) sayılı Genelgesi doğrultusunda verilmesi; anılan Genelgenin iptali
istemiyle Danıştay Altıncı Dairesinde açılan davada,"Dava konusu genelgede 2872 sayılı
Kanunda öngörülen cezaların beş katına çıkarılması yolundaki 98/11415 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı dikkate alınarak para cezalarının miktarının belirlenmesinde mevzuata uyarlık
bulunmadığı" gerekçesiyle 11.4.2005 günlü, E:2004/218, K:2005/2074 sayılı kararla dava
konusu Genelgenin para cezalarının belirlenmesine yönelik bölümünün iptaline karar
verilmesi karşısında; davacının fiili nedeniyle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20 nci
maddesinin a fıkrasında öngörülen cezanın 4421 sayılı Kanunun değişik 765 sayılı Türk Ceza
Kanunundaki hükümler uyarınca artırılması suretiyle çevre para cezasının hesaplanması ve
davacıdan bu miktarın istenilmesi gerekirken anılan hususlara uyulmaksızın cezanın fazla
hesaplanması suretiyle tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı
gerekçesiyle davanın reddi yolundaki Edirne İdare Mahkemesinin 26.12.2005 günlü,
E:2005/139, K:2005/1836 sayılı kararının, hukuka aykırılığı nedeniyle 2577 sayılı Kanunun
51 inci maddesi uyarınca kanun yararına bozulmasının uygun olacağı gerekçesiyle Danıştay
Başsavcılığı tarafından temyiz edilmiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi Nejdet Bayramın Düşüncesi: 2872 sayılı Çevre Kanunu
uyarınca para cezası verilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda
tek hakimle verilen Edirne İdare Mahkemesinin 26.12.2005 günlü, E: 2005/139, K:2005/1836
sayılı kararı hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle 2577 sayılı Kanunun 51. maddesi uyarınca
Danıştay Başsavcılığı tarafından kanun yararına bozulması istemiyle temyiz edilmiştir.
Olayda İdare Mahkemesince tek hakimle, para cezasına yönelik davanın reddi yolunda
verilen kararda, kararın kesin olduğu ve itiraz (2577 sayılı Yasanın 45. maddesi uyarınca tek
hakimle verilen kararlara karşı Bölge İdare Mahkemesince itiraz edilebilmektedir.) yolunun
kapalı olduğu yolunda hüküm kurulması nedeniyle, davacı tarafından itiraz yoluna
gidilmediği ve bu nedenle kararın kesinleştiği görülmektedir.
2872 sayılı Yasanın işlem tarihinde yürürlükte bulunan 25. maddesinde para cezalarına
karşı bir itiraz yolu öngörülmüş ve cezanın itiraz sonucu verilen kararla kesinleşeceği
belirtilmiştir. Bu hükmün para cezasına yönelik olarak verilen kararlara karşı başvuru yolunun
da kapatıldığı biçimde yorumlanması hukuka uygun olmadığından mahkeme kararında ki
kararın kesin ve itiraz yolunun kapalı olduğu şeklindeki hükümde isabet bulunmamaktadır.
Diğer taraftan işlenen fiil nedeniyle davanın para cezası verilmesi yerinde ise de 2872
sayılı Çevre Kanunu uyarınca verilmesi öngörülen para cezası miktarının, yalnızca Türk Ceza
Kanunu ile 4421 sayılı Yasanın 4. maddesi uyarınca fiilin tespit edildiği 2004 yılı itibariyle
1999 yılında 393 kat ve sonraki yıllarda yeniden değerleme oranında artırılarak hesaplanması
suretiyle belirlenmesi gerekirken, 3506 sayılı Yasa uyarınca çıkarılan Bakanlar Kurulu
Kararına göre beş kat arttırıldıktan sonra anılan yasa hükmünün uygulanması suretiyle para
cezası tahakkuk ettirildiği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık
bulunmadığından, idare mahkemesi kararında bu nedenle de isabet görülmemiştir.
Ek-4
Açıklanan nedenlerle kanun yararına bozma isteminin kabulüne karar verilmesinin
uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince yukarıda tarih ve sayısı yazılı İdare Mahkemesi
kararının Danıştay Başsavcılığınca temyizen bozulması istemi incelenerek Tetkik Hakiminin
açıklamaları dinlendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, davacının İl Mahalli Çevre Kurulu kararında belirtilenden daha düşük kalitede
kömür satışı yaptığından bahisle 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca para cezası verilmesine
ilişkin 7.1.2005 günlü, 10 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince,
davacının satışa sunduğu kömürün il mahalli çevre kurulu kararında belirtilen değerleri
sağlamadığının yapılan analiz sonucunda tespit edildiği anlaşıldığından dava konusu işlemde
hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, mahkeme
kararında itiraz yolunun kapalı ve kesin olduğunun belirtilmesi nedeniyle kesinleşen bu karara
karşı 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51 inci maddesi gereğince Danıştay
Başsavcısı tarafından kanun yararına bozulması isteminde bulunulmuştur.
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun işlem tarihinde yürürlükte bulunan 25. maddesinde,
"İdari cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde yetkili idare
mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
İtiraz zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede
sonuçlandırılır. İtiraz üzerine verilen cezalar kesindir..." hükmü yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51 inci maddesinin birinci fıkrasında;
Bölge idare mahkemesi kararları ile idare ve vergi mahkemelerince ve Danıştayca ilk derece
mahkemesi olarak verilip temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan
niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenlerin, ilgili bakanlıkların
göstereceği lüzum üzerine veya kendiliğinden Başsavcı tarafından kanun yararına temyiz
olunabileceği, hükme bağlanmıştır.
Olayda İdare Mahkemesince tek hakimle, para cezasına yönelik davanın reddi yolunda
verilen kararda, 2872 sayılı Yasanın 25 inci maddesi uyarınca kararın kesin ve Bölge İdare
Mahkemesine itiraz yolunun kapalı olduğu yolunda hüküm kurulması nedeniyle, davacı
tarafından itiraz yoluna gidilmediği ve bu nedenle kararın kesinleştiği görülmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51 inci maddesinde, maddede yazılı idari
yargı yerlerince tek hakimle ve kesin olarak verilen kararlara karşı kanun yararına temyiz
yoluna başvurulabileceğine ilişkin açık bir hüküm yer almamış olmakla birlikte, maddenin
içeriği ve kanun yararına temyiz (bozma) kurumunun işlevi göz önünde tutulduğunda, idari
mahkemelerin tek hakimle ve "kesin olarak verilen" kararlarının da kanun yararına bozulması
için temyiz olunabileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
2872 sayılı Yasanın işlem tarihinde yürürlükte bulunan 25. maddesinde para cezalarına
karşı bir itiraz yolu öngörülmüş ve cezanın itiraz sonucu verilen kararla kesinleşeceği
belirtilmiştir. Bu hükmün para cezasına yönelik olarak verilen İdare Mahkemesi kararına
karşı yargı yolunun da kapatıldığı biçimde yorumlanması hukuka uygun olmadığından
mahkeme kararında yer alan kararın kesin ve itiraz yolunun kapalı olduğu şeklindeki
hükümde isabet bulunmamaktadır.
Davacının uyuşmazlığın çözümünde adli yargı mahkemelerinin görevli olduğu
yolundaki iddiası ise, uyuşmazlık konusu çevre para cezasına karşı özel kanun olan 2872
sayılı Çevre Kanununun 25.maddesinde yer alan idare mahkemelerinde itiraz edilmesi
gerektiği şeklindeki düzenleme karşısında yerinde görülmemiştir.
İşin esasına gelince;
2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesinde; her türlü atık ve artığı, çevreye zarar
verecek şekilde ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak
doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve
benzeri faaliyetlerde bulunmanın yasak olduğu, kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda
ilgililerin kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi
Ek-4
durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli önlemleri almakla
yükümlü oldukları, aynı Kanunun 20. maddesinde ise bu hükümlere aykırı davranan kişi yada
kuruluşların idari para cezasıyla cezalandırılacağı, hükme bağlanmıştır.
22.11.1986 günlü, 19269 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava
Kalitesinin Korunması Yönetmeliği'nin 2 nci maddesinde; ".... Her türlü faaliyet sonucu
atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aeresol halindeki emisyonları kontrol altına
almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden
korumak, hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk
münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya
çıkmamasını sağlamak" olduğu hükmüne yer verilerek yönetmeliğin yayınlanma amacı
belirtilmiş ve 3 üncü maddesinde de; sözü edilen maddede belirtilen amaca ulaşmak için
tesislerin kurulması ve işletilmesi, tesislerin, yakıtların, hammaddelerin ve ürünlerin
üretilmesi, kullanılması, depolanması, taşınması ve ithalini kapsayacağı vurgulanmıştır.
Havanın tabii bileşimini değiştiren is, duman, toz, gaz, buhar ve aeresol halindeki kimyasal
maddelerin hava kirleticiler olarak aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (a) fıkrasında
belirtilmiş, yine aynı yönetmeliğin 49 ve devamı maddelerinde hassas kirlenme bölgelerinin
korunması ve temiz hava planlarının yapılması için Valiliklerin yönetmelikte belirtilen esas ve
usuller çerçevesinde Tebliğ yayınlayabileceği, vurgulanmıştır.
Belirtilen düzenlemelere dayanılarak Edirne İl Mahalli Çevre Kurulu tarafından alınan
28.5.2004 günlü kararda ısınma amaçlı olarak kullanılan kömürlerin üretim yerinden, taşıma
yerinden veya tüketim yerinden alınan örneklerin analiz sonucunda gerekli değerleri
sağlamadığının anlaşılması halinde ilgili mevzuat hükmü uyarınca cezai işlemlerin yapılacağı
kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının satışa sunduğu kömürün satış yerinden alınmış
numunelerin düzenlemelerde belirtilen değeri sağlamadığı ve çevre kirliliğine neden olacak
nitelikte olduğunun yapılan laboratuvar incelemesi sonucunda tespit edilmesi nedeniyle
davacıya para cezası verilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Ancak para cezası, Çevre Kanununun işlem tarihinde yürürlükte bulunan 20 nci
maddesinin (a) fıkrası hükümleri ve 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca verilecek idari para
cezalarına ilişkin (2004/1) sayılı Genelge doğrultusunda verilmiştir. Anılan Genelgenin iptali
istemiyle Danıştay Altıncı Dairesinde açılan davada,"Dava konusu genelgede 2872 sayılı
Kanunda öngörülen cezaların beş katına çıkarılması yolundaki 98/11415 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı dikkate alınarak para cezalarının miktarının belirlenmesinde mevzuata uyarlık
bulunmadığı" gerekçesiyle 11.4.2005 günlü, E:2004/218, K:2005/2074 sayılı kararla dava
konusu Genelgenin para cezalarının belirlenmesine yönelik bölümü iptal edilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinde, anılan Yasanın 8. maddesinin 1.
fıkrasına göre verilecek çevre para cezasının miktarı belirlenmiş; 19.6.1986 tarihinde
yürürlüğe giren (Ek-1). maddesinde de bu Kanunun 18. maddesinin a, b, c ve d fıkralarında
öngörülen fona katılma payları ile 20, 21 ve 22. maddelerinde belirtilen ceza miktarlarını on
katına kadar arttırmaya Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu hükmü yer almıştır.
Anılan yetkiye dayanılarak, 1.8.1998 günlü, 23420 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
98/11415 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 2872 sayılı Yasada öngörülen cezaların beş katına
çıkarılmasına karar verilmiştir.
Daha önce, Türk Ceza Kanununa 3506 sayılı Yasayla eklenen (Ek-2). madde hükümleri
uyarınca para cezaları Bütçe Kanununda gösterilen memur maaş katsayıları dikkate alınarak
her yıl yeniden belirlenmekte ise de, 1.8.1999 günlü, 23773 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 4421 sayılı Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanunun 4. maddesinin (b) bendinin (7) numaralı alt bendi uyarınca,
1.8.1981 tarihinden 21.12.1987 tarihine kadar yürürlüğe girmiş Kanunlardaki para cezaları
393 misline çıkarılmış ve bu cezaların her yıl Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenecek
yeniden değerleme oranında arttırılması öngörülmüştür.
Ek-4
Anılan hükümlerin birlikte yorumlanmasından, daha sonra çıkarılan bir Kanunla Türk
Ceza Kanununda değişiklik yapıldığından daha önce Türk Ceza Kanununda değişiklik yapan
3506 sayılı Kanunla çevre para cezalarının arttırılmasını öngören Bakanlar Kurulu kararının
uygulanmayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda işlenen fiil nedeniyle 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca verilmesi
öngörülen para cezası miktarının, yalnızca yukarıda anılan Türk Ceza Kanunu ile 4421 sayılı
Yasanın 4. maddesi uyarınca fiilin tespit edildiği 2004 yılı itibariyle 1999 yılında 393 kat ve
sonraki yıllarda yeniden değerleme oranında artırılarak hesaplanması suretiyle belirlenmesi
gerekirken, 3506 sayılı Yasa uyarınca çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararına göre beş kat
arttırıldıktan sonra anılan yasa hükmünün uygulanması suretiyle para cezası tahakkuk
ettirildiğinin anlaşılması nedeniyle, dava konusu işlemde bu nedenle hukuka uyarlık
bulunmadığından, idare mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle Danıştay Başsavcılığının temyiz isteminin kabulüne; kesinleşmiş
bulunan Edirne İdare Mahkemesince tek hakimle verilen 26.12.2005 günlü, E:2005/139,
K:2005/1836 sayılı kararın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51. maddesine
göre kanun yararına ve hükmün sonuçlarına etkili olmamak üzere BOZULMASINA, kararın
bir örneğinin Adalet Bakanlığı ile Danıştay Başkanlığına gönderilmesine ve Resmi Gazete'de
yayımlanmasına 14.5.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
Yüksek Seçim Kurulu Kararı
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından:
Karar No: 76
KARAR
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 07/02/2009 tarihli yazıda, aynen; “Türkiye
Cumhuriyeti Anayasası’nın seçimlerin genel yönetim ve denetimi başlığı altında yer alan 79.
maddesiyle; seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve
dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırmakla Kurulumuz yetkili ve görevli
kılınmıştır.
29 Mart 2009 tarihinde yapılacak olan mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak
propaganda yasaklarına ilişkin ilkeler 298 sayılı Kanunda yer alan hükümler göz önünde
bulundurularak, Kurulumuzun 30/12/2008 tarihli, 341 sayılı kararı ile belirlenmiştir.
Anılan kararımızın sonuç bölümünün 4. maddesinde belirtilen hükme göre, siyasi
partilerin ve adayların kendilerini tanıtıcı nitelikte broşür ve el ilanları dışında herhangi bir
hediye ve eşantiyon dağıtmaları, dağıttırmaları veya bunların üçüncü şahıslar ya da kurum ve
kuruluşlar aracılığı ile dağıtılması yasaktır.
Bu nedenle, seçmen vatandaşlara mobilya ve beyaz eşya dağıtıldığı görsel ve yazılı
basında yer alan haberlerden anlaşıldığından, seçmen vatandaşların oyunu etkilemeye yönelik
bu tür girişimlerin söz konusu kararımızda belirtilen propaganda yasakları kapsamında
değerlendirilip değerlendirilemeyeceği takdirlerinize arz olunur.” denilmiş olmakla, konu
incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Anayasa’mızın seçimlerin genel yönetim ve denetimi başlığı altında yer alan 79.
maddesiyle; seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve
Ek-4
dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırmakla Kurulumuz yetkili ve görevli
kılınmıştır.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Fonu yürütücüsü Vakıflar ile Belediyeler
tarafından; seçmen vatandaşlara yasada belirlenen amacı aşar nitelikte mobilya ve beyaz eşya
dağıtıldığı görsel ve yazılı basında yer alan haberlerden anlaşılmıştır.
Bu yardımların, seçmen oyunu etkilemeye yönelik olduğu ve Anayasanın 67.
maddesinde öngörülen, seçimlerin serbestliği ve eşitliği ilkelerine uygun düşmediği açıktır.
Bu bağlamda, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında
Kanunun 61. ve 63. maddelerinde yasaklanan fiilleri işleyenler hakkında aynı Kanunun 151
ve devamı maddelerinde öngörülen hapis cezalarının uygulanacağı tabidir.
Belirtilen nedenler ve Anayasa ile 298 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan kurallarına
göre, 29 Mart 2009 gününde yapılacak mahalli idareler seçiminde siyasi partilerin,
belediyelerin ve bağımsız adaylar ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa
göre faaliyette bulunan Vakıfların, seçmen vatandaşın oyunu etkileyebilecek girişimlerde
bulunmamaları ve anılan Yasa hükümlerine özenle uyarak faaliyetlerini sürdürmelerinin
zorunlu olduğu, aksine hareket edenler hakkında Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç
duyurusunda bulunulacağının bilinmesi gerektiğine karar verilmesi gerekmektedir.
SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
1- 29 Mart 2009 gününde yapılacak mahalli idareler seçiminde siyasi partilerin,
belediyelerin ve bağımsız adaylar ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa
göre faaliyette bulunan Vakıfların, seçmen vatandaşın oyunu etkileyebilecek girişimlerde
bulunmamaları ve anılan Yasa hükümlerine özenle uyarak faaliyetlerini sürdürmelerinin
zorunlu olduğuna ve aksine hareket edenler hakkında Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç
duyurusunda bulunulacağının bilinmesi gerektiğine,
2- Karar örneğinin Resmî Gazete’de yayımlanmasına,
07/02/2009 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Başkan
Muammer AYDIN
Üye
Hüseyin EKEN
Başkanvekili
Ahmet BAŞPINAR
Üye
Bahadır DOĞUSOY
Üye
Kırdar ÖZSOYLU
Üye
Sadri BOZKURT
Üye
Hasan ERBİL
Üye
Mehmet KILIÇ
İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
Başvuru No. 45559/04
Strazburg
18 Aralık 2007
Üye
Ali EM
Üye
M. Zeki ÇELEBİOĞLU
[R.G. 8 Şubat 2009 – 27135]
—— • ——
ABİDİN ŞAHİN/Türkiye*
Üye
Necati SÖZ
Ek-4
USULİ İŞLEMLER
Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan 45559/04 no’lu davanın nedeni T.C.
vatandaşı Abidin Şahin’in (“başvuran”), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne 30 Nisan 2003
tarihinde Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi’nin (“AİHS”) 34. maddesi
uyarınca yapmış olduğu başvurudur.
Başvuran, Gaziantep Barosu avukatlarından H. Gezer tarafından temsil edilmektedir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
Başvuran 1960 doğumludur ve Gaziantep’te yaşamaktadır.
2000’de Belediye’deki işinden emekli olmuştur. 28 Ağustos 2000’de belediye meclisi,
başvuranın emeklilik tazminatını 11,981,741,000 Türk Lirası olarak belirlemiş ve ödenmesi
talimatını vermiştir.
18 Mayıs 2001’de başvuran, icra dairesine başvurarak emeklilik tazminatının %95
oranında faizi ile birlikte kendisine ödenmesini istemiştir. Belediye, başvuranın faiz ödenmesi
talebine itiraz etmiştir.
5 Haziran 2001’de başvuran, Belediye’nin itirazını geçersiz kılmak için Islahiye İcra
Mahkemesi önünde dava açmıştır.
6 Aralık 2001’de Mahkeme, başvuranın talebini kısmen onaylamıştır. Belediye’den,
15 Eylül 2000’den itibaren işleyen yasal faiz oranı ile birlikte başvuranın maaşlarını ve
tazminatlarını ödemesini istemiştir. Başvuranın, en yüksek yıllık mevduat faizi ile birlikte
ödenmesi gereken kıdem tazminatına ilişkin talebini onaylamıştır.
İtiraz edilmemesi nedeniyle karar, 20 Aralık 2001’de kesinleşmiştir.
İcra makamları, borcun ödenmesini temin etmek üzere Belediye mülkünü haczetmek
için birçok başarısız girişimde bulunmuştur.
1 Ağustos 2002’de başvuran Cumhurbaşkanı’na bir yazı göndermiş ve Belediye’nin
emekli maaşını ödememesi hususunda şikayette bulunmuştur.
* Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
9 Eylül 2002’de Cumhurbaşkanlığı bu yazıyı, konuyu araştırması için İçişleri
Bakanlığı’na göndermiştir.
Islahiye Belediye Başkanı, 11 Ekim 2002 tarihli cevabi mektubunda Belediye’nin,
emekli olan 60 personeline olan borcunun, bütçesini aştığını açıklamıştır. Bu nedenle
Belediye’nin taksitle ödeme yapmayı teklif ettiğini ileri sürmüştür. Ancak, başvuran bu teklifi
reddetmiştir.
6 Ocak 2003’te başvuran Gaziantep Valiliği’nden, İcra Mahkemesi kararının ifa
edilmesini kolaylaştırmak için kendi adına müdahale etmesini istemiştir.
Dava dosyasındaki bilgiye göre, mahkemece hükmedilen meblağ halen ödenmemiştir.
Ek-4
HUKUK
I. AİHS’YE EK 1 NOLU PROTOKOL’ÜN 1. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ
İDDİASI
Başvuran, yetkili makamların ilama bağlı alacağın ödememesinin, mülkiyet hakkının
ihlal edilmesine neden olduğu hususunda şikayette bulunmuştur.
A. Kabuledilebilirlik
Hükümet AİHM’den ilk olarak, AİHS’nin 35. maddesi bağlamındaki altı aylık zaman
sınırına uyulmaması nedeniyle başvuruyu, kabuledilemez olduğuna karar vererek
reddetmesini istemiştir. Bu maddeye göre, altı aylık süre 20 Aralık 2001’den itibaren
işlemeye başlamıştır. Ancak başvuran 30 Nisan 2003’e kadar başvurusunu Mahkeme’ye
sunmamıştır. Bu tarih, nihai yerel kararın verilmesinden bir yıl dört ay sonrasına tekabül
etmektedir.
AİHM, kendisine sunulan şikayetin yalnızca yetkili makamların mahkemece kabul
edilen borcu ödememesine ve bunun sonucu başvuranın uğradığı zarara ilişkin olduğunu
kaydetmektedir. Mahkemece kabul edilen borçların halen ödenmediğine ilişkin dava
dosyasında bulunan bilgileri göz önüne alan AİHM, başvuranın bu hususta AİHS’nin 35.
maddesinin gereğini yerine getirdiği sonucuna varmaktadır. Bu nedenle, söz konusu ön itiraz
reddedilmelidir.
Hükümet aynı zamanda başvuranın tüm iç hukuk yollarını tüketmediğini ileri
sürmüştür.
AİHM, başarılı bir dava takibi sonrası Devlet aleyhinde icra kararı çıkarılmasını
sağlayan bir kişinin, kararın icra edilmesi için icra takibi gibi ek işlemlere başvurmasının
gerekli kılınamayacağını hatırlatmaktadır.
Sonuç olarak AİHM, bu şikayetin AİHS’nin 35/3. maddesi bağlamında dayanaktan
yoksun olmadığı kanısına varmaktadır. Ayrıca başvurunun başka açılardan bakıldığında da
kabuledilemezlik unsuru taşımadığını tespit etmektedir. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir
niteliktedir.
B. Esas
Hükümet, Belediye bütçesinin yeterli olmaması nedeniyle gerekli ödemeyi
yapamadığını, bunun 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesinin 2. paragrafı kapsamına girdiğini ve
bu nedenle, mahkemece ödenmesine hükmedilen
borcun ödenmemesi için gerekçe
oluşturduğunu ileri sürmüştür.
AİHM, icraya konu edilebilirliği yeterince ispat edildiği takdirde bir «alacağın» Ek 1
no’lu Protokol’ün 1. maddesi çerçevesinde bir «mülk» teşkil edebileceğini yinelemektedir.
Islahiye İcra Mahkemesi’nin 6 Aralık 2001 tarihli kararı, başvuranın alacağını icra ile
takip edilebilir kılmıştır. Karar, itiraz edilmemesi nedeniyle kesinleşmiştir ve icra takibi
başlatılmıştır. Kendisine taksitler halinde ödeme yapılmasını kabul etmeyen başvuranın,
kararın kendi lehinde ifa edilmesini sağlayamaması, 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesinin birinci
Ek-4
cümlesinde ifadesini bulan mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme
hakkına ihlal teşkil etmiştir.
İcra Mahkemesi kararına uymayan yerel makamlar, başvuranın hakkı olan parayı
almasına engel olmuştur. AİHM, belediyenin yeterli bütçeye sahip olmamasının bu ihmali
mazur gösteremeyeceği kanısındadır.
Sonuç olarak, 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesi ihlal edilmiştir.
IV. SÖZLEŞME’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI
Sözleşme’nin 41. maddesine göre:
“Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollarının ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci
Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, hakkaniyete
uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder.”
A. Tazminat
Başvuran, maddi tazminat olarak 100,000 Euro (EUR) ve manevi tazminat olarak
100,000 EUR talep etmiştir.
Hükümet, fiktif hesaplamalara dayandıklarını ileri sürerek sözkonusu meblağa itiraz
etmiştir. Ayrıca AİHM, davada ihlal tespit etmiş olsaydı, bunun başvuranın uğradığını iddia
ettiği manevi zarar için yeterli tatmini teşkil edeceğini belirtmiştir.
Başvuranın şikayetinin ilama bağlı alacağın ödenmemesine ilişkin olduğu göz önünde
bulundurulduğunda Mahkeme, Hükümet tarafından, ödenmemiş alacağın, geç ödeme için iç
hukuka göre ödenecek yasal faiz ile birlikte ödenmesinin başvuranın maddi tazminat
taleplerini karşılayacağını belirtir. AİHM ayrıca başvuranın manevi zarara uğradığı
kanısındadır ve bu zararın, hakkaniyete uygun olarak, 1,000 EUR olduğunu tayin etmiştir.
B. Yargılama masraf ve giderleri
Başvuran, avukat ücreti ile birlikte yargılama masraf ve giderleri için 3,000 EUR talep
etmiştir.
Hükümet, başvuranın talebinin dayanaktan yoksun olduğunu ileri sürmüştür.
AİHM içtihadına göre başvuran, gerçek ve gerekli oldukları kanıtlandığı ve miktarları
makul olduğu sürece yaptığı masrafların telafi edilmesi hakkına sahiptir. Mevcut davada
AİHM, başvuranın yargılama masraf ve giderlerine veya avukat ücretlerine ilişkin hiçbir
belge sunmadığını kaydetmiştir. Dolayısıyla bu başlık altındaki talebi reddetmiştir.
C. Gecikme Faizi
Gecikme faizi Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı orana
yüzde üç puanlık bir ekleme yapılarak belirlenecektir.
BU GEREKÇELERE DAYANARAK, AİHM OYBİRLİĞİ İLE
1. Başvurunun kabuledilebilir olduğuna;
2. AİHS’ye ek 1 nolu Protokol’ün 1. maddesinin ihlal edildiğine;
Ek-4
3. (a) Kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, Savunmacı Hükümet tarafından
başvurana, yerel mahkemece ödenmesine hükmedilmiş ve halen kendisine ödenmemiş olan
alacağın, iç hukuk uyarınca uygulanan yasal faiz ile birlikte ödenmesi gerektiğine;
(b) Ayrıca, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden Yeni Türk Lirası’na çevrilmek üzere ve
her türlü vergi ve kesintiden muaf tutularak Savunmacı Hükümet tarafından başvurana
manevi tazminat olarak 1000 euro ödenmesine,
(c) Sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına kadar, Avrupa
Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç puan fazlasına eşit oranda faiz
uygulanmasına,
4. Adil tatmine ilişkin diğer taleplerin reddedilmesine karar vermiştir.
İşbu karar, İngilizce olarak hazırlanmış ve Mahkeme İç Tüzüğü’nün 77. maddesinin 2. ve
3. paragrafları gereğince 18 Aralık 2007 tarihinde yazılı olarak bildirilmiştir.
—— • ——
MEHMET SELÇUK/Türkiye Davası*
Başvuru No: 13090/04
Strazburg
10 Haziran 2008
İKİNCİ DAİRE
USUL
Türkiye Cumhuriyeti aleyhine yapılan ve 13090/04 numaralı başvurunun nedeni T.C.
vatandaşı Mehmet Selçuk’un (başvuran) 23 Mart 2004 tarihinde Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’ne (AİHM) Temel İnsan Hakları ve Özgürlüklerini güvence altına alan Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur.
Başvuran Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önünde İstanbul barosu avukatlarından
M. Kolenoğlu tarafından temsil edilmektedir.
OLAYLAR
DAVANIN KOŞULLARI
Başvuran 1929 doğumlu olup İstanbul’da ikamet etmektedir.
Başvuran, İstanbul Gaziosmanpaşa tapu kaydında 2904 parsel numarası ile tescilli taşınmazın
maliki idi. Dava dosyasında yer alan bilgilere göre başvuranın hissesi 3.072 m2 idi. 1985
Ek-4
yılında yapılan imar değişikliği planının ardından başvuranın payı 892 no’lu adanın 1. parseli
olarak belirlenmiştir.
Belirtilmeyen bir tarihte Gaziosmanpaşa Belediyesi üzerine okul inşaatı yapıldığı cihetle
sözkonusu parselin tapuda belediye adına kaydedilmesini kararlaştırmıştır. Buna karşılık,
Belediye başvurana 868 no’lu adanın 2.752 m2 tutarındaki 1. parselini ve 1183 no’lu adanın 2.
parselinden toplam 233 m2 verilmesini öngörmüştür.
A. İdari mahkemeler önündeki süreç
Başvuran, Belediye Meclisi’nin kararının iptali istemiyle 9 Temmuz 1991 tarihinde İstanbul
İdare Mahkemesi’nde dava açmıştır.
28 Şubat 1995’te davayı iadeten gören idari mahkeme, taşınmazının karşılığında başvurana
tahsis edilen arsanın sit alanında bulunması nedeniyle Belediye Meclisi’nin kararını iptal
etmiştir.
Danıştay 21 Mart 1996 tarihinde ilk derece mahkemesinin kararını onamış, kararın tashihi
talebini ise 11 Mart 1997 tarihinde reddetmiştir.
B. Hukuk mahkemeleri önündeki süreç
Başvuran 18 Şubat 1991 tarihinde belediye adına kayıtlı sözkonusu parselin tapusunun iptal
edilerek tapu sicilinde kendi adına tescil edilmesi talebiyle Gaziosmanpaşa Asliye Hukuk
Mahkemesi’ne (Asliye Hukuk) başvurmuştur.
Asliye Hukuk Mahkemesi 10 Ekim 1997 tarihinde bu talebi yerinde bulmuştur.
Yargıtay 18 Mayıs 1998 tarihinde kararı bozarak sözü edilen parselin kamulaştırılması
gerektiğine itibar etmiştir.
Belediye 20 Ocak 1998 tarihinde bir kamulaştırma kararı almış, ancak bu karar icra
edilmemiştir.
Başvuran de facto kamulaştırma için tazminat almak amacıyla 7 Mayıs 1999 tarihinde ek
başvuruda bulunmuş, 100.000.000.000 TL [o dönemde yaklaşık 238.000 Euro] tazminat talep
etmiştir.
22 Eylül 2000 tarihinde Asliye Hukuk Mahkemesi 7 Mayıs 1999 tarihinden itibaren
işletilecek yasal faiz oranı ile birlikte talep ettiği tazminatın başvurana ödenmesine karar
vermiştir.
Yargıtay 27 Şubat 2002 tarihinde bu kararı onamış, 30 Eylül 2002’de kararın tashihi
başvurusunu reddetmiştir.
Başvuran 20 Kasım 2002 tarihinde Belediye’den bu meblağı ödemesi talebinde bulunmuştur.
Belediye 21 Mayıs 2004’te istenen faiz miktarına itiraz etmiş, 23 Haziran 2004’te icra
mahkemesi davayı kabul etmiştir..
Ek-4
Mayıs 2005’te başvurana 392.110.000.000 TL [o dönemde yaklaşık 227.500 Euro] ödeme
yapılmıştır.
Başvuran ayrıca Cumhuriyet Savcısı’na Gaziosmanpaşa Belediye Başkanı ve muhasebecisi
aleyhine görevi kötüye kullanmak ve tehdit etmekten suç duyurusunda bulunmuştur. Bu
şikayet ile ilgili takipsizlik kararı verilmiştir. Başvuran tarafından yapılan itiraz Beyoğlu Ağır
Ceza Mahkemesi tarafından reddedilmiştir.
HUKUK
I. EK 1 NO’LU PROTOKOL’ÜN 1. MADDESİ’NİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
HAKKINDA
Başvuran iç hukuktaki mahkemelerin ödenmesine hükmettiği kamulaştırma tazminatının
yetersizliğinden, bu meblağın zamanla değer kaybetmesinden, Devlet tarafından bu
tazminatın ödenmesindeki gecikmeden ve gecikme faizinin geç uygulanmaya başlamasından
şikayetçi olmaktadır. Başvuran mülkiyet hakkına yönelik bir ihlalin yapıldığını ileri
sürmektedir.
AİHM bu şikayeti Ek 1 no’lu Protokol’ün 1. maddesi açısından inceleyecektir.
Hükümet bu iddiaya karşı çıkmaktadır.
Bu başvuruda, Asliye Hukuk Mahkemesi 22 Eylül 2000 tarihinde başvurana talep ettiği
tazminat miktarının tamamının ödenmesine ve bu miktara 7 Mayıs 1999 tarihinden itibaren
yasal gecikme faizinin yansıtılmasına karar vermiştir. Yargıtay 30 Eylül 2002 tarihinde bu
kararı onamış ve karara karşı yapılan kararın düzeltilmesi başvurusunu reddetmiştir.
AİHM’ye göre, başvuranın tazminatın yetersizliği ve gecikme faizinin başlama tarihi
itibariyle yaptığı şikayet babında AİHS’nin 35. maddesinin uygulanması açısından 30 Eylül
2002 tarihli karar iç hukuktaki nihai kararı oluşturmaktadır. Başvuru bu karar tarihinden
itibaren altı aydan fazla bir sürenin ardından gecikmeli olarak yapılmıştır, geç yapılan bu
şikayet AİHS’nin 35. maddesinin 1. ve 4. paragraflarının uygulanmasına istinaden
reddedilmelidir.
AİHM, kamulaştırma bedelinin Devlet tarafından geç ödenmesine ve bu meblağın değer
kaybetmesine ilişkin Akkuş-Türkiye (9 Temmuz 1997) kararında benimsediği hesaplama
yöntemini hatırlatmakta, uğranılan maddi zararı değerlendirmek bakımından başvurana
ödenen miktar ile alacağında gerekli düzeltmeler yapılsaydı alması gereken miktar arasında
farkın, gecikme döneminde paranın uğradığı değer kaybı ile birlikte değerlendirilmesi
gerektiğini kaydetmektedir. AİHM benimsemiş olduğu hesaplama yönteminde Devlet
İstatistik Enstitüsü’nün ayrıntılı olarak yayımlamış olduğu tüketici fiyat endeksi listesinde yer
alan verileri dikkate almaktadır. AİHM daha önce de dile getirdiği üzere bu hesaplamada
oluşabilecek küçük farklılıkların yönteminin değerlendirilmesinden ileri gelen takdir yetkisi
olarak değerlendirilmesi gerektiğine itibar etmektedir.
AİHM bu hesaplama yönteminin başvuranın hatırı sayılır bir kaybının olmadığını ortaya
koyduğunu ifade etmektedir. Mevcut başvuruda, toplam tazminat miktarının çok az altında bir
miktarın ödenmesi genel kamu menfaati ile başvuranın hakları arasında gözetilmesi gereken
adil dengeyi bozmamaktadır. İç hukukta alınan nihai karar ile tazminatın ödenmesi arasında
geçen sürenin Ek 1 no’lu Protokol’ün 1. maddesi anlamında sözkonusu tazminatın
Ek-4
enflasyonun etkisiyle değerini yitirmesine matuf tazminatı azaltıcı bir değer kaybına uğrattığı
söylenemez.
Yapılan bu şikayetin ikinci kısmı dayanaktan yoksun bulunmaktadır ve AİHS’nin 35.
maddesinin 3. ve 4. paragraflarına uygun olarak reddedilmelidir.
II. AİHS’NİN 6. MADDESİ’NİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
Başvuran Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 22 Eylül 2000 tarihli kararının uzun bir süre boyunca
infaz edilmediğinden şikayetçidir.
AİHM bu şikayeti AİHS’nin 6/1 maddesi çerçevesinde ele alacaktır.
A. Kabuledilebilirlik hakkında
Hükümet ulusal mahkemeler önünde yargılama devam ederken başvuranın AİHM’ye
başvurmuş olması muvacehesinde iç hukuk yollarının tüketilmediği itirazını yapmaktadır.
AİHM mevcut başvurunun 23 Mart 2004 tarihinde yapıldığını not etmektedir. İç hukuktaki
nihai kararın 30 Eylül 2002 tarihinde kesinleşmesi ölçüsünde başvurunun yapıldığı bu tarihte
iç hukukta devam eden herhangi bir yargı süreci bulunmamaktaydı. Bu nedenle Hükümetin
itirazı reddedilmektedir.
AİHS’nin 35. maddesinin 3. paragrafı çerçevesinde başvurunun dayanaktan yoksun
olmadığını kaydeden AİHM, ayrıca başka açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru
bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir niteliktedir.
B. Esasa dair
Hükümet başvuranın iddiasına karşı çıkmaktadır.
Bir üye ülkenin iç hukuk düzeninin, nihai ve zorunlu bir yargı kararının taraflardan birinin
aleyhine etkisiz kalmasına göz yumması halinde Sözleşmenin 6. maddesinin 1. paragrafında
güvence altına alınan mahkemeye erişim hakkı aldatıcı olur. Hangi düzeyde olursa olsun bir
mahkemenin kararının icrasının AİHS’nin 6. maddesinin 1. paragrafı anlamında bir
«davanın» bütünleyen bir parçası sayılması gerekmektedir (Bkz. Hornsby-Yunanistan kararı,
19 Mart 1997 ve Tunç-Türkiye kararı no: 54040/00, 24 Mayıs 2005).Yani, bir davanın
tarafının etkili koruması, idarenin adaletin kararını yerine getirmesini gerektirmektedir.
Devletin bir kurumu yargı kararıyla kesinleşmiş borcunu ödememek için kaynak yetersizliği
bahanesini öne süremez (Bkz. Ak-Türkiye kararı no: 27150/02, 31 Temmuz 2007).
Öte yandan, AİHM’nin daha evvel müteaddit kez dile getirdiği üzere, kesinleşmiş bir yargı
kararı sonucunda Devlet karşında alacaklı konumuna geçen bir kimseden alacağının ödenmesi
için daha sonra yeniden bir cebri icra davası açması beklenemez. Bu nedenle başvurana
ödenmesi gereken tutarın cebri icra yoluyla gecikmeli olarak ödenmiş olması, ulusal
makamların yargı kararına uymayı uzun bir süre reddetmelerini ve uygun tazmin yoluna
gitmemelerini telafi etmeyecektir (Bkz. Metaxas – Yunanistan, no: 8415/02, 27 Mayıs 2004
ve sözü edilen Ak kararı).
AİHM, bir idarenin ödeme yapmadan evvel belirli bir süreye gereksinim duyduğunu kabul
etmektedir, ancak bu sürenin makul olması gerekir.
Ek-4
Bu başvuruda, İdare Yargıtay’ın 27 Şubat 2002 tarihli kararından yaklaşık üç yıl iki ay sonra
Mayıs 2005’te başvurana borcunu ödemiştir. AİHM nezdinde bu makul bir süre olarak
nitelendirilemez (Bkz. sözü edilen Ak kararı).
Sonuç olarak, AİHM nihai olarak kesinleşen yargı kararına makul bir sürede uymayan ulusal
mercilerin 6/1 maddenin anlamını kısmen ortadan kaldırdıklarına itibar etmektedir.
Bu nedenle bu madde ihlal edilmiştir.
III. AİHS’NİN 41. MADDESİ’NİN UYGULANMASI
AİHS’nin 41. maddesine göre “Mahkeme işbu Sözleşme ve Protokollerinin ihlal edildiğine
karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi
edebiliyorsa, AİHM, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun surette, zarar gören tarafın adil
tatminine hükmeder.”
A. Tazminat
Başvuran 775.000 ABD Doları maddi tazminat ve 100.000 ABD Doları manevi tazminat
talep etmektedir.
Hükümet bu miktarlara karşı çıkmaktadır.
AİHM tespit edilen ihlal kararı ile öne sürülen maddi tazminat arasında herhangi bir illiyet
bağı kuramamakta ve bu talebi reddetmektedir.
Buna karşın AİHM başvuranın ödeme tarihindeki belirsizlik nedeniyle yalnızca ihlal kararının
tespiti ile giderilemeyecek kadar manevi bir zarara maruz kaldığına itibar etmektedir. AİHM
hakkaniyete uygun olarak başvurana 1.800 Euro manevi tazminat ödenmesini
kararlaştırmıştır.
Başvuran iç hukukta yapmış olduğu yargı giderleri için 95.000 ABD Doları ve AİHM
nezdinde yapmış olduğu harcamalar için 12.000 Euro talep etmekte, herhangi bir kanıtlayıcı
belge sunmamaktadır.
Hükümet bu miktarlara itiraz etmektedir.
AİHM’nin yerleşik içtihadına göre bir başvuran gerçekliğini, gerekliğini kanıtladığı makul
miktarlardaki yargı giderlerini elde edebilir.
AİHM, mahkemeye sunulan deliller ve sözü edilen kıstaslar ışığında bu talebi reddetmektedir.
C. Gecikme faizi
Gecikme faizi olarak, Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı
faiz oranına 3 puanlık bir artış eklenecektir.
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AİHM, OYBİRLİĞİYLE,
1. Kesinleşmiş yargı kararının icrasının yerine getirilmemesine ilişkin (6. madde) şikayetin
kabuledilebilir, bunun dışındaki şikayetin kabuledilemez olduğuna;
Ek-4
2. AİHS’nin 6. maddesi’nin ihlal edildiğine;
3. a) AİHS’nin 44. maddesinin 2. paragrafı gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç
ay içinde, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden Yeni Türk Lirası’na çevrilmek üzere ve her
türlü vergi ve kesintiden muaf tutularak Savunmacı Hükümet tarafından başvurana 1.800 (bin
sekiz yüz) Euro manevi tazminat ödenmesine;
b) yukarıda belirtilen üç aylık sürenin sona erdiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına
kadar, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan marjinal kredi kolaylığı oranının
üç puan fazlasına eşit oranda basit faiz uygulanmasına,
4. Adil tatmine ilişkin diğer taleplerin reddine;
KARAR VERMİŞTİR.
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3.
paragraflarına uygun olarak 10 Haziran 2008 tarihinde yazıyla bildirilmiştir.
—— • ——
BAZ VE DİĞERLERİ/Türkiye*
Strazburg
3 Mayıs 200
USULİ İŞLEMLER
Davanın nedeni, altı Türk vatandaşı Abdulkadir Baz, Sedrettin Dinar, Mahrem Bulut,
Mehmet Akbalık, Tahsin Aktaş ve Yusuf Sebuk’un (“başvuranlar”), 14 Eylül 2001 tarihinde,
İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Korumaya Dair Sözleşme’nin (“Sözleşme”) 34. maddesi
uyarınca, Türkiye aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yaptığı başvurudur (başvuru
no. 76106/01).
OLAYLAR
I. DAVA OLAYLARI
Başvuranlar, sırasıyla 1984, 1970, 1964, 1958, 1962 ve 1961 doğumludur ve
Diyarbakır’da yaşamaktadır.
Sözkonusu başvurunun yapılmasına neden olayların yaşandığı tarihte Diyarbakır’daki
HADEP1’ın aktif üyeleridirler.
11 Temmuz 2002 tarihinde Diyarbakır DGM, Abdulkadir Baz ve Yusuf Sebuk’un
beraatine karar vermiştir. Mahrem Bulut ve Mehmet Akbalık aleyhindeki cezai takibat,
AİHM’ye yaptıkları başvuru tarihinde halen devam etmektedir.
HUKUK
I. AİHS’NİN 5. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
1
Halkın Demokrasi Partisi.
Ek-4
Başvuranlar, yakalanmalarını ve gözaltına alınmalarını haklı çıkaracak makul bir
şüphenin mevcut olmadığı hususunda şikayette bulunmuşlardır. Ayrıca bir hakim veya adli
yetkisini kullanacak başka bir yetkili önüne çıkarılmadan haddinden uzun bir süre polis
tarafından gözaltında tutuldukları hususunda şikayette bulunmuşlardır. Şikayetlerini,
AİHS’nin ilgili kısımları aşağıda kaydedilen 5 §§ 1. (c) ve 3. maddelerine dayandırmışlardır:
“1. Herkesin kişi özgürlüğüne ve güvenliğine hakkı vardır. Aşağıda belirtilen haller ve yasada
belirlenen yollar dışında hiç kimse özgürlüğünden yoksun bırakılamaz: ...
c) Bir suç işlediği hakkında geçerli şüphe bulunan veya suç işlemesine ya da suçu işledikten sonra
kaçmasına engel olmak zorunluluğu inancını doğuran makul nedenlerin bulunması dolayısıyla, bir
kimsenin yetkili merci önüne çıkarılmak üzere yakalanması ve tutulu durumda bulundurulması; ...
3. Bu maddenin 1.c fıkrasında öngörülen koşullara uyarınca yakalanan veya tutulu durumda bulunan
herkes hemen bir yargıç veya adli görev yapmaya yasayla yetkili kılınmış diğer bir görevli önüne
çıkarılır; kendisinin makul bir süre içinde yargılanmaya veya adli kovuşturma sırasında serbest
bırakılmaya hakkı vardır. Salıverilme, ilgilinin duruşmada hazır bulunmasını sağlayacak bir teminata
bağlanabilir.”
A. Kabuledilebilirlik
Hükümet, AİHM’den AİHS’nin 35 § 1. maddesi bağlamında iç hukuk yollarının
tüketilmesi gereğine uyulmadığı için başvuruyu reddetmesini istemiştir. Başvuranların, yerel
mahkemeler önünde şikayetlerini sunmadığını ve özellikle Ceza Muhakemeleri Usulü
Kanunu’nun 128. maddesi uyarınca tutuklu yargılanmalarının yasallığına ve uzunluğuna itiraz
etmediklerini ileri sürmüştür.
Başvuranlar, Hükümet’in iddiasına itiraz etmişlerdir.
Başvurunun sözkonusu kısmı, aşağıda kaydedilen nedenlerden ötürü kabuledilmez
olduğu için AİHM, 5 § 1. madde bağlamındaki şikayetlerine ilişkin olarak başvuranların
AİHS’nin 35 § 1. maddesi gereğince iç hukuk yollarını tüketip tüketmediklerini
değerlendirmenin önemli olduğu kanısındadır.
AİHM, AİHS’nin 5 § 1. (c) maddesinde değinilen makul şüphenin, şüpheli kişinin
işlediği suçun bu aşamada tespit edilmesi gerektiği anlamına gelmediğini yinelemektedir.
Soruşturmanın amacı, s anıklar aleyhinde ortaya konan suçların gerçekliği ve niteliğinin
kanıtlanması gerektiğidir. 5 § 1. maddenin (c) paragrafı, polisin yakalama aşamasında veya
başvuran gözaltında tutulduğu sırada suçlamada bulunmak için yeterli deliller edinmiş
olmasını dahi gerektirmemektedir.
Sözkonusu davada AİHM, Mahrem Bulut ve Mehmet Akbalık’ın sırasıyla 2001 senesi
Mayıs ve Haziran aylarında yakalanmasının, PKK’ya ilişkin aktivitelere dahil olmaları
hususunda ifadelerinin alınması üzerine gerçekleştiğini belirtmektedir. 2001 senesi Ağustos
ayında yakalanmaları ve gözaltına alınmalarına ilişkin olarak AİHM, başvuranların PKK’nın
silahlı mücadelesinin başlamasının yıldönümünü kutlamak üzere şiddet içeren gösterilerin
düzenlenmesinde yer alabilecekleri bilgisinin alınması üzerine gerçekleştiğini de
gözlemlemektedir.
Bu koşullar altında AİHM, yukarıda kaydedilen hususların, başvuranların
yakalanmasını haklı gösterecek “makul şüphelerin” mevcut olduğu sonucunu destelemek için
yeterli olduğu kanısındadır. Ayrıca bazı başvuranlar hakkında cezai takibat başlatılmamasının
Ek-4
ve bazılarının da beraat etmelerinin, 5 § 1 (c). madde uyarınca başlıbaşına makul şüphenin
mevcut olup olmadığı sorusunu ortaya koymadığı kanısındadır. Bu nedenle, başvurunun
sözkonusu kısmı AİHS’nin 35 § 3. maddesi uyarınca açıkça temelden yoksundur.
Başvuranların 5 § 3. madde bağlamındaki şikayetlerine ilişkin olarak AİHM, daha
önce benzer davalarda Hükümet’in ilk itirazlarını incelemiş ve reddetmiş olduğunu
yinelemektedir. AİHM ayrıca sözkonusu davada yukarıda kaydedilen başvuruda vardığı
sonuçlardan farklı sonuçlara varmasını gerektirecek özel koşulların mevcut olmadığı
sonucuna varmaktadır.
Yukarıda kaydedilenler ışığında AİHM, Hükümet’in bu başlık altındaki ilk itirazlarını
reddetmektedir.
Bununla birlikte AİHM, 2001 senesinde Mahrem Bulut’un Mayıs ayındaki üç günlük
ve Mehmet Akbalık’ın Haziran ayındaki bir günlük gözaltı sürelerinin, 5 § 3. maddenin
ivedilik gereğine uygun olduğu kanısındadır. Bu nedenle, sözkonusu üç başvuranın
şikayetleri, AİHS’nin 35 §§ 3. ve 4. maddesi uyarınca temelden yoksun olduğu için
reddedilmelidir.
Sonuç olarak, AİHM Baz, Dinar, Bulut, Akbalık ve Aktaş’ın 2001 senesi Ağustos
ayında polis tarafından gözaltına alınma sürelerinin uzunluğuna ilişkin şikayetlerinin
AİHS’nin 35 § 3. maddesi uyarınca temelden yoksun olmadığını belirtmektedir. Ayrıca, bu
şikayetin kabuledilmez olduğuna karar vermek için gerekçe bulunmamaktadır. Bu nedenle
kabuledilebilir olduğuna karar verilmelidir.
B. Esaslar
Hükümet, başvuranların polis gözetimi altında tutulma sürelerinin uzunluğunun, o
tarihte yürürlükte olan karara uygun olduğunu ileri sürmüştür. İlgili hukukun o tarihten bu
yana AİHM içtihatına uygun olarak değiştirildiğini belirtmiştir.
Başvuranlar iddialarını yinelemişlerdir.
AİHM, başvuranların polis tarafından gözaltında tutulmalarının on gün sürmüş
olduğunu belirtmektedir. Bragon ve Diğerleri davasında adli kontrol olmaksızın dört gün altı
saat süren alıkonmanın, bir bütün olarak toplumu terörizme karşı koruma amacını taşısa dahi
AİHS’nin 5 § 3. maddesinin kesin zaman kısıtlamaları dışında kaldığına karar vermiş
olduğunu yinelemektedir.
Başvuranların sanık olarak yer aldığı aktivitelerin ciddi nitelikte olduğu kabul edilse
dahi, AİHM bir hakim veya adli yetkisini kullanmak üzere kanunca görevlendirilmiş bir
yetkili önüne çıkarılmadan on gün boyunca gözaltında tutulmalarının gerekli olduğunu kabul
edemez.
Dolayısıyla AİHS’nin 5 § 3. maddesi ihlal edilmiştir.
II. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI
AİHS’nin 41. maddesi aşağıda kaydedilmiştir:
“Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollarının ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci
uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder.”
A. Tazminat
Ek-4
Başvuranların herbiri, maddi ve manevi zarar için 7,000 Euro (yedi bin Euro) tazminat
talep etmiştir.
Hükümet, meblağlara itiraz etmiştir.
AİHM, maddi tazminat hususunda iddialarını kanıtlayamadığını gözlemlemiştir; bu
nedenle reddetmiştir. Ancak, eşit temellere dayanarak manevi zarar için başvuranların
herbirine – Baz, Dinar, Bulut, Akbalık ve Aktaş’a – 3,000 Euro tazminat ödenmesine karar
vermiştir.
B. Mahkeme masrafları
Başvuranlar ayrıca yerel mahkemeler ve AİHM önünde yapılan masraflar için 5,225
Euro tazminat talep etmiştir.
Hükümet, meblağa itiraz etmiştir.
AİHM içtihatı gereğince bir başvuran, gerçekten gerektiği için uğratılmış olduğunu ve
miktarının makul olduğunu kanıtladığı sürece masraf ve harcamalarının tazminine hak
kazanır. Sözkonusu davada mevcut bilgileri ve yukarıda kaydedilen kriterleri gözönüne alan
AİHM, yerel davalardaki masraf taleplerini reddetmektedir ve AİHM önündeki davalar için
Baz, Dinar, Bulut, Akbalık ve Aktaş’a toplam 1,000 Euro ödenmesini makul kabul
etmektedir.
C. Gecikme Faizi
AİHM, gecikme faizi olarak Avrupa Merkez Bankası’nın kısa vadeli kredilere uyguladığı
marjinal faiz oranına üç puan eklemek suretiyle elde edilecek oranın uygun olduğu
kanısındadır.
BU NEDENLERLE, AİHM OYBİRLİĞİYLE,
1. 2001 senesinde Baz, Dinar, Bulut, Akbalık ve Aktaş’ın polis tarafından gözaltına alınma
sürelerinin uzunluğuna ilişkin şikayetlerinin kabuledilebilir ve başvurunun kalan kısmının
kabuledilmez olduğuna;
2. AİHS’nin 5 § 3. maddesinin ihlal edildiğine;
3. (a) sorumlu Devletin başvurana, kararın AİHS’nin 44 § 2. maddesine göre kesinleştiği
tarihten itibaren üç ay içerisinde, kararın verildiği tarihte uygulanan oran üzerinden sorumlu
Devlet’in para birimine çevrilmek üzere, aşağıda kaydedilen miktarları ödemesi gerektiğine:
(i) Manevi tazminat için Baz, Dinar, Bulut, Akbalık ve Aktaş’a 3,000 Euro (üç bin Euro);
(ii) Mahkeme masrafları için Baz, Dinar, Bulut, Akbalık ve Aktaş’a toplam 1,000 Euro
(bin Euro);
(iii) Yukarıda kaydedilen meblağlara uygulanabilecek her tür vergi;
(b) Yukarıda kaydedilmiş olan üç aylık sürenin bitiminden ödeme gününe kadar, Avrupa
Merkez Bankası’nın uyguladığı marjinal faiz oranına üç puan eklemek suretiyle oluşacak faiz
oranına göre yukarıda belirtilen miktarlarda ödenecek basit faizi ödemekle yükümlü
olduğuna karar vermiş,
5. Başvuranların adil tazmin taleplerinin kalan kısmını reddetmiştir.
Ek-4
İşbu karar, İngilizce olarak hazırlanmış ve Mahkeme İç Tüzüğü’nün 77. Maddesi’nin 2. ve
3. fıkraları uyarınca 3 Mayıs 2007 tarihinde yazılı olarak tebliğ edilmiştir.
—— • ——
ERDEM VE DİĞERLERİ/Türkiye
Başvuru No. 82/02
Strazburg
8 Ocak 2008
USULİ İŞLEMLER
Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan 82/02 no’lu davanın nedeni T.C.
vatandaşları Ali Erdem, İbrahim Erdem ve İsmail Şenyılmaz’ın (“başvuranlar”), Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi’ne 28 Haziran 2001 tarihinde Avrupa İnsan Hakları ve Temel
Özgürlükler Sözleşmesi’nin (“AİHS”) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur.
Başvuranlar, İstanbul Barosu avukatlarından C. Şanlı, M. Karabıyık ve A. Gündüz
tarafından temsil edilmiştir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
Başvuranlar sırasıyla 1940, 1944 ve 1933 doğumludur ve İstanbul’da yaşamaktadır.
1995’de Kocaeli İl Özel İdare Müdürlüğü, Kocaeli Organize Sanayi Bölgesi’ni
genişletmek amacıyla başvuranlara ait arsayı kamulaştırmıştır. Bilirkişi kurulu, arsanın
değerini tayin etmiş ve sözkonusu meblağ kamulaştırmayı müteakiben başvuranlara
ödenmiştir.
23 Ekim 1996’da başvuranlar, ek tazminat talebiyle Gebze Asliye Hukuk
Mahkemesi’nde dava açmıştır. Başvuranlar, söz konusu arsanın kırsal alan değil kentsel alan
olduğunu kabul edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Üç kez yerinde inceleme yapılmış ve
mahkemeye, üç ayrı bilirkişi raporu sunulmuştur. Başvuranlar mahkemeden, devlet memuru
olmaları nedeniyle tarafsız olamayacaklarını iddia ederek raporlardan birinin hazırlanmasında
görev alan iki bilirkişinin tespitlerinin reddedilmesini istemiştir. 22 Aralık 1997 tarihli
duruşma sırasında başvuranlar, ek tazminatı bilirkişi raporlarında kaydedilen en düşük
miktara dayandırma hususunda mutabık olduklarını belirtmişlerdir. 29 Aralık 1997’de Asliye
Hukuk Mahkemesi, söz konusu arsanın kentsel alan olarak sınıflandırılması ve başvuranlara
belirli miktarda ek tazminat ödenmesi gerektiğine karar vermiştir. Mahkeme, ek tazminat
miktarına karar verirken aynı arsayı kentsel alan olarak nitelendiren bir başka davanın
sonucuna dayandırmıştır.
16 Haziran 1998’de Yargıtay, bilirkişi raporlarının bir karara varmak için yeterli
temeli teşkil etmediği gerekçesi ile kararı iptal etmiştir.
Ek-4
4 Kasım 1998’de Gebze Asliye Hukuk Mahkemesi, Yargıtay’ın kararına (direnme
kararı) itiraz etmiştir. Dava dosyası, Hukuk Genel Kurulu’na havale edilmiştir.
23 Aralık 1998de, Hukuk Genel Kurulu 4 Kasım 1998 tarihli itirazı reddetmiştir.
9 Mayıs 2000’de Gebze Asliye Hukuk Mahkemesi, söz konusu arsanın kırsal alan
olduğuna karar vermiştir. Mahkeme bu kararı verirken dörtten fazla yerinde inceleme
gerçekleştirmiştir. Kararı bilirkişilerin, arsanın Belediye’nin ya da Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı’nın herhangi bir imar planı kapsamında ikamete mahsus olmadığını, yerleşim
alanında bulunmadığını ve tapuda, turizm amaçlı kullanılmak üzere olduğunu gösteren bir
açıklama bulunmadığını gözlemledikleri dört ek bilirkişi raporuna dayandırmıştır. Arsa,
tapuda “tarla” olarak nitelendirilmiştir. Yerinde incelemeleri müteakiben bilirkişiler, arsanın
kırsal alan olarak nitelendirilmesi gerektiğine karar vermiştir. Mahkeme, bu bilgiye karşılık
başvuranlara Ali Erdem için 15 Ekim 1996’dan, diğer başvuranlar için 22 Ekim 1996’dan
itibaren işlemeye başlayan yasal faiz ile birlikte 22,568,437,760 Türk Lirası (TRL) (yaklaşık
13,080 Euro (EUR)) ek tazminat ödenmesine karar vermiştir.
19 Eylül 2000’de Yargıtay kararı onaylamıştır.
26 Ocak 2001’de Yargıtay, düzeltme talebini reddetmiştir.
20 Şubat 2001’de Kocaeli İl Özel İdare Müdürlüğü, başvuranlara faizi ile birlikte
toplam 72,198,960,506 TRL (yaklaşık 41,850 EUR) ödemiştir.
HUKUK
I. AİHS’YE EK 1 NOLU PROTOKOL’ÜN 1. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ
İDDİASI
Başvuranlar, yetkili makamların ek tazminatı ödemekte geciktiği ve Türkiye’deki
yıllık enflasyon oranının çok yüksek olduğu bir tarihte, kendilerine yeterli miktarda faiz
ödenmediği hususunda şikayetçi olmuştur. Yetkili makamlarca belirlenen ilk tazminat
miktarının, arsanın kentsel alan olarak nitelendirilmemesi nedeniyle çok düşük olduğunu ileri
sürmüşlerdir. Başvuranlar ayrıca mülklerinin, 14 Aralık 1995’te kamulaştırılmasına rağmen,
faizin 15 ve 22 Ekim 1996’dan itibaren işlemeye başladığını ileri sürmüştür. İddialarını, 1
Nolu Protokol’ün 1. maddesine dayandırmışlardır.
A. Yetkili makamların başvuranlara ek tazminat ödemesindeki gecikmeye ilişkin şikayet
1. Kabuledilebilirlik
Hükümet, Borçlar Kanunu’nun 105. maddesi kapsamındaki iç hukuk yolunu
tüketmemeleri nedeniyle başvuranların AİHS’nin 35/1. maddesince öngörülen iç hukuk
yollarını tüketmemiş olduklarını ileri sürmüştür. Söz konusu madde uyarınca, uğradıkları
kaybın gecikme faizinden fazla olduğunu ispat edebilselerdi, ek tazminatın ödenmesindeki
gecikme sonucu uğradıklarını iddia ettikleri kayıpları için tazminat almaları uygun olurdu.
Ek-4
AİHM, Aka/Türkiye davasında benzer bir ön itirazı reddetmiş olduğunu
gözlemlemektedir. Söz konusu davada aksi bir tutum sergilemek için gerekçe görmemekte ve
bu nedenle Hükümet’in itirazını reddetmektedir.
AİHM, içtihadında yerleşik ilkeler ve kendisine sunulan deliller ışığında bu şikayetin,
esasa ilişkin incelemeyi gerektirdiği ve başka açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik
unsuru taşımadığı sonucuna varmıştır. Bu nedenle şikayet kabuledilebilir niteliktedir.
2. Esas
AİHM mevcut davada ortaya çıkan meselelere benzer meselelerin söz konusu olduğu
davalarda 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesinin ihlal edildiğini tespit etmiştir.
Hükümet tarafından sunulan delilleri ve iddiaları inceleyen AİHM, daha önceki
davalarda vardığı sonuçlardan farklı bir sonuca varmasını gerektiren bir gerekçe bulunmadığı
kanısındadır. Yerel mahkemelerce ödenmesine karar verilen ek tazminatın ödenmesindeki
gecikmenin, kamulaştırmayı gerçekleştiren makama atfedilebileceği ve mal sahiplerinin,
kamulaştırılan araziyi kaybetmenin yanısıra, ayrıca kayba uğramasına neden olduğu sonucuna
varmıştır. Gecikme ve dava işlemlerinin uzunluğunun ortak sonucu olarak başvuranların,
kamu çıkarının gerekleri ile mülkiyet hakkının korunması arasında kurulması gereken adil
dengeyi sarsan bireysel ve haddinden fazla bir yük taşımak zorunda kaldığı sonucuna
varmıştır.
Sonuç olarak, 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesi ihlal edilmiştir.
B. Yetkili makamlarca belirlenen ilk tazminat miktarı, arsanın kırsal alan olarak
sınıflandırılması ve faizin işlemeye başlaması için kabul edilen tarih hususundaki şikayet
AİHM söz konusu şikayetlerin, AİHS’nin 6/1. maddesi bağlamında incelenmesi
gerektiği kanısındadır.
Hükümet, başvuranların iddialarına itiraz etmiş ve AİHM’den başvurunun bu kısmının
kabuledilemez olduğu sonucuna varmasını istemiştir.
AİHM gerçeklerin saptanmasının ve delillerin değerlendirilmesinin esasen yerel
mahkemelerin görevi olduğunu ve AİHM’nin denetleyici yargı yetkisinin başvuranların AİHS
kapsamındaki haklarının ihlal edilmediğini temin etmekle sınırlı olduğunu yinelemektedir.
AİHM, yerel mahkemelerin ödenecek tazminatın miktarını hangi temele dayanarak
tayin etmesi gerektiğine karar vermenin gerekli olmadığı kanısındadır. Bir çok kez yinelemiş
olduğu gibi, AİHM kamulaştırılan arazinin değerini ve sonuç olarak ödenmesi gereken
meblağı tayin etmede hangi hesaplama yönteminin dikkate alınması gerektiğine karar verme
hususunda yerel mahkemelerin yerini alamaz. Bu nedenle AİHM, Gebze Asliye Hukuk
Mahkemesi’nin söz konusu arazinin niteliğine karar verirken tapu kayıtları, arsaların yerleri
ve yerel imar planları gibi dört farklı bilirkişi raporu incelediğini gözlemlemiştir. Taraflarca
sunulan delilleri ve belgeleri göz önüne alan AİHM, başvuranların davalarını tam olarak
açıklayabildikleri ve AİHS’nin 6. maddesi uyarınca delillerin değerlendirilmesinin keyfi
olduğunu veya dava işlemlerinin adil olmadığını gösteren bir durumun mevcut olmadığı
sonucuna varmıştır.
Yukarıda kaydedilen görüşler ışığında AİHM, 6/1. madde bağlamındaki şikayetlerin
AİHS’nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları uyarınca dayanaktan yoksun olmaları nedeniyle
reddedilmeleri gerektiği kanısındadır.
Ek-4
II. AİHS’NİN 6/1. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
Başvuranlar ayrıca hukuki yargılama süresinin, AİHS’nin 6/1. maddesi bağlamındaki
“makul süre” gereğine aykırı olduğu hususunda şikayette bulunmuştur. Arsanın değerini
belirleme sürecinde önemli rol oynayan bilirkişilerin, devlet memuru olması ve bu nedenle
tarafsız olamaması nedeniyle adil şekilde yargılanmadıklarını iddia etmişlerdir.
Hükümet, söz konusu iddiaya itiraz etmiştir.
A. Dava işlemlerinin uzunluğu
1. Kabuledilebilirlik
AİHM, bu şikayetin yukarıda incelenen şikayetle ilgili olduğunu ve bu nedenle,
kabuledilebilir olduğuna karar verilmesi gerektiğini belirtmektedir.
2. Esas
AİHM, 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesi bağlamında vardığı sonuçlar ışığında davanın
esasının 6/1. madde uyarınca ayrıca incelenmesinin gerekli olmadığı kanısındadır.
B. Bilirkişi Ekspertizi
Bilirkişilerin vardıkları sonuçlara ilişkin olarak AİHM, AİHS’nin 6. maddesi
bağlamındaki bağımsızlık ve tarafsızlık teminatlarının yalnızca mahkemeleri ilgilendirdiğini
hatırlatmaktadır. AİHM, AİHS’nin 6. maddesi uyarınca Gebze Asliye Hukuk Mahkemesi
mensuplarının bağımsızlığı ve tarafsızlığı hususunda şüphe uyandıracak hiçbir delile
rastlamamıştır. Bu nedenle başvuranların davaları görülürken, 6. madde kapsamında usule
ilişkin yer alan teminatların ihlal edildiği hususundaki iddialarının dayanaktan yoksun olduğu
kanısındadır. Yerel mahkemelerin, delilleri değerlendirirken veya iç hukuku yorumlarken,
keyfi ya da mantıksız şekilde hareket ettikleri sonucuna varılmasına neden olacak delil ya da
dayanak bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, bu şikayet AİHS’nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları uyarınca
dayanaktan yoksun olduğu için reddedilmelidir.
IV. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI
AİHS’nin 41. maddesine göre:
“Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci
uygun bir surette, zarar gören tarafın adil tazminine hükmeder.”
A. Tazminat
1. Maddi tazminat
Başvuran, AİHM tarafından tespit edilen ihlalin niteliğine dayanarak aşağıda
kaydedilen tutarlarda maddi tazminat talep etmiştir:
- AİHM’nin, yetkili makamların belirlediği tazminat miktarının çok düşük olduğuna karar
vermesi halinde 521,847 Amerikan doları (USD);
Ek-4
- AİHM’nin, başvuranların kaybının Aralık 1995’den başlayarak hesaplanması gerektiğine
karar vermesi halinde 383,148 USD;
- AİHM’nin, başvuranların kaybının Ekim 1996’dan başlayarak hesaplanması gerektiğine
karar vermesi halinde 190,290 USD;
Hükümet, bu talebe itiraz etmiştir.
Aka kararında kullandığı metodu kullanan ve ilgili ekonomik veriyi göz önüne alan
AİHM, başvuranlara maddi tazminat olarak toplam 208,500 EUR ödenmesine karar vermiştir.
2. Manevi tazminat
Başvuranların her biri manevi tazminat olarak 10,000 EUR talep etmiştir.
Hükümet söz konusu başlık altında tazminat ödenmemesi gerektiğini belirtmiştir.
AİHM, 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesi bağlamındaki ihlal tespitinin, başvuranların
uğradığı zarar için başlı başına manevi tatmin teşkil ettiği kanısındadır.
Başvuranlar, yerel mahkemeler ve AİHM önünde yaptıkları için masraflar için 27,318
USD talep etmiştir.
Hükümet, başvuranların taleplerinin dayanaktan yoksun olduğunu ileri sürmüştür.
AİHM’nin içtihadına göre, bir başvuran gerçekliğini ve gerekliğini kanıtladığı makul
miktarlardaki yargı giderlerini elde edebilir. AİHM, sözkonusu davada, kendisine sunulan
bilgiye ve yukarıdaki ölçütlere dayanarak, bu başlık altında tazminat ödenmemesine karar
vermiştir.
C. Gecikme Faizi
AİHM, Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı faiz
oranına üç puanlık bir artışın ekleneceğini belirtmektedir.
BU GEREKÇELERE DAYANARAK AİHM, OYBİRLİĞİ İLE
1. Yetkili makamların başvuranlara ek tazminat ödemelerindeki gecikmeye ve dava
işlemlerinin uzunluğuna ilişkin şikayetin kabuledilebilir ve başvurunun kalan kısmının
kabuledilemez olduğuna;
2. AİHS’ye ek 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesinin ihlal edilmiş olduğuna;
3. AİHS’nin 6. maddesine dayanılarak dava işlemlerinin uzunluğuna ilişkin yapılan şikayeti
incelemenin gerekli olmadığına;
4. 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesinin ihlal edildiğine ilişkin tespitin, başvuranların uğradığı
manevi zarar için başlı başına adil tatmin teşkil ettiğine;
Ek-4
5. (a)AİHS’nin 44. maddesinin 2. paragrafı gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç
ay içinde, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden Yeni Türk Lirası’na çevrilmek üzere ve
uygulanabilecek her tür vergi ile birlikte Savunmacı Hükümet tarafından başvuranlara maddi
tazminat olarak toplam 208,500 Euro (iki yüz sekiz bin beş yüz Euro) ödenmesine;
(b)Yukarıda belirtilen üç aylık sürenin sona erdiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına
kadar, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan marjinal kredi kolaylığı oranının
üç puan fazlasına eşit oranda basit faiz uygulanmasına;
6. Adil tatmine ilişkin diğer taleplerin reddedilmesine karar vermiştir.
İşbu karar İngilizce olarak hazırlanmış ve AİHM İçtüzüğü’nün 77/2. ve 3. maddeleri
gereğince 8 Ocak 2008 tarihinde yazılı olarak bildirilmiştir.
—— • ——
BÜYÜK DAİRE
12 Ekim 2001
Olgular
1. Başvurucuların hepsi Yugoslavya Federal Cumhuriyeti yurttaşıdır. Birinci ve ikinci
Başvurucular, Vlastimir ve Borka Bankovic, sırasıyla,1942 ve 1945 yılı doğumlu. Her iki
başvurucu Mahkemeye kendi ve ölen kızları Ksenija Bankovic adına başvurmaktadırlar.
Üçüncü Başvurucu Zivana Stojanovic 1937 doğumlu. Mahkemeye kendisi ve ölen oğlu
Nebojsa Stojanovic adına başvurmaktadır. Dördüncü Başvurucu Mirjana Stoimenovski,
kendisi ve ölen oğlu Darko Stoimenovski adına başvurmaktadır. Beşinci Başvurucu Dragan
Sukovic,
kendi
adına
başvurmaktadır.
2. Başvurucular Mahkeme önünde; avukat olarak Essex’te faaliyet gösteren Bay
Anthony Fisher; Belgrat İnsan Hakları Merkezi Direktörü Bay Vojin Dimitrijevic; Tuff
Üniversitesinde Uluslararası Hukuk profesörü olan Bay Hurst Hannum ve Essex
Üniversitesinde Uluslararası Hukuk profesörü ve aynı zamanda avukat olan Bayan Françoise
Hampson tarafından temsil edilmektedir. Yukarıda adları geçen avukatlar ve danışmanlar Bay
Rick Lawson ve Bayan Tatjana Papic ve bay Vladan Joksimovic Mahkemedeki sözlü oturuma
ve
diğer
oturuma
katılmışlardır.
3. Hükümetler Mahkeme önünde kendi ajanları tarafından temsil edilmektedir. Sözlü
oturumda Hükümetler aşağıdaki gibi temsil edilmiştir: Birleşik Krallık, (Birleşik Krallık
tarafından yapılan sunumlar, tüm sorumlu devletler adına yapılmıştır) Kraliyet Avukatı ve
Uluslararası Hukuk profesörü olan Bay Christopher Greenwood, Dışişleri ajanı Bay Martin
Eaton ve Danışman Martin Hemming tarafından; Belçika, Ajan Yardımcısı Bay Jan
Lathouwers tarafından; Fransa, Danışman Bay Pierre Boussarogue tarafından; Almanya,
Almanya Avrupa Birliği Daimi Temsilcisi Yardımcısı Bay Christoph Blosen tarafından;
Yunanistan, Danışman Bay Micheal Apessos tarafından; Macaristan, sırasıyla ajan ve ajan
yardımcısı Bay Lipot Höltzl ve Bayan Monica Weller tarafından; İtalya Ajan Yardımcısı Bay
Francesco Crisafulli tarafından; Lüksembourg, Ajan Bay Nicolas Mackel tarafından;
Ek-4
Hollanda, Ajan Bayan Jolien Schukking tarafından; Norveç, Görevli Ajan Bay Frode Elgesem
tarafından; Polonya, Ajan Bay Krysztof Drzewicki, Avukat Bayan Renata Kowalska; ve
Türkiye,
Yardımcı
Ajan
Bayan
Deniz
Akçay
tarafından.
A. Davanın Özel Koşulları
4. Dava konusu olaylar taraflarca sunulduğu şekliyle aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
5. Sorumlu Hükümetler, dava konusu olaylar üzerine bir tartışma ihtiyacı olmaksızın,
başvuruyu kabul edilemez olarak değerlendirerek şunu belirtmişlerdir: Bir gerçeğin açıkça
tartışılması sırasında tartışmanın taraflarında bir başarısızlık olması durumunda, bu durum
aleyhlerine kullanılmamalıdır. Mahkeme, davanın özel koşulları kapsamında; taraflardan
birinin
kabulü anlamını taşıyacak bir olguya itiraz etmek için taraflara atfedilecek açık bir
başarısızlık yorumlamamıştır.
1. Arka Plan
6. Kosova’da, 1998 - 1999 yılları boyunca Sırb ve Kosovalı Arnavut güçleri arasındaki
çatışmalar iyi şekilde kayıt edilmiştir. 6 Devletten oluşan Temas grubu (1992 yılında Londra
Konferansı sonucunda oluşturulmuştur) tırmanan çatışmanın arka planına, yükselen endişelere
ve uluslararası toplumun başarısız diplomatik girişimlerine rağmen toplanmış, çatışmanın
tarafları arasında görüşmelerin yapılması için tarafların toplantıya çağrılması konusunda
mutabık
kalmışlardır.
7. NATO (Kuzey Atlantik Anlaşması Organizasyonu) 30 Ocak 1999 tarihinde, Kuzey
Atlantik Kurulunun kararını takiben, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’nin Uluslararası
toplumun istemlerine uymaması halinde, hava saldırılarına başvuracağını duyurmuştur. Sonuç
olarak çatışmaya taraf olan taraflar arasında, 6 – 23 Şubat 1999 tarihleri arasında
Rambouillet’te ve 15-18 Mart 1999 tarihleri arasında Paris’te görüşmeler gerçekleşmiştir.
Ortaya çıkan barış antlaşması Kosova Arnavutları delegasyonu tarafından imzalanmış fakat
Sırp
delegasyonu
tarafından
imzalanmamıştır.
8. Kosova krizine, müzakere edilmiş politik bir çözüm bulmak amacıyla yapılmış tüm
çabaların başarısız olduğunu göz önüne alan Kuzey Atlantik Kurulu, hava saldırılarının
(Müttefik Güç Operasyonu) başlamasına karar verdi ve bu karar 23 Mart 1999 tarihinde
NATO Genel Sekreteri tarafından ilan edildi. Hava saldırıları 24 Mart tarihinden 8 Haziran
1999
tarihine
kadar
devam
etti.
2. Radio Televizije Srbije’nin Bombalanması (RTS)
9. Belgrat’ta bulunan RTS binasında üç televizyon kanalı ve 4 radyo kanalı faaliyet
göstermekteydi. Ana yayın birimleri, Takosvka Caddesinde bulunan 3 binada da
bulunmaktaydı. Sadece teknik elemanlardan oluşan ana kumanda odası binalardan birinin ilk
katında
bulunmaktaydı.
10. 23 Nisan 1999 tarihinde, sabah saat 00.02 civarında Takosvka caddesinde bulunan
binalardan birisi NATO uçaklarından atılan bir füze tarafından vuruldu. 4 katlı binanın iki katı
Ek-4
çöktü,
ana
kumanda
odası
imha
edildi.
11. RTS’nin bombalanması sırasında birinci ve ikinci başvurucunun kızları, üçüncü ve
dördüncü başvurucunun oğulları ve beşinci başvurunun kocası öldürüldü, 16 kişi de ciddi
olarak yaralandı. Saldırı gecesi Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ndeki 24 hedef isabet aldı,
buna Belgrat’ta bulunan 3 hedefte dahildir.
3. Uluslararası Mahkemelerdeki İlgili Diğer Yargılamalar.
12. Yugoslavya Federal Cumhuriyeti 26 Nisan 1999 tarihinde, Birleşmiş Milletler
Genel Sekreterine sunduğu deklarasyonla Uluslararası Adalet Divanı’nın zorunlu yargılama
yetkisini kabul ettiğini duyurdu. Yugoslavya Federal Cumhuriyeti, 29 Nisan 1999 tarihinde,
Belçika ve diğer 9 Devlet aleyhine Müttefik Güç Operasyonu’na katılımları nedeniyle
soruşturma başlatılması için (Uluslararası Adalet Mahkemesi nezdinde ç.n) başvuruda
bulundu ve Uluslararası Adalet Divanı İç Tüzüğünün 73. maddesi uyarınca geçici önlemlerin
duyurulması için ricada bulundu. Uluslararası Adalet Divanı 2 Haziran 1999 tarihli kararıyla
bu ricayı reddetti. Talepte geçen diğer hususlar halen derdesttir.
13. Komite, Haziran 2000 tarihinde, Müttefik Güç Operasyonu’nu izlemek amacıyla
kuruldu ve Eski Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcısına
herhangi bir soruşturmanın gerekli olmadığını bildirdi. Savcı soruşturma açmama kararını, 2
Haziran 2000 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine bildirdi.
B. İlgili Uluslararası Yasal Materyaller
1.1949 Washington Antlaşması
14. Washington Antlaşması 24 Ağustos 1949 tarihinde yürürlüğe girdi (1949
Antlaşması) ve 10 ülkeden oluşan (Belçika, Fransa, Lüksemburg, Hollanda, Birleşik Krallık,
Danimarka, İzlanda, İtalya, Norveç, Portekiz , Kanada ve ABD) Kuzey Atlantik Antlaşması
Organizasyonu (NATO) adlı bir ittifak yarattı. 1952 yılında Yunanistan ve Türkiye 1949
Antlaşmasını onayladı. Federal Almanya Cumhuriyeti 1955, İspanya ise 1982 yılında üye
oldu. Bu ülkelere 12 Mart 1999 yılında Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya dahil oldu.
15. NATO’nun temel amacı Birleşmiş Milletler Beyannamesi uyarınca politik veya
askeri yollarla üyelerinin güvenlik ve özgürlüğünü korumaktır. NATO’nun temel faaliyet
prensibi, üyelerinin güvenliğinin bölünmezliği temelinde bağımsız devletler arasındaki
karşılıklı işbirliğine dayanan ortak sorumluluk üstlenilmesidir.
2. 1969 Antlaşmalar Hukuku Üzerine Viyana Sözleşmesi (1969 Viyana
Sözleşmesi)
16. Viyana Sözleşmesinin 31. maddesi "Yorumun Genel Kuralları" başlığını taşır ve
aşağıdaki gibidir:
1. Bir antlaşma, bütünsel olarak konu ve amacının ışığında hükümlerine verilecek alelade
manaya
uygun
şekilde
hüsnüniyetle
yorumlanır.
...
3.
Sözleşmenin
bütünü
ile
birlikte
aşağıdakiler
de
dikkate
alınır:
...
(b) Tarafların Sözleşmenin yorumu konusundaki mutabakatını tespit eden Sözleşmenin
uygulanması
ile
ilgili
olarak
daha
sonraki
herhangi
bir
uygulaması,
Ek-4
(c) Taraflar arasındaki ilişkilerde milletlerarası hukukun tatbiki kabil herhangi bir kuralı
17. Madde 32 "İlave Yorum Yöntemleri" başlığını taşır ve aşağıdaki gibi okunur.
31. maddenin uygulanmasından hasıl olan manayı teyit etmek veya 31. maddeye göre yapılan
yorum,
(a) Manayı muğlak ve anlaşılmaz bırakıyorsa
(b) çok açık bir şekilde saçma olan veya makul olmayan bir sonuca götürüyorsa,
manayı tespit etmek için antlaşmanın hazırlık çalışmalarına ve yapılma şartları dahil,
tamamlayıcı yorum araçlarına başvurulabilir.
18. Uluslararası Hukuk Komisyonu bu maddelerin yorumunda şunları belirtir: Bu
yola, madde 31 ve 32‘ye bağlantılı olarak başvurulmalıdır ve ‘"genel kurallar" ve "ilave
yollar" arasında kalın bir çizgi etkisi yaratmamalıdır. Madde 31’deki yorumu oluşturan
unsurlar, metnin orijinal şeklini aldığı zamanki veya sonraki tarafları arasındaki mutabakatı
kapsadığı zaman, ayrımın kendisi haklılık kazanmıştı. Hazırlık çalışması aynı orijinal
karaktere sahip değildi fakat metinde bulunan mutabakat ifadelerini aydınlatması açısından
önemliydi (YRBK: ILC (1966), ii. 219-220).
3. Sözleşmenin 1. maddesinin Hazırlanış Öyküsü
19. Avrupa Birliği Danışma Meclisi Komitesi tarafından yasal ve idari sorular üzerine
hazırlanan metin, (söz konusu metin daha sonra Sözleşmenin 1. maddesi olmuştur), şu hükmü
içerir: "Üye Devletler kendi toprakları üzerinde ikamet eden tüm kişilerin...haklarını
sağlamayı üstlenirler. "Uzman Hükümetler Komitesi, Danışma Meclisinin hazırladığı metni
de dikkate alarak, "topraklarında yaşayan tüm kişiler" tümcesini, "yetki alanlarında
bulunanlar" tümcesi ile değiştirmeye karar verdi. Gerekçeler, İnsan Hakları Üzerine Avrupa
Sözleşmesi’nin Collected Edition of Travaux Preparatoires’inden (Travaux Preparatoires’in
Derlenmiş Baskısı) alıntılanan, aşağıdaki paragrafta belirtilmiştir (Vol.III , p. 260):
"Genel Kurul taslağı, Sözleşmenin etkisini ‘İmzacı devletlerin topraklarında ikamet
eden tüm kişilere’ yaymıştır. Komiteye göre, ‘ikamet eden’ ibaresi fazla kısıtlayıcıdır.
Sözleşmenin yararlarını imzacı devletlerin topraklarında bulunan herkese yaymak için -bu
kişiler yasal anlamda orada ikamet etmeseler bile- iyi gerekçelerin bulunduğu kanısındadır.
Bu nedenle Komite, ‘ikamet eden’ sözcüğünü ‘yetkisi içinde bulunan’ sözcüğüyle
değiştirmiştir. Bu husus ayrıca Birleşmiş Milletler Komisyonu Taslak Sözleşmesinin 2.
maddesinde
de
belirtilmiştir."
20. Konu ile ilgili bir sonraki yorum 25 Ağustos 1950 tarihinde, Sözleşmenin 1.
maddesinin benimsenmesi öncesi, Danışma Meclisinin ana oturumu sırasında Belçika
temsilcisi tarafından yapılmıştır. Ortaya çıkan sonuç/yorum aşağıdaki gibidir;
"Bundan böyle, Sözleşmenin resmi cümlesine binaen, herhangi bir ayrım ve fark
gözetilmeksizin, hangi milliyete sahip olursa olsun, Sözleşme ülkelerinden birinin
topraklarında bulanan ve haklarının ihlal edildiğini şikayet etmek için gerekçeleri olan herkes
devletlerimiz tarafından bütünsel bir yetkiyle uygulanan korunma hakkına sahiptir."
21. Travaux Preparatoires şunu belirterek devam eder: Madde, ‘Yetkisi altında
bulunan’ ifadesi dahil, herhangi bir müzakere ihtiyacı doğurmamaktadır. Metin, 25 ağustos
1950 tarihinde (bugünkü haliyle) herhangi bir değişikliğe uğramadan Danışma Meclisi
tarafından benimsenmiştir (yukarıda adı geçen derlenmiş Baskı (Vol. VI, p. 132).
4. Kişinin Ödevleri ve Hakları Üzerine Amerikan Deklarasyonu 1948
Ek-4
22. Deklarasyon’un 2. maddesi aşağıdaki gibidir:
Yasa önünde herkes eşit olup ırk, cins ,dil, inanç, veya diğer sebepler ayrımı olmaksızın bu
Deklarasyon’da belirtilen haklara ve ödevlere sahiptir.
23. Amerikan İnsan Hakları Komisyonu Coard Davası raporunda (Rapor No.109/99,
Dava No. 10.951, Coard et al./Birleşik Devletler, 29 Eylül 1999 & 37, 3941 ve 43)
Başvurucunun, Granada’ da ki Amerikan askeri güçlerinin uyguladığı operasyonların ilk
günlerinde maruz kaldığı gözaltı ve muameleleri içeren şikayetlerini incelemiş ve şöyle
değerlendirmiştir:
"Her ne kadar Amerikan Deklarasyonun ülke dışı başvurular konusundaki tutumu taraflarca
gündeme getirilmemesine rağmen, Komisyon şu hususu belirtmeyi uygun bulmuştur:
Amerikan Deklarasyonu’nda eşitlik, ayrımcılık yasağı, ırk, milliyet, inanç, cinsiyet ayrımının
reddi prensiplerine dayanan bireyin temel hakları açıkça gösterilmektedir... Her Amerikan
Devleti, sadece kişinin insanlığı nedeniyle yukarıda basitçe verilen kişi haklarını, yetkisi
altında bulunan herkesin korunan hakları olarak onaylamak mecburiyetindedir. Bu durum
büyük oranda ülkenin topraklarında yaşayan kişiye gönderme yapsa da; bazı şartlar altında ve
özellikle toprak dışı yerlerde, başka bir ülke tarafından kontrol edilen bir toprak üzerinde
bulunan kişinin, başka bir devletin kontrolünde olması halinde, (ikinci ihtimalde genellikle
ülkenin ajanlarının yurt dışında yaptığı eylemler vurgulanmaktadır) gönderme yapabilir.
Prensipte, soruşturma muhtemel mağdurun milliyeti veya belirli bir coğrafyadaki mevcudiyeti
konusunda yoğunlaşmaz. Fakat, bazı koşullar altında, ilgili devletin otoritesi ve kontrolü
altında bulunan kişinin haklarına dikkat edilip edilmediği hususunda yoğunlaşır."
24. İnsan Hakları Amerikan Mahkemeleri’nin gerçek yargı yetkisi, 1978 tarihli İnsan
Hakları Üzerine Amerikan Sözleşmesi’nin 1. maddesine dayanmaktadır. Konuyla ilgili madde
aşağıdaki
gibidir:
"Taraf Devletler, burada tanınan hak ve özgürlüklere saygı gösterirler ve yetki alanları altında
bulunan tüm kişilerin bu haklardan tam ve özgür olarak yararlanma haklarını ayrımsız olarak
sağlarlar." 5. 1949 Tarihli Savaş Mağdurlarının Korunması Üzerine 4 Cenova Sözleşmesi
25. Bu Sözleşmelerin 1. maddelerinin tümü (Cenova Sözleşmeleri, 1949) Sözleşmeci
Devletlerin bütün şartlar altında şimdiki Sözleşmeye uymalarını ve uymayı sağlamalarını
gerektirir.
6. 1966 Tarihli Sivil ve Politik Haklar Üzerine Sözleşme (Covenant on Civil and Political
Rights)
ve
Sözleşmenin
Tercihi
Protokolü
26. 1966 tarihli Sivil ve Politik Haklar Üzerine Sözleşmenin 2&1. maddesi aşağıdaki
gibidir:
"Sözleşmeye taraf her devlet, Sözleşmeye uymayı ve toprakları içinde veya yetkisi altında
bulunan tüm bireylere şimdiki Sözleşme ile tanınan hakları sağlamayı garanti eder."
İnsan Hakları Komisyonu 1950 yılında, 6. oturumu sırasında taslak Sözleşmenin 2&1
maddesine "yetkisi içinde ve ona tabi" sözcüklerini içeren değişiklik önergesini kabul etti. Bu
kelimeleri çıkarmak amacıyla 1952 ve 1953 yıllarında yapılan öneriler kabul edilmedi.
Müteakiben, İnsan Hakları Komitesi, kesin ve sınırlı bir bağlamda Sözleşen Devletlerin
ajanlarının yurtdışındaki eylemleri nedeniyle sorumluluklarını geliştirecek yollar aradı.
27. 1966 tarihli Tercihi Protokolün konuyla ilgili maddesi, aşağıdaki gibidir:
"Sözleşmeye taraf devlet, aynı zamanda mevcut protokolün tarafı olur ve Komitenin yargı
yetkisi altında buluna bireylerin Sözleşmede belirtilen haklardan herhangi birinin taraf
devletçe ihlal edilmesi halinde, mağdur olduğunu iddia eden bireylerin bildirimini ve bunları
değerlendirme
yetkisini
kabul
ederler."
Ek-4
Şikayetler
28. Başvurucular, 28 Nisan 1999 tarihinde ‘RTS’ binasının NATO güçleri tarafından
bombalanması nedeniyle şikayetçi olup Sözleşmenin takip eden maddelerinin ihlal edildiğini
iddia etmektedirler: Madde 2 (Yaşam Hakkı), Madde 10 (İfade Özgürlüğü) ve madde 13
(Etkin
Başvuru
Hakkı)
.
Hukuk
29. İlk beş Başvurucu kendileri ve ölen yakın akrabaları adına, bombardıman sırasında
yaralanan altıncı Başvurucu ise sadece kendi adına Sözleşmenin 2., 10. ve 13. maddelerine
dayanarak başvurmaktadırlar. Mahkemenin de onayıyla, tarafların yazılı ve sözlü sunumları
sadece ‘kabul edilebilirlik’ konusuyla sınırlandırılmıştır. Hükümetler ayrıca şikayetlerin
‘açıkça temelsiz olduğu’ (Manifestly ill-founded) hususunu tartışmayacaklarını
bildirmişlerdir.
30. Başvurucular, davanın kabul edilebilirliği hakkında başvurunun Sözleşmenin yer
itibariyle yetki (ratione locı) hükmü ile bağdaştığını iddia etmektedirler. Çünkü sorumlu
devletlerin gerek kendi toprakları üzerinde (planlama, lojistik hazırlıklar vs. çn), gerekse de
Yugoslavya’daki eylemleri, sonuçlarını Yugoslavya Federal Cumhuriyetinde göstermiştir.
Başvurucular ve onların yakın akrabaları, sorumlu devletlerin yetki alanlarına girmiştir.
Ayrıca, Başvurucular bombardımanın NATO güçlerince gerçekleştirilmesine rağmen,
sorumlu devletlerin saldırı nedeniyle ayrı ayrı sorumlu olduklarını ve kendilerinin tüketilmesi
gereken herhangi bir yola sahip olmadıklarını iddia etmektedirler.
31. Hükümetler başvurunun kabul edilebilirliğini tartışırlar. Temel olarak başvurunun,
Sözleşmenin ‘şahıs itibariyle yetki’ (rationa personae) hükmü ile bağdaşmadığını, çünkü
başvurucuların Sözleşmenin 1. maddesinin içeriğine göre sorumlu devletlerin yetkisi altına
giremeyeceklerini iddia etmektedirler. Ayrıca, Uluslararası Adalet Divanının "Monetary
Gold" prensibine uygun olarak, Mahkemenin, Birleşik Devletlerin, Kanada’nın ve NATO’nun
haklarını ve ödevlerini içeren bir davanın esası üzerinde karar veremeyeceğini; bu devletlerin
hiçbirinin Sözleşmeye taraf olmadığını; buna karşın huzurdaki başvurunun tarafları olduğunu
iddia etmektedirler (Monetary Gold prensibi Roma Sözleşmesinden 1943 yılında
kaldırılmıştır/ Uluslararası Adalet Divanı Raporları 1954, p. 19, Doğu Timor Başvurusu,
Uluslararası Adalet Divanı Raporları 1995, p. 90).
32. Fransa Hükümeti ayrıca bombardımanın sorumlu devletlere değil, uluslararası
hukuksal kişiliği ile sorumlu devletlerden ayrılan NATO’ya atfedileceğini ileri sürmektedir.
Türk Hükümeti, Kuzey Kıbrıs’taki görüşleri uyarınca belirli sunumlar yapmıştır.
33. Macaristan, İtalyan ve Polonya hükümetleri, Sözleşmenin 35/1 hükmünde
belirtilen hüküm uyarınca, kendi ülkelerinde bulunan etkili iç hukuk yollarının tüketilmediğini
ileri
sürmektedirler.
A- Başvurucular ve onların maktul yakınları, Sözleşmenin 1. maddesinin anlamı uyarınca
sorumlu
devletlerin
yetki
alanlarına
DAHİL
Mİ?
34. Bu, Hükümetlerin itirazı hususunda dayandıkları temeldir ve mahkeme bu konuyu
öncelikle
dikkate
alacaktır.
Sözleşmenin
1.
maddesi
aşağıdaki
gibidir:
"Yüksek Sözleşmeci taraflar, kendi yetki alanları içinde bulunan herkese bu Sözleşmenin
birinci
bölümünde
açıklanan
hak
ve
özgürlükleri
tanırlar."
1.
Sorumlu
Hükümetlerin
sunumları
Ek-4
35. Hükümetler Başvurucuların ve onların maktul yakınlarının olay zamanında
sorumlu devletlerin ‘yetki alanı’ içinde olmadıklarını ve bu nedenle başvurunun Sözleşmenin
‘kişi itibariyle yetki’ (ratione personae) hükmüyle bağdaşmadığını iddi etmektedirler.
36. ‘Yetkinin’ kesin anlamı konusunda şunu önermektedirler: Yorum olağan ve
uluslararası hukuktaki tesis edilmiş anlamına göre yapılmalıdır. Bu nedenle yetkinin icrası, o
devlete aidiyeti olan kişiler üzerinde (asıl veya diğer) veya o ülkeye getirilmiş kişiler üzerinde
yasal otoritenin icrasını içerir. Ayrıca Hükümetler şunu ileri sürmektedir: ‘Yetki’ terimi belirli
bir periyot içinde mevcut olan yapılandırılmış bir ilişkiyi gerektirmektedir.
37. Mahkemenin daha önce de başvurduğu söz konusu yargılama yetkisi kriteriyle
ilgili içtihatlarıyla şu husus doğrulanmıştır: Sorumlu devletlerin yurtdışındaki eylemleri
nedeniyle etkilenen bazı bireyler o devletin yetki alanı içine giren kişiler olarak
değerlendirilebilir. Çünkü böyle bir durumda konuya ilişkin devlet tarafından o kişiler
üzerinde uygulanan bir tür yasal otorite mevcuttur. Sorumlu hükümetlere göre Başvurucunun,
sorumlu hükümetin toprakları dışında tutuklanması ve alıkonulması, Issa ve Öcalan
davalarındaki gibi [Issa ve Diğerleri /Türkiye (karar), no. 31821/96, 30 Mayıs 2000,
yayınlanmamış karar ve Öcalan /Türkiye (karar), no. 46221/99, 14 Kasım 2000,
yayınlanmamış karar], askeri kuvvetle benzer bir yasal otoritenin veya yetkinin yabancı
topraklarda bu kişiler üzerinde klasik bir icrasını oluşturmaktadır. Xhavara davasında; iddiaya
göre bir Arnavut gemisi, İtalyan kıyılarının 35 deniz mili açığında İtalyan donanmasına ait bir
gemi tarafından kasıtlı olarak vurulmuştur. Sorumluluk, yazılı bir antlaşma ile devletler
arasında paylaşılmıştır (Xhavara ve Diğerleri / İtalya ve Arnavutluk). Hükümetler kendilerinin
yetki kavramı yorumunun hem Travaux Preparatoires ilkesi, hem de Sözleşmenin
uygulanmasında, onaylayan devletlerin pratiği tarafından desteklendiğini düşünmektedirler.
Sorumlu devletler, yukarıdaki ikinci gerekçe açısından, Sözleşmenin 15. maddesinin sözleşen
devletlerin kendi toprakları dışında katıldığı askeri operasyonlar sırasında uygulanamazlığına
gönderme
yapmaktadırlar.
38. Hükümetler, Başvurucuların şikayetçi olduğu eylemin, açık olarak bu tür bir yasal
otoritenin veya yetkinin icrası olarak tanımlanamayacağı sonucuna varmaktadırlar.
39. Hükümetler ayrıca, başvurucuların temel sunumlarında Sözleşmenin 1.
maddesinde yer alan yetkinin anlamı konusunda ileri sürülen bu maddeyle korunan pozitif
yükümlülüğün, orantılı olarak ‘kontrolün’ icrasında da uygulanabileceği görüşünü
değerlendirmeye
devam
ederler.
40. Hükümetler öncelikle, 1. maddedeki metnin bu yorumu desteklemediğine dikkat
çekerler. Eğer Sözleşmeyi hazırlayanlar bu türden etkili bir "‘neden ve sonuç" a dayanan
sorumluk amaçlasalardı, 1949 tarihli Cenova Sözleşmesinin 1. maddesinde belirtilen
ifadelendirme şekline benzer bir ifade benimserlerdi (paragraf 25’te aktarılan). Her durumda,
Başvurucunun yetkiye ilişkin yorumu hem Sözleşmeyi ters yüz edecek hem de önemli
hakların sağlanması hususunda üye devletler üzerinde bulunan pozitif yükümlülüğü,
Sözleşmenin 1. maddesinde hiçbir şekilde öngörülmeyen bir yolla bölecektir.
41. Hükümetler ikinci olarak, Başvurucuların Sözleşmenin 1. maddesinin genişletici
yorumuna dayanak gösterdikleri 15. maddenin yanlış anlaşıldığını; gerçekte 15. maddenin
hükümetlerin pozisyonunu desteklediğine dikkat çekmektedirler. Hükümetler şunu ileri
sürerler: 15/2 maddenin gönderme yaptığı, ‘savaş’ veya ‘ olağanüstü hal’ durumlarının,
Sözleşmeye taraf olan ülkenin içinde olduğu kadar, dışındaki durumları da içerdiğine dair bir
şey Sözleşmenin 15. maddesinin metninde veya uygulamasında hiçbir surette yoktur.
Başvurucular hatalı değerlendirme yapmışlardır. Dolayısıyla, 15/2. madde, Sözleşmenin 1.
Ek-4
maddesinin
başvurucular
tarafından
genişçe
yorumlanmasını
desteklemez.
42. Hükümetler üçüncü olarak, Başvurucuların Yugoslavya Federal Cumhuriyeti
yurttaşlarının Sözleşme yollarından yoksun kalacağı iddiası hakkında, Hükümetler şunu
anımsatmaktadırlar: Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs davalarında Sözleşmeye göre sorumlu
olmadığına dair bir tespit, o toprakların sakinlerinin, Sözleşmenin sağladığı haklardan
yararlanmalarını engelleyecektir [Loizidou/Türkiye, 23 Mart 1995 tarihli karar (ilk itirazlar),
Seri A no. 310, Loizidou/Türkiye, 18 Kasım 1996 tarihli karar (Esaslar), İlamlar ve Kabul
edilebilirlik kararları Raporları. 1996-VI, no. 26 ve Kıbrıs/Türkiye (GC), no. 25781/94,
ECHR 20001]. Mevcut davada, Hükümetler şunu not etmektedirler: Yugoslavya Federal
Cumhuriyeti Sözleşmeye taraf değildir ve dolayısıyla onun sakinleri de Sözleşme uyarınca
herhangi
bir
hakka
sahip
değildir.
43. Dördüncü olarak, Hükümetler sert bir şekilde başvurucuların, böyle bir askeri
göreve katılan devletlerin sorumlu tutulamamasının taşıdığı risklere ilişkin iddialarını
tartışmaktadır. Hükümetler kendi teorilerinin aksine, Başvurucuların toprak dışı yetkiye dair
alışılmamış ‘sebep ve sonuç’ teorilerinin daha ciddi uluslararası sonuçlara neden olabileceğini
iddia etmektedirler. Böyle bir teori, başvurucuların bir NATO üyesi olarak tüm ülkelerin ayrı
ayrı sorumlu olabileceğine dair teoriye eklendiğinde, Sözleşmenin amacını ve niyetini ciddi
olarak saptıracaktır. Özellikle, uluslararası toplu askeri eylemler için ciddi sonuçları
olabileceği; Mahkemeye Sözleşme tarafı devletlerin, o topraklarda bulunan toprak sakinlerine
Sözleşme haklarını sağlamalarının imkansız olduğu zamanlarda bile, bütün dünyadaki askeri
operasyonlardaki katılımlarını denetleyen bir yetki verecektir. Sözleşmeci devletlerden
birisinin operasyonda aktif bir görevi olmasa bile. Ortaya çıkan sonuç ise şu olacaktır:
Sözleşme, devletlerin bu tür görevlere katılımlarını önemli bir şekilde riske edecek ve her
durumda, Sözleşmenin 15. maddesi uyarınca daha fazla yürürlükten kaldırmalara sebep
olacaktır. Ayrıca, Hükümetler, uluslararası insancıl hukukun, ICTY (Eski Yugoslavya için
Ceza Mahkemesi) ve en son olarak Uluslararası Ceza Mahkemesinin, bu tür devlet
eylemlerini
kontrol
etmek
amacıyla
bulunduğunu
belirtmektedir.
44. Son olarak Hükümetler, başvurucuların Sözleşmenin 1. maddesi uyarınca ileri
sürdükleri alternatif Devlet Sorumluluğu teorilerine itiraz etmektedir. Hükümetler,
Başvurucuların NATO güçleri tarafından Belgrat hava sahasının kontrol edildiğine dair
iddiasını reddetmekte ve her koşulda bu tür bir kontrolün kapsam ve içerik olarak toprak
kontrolü ile (Konu Kuzey Kıbrıs ile ilgili yukarıda bahsedilen kararlarda tanımlanmıştır. Bu
tür bir kontrol yasal otoritenin etkili kontrolü ile sonuçlanmıştır.) eşdeğer sayılabileceğine
itiraz etmektedir. Hükümetler ayrıca, Başvurucunun mevcut başvuruyu Soering davası
(Soering/Birleşik Krallık, 7 Temmuz 1989 tarihli karar Dizi A no 161) ile kıyaslamasını temel
olarak kusurlu olduğuna dikkat çekmektedir (Bay Soering’in sınır dışı edilmesine ilişkin
tartışmalı karar alındığı zaman, başvurucu sorumlu devletin toprağında, yasal otoritenin birey
üzerindeki klasik bir uygulanması olarak ve Sorumlu Devletin tüm Sözleşme haklarını
kendisine
tanıdığı
koşullarda
gözaltına
alınmıştı).
45. Özetle, Hükümetler Başvurucuların ve maktul yakınlarının sorumlu devletlerin
yetki alanlarına girmediğini, bu nedenle başvurunun Sözleşmenin "kişi itibariyle yetki"
(ratione
personae)
hükmü
ile
bağdaşmadığını
ileri
sürmektedirler.
2.
Başvurucuların
Sunumları
46. Başvurucular, başvurunun, Sözleşmenin ‘yer itibariyle yetki’ (ratione loci) hükmü
ile bağdaştığını ve Yugoslavya Federal Cumhuriyeti harekatı ile sorumlu devletlerin yetki
alanına dahil edildiklerine dikkat çekmektedirler. Başvurucular özellikle, ‘Yargılama Yetkisi’
tespitinin yukarıda adı geçen Loizidou davası (ilk itirazlar ve esaslar) kararlarında geliştirilen
Ek-4
‘etkili kontrol’ ölçütünün benimsenmesi ile mümkün olabileceğini, bu yolla Sözleşmenin 1.
maddesinde, Sözleşme haklarını güvence altına almak amacıyla belirtilen pozitif
yükümlülüğün kapsamının gerçekte uygulanan kontrolün derecesi ile orantılı olacağını
belirtmektedirler. Başvurucular, 1. maddede belirtilen ‘yetki’ kavramına bu tür bir yaklaşımın,
Mahkemeye karşılaştırılabilir vakalarda ileri sürülecek şikayetler açısından ‘kullanışlı’ bir
ölçüt
sağlayacağını
düşünmektedirler.
47. Bundan dolayı, yukarıda belirtilen Lozidiou kararlarında (İlk itirazlar ve esaslar)
olduğu gibi, Türk güçlerinin Kıbrıs’ta etkili kontrole sahip olduğu bulgulandığı zaman,
Türkiye’nin Sözleşme haklarını tüm kapsamıyla o bölgede tanımaya mecbur bırakılması
hususunu dikkate almak oldukça makuldür. Buna karşın sorumlu devletler, kendi toprakları
dışında buluna bir hedefi vurdukları zaman, imkansızı uygulamaya (Sözleşme haklarını tüm
kapsamıyla güvenceye almak) zorlanamazlar. Fakat itiraz konusu olan kendi kontrolleri içinde
gerçekleşen bir durum nedeniyle Sözleşme haklarından sorumlu tutulabilirler.
48. Başvurucular şunu savunmaktadırlar: Bu yaklaşım bu güne kadar ki Sözleşme
içtihatlarıyla bütünüyle tutarlıdır. Başvurucular özellikle yukarıda bahsedilen Issa, Xhavara ve
Öcalan kararlarıyla birlikte Ilascu davasındaki (Ilascu / Moldova ve Rusya Federasyonu,
(karar), No 48787/99, Temmuz 2001, yayınlanmadı.) kabuledilebilirlik kararlarına
dayanmaktadırlar. Ayrıca, Başvurucular bu yaklaşımın, Amerikan Komisyonunun benzer
ibarelerle yapmış olduğu yorumla da uyumlu olduğunu (Coard Davası Raporu, yukarıdaki 25.
paragraf) iddia etmektedirler. Başvurucular, İnsan Hakları Komitesinin bir davasını örnek
vererek; Komitenin CC RP’nin 2/1 maddesi ve Tercihi Protokolün 1. maddesi hususunda
tutarlı
sonuçlara
ulaştığı
hususuna
karşı
çıkmaktadırlar.
49. Başvurucular, "Yargılama Yetkisi" genel kavramı hususundaki yaklaşımlarına
ilişkin normatif desteğin, Sözleşme metninin genel yapısı içinde ve ayrıca 15. maddede
bulunacağını belirtmektedirler. Başvurucular, Sözleşmenin 15. maddesinin toprak dışı savaş
veya aciliyet durumlarında uygulanamaması halinde anlamsızlaşacağını; bu nedenle bir
devletin Sözleşmenin 15. maddesi uyarınca "Sözleşme haklarını" askıya alması
gerekmektedir. Bu tür bir "askıya alma" başvurusu olmaksızın, Sözleşmenin bu türden
çatışmalarda
da
uygulanacağını
iddia
etmektedirler.
50. Başvurucular, Hükümetlerin "Travaux Preparatoires" ilkesini gerekçe göstermeleri
hakkında ise şunu belirtmektedirler: Bu kriter, Sözleşmenin 1. maddesindeki "Yargılama
Yetkisinin" uygulanmasının derecelendirilmesi anlamında kesin ve temel kaynak değildir.
Gerçekten, Başvurucular şunu belirtmektedirler: Hükümetler, "yasal otorite" ve
"tasarımlanmış ilişkiler" kavramlarını "yargılanma yetkisinin" ana elementleri olarak öne
sürmektedir,
‘Travaux
Preparatoires’
ilkesinden
söz
edilmemektedir.
51. Başvurucular, Hükümetlerin 1. madde yorumlarının tehlikeli bir gelişme olacağına
ilişkin iddialarını reddetmektedirler. Mevcut dava, BM’nin asayişi sağlama görevleri sırasında
meydana gelen bir kaza veya ihmal veya haydut askerler hakkında değildir. Bu dava, tüm
sorumlu ülkeler tarafından planlanmış, onaylanmış ve icra edilmiş kasıtlı bir eylem
hakkındadır. Başvurucular, bu tür devlet eylemleri nedeniyle Sözleşmenin ihlal edilmesinden
dolayı, devletleri sorumsuz hale getirmenin gerçekten tehlikeli olacağını belirtmektedir.
Başvurucular, yaşama hakkının ve bir enstrüman olarak Sözleşmenin, Avrupa halkının
düzenindeki rolünün üstünlüğünü vurgulayarak, şu hususun üzerinde durmaktadırlar: Sorumlu
ülkeleri "sorumlu" bulmaktaki bir başarısızlık, bu Başvurucuları çaresiz bırakacak, sorumlu
devletlerin ordularının ise cezalandırılmayacağından emin olarak özgürce hareket etmelerine
neden olacaktır. Uluslararası Adalet Divanı bireylerden gelen bir başvuruya açık değildir.
ICTY (Eski Yugoslavya için Ceza Mahkemesi) ciddi savaş suçları nedeniyle bireylerin
Ek-4
sorumluluğu üzerine karar verir. ICC (Uluslararası Ceza Mahkemesi) ise henüz
kurulmamıştır.
52. Alternatif olarak, Başvurucular şunu iddia etmektedir: Hava operasyonun kapsamı
ve kapsamla bağlantılı ve orantılı birkaç kayıp göz önünde tutulursa, NATO’nun hava sahası
üzerindeki kontrolü hemen hemen Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs toprakları üzerindeki kontrolü
gibi eksiksizdir. Bu kontrol belirli bir alanla sınırlı (sadece hava sahası) olmasına rağmen, 1.
maddenin pozitif yükümlülükleri de benzer bir şekilde sınırlı olabilir. Başvurucular şunu
dikkate almaktadır: "Etkili Kontrol" ve ‘"Yargılama Yetkisi" genel kavramları, modern ve
kesin silahların mevcudiyetini ve onların kullanımlarını hesaba katacak şekilde ve yeterince
esnek olmak zorundadır. Bu tür silahlar, yer birliklerine ihtiyaç duymaksızın, büyük bir
kesinlik ve etki ile ülke dışı eylemlere imkan vermektedir. Bu tür modern ilerlemelere
rağmen, hava saldırıları ve yer birlikleri arasında farka dayanmak gerçek dışı hale gelmiştir.
53. Alternatif olarak başvurucular, mevcut davayı yukarıda bahsedilen davalardan, Soering
davası ile karşılaştırmakta ve şunu tartışmaktadırlar: Tartışılan eylem, önceki kararların toprak
dışı etkisidir; somut olaydaki eylem, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ni vurmak ve füzeler
fırlatmaktı. Gerçekte bu kararlar sorumlu devletin veya devletlerin toprakları üzerinde
alınmıştı. Bu nedenle "Yargılama Yetkisi", Soering Davasındaki gibi, aynı gerekçelerle somut
olayda
oluşturulabilir.
3. Mahkemenin Değerlendirmesi
54. Mahkeme şunu not etmektedir: Başvurucular ve sorumlu devletler arasındaki
tartışılan eylem, her nerede karar verildiyse, bu devletlerin toprakları dışında (toprak dışı
eylem) uygulanmış veya orada etki doğurmuştur. Mahkeme şunu dikkate almaktadır:
İncelenecek temel soru, başvurucuların ve onların maktul yakınlarının, söz konusu toprak dışı
eylemin sonucu olarak, sorumlu devletlerin yetki alanlarına girebilmeleri konusudur (Drozd
ve Janousek / Fransa ve İspanya, 26 Haziran 192 tarihli Mahkeme kararı, Dizi A no. 240 691,
yukarıda bahsedilen Loizidou kararları (ilk itirazlar ve esaslar), sırasıyla par. 64 ve 56, ve
Kıbrıs/Türkiye,
yukarıda
aktarıldı
&
para
80).
(a) Uygulanabilir Yorum Kuralları
55. Mahkeme şunu hatırlatmaktadır: Sözleşme, 1969 tarihli Viyana Sözleşmesinde
belirtilen kurallar ışığında yorumlanmak zorundadır (Golder/Birleşik Krallık 21 Şubat 1975
tarihli
karar,
Dizi
A
no.
18
&
29).
56. Mahkeme, bu nedenle "yetki alanları içerisinde" ibaresine verilecek olağan anlamı
kendi bağlamı içerisinde ve Sözleşmenin amacı ve konusu ışığında değerlendirerek
araştıracaktır (1969 tarihli Viyana Sözleşmesinin 31 /1. maddesi, diğer referanslar arasında,
Johnston ve Diğerleri / İrlanda 18 Aralık 1986 tarihli karar, Dizi A no. 112, 51). Mahkeme
ayrıca ‘Sözleşmeye başvuru konusunda, taraflar arasında Sözleşmenin yorumu hususunda
mutabakat tesis eden, sonraki başvuru pratiklerini de dikkate alacaktır [1969 tarihli Viyana
Sözleşmesi, madde 31/3-b ve yukarıda söz edilen Loizidou Kararı (İlk İtirazlar) parag. 73].
57. Bundan başka, madde 31/3-c şunu belirtmektedir: Bu anlatım, "taraflar arası
ilişkilerde uygulanabilir ve konu ile ilgili her türlü uluslararası hukuk kurallarından"
alınacaktır. Daha genel olarak Mahkeme şunu anımsatmaktadır: Sözleşmeyi oluşturan
prensipler birbirinden ayrı olarak yorumlanamaz ve prensiplere başvurulamaz. Mahkeme,
kendi yargılama yetkisine değgin soruları incelediği zaman, konuyla ilgili uluslararası hukuk
kurallarını göz önüne almak ve sonuç olarak, hakim uluslararası hukuk kuralları ile uyumlu
olarak devlet sorumluluğu saptamak zorundadır. Buna karşın bir insan hakları Sözleşmesi
Ek-4
olarak Sözleşmenin özel karakterine de önem vermek zorundadır [yukarıda söz edilen
Loizidou kararı (esaslar), paragraf 43 ve 52]. Sözleşme mümkün olduğunca, uluslararası
hukuku oluşturan ve Sözleşmenin de kısmen biçimlendirdiği (Al-Adsani / Birleşik Krallık,
(GC), no.35763, parag. 60, 2001‘de yayımlanacaktır), diğer prensiplerle uyum içerisinde
yorumlanmalıdır.
58. Mahkeme ayrıca şunu hatırlatmaktadır: 1969 tarihli Viyana Sözleşmesi’nin 31.
maddesine başvurulması sonucunda ortaya çıkan anlamı doğrulayacak bir görüşle Travaux
Preparatoires ilkesine başvurulabilir. Ya da 1969 tarihli Viyana Sözleşmesinin, 31. maddesi
uyarınca yapılan bir yorum ‘anlamı’ belirsiz ve anlaşılmaz yaptığında ‘anlamı’ tespit etmek
veya açıkça absürd veya mantıksız bir sonuca götürdüğü zaman (madde 32). Mahkeme ayrıca
şunu not etti. ILC’nin yorum kuralları arasındaki ilişki üzerine, yorumu 31 ve 32. maddelerde
düzenlemiştir (İlgili madde metinleri ve ILC’nin yorumu yukarıda paragraf 16 ve 18 de
belirtilmiştir).
(b) Yargılama Yetkisinin ‘İçinde’ sözcüğünün anlamı.
59. Mahkemenin, Sözleşmenin 1. maddesindeki konuyla ilgili terimin uluslararası
kamu hukuku açısından ‘olağan anlamı’ hususundaki yaklaşımıyla, ‘bir devletin yargılama
yetkisi esas olarak topraksaldır’ görüşüyle uyumludur. Uluslararası hukuk, bir devletin toprak
dışı yargılama yetkisini dışlamazken, bu konuda önerilen bu tür yargılama yetkisi için
önerilen dayanaklar (Milliyet, bayrak, diplomatik ve konsoloslukla ilgili ilişkiler, etki,
koruma, edilgen karakter ve ortaklık dahil), genel kural olarak, konuyla ilgili diğer devletlerin
egemen topraksal hakları tarafından tanımlanmakta ve sınırlandırılmaktadır (Mann, ‘ The
Doctrine of Jurisdiction in International Law’, RdC, 1964, Vol. 1; Mann, ‘The Doctrine of
International Law, Twenty Years Later’, RdC, 1984, Vol. 1; Bernhardt, Encyclopaedia of
Public International Law, Edition 1997, Vol.3, pp. 55-59 ‘Jurisdiction of States’ ve Edition
1995, Vol.2 ,pp.337-343 ‘Extra Territorial Effects of Administrative, Judicial and Legislative
Acts’; Oppenheim’s Internatinol Law, 9. Edition 1992(Jennings and Wats), Vol.1 &137; P.M.
Dupuy; Droit International Public; 4. Edition 1998, p. 61; and Brownlie, Principles of
International
Law,
5,
Edition
1998,
pp.
287,
301
ve
312-314).
60. Bundan dolayı, örneğin bir devletin yurt dışında bulunan kendi yurttaşları
üzerindeki yargılama yetkisi o devletin veya diğer devletlerin topraksal yetkisi açısından
ikincil durumdadır [Higgins, Problems and Process. (1994), p. 73; ve Nguyen Quoc Dinh,
Droit International Public, 6. Edition 1999 (Daillier ve Pellet), p.500]. Buna ek olarak, bir
devlet gerçek anlamda diğer devletin onayı, daveti veya rızası olmaksızın onun topraklarında
yargılama yetkisi icra edemez, ancak önceki devletin işgalci bir devlet olması halinde, o
toprak üzerinde belirli bazı açılardan yargılama yetkisinin icra edilmesi bulgulanabilir
(Bernhardt, yukarıda aktarıldı, Vol. 3 p. 59 ve Vol. 2 pp.338-340; Oppenheim, yukarıda
aktarıldı, &137; P.M. Dupuy, yukarıda aktarıldı, pp.64-65; Brownline, yukarıda aktarıldı,
p.313; Casese, International Law, 2001, p. 89; ve en son olarak, the ‘Report on the
Preferential Treatment of National Minorities by their Kin- States’ Venedik Komisyonu
tarafından 48. Genel Kurul toplantısında benimsendi, Venedik,19-20 Ekim 2001).
61. Mahkeme şu görüştedir: Sözleşmenin 1. maddesi (yukarıda verilen) basit ve temel
topraksal yargılama yetkisi nosyonunu yansıtacak şekilde dikkate alınmak zorundadır. Diğer
yargılama yetkisi dayanakları bazı davaların özel şartları içinde istisna olmakta ve
doğruluğunu haklı çıkarmayı gerektirmektedir [bknz. Mutatis Mutandis ve genel olarak,
Select Comitte on Crime of Experts on Extraterritorial Criminal Jurisdiction, (Ceza
Problemleri üzerine Avrupa Komitesi, Avrupa Birliği), Extraterritorial Criminal Jurisdfiction’
Ek-4
(Toprak Dışı Ceza Yargılaması ç.n). Rapor 1990 yılında yayımlandı,
pp.8-30]
62. Mahkeme, Sözleşmenin onaylanmasından bu yana devlet pratiğini konu alan
başvurularda; Sözleşmeye taraf ülkelerin toprak dışı sorumluluklarına değgin olarak ve
mevcut dava ile benzer çerçevede kavrayış eksikliği olduğunu bulgulamaktadır. Sözleşmenin
onaylanmasından bu yana Sözleşmeci devletlerin dahil olduğu çok sayıda toprak dışı
operasyon olmasına rağmen (Körfez savaşında, Bosna- Hersek’te ve Yugoslavya Federal
Cumhuriyetinde), hiçbir devlet, katıldığı toprak dışı eylemlerin (madde 15 uyarınca kısmi
yürürlükten kaldırma yoluna başvurarak) Sözleşmenin 1. maddesi anlamında, yargılama
yetkisinin icrasını içeren bir eylem olduğuna dair herhangi bir inanç ifade etmemiştir. Mevcut
‘askıya almalar’, Türkiye ve Birleşik krallık tarafından belirli iç çatışmalar nedeniyle
mahkemeye sunulmuştu (sırasıyla, Güneydoğu Türkiye ve Kuzey İrlanda). Mahkeme,
başvurucuların 15. maddenin genel olarak Sözleşmeci devletin toprakları içinde veya dışında
olsun, tüm ‘savaş’ ve ‘olağanüstü’ durumları kapsadığına dair iddialarının kabulüne ilişkin
herhangi bir dayanak noktası bulamamaktadır. Gerçekten, Sözleşmenin 15. maddesi,
Sözleşmenin 1. maddesinde belirtilen ‘yargılama yetkisi’ sınırlaması ışığında okunacaktır.
63. Sonuç olarak Mahkeme, temel topraksal yargılama yetkisi fikrinin açık bir şekilde
doğrulanmasını travaux preparatoires’te bulgulamıştır. Bulgulama şunu göstermektedir:
Hükümetlerarası Bilirkişi Komitesi ‘toprakları içerisinde ikamet eden herkes’ ibaresini
kişilere gönderme yaparak ‘yargılama yetkisi içinde olan’ ibaresiyle değiştirmiştir. Değiştirme
amacı, Sözleşmenin kapsamını hukuki anlamda ikamet etmeyen, buna karşın Sözleşmeci
devletin
toprağında
bulunan
kişilere
yaymaktır
(Yukarıda
para.
19).
64. Sözleşmenin yaşayan bir enstrüman olması ve günümüz koşularının ışığında
yorumlanması fikri Mahkeme içtihatlarında sıkı bir biçimde kökleşmiştir. Mahkeme bu
yaklaşıma sadece Sözleşmenin maddi hükümlerinde değil (prosedürel olmayan ç.n), [Örneğin,
yukarıda verilen Soering kararı para. 102; Dudgeon v. Birleşik Krallık 22 Kasım 1982 tarihli
karar , Dizi A no. 45; X,Y ve Z / Birleşik Krallık 22 Nisan 1997 tarihli karar, Raporlar 1997II; V./Birleşik Krallık (GC), no.24888/94, &72 ECHR 1999-Ix; ve Matthews/Birleşik Krallık
(GC), no. 24833/94, &39, ECHR 1999-I] daha sık olarak Sözleşme organlarının yargılama
yetkisini tanımasını içeren önceki 25 ve 46. maddelerinin yorumunda da başvurmuştur
(yukarıda söz edilen Loizidou kararı (ilk itirazlar), parag.71). Mahkeme Lozidiou kararında şu
sonuca varmıştır: "Sözleşme, o zaman taraf olan devletlerin azınlığı tarafından benimsendiği
zamanki haliyle gündemdeki meseleleri oluşturan sınırlamalara, madde 25 ve 46. uyarınca
izin verebilir olarak değerlendirilse bile, söz konusu maddeleri salt buna dayanarak eski
Sözleşmenin 25 ve 46. maddelerini yazanların 40 sene önce ifade edilmiş niyetleri
kapsamında
yorumlanamaz,
böyle
bir
kanıt
‘kesin
olmayabilir’."
65. Buna karşın 1. maddenin kapsamı, şu andaki davada tartışıldığı üzere, Sözleşmeye
taraf olan devletlerin pozitif yükümlülüklerinin konusunu tam olarak tespit edicidir (İnsan
haklarının koruması açısından bütün Sözleşme sisteminin konusu ve sınırları veya Sözleşme
organlarının davayı inceleme yetkileri meselelerinde olduğu gibi). Her durumda yukarıda
detaylı olarak verilen Travaux Preparatoires’ alıntıları, Sözleşmenin 1. maddesine verilmek
istenen anlamın açık bir belirtisidir. Bu husus göz ardı edilemez. Mahkeme şunu
vurgulayacaktır: Mahkeme 1. maddeyi yalnızca Travaux Preparatires’e uygun olarak
yorumlamamakta veya Travaux’u kesin olarak bulgulamamaktadır. Ayrıca, Mahkeme
tarafından daha önce tanımlandığı gibi bu hazırlayıcı materyaller, Sözleşmenin 1. maddesinin
olağan anlamı hususunda açık bir doğrulayıcı kanıt oluşturmaktadır (1969 Viyana Sözleşmesi,
madde
32).
Ek-4
66. Bundan dolayı ve Mahkemenin Soering davasında ifade ettiği gibi:
"Sözleşmenin 1. maddesi, Sözleşmenin hedefi üzerine, özellikle topraksal bir sınır belirler.
Özellikle, Sözleşmeci devlet tarafından üstlenilen sorumluluk, listelenen haklar ve
özgürlüklerin kendi yargılama yetkisi içinde bulunan kişilere ‘sağlanması’ (reconnaitre,
Fransızca metinde) ile sınırlıdır. Ayrıca Sözleşme, taraf olmayan devletlerin eylemlerinde
etkin olmadığı gibi Sözleşmeci devletlerden birinin diğer devletler üzerine Sözleşme
standartlarını kabul ettirmesini gerektiren bir yolu da amaçlamamaktadır."
(c) Yargılama yetkisinin icrası olarak kabul edilen toprak-dışı eylemler.
67. Mahkeme, yargılama yetkisinin topraksal olarak temel olduğu fikrini koruyarak,
sadece istisnai durumlarda şunu kabul etmiştir; Sözleşmeci devletlerin, toprak dışında icra
edilen veya sonuç doğuran eylemleri, Sözleşmenin 1. maddesinin anlamı içerisinde, yargılama
yetkisinin
icrasını
oluşturabilir.
68. Mahkeme içtihatlarında ilgili atıflar yapılmıştır. Örneğin, yargılama yetkisinin
ulusal topraklarla sınırlı olduğu sorumlu devletin yetkisine (Lozidiou kararı (ilk itirazlar)
kişilerin Sözleşmeci devletler tarafından sınırdışı edilmeleri veya çıkarılma durumlarında
madde 2 ve/veya 3’ün konu olabileceği durumlara (veya istisnai olarak madde 5 ve/veya 6’nın
konu olabileceği) sonuçta devletin Sözleşme uyarınca sorumluluğunun mevcudiyeti
durumlarına. (Yukarıda bahsedilen Soering Davası, parag. 91, Cruz Varas ve diğerleri/İsveç
20 Mart 1991 tarihli karar, Dizi A no. 201 & 69 ve 70, ve Vilvarajah ve diğerleri/Birleşik
Krallık
30
Ekim
1991
tarihli
karar,
Dizi
A
no.
215&103)
Buna karşın, Mahkeme şunu belirtmektedir: Sorumlu devlet tarafından kendi topraklarında
bulunan bireylere, daha da açığı ‘kendi yargılama yetkisi içinde olan’ bireylere dair eylemleri
konu alan benzer davalarda ‘mesuliyet’ doğmaktadır. Ayrıca bu tür davalar bir devletin
yetkisinin veya yurtdışındaki yargılama yetkisinin gerçek icrası ile ilgili de değildir (bakınız
ayrıca,
yukarıda
aktarılan
Al-Adsani
kararı,
para.
39).
69. Ayrıca bir diğer örnek, Lozidiou kararının 62. maddesinde belirtilen, Drozd ve
Janousek davasıdır. Mahkeme bu davada, Komisyonun çok sayıda (11. Protokolle lağvedilen
Avrupa İnsan Hakları Komisyonu ç.n) kabuledilebilirlik kararını aktararak, şunu kabul
etmiştir: Sözleşmeci devletlerin sorumluluğu prensip olarak, kendi yetkilileri tarafından kendi
toprakları dışında gerçekleştirilen veya sonuç doğuran eylemlerle bağlantılandırılabilir
(yukarıda aktarılan Drozd ve Janousek kararı, para. 91). Bu davadaki Mahkeme görüşüne
göre, tartışma konusu eylemler, belli özel koşullarda, sorumlu devlete atfedilemez, çünkü
tartışmaya konu olan hakimler İspanyol veya Fransız sıfatıyla hareket etmemişler ve Andorra
Mahkemeleri de sorumlu devletlerden bağımsız olarak faaliyet icra etmiştir.
70. Bundan başka, ilk Lozidiou kararında (ilk itirazlar), Mahkeme, Sözleşmenin amacı
ile konusu arasındaki ilişkiyi göz önüne alarak, taraf devletin bir askeri operasyona (hukuki ve
hukuka aykırı) dahil olduğu ve ulusal topraklar dışında bir bölgede askeri operasyonun bir
sonucu olarak bölgenin etkili kontrolünü gerçekleştirdiğinde, devlet sorumluluğunun mümkün
olabileceğini bulgulamıştır. Sözleşme haklarını ve özgürlüklerini böyle bir bölgede sağlama
yükümlülüğünün, bölgedeki kontrolün doğrudan, yani sorumlu devletin silahlı güçleri yoluyla
mı, yoksa ikincil yerel yönetimler aracılığıyla mı uygulandığı olgusundan ortaya çıktığı
bulgulanmıştır. Mahkeme şu sonuca varmıştır: Başvurucunun şikayet ettiği eylemler,
Sözleşmenin 1. maddesi anlamında, Türkiye’nin yargılama yetkisi içindedir.
Davanın esası üzerine, Mahkeme şu hususları bulgulamıştır: Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti (KKTC) yetkililerinin eylemleri ve politikaları üzerine gerçekten ayrıntılı bir
kontrol icra edip etmediği konusunun tespiti gereksizdir. Geniş çaplı askeri birliklerin Kuzey
Kıbrıs’ta üstlendikleri aktif görevlerden açıkça şu ortaya çıkmaktadır: Türk Ordusu adanın o
kısmı üzerinde etkili, genel kapsamlı bir kontrol uygulamaktadır. Böyle bir kontrolün,
Ek-4
konuyla ilgili diğer testler ve davanın içinde bulunduğu koşullar uyarınca, ‘KKTC’ nin
eylemleri ve politikaları için Türkiye’nin sorumluluğunu gerektirdiği bulgulanmıştır.
Mahkeme şöyle sonuçlandırmıştır: Bu nedenle böyle eylemlerden ve politikalardan etkilenen
kişiler, Sözleşmenin 1. maddesi anlamında, Türkiye’nin yargılama yetkisi içine girmektedir.
Dolayısıyla, Türkiye’nin Sözleşmede belirtilen hak ve özgürlükleri sağlama yükümlülüğünün
Kuzey
Kıbrıs’a
da
genişlediği
bulgulanmıştır.
Mahkeme sonraki Kıbrıs / Türkiye kararında (yukarıda aktarıldı), şunu ekledi: Türkiye’nin
sorumluluğu, böyle bir ‘etkili kontrole’ sahip olduğundan bu yana, orada bulunan kendi
ajanlarının eylemleriyle sınırlandırılamaz. Dolayısıyla, Türkiye’nin desteği nedeniyle hayatta
kalan yerel idarenin eylemlerini de kapsamaktadır. Bu nedenle 1. madde uyarınca Türkiye’nin
"yargılama yetkisi"nin, Sözleşmenin tüm maddi haklarını bütün kapsamı ile güvence altına
alarak
Kuzey
Kıbrıs’ı
da
kapsadığına
dikkat
çekilmiştir.
71. Özet olarak, Mahkeme kararları şunu göstermektedir: Bir Sözleşmeci Devlet
tarafından gerçekleştirilen yargılama yetkisinin toprak dışı icrası, Mahkeme tarafından istisnai
koşullarda tanınmaktadır. Sorumlu devlet tarafından kendi toprakları dışında bulunan konu ile
ilgili toprak ve onun sakinleri üzerinde askeri bir işgalin sonucu olarak veya o ülkenin
hükümetinin onayı , daveti veya rızası vasıtasıyla etkili kontrol sağlayarak, o toprağın
hükümeti tarafından icra edilmesi gereken tüm veya bazı kamu yetkilerini icra ettiğinde,
Mahkeme
yukarıdaki
istisna
uyarınca
davranmış
olacaktır.
72. Bu yaklaşımla aynı çizgide, Mahkeme son olarak şunu bulgulanmıştır: Bir
devletin, başka bir ülkedeki, kendisine karşı yürütülen yargılama işlemlerine katılımı toprakdışı yargılama yetkisinin icrası olarak değerlendirilmez (McElhinney/İrlanda ve Birleşik
Krallık (karar), no. 31253/96, p. 7, 9 Şubat 2000, yayınlanmadı). Mahkeme şunu ifade etti:
"Başvurucu, 6. madde uyarınca ...Birleşik Krallık Hükümetince İrlanda davasında alınan
tutum hakkında yakınmaktadır, Mahkeme, bir hükümetin başka bir Sözleşmeci Devletin
mahkemeleri önündeki davacı sıfatıyla eylemleri nedeniyle 6. madde uyarınca (her iki
devletin, ç.n) sorumluluklarının ilişkilendirilebileceği, sorununu soyut anlamda dikkate
almayı gerekli görmemektedir...Mahkeme şu hususu göz önünde tutmaktadır: Davanın özgün
koşulları nedeniyle olgu şudur: Birleşik Krallık, Başvurucunun davasını açmaya karar vermiş
olduğu yer olan, İrlanda Mahkemeleri önünde egemen (yargı, ç.n) dokunulmazlığın
savunmasını ileri sürmüştür. Başvurucunun (davanın açılma yeri, ç.n) bu kararı, Sözleşmenin
1. maddesi anlamında, kendisini Birleşik Krallığın yargılama yetkisi içine sokmamaktadır.
73. Ek olarak, Mahkeme şunu not etmektedir: Bir devlet tarafından toprak dışı
yargılama yetkisinin icrası olarak kabul edilen diğer davalar, ‘Devletin diplomat ve diğer
konsolosluk ajanlarının yurt dışındaki eylemleri, kayıtlı ve o devletin bayrağını taşıyan deniz
ve hava taşıtlarını’ kapsamaktadır: Bu belirli durumları, geleneksel uluslararası hukuk ve
Sözleşme hükümleri uyarınca konu ile ilgili devletin toprak-dışı yargılama yetkisinin icrası
olarak
kabul
edilmiştir.
(d) Bu nedenle mevcut başvurucular sorumlu Devletlerin ‘yargılama yetkisi’ içine girme
ehliyetinde
miydiler?
74. Başvurucular şunu iddia etmektedirler: "RTS" nin sorumlu devletler tarafından
bombalanması, aynı zamanda Sözleşmenin 1. maddesindeki "yargılama yetkisi" nosyonu ile
bağdaştırılabilecek, toprak-dışı hareketin başka bir örneğini oluşturmaktadır. Başvurucular bu
nedenle Sözleşmenin 1. maddesinde bulunan, "yargılama yetkisi" ibaresinin olağan anlamı
konusunda başka bir yaklaşım önermektedirler. Mahkeme, Sözleşmeci Devlet tarafından
mevcut davadaki "yargılama yetkisinin" toprak-dışı olarak uygulaması anlamında olan
eşdeğer istisnai durumların mevcudiyetinin varlığı hususunda ikna edilmek zorundadır.
Ek-4
75. Başvurucular ilk olarak Kuzey Kıbrıs davasında geliştirilen "etkili" kontrol
ölçütünün özgün uygulamasını önerdiler. Başvurucular, Sözleşmenin 1. maddesindeki pozitif
yükümlülüğün, belirli toprak dışı koşullarda icra edilen kontrolün derecesi oranında,
Sözleşme haklarının güvence altına alınmasını da kapsadığını iddia etmektedirler. Hükümetler
Sözleşmenin 1. maddesinde tasarlanmayan ve maddeye de uymayan bu iddiaya, "yargılama
yetkisini" neden-sonuç nosyonuna dönüştürebileceği gerekçesiyle karşı çıkmışlardır.
Mahkeme, Başvurucuların önerilerinin şu hususu tartışmakla eşdeğer olduğuna dikkat
çekmektedir: Sözleşmeci bir devlete atfedilen bir eylem nedeniyle, dünyanın neresinde
meydana gelirse gelsin veya sonuçları nerede hissedilirse hissedilsin, olumsuz olarak
etkilenen her kişi bu suretle Sözleşmenin 1. maddesinin amacı içinde o devletin "yargılama
yetkisi"
içine
girer.
Mahkeme, Hükümetlerin önerileri ile aynı görüşte olma eğilimindedir. 1. maddenin metni,
"yargılama yetkisine" böyle bir yaklaşımı içermemektedir. Kuşkusuz, başvurucular,
"yargılama yetkisi"nin ve Sözleşmeden doğan devlet sorumluluğunun bazı özel koşullarda
Komisyonu ve söz konusu operasyonun sonuçlarını sınırlandıracağını kabul etmektedirler.
Buna karşın Mahkeme şu görüştedir: 1. maddenin ifade şekli, Başvurucuların, 1. maddenin
yer aldığı Sözleşmenin 1. kısmında tanımlanan "haklar ve özgürlüklerin" güvence altına
alınmasına ilişkin pozitif yükümlülük sorununu oluşturan toprak-dışı harekatın özel
koşullarına uygun olarak bölünebilir veya yeniden biçimlendirilebilir şeklindeki iddiaları için
herhangi bir dayanak sağlamamaktadır. Mahkeme bu açıdan kendi görüşünün, Sözleşmenin
19. maddesinin metni tarafından desteklendiğini belirtmektedir. Bu nedenle başvurucuların
yaklaşımı, 1. maddede bulunan "yargılama yetkisi içindeki" ibaresinin uygulanmasını
açıklamamaktadır. Hatta bu yaklaşım bu ibareyi anlamdan yoksun ve lüzumsuz bir hale
dönüştürmektedir. Sözleşmeyi kaleme alanlar, "yargılama yetkisi" ibaresinin, başvurucular
tarafından savunulduğu gibi, kapsamlı olarak sağlanmasını istemiş olsalardı, aynı dönemli
1949 Cenova Sözleşmesi 4 ‘ün 1. maddesindeki metinle aynı veya ona benzer bir metni
benimseyebilirlerdi
(bknz,
para.
25).
Ayrıca, başvurucuların "yargılama yetkisi" hakkındaki düşünceleri, bireyin Sözleşme
tarafından garanti edilen haklarının ihlali nedeniyle mağdur olarak değerlendirilip
değerlendirilemeyeceği meselesiyle birlikte, Sözleşmeci bir devletin "yargılama yetkisi" içine
girip girmediğinin saptanmasıyla eşdeğer niteliktedir. Bunlar ayrı ve farklı kabul edilebilirlik
koşullarıdır. Koşulların her biri yukarıdaki usul uyarınca, Sözleşme hükümlerine dayanarak
Sözleşmeci Devlet aleyhine başvuru yapılmasından önce yerine getirilmelidir.
76. İkinci olarak, başvurucuların alternatif önerileri şudur: Hava sahası kontrolünün
sınırlı mahiyeti, sadece sorumlu devletin başvurucuyu korumaktaki pozitif yükümlülüğü
alanını sınırlandırmış ve fakat devletin sorumluluğunu hariç bırakmamıştır. Mahkeme, bu
görüşün temel olarak başvurucuların esas iddialarındaki argümanla aynı olduğunu tespit
etmekte
ve
bu
nedenle
aynı
gerekçelerle
de
reddetmektedir.
77. Üçüncü olarak Başvurucular, Soering davası (yukarıda aktarıldı) karşılaştırmasına
dayanan ve sorumlu devletlerin yargılama yetkisi lehine olan başka bir alternatif argüman ileri
sürmektedirler. Mahkeme, mevcut dava ile Soering davası arasındaki temel farkı göz önüne
alarak, yukarıda paragraf 68’de not edildiği gibi, bu durumu inandırıcı bulmamaktadır.
78. Dördüncü olarak Mahkeme, uluslararası hukuk enstrümanlarında iddia edildiği
gibi benzer "yargılama yetkisi" hükümlerine çeşitli bağlamlarda atfedilecek belirli anlamlar
üzerine açıklamada bulunmayı gerekli görmemektedir. Başvurucular bu hükümlere atıfta
bulunmaktadırlar, çünkü Mahkeme başvurucuların bu açıdan ileri sürdükleri belirli iddialar
açısından ikna olmamıştır (bakınız para. 48). Mahkeme şunu belirtmektedir: 1948 Bireyin
Hakları ve Ödevleri üzerine Amerikan Deklârasyonunun 2. maddesi (yukarıda aktarılan İnsan
Hakları İnter-Amerikan Komisyonunun Coard davası raporu, bakınız par. 23) açıkça bir
Ek-4
yargılama yetkisi sınırlaması içermemektedir. Buna ek olarak, 1966 CCPR (Sivil ve Politik
Haklar Üzerine Sözleşme,1996 tarihli) madde 2/1 uyarınca (bakınız para. 26), 1950 yılında
Sözleşmeyi kaleme alanlar Sözleşmenin topraksal kapsamını kesin ve belirli olarak
sınırlandırmıştır ve şu hususu iddia etmek güçtür: Bazı durumlardaki toprak-dışı "yargılama
yetkisinin" istisnai olarak İnsan Hakları Komitesi tarafından tanınması (başvurucular sadece
bir örnek vermektedirler) her koşulda topraksal yargılama yetkisinin, -1966 tarihli CCPR’ nin
bu maddesinin açıkça belirttiği gibi- yerine geçmesine neden olacaktır veya (İnsan Hakları
Komisyonunun bu şekildeki tanıması ç.n) CCPR 1966 Tercihi Protokolün 1. maddesindeki
anlamını tam olarak açıklamaktadır. 1978 tarihli İnsan Hakları Üzerine Amerikan
Sözleşmesinin 1 ı maddesinin metni (bakınız para. 24), Avrupa Sözleşmesinin 1. maddesine
benzer bir "yargılama yetkisi" koşulu içerir. Başvurucular, maddenin eski hükmüne atıfta
bulunan
içtihatları,
Mahkeme
huzurunda
aktarmamışlardır.
79. Beşinci ve daha genel olarak, başvurucular şunu iddia etmektedirler: Kendilerinin
sorumlu devletlerin yargılama yetkisi içine girdikleri hususunun kabulündeki herhangi bir
başarısızlık, Sözleşmenin ordre public (Kamu Düzeni) misyonunu bozguna uğratacak ve insan
haklarının korunmasına dair Sözleşme sisteminde üzücü bir boşluk bırakacaktır.
80. Bu açıdan Mahkemenin görevi, bireyin ve onun taşıdığı rolün korunması amacıyla
Avrupa kamu düzeninin anayasal bir enstrümanı olarak, Sözleşmenin 19. maddesinde
belirtildiği gibi, Sözleşmenin özel karakterini dikkate almak ve Sözleşmeci taraflar tarafından
üstlenilen yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamaktır (yukarıda aktarılan Lozidiou
Kararı ( ilk itirazlar), par. 93). Bu nedenle şu hususu iddia etmek oldukça güçtür: "Sorumlu
devletlerin toprak-dışı yargılama yetkisinin kabul edilmesindeki bir başarısızlık, Sözleşmenin
ordre public (Kamu Düzeni) açısından amacını tehlikeye sokacaktır. Bu husus, esas olarak
Sözleşme sisteminin bölgesel ehliyetinin temelini oluşturmaktadır. Veya Sözleşmenin 19.
maddesi
sistemin
topraksal
yetkisine
ışık
tutmamaktadır.
Mahkeme gerçekten, yukarıda aktarılan Kıbrıs / Türkiye kararında (para. 78), Kuzey Kıbrıs’ta
"insan hakları koruma sisteminde istenmeyen bir boşluktan" sakınmak gerektiğinin
farkındaydı. Buna karşın, hükümetler tarafından belirtildiği gibi, bu yorum mevcut olandan
tamamıyla faklı bir durumla ilgilidir: Kuzey Kıbrıs sakinleri Türkiye’nin toprak üzerindeki
etkili kontrolü ve buna ek olarak Kıbrıs Hükümeti’nin Sözleşme uyarınca üstlenmiş olduğu
yükümlülükleri yerine getirmedeki yetersizliği nedeniyle, daha önceden yaralanmış oldukları,
Sözleşme sisteminin ve korumasının faydalarından tümüyle yoksun kalmış olacaklardı.
Kısaca Sözleşme, 56. maddesine bağlı olarak, temel bir bölge içinde ve özelliklede
Sözleşmeci devletlerin yasal alanında (espace juridique) faaliyet göstermektedir. Yugoslavya
Federal Cumhuriyeti, açıkça bu yasal alanının içine girmemektedir. Bu eylemler Sözleşmeci
Devletlerin hareketleri açısından da olsa, tüm dünyada uygulanmak amacıyla,
tasarlanmamıştır. Bundan dolayı Mahkeme sadece tartışma konusu olan toprağın, Sözleşme
tarafından korunmasının gerekebileceği hallerdeki yargılama yetkisinin tespitinde, bu güne
değin insan haklarının korunması alanında oluşabilecek bir aralık veya boşluktan sakınma
arzusuna
bağlı
kalarak
hareket
etmiştir.
81. Sonuç olarak, Başvurucular özellikle Mahkemenin yukarıda aktarılan Issa ve
Öcalan davalarındaki kabuledilebilirlik kararlarını dayanak göstermektedirler. Mahkeme her
iki davada kabul edilebilirlik kararı verdi. Davalar, Türk ajanları tarafından Türk toprakları
dışında iddia edildiği gerçekleştirilen eylemler hakkındadır. Buna karşın her iki davada da,
"yargılama yetkisi" sorunu, sorumlu Hükümet tarafından gündeme getirilmemiş ve bu
meseleye kabuledilebilirlik kararlarında da dikkat çekilmemiştir. Her koşulda bu davalar esas
hakkında karar verilmek üzere beklemektedir. Benzer olarak, Xhavara davası ki, bu karara
başvurucular atıfta bulunmuşlardı (yukarıda aktarıldı), hakkındaki kabuledilmezlik kararına
kadar ki süreç içinde "yargılama yetkisi" hakkında hiçbir itiraz kayıtlı değildir. Aynı şekilde
Ek-4
başvurucular, Arnavutluk ve İtalya arasında yargılama yetkisinin paylaşılmasına dair öncelikli
olan yazılı antlaşma hakkındaki Hükümetlerin görüşlerini de tartışmamaktadırlar. Ilascu
davası ki, başvurucular tarafından da atıfta bulunuldu ve yukarıda aktarıldığı gibi, şu iddiaları
içermektedir: Rus güçleri Moldova toprağının bir kısmını kontrol etmektedir; bu mesele
hakkındaki karar kesin olarak davanın esası uyarınca verilecektir. Dolayısıyla bu davalar
Sözleşmeci Devletlerin yargılama yetkisine dair Sözleşmenin 1. maddesinin anlamı içersinde
başvurucular
tarafından
yapılan
yoruma
hiçbir
destek
sağlamamaktadır.
4. Mahkemenin Sonucu
82. Mahkeme bu nedenle şikayet edilen eylemlerden mağdur olan kişiler ile Sorumlu
Devletler arasında herhangi bir "yargısal yeri" bağının varlığı hususunda ve dolayısıyla
başvurucuların ve onların maktul akrabalarının meseleyi oluşturan toprak-dışı eylem
nedeniyle sorumlu devletlerin yargılama yetkisi alanına girdikleri hususunda ikna olmamıştır.
B. Geri kalan kabuledilebilirlik meseleleri
83. Yukarıdaki sonuç ışığında, Mahkeme şu hususu dikkate almaktadır: Başvurunun
kabul edilebilirliğine ilişkin tarafların ileri sürdüğü kalan diğer iddialar üzerinde bir inceleme
gerekli değildir.
Bu meseleler "sorumlu devletlerin üyesi olduğu uluslararası organizasyonlar
tarafından gerçekleştirilen eylemler nedeniyle sorumlu devletlerin ayrı ayrı sorumluluklarını;
başvurucular tarafından Sözleşmenin 35/1. maddesi uyarınca mevcut ve etkin olan hukuki
yolları tüketip tüketmediklerini; Mahkemenin, ICJ’nin (Uluslararası Adalet Divanı) yukarıda
bahsedilen Monetary Gold kararı tarafından tespit edilen prensiplere rağmen davayı dikkate
alıp alamayacağından" oluşmaktadır.
C. Özet ve sonuç
84. Mahkeme bundan dolayı şu sonuca varmıştır: Tartışma konusu olan sorumlu
devletlerin eylemi ile onların Sözleşmesel sorumlulukları ilişkilendirilemez. Bu nedenle
taraflarca ileri sürülen diğer kabuledilebilirlik meseleleri hakkında bir değerlendirme yapmak
gerekli değildir.
85. Başvuru bu nedenle Sözleşme hükümleriyle uyuşmaz ve dolayısıyla da Sözleşme
madde 35/3 ve 4 uyarınca kabuledilemez ilan edilmek zorundadır.
Bu gerekçelerle, Mahkeme oybirliği ile Başvuruyu kabul edilemez olarak ilan eder.
Paul MAHONEY
Sicil Memuru
Luzius WİLDHABER
Başkan
—— • ——
YURT/Türkiye Davası*
Başvuru No:12439/03
Strazburg
20 Şubat 2007
Ek-4
OLAYLAR
DAVA KOŞULLARI
1974 doğumlu olan başvuran İstanbul’da ikamet etmektedir.
Başvuran 2 Aralık 1997 tarihinde İstanbul Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’ne
bağlı polislerce yasadışı silahlı bir örgüte mensup olduğu şüphesiyle gözaltına alınmıştır.
İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcısı 8 Aralık 1997 tarihli bir
iddianameyle başvuranla birlikte diğer sekiz sanığı yasadışı aşırı sol bir örgüt olan THKP/C
MLSPB’ye yardım ve yataklık etmek ve patlayıcı madde atmak suçlarıyla itham etmiştir.
Savcı, Türk Ceza Kanunu’nun 168 §§ 6 ve 264 §§ 6 ve 8 maddeleriyle 3713 sayılı Terörle
Mücadele Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca başvuranın mahkumiyetini talep etmiştir.
Başvuran, 17 Aralık 1997 tarihinde İstanbul DGM yedek hakimi önüne çıkarılmıştır. Hakim,
başvuranın tutuklu yargılanmasına hükmetmiştir.
DGM, yaptığı yirmi bir duruşma boyunca, başvuranın meşruten tahliye taleplerini «atılı suçun
niteliği, ve delillerin durumu» gibi gerekçelerle reddetmiştir.
27 Ocak 2003 tarihinde DGM’de yapılan duruşmada AİHS’nin 5 § 3 maddesine de atıfta
bulunan başvuran tutuklu yargılanmaya itiraz etmiştir.
Başvuranın bu talebi 28 Ocak 2003 tarihinde ise «isnad edilen suçların sayısı, niteliği ve
ciddiyetiyle beraber kaçma tehlikesi ve delil durumu» gibi gerekçeler göz önünde
bulundurularak geri çevrilmiştir.
İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi 8 Eylül 2004 tarihinde başvuranın serbest bırakılması talimatı
vermiştir.
Yargılama süreci İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi önünde halen devam etmektedir.
HUKUK AÇISINDAN
I. AİHS’NİN 5 § 3 MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
Başvuran tutuklu yargılanma süresinin uzunluğundan yakınmaktadır. Bu hususta başvuran
AİHS’nin 5 § 3 maddesine atıfta bulunmaktadır.
A. Kabuledilebilirliğe dair
İçhukuk yollarının tüketilmediği gerekçesiyle itirazda bulunan Hükümet, Anayasa’da
öngörülen güvencelerle birlikte Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda yer verilen
düzenlemelere dikkat çekmektedir. AİHS’nin 35 § 1 maddesine atıfta bulunan Hükümet,
başvuranın ulusal mahkemeler önünde hiçbir zaman AİHS’nin 5 § 3 maddesine ilişkin bir
şikayette bulunmadığını savunmaktadır. Hükümet ayrıca, başvuranın tutuklanmasından doğan
zararının tazmini için bir dava açma hakkına sahip olduğunu savunmaktadır.
Başvuran bu hususta görüş belirtmemektedir.
Ek-4
AİHM, bir ilgilinin AİHM önünde sunmaya niyet ettiği şikayetleri «en azından esas itibariyle
içhukukta öngörülen süre ve koşullar içerisinde» ulusal merciler önünde dile getirmesinin
yeterli olacağını hatırlatmaktadır (Castells – İspanya, 23 Nisan 1992 tarihli karar, § 27, ve
Adıvar ve diğerleri – Türkiye, 16 Eylül 1996, § 65-69). Mevcut davada başvuran, 27 Ocak
2003 tarihinde derhal ulusal mahkemeler önünde AİHS’nin 5 § 3 maddesinde öngörülen
düzenlemeleri dile getirmiştir. Ayrıca, başvuranın şikayet konusu, yapılan duruşmalar
esnasında içhukuk açısından incelenmiştir. Tartışmalı yargılama sürecinde ulusal
mahkemeler, ilgilinin tutukluluk halinin devamı konusunda ulusal yargıca tutuklu
yargılamanın devamının gerekli olup olmadığı husunda herbir duruşmada re’sen hüküm
verme yetkisi tanıyan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’da yer alan imtiyaz hakkını
kullanarak re’sen incelemişlerdir. Bu koşullar altında AİHM, ulusal mahkemelerin aşırı
olduğu iddia edilen tutukluluk süresini sona erdirerek (bkz. Acunbay – Türkiye, no: 61442/00
ve 61445/00, 31 Mayıs 2005, ve Temel ve Taşkın – Türkiye, no: 40159/98, 14 Kasım 2002)
kendileri aleyhinde ileri sürülen eksiklik iddialarından kaçınmalarının mümkün olduğu
kanaatindedir.
466 sayılı kanunla öngörülen başvuru yoluna ilişkin olarak ise AİHM başvuranın bir tazminat
elde etmesi için bir başvuru yolu bulunmadığından değil, tutuklu yargılanma süresinin
aşırılığından şikayetçi olduğunu tespit etmektedir. Başvuran şikayetini AİHS’nin 5 § 3
maddesi yönünden yapmış olup Hükümet’in ileri sürdüğü başvuru yolu yalnızca AİHS’nin 5
§ 5 maddesini ilgilendirmektedir (bkz. Yağcı ve Sargın – Türkiye, no: 42554/98, § 25, 7 Şubat
2006). Bu itibarla Hükümet tarafından yapılan ön itirazı reddetmek yerinde olacaktır.
Mevcut unsurları göz önünde bulunduran AİHM yerleşik içtihadından doğan ölçütlerin
ışığında, AİHS’nin 5 § 3 maddesi yönünden yapılan şikayetin esastan incelenmesi gerektiği
kanaatindedir. AİHM ayrıca, bu şikayetin herhangi bir kabuledilemezlik gerekçesi ile
karşılaşmadığını tespit etmektedir.
B. Esasa dair
AİHM, tutukluluk süresi için dikkate alınması gereken dönemin, 2 Aralık 1997 tarihinde
başvuranın yakalanmasıyla başlayıp, 8 Eylül 2004 tarihinde salıverilmesiyle sona erdiğini
kaydetmektedir. Böylelikle başvuranın tutukluluğu altı yıl dokuz ay beş gün sürmüştür.
Bu noktada AİHM’ye göre, belli bir vakada bir sanığın tutuklu yargılanma süresinin makul
sınırı aşıp aşmadığını gözetmek görevi ulusal adli makamlara düşer. Bu maksatla ulusal
makamlar, masumiyet karinesini de göz önünde tutarak, bireysel özgürlüğe saygı kuralına
ilişkin bir istisnayı kamu menfaati bakımından meşru kılan hakiki bir gereklilik olduğunu
ortaya koyar ya da reddeder nitelikteki tüm koşulları incelemeli ve salıverilme taleplerine
ilişkin ret kararı verirken bu hususu hesaba katmalıdırlar. AİHS’nin 5 § 3 maddesinin ihlal
edilip edilmediği noktasında AİHM, sözkonusu kararlarda yer verilen gerekçelere ve ilgilinin
dilekçelerinde belirttiği olgulara istinaden bir karar verecektir (bkz. Assenov ve diğerleri –
Bulgaristan, 28 Ekim 1998 tarihli karar, § 154).
Bu bakımdan yakalanan kimsenin bir suç işlediği hususunda makul şüphelerin sürekliliği,
tutukluluğun devamının yasaya uygunluğu bakımından için olmazsa olmaz bir koşuldur.
Ancak bu gerekçe belli bir süre sonra yetersiz hale gelir. Bu durumda AİHM, adli makamlar
tarafından kabul edilen gerekçelerin özgürlük kısıtlamasını meşru kılmaya devam edip
etmediğini ortaya koymalıdır. Bu gerekçelerin uygun ve yeterli olduğu kanısına varıldığı
taktirde AİHM, ulusal makamların yargılamanın devamı hususunda özel bir ihtimam gösterip
Ek-4
göstermediklerini araştıracaktır (bkz., diğerleri arasında, Mansur – Türkiye, 8 Haziran 1995
tarihli karar, § 52, ve Ali Hıdır Polat – Türkiye, no: 61446/00, § 26, 5 Nisan 2005).
Ulusal mahkemelerin, başvuranın müteaddit defalar yinelediği salıverilme taleplerini «atılı
suçun cinsi/niteliği», «kanıtların durumu» ve bir defasında da «kaçma tehlikesi» gibi
gerekçelere dayanarak reddettikleri hususu dosya unsurlarından anlaşılmaktadır.
Kaçma tehlikesiyle ilişkili olarak AİHM, bu tehlikenin yalnızca mahkumiyet halinde
alınabilecek cezanın ağırlığı temelinde değil, bu türden bir tehlikenin bulunduğunu teyit
edebilecek veya tutuklu yargılanmayı haklı çıkaramayacak kadar hafif gösterebilecek ek
unsurların tamamının dikkate alınarak incelenmesi gerektiğini anımsatmaktadır.
Mevcut davada ulusal yargıcın, karar gerekçesinde, değerlendirmelerini hangi temele
dayandırdığını dayandırdığını, hangi durumda kaçma tehlikesinin belirleyici hale geldiğini ve
neden bu gerekçenin bu denli uzun süre geçerliliğini koruduğunu belirtmemiş olması esef
vericidir (bkz., diğerleri arasında, Letellier - Fransa, 26 Haziran 1991 tarihli karar, ve
Acunbay, adıgeçen, § 60).
AİHM, «delil durumu» ölçütünün, ciddi suç emarelerinin varlığı ve sürekliliği olarak kabul
edildiğinde, bu koşulların genelde uygun etkenler teşkil etseler dahi mevcut davada böylesi
uzun bir tutuklu yargılamanın sürdürülmesini haklı çıkaramayacağı görüşündedir (Ali Hıdır
Polat, adıgeçen, § 28).
Mevcut davadaki uzun tutuklu yargılama süresini göz önünde bulunduran AİHM bu
koşullarda AİHS’nin 5 § 3 maddesinin ihlal edildiği sonucuna varmaktadır.
II. AİHS’NİN 6 § 1 MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
AİHS’nin 6 § 1 maddesine atıfta bulunan başvuran, mevcut davada yargılama süresinin
«makul süre» ilkesini çiğnediğini iddia etmektedir.
Hükümet bu sava karşı çıkmaktadır.
A. Kabuledilebilirliğe dair
AİHM bu şikayetin AİHS’nin 35 § 3 maddesi bakımından açıkça dayanaktan yoksun ilan
edilemeyeceğine kanaat getirmektedir. Bu şikayete ilişkin olarak herhangi bir
kabuledilemezlik gerekçesi tespit edilememiştir.
B. Esasa dair
Hükümet, mevcut dava koşulları dikkate alındığında yargılama süresinin gayrı makul olarak
değerlendirilemeyeceği kanaatindedir. Hükümet’e göre bu dava karmaşık bir dava olup
başvurana isnad edilen suçlar ağır niteliktedir. Ayrıca tartışmalı ceza yargılaması uzun ve titiz
soruşturmalar yapılmasını gerektirmiştir. Netice olarak ulusal mercilerin atalet içinde hareket
ettiği ya da ihmalkarlıkta bulunduğu iddia edilemez.
Başvuran bu sava itiraz etmektedir.
AİHM, hesaba katılması gereken dönemin 2 Aralık 1997 tarihinde başvuranın yakalanmasıyla
başladığını kaydetmektedir. Yargılama süreci halen devam etmekte olup Devlet Güvenlik
Ek-4
Mahkemesi ve bu mahkemenin yerini alan Ağır Ceza Mahkemesi olmak üzere iki aşamada
dokuz yıl bir ay yirmi sekiz gündür sürmektedir.
AİHM, bir yargılama süresinin makuliyetinin, dava koşulları, AİHM’nin bu husustaki içtihadı
ve bilhassa davanın karmaşıklığı ve başvuran ve yetkili makamların tutumlarının göz önünde
bulundurularak değerlendirilmesi gerektiğini anımsatmaktadır (bkz., diğerleri arasında,
Pélissier ve Sassi – Fransa, no: 25444/94, § 67).
AİHM daha önce de müteaddit defalar, mevcut davadakine benzer sorunları gündeme getiren
başka bir çok davayı incelemiş ve AİHS’nin 6 § 1 maddesinin ihlal edildiği tespitinde
bulunmuştur.
Kendisine sunulan tüm unsurları inceleyen AİHM, Hükümet’in mevcut davada farklı bir
sonuca varmasını sağlayacak ne bir olgu ne de bir argüman sunmadığına kanaat getirmiştir.
Bu alandaki içtihadı uyarınca AİHM mevcut davada, tartışmalı yargılama süresinin aşırı
olduğu ve «makul süre» ilkesine cevap vermediği kanaatine varmıştır.
Bu itibarla AİHS’nin 6 § 1 maddesi ihlal edilmiştir.
III. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI HAKKINDA
A. Tazminat
Başvuran 28.000 Euro maddi ve 50.000 Euro manevi tazminat talep etmektedir.
Hükümet bu taleplere itiraz etmektedir.
AİHM, bulunulan ihlal tespiti ile talep edilen maddi tazminat arasında bir illiyet bağı
görememekte ve bu nedenle bu talebi reddetmektedir. Buna karşın AİHM, uzun tutuklu
yargılanma süresi nedeniyle başvuranın manevi bir zarara maruz kaldığını ve bunun basit bir
ihlal tespitiyle yeterince tazmin edilemeyeceğini kabul etmektedir (bkz., bilhassa, Kudla –
Polonya, no: 30210/96, § 165, ve Acunbay, adıgeçen, § 70). AİHM, hakkaniyete uygun olarak
başvurana manevi tazminat sıfatıyla 10.000 Euro ödenmesinin yerinde olacağını takdir
etmektedir.
B. Masraf ve harcamalar
Başvuran ulusal mahkemeler ve AİHM önünde yaptığı masraf ve harcamalar için 1.110 Euro
talep etmektedir. Başvuran ayrıca avukatlık ücreti için yaptığı 4.116 Euro tutarındaki masrafın
iadesini talep etmektedir. Bu maksatla başvuran, İstanbul Barosu avukatlık ücret tarifesini
gösterir bir belge sunmaktadır.
Hükümet bu taleplere itiraz etmektedir.
AİHM, başvuranın talebine bağlı olarak yaptığı masraf ve harcamaların kesin olarak
hesaplanmasını sağlayacak herhangi bir belge sunmadığını gözlemlemektedir. AİHM’nin
yerleşik içtihadına göre bir başvuran, yaptığı masraf ve harcamaların iadesini,
ancak
sözkonusu masraf ve harcamaların gerçekliğini, gerekliliğini ve makul oranda olduğunu
Ek-4
ispatladığı sürece elde edebilir. Sonuç olarak AİHM, mevcut dava koşullarında bu sıfatla bir
tazminat ödenmesine yer olmadığını takdir etmektedir.
C. Gecikme faizi
Gecikme faizi olarak Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı
faiz oranına üç puan eklenecektir.
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AİHM OYBİRLİĞİYLE,
1.
Başvurunun geriye kalanının kabuledilebilir olduğuna;
2.
AİHS’nin 5 § 3 maddesinin ihlal edildiğine;
3. AİHS’nin 6 § 1 maddesinin ihlal edildiğine;
4. a) AİHS’nin 44 § 2 maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde,
döviz kuru üzerinden Y.T.L.’ye çevrilmek üzere ve miktara yansıtılabilecek her türlü
vergiden muaf tutularak, Savunmacı Hükümet tarafından başvurana manevi tazminat olarak
10.000 Euro (on bin) ödenmesine;
b) sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına kadar Hükümet
tarafından, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç puan
fazlasına eşit oranda faiz uygulanmasına;
5. Adil tatmine ilişkin diğer taleplerin reddine;
Karar vermiştir.
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77 §§ 2 ve 3.
maddesine uygun olarak 20 Şubat 2007 tarihinde yazıyla bildirilmiştir.
—— • ——
Tebliğler
Devlet Bakanlığından:
MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLARI AVUKATLIK
MESLEKİ SORUMLULUK SİGORTASI KLOZU
I. Kapsam
16 Mart 2006 tarih ve 26110 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Mesleki Sorumluluk
Sigortası Genel Şartlarına bağlı olarak verilen bu kloz ile sigortacı, sözleşmedeki şartlara tabi
olmak kaydı ile sigortalının poliçede konusu belirlenmiş mesleki faaliyeti ifa ederken görevini
gereği gibi yapmamasından, müvekkiline karşı özen borcunu yerine getirmemesinden veya
diğer kusurlu davranışlarından doğan zararlar nedeniyle ödemek zorunda kaldığı veya
kalacağı tazminat tutarları ile kararlaştırılmışsa yargılama giderleri ve avukatlık ücretlerini
poliçede yazılı limitler dahilinde temin eder.
II. Teminat Dışında Kalan Haller
Ek-4
Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları'nın "A.3. Teminat Dışında Kalan Haller"
maddesinde yer alan düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, müvekkille bağlantılı sırların
saklanmaması veya kötüye kullanılması sonucu meydana gelebilecek zararlar teminat
dışındadır.
III. Ek Sözleşme ile Teminat Altına Alınabilecek Tazminat Talepleri
Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları'nın "A.4 Aksine Sözleşme Yoksa Teminat
Dışında Kalan Haller, Tazminat Talepleri ve Ödemeler" maddesinde yer alan düzenlemeler
saklı kalmak kaydıyla;
1. Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı dışındaki kanunlar çerçevesinde yapılabilecek
tazminat talepleri,
2. Sigortalının fiillerinden sorumlu olduğu kişilerin kasıtlı hareketlerinden
kaynaklanabilecek tazminat talepleri,
3. Yabancı mevzuatın yanlış yorumlanması veya uygulanması ya da bunlara
uyulmamasından kaynaklanan tazminat talepleri,
aksine sözleşme yoksa teminat dışındadır.
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
Maliye Bakanlığından:
GENEL YÖNETİM MALİ İSTATİSTİKLERİ GENEL TEBLİĞİ
(GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜNÜN KAPSAMI)
(SIRA NO: 2)
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununun 3 üncü maddesinde yer alan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri
tanımından farklı olarak, Kanunun mali istatistiklere ilişkin hükümleri çerçevesinde mali
istatistiklerin derlenmesine ve ulusal düzeyde genel yönetim mali istatistiklerine ilişkin
kapsam farklılıklarının ortadan kaldırılmasına yönelik olarak, uluslararası sınıflandırmalara
uygun bir genel yönetim sektörü belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun
52 nci maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğin uygulanmasında;
a) Kanun: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu,
b) Bakanlık: Maliye Bakanlığını (Muhasebat Genel Müdürlüğü),
c) Genel yönetim sektörü: Avrupa Ulusal ve Bölgesel Hesap Sistemi (ESA 95) kriterleri
esas alınarak belirlenen ve ekli listedeki kamu idarelerinden oluşan sektörü,
d) Merkezi yönetim alt sektörü: Bu Tebliğ eki listede yer alan genel bütçeli idareler,
özel bütçeli idareler ve düzenleyici ve denetleyici kurumlar başlıklarında sayılan kamu
idarelerini,
e) Mahalli idareler alt sektörü: Bu Tebliğ eki listede yer alan mahalli idareler alt sektörü
başlığında sayılan kamu idarelerini,
f) Sosyal güvenlik kurumları: Bu Tebliğ eki listede yer alan sosyal güvenlik kurumları
alt sektörü başlığında sayılan kamu idarelerini,
g) Mahalli idare birlikleri: 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu kapsamındaki
birlikleri,
Ek-4
h) Kurumsal birim: Diğer kurumsal birimlerle ekonomik işlem yapabilen, yaptığı
işlemler sonucunda kendi adına varlık edinebilen, yükümlülük altına girebilen ve bütün
ekonomik ve mali işlemlerini kapsayan bir hesap sistemine sahip olan birimi,
ifade eder.
Genel yönetim sektörü kapsamı
MADDE 4 – (1) Genel yönetim sektörü, bu Tebliğe ekli listede yer alan merkezi
yönetim, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumları alt sektörlerinden oluşur. Genel
yönetim kapsamındaki idareler, alt sektörler itibariyle Tebliğ eki listede gösterilmiştir.
(2) Bu Tebliğ ile belirlenen genel yönetim kapsamına dâhil olan kamu idareleri, mali
verilerini Bakanlıkça belirlenen usul, esas ve sürelerde Bakanlığa aktarmakla yükümlü
olacaklardır.
Genel yönetim sektörünün belirlenmesinin esasları
MADDE 5 – (1) Genel yönetim sektörünün belirlenmesinde temel olarak, Avrupa
Ulusal ve Bölgesel Hesaplar Sisteminde (ESA 95) yer alan kriterler çerçevesinde kamu
idaresinin kurumsal birim olup olmadığı; faaliyetlerini ekonominin diğer sektörlerinden
zorunlu ve karşılıksız olarak aldığı vergi ve benzeri kaynaklarla finanse edip etmediği,
faaliyetlerinin gelirin yeniden dağılımına yönelik olup olmadığı, kamusal mal veya hizmet
üretip üretmediği, yönetim ve fiyat politikalarının genel yönetime dâhil birimler tarafından
belirlenip belirlenmediği, genel yönetime dâhil birimlerce kontrol ve finanse edilip
edilmediği, piyasa için mal ve hizmet üreten birimlerin bunları ekonomik olarak önemli
fiyattan satıp satmadığı, piyasa için mal ve hizmet üreten ve ekonomik olarak önemli fiyat
uygulayan birimlerin gelirlerinin giderlerinin %50’si veya daha fazlasını karşılayıp
karşılamadığı hususları esas alınmış olup, bu esaslara uyan birimler genel yönetim sektörü
kapsamında değerlendirilmiştir.
Genel yönetim sektörü kapsamının gözden geçirilmesi
MADDE 6 – (1) Bu Tebliğ ile belirlenen genel yönetim sektörünün kapsamı her üç
yılda bir Bakanlıkça incelenecek ve ilgili idarelerin de görüşünün alınması sonucunda gerekli
olması halinde kapsam yeniden belirlenecektir.
Yürürlük
MADDE 7 – (1) Kanunun 52 nci maddesi gereği Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik
Kurumunun görüşü alınarak hazırlanan bu Tebliğ 1/1/2009 tarihinden geçerli olmak üzere
Yürütme
MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Maliye Bakanı yürütür.
Ek 1:
13 GENEL YÖNETİM SEKTÖRÜ
1311 MERKEZİ YÖNETİM ALT SEKTÖRÜ
1311.1. Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri
1311.1.001Türkiye Büyük Millet Meclisi
1311.1.002Cumhurbaşkanlığı
1311.1.003Başbakanlık
1311.1.004Anayasa Mahkemesi
1311.1.005Yargıtay
1311.1.006Danıştay
1311.1.007Sayıştay
1311.1.008Adalet Bakanlığı
1311.1.009Millî Savunma Bakanlığı
1311.1.010İçişleri Bakanlığı
1311.1.011Dışişleri Bakanlığı
Ek-4
1311.1.012Maliye Bakanlığı
1311.1.013Millî Eğitim Bakanlığı
1311.1.014Bayındırlık ve İskân Bakanlığı
1311.1.015Sağlık Bakanlığı
1311.1.016Ulaştırma Bakanlığı
1311.1.017Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
1311.1.018Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
1311.1.019Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
1311.1.020Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı
1311.1.021Kültür ve Turizm Bakanlığı
1311.1.022Çevre ve Orman Bakanlığı
1311.1.023Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği
1311.1.024Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı
1311.1.025Jandarma Genel Komutanlığı
1311.1.026Sahil Güvenlik Komutanlığı
1311.1.027Emniyet Genel Müdürlüğü
1311.1.028Diyanet İşleri Başkanlığı
1311.1.029Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
1311.1.030Hazine Müsteşarlığı
1311.1.031Dış Ticaret Müsteşarlığı
1311.1.032Gümrük Müsteşarlığı
1311.1.033Denizcilik Müsteşarlığı
1311.1.034Avrupa Birliği Genel Sekreterliği
1311.1.035Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu
1311.1.036Devlet Personel Başkanlığı
1311.1.037Özürlüler İdaresi Başkanlığı
1311.1.038Türkiye İstatistik Kurumu
1311.1.039Gelir İdaresi Başkanlığı
1311.1.040Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
1311.1.041Karayolları Genel Müdürlüğü
1311.1.042Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
1311.1.043Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü
1311.1.044Tarım Reformu Genel Müdürlüğü
1311.1.045Petrol İşleri Genel Müdürlüğü
1311.1.046Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü
1311.1.047Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü
1311.1.048Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü
1311.1.049Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü
1311.1.050Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
1311.2. Özel Bütçeli İdareler
1311.2.001Yükseköğretim Kurulu
1311.2.002Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi
1311.2.003İstanbul Üniversitesi
1311.2.004İstanbul Teknik Üniversitesi
1311.2.005Ankara Üniversitesi
1311.2.006Karadeniz Teknik Üniversitesi
1311.2.007Ege Üniversitesi
1311.2.008Atatürk Üniversitesi
1311.2.009Orta Doğu Teknik Üniversitesi
1311.2.010Hacettepe Üniversitesi
1311.2.011Boğaziçi Üniversitesi
1311.2.012Dicle Üniversitesi
Ek-4
1311.2.0131311.2.0141311.2.0151311.2.0161311.2.0171311.2.0181311.2.0191311.2.0201311.2.0211311.2.0221311.2.0231311.2.0241311.2.0251311.2.0261311.2.0271311.2.0281311.2.0291311.2.0301311.2.0311311.2.0321311.2.0331311.2.0341311.2.0351311.2.0361311.2.0371311.2.0381311.2.0391311.2.0401311.2.0411311.2.0421311.2.0431311.2.0441311.2.0451311.2.0461311.2.0471311.2.0481311.2.0491311.2.0501311.2.0511311.2.0521311.2.0531311.2.0541311.2.0551311.2.0561311.2.0571311.2.0581311.2.0591311.2.0601311.2.0611311.2.0621311.2.0631311.2.064-
Çukurova Üniversitesi
Anadolu Üniversitesi
Cumhuriyet Üniversitesi
İnönü Üniversitesi
Fırat Üniversitesi
Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Selçuk Üniversitesi
Uludağ Üniversitesi
Erciyes Üniversitesi
Akdeniz Üniversitesi
Dokuz Eylül Üniversitesi
Gazi Üniversitesi
Marmara Üniversitesi
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Trakya Üniversitesi
Yıldız Teknik Üniversitesi
Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Gaziantep Üniversitesi
Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Adnan Menderes Üniversitesi
Afyon Kocatepe Üniversitesi
Balıkesir Üniversitesi
Celal Bayar Üniversitesi
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Dumlupınar Üniversitesi
Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Harran Üniversitesi
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Kafkas Üniversitesi
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
Kırıkkale Üniversitesi
Kocaeli Üniversitesi
Mersin Üniversitesi
Muğla Üniversitesi
Mustafa Kemal Üniversitesi
Niğde Üniversitesi
Pamukkale Üniversitesi
Sakarya Üniversitesi
Süleyman Demirel Üniversitesi
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Galatasaray Üniversitesi
Ahi Evran Üniversitesi
Kastamonu Üniversitesi
Düzce Üniversitesi
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Uşak Üniversitesi
Rize Üniversitesi
Namık Kemal Üniversitesi
Erzincan Üniversitesi
Aksaray Üniversitesi
Ek-4
1311.2.0651311.2.0661311.2.0671311.2.0681311.2.0691311.2.0701311.2.0711311.2.0721311.2.0731311.2.0741311.2.0751311.2.0761311.2.0771311.2.0781311.2.0791311.2.0801311.2.0811311.2.0821311.2.0831311.2.0841311.2.0851311.2.0861311.2.0871311.2.0881311.2.0891311.2.0901311.2.0911311.2.0921311.2.0931311.2.0941311.2.0951311.2.0961311.2.0971311.2.0981311.2.0991311.2.1001311.2.1011311.2.1021311.2.1031311.2.1041311.2.1051311.2.1061311.2.1071311.2.1081311.2.1091311.2.1101311.2.1111311.2.1121311.2.1131311.2.1141311.2.1151311.2.116-
Giresun Üniversitesi
Hitit Üniversitesi
Bozok Üniversitesi
Adıyaman Üniversitesi
Ordu Üniversitesi
Amasya Üniversitesi
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi
Ağrı Dağı Üniversitesi
Sinop Üniversitesi
Siirt Üniversitesi
Nevşehir Üniversitesi
Karabük Üniversitesi
Kilis 7 Aralık Üniversitesi
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Artvin Çoruh Üniversitesi
Bilecik Üniversitesi
Bitlis Eren Üniversitesi
Kırklareli Üniversitesi
Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi
Bingöl Üniversitesi
Muş Alparslan Üniversitesi
Mardin Artuklu Üniversitesi
Batman Üniversitesi
Ardahan Üniversitesi
Bartın Üniversitesi
Bayburt Üniversitesi
Gümüşhane Üniversitesi
Hakkâri Üniversitesi
Iğdır Üniversitesi
Şırnak Üniversitesi
Tunceli Üniversitesi
Yalova Üniversitesi
Savunma Sanayi Müsteşarlığı
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
Türkiye ve Orta-Doğu Amme İdaresi Enstitüsü
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
Türkiye Bilimler Akademisi
Türkiye Adalet Akademisi
Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü
Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü
Orman Genel Müdürlüğü
Vakıflar Genel Müdürlüğü
Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü
Elektrik İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğü
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
Türk Akreditasyon Kurumu
Türk Standartları Enstitüsü
Millî Prodüktivite Merkezi
Türk Patent Enstitüsü
Ek-4
1311.2.117Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü
1311.2.118Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
1311.2.119Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi
Başkanlığı
1311.2.120İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi
1311.2.121Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı
1311.2.122Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı
1311.2.123GAP Bölge Kalkınma İdaresi
1311.2.124Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
1311.2.125Kamu Denetçiliği Kurumu
1311.2.126Ceza ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu
1311.2.127Meslekî Yeterlilik Kurumu
1311.2.128Savunma Sanayi Destekleme Fonu
1311.2.129Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Destekleme Fonu
1311.2.130Özelleştirme Fonu
1311.2.131Başbakanlık Tanıtma Fonu
1311.2.132Döner Sermayeler
1311.2.133Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı
1311.2.134Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanlığı
1311.2.135Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu
1311.2.136Milli Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve NATOPOL Tesisleri
İşletme Başkanlığı
1311.2.137Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
1311.2.138Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu
1311.2.139Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü
1311.2.140Kefalet Sandıkları
1311.2.141Sosyal Tesisler
1311.2.142Özerk Olmayan Spor Federasyonları
1311.3. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar
1311.3.001Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
1311.3.002Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
1311.3.003Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
1311.3.004Kamu İhale Kurumu
1311.3.005Rekabet Kurumu
1311.3.006Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
1311.3.007Şeker Kurumu
1313 MAHALLİ İDARELER ALT SEKTÖRÜ
1313.1İl Özel İdareleri (Bozcaada ve Gökçeada İlçe Özel İdareleri Dâhil)
1313.2Belediyeler
1313.3Mahalli İdare Birlikleri
1313.4Kalkınma Ajansları
1313.5Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri
1314 SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI ALT SEKTÖRÜ
1314.1Sosyal Güvenlik Kurumu
1314.2Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü
1314.3İşsizlik Sigortası Fonu
[R.G. 4 Şubat 2009 – 27131]
—— • ——
Ek-4
Kamu İhale Kurumundan:
4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU KAPSAMINDAKİ
YAPIM İŞLERİNDE BEKLENMEYEN FİYAT ARTIŞLARI NEDENİYLE
UYGULANACAK İLAVE FİYAT FARKI ESASLARININ
UYGULANMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 26/12/2008 tarihli ve 27092 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan 2008/14447 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki “4735 Sayılı Kamu
İhale Sözleşmeleri Kanunu Kapsamındaki Yapım İşlerinde Beklenmeyen Fiyat Artışları
Nedeniyle Uygulanacak İlave Fiyat Farkı Esasları” (Esaslar) çerçevesinde 31/5/2008
tarihinden önce 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre ihalesi yapılan ve 4735 Sayılı Kamu
İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamındaki yapım işlerinde, iş kalemleri veya iş gruplarının
imalatında 1/1/2008 ile 30/9/2008 tarihleri arasında fiilen kullanılan ve fiyatlarında
beklenmeyen artış olan; düz ve nervürlü beton çelik çubuğu, hasır çelik, köşebent, lama, sac,
çelik boru, her çeşit profil demiri ile raya verilecek ilave fiyat farkının uygulanmasına açıklık
getirmektir.
İKİNCİ BÖLÜM
Fiyat Farkı Verilmesinin Koşulları, Beklenmeyen Fiyat Artışı ve Uygulama Esasları
Fiyat farkı verilmesinin koşulları
MADDE 2 – (1) Esasların ekinde yayımlanan malzeme fiyatları esas alındığında ilave
fiyat farkı verilecek malzemeler;
- Düz ve nervürlü beton çelik çubuğu ve hasır çelik,
- Her çeşit profil demiri ve ray,
- Köşebent, lama, sac ve çelik boru,
olmak üzere üç grupta toplanmaktadır.
(2) Esaslar kapsamında ilave fiyat farkı verilebilmesi için;
a- Uygulama ayında kullanılan malzemenin fiyatında beklenmeyen bir artışın olması,
b- Esasların 5 inci maddesi uyarınca yapılacak hesaplama sonucunda artı (+) bir değerin
ortaya çıkması,
koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
(3) İlave fiyat farkı hesabı yapılmadan önce, imalatta kullanılan malzemenin cinsine
göre 4 üncü maddede yer alan tablolarda belirtilen uygulama ayında beklenmeyen bir fiyat
artışı olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. İhalenin yapıldığı ay dikkate alınarak
uygulama ayına ilişkin tabloda “Yok” olarak belirtilen aylar için ilave fiyat farkı hesabı
yapılmayacaktır. Ancak, uygulama ayı itibariyle beklenmeyen bir fiyat artışı olmakla birlikte
ilave fiyat farkı hesabı sonucunun eksi (-) çıkması halinde ilave fiyat farkı kesintisi
yapılmayacaktır.
Beklenmeyen fiyat artışı
MADDE 3 – (1) Esaslar kapsamında ilave fiyat farkı verilebilmesi için, uygulama ayına
(imalatın gerçekleştirildiği ay) ait fiyatın baz fiyata (ilgisine göre ihalenin yapıldığı ay veya
Aralık 2007 fiyatı) göre artış oranı ile uygulama ayına (imalatın gerçekleştirildiği ay) ait
2003=100 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Alt Sektörlere Göre Endeks Sonuçları Tablosunun
“Genel” sütunundaki endeksin temel endekse (ilgisine göre ihale tarihi veya Aralık 2007)
göre artış oranı arasındaki farkın 0,03'e eşit veya daha fazla olması gerekir.
Beklenmeyen fiyat artışı hesabı
MADDE 4 – (1) Uygulama ayında beklenmeyen fiyat artışı olup olmadığı aşağıdaki
yönteme göre hesaplanmıştır:
Ek-4
Örnek 1: 2006 yılının Mayıs ayında ihalesi yapılan bir yapım işinde, düz ve nervürlü
beton çelik çubuğu için, Mayıs 2008 uygulama ayında beklenmeyen fiyat artışı olup
olmadığının hesabı:
PİYASA FİYATINDAKİ ARTIŞ ORANI
ARTIŞ ORANI
ÜFE GENEL ENDEKSİNDEKİ
Malzemenin Mayıs 2008 FiyatıAralık 2007 Fiyatı
ÜFE Genel (Mayıs2008-Aralık 2007)
Beklenmeyen
endeksi
Fiyat artışının => ----------------------------------------------------------------------------------------Gerçekleştiği
Malzemenin Aralık fiyatı
Ay
( 1479 –780 )
Mayıs 2008 => ------------------ = 0,89
-------------------------= 0,13
780
ÜFE Genel Aralık 2007 endeksi
(163,93 – 144,57 )
Mayıs 2008 =
144,57
Beklenmeyen fiyat artışı = 0,89- 0,13 = 0,76 ≥ 0,03’ten daha büyük olduğu için ihalesi
2006 yılının Mayıs ayında yapılan söz konusu yapım işinde, uygulama ayı Mayıs 2008
tarihinde beklenmeyen fiyat artışı vardır.
Örnek 2: 2008 yılının Ocak ayında ihalesi yapılan bir yapım işinde, düz ve nervürlü
beton çelik çubuğu için, Mayıs 2008 uygulama ayında beklenmeyen fiyat artışı olup
olmadığının hesabı:
PİYASA FİYATINDAKİ ARTIŞ ORANI
ORANI
ÜFE GENEL ENDEKSİNDEKİ ARTIŞ
Beklenmeyen
Malzemenin Mayıs Fiyatı-Ocak Fiyatı
ÜFE Genel (Mayıs-Ocak)
endeksi
Fiyat
artışının
=>
--------------------------------------------------------------------------------------Gerçekleştiği
Malzemenin Ocak(ihale tarihi) fiyatı
ÜFE Genel Ocak ayı endeksi
Ay
( 1479 – 843 )
( 163,93 – 145,18 )
Mayıs 2008 => ------------------ = 0,75
Mayıs
2008
=>
-----------------------= 0,13
843
145,18
Beklenmeyen fiyat artışı = 0,75- 0,13 = 0,62 ≥ 0,03’ten daha büyük olduğu için ihalesi
Ocak 2008 tarihinde yapılan söz konusu yapım işinde, uygulama ayı Mayıs 2008 tarihinde
beklenmeyen fiyat artışı vardır.
(2) Kamu İhale Kurumu tarafından yapılan hesaplama sonucunda, aylar itibariyle
beklenmeyen fiyat artışının aşağıdaki şekilde (Tablo-I, Tablo-II, Tablo-III) gerçekleştiği tespit
edilmiştir. İdare tarafından tablolardaki (Tablo-I, Tablo-II, Tablo-III) ihalenin yapıldığı ay
satırları esas alınarak, uygulama ayında beklenmeyen fiyat artışının olup olmadığı tespit
edilecek ve buna göre ilave fiyat farkının hesaplanıp hesaplanmayacağına karar verilecektir.
a) Düz ve nervürlü beton çelik çubuğu ve hasır çelik boru için aylar itibariyle
beklenmeyen fiyat artışı;
Ek-4
2008
Aylar İtibariyle Beklenmeyen Fiyat Artışını Gösterir Tablo-I
İhalenin
UYGULAMA AYLARI (2008)
gerçekleştirildiği
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos
ay
1/1/2008
0,077 0,093 0,350 0,446 0,762 0,861
0,978
0,389
tarihinden önce
Ocak
Yok 0,249 0,334 0,625 0,717
0,823
0,281
Şubat
0,226 0,308 0,587 0,675
0,778
0.256
Mart
0.057 0.275 0.344
0.423
Yok
Nisan
0.197 0.260
0.331
Yok
Mayıs
0.051
0.107
Yok
Eylül
0,116
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
b) Her çeşit profil demiri ve ray için aylar itibariyle beklenmeyen fiyat artışı;
2008
Aylar İtibariyle Beklenmeyen Fiyat Artışını Gösterir Tablo-II
İhalenin
ay
1/1/2008
Yok Yok 0,121 0,158 0,393 0,448
0,521
0,410
tarihinden önce
Ocak
Yok 0,108 0,144 0,375 0,429
0,501
0,392
Şubat
0,088 0,121 0,344 0,395
0,464
0.360
Mart
Yok 0.223 0.269
0.329
0.238
Nisan
0.183 0.226
0.282
0,198
Mayıs
0.035
0.080
Yok
Eylül
0,360
0,343
0,313
0,197
0,159
Yok
c) Köşebent, lama, sac ve çelik boru için aylar itibariyle beklenmeyen fiyat artışı;
2008
Aylar İtibariyle Beklenmeyen Fiyat Artışını Gösterir Tablo-III
İhalenin
ay
1/1/2008
0,056 0,263 0,473 0,690 0,684 0,825
0,756
0,730
tarihinden önce
Ocak
0,194 0,391 0,593 0,586 0,719
0,653
0,630
Şubat
0,156 0,314 0,305 0,413
0,357
0.342
Mart
0.127 0.116 0.207
0.158
0.149
Nisan
Yok 0.066
Yok
Yok
Mayıs
0.076
0,034
Yok
Eylül
0,580
0,489
0,228
0,054
Yok
Yok
İlave fiyat farkı hesabı
MADDE 5 – (1) Türk parası veya yabancı para birimi cinsinden sözleşmeye bağlanan
işlerde ilave fiyat farkı, “F = (M x P0) x [[(Pn-P0) / P0]-[0,90 x(Tn-T0) / T0]]” formülüne göre
hesaplanır.
(2) İlave fiyat farkı hesabında esas alınacak malzeme miktarı, işin onaylı projesine göre
fiilen yapılan işin metrajı hesaplanarak tespit edilecektir. İşin projesinde belirtilen miktardan
daha fazla malzeme kullanılması durumunda da işin projesine göre yapılması gereken miktar
esas alınarak ilave fiyat farkı hesabı yapılır.
Ek-4
(3) İlave fiyat farkı hesabında kullanılacak “1994 Temel Yıllı Toptan Eşya Fiyatları
Endeksi (TEFE) Sektörlere Göre Endeks Sayıları” aşağıdaki şekilde olup, hesaplama
aşağıdaki yöntem kullanılarak yapılacaktır.
ESASLARIN UYGULANMASINDA KULLANILACAK TEFE ENDEKSLERİ
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül
2007
10415.7 10844.1 11554.7 13231.2 14769.2 15744.6 16530.1 16962.1 15250.3 13963.3
6
6
6
0
4
7
7
6
7
8
Örnek-1) 1/1/2008 tarihinden önce ihale edilmiş bir yapım işinin imalatında fiilen
kullanılan düz ve nervürlü beton çelik çubuğu ve hasır çeliğin fiyatlarında 2008 yılının Ocak,
Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül uygulama aylarında
beklenmeyen fiyat artışı olduğu Tablo-I’de görülmektedir.
Söz konusu işte, Haziran ayında gerçekleştirilen bir imalatta kullanılan 10 Ton nervürlü
beton çelik çubuğu için ilave fiyat farkı;
F = (M x P0) x [[(Pn-P0) / P0]-[0,90 x(Tn-T0) / T0]]
F = (10 x 780) x [[(1559-780)/780] – [0,90 x (16530,17-10415,76)/10415,76]]
F = (7.800) x [[ 0,999] – [0,528]]
F = (7.800) x [ 0,471]
F = 3.673,80 TL’ olarak hesaplanmaktadır.
Örnek-2) Ocak 2008 yılında ihalesi yapılan bir yapım işinin imalatında fiilen
kullanılan, “profil demiri ve ray” için, Mayıs 2008 uygulama ayında beklenmeyen fiyat artışı
olduğu Tablo-II’de görülmektedir.
Mayıs ayında gerçekleştirilen bir imalatta kullanılan 10 Ton profil demiri için ilave fiyat
farkı;
F = (M x P0) x [[(Pn-P0) / P0]-[0,90 x(Tn-T0) / T0]]
F = (10 x 1011) x [[(1521-1011)/1011] – [0,90 x (15744,67-10844,16)/ 10844,16]]
F = (10110) x [[ 0, 504] – [0,407]]
F = (10110) x [ 0,097]
F = 980,67 TL’ olarak hesaplanmaktadır.
Örnek-3) 2008 yılının Nisan ayında ihalesi yapılan bir yapım işinin imalatında fiilen
kullanılan, “Köşebent, Lama, Sac ve Çelik Boru” için, Temmuz 2008 uygulama ayında
beklenmeyen fiyat artışı olduğu Tablo-III’de görülmektedir.
Temmuz ayında gerçekleştirilen bir imalatta kullanılan 10 Ton Çelik Boru için ilave
fiyat farkı;
F = (M x P0) x [[(Pn-P0) / P0]-[0,90 x(Tn-T0) / T0]]
F = (10 x 1622) x [[(1719-1622)/ 1622] – [0,90 x (16962,16-14769,24)/ 14769,24]]
F = (16220) x [[ 0, 060] – [0,134]]
F = (16220) x [-0,074]
F = -1200,28. TL’ olarak hesaplanmaktadır.
Beklenmeyen fiyat artışı tanımına göre 2008 yılının Nisan ayında gerçekleştirilen bir
yapım işinin imalatında Temmuz 2008 uygulama ayında kullanılan “çelik boru”nun fiyatında
beklenmeyen fiyat artışı olmakla birlikte, ilave fiyat farkı formülüne göre yapılan hesaplama
sonucunda elde edilen değerin eksi (-) çıkması nedeniyle bu ayda kullanılan çelik boru için
ilave fiyat farkı ödemesi yapılmayacaktır.
Uygulama esasları
MADDE 6 – (1) Yüklenicilerin, ilave fiyat farkından yararlanabilmesi için idareye
yazılı olarak başvuruda bulunması gerekmektedir.
(2) İşin kesin kabulü yapılmış olsa dahi, imalatta kullanılan Esaslar kapsamındaki
malzemeler için yüklenicinin talebi halinde ilave fiyat farkı hesabı yapılır.
Ek-4
(3) İmalatta kullanılan malzemenin cinsine göre yukarıdaki beklenmeyen fiyat artışı
tabloları dikkate alınarak; 31/5/2008 tarihinden önce ihale edilen yapım işlerinde, iş kalemleri
veya iş gruplarının imalatında 1/1/2008 ile 30/9/2008 tarihleri arasında fiilen kullanılan her
çap ve boyda düz ve nervürlü beton çelik çubuğu, her ebat ve ağırlıkta hasır çelik, her ebatta
köşebent, lama, her ebat ve kalınlıkta sac, her çap ve boyda çelik boru, her çeşit profil demiri
ile ray için ilave fiyat farkı formülüne göre hesaplanacak tutar üzerinden yükleniciye ilave
fiyat farkı verilmesi gerekmektedir.
(4) Yapım işlerinde, 1/1/2008 tarihinden sonra iş kalemleri veya iş gruplarının
imalatında kullanılan ve fiyatında beklenmeyen artış olan malzemelere ilave fiyat farkı
verilmesi öngörüldüğünden, bu Tebliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasındaki formüle göre
yapılan hesaplama sonucunda ilave fiyat farkının artı (+) çıkması halinde yükleniciye ilave
fiyat farkı verilir, eksi (-) çıkması durumunda, yükleniciye ödenecek hakedişten fiyat farkı
kesintisi yapılmaz.
(5) Sözleşmesinin normal süresi sona eren ancak idarenin izni ile cezalı çalışılmak üzere
süre uzatımı verilen işlerde, sözleşme süresi içerisinde iş programına uygun olarak
gerçekleştirilen imalatta kullanılan malzeme için ilave fiyat farkı verilebilecek olup, işin
cezalı çalışan kısmında gerçekleştirilen imalatta kullanılan malzeme için ilave fiyat farkı
verilmez.
(6) Mücbir sebep veya idarenin kusuru nedeniyle süre uzatımı verilmiş ise, uzatılan
süreye göre idarece onaylanan revize iş programına uygun olarak Esaslarda yer alan
hükümlere göre imalatta kullanılan malzeme için ilave fiyat farkı verilir. Bu dönemdeki
işlerde de yüklenicinin kusurundan kaynaklanan nedenlerle revize iş programına uyulmazsa
Esasların 7 nci maddesinin 1 inci fıkrası uyarınca işlem yapılır.
(7) Esasların 6 ncı maddesinin 6 ncı fıkrasına göre uygulama yapılabilmesi için artış
veya azalış hesabının en geç 30/9/2008 tarihi itibariyle yapılmış olması gerekmekte olup, bu
hükmün uygulamasında hakedişe esas miktarlar için uygulama ayına göre ilave fiyat farkı
hesabı yapılır. İmalatta kullanılan malzeme miktarındaki artış veya azalış için ise kesin metraj
sonucunda artış veya azalışın kesinleştirildiği ay esas alınarak aradaki fark miktar için ilave
fiyat farkı hesabı yapılır. Bu durumda, ilave fiyat farkı öncelikle uygulama ayındaki miktarlar
esas alınarak, daha sonra kesin metraj sonucunda oluşan fark miktar esas alınarak hesaplanır.
Örneğin; 2008 yılının Ocak ayında ihalesi yapılan bir yapım işinin Şubat ayında
gerçekleştirilen imalatında kullanılan hakedişe esas nervürlü beton çelik çubuğunun miktarı
100 ton, Ağustos ayında yapılan kesin metraj sonucunda imalatta kullanılan nervürlü beton
çelik çubuğunun miktarı ise 120 ton olarak tespit edilmiştir.
Bu durumda, ilave fiyat farkı hesabı 100 ton nervürlü beton çelik çubuğu için uygulama
ayı olan Şubat ayı itibariyle, 20 ton için ise metrajın kesinleştirildiği Ağustos ayı uygulama
ayı gibi değerlendirilerek ilave fiyat farkı hesabı yapılır.
(8) Yapım işinin kabulleri ve kesin hesabı yapılmış olsa dahi, idareye yazılı olarak
başvuruda bulunan yükleniciye yukarıdaki esaslara göre ilave fiyat farkı verilir.
Yürürlük
MADDE 7 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Kamu İhale Kurumu Başkanı yürütür.
[R.G. 4 Şubat 2009 – 27131]
—— • ——
Ek-4
2009 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE UYGULAMA TEBLİĞİ
(SIRA NO: 7)
Bilindiği üzere, 5828 sayılı 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve muhtelif kanunlarla bütçe işlemleri ile ilgili esas
ve usulleri belirleme yetkisi Bakanlığımıza verilmiştir.
Bu çerçevede, bütçe uygulama sürecinde sadelik ve kolaylık sağlayarak kuruluşların
hizmet sunumlarında daha etkin olabilmelerine imkân tanımak amacıyla bu sürecin ana
unsurlarını oluşturan serbest bırakma, revize, ekleme ve aktarma gibi bütçe işlemlerine ilişkin
aşağıdaki düzenlemelerin yapılması uygun görülmüştür.
ITanımlar
1. Ayrıntılı Harcama Programı (AHP): 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer
alan idarelerin aylar itibariyle yapabilecekleri harcamaları gösteren programı,
1.1. AHP (İcmal): Ekonomik sınıflandırmanın ikinci düzeyi itibariyle oluşturulan
ayrıntılı harcama programını,
1.2. AHP (Detay): Tertip düzeyinde oluşturulan ayrıntılı harcama programını,
2. Ayrıntılı Finansman Programı (AFP): 5018 sayılı Kanuna ekli (II), (III) ve (IV)
sayılı cetvellerde yer alan idareler tarafından kullanılan ve içeriğinde giderin (ekonomik
sınıflandırmanın ikinci düzeyinde), gelirin ve net finansmanın aylar itibariyle gerçekleşme
hedefini gösteren programı,
2.1. AFP (Detay): AFP’nin gider kısmının tertip düzeyinde hazırlanması sonucunda
oluşan AFP’yi,
3. Bloke ödenek: Bütçe ödeneklerinin AHP, AFP veya revize işlemleriyle aylara
dağıtılmayan kısmını,
4. Revize işlemi: AHP ile AFP’nin gider, gelir ve net finansman bölümlerinde yıl içinde
yapılacak her türlü değişiklik işlemini,
5. Serbest bırakma işlemi: AHP ve AFP yürürlüğe girmeden önceki dönemde aylık
harcamalara ilişkin genelgeyle düzenlenen harcama izinlerinin yetersiz kaldığı durumlarda
ödenek kullanımına izin veren işlemi,
6. Aktarma işlemleri: Belli bir tertibe tahsis edilmiş olan ödeneğin, 5018 sayılı Kanun,
yılı bütçe kanunu ve diğer kanun hükümlerine dayanılarak bir tertipten düşülüp başka bir
tertibe eklenmesi işlemlerini,
7. Ekleme işlemleri: İlgili kanunları gereğince, bütçede mevcut veya yeni açılacak bir
tertibe ödenek ilave edilmesi işlemlerini,
7.1. Gelirli ödenek kaydı işlemleri: 5828 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin 6 ncı
fıkrası veya diğer mevzuatta yer alan hükümler gereğince kaydedilecek gelirlerin bütçe ile
ilişkisinin kurulması ve kullanımına imkân sağlanması amacıyla mevcut veya yeni açılacak
tertiplere yapılacak ödenek kaydı işlemlerini,
7.2. Gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı işlemi: 5828 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesinin 5 inci fıkrasına göre, özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici
kurumların (B) işaretli cetvellerinde öngörülmeyen veya belirtilen tahmini tutarların üzerinde
gerçekleşen gelirler karşılığı olarak mevcut veya yeni açılacak tertiplere yapılacak ödenek
kaydı işlemlerini,
7.3. Likit karşılığı ödenek kaydı işlemi: 5828 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin 5 inci
fıkrasına göre, özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumların (F) işaretli
cetvellerinde belirtilen ödenekleştirilmeyen finansman karşılıkları ile gerçekleşen finansman
fazlaları karşılığı olarak mevcut veya yeni açılacak tertibe yapılacak ödenek kaydı işlemini,
7.4. Şartlı bağış ve yardımların ödenek kaydı işlemi: 5018 sayılı Kanunun 40 ıncı
maddesi gereğince, kamu idarelerine yapılan şartlı bağış ve yardımların bütçeye gelir
kaydedilen tutarları karşılığı ilgili tertibine ödenek kaydedilmesi işlemini,
7.5. Diğer ödenek kaydı işlemleri: Bu bölümde tanımlanan ekleme işlemlerinin dışında
kalan ekleme işlemlerini,
Ek-4
8. Ödenek devri işlemi: Harcanmayan kısmının ertesi yıla devredeceği ilgili kanunlarla
hüküm altına alınmış olan her türlü ödeneğin bütçe ile ilişkisinin kurulması ve kullanımına
imkân sağlanması amacıyla mevcut veya yeni açılacak bir tertibe eklenmesi işlemini,
8.1. Akreditif artığı karşılığı ödenek kaydı işlemi: 5018 sayılı Kanunun 35 inci maddesi
gereğince, önceki yıllarda açılmış akreditiflere ilişkin devredilen kredi artıklarının yılı
bütçesinin ilgili tertiplerine ödenek kaydı işlemini,
8.2. Yüklenme artığı karşılığı ödenek kaydı işlemi: 5018 sayılı Kanunun 35 inci
maddesi gereğince, önceki yıllardan devredilen yüklenme artıklarının yılı bütçesinin ilgili
tertiplerine ödenek kaydı işlemini,
8.3. Devreden dış proje kredileri karşılığı ödenek kaydı işlemi: 4749 sayılı Kanunun 14
üncü maddesi gereğince, dış proje kredilerinin önceki yılda harcanamayan miktarının yılı
bütçesine ödenek kaydı işlemini,
8.4. Şartlı bağış ve yardımların devri işlemi: 5018 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi
gereğince, geçmiş yıllarda şartlı bağış ve yardım olarak kaydedilmiş ödeneklerden önceki
yılda harcanamamış olan tutarların yılı bütçesinin ilgili tertiplerine devren ödenek kaydı
işlemini,
8.5. Diğer ödenek devri işlemi: 5828 sayılı Kanunun 12 nci maddesi gereğince, önceki
yılda harcanamayan ödeneklerin yılı bütçesinin ilgili tertiplerine devren ödenek kaydı
işlemini,
9. Ödenek iptal işlemi: Muhtelif kanunlarla verilmiş olan yetkilere istinaden bütçe
ödeneklerinin iptal edilmesi işlemini,
10. İptal işlemi: Yapılmış olan bütçe işlemini ortadan kaldıran işlemi,
ifade etmektedir.
II- İlke ve Esaslar
1. İdareler, hizmetlerinin gerektirdiği harcamaları 2009 yılı AHP ve AFP dahilinde
gerçekleştireceklerdir.
2. Öngörüldüğü dönemden daha önce kullanılması gerekli olan ödenekler için AHP
(İcmal) ve AFP’de değişiklik oluşturmayacak şekilde tertip düzeyinde değişiklikler yapılarak
ihtiyacın karşılanması esastır.
3. İdareler, 5018 sayılı Kanunun 21 inci maddesinde yer alan aktarmaya getirilen
sınırlamaları ve diğer kanunlardaki benzeri hükümleri dikkate alarak her bir tertibin yılsonu
ödenek ihtiyacını göz önünde bulundurup aktarma işlemini gerçekleştirecek veya aktarma
talebinde bulunacaklardır.
Diğer taraftan ödenek eklenen tertipten düşme yapılamayacağından idareler bu yönde
aktarma işlemi yapamayacağı gibi aktarma talebinde de bulunmayacaklardır.
4. Her türlü ilave ödenek ihtiyacı, öncelikle idarenin tasarrufu mümkün olan
tertiplerinden aktarma yapılmak suretiyle karşılanacaktır.
5. 5828 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin 2 nci fıkrasına göre yapılacak aktarma
işlemlerinde aşağıdaki ilke ve esaslara uyulacaktır;
a) Madde hükmü ile idarelere verilen aktarma yetkisinin hesaplanmasında aktarma
işlemi ile ödenek eklenecek tertibin kesintili başlangıç ödeneğinin % 20’si esas alınacaktır. Bu
itibarla, yıl içinde yapılan aktarma ve ekleme işlemleri sonucu meydana gelen ödenek
değişiklikleri söz konusu oranın hesabında dikkate alınmayacaktır. Ayrıca, yıl içinde yeni
açılan tertiplerin başlangıç ödeneğinden söz edilemeyeceğinden idareler yeni açılan tertiplere
ödenek aktarması yapamayacaklardır.
b) İdareler, belirtilen oranı aşmamak üzere birden fazla aktarma işlemi
gerçekleştirebileceklerdir. Ancak idarelerce aktarılan ödenek miktarı, hiçbir şekilde eklenen
tertibin kesintili başlangıç ödeneğinin % 20’sini geçmeyecektir.
c) Bakanlığımıza iletilen bütçe içi aktarma taleplerinde, idarelere verilen aktarma
yetkisinin kullanılıp kullanılmadığı hususu ayrıca değerlendirileceğinden, idareler öncelikle
% 20’lik yetkilerini kullanarak aktarma işlemlerini gerçekleştirecekler, söz konusu yetki
kullanılmadan Bakanlığımızdan bütçe içi aktarma talebinde bulunmayacaklardır.
Ek-4
6. Aktarma işleminin yapılabilmesi için aktarılacak ödeneğin, işlemin yapıldığı tarih
itibariyle kullanılabilir (serbest, ödenek gönderme belgesine bağlanmamış, ön ödeme
yapılmamış) durumda olması gerekmektedir.
7. Bütçelerin, "03- Mal ve Hizmet Alım Giderleri" ve "05- Cari Transferler" ekonomik
kodlarında yer alan cari nitelikli ödenekler ile "06- Sermaye Giderleri" ve "07- Sermaye
Transferleri" ekonomik kodlarında yer alan sermaye nitelikli ödenekler arasında aktarma
yapılmaması esastır. Ancak zorunlu hallerde, idarelerin bu nitelikteki aktarma işlemlerinin
tamamı ilgili mevzuat çerçevesinde Bakanlığımızca sonuçlandırılacaktır.
8. Likit karşılığı ve gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı işlemlerinde aşağıdaki esaslara
uyulacaktır:
a) Likit karşılığı ödenek kaydı işlemlerinde; devreden kullanılabilir nakit olarak, açılış
bilançolarının "10-Hazır Değerler" hesap grubunda yer alan hesapların bakiyelerinden proje
özel hesabı, şartlı bağış ve yardımlar, emanetler, alınan depozito ve teminatlar, alınan kısa
vadeli avanslar, ödenecek vergi ve fonlar, ödenecek sosyal güvenlik kesintileri ile fonlar veya
diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilat tutarları düşüldükten sonra kalan pozitif değer
dikkate alınacaktır.
b) İdareler, devreden kullanılabilir nakit tutar ile finansman cetvelinde öngörülen net
finansman tutarı arasındaki fark kadar likit karşılığı ödenek kaydı yapabileceklerdir. Ayrıca,
(B) işaretli cetvellerinde yer alan öz gelir kodlarının dördüncü düzeyi itibariyle tahmin edilen
tutarları aşan miktarlar için gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı yapabileceklerdir.
c) Hazine yardımı alan özel bütçeli idareler, önceki yıla mahsuben gönderilen hazine
yardımı tutarları için de likit karşılığı ödenek kaydı yapabileceklerdir.
d) Hazine yardımı alan özel bütçeli idarelerde, önceki yıldan devreden kullanılabilir
nakit tutarların ve (B) işaretli cetvellerindeki tahmini tutar üzerinde gerçekleşen gelirlerin,
öncelikle aylık nakit ihtiyacının karşılanmasında kullanılması, aylık nakit ihtiyacı
karşılanmadan likit karşılığı ve gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı yapılmaması esastır.
e) Likit karşılığı ödenek kaydı yapılırken, idarenin nakit ihtiyacının göz önünde
bulundurulması ve nakit yönetiminin sıkıntıya sokulmaması amacıyla, belli bir nakit değerin
(kasa+banka) ödenek kaydedilmeyerek ihtiyat olarak hesaplarda tutulması gerekmektedir.
f) İdareler, likit karşılığı ve gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı işlemlerini, kamu
kaynaklarının verimli ve etkin kullanılması ve yedek ödenek taleplerinin en aza indirilmesini
teminen, öncelikle bütçenin mevcut ödenek ihtiyacını ve gerçekleşmeler dikkate alındığında
yıl sonunda ortaya çıkması muhtemel ödenek ihtiyaçlarını karşılamak üzere yapacaklardır.
g) Şartlı bağış ve yardımların devrinden kaynaklanan ödenek kaydı işlemleri, “Şartlı
Bağış ve Yardımların Devri” işlem türü kullanılarak, net finansman (5.0.0.0 Ekonomik Kodu)
ile ilişkilendirilmek suretiyle gerçekleştirilecektir. Akreditif ve yüklenme artığı karşılığı
ödenek kaydı işlemleri “V- Akreditif ve Yüklenme Artığı Devir İşlemleri” bölümündeki
açıklamalar çerçevesinde gerçekleştirilecektir.
9. Yılı yatırım programlarında değişiklik gerektiren bütçe işlemlerinden önce "2009 Yılı
Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar"a uygun olarak gerekli
program değişiklikleri tamamlanacaktır.
10. Hatalı bütçe işlemi, iptal edilmek suretiyle düzeltilecektir. İptal işleminin
yapılabilmesi için ilgili tertiplerdeki hatalı işleme konu olan ödeneğin, kullanılabilir durumda
bulunması gerekmektedir.
11. Ödenek devrine ilişkin işlemler ile özel gelir karşılığı konulan ödeneklerin gelir
gerçekleşmesine bağlı aktarmalar hariç olmak üzere, kuruşlu bütçe işlemi yapılmayacaktır.
III- Genel Bütçeli İdarelerde Özel Gelir Karşılığı Yer Alan Ödeneklere İlişkin
İşlemler
Muhtelif kanun hükümleri çerçevesinde genel bütçeli idarelerce yıl içinde elde edilmesi
tahmin edilen özel gelirler dikkate alınarak bu idarelerin bütçelerine 2009 yılında tefrik edilen
ödeneklerin kullanımında aşağıdaki ilkelere uyulacaktır:
Ek-4
1. 2008 yılında bu amaçla tefrik edilip kullanılmayan ödenekler, 2009 yılı bütçesinde
mevcut veya yeni açılacak tertiplere devren ödenek kaydedilecektir.
2. Bütçelerin "6" finansman kodundaki ödeneklerden;
a) Tefrik edildiği tertipte kullanılması öngörülen ödenekler, gelir gerçekleşmesine göre
kullanılacaktır.
b) Tefrik edildiği tertipten hizmetin gerektirdiği ilgili tertiplere aktarılarak kullanılması
öngörülen ödenekler, gelir gerçekleşmelerine göre aktarma yapılmak suretiyle kullanılacaktır.
IV- İlama Bağlı Borçlar ve Yasal Giderler
Analitik Bütçe Sınıflandırmasında "ilama bağlı borçlar" ayrı bir tertipte
bütçelenmemektedir. Bu tür ödemeler, borç konusu hizmetlerin yürütüldüğü ilgili tertiplerden
yapılmaktadır.
Bu kapsamda yapılacak aktarma talepleri ve harcamalarda, aşağıda yer alan hususlara
uyulacaktır:
1. İlamdan kaynaklanan borçlar, borcun doğduğu hizmetin yürütüldüğü tertiplerden
ödenecektir.
2. Bu tür ödemelerden kaynaklanan ödenek yetersizlikleri, öncelikle tasarrufu mümkün
olan tertiplerden aktarma yapılmak suretiyle karşılanacaktır.
3. Tasarruf imkânının bulunmaması halinde, Bakanlığımız bütçesine bu amaçla tefrik
edilmiş olan ilgili tertiplerden gerekli ödenek talep edilebilecektir.
Öte yandan idarelerin beyiye aidatları ve mahkeme harç ve giderlerine ilişkin ödenek
ihtiyaçları, öncelikle tasarruf imkânı olan tertiplerden ödenek aktarmak suretiyle karşılanacak,
tasarruf imkânının bulunmaması halinde Bakanlığımız bütçesinde yer alan ilgili tertipten
karşılanmak üzere ödenek talebinde bulunulacaktır.
V- Akreditif ve Yüklenme Artığı Devir İşlemleri
5018 sayılı Kanunun 35 inci maddesine göre; açılmış olan akreditiflere ilişkin kredi
artıkları ile yüklenme artıkları, ertesi yıla devredilmekle birlikte ödenekleri iptal
olunmaktadır. Bu çerçevede, artık karşılıklarının ödenek kaydedilmesine ilişkin olarak;
1. Genel bütçeli idareler, ödenek devrine dayanak teşkil eden belgeleri ekleyerek,
ödenek devir taleplerini Bakanlığımıza iletecekler ve Bakanlığımızca ödenek devri işlemi
gerçekleştirilecektir.
2. Diğer idareler ise akreditif ve yüklenme artığı karşılığı ödenek kaydı işlemlerini,
5018 ve 5828 sayılı Kanunların ilgili hükümleri çerçevesinde, ilgisine göre “Akreditif Artığı
Ekleme” veya “Yüklenme Artığı Ekleme” işlem türünü kullanarak, net finansman (5.0.0.0
Ekonomik Kodu) ile ilişkilendirmek suretiyle gerçekleştireceklerdir.
VI- Bütçe İşlemlerinde Yetki
Bütçe işlemleriyle ilgili olarak, muhtelif kanunlarla doğrudan idarelere verilen yetkiler
ile Bakanlığımıza verilmiş olan yetkilerden idarelere devredilenlerin kullanımında aşağıdaki
esas ve usullere uyulacaktır.
1. Revize işlemleri
AHP (İcmal) ve AFP’deki revizeler Bakanlığımız tarafından; icmali değiştirmeyecek
tertip düzeyindeki değişiklikler ise idareler tarafından yapılacaktır. Bloke tutulan ödeneklere
ilişkin revizeler, Bakanlığımız tarafından tertip bazında yapılacağından, idarelerce revize
talepleri Bakanlığımıza bu düzeyde iletilecektir.
2. Aktarma işlemleri
a) Kurum içi aktarma işlemleri:
5828 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin 2 nci fıkrası çerçevesinde; genel ve özel
bütçeli idareler, aktarma yapılacak (aktarma işlemi ile ödenek eklenecek) tertipteki ödeneğin
% 20’sine kadar kendi bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabileceklerdir.
2009 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karara uygun
olarak 2009 Yılı Yatırım Programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projeler arasında
aktarma yapılması halinde, 5018 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer
Ek-4
alan sınırlamalara tabi olmaksızın, “II- İlke ve Esaslar” bölümündeki açıklamalara uygun
olarak, aktarma yapılacak (aktarma işlemi ile ödenek eklenecek) tertipteki kesintili başlangıç
ödeneğinin % 100’üne kadar yapılacak aktarma işlemleri ilgili idarece, bu oranı aşan projeler
arası aktarmalar ise Bakanlığımızca sonuçlandırılacaktır.
5828 sayılı Kanuna ekli (E) işaretli cetvelin (71) inci sırasında yer alan hüküm
gereğince yapılacak aktarma işlemleri, ilgili yükseköğretim kurumlarınca gerçekleştirilecektir.
Bu aktarmaların dışında kalan her türlü kurum içi aktarma işlemlerine ilişkin talepler
Bakanlığımızca değerlendirilecektir.
b) Kurumlar arası aktarma işlemleri:
Cari yıl içinde yapılan hizmetlerin bedellerini karşılamak amacıyla aralarında varılacak
mutabakat üzerine Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlığı bütçeleri arasındaki karşılıklı aktarma işlemleri, bütçesinden ödenek aktarılan
idare tarafından gerçekleştirilecektir.
5828 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrası gereğince, 180 sayılı KHK
kapsamında genel bütçeli idareler tarafından Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’na yaptırılacak
işlere ilişkin ödenekler, ilgili idarelerce Bayındırlık ve İskân Bakanlığı bütçesine
aktarılacaktır.
Bu aktarmaların dışında kalan her türlü kurumlar arası aktarma işlemlerine ilişkin
talepler Bakanlığımızca değerlendirilecektir.
3. Ekleme işlemleri
a) 5793 sayılı Kanun ile 4706 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu madde ve 1739
sayılı Kanunun 51 inci maddesine eklenen dördüncü ve beşinci fıkra hükümleri gereğince
yapılacak gelirli ödenek kaydı işlemleri ve ilgili mevzuatında Maliye Bakanlığınca
sonuçlandırılacağı belirtilen gelirli ödenek kaydı işlemleri Bakanlığımızca, diğer gelirli
ödenek kaydı işlemleri ise idareler tarafından gerçekleştirilecektir.
b) Gelir fazlası karşılığı ödenek kaydı, likit karşılığı ödenek kaydı, şartlı bağış ve
yardımların ödenek kaydı ve diğer ödenek kaydı işlemleri idareler tarafından
gerçekleştirilecektir.
4. Ödenek devri işlemleri
a) Akreditif ve yüklenme artığı karşılığı ödenek kaydı işlemi genel bütçeli idarelerde
Bakanlığımızca, diğer idarelerde ise ilgili idarelerce yapılacaktır.
b) Devreden dış proje kredileri karşılığı ödenek kaydı işlemi, şartlı bağış ve yardımların
devri işlemi ve diğer ödenek devri işlemleri Bakanlığımızca değerlendirilecek ve
sonuçlandırılacaktır.
5. Ödenek iptal işlemi
Şartlı bağış ve yardımlara ilişkin ödenek iptal işlemi, genel bütçeli idarelerde
Bakanlığımızca özel bütçeli idarelerde ise idarelerce gerçekleştirilecektir. Bunun dışındaki
ödenek iptal işlemleri Bakanlığımızca değerlendirilecek ve sonuçlandırılacaktır.
6. İptal işlemi
İptal işlemi, iptale konu bütçe işlemini yapan idare tarafından gerçekleştirilecektir.
VII- Bütçe İşlem Süreçleri
1. Revize işlemi
Revizelere ilişkin talepler, "Bütçe İşlem Talep Formu"na gerekçe eklenmek suretiyle
Bakanlığımıza iletilecektir.
Strateji Geliştirme Birimleri, Bakanlığımızca gerçekleştirilen revize işlemi üzerine
tertip düzeyindeki gerekli değişiklikleri e-bütçe’de yapacaklar ve işlemin sonucunu
Bakanlığımıza ileteceklerdir.
İdarelerin yetkisinde olan detay kayıtlardaki değişiklik işlemleri, 7 gün içinde
Bakanlığımıza bildirilecektir.
Bloke tutulan ödeneklere ilişkin revizeler tertip bazında yapılacağından, idarelerce
revize talepleri Bakanlığımıza bu düzeyde gönderilecektir.
Ek-4
Hazine yardımı alan özel bütçeli idarelerin bloke tutulan hazine yardımlarının
kullanılabilir duruma getirilmesi, söz konusu idarelerin talebi üzerine, aylık nakit ihtiyaçları
Bakanlığımızca değerlendirilerek, AFP revize işlemi yapılmak suretiyle gerçekleştirilecektir.
Bu çerçevede, idareler ay sonu kasa, banka, avans, emanet durumları ve diğer likit değer ve
nakdi yükümlülüklerine ilişkin verilerinin yanı sıra ilgili ay harcama ve gelir tahminlerini
içeren gerekçeli bir yazıyla hazine yardımı revizesi taleplerini en geç ilgili ayın 5’ine kadar
Bakanlığımıza göndereceklerdir.
2. Ödenek aktarma, ekleme, ödenek devri, ödenek iptal ve iptal işlemleri talepleri
Bakanlığımızca yapılacak aktarma, ekleme, ödenek devri, ödenek iptal ve iptal
işlemlerine ilişkin talepler, gerekçeleriyle birlikte "Bütçe İşlem Talep Formu" doldurularak
idarelerce Bakanlığımıza iletilecektir.
3. Bütçe işlemlerinin bildirimi
İdarelerce yapılan aktarma, ekleme, ödenek devri ve ödenek iptal işlemleri bu işlemlere
ilişkin bütçe işlem formları ile birlikte;
- Sayıştay Başkanlığına,
- Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne,
- Muhasebat Genel Müdürlüğüne,
bildirilecektir.
Diğer taraftan kurumlar arası aktarma işlemlerinde bütçesine ödenek aktarılan idareye
de yukarıdaki şekilde bildirim yapılacaktır.
4. Bütçe işlemlerinde "Yeni Tertip" açılması
Kurum bütçelerinde açılması gereken yeni tertipler ile gelir ve finansman kodları, ilgili
kurum ile Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünde kurum bütçesinden sorumlu Devlet
Bütçe Uzmanı arasında Analitik Bütçe Sınıflandırmasının kurumsal, fonksiyonel, finansman
tipi ve ekonomik sınıflandırma ilke ve kriterleri bakımından mutabakat sağlanarak açılacaktır.
5. Bütçe işlemlerinin iptali
İptal işlemleri, "Bütçe İşlemi İptal Formu" kullanmak suretiyle gerçekleştirilecektir. Bu
işlemler, gerekçesiyle birlikte daha önce işlemle ilgili bildirim yapılmış olan birimlere
gönderilecektir.
6. İşlemlerin e-bütçe’de kaydı ve izlenmesi
İdareler, her türlü bütçe işlemlerini ve bütçe işlem taleplerini e-bütçe’de
gerçekleştireceklerdir. Bütçe işlemleri ile bütçe işlem talepleri ayrı bölümlerde izlendiğinden
idareler bütçe işlemlerini ilgili bütçe işlem türü altında yer alan "bütçe işlem" seçeneğinden,
bütçe işlem taleplerini ise ilgili bütçe işlem türü altında yer alan "talep" seçeneğinden
gerçekleştireceklerdir.
Bu Tebliğin uygulanmasıyla ilgili olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye, her
türlü tedbiri almaya Bakanlığımız yetkilidir.
Tebliğ olunur.
[R.G. 7 Şubat 2009 – 27134]
—— • ——
TEDAVİ YARDIMINA İLİŞKİN UYGULAMA TEBLİĞİ
(SIRA NO: 8)
Bilindiği üzere, (6) sıra numaralı Tedavi Yardımına İlişkin Uygulama Tebliği (Bundan
sonra Tebliğ olarak ifade edilecektir.) 23/10/2008 tarihli ve 27033 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmıştır.
Ek-4
Söz konusu Tebliğde aşağıda belirtilen değişiklik ve düzenlemelerin yapılması gerekli
görülmüştür.
1. Tebliğin 5.1.4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Resmi sağlık kurumunda veya personelin bağlı olduğu kurum bünyesinde yapılan
protez tedavileri ile ilgili olarak yapılması gerekli görülen akrilik veya seramik veneer kron,
hassas tutuculu kron, implant üstü kron v.b. metal destekli tek parça kron ve tek parça döküm
kronlar ile alt-üst çene iskelet dökümünün ilgili resmi sağlık kurumu ve kuruluşu tarafından
yapılması/hizmet alımı ile sağlanması halinde akrilik veya seramik veneer kron, hassas
tutuculu kron, implant üstü kron v.b. metal destekli tek parça kron ve tek parça döküm kron
için (malzeme dahil) 11 TL, alt-üst çene iskelet dökümü için (malzeme dahil) 43 TL döküm
işçilik ücreti sağlık kurumunun faturasında belirtilmek kaydıyla ödenir. Söz konusu
işlemlerin, protez tedavisini yapan sağlık kurumları tarafından yapılmayarak mevzuat
hükümlerine dayanılarak başhekimliklerce, üniversitelerde ise dekanlıklarca organize edilerek
yaptırılması ve hastaya fatura düzenlenmesi halinde fatura bedeli yukarıda belirtilen fiyatları
aşmamak kaydıyla hastalara ödenir. Bu işlemlerin serbest diş hekimliklerinde yaptırılması
halinde, ayrıca döküm işçilik ücreti ödenmez.”
2. Tebliğin “Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında diş tedavisi” başlıklı 5.2 nci maddesi
ve 2.7.7 nci maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu Tebliğin yürürlük tarihinden itibaren diş tedavisi amacıyla özel sağlık kurum ve
kuruluşları ile serbest diş hekimliklerine sevk yapılmayacaktır. Konuyla ilgili olarak yeni bir
düzenleme yapılıncaya kadar, Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri
Yönetmeliği ve Tebliğ hükümleri çerçevesinde diş tedavileri resmi sağlık kurum ve
kuruluşlarında sağlanmaya devam edilecektir.
3. Tebliğin 12.1.2 nci maddesinin dördüncü fıkrasına “Özel sağlık kurumlarında yapılan
günübirlik tedavilerde kullanılan ve tanıya dayalı işleme dahil olmayan ilaçların serbest
eczanelerden temini esastır.” ibaresi ilave edilmiştir.
4. Tebliğin 12.2 nci maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesi madde metninden
çıkarılmıştır.
5. Tebliğin 12.7.14 üncü maddesinin c-3/d bendine son fıkrasından önce gelmek üzere
aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Lapatinib: Daha önce antrasiklin, taksan ve trastuzumab ile tedavi görmüş ve halen
progresyon gösteren, c-erb B2 immünhistokimya testi sonucu 3+ veya FISH + olan metastatik
meme kanserli hastalarının tedavisinde kapesitabin ile kombine olarak kullanılır. Lapatinib +
kapesitabin progresyona kadar geçen sürede, hastanın tedaviden fayda görmesi ve bu
durumun reçete üzerinde hekim tarafından belirtilmesi halinde ödenir. Lapatinib + kapesitabin
kullanılıyor iken progresyon gelişen hastalarda tedavinin sonraki basamaklarında lapatinib
ödenmez.”
6. Tebliğin 12.7.20 numaralı maddesine (b) bendinin ilk fıkrasından sonra gelmek üzere
aşağıdaki (c) bendi eklenmiştir.
“c)12 aylıktan küçük;
-Soldan sağa şantlı doğuştan kalp hastalığına sahip olup, konjestif kalp yetersizliği
tedavisi alması gereken bebeklerde,
-Siyanotik doğuştan kalp hastalıkları olan bebeklerde,
-Düzeltilmemiş ya da kısmen düzeltilmiş kompleks doğuştan kalp hastalıkları olan
bebeklerde,
-Opere edildiği halde rezidü hemodinamik bozukluk nedeniyle konjestif kalp
yetersizliği tedavisi almaya devam eden bebeklerde,
-Önemli pulmoner hipertansiyonlu bebeklerde (Sistemik basıncın %50’sinden fazlası)
-Hemodinamik bozukluk nedeniyle tedavi alması gereken kardiyomiyopatili bebeklerde.
12-24 ay arası;
-Düzeltilmemiş ya da kısmen düzeltilmiş kompleks doğuştan kalp hastalığı olan
bebeklerde,
Ek-4
-Opere edildiği halde rezidü hemodinamik bozukluk nedeniyle konjestif kalp
yetersizliği tedavisi almaya devam eden bebeklerde,
-Hemodinamik bozukluk nedeniyle tedavi alması gereken kardiyomiyopatili bebeklerde,
-Önemli pulmoner hipertansiyonu olan bebeklerde (Sistemik basıncın %50’sinden
fazlası) kullanılır.”
7. Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
[R.G. 7 Şubat 2009 – 27134]
—— • ——
İlânlar
Adalet Bakanlığından :
Şişli 2. Sulh Hukuk Mahkemesine ait Esas : 2007/1476 sayılı dava dosyası ile Şişli 4.
İcra Müdürlüğünün Esas : 2007/7387 ve Esas : 2007/5921 sayılı takip dosyalarının zayi
olduğu anlaşıldığından, 4473 sayılı Yangın, Yersarsıntısı, Seylâp veya Heyelân Sebebiyle
Mahkeme ve Adliye Dairelerinde Ziyaa Uğrayan Dosyalar Hakkında Yapılacak Muamelelere
Dair Kanun hükümlerini söz konusu dosyalar için uygulanmasına ve anılan Kanun hükümleri
gereğince işlem yapılmasına karar verildiği ilan olunur.
[R.G. 5 Şubat 2009 – 27132]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
İstanbul 3. İcra Müdürlüğüne ait Esas: 2007/2125 sayılı takip dosyasının kaybolduğu
anlaşıldığından, 4473 sayılı Yangın, Yersarsıntısı, Seylâp, Heyelân Sebebiyle Mahkeme ve
Adliye Dairelerinde Ziya Uğrayan Dosyalar Hakkında Yapılacak Muamelelere Dair Kanun
hükümlerinin söz konusu dosya için uygulanmasına ve anılan Kanun hükümleri gereğince
işlem yapılmasına karar verildiği ilan olunur.
[R.G. 8 Şubat 2009 – 27135]
—— • ——
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünden :
İHALELERE KATILMAKTAN YASAKLAMA KARARI
1. İhale Kayıt Numarası
2008/3
(İKN)
2. Yasaklama Kararı
Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel
Veren Bakanlık/Kurum Müdürlüğü
3. İhaleyi Yapan
İdarenin
Adı
Silivri Açık Ceza İnfaz
İl/İlçe İstanbul/Silivri
Ek-4
Adresi
Kurumu
Silivri Açık Ceza İnfaz
Kurumu
TelFaks
0 212 726 00 00/ 726 00
01
Posta
31200
E-Mail
Kodu
4. İhalelere Katılmaktan Yasaklanan Gerçek 5. Ortak ve/veya
veya Tüzel Kişi
Ortaklıkların
Hedef Giyim Gıda İnşaat
Kuyumculuk Elektrik
Adı/Unvanı
Sanayi ve Ticaret Limited
Şirketi
Eminönü Tarvay Alt Geçidi
Adresi
No:18 Eminönü-İstanbul
T.C. Kimlik
No.
Vergi Kimlik/
Mükellefiyet 4610374882
No.
Kayıtlı
Olduğu
İstanbul Ticaret Odası
Ticaret/Esnaf
Odası
Ticaret/Esnaf
593960
Sicil No.
6.
7. Yasaklamanın
aA
Yı
b-4735
Yasaklam
( )
(1) Dayanağı ve
4734 ( )
y
l
KİSK
a Süresi
Kapsamı
KİK
(X d-Diğer
c-2886 DİK
) Mevzuat
Tüm
Tüm
( )
İhalelerden
İhalelerden
Bakanlık
Bakanlık
( )
İhalelerinden
İhalelerinden
Kurum
Kurum
( )
İhalelerinden
İhalelerinden
( )
( )
( )
( )
( )
Yasaklama Kararı Aşağıdaki Açıklamalar Dikkate Alınarak Doldurulacaktır.
1 - İKN : İstisna kapsamındakiler dahil 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara göre yapılan
yasaklamalarda doldurulacaktır.
2 - T.C. Kimlik No : Yasaklananın gerçek kişi olması durumunda doldurulacaktır.
3 - Kayıtlı Olduğu Ticaret/Esnaf Odası ve Ticaret Esnaf Sicil No : Herhangi bir Ticaret
veya Esnaf Odasına kayıtlı olmaması halinde kayıtlı olmadığı belirtilecektir.
4 - Diğer Mevzuat : İstisna kapsamındakiler dahil 4734, 4735 ve 2886 sayılı Kanunların
dışındaki mevzuata göre verilen yasaklamalarda doldurulacaktır.
5 - Ortak ve/veya Ortaklıkların : 4734 sayılı Kanunun 58/2 nci maddesi ile 4735 sayılı
Kanunun 26/2 nci maddesinde sayılan ortak ve/veya ortakların bulunması halinde bu bölüm
doldurulacaktır. Bu bölümde yer alan kişinin birden fazla olması durumunda ek yapılabilir.
Adalet Bakanlığından :
İHALELERE KATILMAKTAN YASAKLAMA KARARI
Ek-4
1. İhale Kayıt Numarası
2007/17876
(İKN)
2. Yasaklama Kararı
Adalet Bakanlığı
Veren Bakanlık/Kurum
3. İhaleyi Yapan
İdarenin
Ödemiş M Tipi Ceza
Adı
İl/İlçe Ödemiş
İnfaz Kurumu
Anafartalar Mah. Çakıcı
TelAdresi Cad. No:145 İzmir /Ö
0 232 546 01 25
Faks
demiş
Posta
35750
E-Mail
Kodu
4. İhalelere Katılmaktan Yasaklanan Gerçek 5. Ortak ve/veya
veya Tüzel Kişi
Ortaklıkların
Azizoğulları İç ve Dış
Adı/Unvanı
Ticaret Limited Şirketi
Gaziler Cad. No:353/3
Adresi
Yenişehir/İzmir
T.C. Kimlik
31663794784
No.
Vergi Kimlik/
Mükellefiyet 7180122902
No.
Kayıtlı
Olduğu
İzmir Ticaret Odası
Ticaret/Esnaf
Odası
Ticaret/Esnaf
Sicil No.
6.
7. Yasaklamanın
aA
Yı
b-4735
Yasaklam
( )
(1) Dayanağı ve
4734 ( )
y
l
KİSK
a Süresi
Kapsamı
KİK
d-Diğer
c-2886 DİK
( )
Mevzuat
Tüm
Tüm
( )
İhalelerden
İhalelerden
Bakanlık
Bakanlık
( )
İhalelerinden
İhalelerinden
Kurum
Kurum
( )
İhalelerinden
İhalelerinden
(X
)
( )
( )
( )
( )
Yasaklama Kararı Aşağıdaki Açıklamalar Dikkate Alınarak Doldurulacaktır.
1 - İKN : İstisna kapsamındakiler dahil 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara göre yapılan
yasaklamalarda doldurulacaktır.
2 - T.C. Kimlik No : Yasaklananın gerçek kişi olması durumunda doldurulacaktır.
3 - Kayıtlı Olduğu Ticaret/Esnaf Odası ve Ticaret Esnaf Sicil No : Herhangi bir Ticaret
veya Esnaf Odasına kayıtlı olmaması halinde kayıtlı olmadığı belirtilecektir.
4 - Diğer Mevzuat : İstisna kapsamındakiler dahil 4734, 4735 ve 2886 sayılı Kanunların
dışındaki mevzuata göre verilen yasaklamalarda doldurulacaktır.
Ek-4
5 - Ortak ve/veya Ortaklıkların : 4734 sayılı Kanunun 58/2 nci maddesi ile 4735 sayılı
Kanunun 26/2 nci maddesinde sayılan ortak ve/veya ortakların bulunması halinde bu bölüm
doldurulacaktır. Bu bölümde yer alan kişinin birden fazla olması durumunda ek yapılabilir.
[R.G. 5 Şubat 2009 – 27132]
—— • ——
İlân
—— • ——
Milletlerarası Adlaşmalar
9 Kasım 2007 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 3/12/2008 tarihli ve 5823 sayılı
Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suudi
Arabistan Krallığı Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan vergilerde Çifte
Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması”nın ve eki
“Protokol”ün onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 3/2/2009 tarihli ve HUMŞ/21 sayılı yazısı
üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar
Kurulu’nca 3/2/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Köksal TOPTAN
CUMHURBAŞKANI V.
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
M. AYDIN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı V.
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
F. N. ÖZAK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Adalet Bakanı Millî Savunma Bakanı V.
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
H. ÇELİK
M. M. EKER
Ulaştırma Bakanı V.Tarım ve Köyişleri Bakanı
H. YAZICI
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı V.Sanayi ve Ticaret BakanıEnerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanı
E. GÜNAY
V. EROĞLU
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
İLE
SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI HÜKÜMETİ
Ek-4
ARASINDA
GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLERDE
ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME VE
VERGİ KAÇAKÇILIĞINA ENGEL OLMA
ANLAŞMASI
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ
İLE
SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI HÜKÜMETİ
Gelir üzerinden alınan vergilerde çifte vergilendirmeyi önleyen ve vergi
kaçakçılığına engel olan bir Anlaşma yapmak isteğiyle
AŞAĞIDAKİ ANLAŞMAYA VARMIŞLARDIR:
Madde 1
Kavranan Kişiler
Bu Anlaşma, Akit Devletlerden birinin veya her ikisinin mukimi olan kişilere
uygulanacaktır.
Madde 2
Kavranan Vergiler
1. Bu Anlaşma, ne şekilde alındığına bakılmaksızın, bir Akit Devlet, idari altbölümü
veya mahalli idareleri adına gelir üzerinden alınan vergilere uygulanacaktır.
2. Menkul veya gayrimenkul varlıkların devrinden doğan kazançlara uygulanan vergiler
ile teşebbüsler tarafından ödenen ücret veya maaşların toplam tutarı üzerinden alınan vergiler
dahil olmak üzere, toplam gelir veya gelirin unsurları üzerinden alınan tüm vergiler, gelir
üzerinden alınan vergiler olarak kabul edilecektir.
3. Anlaşmanın uygulanacağı mevcut vergiler özellikle:
(a) Suudi Arabistan Krallığı yönünden:
i) Zekat;
ii) Doğalgaz Yatırım Vergisi dahil Gelir Vergisi.
(Bundan böyle “Suudi Vergisi" olarak bahsedilecektir).
(b) Türkiye Cumhuriyeti yönünden:
i) Gelir Vergisi;
ii) Kurumlar Vergisi.
(Bundan böyle “Türk Vergisi” olarak bahsedilecektir).
4. Bu Anlaşma hükümleri aynı zamanda, Anlaşmanın imza tarihinden sonra her bir Akit
Devlet tarafından mevcut vergilere ilave olarak veya onların yerine uygulanan ve mevcut
vergilerle aynı nitelikte olan veya onlara önemli ölçüde benzeyen vergilere de uygulanacaktır.
Her iki Akit Devletin yetkili makamları, ilgili vergi mevzuatlarında yapılan önemli
değişiklikleri birbirlerine bildireceklerdir.
Madde 3
Genel Tanımlar
1. Bu Anlaşmanın amaçları bakımından, metin aksini gerektirmedikçe:
(a) “Suudi Arabistan Krallığı” terimi, Suudi Arabistan Krallığı’nın, karasuları dışındaki
alanlar da dahil olmak üzere karasularında, deniz yatağında, toprak altında ve doğal
kaynaklarında uluslararası hukuka uygun olarak iç mevzuatı uyarınca egemenlik hakları ve
yargı yetkisini kullandığı Suudi Arabistan Krallığı topraklarını ifade eder;
(b) “Türkiye” terimi, karasuları dahil olmak üzere, Türkiye’nin egemenlik alanını,
bunun yanı sıra uluslararası hukuka uygun olarak doğal kaynakların aranması, işletilmesi ve
korunması amacıyla, üzerinde yargı yetkisi veya egemenlik haklarına sahip olduğu deniz
alanları ifade eder;
(c) “Bir Akit Devlet” ve “ diğer Akit Devlet ” terimleri, metnin gereğine göre Suudi
Arabistan Krallığı veya Türkiye Cumhuriyeti anlamına gelir;
Ek-4
(d) “Kişi” terimi, Devlet, idari altbölümleri veya mahalli idareleri dahil olmak üzere,
herhangi bir gerçek kişiyi, şirketi veya kişilerin oluşturduğu diğer herhangi bir kuruluşu
kapsar;
(e) “Şirket” terimi, herhangi bir kurum veya vergileme yönünden kurum olarak
muamele gören herhangi bir kuruluş anlamına gelir;
(f) “Bir Akit Devletin teşebbüsü” ve “diğer Akit Devletin teşebbüsü” terimleri sırasıyla,
bir Akit Devletin mukimi tarafından işletilen bir teşebbüs ve diğer Akit Devletin mukimi
tarafından işletilen bir teşebbüs anlamına gelir;
(g) "Uluslararası trafik" terimi, yalnızca diğer Akit Devletin sınırları içinde
gerçekleştirilen gemi, uçak veya kara nakil vasıtası işletmeciliği hariç olmak üzere, bir Akit
Devlette etkin yönetim merkezine sahip bir teşebbüs tarafından gemi, uçak veya kara nakil
vasıtası işletilerek yapılan herhangi bir taşımacılığı ifade eder;
(h) “Vatandaş” terimi:
i) bir Akit Devletin vatandaşlığına sahip herhangi bir gerçek kişiyi;
ii) bir Akit Devlette yürürlükte olan mevzuata göre statü kazanan herhangi bir tüzel
kişiliği, ortaklığı veya derneği
ifade eder;
(i) “Yetkili makam” terimi:
i) Suudi Arabistan Krallığı yönünden, Maliye Bakanı veya onun yetkili temsilcisi
tarafından temsil edilen Maliye Bakanlığını;
ii) Türkiye Cumhuriyeti yönünden, Maliye Bakanı’nı veya onun yetkili temsilcisini
ifade eder.
2. Bu Anlaşmanın bir Akit Devlet tarafından herhangi bir tarihte uygulanmasına ilişkin
olarak, Anlaşmada tanımlanmamış herhangi bir terim, metin aksini gerektirmedikçe,
Anlaşmanın uygulanacağı vergilerin amaçları bakımından, o tarihte bu Devletin mevzuatında
sahip olduğu anlamı taşıyacak ve bu Devletin yürürlükteki vergi mevzuatında yer alan
herhangi bir anlam, bu Devletin diğer mevzuatında bu terime verilen anlama göre üstünlük
taşıyacaktır.
Madde 4
Mukim
1. Bu Anlaşmanın amaçları bakımından, “bir Akit Devletin mukimi” terimi, bu Devlet,
herhangi bir idari alt bölüm veya mahalli idare de dahil olmak üzere, o Devletin mevzuatı
gereğince ev, ikametgah, kurumlaşılan yer, yönetim yeri veya benzer yapıda diğer herhangi
bir kriter nedeniyle bu Devlette vergiye tabi tutulan herhangi bir kişi anlamına gelir;
Bununla birlikte bu terim, yalnızca o Devletteki kaynaklardan elde edilen gelir
nedeniyle orada vergiye tabi tutulan herhangi bir kişiyi kapsamaz.
2. Bu maddenin 1 inci fıkra hükümleri dolayısıyla bir gerçek kişi her iki Akit Devletin
de mukimi olduğunda, bu kişinin durumu aşağıdaki şekilde belirlenecektir:
(a) Bu kişi, yalnızca daimi olarak kalabileceği bir evin bulunduğu Devletin mukimi
kabul edilecektir. Eğer kişinin her iki Devlette de daimi olarak kalabileceği bir evi varsa, bu
kişi, yalnızca kişisel ve ekonomik ilişkilerinin daha yakın olduğu (hayati menfaatlerin
merkezi) Devletin mukimi kabul edilecektir;
(b) Eğer kişinin hayati menfaatlerinin merkezinin yer aldığı Devlet saptanamazsa veya
her iki Devlette de daimi olarak kalabileceği bir evi yoksa, bu kişi yalnızca kalmayı adet
edindiği evin bulunduğu Devletin mukimi kabul edilecektir;
(c) Eğer kişinin her iki Devlette de kalmayı adet edindiği bir ev varsa veya her iki
Devlette de böyle bir ev söz konusu değilse, bu kişi yalnızca vatandaşı olduğu Devletin
mukimi kabul edilecektir;
(d) Eğer kişi her iki Devletin de vatandaşıysa veya her ikisinin de vatandaşı değilse,
Akit Devletlerin yetkili makamları sorunu karşılıklı anlaşmayla çözeceklerdir.
Ek-4
3. Gerçek kişi dışındaki bir kişi, bu maddenin 1 inci fıkra hükümleri dolayısıyla her iki
Akit Devletin de mukimi olduğunda, bu kişi yalnızca etkin yönetim merkezinin bulunduğu
Devletin mukimi kabul edilecektir.
Madde 5
İşyeri
1. Bu Anlaşmanın amaçları bakımından “işyeri” terimi, bir teşebbüsün işinin tamamen
veya kısmen yürütüldüğü işe ilişkin sabit bir yer anlamına gelir.
2. “İşyeri” terimi özellikle şunları kapsamına alır:
(a) Yönetim yeri;
(b) Şube;
(c) Büro;
(d) Fabrika;
(e) Atölye;
(f) Doğal kaynakların çıkarıldığı herhangi bir yer.
3. “İşyeri” terimi aşağıdakileri de kapsayacaktır:
(a) Oniki ayı aşan bir süre devam eden bir inşaat şantiyesi, yapım, montaj veya kurma
projesi veya bunlara ilişkin kontrol faaliyetleri;
(b) Bir teşebbüs tarafından, çalışanları veya teşebbüs tarafından bu amaçla
görevlendirilen diğer personel aracılığıyla bir Akit Devlette ifa edilen ve herhangi bir 12 aylık
dönemde (aynı veya bağlı proje için) toplam 6 aylık süre veya süreleri aşan, danışmanlık
hizmetleri dahil hizmet tedarikleri.
4. Bu maddenin daha önceki hükümlerine bakılmaksızın, “işyeri” teriminin aşağıdaki
hususları kapsamadığı kabul edilecektir:
(a) Tesislerin, teşebbüse ait malların veya ticari eşyanın yalnızca depolanması, teşhiri
veya teslimi amacıyla kullanılması;
(b) Teşebbüse ait mal veya ticari eşya stoklarının yalnızca depolama, teşhir veya teslim
amacıyla elde tutulması;
(c) Teşebbüse ait mal veya ticari eşya stoklarının, yalnızca bir başka teşebbüs
tarafından işlenmesi amacıyla elde tutulması;
(d) İşe ilişkin sabit bir yerin yalnızca teşebbüs için mal veya ticari eşya satın alınması
veya bilgi toplanması amacıyla elde tutulması;
(e) İşe ilişkin sabit bir yerin teşebbüs için yalnızca hazırlayıcı veya yardımcı karakter
taşıyan diğer herhangi bir işin yürütülmesi amacıyla elde tutulması;
(f) İşe ilişkin sabit bir yerin, yalnızca (a) ila (e) bentlerinde bahsedilen faaliyetlerin bir
veya birkaçını bir arada yürütmek için elde tutulması; ancak bu faaliyetlerin bir arada
yürütülmesi sonucunda oluşan toplu faaliyetin hazırlayıcı veya yardımcı karakterde olması
şarttır.
5. Bu maddenin 1 inci ve 2 nci fıkra hükümlerine bakılmaksızın, bir kişi -6 ncı fıkranın
uygulanacağı bağımsız nitelikteki bir acente dışında- bir Akit Devlette, diğer Akit Devletin bir
teşebbüsü adına hareket ederse, bu teşebbüs, aşağıda belirtilen şartlarla, bu kişinin teşebbüs
için gerçekleştirdiği her türlü faaliyet dolayısıyla ilk bahsedilen Akit Devlette bir işyerine
sahip kabul edilecektir:
(a) eğer bu kişi, o Devlette teşebbüs adına mukavele akdetme yetkisine sahip olur ve bu
yetkisini mutaden kullanırsa, söz konusu kişinin faaliyetleri bu maddenin 4 üncü fıkrasında
belirtilen ve işe ilişkin sabit bir yerden yapılması durumunda, o fıkra hükümleri uyarınca bu
yeri işyeri haline getirmeyen nitelikteki faaliyetlerle sınırlı olmadıkça; veya
(b) eğer bu kişi, böyle bir yetkisi olmamasına rağmen, teşebbüs adına düzenli olarak
sevk ettiği mallardan veya ticari eşyadan ilk bahsedilen Devlette mutaden mal veya ticari eşya
stoku bulundurursa. Önceki cümle hükümleri, kişinin ilk bahsedilen Devlette vergiden
kaçınmak amacıyla sadece malların veya ticari eşyanın sürekli sevkini değil, aynı zamanda
satış akdinin fiilen gerçekleştirilmesi için malların veya ticari eşyanın satışı ile ilgili diğer bazı
bağlantılı faaliyetleri yerine getirdiği kanıtlanmadıkça uygulanmayacaktır.
Ek-4
6. Bir Akit Devlet teşebbüsü, diğer Akit Devlette, işlerini yalnızca kendi faaliyetlerine
olağan şekilde devam eden bir simsar, genel komisyon acentesi veya bağımsız statüde diğer
herhangi bir acente vasıtasıyla yürüttüğü için bu diğer Devlette bir işyerine sahip kabul
olunmayacaktır.
7. Bir Akit Devletin mukimi olan bir şirket, diğer Akit Devletin mukimi olan veya bu
diğer Devlette ticari faaliyette bulunan (bir işyeri vasıtasıyla veya diğer bir şekilde) bir şirketi
kontrol eder ya da onun tarafından kontrol edilirse, bu durumda şirketlerden biri diğeri için bir
işyeri oluşturmayacaktır.
Madde 6
Gayrimenkul Varlıklardan Elde Edilen Gelir
1. Bir Akit Devlet mukiminin diğer Akit Devlette bulunan gayrimenkul varlıklardan
elde ettiği gelir (tarım veya ormancılıktan elde edilen gelir dahil), bu diğer Akit Devlette
vergilendirilebilir.
2. "Gayrimenkul varlık" terimi, söz konusu varlığın bulunduğu Akit Devletin
mevzuatına göre tanımlanacaktır. Bu terim her halükarda, gayrimenkul varlığa müteferri
varlıkları, tarım ve ormancılıkta kullanılan araçları ve hayvanları, özel hukuk hükümlerinin
uygulanacağı gayrimenkul mülkiyetine ilişkin hakları, gayrimenkul intifa haklarını ve maden
ocaklarının, kaynakların ve diğer doğal kaynakların işletilmesi veya işletme hakkı karşılığında
doğan sabit ya da değişken ödemeler üzerindeki hakları kapsayacaktır. Gemiler, vapurlar ve
uçaklar gayrimenkul varlık olarak kabul edilmeyecektir.
3. Bu maddenin 1 inci fıkra hükümleri, gayrimenkul varlığın doğrudan kullanımından,
kiralanmasından veya diğer herhangi bir şekilde kullanımından elde edilen gelire
uygulanacaktır.
4. Bu maddenin 1 inci ve 3 üncü fıkra hükümleri aynı zamanda, bir teşebbüsün
gayrimenkul varlıklarından elde edilen gelir ile serbest meslek faaliyetlerinin icrasında
kullanılan gayrimenkul varlıklardan elde edilen gelire de uygulanacaktır.
Madde 7
Ticari Kazançlar
1. Bir Akit Devlet teşebbüsüne ait kazanç, söz konusu teşebbüs diğer Akit Devlette yer
alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette bulunmadıkça, yalnızca bu Devlette
vergilendirilecektir. Eğer teşebbüs yukarıda bahsedilen şekilde ticari faaliyette bulunursa,
teşebbüsün kazançları yalnızca işyerine atfedilebilen miktarla sınırlı olmak üzere bu diğer
Devlette vergilendirilebilir.
2. Bu maddenin 3 üncü fıkra hükümleri saklı kalmak üzere, bir Akit Devlet teşebbüsü
diğer Akit Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette bulunduğunda, her iki Akit
Devlette de bu işyerine atfedilecek kazanç, bu işyeri aynı veya benzer koşullar altında, aynı
veya benzer faaliyetlerde bulunan ayrı ve bağımsız bir teşebbüs olsaydı ve işyerini
oluşturduğu teşebbüsten tamamen bağımsız bir nitelik kazansaydı ne kazanç elde edecek ise
aynı miktarda bir kazanç olacaktır.
3. Bir işyerinin kazancı belirlenirken, işyerinin bulunduğu Devlette veya başka yerde
yapılan, yönetim ve genel idare giderleri de dahil olmak üzere işyerinin faaliyet amaçlarına
uygun olan giderlerin indirilmesine müsaade edilecektir. Bununla birlikte, işyeri tarafından
teşebbüsün ana merkezine veya diğer herhangi bir bürosuna, patentlerin veya diğer hakların
kullanılması karşılığında gayrimaddi hak bedeli, ücret veya diğer benzeri ödemelerin
yapılması; verilen belirli hizmetler veya yönetim karşılığında komisyon ödenmesi; bankacılık
teşebbüsleri hariç olmak üzere, işyerine ödünç para verilmesine ilişkin borçlardan gelir elde
edilmesi halinde, söz konusu meblağın gider olarak indirilmesine (gerçek giderlerin geri
ödenmesi hariç) müsaade edilmeyecektir. Benzer şekilde, işyeri tarafından teşebbüsün ana
merkezine veya diğer herhangi bir bürosuna patentlerin veya diğer hakların kullanılması
karşılığında gayrimaddi hak bedeli, ücret veya diğer benzeri ödemelerin yapılması; verilen
belirli hizmetler veya yönetim karşılığında komisyon ödenmesi ya da bankacılık teşebbüsleri
hariç olmak üzere, işyerinin ana merkezine veya diğer herhangi bir bürosuna ödünç para
Ek-4
verilmesine ilişkin borçlardan gelir elde edilmesi halinde, söz konusu meblağ işyerinin
kazancının belirlenmesinde (gerçek giderlerin geri ödenmesi hariç) dikkate alınmayacaktır.
4. Bir işyerine, bu işyeri tarafından teşebbüs adına yalnızca mal veya ticari eşya satın
alınması dolayısıyla hiç bir kazanç atfedilmeyecektir.
5. Bu maddedeki hiçbir hüküm, bir Akit Devletin sigortacılık faaliyetlerinden elde
edilen kazancın vergilendirilmesine ilişkin herhangi bir kanunu uygulamasını
etkilemeyecektir.
6. Kazanç, bu Anlaşmanın diğer maddelerinde ayrı olarak düzenlenen gelir unsurlarını
da kapsamına aldığında, o maddelerin hükümleri bu madde hükümlerinden etkilenmeyecektir.
Madde 8
Deniz, Hava ve Kara Taşımacılığı
1. Uluslararası trafikte gemi, uçak veya kara nakil vasıtası işletmeciliğinden elde edilen
kazanç, yalnızca teşebbüsün etkin yönetim merkezinin bulunduğu Akit Devlette
vergilendirilecektir.
2. Bir gemicilik teşebbüsünün etkin yönetim merkezi geminin bordası ise, bu
teşebbüsün, geminin kayıtlı olduğu limanın bulunduğu Akit Devlette, eğer geminin kayıtlı
olduğu böyle bir liman yoksa, gemiyi işletenin mukim olduğu Akit Devlette yerleşik olduğu
kabul edilecektir.
3. 1 inci fıkra hükümleri aynı zamanda bir ortaklığa, bir ortak teşebbüse veya
uluslararası işletilen bir acenteye iştirak dolayısıyla elde edilen kazançlara da uygulanacaktır.
Madde 9
Bağımlı Teşebbüsler
1. (a) Bir Akit Devlet teşebbüsü doğrudan veya dolaylı olarak diğer Akit Devlet
teşebbüsünün yönetim, kontrol veya sermayesine katıldığında, veya
(b) Aynı kişiler doğrudan veya dolaylı olarak bir Akit Devlet teşebbüsünün ve diğer
Akit Devlet teşebbüsünün yönetim, kontrol veya sermayesine katıldığında,
ve her iki halde de, iki teşebbüs arasındaki ticari veya mali ilişkilerde oluşan veya
oluşturulan koşullar, bağımsız teşebbüsler arasında oluşması gereken koşullardan
farklılaştığında, bu teşebbüslerden birisinde olması gereken, fakat bu koşullar dolayısıyla
kendini göstermeyen kazanç, o teşebbüsün kazancına eklenir ve buna göre vergilendirilebilir.
2. Bir Akit Devletin, kendi teşebbüsünün kazancına dahil edip vergilendirdiği kazanç,
diğer Akit Devlette vergilendirilen diğer Devlet teşebbüsünün kazancını içermesi ve aynı
zamanda bu kazancın bağımsız iki teşebbüs arasında olması gereken koşullar göz önünde
tutularak, sonradan bu ilk bahsedilen Devletçe yapılan hesaplamalar sonucunda belirlenen
kazanç olması durumunda, diğer Devlet söz konusu kazanç üzerinden alınan verginin
miktarında gerekli düzeltmeleri yapacaktır. Bu düzeltme yapılırken, bu Anlaşmanın diğer
hükümleri göz önünde tutulacak ve gerektiğinde Akit Devletlerin yetkili makamları
birbirlerine danışacaklardır.
Madde 10
Temettüler
1. Bir Akit Devletin mukimi olan bir şirket tarafından diğer Akit Devletin bir mukimine
ödenen temettüler, bu diğer Akit Devlette vergilendirilebilir.
2. Bununla beraber söz konusu temettüler, temettüyü ödeyen şirketin mukim olduğu
Akit Devlette ve bu Devletin mevzuatına göre de vergilendirilebilir; ancak, temettünün gerçek
lehdarı diğer Akit Devletin bir mukimi ise, bu şekilde alınacak vergi:
(a) i) gerçek lehdar, temettüyü ödeyen şirketin doğrudan doğruya
sermayesinin en az %20 sine sahip bir şirketse ( ortaklık hariç) veya
ii) gerçek lehdar, merkez bankası veya tamamı devlete ait bir tüzel kişi ise
gayrisafi temettü tutarının %5 ini;
(b) Tüm diğer durumlarda gayrisafi temettü tutarının %10 unu
aşmayacaktır.
Ek-4
Bu fıkra, içinden temettü ödemesi yapılan kazançlar yönünden şirketin
vergilendirilmesini etkilemeyecektir.
3. Bu maddede kullanılan "temettü" terimi, hisse senetlerinden, intifa senetlerinden veya
intifa haklarından, maden hisselerinden, kurucu hisse senetlerinden veya alacak niteliğinde
olmayıp kazanca katılmayı sağlayan diğer haklardan elde edilen gelirler ile dağıtımı yapan
şirketin mukim olduğu Devletin mevzuatına göre, vergileme yönünden hisse senetlerinden
elde edilen gelirle aynı muameleyi gören diğer şirket haklarından elde edilen gelirleri ifade
eder.
4. Bir Akit Devlet mukimi olan temettünün gerçek lehdarı, temettüyü ödeyen şirketin
mukim olduğu diğer Akit Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette bulunursa
veya bu diğer Devlette yer alan sabit bir yer vasıtasıyla serbest meslek faaliyeti icra ederse ve
sözkonusu temettü elde ediş olayı ile bu işyeri veya sabit yer arasında etkin bir bağ
bulunmaktaysa, bu maddenin 1 inci ve 2 nci fıkra hükümleri uygulanmayacaktır. Bu durumda,
olayına göre bu Anlaşmanın 7 nci veya 14 üncü madde hükümleri uygulanacaktır.
5. Bu maddenin diğer hükümlerine bakılmaksızın, bir Akit Devlet mukimi olan bir
şirket, diğer Akit Devletten kazanç veya gelir elde ettiğinde, bu diğer Devlet, söz konusu
temettülerin bu diğer Devletin bir mukimine ödenmesi veya ödenen temettüler ile bu diğer
Devlette bulunan bir işyeri veya sabit yer arasında önemli bir bağ bulunması durumları hariç
olmak üzere, bu şirket tarafından ödenen temettüler üzerinden herhangi bir vergi alamaz.
Aynı şekilde bu diğer Devlet, bu şirketin dağıtılmayan kazançları üzerinden de dağıtılmayan
kazanç vergisi alamaz. Dağıtılan temettülerin veya dağıtılmamış kazancın tamamen veya
kısmen bu diğer Devlette elde edilen gelir veya kazançtan oluşması, durumu değiştirmez.
Madde 11
Alacaktan Kaynaklanan Gelir
1. Bir Akit Devlette doğan ve diğer Akit Devletin bir mukimine ödenen alacaktan
kaynaklanan gelir, bu diğer Devlette vergilendirilebilir.
2. Bununla beraber, söz konusu gelirler, elde edildiği Akit Devlette ve bu Akit Devletin
mevzuatına göre de vergilendirilebilir, ancak, alacaktan kaynaklanan gelirin gerçek lehdarı
diğer Akit Devletin bir mukimi ise bu şekilde alınacak vergi alacaktan kaynaklanan gelirin
gayrisafi tutarının yüzde 10 unu aşmayacaktır.
3. 2 nci fıkra hükümlerine bakılmaksızın, bir Akit Devlette doğan ve diğer Akit
Devletin Hükümeti’ne veya tamamı devlete ait olan bir tüzel kişiye veya Merkez Bankasına
ödenen alacaktan kaynaklanan gelirler ilk bahsedilen Akit Devlette vergiden muaf
tutulacaktır.
4. Bu maddede kullanılan “alacaktan kaynaklanan gelir” terimi, ipotek garantisine bağlı
olsun olmasın veya borçlunun kazancına katılma hakkını tanısın tanımasın, her nevi alacaktan
doğan gelirleri ve özellikle, kamu menkul kıymetleri ile tahvil veya borç senetlerinden elde
edilen gelirler ile söz konusu menkul kıymet, tahvil veya borç senetlerine ilişkin prim ve
ikramiyeleri ve aynı zamanda gelirin elde edildiği Devletin vergi mevzuatına göre ikrazat
geliri sayılan diğer bütün gelirleri ifade eder. Geç ödemelerden kaynaklanan cezalar, bu
maddenin amacı bakımından alacaktan kaynaklanan gelir olarak nitelendirilmeyecektir.
5. Bir Akit Devlet mukimi olan alacaktan kaynaklanan gelirin gerçek lehdarı, söz
konusu gelirin elde edildiği diğer Akit Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette
veya bu diğer Devlette yer alan sabit bir yer vasıtasıyla serbest meslek faaliyetinde bulunursa
ve söz konusu gelirin ödendiği alacak ile bu işyeri veya sabit yer arasında etkin bir bağ
bulunmaktaysa, bu maddenin 1 inci ve 2 nci fıkra hükümleri uygulanmayacaktır. Bu durumda,
olayına göre, bu Anlaşmanın 7 nci veya 14 üncü madde hükümleri uygulanacaktır.
6. Bir Akit Devletin mukimi tarafından ödenen alacaktan kaynaklanan gelirin, o
Devlette elde edildiği kabul edilecektir. Bununla beraber, bu geliri ödeyen kişi, bir Akit
Devletin mukimi olsun veya olmasın, bir Akit Devlette alacaktan kaynaklanan geliri ödemeye
neden olan borç-alacak ilişkisiyle bağlantılı bir işyerine veya sabit yere sahip olduğunda ve
Ek-4
gelir bu işyeri veya sabit yerden kaynaklandığında, söz konusu gelirin işyerinin veya sabit
yerin bulunduğu Devlette elde edildiği kabul olunacaktır.
7. Ödeyici ile gerçek lehdar arasında veya her ikisi ile bir başka kişi arasında var olan
özel ilişki nedeniyle, alacak karşılığında ödenen alacaktan kaynaklanan gelirin miktarı, böyle
bir ilişkinin olmadığı durumlarda ödeyici ile gerçek lehdar arasında kararlaştırılacak alacaktan
kaynaklanan gelirin miktarını aştığında, bu madde hükümleri yalnızca en son bahsedilen
miktara uygulanacaktır. Bu durumda ilave ödeme kısmı, bu Anlaşmanın diğer hükümleri de
dikkate alınarak, her bir Akit Devletin mevzuatına göre vergilendirilecektir.
Madde 12
Gayrimaddi Hak Bedelleri
1. Bir Akit Devlette doğan ve diğer Akit Devletin bir mukimine ödenen gayrimaddi hak
bedelleri, bu diğer Devlette vergilendirilebilir.
2. Bununla beraber, söz konusu gayrimaddi hak bedelleri elde edildikleri Akit Devlette
ve bu Akit Devletin mevzuatına göre de vergilendirilebilir; ancak, gayrimaddi hak bedelinin
gerçek lehdarı diğer Akit Devletin bir mukimi ise, bu şekilde alınacak vergi gayrimaddi hak
bedelinin gayrisafi tutarının yüzde 10 unu aşmayacaktır.
3. Bu maddede kullanılan "gayrimaddi hak bedelleri" terimi, sinema filmleri ile radyo
veya televizyon yayınlarında kullanılan filmler veya bantlar dahil olmak üzere edebi, sanatsal
veya bilimsel her nevi telif hakkının, her nevi patentin, alameti farikanın, desen veya modelin,
planın, gizli formül veya üretim yönteminin veya sınai, ticari veya bilimsel teçhizatın
kullanımı veya kullanım hakkı karşılığında veya sınai, ticari veya bilimsel tecrübeye dayalı
bilgi birikimi karşılığında yapılan her türlü ödemeyi ifade eder.
4. Bir Akit Devlet mukimi olan gayrimaddi hak bedelinin gerçek lehdarı, söz konusu
bedelin elde edildiği diğer Akit Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette
bulunursa veya bu diğer Devlette yer alan sabit bir yer vasıtasıyla serbest meslek faaliyetinde
bulunursa ve söz konusu bedelin ödendiği hak veya varlık ile bu işyeri veya sabit yer arasında
etkin bir bağ bulunmaktaysa, bu maddenin 1 inci ve 2 nci fıkra hükümleri uygulanmayacaktır.
Bu durumda, olayına göre, bu Anlaşmanın 7 nci veya 14 üncü madde hükümleri
uygulanacaktır.
5. Bir Akit Devletin mukimi tarafından ödenen gayrimaddi hak bedelinin o Devlette
elde edildiği kabul olunacaktır. Bununla beraber, gayrimaddi hak bedelini ödeyen kişi bir Akit
Devletin mukimi olsun veya olmasın, bir Akit Devlette gayrimaddi hak bedelini ödeme
yükümlülüğü ile bağlantılı bir işyerine veya sabit yere sahip olduğunda ve gayrimaddi hak
bedeli bu işyerinden veya sabit yerden kaynaklandığında, söz konusu gayrimaddi hak
bedelinin işyerinin veya sabit yerin bulunduğu Devlette doğduğu kabul olunacaktır.
6. Ödeyici ile gerçek lehdar arasında veya her ikisi ile bir başka kişi arasında var olan
özel ilişki nedeniyle, kullanım, hak veya bilgi karşılığında ödenen gayrimaddi hak bedelinin
miktarı böyle bir ilişkinin olmadığı durumlarda ödeyici ile gerçek lehdar arasında
kararlaştırılacak miktarı aştığında, bu maddenin hükümleri yalnızca en son bahsedilen miktara
uygulanacaktır. Bu durumda ilave ödeme kısmı, bu Anlaşmanın diğer hükümleri de dikkate
alınarak, her bir Akit Devletin mevzuatına göre vergilendirilecektir.
Madde 13
Sermaye Değer Artış Kazançları
1. Bir Akit Devlet mukimince, diğer Akit Devlette yer alan ve bu Anlaşmanın 6 ncı
maddesinde belirtilen gayrimenkul varlıkların elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, bu
diğer Devlette vergilendirilebilir.
2. Bir Akit Devlet teşebbüsünün diğer Akit Devlette sahip olduğu bir işyerinin ticari
varlığına dahil menkul varlıkların veya bir Akit Devlet mukiminin diğer Akit Devlette serbest
meslek faaliyeti icra etmek üzere kullandığı sabit bir yere ait menkul varlıkların elden
çıkarılmasından doğan kazançlar, bu işyerinin (yalnız veya tüm teşebbüsle birlikte) veya sabit
yerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar da dahil olmak üzere, bu diğer Akit Devlette
Ek-4
3. Uluslararası trafikte işletilen gemi, uçak veya kara nakil vasıtalarının veya söz konusu
gemi, uçak veya kara nakil vasıtalarının işletilmesiyle ilgili menkul varlıkların elden
çıkarılmasından sağlanan kazançlar, yalnızca teşebbüsün etkin yönetim merkezinin bulunduğu
Akit Devlette vergilendirilecektir.
4. Bir Akit Devlet mukimi olan bir şirketteki payı temsil eden hisse senetlerinin veya bir
Akit Devlet mukimince ihraç edilen tahvillerin elden çıkarılmasından elde edilen kazançlar bu
5. Daha önceki fıkralarda belirtilenlerin dışında kalan herhangi bir varlığın elden
çıkarılmasından sağlanan kazançlar, yalnızca elden çıkaranın mukim olduğu Akit Devlette
Madde 14
Serbest Meslek Faaliyetleri
1. Bir Akit Devlet mukiminin serbest meslek faaliyetleri veya bağımsız nitelikteki diğer
faaliyetleri dolayısıyla elde ettiği gelir, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir. Bununla
beraber, aşağıdaki durumlarda söz konusu gelir diğer Akit Devlette de vergilendirilebilir:
(a) Kişi, diğer Akit Devlette faaliyetlerini icra etmek için sürekli kullanabileceği sabit
bir yere sahip ise, bu durumda gelir yalnızca bu sabit yere atfedilebilen gelirle sınırlı olmak
üzere bu diğer Akit Devlette vergilendirilebilir; veya
(b) Kişinin diğer Akit Devlette kalışı ilgili mali yıl içinde başlayan veya sona eren
herhangi bir 12 aylık bir dönemde bir veya birkaç seferde toplam 183 günü bulursa veya
aşarsa, bu durumda yalnızca bu diğer Devlette icra ettiği faaliyetleri nedeniyle elde etmiş
olduğu gelir üzerinden bu diğer Devlette vergilendirilebilir.
2. "Serbest meslek faaliyetleri" terimi, özellikle bağımsız bilimsel, edebi, sanatsal,
eğitici veya öğretici faaliyetleri, bunun yanısıra doktorların, avukatların, mühendislerin,
mimarların, dişçilerin ve muhasebecilerin bağımsız faaliyetlerini kapsamına alır.
Madde 15
Bağımlı Faaliyetler
1. Bu Anlaşmanın 16, 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin hükümleri saklı kalmak üzere,
bir Akit Devlet mukiminin bir hizmet dolayısıyla elde ettiği ücret, maaş ve diğer benzeri
gelirler, hizmet diğer Akit Devlette ifa edilmedikçe, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.
Hizmet diğer Akit Devlette ifa edilirse, buradan elde edilen söz konusu gelir bu diğer
2. Bu maddenin 1 inci fıkra hükümlerine bakılmaksızın, bir Akit Devlet mukiminin
diğer Akit Devlette ifa ettiği bir hizmet dolayısıyla elde ettiği gelir, eğer:
(a) Gelir elde eden kişi, diğer Devlette ilgili mali yıl içinde başlayan veya sona eren
herhangi bir oniki aylık dönemde bir veya bir kaç seferde toplam 183 günü aşmamak üzere
kalırsa, ve
(b) Ödeme, diğer Devletin mukimi olmayan bir işveren tarafından veya böyle bir
işveren adına yapılırsa, ve
(c) Ödeme, işverenin diğer Devlette sahip olduğu bir işyerinden veya sabit yerden
yapılmazsa
yalnızca ilk bahsedilen Devlette vergilendirilecektir.
3. Bu maddenin önceki hükümlerine bakılmaksızın, uluslararası trafikte işletilen bir
gemi, uçak veya kara nakil vasıtasında ifa edilen bir hizmet dolayısıyla elde edilen gelir,
teşebbüsün etkin yönetim merkezinin bulunduğu Akit Devlette vergilendirilebilir.
Madde 16
Müdürlere Yapılan Ödemeler
Bir Akit Devlet mukiminin, diğer Akit Devlet mukimi olan bir şirketin yönetim kurulu
üyesi olması dolayısıyla elde ettiği ücret ve diğer benzeri ödemeler, bu diğer Devlette
Madde 17
Sanatçı ve Sporcular
Ek-4
1. Bu Anlaşmanın 14 ve 15 inci madde hükümlerine bakılmaksızın, bir Akit Devlet
mukimi olan tiyatro, sinema, radyo veya televizyon sanatçısı gibi bir sanatçının veya bir
müzisyenin ya da bir sporcunun diğer Akit Devlette icra ettiği bu nitelikteki şahsi faaliyetleri
dolayısıyla elde ettiği gelir, bu diğer Devlette vergilendirilebilir.
2. Bir sanatçının ya da sporcunun icra ettiği şahsi faaliyetlerden doğan gelir, sanatçının
veya sporcunun kendisine değil de bir başkasına yönelirse, bu gelir 7, 14 ve 15 inci
maddelerin hükümleriyle bağlı kalınmaksızın, sanatçı ya da sporcunun faaliyetlerinin icra
edildiği Akit Devlette vergilendirilebilir.
3. Bir Akit Devlet mukiminin, bu maddenin 1 inci ve 2 nci fıkralarında öngörüldüğü
gibi diğer Akit Devlette yürütülen faaliyetlerden elde ettiği gelir, diğer Akit Devlete yapılan
ziyaretin tamamının veya önemli bir kısmının ilk bahsedilen Akit Devletin, idari
altbölümünün veya mahalli idaresinin kamusal fonlarından desteklenmesi veya bu
faaliyetlerin, Akit Devletlerin Hükümetleri arasındaki kültürel bir anlaşma veya sözleşme
çerçevesinde icra edilmesi halinde, bu diğer Akit Devlette vergiden istisna edilecektir.
Madde 18
Emekli Maaşları
Bu Anlaşmanın 19 uncu maddesinin 2 nci fıkrasının hükümleri saklı kalmak üzere, bir
Akit Devlet mukimine geçmiş çalışmalarının karşılığında ödenen emekli maaşları ve diğer
benzeri ödemeler yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.
Madde 19
Kamu Görevi
1. (a) Bir Akit Devletin kendisine, idari altbölümüne veya mahalli idaresine bir gerçek
kişi tarafından verilen hizmetler karşılığında bu Devlet, altbölüm veya idare tarafından
ödenen ve emekli maaşı dışında kalan ücret, maaş ve diğer benzeri ödemeler, yalnızca bu
Devlette vergilendirilecektir.
(b) Bununla beraber, hizmet bu diğer Devlette ifa edildiğinde ve gerçek kişi bu Devletin
bir mukimi olduğunda, söz konusu ücret, maaş ve diğer benzeri ödemeler yalnızca bu diğer
Akit Devlette vergilendirilecektir. Ancak, bu kişinin:
i) bu Devletin vatandaşı olması; veya
ii) yalnızca söz konusu hizmeti ifa etmek için bu Devletin bir mukimi durumuna
geçmemiş olması gerekmektedir.
2. (a) Bir Akit Devletin kendisine, idari altbölümüne veya mahalli idaresine bir gerçek
kişi tarafından verilen hizmetler karşılığında bu Devlet, altbölüm veya idare tarafından veya
bunlarca oluşturulan fonlardan ödenen emekli maaşları yalnızca bu Devlette
(b) Bununla beraber, gerçek kişinin diğer Akit Devletin bir mukimi ve vatandaşı olması
halinde, söz konusu emekli maaşları yalnızca bu diğer Devlette vergilendirilecektir.
3. Bir Akit Devletin kendisi, idari altbölümü veya mahalli idaresi tarafından yürütülen
ticari faaliyetlerle bağlantılı hizmetlerle ilgili olarak yapılan ücret, maaş ve diğer benzeri
ödemeler ile emekli maaşlarına bu Anlaşmanın 15, 16, 17 ve 18 inci maddelerinin hükümleri
uygulanacaktır.
Madde 20
Öğrenciler
1. Bir Akit Devleti ziyareti sırasında veya hemen öncesinde diğer Akit Devletin mukimi
olan ve ilk bahsedilen Devlette yalnızca öğrenim veya mesleki eğitim amacıyla bulunan bir
öğrenci, stajyer veya çırağa, geçimini, öğrenimini veya mesleki eğitimini sağlayabilmesi için
bu Devletin dışındaki kaynaklardan yapılan ödemeler bu Devlette vergilendirilmeyecektir.
2. Bir Akit Devleti ziyareti sırasında veya hemen öncesinde diğer Akit Devletin mukimi
olan ve ilk bahsedilen Akit Devlette yalnızca öğrenim veya mesleki eğitim amacıyla bulunan
bir öğrenci, stajyer veya çırağın, söz konusu öğrenim veya mesleki eğitimle ilgili olarak ifa
ettiği hizmetler karşılığında elde ettiği gelirler, bu kişinin geçimi, öğrenimi veya mesleki
Ek-4
eğitimi için gerekli olan tutarı aşmamak koşuluyla, söz konusu öğrenim veya mesleki eğitim
için gerekli makul bir süre boyunca ilk bahsedilen Devlette vergilendirilmeyecektir.
Madde 21
Öğretmenler ve Araştırmacılar
Bir Akit Devleti ziyareti sırasında veya hemen öncesinde diğer Akit Devletin mukimi
olan ve ilk bahsedilen Devletteki bir üniversite, yüksekokul, okul veya ilk bahsedilen Devletin
Hükümetince kabul görmüş eğitim veya bilimsel araştırma kurumunda öğretim, konferans
vermek veya araştırma yapmak amacıyla bulunan bir gerçek kişinin, söz konusu öğretim,
konferans veya araştırma dolayısıyla elde ettiği gelirler, bu kişinin ilk bahsedilen Devlete ilk
varış tarihinden itibaren iki yıllık bir süre boyunca ilk bahsedilen Devlette
vergilendirilmeyecektir.
Madde 22
Diğer Gelirler
1. Bir Akit Devlet mukiminin, nerede doğarsa doğsun, bu Anlaşmanın daha önceki
maddelerinde ele alınmayan gelir unsurları, yalnızca bu Devlette vergilendirilecektir.
2. Bu Anlaşmanın 6 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında tanımlanan gayrimenkul
varlıklardan elde edilen gelir hariç olmak üzere, bir Akit Devlet mukimi olan ve diğer Akit
Devlette yer alan bir işyeri vasıtasıyla ticari faaliyette veya bu diğer Devlette yer alan sabit bir
yer vasıtasıyla serbest meslek faaliyetinde bulunan bir kişinin, söz konusu işyeri ya da sabit
yer ile etkin bir şekilde bağlantılı olan bir hak veya varlıktan bir gelir elde etmesi halinde, bu
gelire bu maddenin 1 inci fıkra hükümleri uygulanmayacaktır. Bu durumda, olayına göre bu
Anlaşmanın 7 nci veya 14 üncü madde hükümleri uygulanacaktır.
Madde 23
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Yöntemleri
1. Bir Akit Devlet mukimi, bu Anlaşma hükümlerine uygun olarak diğer Akit Devlette
vergilendirilebilen bir gelir elde ettiğinde, ilk bahsedilen Devlet, bu mukimin gelirine isabet
eden vergiden, diğer Devlette ödediği gelir vergisine eşit bir tutarın mahsubuna müsaade
edecektir.
Bununla birlikte söz konusu mahsup, diğer Devlette vergilendirilebilen gelire
atfedilebilen, mahsuptan önce hesaplanan gelir vergisi miktarını aşmayacaktır.
2. Bu Anlaşmanın herhangi bir hükmü uyarınca, bir Akit Devlet mukimi tarafından elde
edilen gelir bu Devlette vergiden istisna edilirse, bu Devlet, bu mukimin geriye kalan gelirine
ilişkin vergiyi hesaplarken istisna edilen geliri de dikkate alabilir.
3. Suudi Arabistan Krallığı açısından çifte vergilendirmenin önlenmesi yöntemleri,
Suudi vatandaşları hakkındaki Zekât toplama rejimini ihlal etmeyecektir.
Madde 24
Karşılıklı Anlaşma Usulü
1. Bir kişi, Akit Devletlerden birinin veya her ikisinin işlemlerinin kendisi için bu
Anlaşma hükümlerine uygun olmayan bir vergileme yarattığı veya yaratacağı kanaatine
vardığında, bu Devletlerin iç mevzuatlarında öngörülen çözüm yollarıyla bağlı kalmaksızın,
olayı mukimi olduğu Akit Devletin yetkili makamına arz edebilir. Söz konusu müracaat,
Anlaşma hükümlerine aykırı düşen bir vergilemeyle sonuçlanan eylemin ilk bildiriminden
itibaren üç yıl içerisinde yapılmalıdır.
2. Söz konusu yetkili makam itirazı haklı bulur ve kendisi tatminkâr bir çözüme
ulaşamaz ise, bu Anlaşmaya ters düşen bir vergilemeyi önlemek amacıyla, diğer Akit
Devletin yetkili makamıyla karşılıklı anlaşma yoluyla olayı çözmeye gayret sarfedecektir.
3. Her iki Akit Devletin yetkili makamları, bu Anlaşmanın yorumundan veya
uygulanmasından kaynaklanan her türlü güçlüğü veya tereddüdü karşılıklı anlaşma yoluyla
çözmek için gayret göstereceklerdir. Yetkili makamlar aynı zamanda, bu Anlaşmada ele
alınmayan durumlardan kaynaklanan çifte vergilendirmenin ortadan kaldırılması için de
birbirlerine danışabilirler.
Ek-4
4. Akit Devletlerin yetkili makamları, bundan önceki fıkralarda belirtilen hususlarda
anlaşmaya varabilmek için birbirleriyle haberleşebilirler.
5. Akit Devletlerin yetkili makamları, bu Anlaşmanın uygulanması için uygun
uygulama yöntemini ve özellikle, bir Akit Devletin mukimlerinin bu Anlaşma ile sağlanan
vergi indirim ya da muafiyetlerinden diğer Devlette ne şekilde yararlanacaklarına ilişkin
esasları karşılıklı anlaşma yoluyla belirleyebilirler.
Madde 25
Bilgi Değişimi
1. Akit Devletlerin yetkili makamları, bu Anlaşma hükümlerinin yürütülmesi için
gerekli olan bilgileri veya Anlaşma ile uyumsuzluk göstermediği sürece, Akit Devletler, idari
altbölümleri ya da mahalli idareleri tarafından alınan her çeşit ve her tanımdaki vergilerle
ilgili iç mevzuat hükümlerinin yürütülmesi için gerekli olan bilgileri diplomatik kanallardan
değişime tabi tutacaklardır. Bilgi değişimi, bu Anlaşmanın 1 inci ve 2 nci maddeleri ile sınırlı
değildir. Bir Akit Devlet tarafından alınan her türlü bilgi, o Devletin kendi iç mevzuatı
çerçevesinde elde ettiği bilgiler gibi gizli tutulacak ve yalnızca ilk cümlede bahsedilen
vergilerin tahakkuk veya tahsilleri veya cebri icra ya da kovuşturmasıyla ve bu hususlardaki
şikayet ve itirazlara bakmakla görevli kişi veya makamlara (adli makamlar ve idari kuruluşlar
dahil) verilebilecektir. Bu kişi veya makamlar söz konusu bilgileri yalnızca bu amaçlar
doğrultusunda kullanacaklardır. Bu kişi veya makamlar söz konusu bilgileri mahkeme
duruşmalarında veya adli kararlar alınırken açıklayabilirler.
2. Bu maddenin 1 inci fıkrası hükümleri, hiçbir surette bir Akit Devleti:
(a) Kendisinin veya diğer Akit Devletin mevzuatına veya idari uygulamalarına
uymayacak idari önlemler alma;
(b) Kendisinin veya diğer Akit Devletin mevzuatı veya normal idari işlemleri
çerçevesinde elde edilemeyen bilgileri sunma;
(c) Herhangi bir ticari, sınai veya mesleki sırrı veya ticari işlemi aleni hale getiren
bilgileri veya aleniyeti kamu düzenine aykırı düşen bilgileri verme yükümlülüğü altına
sokacak şekilde yorumlanamaz.
Madde 26
Diplomat Hüviyetindeki Memurlar
ve Konsolosluk Memurları
Bu Anlaşma hükümleri, diplomat hüviyetindeki memurların veya konsolosluk
memurlarının uluslararası hukukun genel kuralları veya özel anlaşma hükümleri uyarınca
yararlandıkları mali ayrıcalıkları etkilemeyecektir.
Madde 27
Diğer Hükümler
1. Bu Anlaşmadaki hiçbir hüküm, vergi kaçakçılığını önlemeye yönelik iç mevzuat
hükümlerinin uygulanmasını etkilemeyecektir.
2. Kuruluşunun esas amacı ya da esas amaçlarından birisi bu Anlaşmanın, başka türlü
yararlanma imkanı olmayan hükümlerinden yararlanmak olan bir Akit Devlet teşebbüsü ya da
tüzel kişisi bu Anlaşmanın faydalarından yararlanamaz.
3. İyi niyetli olmayan ticari faaliyetlerde bulunan tüzel kişiler de bu maddenin önceki
fıkralarının hükümlerine tabidirler.
Madde 28
Yürürlüğe Girme
1. Akit Devletlerden her biri, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için kendi mevzuatında
öngörülen işlemlerin tamamlandığını diğerine diplomatik kanallardan bildirecektir. Anlaşma,
bu bildirimlerden sonuncusunun alındığı ayı takip eden ikinci ayın ilk günü yürürlüğe
girecektir.
2. Bu Anlaşmanın hükümleri;
(a) Kaynakta tevkif edilen vergiler yönünden, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihi
izleyen Ocak ayının birinci günü veya daha sonra ödenen miktarlar için; ve
Ek-4
(b) Diğer vergiler yönünden, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihi izleyen Ocak ayının
birinci günü veya daha sonra başlayan vergilendirme yılları için
uygulanacaktır.
Madde 29
Yürürlükten Kalkma
1. Bu Anlaşma süresiz olarak yürürlükte kalacaktır; ancak, Akit Devletlerden her biri,
Anlaşmanın yürürlüğe girdiği yıldan beş yıl sonra başlayan herhangi bir takvim yılının 30
Haziranından önce diğer Akit Devlete diplomatik yollardan fesih ihbarnamesi vermek
suretiyle Anlaşmayı feshedebilir.
2. Bu durumda Anlaşma:
(a) Kaynakta tevkif edilen vergiler yönünden, fesih ihbarnamesinin verildiği takvim
yılının bitiminden sonra ödenen miktarlar için; ve
(b) Diğer vergiler yönünden, fesih ihbarnamesinin verildiği takvim yılının bitiminden
sonra başlayan vergilendirme yılları için hüküm ifade etmeyecektir.
BU HUSUSLARI TEYİDEN, aşağıda imzaları bulunan tam yetkili temsilciler, bu
Anlaşmayı imzaladılar.
Türk, Arap ve İngiliz dillerinde, ikişer nüsha halinde, tüm metinler aynı derecede
geçerli olmak üzere, 9 Kasım 2007 tarihinde, Ankara’da düzenlenmiştir. Yorumda farklılık
olması halinde İngilizce metin geçerli olacaktır.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ ADINA
Ali BABACAN
SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI
HÜKÜMETİ ADINA
Ibrahim A. Al-ASSAF
Maliye Bakanı
PROTOKOL
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suudi Arabistan Krallığı Hükümeti Arasında Gelir
Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel
Olma Anlaşması’nın imzalanması sırasında, imzalayan taraflar aşağıdaki hükümlerin
Anlaşmanın ayrılmaz bir parçasını oluşturduğu hususunda anlaşmışlardır.
1. 4 üncü Maddenin 1 inci fıkrası ile ilgili olarak
Mukim teriminin, bir Akit Devletin kanunlarına göre oluşturulan, bu Devlette genel
olarak vergiden muaf olan ve bu Devlette;
i) Yalnızca dini, hayır işleri, eğitsel, bilimsel veya diğer benzeri amaçlarla; veya
ii) bir plan çerçevesinde işçilere emekli maaşı veya diğer benzeri faydalar sağlamak için
kurulan ve sürdürülen bir tüzel kişiliği de kapsadığı anlaşılmaktadır.
2. 4 üncü Maddenin 3 üncü fıkrası ile ilgili olarak
Çifte mukimlik durumunda, gerçek kişi dışındaki bir kişinin etkin yönetim merkezinin
Devletlerden birinde, kanuni merkezinin ise diğer Devlette olması durumunda Akit
Devletlerin yetkili makamları, karşılıklı anlaşma yoluyla, bu kişinin kanuni merkezinin
gerçek etkin yönetim merkezi olup olmadığını belirlemek amacıyla birbirlerine
danışacaklardır.
3. 6 ncı Maddenin 2 nci fıkrası ile ilgili olarak
“Gayrimenkul varlık” teriminin, her durumda, balık üretimi ve yetiştiriciliği için
kullanılan canlı hayvan ve teçhizatı kapsadığı anlaşılmaktadır.
4. 7 nci Madde ile ilgili olarak
a) İnşaat veya kurma ya da bunlara ilişkin keşifle ilgili sözleşmeler yönünden bir
işyerinin kazancı, sözleşmenin toplam tutarı üzerinden değil, sözleşmenin işyeri tarafından,
işyerinin bulunduğu Devlette yürütülen kısmı üzerinden belirlenecek ve sözleşmenin diğer
Akit Devlet dışında yürütülen kısmı işyeri kazancının belirlenmesinde dikkate alınmayacaktır.
Ek-4
b) Bir Akit Devlet teşebbüsü tarafından, diğer Akit Devlete yapılan ticari eşya
ihracatından elde edilen ticari kazancın diğer Akit Devlette vergilendirilmeyeceği
anlaşılmaktadır. İhracat sözleşmesi diğer Akit Devlette bulunan bir işyeri vasıtasıyla
yürütülen diğer faaliyetleri de kapsama aldığında, söz konusu faaliyetlere atfedilebilen
kazanç, diğer Akit Devlette vergilendirilebilir.
c) “Ticari kazanç” teriminin, imalat, ticaret, bankacılık ve sigortacılıktan, dahili
taşımacılık ve hizmet tedariklerinden elde edilen gelirleri de kapsadığı, ancak bunlarla sınırlı
olmadığı anlaşılmaktadır. Söz konusu tanım, bir gerçek kişinin bağımlı ya da bağımsız olarak
icra ettiği mesleki faaliyetleri kapsamamaktadır.
5. 10 uncu Madde ile ilgili olarak
Bu Anlaşmadaki herhangi bir hükme bakılmaksızın, diğer Akit Devlette bir işyeri
vasıtasıyla ticari faaliyette bulunan bir Akit Devlet şirketinin kazancı 7 nci maddeye göre
vergilendirildikten sonra, kalan kısım üzerinden bu işyerinin bulunduğu Akit Devlette % 5’i
geçmemek üzere vergilendirilebilir.
6. 24 üncü Maddenin 2 nci fıkrası ile ilgili olarak
Mükellefin, karşılıklı anlaşmadan kaynaklanan iadeyi, karşılıklı anlaşma sonucunun
vergi idaresince kendisine bildirilmesinden sonra Akit Devletlerin iç mevzuatlarında belirtilen
süre içerisinde talep etmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
7. Bu Anlaşmadaki hiçbir hükmün, Akit Devletlerin 11 Ocak 1989’da imzalanan
“Türkiye Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan Krallığı Arasında İki Akit Devletin Hava
Taşımacılık Teşebbüslerinin Faaliyetleri Dolayısıyla Alınan Vergilerde Karşılıklı Muafiyet
Anlaşması” uyarınca yararlandıkları
haklarını ve yükümlülüklerini etkilemeyeceği
anlaşılmaktadır.
8. Suudi Arabistan, Suudi Arabistan mukimi olan vatandaşlarına uygulanmak üzere bir
gelir vergisi ihdas ettiğinde veya mevcut vergileri buna göre değiştirdiğinde, iki Akit Devlet,
Anlaşmada ayrım yapılmamasına ilişkin bir maddeye yer vermek için görüşmelere
başlayacaklardır.
BU HUSUSLARI TEYİDEN, aşağıda imzaları bulunan tam yetkili temsilciler bu
Protokolü imzaladılar.
Türk, Arap ve İngiliz dillerinde, ikişer nüsha halinde, tüm metinler aynı derecede
geçerli olmak üzere 9 Kasım 2007 tarihinde, Ankara’da düzenlenmiştir. Yorumda farklılık
olması halinde İngilizce metin geçerli olacaktır.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
HÜKÜMETİ ADINA
SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI
HÜKÜMETİ ADINA
Ali BABACAN
Ibrahim A. Al-ASSAF
Maliye Bakanı
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130 Mükerrer]
—— • ——
8 Ağustos 2006 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 3/12/2008 tarihli ve 5821 sayılı
Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suudi
Arabistan Krallığı Hükümeti Arasında Karayoluyla Yolcu ve Yük Taşımacılığının
Düzenlenmesi Hakkında Anlaşma”nın onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 29/1/2009 tarihli
ve HUMŞ/99 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine
göre, Bakanlar Kurulu’nca 2/2/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Ek-4
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Başbakan
C. ÇİÇEK
H. YAZICI
N. EKREN
M. AYDIN
Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bak. ve Başb. Yrd.Devlet Bakanı
M. BAŞESGİOĞLU
K. TÜZMEN
N. ÇUBUKÇU
M. ŞİMŞEK
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
M. S. YAZICIOĞLU
E. BAĞIŞ
M. A. ŞAHİN
M. V. GÖNÜL
Devlet Bakanı
Devlet Bakanı
Adalet Bakanı
Millî Savunma Bakanı
B. ATALAY
A. BABACAN
K. UNAKITAN
H. ÇELİK
İçişleri Bakanı
Maliye Bakanı
Millî Eğitim Bakanı
F. N. ÖZAK
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
M. M. EKER
Ulaştırma Bakanı Tarım ve Köyişleri Bakanı
H. YAZICI
M. Z. ÇAĞLAYAN
M. H. GÜLER
Çalışma ve Sos. Güv. Bakanı V.Sanayi ve Ticaret BakanıEnerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanı
E. GÜNAY
V. EROĞLU
Kültür ve Turizm Bakanı
[R.G. 3 Şubat 2009 – 27130]
—— • ——
Tebliğler
Gümrük Müsteşarlığından:
TASFİYE İŞLETME BÖLGE MÜDÜRLÜKLERİ HİZMET TARİFESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Esaslar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Tarifenin amacı; kanun, tüzük, yönetmelik ve talimatlarda belirtilen
esaslar dahilinde Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı olarak
faaliyetlerini yürüten Tasfiye İşletme Bölge Müdürlükleri ve bağlantılarınca yapılacak iş ve
hizmetlerin ücret ve uygulama şartlarını düzenlemektir.
(2) Tarife; Tasfiye İşletme Bölge Müdürlükleri ve bağlantıları tesislerinde verilecek
olan ve ilgili mevzuat ile Tarifede yer alan her çeşit iş ve hizmetleri kapsar.
Tanımlar
MADDE 2 – (1) Tarifede geçen;
a) Müsteşarlık: Gümrük Müsteşarlığını,
b) Genel müdürlük: Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğünü,
c) İşletme: Tasfiye İşletme Bölge Müdürlüklerini ve bağlantılarını,
ç) Tarife: Tasfiye İşletme Bölge Müdürlükleri Hizmet Tarifesini,
d) Depolama yeri: Antrepo, geçici depolama yeri, yolcu beraberi eşya ambarı, kaçak
eşya ambarı, tasfiyelik eşya ambarı olmak üzere tüm ambarlar ile açık ve yarı açık alanları,
1) Antrepo: Gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan ve
kuruluşunda aranılacak koşul ve nitelikleri 31/5/2002 tarihli ve 24771 sayılı (Mükerrer)
Resmî Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde belirlenen yerleri,
Ek-4
2) Geçici depolama yeri: Gümrüğe sunulmuş olup, henüz gümrükçe onaylanmış bir
işlem veya kullanıma tabi tutulmamış eşyayı her türlü dış etken ve müdahalelerden koruyacak
şekilde yapılmış alanları,
3) Kaçak eşya ambarı: 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu
hükümleri ile kolluk kuvvetlerince el konulan veya mahkemelerce muhafaza edilmek üzere
işletmelere teslim edilen kaçak eşyanın konulduğu yerleri,
4) Yolcu beraberi eşya ambarı: Yolcu beraberinde getirilen veya götürülen ve ilgili
gümrük idaresine sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem ve kullanıma tabi
tutuluncaya kadar eşyanın konulduğu geçici depolama yerlerini,
5) Tasfiye ambarı: 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve Kaçakçılıkla
Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca tasfiyelik hale gelen eşya ile haczedilerek satışı talep
edilen eşyanın konulduğu alanları,
e) Eşya/mal: Her türlü ürün ve değeri,
Eşya türleri:
1) Gelen eşya: Gümrük Kanunu hükümlerine göre yurda gelen eşyayı,
2) Giden eşya: Gümrük Kanunu hükümlerine göre yurttan çıkacak eşyayı,
3) Genel kargo: Sınıflandırılamayan dökme, dondurulmuş, özel tertip, tedbir ve tesis
gerektiren eşya, konteyner, taşıtlar, değerli maddelerden yapılmış eşya ile antika, müze ve
sanat eşyası, motorlu bisiklet ve bisiklet ile aynı nitelikteki sakatlara mahsus araçlar dışında
kalan eşyayı,
4) Dökme eşya: Resmi belgelerinde dökme eşya olarak beyan edilseler dahi her cins
hurda madenler ve pik demir hariç, ambalajlanmamış ve genellikle yükleme-boşaltması
mekanik vasıta ve tesis gerektiren her nevi sıvı ve katı maddeleri,
5) Özel tertip, tedbir ve tesis gerektiren eşya: Gümrük Yönetmeliğine istinaden
düzenlenmiş ve EK: 1 listede GTİP numaraları belirtilen eşyayı,
6) Yolcu eşyası: Herhangi bir amaçla yabancı bir ülkeden Türkiye'ye gelen yabancı
memlekette oturan Türkler ile yabancılar ve herhangi bir amaç ile gittikleri yabancı
ülkelerden kesin veya geçici olarak dönen, Türkiye'de oturan Türkler ve yabancılar ile
Türkiye'den aynı amaçlarla ve aynı yollarla yurt dışına giden Türk ve yabancıların
getirip/götürdükleri veya sonradan getirilen/götürülen vergiden muaf zati eşya ile vergiye tabi
ancak ticari nitelik ve miktarda bulunmadığına gümrükçe karar verilen her çeşit eşya ile
taşıtları,
7) Kaçak eşya: Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre el konulan eşyayı,
8) Tasfiyeye tabi eşya: Gümrük Kanunu ile Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu uyarınca
tasfiye edilecek hale gelen eşyayı,
9) Hacizli eşya: Gümrük Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve Kabahatler
Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, resim, harç, zam ve cezalar için 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gümrük müdürlüklerince
haczedilen menkul malları,
10) Değerli maddeler ve bunlardan yapılmış eşya ile antika, müze ve sanat eşyası:
Gümrük İstatistik Tarife Pozisyonlarına göre düzenlenen ve Ek-2 de yer alan Değerli
Maddelerden Yapılmış Eşya ile Antika, Müze ve Sanat Eşyası Tablosunda belirtilen eşyayı,
11) Taşıtlar: Motorlu bisiklet, bisiklet ve sakatlara mahsus araçlar hariç 13/10/1983
tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda tanımlanan taşıtlar ile hava ve deniz
taşıtlarını,
12) Diğer eşya: Tablolarda yer alan diğer eşya sütunu, Gümrük Kanunu ile Kaçakçılıkla
Mücadele Kanunu uyarınca tasfiyelik hale gelen veya haczedilerek satışı talep edilen veya
bunlar dışındaki diğer eşyayı,
f) Terminal ve diğer hizmetler: İşletmenin denetim ve gözetimi altında bulunan çalışma
sahalarında verilen hizmetleri,
g) Ardiye hizmetleri: İşletmenin denetim ve gözetimi altında bulunan depolama
yerlerinde eşyanın muhafaza hizmetlerini,
Ek-4
ğ) Gün: Bir takvim günü olup, gün kesirleri tam günü,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Tarife ölçüleri ve miktarın tayini
MADDE 3 – (1) Tarifede yer alan ücret tahakkukuna esas ölçüler, ilgili hizmet
tablolarında gösterilmiştir.
(2) Eşya miktarının tayininde belgelerinde yazılı olan ağırlık, hacim ve adet esas alınır.
Ancak fire vermesi mutat olan eşyanın fire miktarı ilgili kuruluştan araştırılmak suretiyle
tespit edilir ve gümrük idaresine bildirilir.
(3) Eşyanın teslim alınması sırasında belgelerindeki miktarda şüpheye düşülmesi veya
tartım sonucu eksik veya fazla olduğunun anlaşılması halinde işletme ve gümrük idaresince
birlikte yapılan ölçüm esas alınır.
(4) İşletme özel tertip, tedbir ve tesis gerektiren eşyanın sınıflarının belirlenmesine
yardımcı olacak her türlü belgeyi iş sahibinden istemeye yetkilidir.
Sorumluluk
MADDE 4 – (1) Taşıyıcı veya acenteleri ile eşya sahipleri, temsilcileri veya namlarına
hareket edenler, yürürlükteki mevzuat ve Tarifede belirtilen usul ve esaslara uymamalarından
veya kusurlu hareketlerinden doğacak her türlü zararlardan sorumludurlar.
(2) İşletme, eşyanın özelliğinden doğan yanma, patlama, parlama, harap etme, harap
olma, sızma, akma, kokma, kuruma, bozulma gibi olaylardan, firelerden ve mevcut hali ile
boşaltılması veya yüklenmesi mümkün olmayan ve sahiplerince gerekli tedbir alınmayan
eşyaların yükleme ve boşaltmalarında meydana gelecek zararlardan sorumlu değildir.
Ücretler
MADDE 5 – (1) Tarifedeki hizmetlerin ücretlendirilmesi, ilgili hizmet tablolarında
belirtilmiş olup, bu ücretlerin tayin, tahakkuk ve tahsiline ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir.
a) Ücret birimi: Tarifenin ücret birimi Türk Lirasıdır. Her yıl Bütçe Kanunu ile
belirlenen kesirlerin atılması veya tama iblağı hükümleri Tarife ile tespit edilen ücretlerde de
dikkate alınır.
b) Depozito ve mahsup: İstek sahiplerince talep edilen hizmetlerin karşılığı alınacak
ücretlerin tamamının, hizmete konu teşkil eden eşyanın depolama yerlerinden çekilmesine
başlanmadan önce ödenmesi zorunludur.
Değeri verilecek hizmet ücretlerini karşılayamayacak eşya ile çabuk bozulacak neviden
eşya için en az 20 günlük ardiye ücreti, diğer ücretler % 10 fazlasıyla depozito olarak yatırılır.
Belirlenen miktar ilgililerce depozito olarak ödenmedikçe eşya depolama yerlerine alınmaz.
Depozito, hizmetin bitim tarihinde hesaplanan toplam ücretten mahsup edilir. Mahsup
neticesinde eksik kalan kısım tahsil, fazlalık ise iade edilir.
c) Kredili hizmetlerin ücretleri: Hizmetlerin kredili olarak yapılması uygun görülen
kamu kurum ve kuruluşları ile hükümetler arası ikili anlaşmaları bulunan kuruluşların hizmet
talebi, yazılı iş isteği üzerine yerine getirilir ve buna ait ücretler verilen süre içinde tahsil
edilir.
ç) Muafiyet: 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167 nci maddesinin 1, 2, 3 üncü
fıkralarında sayılan kuruluşlar ile Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığına ait eşya ve kuruluş
kanunlarında veya özel kanunlarda ardiye ücretinden muaf oldukları açıkça belirtilen
kuruluşlara ait eşya ile karşılıklı olmak şartıyla ve Dışişleri Bakanlığının belirleyeceği limiti
aşmayan diplomatik kurye torbalarına muafiyet uygulanır.
Müsteşarlık; genel güvenlik, asayiş ve kamu düzenini ilgilendiren eşya için 10 güne
kadar muafiyet belirlemeye yetkilidir. Belirtilen günlerde çekilmeyen eşya için varış
gününden itibaren ilgili tablo uygulanır.
Mülkiyeti Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait olan ve herhangi
bir kira bedeli ödenmeyen geçici depolama yeri ve antrepolarda, bu Genel Müdürlük
ihtiyaçları için ithal edilen eşyadan ardiye ücreti alınmaz.
Ek-4
Müsteşarlık; deprem, yangın ve sel gibi tabii afetler ile harp ve göç gibi olağanüstü
hallerde eşya itibariyle veya kişi, kurum ve kuruluşlar yönünden muafiyet uygulamaya
yetkilidir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti çıkışlı ve varışlı kargolardan ve Dışişleri Bakanlığının bilgisi
dahilinde, gerek ülkemizin tanıtımı amacıyla yurtdışındaki faaliyetlerde, gerekse diğer
ülkelerin, ülkemizdeki faaliyetlerinde kullanılan her türlü kültür ve sanat eserinden yirmi gün
süre ile ardiye ücreti alınmaz.
Eşyanın çekimi sırasında işletmeye ait vincin ihtiyacı karşılayamaması halinde, iş
sahibince vinç temin edilebilmesi için 24 saat ardiye ücreti muafiyeti uygulanır.
Tasfiyelik eşyaların taşındığı veya muhafaza edildiği konteyner ve benzeri kaplara,
gümrük idaresi tarafından yapılan teslim alınmasına ilişkin tebligatı izleyen 3 üncü gün mesai
bitimine kadar ardiye ücreti alınmaz.
Tarifelere bağlanmayan hizmetler
MADDE 6 – (1) Tarifede yer almayan bir hizmetin talep edilmesi ve işletmece bu
talebin yerine getirilmesi halinde, hizmetin ücreti; şayet Tarifede yer alan benzer bir hizmet
var ise buna kıyasen, yoksa işletmece günün ekonomik şartları dikkate alınarak tespit edilir.
Bu hizmetin yerine getirilmesinde kullanılan malzemelerin bedeli rayiç bedele göre ayrıca
alınır. Söz konusu işlem Genel Müdürlüğe uygulama birliği açısından bildirilir.
Katma değer vergisi
MADDE 7 – (1) Tarifede yer alan hizmetler karşılığı alınan ücretlere Katma Değer
Vergisi dahil değildir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Terminal ve Diğer Hizmet Tarifesi
Terminal ve diğer hizmet tarifesinin kapsamı
MADDE 8 – (1) Tarife; işletme sahalarında eşyaya verilen ve aşağıda tanımları yapılan
hizmetleri kapsar.
a) İki taşıtın birbirine yanaşarak eşyanın bir taşıttan boşaltılması ve diğer taşıta
yükletilmesi ve istifi,
b) Bir taşıttaki eşyanın taşıt içinde indirilmeksizin yerinin değiştirilmesi ve istifi,
c) Eşyanın veya aracın tartılması,
ç) Konteynerlerin indirilmesi ve yüklenmesi,
d) Giriş-çıkış ücreti,
e) Sağlamlaştırma ve bakım,
f) Fuzuli işgal.
Terminal ve diğer hizmetler ücret tablosu
MADDE 9 – (1) Terminal ve diğer hizmetlere karşılık Tablo-1’de yer alan ücretler
uygulanır.
Tablo: 1
Tarife Ölçüsü
KARAYOLU HAVAYOLU
Adet Esasına Tabi Eşya
Adet X TL
a) Konteyner (Boş)
10
10
b) Konteyner (Dolu)
50
50
c) İstek veya görülecek lüzum üzerine eşya veya aracın
10
10
tartılması halinde, tartım başına
ç) Gümrük işlemleri için terminale giriş çıkış yapan eşya
6
6
nakleden taşıtın her girişinde veya çıkışında
d) Terminal sahasına eşya yüklemek veya boşaltmak
20
20
amacıyla gelen araçlar ile gümrük işlemleri için terminale
giriş yapan araçların işi bittiği halde terminali terk etmemesi
halinde fuzuli kalınan ilk gün için taşıt başına,
İstanbul İşletme Bölge Müdürlüğü bağlantılarında bu ücret %
50 ilaveli uygulanır.
Ek-4
Sonraki her 12 saat için bu tabloda belirlenen ilk günlük ücret
rakamlarının % 50 si ilave olunur.
Ağırlık Esasına Tabi Eşya
Ton X TL
Kg X TL
e) İki taşıtın birbirine yanaşarak eşyanın bir taşıttan
4,50
0,0045
boşaltılarak diğer taşıta yükletilmesi ve istifi
f) Bir taşıttaki eşyanın taşıt içinde indirilmeksizin yerinin
3
0,003
değiştirilmesi ve istifi
g) Sağlamlaştırma ve bakım hizmetleri için kullanılan takoz,
tel, çivi ve benzeri malzemelerin ücretleri rayiç bedele göre
4,50
0,01
alınır. Bu hizmetin işletmece yapılması halinde ayrıca
tabloda gösterilen ücret alınır.
ğ) Vinç ücreti (Saat başına)
30
0,03
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Eşyanın Şoklanması, Dondurulması, Donmuş ve Soğuk Muhafazası ile
Depolanması Hizmetleri Tarifesi
Tarifenin kapsamı
MADDE 10 – (1) Tarife; işletmenin soğuk hava depolarındaki et ve et mamulleri,
kümes hayvanları ve diğerleri, su ürünleri, meyveler, sebzeler, kimyevi madde ve benzeri
eşyanın şoklanması, dondurulması, soğuk veya dondurulmuş olarak muhafazası ve
depolanması hizmetlerini kapsar.
Eşyanın şoklanması, dondurulması, donmuş ve soğuk muhafazası ile depolanması
hizmetlerinin ücret tablosu
MADDE 11 – (1) Eşyanın şoklanması, dondurulması, donmuş ve soğuk muhafazası ile
depolanması hizmetlerine karşılık Tablo-2’de yer alan ücretler uygulanır.
Tablo: 2
Ücret
Muhafaza Türü
Muhafaza Derecesi C'
TL X Gün X Kg
Şoklama (Dondurulma)
-18 C' ile -40 C'
0,08
Donmuş Muhafaza
-12 C' ile -25 C'
0,05
Soğuk Muhafaza
-6 C' ile +16 C'
0,03
Tarifedeki ücretler beher kilogram ve gün için belirlenmiş olup, kaldığı gün ve miktara
göre hesaplanarak, ardiye ücretine ilave olarak alınır.
Uygulama şartları
MADDE 12 – (1) Bu hizmetlerle ilgili dondurma ve muhafaza dereceleri işletmenin
teklifi olup, isteklilerin taleplerini ayrıca yazılı olarak bildirmeleri gerekir.
(2) İşletmece alınan tedbirlere rağmen, şehir cereyanının kesilmesi, aynı anda otomatik
devreye giren jeneratörlerin bozulması veya soğutma sistemi makinelerinde bir arızanın
meydana gelmesi hallerinde, muhafazaya alınan eşyaların tehlikeye girmesi söz konusu
olursa, gümrük idaresine bildirimde bulunularak eşya sahiplerinin eşyalarını 24 saat içinde
depolardan çekmelerinin sağlanması istenir. Bu müddet içinde çekilmeyen eşyaların
bozulmasından işletme sorumlu değildir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Ardiye Hizmetleri Tarifesi
Ardiye hizmetleri tarifesinin kapsamı
MADDE 13 – (1) Tarife; depolama yerlerine alınan eşyanın, sahip veya taşıyıcıları
tarafından teslim alınmasına, buralardan çıkarılmasına veya tasfiyelik hale gelen eşya ile
hacizli eşyanın satış tarihini takip eden günden itibaren eşyanın teslim alınıp götürüldüğü
tarihe kadar işletmenin sorumluluğu altında muhafaza edilmesini kapsar.
Ardiye ücretinin başlangıcı ve bitimi
Ek-4
MADDE 14 – (1) Ardiye ücreti; karayolu ile gelen eşyada taşıtın terminale girdiği gün,
havayolu ile gelen eşyada ise eşyanın geçici depolama yeri ve antrepoya konulduğu gün
başlar ve teslim edildiği gün dahil biter. Ayrıca kaçak eşyanın sahibine iadesi durumunda
mahkeme kararının eşya sahibine tebliğ edildiği, tasfiyelik hale gelen eşya ile hacizli eşyada
ise satış tarihini izleyen gün başlar ve teslim edildiği gün dahil biter.
Dökme eşya
MADDE 15 – (1) Dökme eşya, geçici depolama yeri ve antreponun müsait olması
durumunda Tasfiye İşletme Bölge Müdürlüğünün izni ile alınır.
Muhafazası özel tertip, tedbir ve tesis gerektiren eşya
MADDE 16 – (1) Geçici depolama yeri ve antrepoya alınan eşyanın; sahibinin talebi,
gümrük idaresi veya işletme tarafından özel bakım ve koruma gibi işlemleri gerektirdiğinin
tespit edilmesi ve değerinin uygun olması şartıyla, muhafaza, tertip, tedbir ve tesisin
gerektirdiği giderler işletme tarafından yapılır, bilahare sahibinden tahsil olunur.
Ardiye ücretinin tahakkuk ve tahsili
MADDE 17 – (1) Ardiye ücreti; ibraz edilecek konşimento, CMR, irsaliye ve benzeri
resmi belgelerde yazılı miktarın tamamı üzerinden ve eşyanın teslim alındığı veya çıkarıldığı
gün dahil ilgili tablosuna göre tahakkuk ettirilerek tahsil edilir.
(2) Bildirilen günde tamamı çekilmeyen ve teslim alınmayan eşyanın geçici depolama
yeri ve antrepoda kalan miktarı üzerinden yukarıdaki esasa göre, ayrıca ardiye ücreti alınır.
(3) Geçici depolama yeri ve antrepodan geçici olarak çıkan ve gümrük idaresi tarafından
TSE, Darphane gibi yerlere gönderilen ve geri gelmeyecek olan eşyanın çıkışındaki belge
üzerinden ardiye ücreti tahsil edilerek kayıtları kapatılır.
Eşyanın sahibine teslim edilememesi
MADDE 18 – (1) İşlemleri tamamlanmış olan eşyanın tamamının veya bir kısmının
herhangi bir nedenle bulunamaması veya sahibine teslim edilememesi halinde, eşya sahibi
veya temsilcisinin yazılı müracaatı üzerine eşyanın bulunmasını müteakip teslim alınmasına
ilişkin tebliğin yapıldığı tarihi takip eden üç gün sonuna kadar tamamı üzerinden ardiye ücreti
alınmaz.
Karayolu ile gelen-giden eşya ve diğer eşyanın ardiye hizmetleri tarifesinin
kapsamı
MADDE 19 – (1) Tarife; yolcu beraberi eşya hariç karayolu ile gelen-giden eşya ve
diğer eşyaya işletmece verilen ardiye hizmetini kapsar.
Karayolu ile gelen-giden eşya ve diğer eşyanın ardiye hizmet ücreti tablosu
MADDE 20 – (1) Karayolu ile gelen-giden eşya ve diğer eşyanın ardiye hizmetlerine
karşılık Tablo-3’de yer alan ücretler uygulanır.
Tablo: 3
GÜMRÜK REJİMLERİ
KAPSAMINDA
DİĞER
Tarife Ölçüsü
GELEN EŞYA
GİDEN
EŞYA
1-20 21-45 46. Gün EŞYA
Gün
Gün ve Sonrası
TL X Gün X Ton
a) Genel Kargo
0,75
1
1,75
0,25
0,45
b) Dökme (Katı) Eşya
0,85
1,20
1,85
0,35
0,55
c) Değerli Maddeler ve Bunlardan Yapılmış
7,50 10,20
15
7
7,50
Eşya ile Antika, Müze ve Sanat Eşyası
ç) Özel Tertip, Tedbir ve Tesis Gerektiren
4,50
7,50
11,25
4
6
Eşya
Adet Esasına Tabi Eşya
TL X Gün X Adet
d) Konteyner (Boş)
3
4
5
2,50
4
e) Konteyner (Dolu)
4,50
5,50
6,50
4
5,50
Ek-4
f) Taşıtlar (Açık ve Yarı Açık Alanda
8
6
4,50
1,50
4,50
Muhafaza Edilen)
g) Motorlu Bisiklet, Bisiklet ve Sakatlara
1
2
3
0,50
2
Mahsus Araçlar
Giden eşyaya 30 günden sonra tablo % 50 zamlı uygulanır.
Taşıtların kapalı alana alınması halinde tablo %30 zamlı uygulanır.
Özel tertip, tedbir ve tesis gerektiren eşya yüklü konteyner ve taşıtların ardiye ücreti % 20
zamlı uygulanır.
Birim ağırlık 1.000 kilogramdır. Ağırlık kesirleri 1.000 kilograma tamamlanır.
Ardiye ücretinin hesaplanmasında; gelen eşyada 50 TL, (c) bendindeki eşyada 85 TL, giden
eşyanın boşaltılması halinde 25 TL, diğer eşyada 10 TL minimum ardiye ücreti alınır.
Tarifedeki ücretler beher ton veya adet ve gün için belirlenmiş olup, kaldığı gün ve miktara
göre hesaplanır.
Havayolu ile gelen-giden eşya ve diğer eşyanın ardiye hizmetleri tarifesinin
kapsamı
MADDE 21 – (1) Tarife; yolcu beraberi eşya hariç havayolu ile gelen-giden eşya ve
diğer eşyaya işletmece verilen ardiye hizmetini kapsar.
Havayolu ile gelen-giden eşya ve diğer eşyanın ardiye hizmet ücreti tablosu
MADDE 22 – (1) Havayolu ile gelen-giden eşya ve diğer eşyanın ardiye hizmetlerine
karşılık Tablo-4’de yer alan ücretler uygulanır.
Tablo: 4
Tarife Ölçüsü
İlk 72 saat (72 saat dahil)
için;
GÜMRÜK REJİMLERİ
KAPSAMINDA
GELEN EŞYA
46. Gün GİDEN
21-45
EŞYA
1-20 Gün
ve
Gün
Sonrası
Beyanname
ve
Tahakkuk
Adedinden
TL
8
4
TL X Gün X Kg
0,10
0,15
0,20
0,05
0,15
0,20
0,25
0,07
DİĞER
EŞYA
Beyannamelerde
Sözle ve Özel Beyanda
a) Genel Kargo
0,03
b) Dökme (Katı) Eşya
0,03
c) Değerli Maddeler ve
Bunlardan Yapılmış Eşya
0,20
0,23
0,27
0,15
0,20
ile Antika, Müze ve Sanat
Eşyası
ç) Özel Tertip, Tedbir ve
0,12
0,15
0,18
0,10
0,12
Tesis Gerektiren Eşya
Giden eşyada 72 saatten sonra yukarıdaki tablo uygulanır ve 30 günden sonra tablo
% 50 zamlı uygulanır.
Ardiye ücretinin hesaplanmasında; gelen eşyada 50 TL, (c) bendindeki eşyada 85
TL, giden eşyada ilk 72 saat hariç 25 TL, diğer eşyada ise 10 TL minimum ücret
alınır.
Ek-4
Birim ağırlık kilogramdır. Kesirleri kilograma tamamlanır.
Tarifedeki ücretler beher kilogram ve gün için belirlenmiş olup, kaldığı gün ve
miktara göre hesaplanır.
Yolcu beraberi gelen–giden eşyanın ardiye hizmetleri tarifesinin kapsamı
MADDE 23 – (1) Tarife; 2 nci Maddenin (1) nci fıkrasının (d) bendinin dördüncü alt
bendinde sayılan eşyaya verilen ardiye hizmetini kapsar.
Yolcu beraberi gelen–giden eşyanın ardiye hizmet ücreti tablosu
MADDE 24 – (1) Yolcu beraberi gelen–giden eşyanın ardiye hizmetlerine karşılık
Tablo-5’de yer alan ücretler uygulanır.
Tablo: 5
Tarife Ölçüsü
a- Yolcu Beraberinde Gelen Eşya İçin Tek ve Maktu
Vergi Listesi'nde yer alan eşyada, beherinden alınacak
vergi tutarı karşılığı TL tutarının
b- Yolcu Beraberinde Gelen Eşya İçin Tek ve Maktu
Vergi Listesinde yer almayan fakat Posta Yoluyla
Gelen Eşya İçin Tek ve Maktu Vergi Listesinde
bulunan eşyada beherinden alınacak vergi tutarı
karşılığı TL tutarının
c- Yolcu Beraberinde Gelen Eşya İçin Tek ve Maktu
Vergi Listesinde yer almayan eşyanın CIF kıymeti TL
karşılığı (Çıkış eşyasında FOB kıymeti esas alınır)
tutarının
Gün ve Adet Başına
Onbinde Beşi
Gün X Adet X TL
ç- Taşıtlar (Açık ve Yarı Açık Alanda Muhafaza
Edilen)
d- Motorlu Bisiklet, Bisiklet ve Sakatlara Mahsus
Araçlar
7
3
21-45 46.Gün ve
Gün
Sonrası
Adet X TL
0,10
0,15
0,20
Taşıtların kapalı alana alınması halinde tablo % 30 zamlı uygulanır.
Yabancı uyruklu şahıslara ait ticari nitelikli eşyaya tahakkuk eden ardiye ücreti Gümrük
Mevzuatına göre yurt dışı edilmesi halinde yukarıdaki tarife % 50 indirimli uygulanır.
Yolcu beraberi eşya da minimum ücret 15 TL dir.
e- Değerli Maddeler ve Bunlardan Yapılmış Eşya ile
Antika, Müze ve Sanat Eşyası
1-20 Gün
Kaçak eşya ile ilgili hizmetler tarifesinin kapsamı
MADDE 25 – (1) Tarife; Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre işletmelerin
depolama yerlerine konulan eşyayı kapsar.
(2) İlgili mevzuat hükümlerine göre getirilen istisna ve muafiyet hükümleri ile diğer
esaslar saklıdır.
Kaçak eşyaya ait ücretler
MADDE 26 – (1) Kaçak eşyaya, bulunduğu depolama yerindeki ücret tablosu
uygulanır.
Kaçak eşyaya ait uygulama şartları
MADDE 27 – (1) Geçici depolama yeri veya antrepolara alınmış eşyanın gümrük
idaresince kaçak eşya işlemine tabi tutularak, kaçak eşya ambarına götürülmek üzere, geçici
Ek-4
depolama yeri veya antrepolardan çıkarılmasına kadar olan süre için veya eşyanın kaçak
olmadığının anlaşılması ile tekrar depolama yerlerine alınması ve gümrük işlemlerinin
bitirilmesinden sonra çekilmesine kadar olan süre için ilgili tablonun öngördüğü ücret alınır.
(2) Mahkemece sahibine iadesine karar verilen kaçak eşyanın tesliminde gümrük
idaresince eşya sahibine yapılan tebligat tarihinden itibaren Tarife hükümleri uygulanır.
Sahibine iadesine karar verilen eşyanın el konulduğu tarih ile iadesine verilen kararın tebliğ
tarihine kadar olan süreye ait ardiye ücreti Tarifeye göre hesaplanarak Kaçakçılıkla Mücadele
Kanunu hükümlerine göre genel bütçenin ilgili tertibinden karşılanır.
Tasfiye edilebilir hale gelen eşya ile hacizli eşyaya ilişkin hizmetler tarifesinin
kapsamı
MADDE 28 – (1) Tarife, Gümrük Kanunu ile Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu uyarınca
tasfiye edilecek hale gelen eşya ile haczedilerek satışı talep edilen eşyayı kapsar.
Tasfiye edilebilir hale gelen eşya ile hacizli eşyaya ait ücretler
MADDE 29 – (1) Tasfiye edilebilir hale gelen eşya ile hacizli eşya için verilen
hizmetlerden 30 uncu maddede belirtilen esaslara göre ücret alınır.
Tasfiye edilebilir hale gelen eşya ile hacizli eşyanın uygulama şartları
MADDE 30 – (1) a) Kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edilen ve ihale yoluyla satılan
eşyaların tahsis veya satış bedelinin % 15 i tutarında ardiye ve diğer hizmetler karşılığı ücret
eşyanın alıcısından tahsil edilir. Bu bedel eşyayı muhafaza eden işletmeci kuruluşlar ile
eşyanın muhafaza süresi göz önüne bulundurularak işletmeler arasında paylaştırılır.
b) Satışın gerçekleşip eşyanın alıcı tarafından alınarak götürüldüğü tarihe kadar satış
günü hariç geçecek süre için ayrıca Tarifenin ilgili bölümlerinin diğer eşya sütununda
gösterilen ücretler alınır.
(2) Perakende satılanlar, bedelsiz olarak kamu kurum ve kuruluşlarına verilenler ile
imha edilenler ve hurda bedeli üzerinden Makine Kimya Endüstrisi Kurumu Genel
Müdürlüğüne devredilenlerden terminal ve ardiye ücreti alınmaz.
Depolama yerine alınan diğer eşyaya ilişkin hizmetlerin ücreti
MADDE 31 – (1) Bu Tarife kapsamı dışında herhangi bir şekilde depolama yerlerine
alınan eşyaya ardiye ücret tablolarının diğer eşya bölümü uygulanır. Ayrıca terminal hizmeti
verilmesi halinde Terminal ve Diğer Hizmet Tarifesi uygulanır.
ALTINCI BÖLÜM
Son Hükümler
İlgili mevzuat hükümleri
MADDE 32 – (1) Tarife gereğince verilecek hizmetler, Tarifenin ilgili bölümlerinde
belirlenen uygulama şartlarından başka bu konulara ilişkin kanun, tüzük, yönetmelik, genel
tebliğ, genelge ve talimat hükümlerine de tabidir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 33 – (1) 30/4/2003 tarihli ve 25094 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
"Tasfiye İşletme Müdürlükleri Terminal ve Tesis Hizmetleri Tarifesi" yürürlükten
kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Tarifenin yürürlük tarihinden önce depolama yerlerine alınan
eşyaya ait ardiye ücretleri ile ilgili olarak eski hükümlerin uygulanmasına devam olunur.
Yürürlük
MADDE 34 – (1) Bu Tarife yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 35 – (1) Bu Tarifeyi Gümrük Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
EK-1
GEÇİCİ DEPOLAMA YERLERİNE KONULMASI HALİNDE ÖZEL
TERTİP VE DÜZENEK GEREKTİREN EŞYA LİSTESİ
l - PARLAYICI VE PATLAYICI MADDELER
Ek-4
MADDENİN ADI
:
006-Alkol (Etil alkol)
111-Ham Krezol
117-Petrol esansı
021-Brom
148-Site Carbonite deCarbon
118-Phosfor
090-Merkuri
072-Hidroklorik asit (Hidrojen klorür)
081-Klorsülfonik asit (klor sülfirük asit)
107-Nitrating asit [(Nitrat asidi) (Nitrik
asit)]
149-Sülfonitrik asit
073-Hidroflorik asit (Hidrojen florür)
071-Hidrobromik asit
002-Ammonium asit (sulp)
018-Bromik asit
054-Fluosilsik asit
055-Fluosülfenik asit
070-Hidroyodik asit (Hidroiodik asit)
077-İyodik asit
109-Nitro sülfürük asit (Nitrosil Sülfirik
Asit)
137-Perklorik asit
058-Fosfor triklorur
056-Fosfor oksiklorür
083-Kükürt klorür (sülfür monochloride)
084-Kükürt diklorür(Sülphurdichloride)
134-Pirosulfusil klorür
136-Pyrosulfuryl chloride
(Disülfürylchloride)
078-İyodin monoklorür
145-Silikon tetra klorür
057-Fosfor tribromür
019-Brom triflorür
020-Brom penta florür
013-Azot hidrür (Nitrogen hyride)
076-Hydure de 'Azote
069-Hidrazin ve Hidrazin hidrat
012-Antimon penta florür
146-Stannik klorür
011-Antimon penta klorür
147-Sülfisil klorür
164-Titanum tetraklorür
165-Titanum triklorür
028-Chlorate de potasse (Potasyum klorat)
113-Potasyum klorat
166-Titanum sülfat
003-Ammen carbonite
045-Fulminate de mercure
046-Fulminate d'argent (sulp)
047-Fulminate de plombe (sulp)
G.T.İ.POZİSYONU
2207.
2707.60.00.00.11
2710.00.
2801.30.90.00.00
2803.00.90.90.19
2804.70.00.00.11(1)
2805.40.90.00.00(3)
2806.10.00.00.12(5)
2806.20.00.00.00
2808.00.00.00.11
2808.00.00.00.13
2811.11.00.00.00
2811.19.10.00.00
2811.19.90.90.19
2811.19.90.90.19
2811.19.90.90.19
2811.19.90.90.19
2811.19.90.90.19
2811.19.90.90.19
2811.19.90.90.19
2811.29.90.90.11
2812.10.15.00.00
2812.10.19.00.11
2812.10.90.00.11
2812.10.90.00.12
2812.10.90.00.19
2812.10.90.00.19
2812.10.90.00.29
2812.10.90.00.29
2812.90.00.00.12
2812.90.00.00.19
2812.90.00.00.19
2814.10.00.00.00
2814.10.00.00.00
2825.10.00.00.11
2826.19.00.90.19
2827.39.10.00.12
2827.39.90.40.00
2827.39.90.90.00
2827.39.90.90.00
2827.39.90.90.00
2829.19.00.00.12
2829.19.00.00.12
2833.29.30.00.00
2836.99.18.90.19
2838.00.00.10.11
2838.00.00.90.00
2838.00.00.90.00
:
2804.70.00.00.12(2)
2805.40.10.00.00(4)
2806.10.00.00.11(6)
Ek-4
048-Fulminate de fer (sulp)
049-Fulminate de cuivre (sulp)
050-Fulminate de zinc (sulp)
051-Fulminate d'ammonium (sulp)
052-Fulminate de sodyum (sulp)
053-Fulminate'ler (Diğerleri)
005-Ammale (Ammate)
007-Ace tylure d'argent
074-Hidrojen peroksit a) Perhidrol
075-Hidrojen peroksit b)Diğerleri
026-Carbure de calsium (Kalsiyum
karbür, Karpit)
080-Kalsiyum Karbür (Karpit)
066-Hidrür di antimoine (gaz)
096-Nitrure de soufre
102-Nitrür d'azite
001-Azoture de plonb (Kurşun azatür)
091- Merkuriazude
059-Gaz cyanogene (mayi)
163-Tiofosforilklorür
017-Benzil Klorür
016-Benzil Bromür
151-Trinitro toluen (TNT)
154-Trinitrotoluéne
155-Trinitrotoluol
032-Dinitro naphtalane (1-2-4 Dinitro
naftalen)
152-Trinitro meta xylene (xylite)
(Lignit;Ksilen miski)
030-Dinitrobenzen
036-Dinitrobenzol (Benzil alkol) [Dinitro
Benzen]
160-Tetranitrotoluol (sulp)
094-Monotritronophtalinea
097-Nitrometan (mayi)
150-Trinitro benzen
161-Tetranitrometan (mayi)
015-Alcool methyligue (Metanol) [Metil
Alkol]
085-Metil alkol (Metanol) [saf]
086-Metil alkol
[saf olmayan]
092-Menite (Mannitol, Mannasugar)
110-Ortho Krezol (Orthocresol)
014-Aside picrugue(sulp) [Trinitrofenol
(Pikrik asit)]
112-Pikrik asit (sulp) – Trinitrofenol
156-Trinitrophenetol (Pikrik asit)
031-Dinitro fenol (Dinitrophenol)
034-Dinitro (orto cresol) [Dinitro-okrezoller]
009-Amonyum Pikrat
115-Pictare de potasse (sulp)
2838.00.00.90.00
2838.00.00.90.00
2838.00.00.90.00
2838.00.00.90.00
2838.00.00.90.00
2838.00.00.90.00
2842.90.90.99.19
2843.29.00.20.00
2847.00.00.10.00
2847.00.00.90.19(7) 2847.00.00.90.11(8)
2849.10.00.00.00
2849.10.00.00.00
2850.00.10.00.00
2850.00.30.00.00
2850.00.30.00.00
2850.00.50.00.19
2850.00.50.00.19
2851.00.90.90.19
2851.00.90.90.19
2903.69.90.00.11
2903.69.90.00.19
2904.20.10.00.11
2904.20.10.00.11
2904.20.10.00.11
2904.20.10.00.12
2904.20.90.00.11
2904.20.90.00.13
2904.20.90.00.13
2904.20.90.00.14
2904.20.90.00.17
2904.20.90.00.21
2904.20.90.00.29
2904.20.90.00.29
2905.11.00.10.00(9) 2905.11.00.20.00(10)
2905.11.00.10.00
2905.11.00.20.00
2905.43.00.00.00
2907.12.00.10.00
2908.90.00.10.11
2908.90.00.10.11
2908.90.00.10.11
2908.90.00.90.11
2908.90.00.90.12
2908.90.00.90.19
2908.90.00.90.19
Ek-4
082-Kloreks (Chlorax)(Not:Dikloretiler
olarak da belirtilmiştir)
033-Dinitro anisol
153-Trinitro anisol
041-Eter asetik (Etil asetat)
038-Diklor asetik asit
093-Metil kloro format
043-Etil Klorokarbonat
088-Menzoil klorür (Benzoil klorür)
039-Dimetil sülfat
040-Dinitroglycerine(mayi)
(Not:Trinitroglycerine:2920.90.80.19.14
olarakta belirtilmiştir.)
121-Penthrite(Pentaerithritol Tetranitrat)
(PETN)(Hasetrol)
064-Hexanitro mannite (Mamnitol Hekza
Nitrat)
095-Mannitol hekzonitrat
098-Nitrate de methyle (mayi)
099-Nitrate de etil (mayi)
068-Hexametilen diamin (1.6.Diamin
ohexane)
157-Trinitroanilin
158-Tetra nitro anilin
159-Tetranitromethylaniline (TetrylPyronite)
162-Trinitro demethyloniline (sulp)
065-Hexonitro di phenilamine
(Hekzanitrodifenilamin)
067-Hexametilen triperoksit diamin
101-Nitrate d'amidon
106-Nitroure
105-Nitroquoniden (guanidin nitrat)
035-Diazabenzonitrat (sulp)
103-Nitrodi azobenzol klorat
010-Amil Klorosilan
143-Siklohekzil triklorsilan
144-Siklohekzenil triklorosilan
104-Nitrometan de mercure basigue
142-Siklonit (Cyclonite; Trimethylene
trinitramine)
122-Permonite (Permoniol)
(Desomorphine)[Morfin]
135-Plasto
135-Plasto
135-Plasto
141-Stabilite II
022-Ballistite (Dumansız Barut)
024-Cortide (Dumansız Barut)
025-Cortide MD (Dumansız Barut)
114-Poudre noire sans fomee (Dumansız
Barut)
2909.20.00.90.19
2909.30.90.90.19
2909.30.90.90.19
2915.31.00.00.00
2915.40.00.00.12
2915.90.20.00.00
2915.90.80.00.29
2916.32.90.00.00
2920.90.10.11.12
2920.90.80.19.11
2920.90.80.19.11
2920.90.80.19.15
2920.90.80.19.19
2920.90.80.19.19
2920.90.80.19.19
2920.90.80.19.19
2921.22.00.00.11
2921.42.10.00.14
2921.42.10.00.15
2921.42.10.00.19
2921.42.10.00.19
2921.44.00.90.11
2921.49.90.00.29
2922.30.00.00.19
2924.10.00.00.29
2925.20.00.00.12
2927.00.00.00.19
2927.00.00.00.29
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.80.20.00
2933.69.10.10.00
2939.10.00.00.11
3208.
3209.
3210.
3506.00.
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
Ek-4
116-Poudre sans fumee TNP (Dumansız
Barut)
120-Poudre d'explosion anagon
123-Poudre sans fumee hirsch
124-Poudre sans fumee schutze
125-Poudre sans fumee FC
126-Poudre sans fumee walsrode
127-Poudre sans fumee no II
128-Poudre sans fumee Mİ 71
129-Poudre sans fumee BAM
130-Poudre sans fumee M / 88
131-Poudre sans fumee Sp
132-Poudre sans fumee Rp
133-Poudre sans fumee
061-Gun powder (silah barutu)
062-Gun powder wite
029-Dinamit
060-Gurdinamit (sulp)
063-Gelatine dinamit (sulp)
100-Nobelite
167-Wetter dinamit pentrhrinite
008-Amatol (Trinitrotoul + Amonyum
Nitrat)
023-Cheditte (Klorat veya perklorat esaslı
patlayıcı karışımıdır.)
037-Donarite (Nitroglikol + Nitrotoluen)
044-Et de perchlorate karışımları
087-Melange chlorate (Klorat karışımı)
119-Petroklacite
138-Roburite La
139-Roburite I
140-Sprengglatine (sulp)
168-Wetter fulmenite
042-Esans terebentin aldehid (Terebantin
esansı)
004-Astralite
089-Melange de nitrat gaz dissous
027-Collodiom (Kollodyon)
079-Kollodyum
108-Nitroselüloz (sulp)
II - YANICI MADDELER
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.12
3601.00.00.00.19
3601.00.00.00.19
3602.00.00.00.11
3602.00.00.00.11
3602.00.00.00.11
3602.00.00.00.11
3602.00.00.00.11
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3602.00.00.00.19
3805.10.10.00.00
3808.30.
3824.90.95.90.59
3912.20.11.00.00
3912.20.11.00.00
3912.20.11.00.00(11) 3912.20.90.00.00(11)
:
MADDENİN ADI
:
110-Gomalaka solusyonları
022-Alkollü nebati hülasalar
282-Weichmachungsmittel 9 (3 valanslı
suni alkol)
056-Denature alkol
083-Etil alkol (alkol etilik)
G.T.İ.POZİSYONU
:
1301.
3210.
1302.11.00.----------- 1302.19.99.00.00
--arası
1520.00.00.90.00
2207.00.
2207.00.
Ek-4
140-Kolonya ispirtosu
170-Mavi gaz (Blue gas ; water gas )
115-Ham petrol ve emsali hafif yağlar
218-Petrol
026-Benzin
057-Dependip
108-Gazolin
109-Gazolin gaz
131-Kensolene (80-200 derecede
kaynayan benzin )
142-Kristallal (Benzin)
144-Lacteole (Benzin )
145-Ligroin
253-Textile (65-100 derece kaynayan
benzin)
268-Troluoil; Petroleum Solvent
283-White spirit (benzin)
273-V.M.P.Nophtha (100-160 derecede
kaynayan benzin)
019-Apkolen (Petrol solventi)
080-Eter da petrol
202-Nafta (Petroleum spirit)
203-Nafta solvan
248-Terapin (benzin)
249-Terlito (benzin)
079-Esans da petrol (Petrol esansı)
153-Likefie petrol gazı [Likit Petrol Gazı
(L.P.G.)]
171-Metan
220-Propan
221-Propilen
102-Fluorin
112-Hidrojen
154-Lityum
136-Kalsiyum
104-Fosforik anhidr (Fosfor pentaoksit)
134-Karbonmonooksit
105-Fosfor pentaklorür
237-Sülfürdükarbon
106-Fosfor pentasülfür
107-Fosfor seskisülfür
178-Magnezyum dioksit (Magnezyum
peroksit )
224-Potasyum bromat
226-Potasyum sülfür
225-Potasyum hipofosfit
159-Lityum silikon
043-Amonyum bikromat; Amonyum
dikromat
263-Toryum
137-Kalsiyum fosfür
155-Lityum alüminyum hidrür (mayi)
2210.00.
2705.00.00.00.00
2709.00.
2709.00.
2710.00.
2710.
2710.00.
2710.00.
2710.00.
2710.00.
2710.00.
2710.00.
2710.00.
2710.00.
2710.00.21.00.00
2710.00.25.00.00
2710.00.39.00.11
2710.00.39.00.19
2710.00.39.00.19
2710.00.39.00.19
2710.00.39.00.19
2710.00.39.00.19
2710.00.98.00.19
2711.19.00.00.11
2711.19.00.00.13
2711.29.00.00.11
2711.29.00.00.14
2801.30.10.00.00
2804.10.00.00.00
2805.19.00.00.12
2805.21.00.00.00
2809.10.00.00.00
2811.29.90.90.19
2812.10.19.00.12
2813.10.00.00.00
2813.90.10.00.00
2813.90.10.00.00
2816.10.00.00.00
2829.90.50.00.00
2830.90.19.10.11
2835.10.00.20.00
2839.90.00.90.19
2841.50.00.00.29
2844.30.55.10.00
2848.00.00.90.00
2850.00.10.00.00
Ek-4
156-Lityum alüminyum hidrür (sulp)
162-Lityum hidrür
223-Potasyum borahidrür
242-Sodyum hidrür
157-Lityum alüminyum etereal
158-Lityum amid
240-Sodyum amalgam
241-Sodyum amid
039-Bütan
114-Hekzan-n
113-Heptan
122-Isooktan
124-Isopentan
167-Metil etiletan (Pentan)
188-2-Metil heptan
196-Metil pentan
204-Neohekzan
207-N-pentan
087-Etilen
040-Buten 2
041-Buten 2 (co's)
042-Buten 2 (lirans)
120-Isobuten
125-Isopren (3 metil 1,3 butadien )
123-Isookten
195-Metil pentadien
284-Xylol (Xylene ortho, meta, para)
052-Dipenten (Terebentin yağı ürünü) saf
261-Terpinolen
185-Metil siklopentan
238-Siklopropon
239-Siklopentan
027-Benzol (Benzen)
254-Tolüol
209-Orto Xylen
201-Meta xylon
046-Butil benzin (sec)
285-Xylonsubstitu
174-Metil klorür
090-Etil klorür
233-Solaesthin [Metilen klorür]
(Niklormetan)
133-Kloroform (Triklormetan)
005-Asordin (Karbon tetraklorür)(Tetra
klorkarbon)
028-Benzin oform (Tetraklorkarbon)
234-Spectrol (kokulandırılmış petraklor
karbonj)
250-Tetra (tetraklor karbon)
251-Tetra form (tetraklor karbon)
252-Tetrakol (tetraklor karbon)
084-Ethylenedichloride; 1,2 dicloro
2850.00.10.00.00
2850.00.10.00.00
2850.00.10.00.00
2850.00.10.00.00
2851.00.90.90.19
2851.00.90.90.19
2851.00.90.90.19
2851.00.90.90.19
2901.10.10.00.11
2901.10.90.00.11
2901.10.90.00.12
2901.10.90.00.19
2901.10.90.00.19
2901.10.90.00.19
2901.10.90.00.19
2901.10.90.00.19
2901.10.90.00.19
2901.10.90.00.19
2901.21.90.00.00(11) 2901.21.10.00.00(11)
2901.23.19.00.01(11) 2901.23.11.00.01(11)
2901.23.19.00.00(11) 2901.23.11.00.00(11)
2901.23.19.00.00(11) 2901.23.11.00.00(11)
2901.23.91.00.00(11) 2901.23.99.00.00(11)
2901.24.99.00.00
2901.29.80.90.11
2901.29.80.90.11
2902.(41.42.43)
2902.19.10.00.13
2902.19.10.00.19
2902.19.99.00.19
2902.19.99.00.19
2902.19.99.00.19
2902.20.10.00.00(11) 2902.20.90.00.00(11)
2902.30.90.00.00(11) 2902.30.10.00.00(11)
2902.41.00.00.00
2902.42.00.00.00
2902.90.80.90.29
2902.90.80.90.29
2903.11.00.00.11
2903.11.00.00.12
2903.12.00.00.00
2903.13.00.00.00
2903.14.00.00.00
2903.14.00.00.00
2903.14.00.00.00
2903.14.00.00.00
2903.14.00.00.00
2903.14.00.00.00
2903.15.00.00.00
Ek-4
ethane;ethylene
015-Amil klorür (n.)(1-Chloro pentan)
016-Amil klorür (karışık)
(1Chloropentan+3Chloro
pentan+1Chloromethyl
bütane+1Chloro 3methyl
bütane+3Chloromethyl bütane
036-Butil klorür (n)
272-Vesteron (Tetra kloretan)
274-Vinil klorür
256-Tri (Trikoloretilen)
060-Diklorosetilen
183-Metil allil klorür
227-Popopargyl klörür
229-Propilen diklorür
279-Viniliden klorür
055-1,1-Difluoreton
258-Tetra fluorfetilen
190-Metil iyodür
135-Klortriflor etan
169-Monoklorbenzol (Benzen )
067-Dinitrotuluen
097-Etil nitrat (Not: Nitro Etan olarak da
belirtilmiştir.)
160-Metanol (alkol metilik)
[saf]
161-Metanol (alkol metilik) [teknik]
210-Propil alkol
006-Avantin (İzopropilalkol)
119-Isopropilalkol
127-Izopropil alkol
215-Petrohol (isopropilalkol)
217-Persprit (isopropilalkol)
045-Bütanol (Normal bütil alkol)
031-Bütil alkol (Tert) [2-Metilpropan-2ol]
118-Izobütil alkol
030-Bütil alkol (sco)
013-Amil alkol (Tert)(Pentanol)
014-Amil alkol izomerleri ve karışımları
116-Isoamilalkol
211-Pencatetat(amilalkol)
216-Pencetetat (amilalkol)
011-Allil alkol (propenol)
085-Etilen Klorhidrin
081-Eter sülfirik (Eter ;dietiler)
129-Isopropileter (Not:Diisopropileter
olarak da belirtilmiştir.)
072-Dtil-n-Butileter
096-Etil metil eter
184-Metilklorometileter
275-Vinil metil eter
277-Vinil 2- Kloroetileter
2903.19.90.00.00
2903.19.90.00.00
2903.19.90.00.00
2903.19.90.00.00
2903.19.90.00.00
2903.19.90.00.00
2903.21.00.00.00
2903.22.00.00.00
2903.29.00.00.00
2903.29.00.00.00
2903.29.00.00.00
2903.29.00.00.00
2903.29.00.00.00
2903.30.10.00.19
2903.30.10.00.19
2903.30.90.00.11
2903.49.10.00.22
2903.61.00.00.11
2904.20.90.00.15
2904.20.90.00.22
2905.11.00.10.00
2905.11.00.20.00
2905.12.00.00.11
2905.12.00.00.12
2905.12.00.00.12
2905.12.00.00.12
2905.12.00.00.12
2905.12.00.00.12
2905.13.00.00.00
2905.14.10.00.00
2905.14.90.00.11
2905.14.90.00.12
2905.15.00.00.00
2905.15.00.00.00
2905.15.00.00.00
2905.15.00.00.00
2905.15.00.00.00
2905.29.10.00.00
2905.50.99.90.19
2909.11.00.00.00
2909.19.00.00.11
2909.19.00.00.12
2909.19.00.00.19
2909.19.00.00.19
2909.19.00.00.19
2909.19.00.00.19
Ek-4
278-Vinil etil eter
280-Vinil isobütik eter
078-Erkonal (Dibenzil eter)
059-Dİ-tri-Butil peroksit
094-Etilen oksit
230-Propilen oksit (Metil oksiran)
077-Epiklorhidrin (1-klor 2,3 epoksi
propan)
037-Butilen oksid
181-Metil asetat (Metial)
182-Metilal
064-Dimetilasetal
008-Asetal
009-Asetaldehit (Etanal)
032-Butil aldehit (n)
010-Akrolein (2-propenal)
141-Kroton aldehid (2 bütenal)
180-Metaklorein (2-metil, 2-propenal)
073-2 Dietilbutiraldehid
228-Popion aldrehid
004-Aseton (propanon)
186-Metil etil keton (Butanon)
191-Metil izobütil keton (4 metil 2
pentanon)
058-Diasetil
192-Metil isopropenil keton
193-Metil isopropil keton
198-Metil propil keton
062-Dietilketon
049-Dial (Diaseton alkol) (4 hidroksi;4
metil pentan)
187-Metil formiat
086-Etil Formiyat
082-Eter asetik (Etil asetat) [Asetat d' etil]
276-Vinil asetat
029-n-Bütil asetat
246-Tamasol j (isobütilasetat)
126-Isopropilasetat
166-Metil asetat
012-Amil asetat (Pentil asetat)
117-Isoamilasetat(Asetat d'amil)
[Isopentilacetat]
001-Acetin (Glyceriyl monoacetat)
257-Tri acetin(gliserin triasetat)
038-Bütil propi onat (n)
147-Lösungemitel BP (Propionat bütil )
099-Etil propionat
197-Metil propionat
194-Metil metakrilat
091-Etil krotonat
255-Tpp (Triphenylphosphat)
146-Lindol (Trikrezilfosfat )
2909.19.00.00.19
2909.19.00.00.19
2909.30.90.90.11
2909.60.00.00.19
2910.10.00.00.00
2910.20.00.00.00
2910.30.00.00.00
2910.90.00.00.00
2911.00.00.10.11
2911.00.00.10.11
2911.00.00.10.12
2911.00.00.10.13
2912.12.00.00.00
2912.13.00.00.00
2912.19.00.90.11
2912.19.00.90.12
2912.19.00.90.13
2912.19.00.90.19
2912.19.00.90.19
2914.11.00.00.00
2914.12.00.00.00
2914.13.00.00.00
2914.19.90.00.11
2914.19.90.00.19
2914.19.90.00.19
2914.19.90.00.19
2914.39.00.00.19
2914.40.10.00.00
2915.13.00.90.11
2915.13.00.90.12
2915.31.00.00.00
2915.32.00.00.00
2915.33.00.00.00
2915.34.00.00.00
2915.39.10.00.00
2915.39.30.00.11
2915.39.30.00.12
2915.39.30.00.13
2915.39.30.00.14
2915.39.30.00.14
2915.50.00.00.14
2915.50.00.00.14
2915.50.00.00.19
2915.50.00.00.19
2916.14.10.00.00
2916.19.80.00.00
2919.00.10.10.12
2919.00.10.10.13
Ek-4
(Tritolilfosfat)
247-Tcp (Trikrezilfosfat) Tritolil fosfat
018-Amil nitrit
098-Etil nitrik (Not: Etil Nitrat olarak da
belirtilmiştir.)
089-Etilborat
172-Metilamin
173-Metilamin(solusyon)
065-Dimetilamin
266-Trimetilamin
061-Dietilamin
265-Trietilamin
063-Diisopropilamin
128-Izopropilamin
033-Butil amin (n)
034-Butil amin (sec)
044-Butil Amin (Dİ-SEC)
069-Di-n-propilamin
088-Ethilamin
121-Isobutilamin
208-N-Prepilamin
035-Butil amin (tert)
139-Kloral formamid
071-Driolan (Not: Osalmid olarak da
belirtilmiştir.)
007-Akrilonitril
189-Metil hidrazin
199-Metil sülfür
175-Metil merkaptan
095-Etil merkaptan (Etilsulfhidrat;
ethhanol)
017-Amil merkaptan
130-Isopropilmerkoptan
066-Dimetildiklorosilan
070-Dodesiltriklorosilan
092-Etil diklorasilon
100-Etil triklorosilan
200-Metil triklorosilan
262-Terametilsilan
267-Trimetril klorosilan
281-Viniltriklorosilan
206-Nikel karbonil
270-Ure peroksit (Carbamide peroksit)
047-Çinko etil
103-Feniltriklorosilon
068-)1-4-Dioksan (dietilendioksit)
231-Piridin
075-Diazinon (mahlül halinde) saf
093-Etilen imın (Aziridine)
111-Hazırlanmış Vernikler
243-Sellülozik vernikler
244-Sellülozik boyalar
2919.00.10.10.13
2920.90.80.11.11
2920.90.80.19.19
2920.90.80.90.19
2921.11.10.00.11
2921.11.10.00.11
2921.11.10.00.12
2921.11.10.00.13
2921.12.00.00.11
2921.19.10.00.11
2921.19.30.00.11
2921.19.30.00.11
2921.19.80.00.29
2921.19.80.00.29
2921.19.80.00.29
2921.19.80.00.29
2921.19.80.00.29
2921.19.80.00.29
2921.19.80.00.29
2921.89.90.00.29
2924.10.00.00.29
2924.29.90.00.29
2926.10.00.00.00
2928.00.90.10.19
2930.90.70.90.14
2930.90.70.90.28
2930.90.70.90.31
2930.90.70.90.69
2930.90.70.90.69
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.50.00.00
2931.00.80.90.12
2931.00.80.90.59
2931.00.80.90.99
2931.50.00.00.00
2932.99.30.00.12
2933.31.00.90.11
2933.59.10.00.00
2933.90.95.00.49
3208.
3208.90.99.00.11
3208.90.99.00.12
Ek-4
245-Sellüloit mamulatı
023-Alkollü uçan yağlar
024-Alkollü koku veren karışımlar
271-Uhu yapıştırıcı
021-Ateş alan film ve
pelliküller(Ambalajları üzerinde
yanıcı ve parlayıcı etiket ve işareti
bulunanlar)
bulunanlar)
168-Mettel L30 (Terebentin yağı ürünü )
048-Depol (Terebentin yağı ürünü)
050-Depanol (Terebetin yağı ürünü)
219-Pineoil (terebentin yağı müştekkatı)
051-Dipenten (Terebentin yağı ürünü)
ham
138-Kalsiyum resitant
179-Magnezyum resinat
076-Diazinon (mahlül halinde
hazırlanmış)
002-Aceton-Ersatz (Kolat uçan etarat
mahlülü)
003-Ansol (Etil alkol+Etil asetat+Susuz
etilalkol)
020-Apkotinner
053-Disolvan CA (Kolay uçan muhalliler)
054-Dravvin (Estilasitati havi muhalliler
mahlutu)
074-Diluanlar(Uçucu organik sulandırıcı
karmaçözücü)
148-Lösungemitel E 13 (Kolay kaynayan
eterler mahlutu)
149-Lösungemitel E 14(Kolay kaynayan
eterler mahlutu)
150-Lösungemitel E 33 (Kolay kaynayan
eterler mahlutu)
151-Lösungemitel EMA (Kolay kaynayan
eterler mahlutu)
152-Lösungemitel DA (Kolay kaynayan
eterler mahlutu)
163-Metal (Kolay kaynayan eterler
mahlutu)
164-Methylacceton (aseton + metilasetat +
metilalkol )
165-Methylated siprit (odun ispirtosu ile
karışık alkol )
3208.90.99.00.19(15)
3209.
3210.
3301.00.
3302.00.
3506.
3701.
3701.
3701.(15)
3702.
3702.
3702.(15)
3805.10.00.00.00
3805.10.10.00.00
3805.10.10.00.00
3805.10.10.00.00
3805.90.00.90.11
3806.20.00.00.00
3806.90.00.90.19
3808.10.40.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
Ek-4
205-Neosol
212-Pentexel (amilalkolü havi mahlut)
213-Peralkol (cyclahexamol + alkol)
214-Peramilalkol
(cyclonxanal+alkol+isoporipilik+bütanol)
235-Speziallösungsmittel (kolay kaynayan
eterlermahlutu)
236-Speziallösungsmittel A,E,EF (kol.
kayna. eter. mah.)
259-Tenamen 3
260-Tenamen 60
269-Tinnerler
bulunanlar)
025-Akrilik esaslı toz ve levhalar
222-Polivinil metil eter
232-Piroksilin (Nitroselüloz)
132-Kollodyon
143-Kauçuk solusyonları
101-Ferro silisyum (%30-70 silisyum
ihtiva eden ferro
silisyumlar 'shppingeregulatıon')
176-Magnezyum (toz )
177-Magnezyum (varak)
264-Titanyum
286-Zirkonyum
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
3814.00.90.00.00
39.(Fasıl)
39. (Fasıl)
3906.
3907.20.99.00.00
3912.20.
3912.20.11.00.00
3918.
3918.(15)
3919.
3919.(15)
3920.
3920.(15)
3921.
3921.(15)
4005.20.00.00.00
7202.21.10.00.00
7202.21.10.00.00
8104.30.00.00.00
8104.90.00.00.19
8108.
8109.
III - YANMAYI ARTIRICI MADDELER :
MADDENİN ADI
G.T.İ.POZİSYONU
030-Tazyik edilmiş gazlardan klor
2801.10.00.00.00
024-Tazyik edilmiş gazlardan hidrojen
2804.10.00.00.00
(müvellidülma)
025-Tazyik edilmiş gazlardan oksijen
2804.40.00.00.00
(müvellidülhumoza)
010-Beyaz fosfor
2804.70.00.00.12
022-Sodyum (metal)
2805.11.00.00.00
020-Potasyum (metal)
2805.19.00.00.11
005-Asit klorhidrik (Tuz ruhu)
2806.10.00.00.12
009-Asit sülfürik kesif dımansız (saç yağı) 2807.00.10.00.19
029-Tazyik edilmiş gazlardan asit sülfürü 2807.00.10.00.19
(Gazi kibriti)
:
Ek-4
008-Asit sülfürik dumanlı (oleum)
2807.00.90.00.00
004-Asit azotik nitrit (KEZZAP)
2808.00.00.00.12
006-Asit floridrik
2811.11.00.00.00
026-Tazyik edilmiş gazlardan
2811.29.90.90.19
karbonmonoksit(Humzu karbon)
028-Tazyik edilmiş gazlardan asit
2811.29.90.90.19
karbonik
027-Tazyik edilmiş gazlardan amonyak
2814.10.00.00.00
019-Per oksit dö sodyum (Sodyum
2815.30.00.00.00
Peroksit)
002-Amonyak mahlulu (Nişadır ruhu)
2827.10.00.00.00
015-Klorat dö potas (Potasyum karbür)
2829.19.00.00.12
017-Nitrat dö potas (Potasyum nitrat)
2834.21.00.00.00
021-Perhidrol
2847.00.00.10.00
014-Karbür dö kalsiyum (Kalsiyum
2849.10.00.00.00
karbür)
013-Hydrure de phosphor (gaz)
2850.00.10.00.00
001-Air liquide (oxiliquide)[Tazyik
2851.00.30.00.00
edilmiş hava]
012-Gaz siyanojen
2851.00.90.90.19
011-Gaz disuklor metil (metilklorür)
2903.11.00.00.11
007-Asit formik
2915.11.00.00.00
003-Asit asetik (Her nevi)
2915.21.00.00.11(12) 2915.21.00.00.12(13)
016-Nitrat d'amonyum (Amonyum nitrat) 3102.30.10.00.00(14) 3102.30.90.00.00(14)
018-Nitrat dö sut (Sodyum Nitrat)
3102.50.
023-Suni sis maddeleri
3604.90.00.00.13
IV - TEHLİKELİ VE ZARARLI KİMYASAL
MADDELER
MADDENİN ADI
001-Nitro Benzaldehit
G.T.İ.POZİSYONU
2913.00.00.90.11
:
(1) kırmızı
(2) beyaz
(3) normal
(4) net ağırlığında
(5) teknik
(6) saf
(7) sıvı
(8) katı
(9) saf olan
(10) saf olmayan
(11) kullanıldığı yere göre değişir
(12) buzlu
(13) ticari
(14) sulu çözelti ve katı olmasına göre
değişir
(15) mamülün türüne göre değişir
EK-2
Ek-4
DEĞERLİ MADENLERDEN YAPILMIŞ EŞYA İLE ANTİKA MÜZE VE
SANAT EŞYASI TABLOSU
710110000011 Tabii inciler (işlenmemiş olanlar)
710110000012 Tabii inciler (işlenmiş olanlar)
710210000000 Elmaslar (tasnif edilmemiş olan)
Elmaslar (işlenmemiş/basit şekil. kesilmiş, yarılmış/yontulmuş,
710221000000 sanayide kullanılan)
Elmaslar (işlenmemiş/basit şekilde kesilmiş, yarılmış vb., sanayide
710231000000 kullanılmayan)
710239000000 Diğer elmaslar (sanayide kullanılmayan)
710310000011 Safir (işlenmemiş/basit bir şekilde kesilmiş/kabaca yontulmuş)
710310000012 Zümrüt (işlenmemiş/basit bir şekilde kesilmiş/kabaca yontulmuş)
Yakut (rubi) (işlenmemiş/basit bir şekilde kesilmiş/kabaca
710310000013 yontulmuş)
Diğer kıymetli taşlar (elmas hariç) (işlenmemiş/basit
710310000019 kesilmiş/kabaca yontulmuş)
710391000011 Yakut (rubi) (başka şekilde işlenmiş)
710391000012 Safir (başka şekilde işlenmiş)
710391000013 Zümrüt (başka şekilde işlenmiş)
710399000011 Akik taşları; başka şekilde işlenmiş
Diğer kıymetli taşlar (elmas hariç)/yarı kıymetli taşlar; başka
710399000019 şekilde işlenmiş
710610000000 Gümüş (altın/platin yaldızlı gümüş dahil) pudra halinde olanlar
Gümüş (altın/platin yaldızlı gümüş dahil) (işlenmemiş, saf= > %
710691100000 99,9)
Gümüş (altın/platin yaldızlı gümüş dahil) (işlenmemiş, saf < %
710691900000 99,9)
Çubuk, profil, levha, yaprak, şerit halinde olanlar (yarı işlenmiş
710692200011 gümüşten, saf=>%75)
Boru, tüp ve içi boş çubuk halinde olanlar (yarı işlenmiş
710692200012 gümüşten, saf = > % 75)
Toz, sırma, pul, kırpıntı&diğer şekillerde olanlar (yarı işlenmiş
710692200013 gümüşten, saf=>%75)
Çubuk, profil, levha, yaprak, şerit halinde olanlar (yarı işlenmiş
710692800011 gümüşten, saf <%75)
Boru, tüp ve içi boş çubuk halinde olanlar (yarı işlenmiş
710692800012 gümüşten, saf < % 75)
Toz, sırma, pul, kırpıntı&diğer şekillerde olanlar (yarı işlenmiş
710692800013 gümüşten, saf < %75)
710700000011 İşlenmemiş gümüş kaplamalı metaller
710811000000 Altın (pudra halinde olanlar, para yerine kullanılmayan)
Altın (diğer işlenmemiş şekillerde olanlar, para yerine
710812000000 kullanılmayan)
Yarı işlenmiş altından çubuk, tel, profil, levha vb; para yerine
710813100000 kullanılmayan
710813800000 Yarı işlenmiş şekillerde diğer altın
710820000000 Altın (para yerine kullanılanlar)
710900000011 Altın kaplamalı gümüşler
711011000000 Platin (işlenmemiş/pudra halinde)
711019100011 Platin ve platin alaşımlarından teller; kalınlık > % 0, 15 mm
Platinden çubuk, profil, levha vb halde platin & platin alaşımları;
711019100012 kalın>%0, 15mm
Ek-4
711019800000
711021000000
711029000000
711031000000
711039000000
711041000000
711049000000
711100000012
711100000013
711230000000
711291000000
711292000000
711299001000
711299009000
711311000000
711319000011
711319000019
711411000000
711419000011
711419000019
711510000000
711590100011
711590100012
711590100019
711590900000
711610000011
711610000019
711620110000
711620190000
711620900000
711790005000
711810101000
711810102000
711810901000
711810909000
711890000000
970110000000
970200000000
Diğer yarı işlenmiş platin
Paladyum (işlenmemiş/pudra halinde olanlar)
Paladyum (diğer)
Rodyum (işlenmemiş/pudra halinde olanlar)
Rodyum (diğer)
İridyum, osmiyum ve rutenyum (işlenmemiş/pudra halinde olan)
İridyum, osmiyum ve rutenyum (diğer)
Platin kaplı gümüş (işlenmemiş/yarı işlenmiş)
Platin kaplı altın (işlenmemiş/yarı işlenmiş)
Kıymetli metal/kıymetli metal bileşiklerini içeren küller
Altından olanlar (altın kaplamalı metal dahil döküntü, artık vb)
Platinden olanlar (platin kaplamalı metal dahil döküntü, artık vb)
Gümüş külleri, döküntüleri ve artıkları
Diğer kıymetli metallerin/kıymetli metallerle kaplamalıların
döküntü, artık vb
Gümüşten mücevherci eşyası, aksamı (kıymetli metallerle
kaplı/yaldızlı/değil)
Altından mücevherci eşyası, aksamı (kıymetli metallerle
Diğ.kıymetli metallerden mücevher eşya, aksam; kıymetli metal
kaplı/yaldızlı/değil
Gümüşten kuyumcu eşyası, aksamı (diğer kıymetli metallerle
Altından kuyumcu eşyası, aksamı (diğer kıymetli metallerle
Diğ. kıymetli metallerden kuyumcu eşyası, aksamı (metalle
Platinden gözenekli dokuma/ızgara şeklinde katalizörler
Altından diğer eşya
Gümüşten diğer eşya
Diğer kıymetli metallerden diğer eşya
Kıymetli metallerle kaplama metallerden olan diğer eşya
Tabii inciden kolyeler, bilezikler
Tabii inciden diğer eşya
Tabii kıymetli/yarı kıymetli taşlardan kolye, bilezik, diğer eşya;
klipssiz, basit
Tabii kıymetli/yarı kıymetli taşlardan kolye, bilezik, diğer eşya;
diğer
Kıymetli/yarı kıymetli taşlardan (tabii, sentetik/terkipden) diğer
eşya
Her türlü maddeden yapılmış kol düğmeleri ve diğer düğmeler (adi
metaller hariç)
Gümüşten Türk meskukatı; Tedavülde olmayan para (altın para
hariç)
Gümüşten Ecnebi meskukatı; Tedavülde olmayan para (altın para
hariç)
Diğer metallerden Ecnebi meskukatı; Tedavülde olmayan para
(altın para hariç)
Diğer metallerden para; Tedavülde olmayan para (altın para hariç)
Diğer metal para
Tamamen elle yapılmış tablo ve resim
Orijinal gravür, estamp ve litoğrafya
Ek-4
970300000000
970400000000
970500000000
970600000000
284390909000
830621000000
Heykel/yontu sanatının orijinal eserleri
Türkiye'de tedavülde bulunmayan damga, posta vb. pul
Zooloji, botanik, arkeolojik vb.bir değeri bulunan koleksiyon
Eskiliği yüzyılı aşan antika eşya
Kıymetli metallerin diğer bileşikleri
Kıymetli metallerle kaplanmış heykelcikler ve diğer süs eşyası
[R.G. 4 Şubat 2009 – 27131]
—— • ——
Başbakanlıktan:
Konu : Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı
GENELGE
2009/3
Gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerin iktisadi sorunları içerisinde kayıt dışı ekonomi
ile mücadele büyük önem taşımaktadır. Ekonominin rekabet gücünün artırılması ve kamu
finansmanının sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ancak kayıt dışılığın azaltılması ile
mümkündür.
Kayıt dışı ekonomi ile mücadelede başarı kazanılması ve kayıt dışılığın azaltılması;
kurumlar arası işbirliği ve eşgüdümün sağlanması ve etkin bir izleme ve değerlendirme
sisteminin oluşturulmasında, başta kamuoyu olmak üzere tüm tarafların desteği
gerekmektedir.
Güçlü bir toplumsal ve siyasi iradeyle tüm kesimlerin katıldığı kapsamlı bir mücadele
stratejisi oluşturulması, kayıt dışı ekonominin zararlarına yönelik olarak toplumun
bilinçlendirilmesi, kayıt altına girmenin teşvik edilmesi, mevzuat ve işlemlerin
basitleştirilmesi, etkin bir denetim ve ceza sisteminin geliştirilmesi, kuruluşlar arasında veri
paylaşımının güçlendirilmesi ve ilgili kuruluşlar arasında etkin bir koordinasyon sağlanması
amacıyla genelge ekinde yer alan, “Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı
2008–2010” hazırlanmıştır.
Söz konusu eylem planı ile Dokuzuncu Kalkınma Planı, Hükümet Programı ve AB
Müktesebatına Uyum Programı kapsamında yer alan politika öncelikleri, amaç ve hedeflere
ulaşabilmek için yürütülmesi gereken yasal, idari ve diğer somut eylemler ortaya
konulmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın sorumlu kuruluş olarak belirlendiği “Kayıt Dışı
Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı”; Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı,
Hazine Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Enerji Piyasası
Düzenleme Kurumu, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu
ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ile koordinasyon içerisinde yürütülecektir.
Gerek duyulan hallerde sendikalarla, meslek kuruluşlarıyla, sivil toplum örgütleriyle,
ekonomik ve sosyal taraflarla da işbirliği yapılacaktır.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisi eylem planında uygulama sürecinin izlenmesi
ve değerlendirilmesi, planda yer alan takvim ve performans göstergeleri doğrultusunda Gelir
İdaresi Başkanlığı tarafından yerine getirilecektir. Her bir eylem için belirlenen koordinatör
kuruluş eylemleri izleyerek Gelir İdaresi Başkanlığına üçer aylık dönemler itibariyle
raporlayacaktır.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele eylem planında yer alan eylemler teknolojik, ekonomik
ve kurumsal yapıda meydana gelen değişiklikler çerçevesinde ihtiyaç duyulduğunda
güncellenebilecektir.
Ek-4
Bilgilerini ve gereğini rica ederim.
Başbakan
KAYIT DIŞI EKONOMİYLE MÜCADELE STRATEJİSİ
EYLEM PLANI 2008 – 2010
GİRİŞ
Kayıt dışı ekonomi ile mücadelede başarı kazanılması ve kayıt dışılığın azaltılması için
kayıt dışı ekonomi ile mücadelenin devlet politikası olarak benimsenmesi, bu konuda sürekli
bir çalışma grubunun oluşturulması, stratejik eylem planının hazırlanması, kurumlar arası
işbirliği ve eşgüdüm sağlanması ve etkin bir izleme ve değerlendirme sisteminin
oluşturulması gerekmektedir. Şurası kesindir ki; kayıt dışılığı etkileyen dinamiklerin doğru
analizine dayalı bir strateji ile etkin ve sonuç odaklı bir çözüm üretilebilecektir.
Bu çerçevede 2008 Yılı Programında, “Rekabet Gücünün Artırılması” gelişme
ekseninin alt başlıklarından birisi “Ekonomide Kayıt Dışılığın Azaltılması” şeklinde
belirlenmiştir. Buna yönelik olarak alınan politika öncelikleri ve tedbirlerinden ilki de “İlgili
tüm tarafların katkısıyla kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisinin oluşturulması”
olmuştur.
Sorumlu kuruluşun Gelir İdaresi Başkanlığı olarak belirlendiği söz konusu tedbirde;
işbirliği yapılan kurumlar Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Gümrük
Müsteşarlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Tütün, Tütün
Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu ve Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumu’dur. Adı geçen kurumlarla yapılan toplantı ve çalışmalar sonucunda
Haziran 2008’de “Kayıt dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı” oluşturulmuştur.
Söz konusu kayıt dışı ekonomi ile mücadele stratejisinin amaç ve hedefleri aşağıdaki
gibi belirlenmiştir.
AMAÇ/HEDEF TABLOSU
AMAÇ
1.KAYIT İÇİ FAALİYETLERİ
ÖZENDİRMEK
HEDEF
Kayıt İçi İstihdam Yaratma
Potansiyelini Güçlendirmek
Gönüllü Uyumu Artırmak
2.DENETİM KAPASİTESİNİ
GÜÇLENDİRMEK VE
YAPTIRIMLARIN CAYDIRICILIĞINI
ARTIRMAK
3.KURUMSAL VE TOPLUMSAL
MUTABAKATI SAĞLAMAK VE
GÜÇLENDİRMEK
Denetim Kapasitesini Geliştirmek
Veri Tabanı Paylaşımı
Cezaların Caydırıcılığını Sağlamak
Kurumsal İşbirliğini Sağlamak,
Güçlendirmek ve Devam Ettirmek
Eğitim ve Tanıtım Yoluyla Toplumsal
Mutabakatı Sağlamak ve
Güçlendirmek
1. KAYIT İÇİ FAALİYETLERİ ÖZENDİRMEK
Kayıt dışılığın azaltılmasına kayıtlılığın özendirilmesi ile başlanmalıdır. Bu başlık
altında kayıt dışı ile kayıt içi arasında tercih yapmak durumunda kalan girişimciler ve
çalışanların bu alandaki fayda/maliyet analizlerini etkileyecek bütün kurumsal ve ekonomik
Ek-4
tedbirler değerlendirilmelidir. Burada amaç kayıt içi ekonomik faaliyetlerin ve istihdamın,
girişimciler ve çalışanlar üzerindeki maliyetinin hafifletilmesi olacaktır.
Çalışma hayatı ile ilgili olumsuz sonuçlar büyük ölçüde kayıt dışı istihdamdan
kaynaklanmaktadır. Kayıt dışı istihdamın büyük boyutta olmasıyla birlikte çalışan nüfus
sosyal güvenlik şemsiyesi altında kapsanamamakta, yeterli prim toplanamamakta, sosyal
güvenlik kuruluşları da, başta finansman zorlukları olmak üzere çeşitli zorluklarla
karşılaşmakta ve kendilerinden beklenen hizmetleri etkin olarak yerine getirememektedir.
Çeşitli gerekçelerle kayıt dışı çalışma durumunda olanlar, sosyal güvenlik kapsamı dışında
olma, çalıştıkları işyerinin ruhsatsız olması gibi nedenlerle, sağlıksız ortamlarda, işyeri ve iş
güvenliği olmadan, pazarlık gücünden yoksun ve korumasız, istismara açık ve sigortasız
olarak çalışmak zorunda kalmaktadır. Bu da iş hayatında sağlıksız bir ortamın oluşmasına ve
çalışma ilişkilerinin ve işgücü piyasasının işleyişinin bozulmasına yol açmaktadır. Bu nedenle
kayıt dışı istihdamın uzun dönemde yaratacağı sosyal ve ekonomik olumsuzluklar konusunda
kamuoyu bilinçlendirilecektir.
Vergi mevzuatı ne kadar mükemmel olursa olsun, vergi idaresi de ne kadar verimli ve
etkin çalışır duruma getirilirse getirilsin, toplumda vergi bilinci ve ahlakı yerleşmediği sürece
kayıt dışı ekonomi tam anlamıyla önlenemeyecektir. Vergi bilincinin ve ahlakının
geliştirilmesi için basın ve yayın (yazılı veya görsel) organları yoluyla vergi kaçakçılığının
utanç verici bir suç olduğu düşüncesi aşılanacak; kayıt dışılığın önlenmesine yönelik
çalışmalar, toplum desteğini güçlendirici kampanyalarla sağlamlaştırılacaktır. Diğer taraftan
kamu ile birlikte özel sektörün de işbirliği ile yürütülecek çalışmalarda, öncelikle kayıt
dışılığın yoğun olarak görüldüğü sektörlerin temsilcilerinden de destek alınacaktır.
2.DENETİM KAPASİTESİNİ GÜÇLENDİRMEK VE YAPTIRIMLARIN
CAYDIRICILIĞINI ARTIRMAK
Kayıt içini cazip kılmak için yaratılan yöntemlerin sağlıklı uygulanabilmesi açısından
kayıt dışı ekonomik faaliyetlerde bulunanları saptama ve cezalandırma kapasitesi de
güçlendirilecektir.
Denetimlerin daha etkin hale getirilmesiyle, mükelleflerin beyanlarının sürekli denetim
altında bulundurulması, gerek kayıt dışında kalma gerekse kayıt altında olup eksik beyan
güdüsü gibi dirençleri zamanla azaltacaktır. Denetim sonucunda ortaya çıkacak suçlara
uygulanacak cezalar arttırılarak caydırıcılık özelliğine kavuşturulacaktır.
Denetimler, cezalandırma amacından çok bilinçlendirme ve eğitime yönelik olarak
yapılacaktır. Çünkü amacımız, kişilerin yasalara uygun olarak hareket etmelerini sağlamaktır.
Diğer taraftan etkin bir denetim yasalara uygun bir toplum yaratacağı için kayıp, kaçak en aza
inecek, ekonomide yasalara uyanla uymayan arasındaki rekabet eşitsizliği de ortadan
kalkacaktır.
3. KURUMSAL VE TOPLUMSAL MUTABAKATI SAĞLAMAK VE
GÜÇLENDİRMEK
Genellikle ekonomik ve sosyal açıdan olumsuz sonuçları olan kayıt dışı ekonominin
kayda alınabilmesi ve politikaların üretilebilmesi için alınacak önlemler çağdaş bir devlet
olmanın gereğidir. Bunu gerçekleştirmek için toplumun tüm kesimlerinin ve birimlerinin çaba
harcaması gerekmektedir. Kayıt dışılığın ülkeye ekonomik maliyetinin çok daha da ön plana
çıkarılmasında yarar görülmektedir. Bu bağlamda kayıt dışılığın Türkiye’yi ikili bir yapıya
mahkum ettiği, verimsiz yapıyı koruyarak ve ekonominin daha verimli bir nitelik kazanmasını
engelleyerek Türkiye’nin daha müreffeh bir geleceğe yol almasını engellediği
vurgulanacaktır. Kayıt dışılığın sağladığı sanal sosyal koruma işlevinin, kayıt dışı ile
mücadelede elde edilecek kazanımlar sayesinde güçlenen mali yapı ile Devlet tarafından daha
iyi sağlanabileceği ifade edilecektir.
Ödediği vergilerin daha etkin kullanıldığını gören bireyler arasında vergi verme kültürü
ve vergilendirilmemiş kazanca bakış açısı da değişecek ve böylelikle kayıt dışı ile mücadele
için gerekli toplumsal desteğin elde edilmesi kolaylaşacaktır. Ayrıca toplumun daha doğru
bilinçlendirilmesi amacıyla, kayıt dışılığın önlenmesine yönelik kampanyanın kamu/özel
Ek-4
sektör işbirliği ile yürütülmesi sağlanacaktır. Bu bağlamda anılan kampanyanın
sorumluluğunu üstlenecek kurumsal yapının, kayıt dışılığın yoğun olarak görüldüğü
sektörlerin temsilcileri ile işbirliği yaparak kampanyalardan daha etkin sonuç alınması
sağlanmış olacaktır. Bir sonraki aşamada ise bu kurumların da kayıt dışı ile mücadelede daha
etkin bir rol oynamalarını sağlayacak yöntemler geliştirilecektir.
İZLEME VE DEĞERLENDİRME
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele sürecinin izlenmesi, gecikme ve hedeften sapmaların
belirlenmesi ve nedenlerinin araştırılması gerekli önlemlerin alınması açısından önemlidir. Bu
nedenle, gelişmelerin belirlenen göstergelere ve takvime uygun olarak gerçekleşmediği
hallerde de gecikme, hedeften sapma ve bunun için nedenlerinin koordinatör kuruluş
tarafından raporlanması gerekmektedir. Diğer taraftan kayıt dışı ekonomiyle mücadele eylem
planında yer alan eylemler teknolojik, ekonomik, kurumsal yapıda meydana gelen
değişiklikler
çerçevesinde
ihtiyaç
duyulduğunda
güncellenebilecek;
eylemler
birleştirilebilecek, kaldırılabilecek veya yeni eylemler eklenebilecektir. Çünkü eylem planının
dinamik olması başarıyı elde etmek için gerekli olan koşulların en önemlilerinden birisidir.
Kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisi eylem planında uygulama sürecinin izlenmesi
ve değerlendirilmesi eylem planında yer alan takvim ve performans göstergeleri
doğrultusunda Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yerine getirilecektir. Her bir eylem için
belirlenen koordinatör kuruluş eylemleri izleyerek Gelir İdaresi Başkanlığına üçer aylık
dönemler itibariyle raporlayacaktır. Raporlamada [email protected] e-posta
adresi kullanılacaktır.
Sorumlu Kuruluş: Eylem Planında "Sorumlu Kuruluşlar" sütununda yer alan
kurumlar, aslında işbirliği yapılacak kuruluşlardır. Ancak eylem planının sahiplenilmesi ve
başarılı olabilmesi için “İşbirliği Yapılacak Kuruluş” ifadesi yerine daha güçlü bir ifade olan
“Sorumlu Kuruluş” ifadesi kullanılmıştır. Sorumlu Kuruluşlar, gerçekleştirilecek eylem ile
doğrudan veya dolaylı ilişkisi bulunan ve koordinatör kuruluşun işbirliği yaparak somut
destek talep edeceği kuruluşlardır. Diğer taraftan sorumlu kuruluşlar arasında yer alan bazı
kurumlar ise eylem planının hazırlanması sırasında işbirliği yapılan kurumlarla ortaklaşa proje
gerçekleştirecekleri ifade edilen kamu kurum ve kuruluşlarıdır.
Koordinatör Kuruluş: Eylem Planında "Koordinatör Kuruluş" sütununda yer alan
kurumlar, aslında öngörülen eylemi gerçekleştirerek süresinde sonuçlandırmaktan ve
gelişmeleri Gelir İdaresi Başkanlığına doğrudan raporlamaktan sorumlu kuruluşlardır. Bazı
eylemlerde (Örnek: 55 nolu Eylem) koordinatör kuruluş sütununda birden fazla kurum
bulunabilir. Bu durumda o eyleme ilişkin olarak her bir koordinatör kuruluş kendi kurumunun
gerçekleşme raporunu hazırlayacaktır.
Yapılan açıklamalar ışığında; bir eylem için bir ve/veya birden fazla sorumlu kuruluş
bulunması halinde bu eyleme ilişkin raporlamanın koordinatör kuruluş tarafından yapılacağı
tabiidir.
EYLEM PLANI (2008–2010)
[R.G. 5 Şubat 2009 – 27132]
—— • ——
Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünden:
5627 SAYILI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU KAPSAMINDA YAPILACAK
YETKİLENDİRMELER, SERTİFİKALANDIRMALAR, RAPORLAMALAR
VE PROJELER KONUSUNDA UYGULANACAK USÛL VE ESASLAR
HAKKINDA TEBLİĞ
SIRA NUMARASI: 2009/2
Ek-4
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğ, 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile 25/10/2008 tarihli ve
27035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair
Yönetmeliğin uygulanmasında ilgili gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılacak çalışmalarda, düzenlenecek belge ve
dokümanlarda standardizasyonun sağlanmasını amaçlamaktadır.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında enerji verimliliği ile ilgili faaliyette
bulunan ve bunların ilgi sahasına giren kamu kurumları ile gerçek ve tüzel kişileri kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 25/10/2008 tarihli ve 27035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve
Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına İlişkin Yönetmeliğin 35 inci maddesine dayanarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğin uygulanmasında;
a) Eğitim-etüt-proje sertifikası: Bina, sanayi, ısı-mekanik ve/veya elektrik kategorilerinde eğitim, enerji etüdü,
danışmanlık, enerji yöneticiliği ve verimlilik artırıcı proje hazırlanması gibi hizmetleri yürütebilmeleri için Genel Müdürlük
veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilen belgeyi,
b) Enerji yöneticisi: Endüstriyel işletmelerde ve binalarda enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle
sorumlu ve enerji yöneticisi veya eğitim-etüt-proje sertifikasına sahip kişiyi,
c) Enerji yöneticisi sertifikası: Enerji yöneticisi hizmetlerinin verilebileceğini gösteren belgeyi,
ç) Genel Müdürlük: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü,
d) Genel Müdür: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürünü,
e) Kanun: 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununu,
f) Kurul: Enerji verimliliği koordinasyon kurulunu,
g) Meslek odaları: Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Elektrik Mühendisleri Odasını ve/veya Türk
Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Makina Mühendisleri Odasını,
ğ) Şirket: Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar ile yaptıkları yetkilendirme anlaşması çerçevesinde, enerji
verimliliği hizmetlerini yürütmek üzere yetki belgesi verilen enerji verimliliği danışmanlık şirketlerini,
h) VAP: Verimlilik artırıcı projeleri,
ı) Yetki belgesi: Düzenlenen yetkilendirme anlaşmaları çerçevesinde üniversitelere ve meslek odalarına eğitim,
yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından; şirketlere ise enerji
yöneticisi eğitimi, enerji etüdü, danışmanlık, enerji yönetimi ve VAP hazırlama ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere
Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilen belgeyi,
i) Yetkilendirilmiş kurumlar: Düzenlenen yetkilendirme anlaşması çerçevesinde eğitim, yetkilendirme ve izleme
faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük tarafından Kurul onayı ile yetkilendirilen meslek odalarını ve üniversiteleri,
j) Yönetmelik: 25/10/2008 tarihli ve 27035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin
Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına İlişkin Yönetmeliği
ifade eder.
Başvuru yazısı
MADDE 5 – (1) Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler yetki belgesi için yapacakları başvurularında sunacakları,
taahhütlerini de içeren başvuru yazısını, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek-1’deki örneğe uygun olarak hazırlar.
Sertifikalar
MADDE 6 – (1) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından düzenlenecek olan enerji
yöneticisi sertifikaları ve eğitim-etüt-proje sertifikaları, bu Tebliğin ekinde yer alan Ek-2’deki örneklere uygun olarak
düzenlenir.
(2) Enerji yöneticisi sertifikalarının ve eğitim-etüt-proje sertifikalarının standart baskısı Genel Müdürlük tarafından
yaptırılır. Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler düzenledikleri eğitim programlarına katılan gerçek kişilere verecekleri
sertifikaların standart baskılarını Genel Müdürlükten temin eder.
Yetki belgeleri
MADDE 7 – (1) Yetkilendirilmiş kurumlara ve şirketlere yetki belgesi için yapacakları başvuruları sırasında
sunacakları ve bu Tebliğin ekinde yer alan Ek-3’deki tercih formuna göre yetki belgesi verilir. Yetkilendirilmiş kurumlar ve
şirketler en az bir tercih yapmak zorundadır. Yetkilendirilmiş kurumların ve şirketlerin tercih ettikleri alanlara bağlı olarak,
tercih formunda belirtilen sayıda ve nitelikteki personele sahip olmaları gerekir. Tercih formunda belirtilen personelin;
yetkilendirilmiş kurumlardan A sınıfı yetki belgesi almak isteyenler için eğitim-etüt-proje sertifikası, B sınıfı yetki belgesi
isteyenler için enerji yöneticisi sertifikası sahibi olması gerekir. Şirketlerin enerji yöneticisi eğitimlerinde eğitici olarak
görevlendireceği en az üç kişilik personelinin enerji yöneticisi sertifikası, etüt ve proje çalışmalarında görevlendireceği
personelinin veya hizmet alacağı gerçek kişilerin ise eğitim-etüt-proje sertifikası sahibi olması gerekir. Şirketlerin etüt ve
proje çalışmalarında gerçek kişilerden hizmet alınması durumunda, şirket ile gerçek kişiler arasında imzalanan en az üç yıllık
Ek-4
hizmet anlaşması başvuru belgeleri ile birlikte ayrıca verilir. Şirketin yetki süresi boyunca yapacağı etüt ve proje
çalışmalarında hizmet verileceğine dair bu kişiler tarafından verilen taahhütname hizmet anlaşmasının eki olarak verilir.
(2) Genel Müdürlük tarafından Kurul onayı ile yetkilendirilmiş kurumlara, Genel Müdürlük tarafından veya
yetkilendirilmiş kurumlar tarafından Genel Müdürlük onayı ile Şirketlere verilecek yetki belgeleri, bu Tebliğin ekinde yer
alan Ek-4’deki örneklere uygun olarak düzenlenir.
(3) Yetki belgelerinin standart baskısı Genel Müdürlük tarafından yaptırılır. Yetkilendirilmiş kurumlar şirketlere
verecekleri yetki belgesinin standart baskısını Genel Müdürlükten temin eder.
Faaliyet raporları
MADDE 8 – (1) Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe, Şirketler
tarafından her yıl Ocak ayı sonuna kadar yetki belgesini aldıkları Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma sunulacak
olan faaliyet raporları bu Tebliğin ekinde yer alan Ek-5’deki örneğe uygun olarak hazırlanır.
Enerji etüdü raporları ve verimlilik artırıcı projeler
MADDE 9 – (1) Kanun ve yönetmelik kapsamında şirketler, binalar veya endüstriyel işletmeler tarafından yapılacak
ön etüt ve detaylı etüt safhalarından oluşan enerji etütlerine ilişkin raporlar bu Tebliğin ekinde yer alan Ek-6’daki, verimlilik
artırıcı projeler ise Ek-7’deki örneğe uygun olarak hazırlanır.
Yetki almak üzere belgelerin sunulması
MADDE 10 – (1) Yetki belgesi almak üzere yapılan başvurular kapsamında sunulan tüm belgeler şirket yetkilisi
tarafından paraflanır, paraflayanın isim kaşesi ile şirket mühürü her sayfaya basılır.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Genel Müdür yürütür.
LOG
O
............................................................................................. 2
3
Tarih
Sayı:
Konu
....................................................................................................... 4
18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ve 25/10/2008 tarihli ve
27035 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında
Verimliliğin Artırılmasına İlişkin Yönetmelik hükümleri ve sunulan ekli belgeler
çerçevesinde ........................................................... 5 adına yetki belgesi düzenlenmesini talep
eder; yetki belgesi kapsamındaki her türlü faaliyetin yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygun
olarak yürütüleceğini; Genel Müdürlüğün yapacağı her türlü düzenlemenin ve duyurunun
takip edileceğini, duyuruların ve düzenlemelerin uygulanmasına ilişkin doğabilecek her türlü
aksaklıkların sorumluluğunun tarafımıza ait olacağını; Genel Müdürlüğün isteyeceği her türlü
Yetkilendirilmiş kurumun veya şirketin adı veya ünvanı yazılacaktır.
Yetkilendirilmiş kurumun veya şirketin logosu yer alır.
4
Yetki belgesi talep edilen Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma hitaben başlık yazılacaktır.
5
Yetki belgesi talep eden yetkilendirilmiş kurumun veya şirketin adı veya ünvanı yazılacaktır.
2
3
Ek-4
bilgi ve belgenin zamanında ve eksiksiz olarak verileceğini ve yerinde denetim imkânının
sağlanacağını ve yetki belgesi kapsamında yapılacak her türlü çalışmanın genel ahlâka ve etik
kurallara uygun olarak yürütüleceğini kabul ve taahhüt ederiz.
ONAY 6
EKLER: 7
1- .............. (... sayfa)
2- .............. (... sayfa)
YETKİ BELGESİ TERCİH FORMU
KURUM / KURULUŞ BİLGİLERİ
ADI / ÜNVANI
ADRESİ
TELEFON NO
FAKS NO
YETKİLENDİRİLMİŞ KURUMLAR
PERSONEL PROFİLİ
YETKİ BELGESİ SINIFI
( .... )
A
( .... )
Mühendis
6 Adet 8
3 Adet 9
Tekniker veya Teknisyen
2 Adet
2 Adet
B
ENERJİ VERİMLİLİĞİ DANIŞMANLIK ŞİRKETLERİ
PERSONEL PROFİLİ
Onay kısmında, yetki belgesi talep eden yetkilendirilmiş kurum veya şirket adına üst yöneticinin imzasının
altına imzalayanın adı soyadı ve ünvanı yazılarak kurum veya şirket mühürü basılacaktır.
7
Başvuru dosyasında yer alan her bir belge sayfa adedi ile birlikte ayrı ayrı belirtilmek suretiyle yazılacaktır.
8
Eğitim-etüt-proje sertifikası sahibi olması gereken personeldir.
9
En az enerji yöneticisi sertifikası sahibi olması gereken personeldir.
6
Ek-4
ENERJİ VERİMLİLİĞİ DANIŞMANLIK ŞİRKETLERİ
VE SAYISI
Eğitici Personel
Mühendis
3 Adet
ETÜT VE PROJE HİZMETLERİ TERCİHLERİ
( .... ) Isı ve Mekanik
Mühendis
3 Adet
( .... ) Elektrik
Mühendis
3 Adet
( .... ) Metal
Mühendis
1 Adet
( .... ) Kimya ve Petrokimya
Mühendis
1 Adet
( .... ) Taş ve Toprak
Mühendis
1 Adet
10
( .... ) Sanayi
( .... ) Kağıt
Mühendis
1 Adet
( .... ) Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri
Mühendis
1 Adet
( .... ) Gıda, İçki ve Tütün
Mühendis
1 Adet
( .... ) Diğer
Mühendis
1 Adet
( .... ) Bina
Mühendis
2 Adet
ONAY 11
En az 4 mühendis olanlara, tercih formunda işaretlemeleri halinde tüm alt sektörler için yetki belgesi
verilebilir.
11
Onay kısmında, yetki belgesi talep eden yetkilendirilmiş kurum veya şirket adına üst yöneticinin imzasının
altına imzalayanın adı soyadı ve ünvanı yazılarak kurum veya şirket mühürü basılacaktır.
10
Ek-5
LOG
O
FAALİYET RAPORU
..................... 12
12
Faaliyet raporunun ait olduğu yıl yazılacaktır.
Ek-5
ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU
Bu bölümde, üst yöneticinin bir yıllık faaliyetlere ilişkin özet görüşleri iki sayfayı geçmeyecek şekilde
açıklanır.
İÇİNDEKİLER
Bu bölümde, bölüm başlıkları ve alt başlıklar ve verilecek ekler ilgili bölümlerdeki şekilde
numaralandırılmak suretiyle ve sayfa numaraları ile birlikte ayrı bir sayfa halinde verilir.
“Örnek
İçindekiler
No
1.
Sayfa
…………… ......................................................................................................................
1.1. ……….. ..............................................................................................................
1.2. ………….. ..........................................................................................................
1.2.1. ................................ ..............................................................................
1
2
3
3
EKLER .......................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 1 ...........................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 2 ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................……”
GENEL
Raporda asgarî olarak örnek tablolarda verilen içeriklere uygun bilgilerin ilgili bölümlerde
gerekli açıklamaları ile birlikte verilmesi gerekir. Bu tablolar verilen bilginin türüne ve ihtiyaca
göre yeniden düzenlenebileceği gibi gerekli ilaveler yapılabilir.
Kurumsal Bilgiler
Fiziksel Yapı: Raporun düzenlendiği tarih itibarıyla eğitimlerde kullanılan kapalı alan, tefriş,
araç, gereç ve laboratuvar imkânları gibi sahip olunan varlıkların güncel bilgileri verilir.
Organizasyon Yapısı: Organizasyon yapısı, yetki belgesi kapsamında yürütülen
çalışmalardan sorumlu birim ve hiyerarşik yapıda yer alan ilgili kişilerin isimleri belirtilmek
suretiyle verilir.
Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar: Enerji verimliliği ile ilgili eğitim ve yetkilendirme
çalışmalarının yürütülmesi sırasında karar ve işlem süreçlerini hızlandıran, etkinliği artıran
yazılım, veri tabanı, bilişim altyapısı, portal ve internet uygulamaları, Genel Müdürlük
bilişim altyapısına entegrasyon gibi bilgi ve teknolojik kaynaklar hakkında bilgiler verilir.
İnsan Kaynakları: Eğitim çalışmalarında görevlendirilenlerden; A sınıfı yetki belgesi sahibi
olanlar için eğitim-etüt-proje sertifikası, B sınıfı yetki belgesi sahibi olanlar için enerji
yöneticisi sertifikası sahibi kişilere; uygulamalı eğitim için kullanılan laboratuvarlarda
görevlendirilen kişilere ve eğitimlerin organizasyonunda görev alan diğer kişilere ilişkin
bilgiler verilir. (Örnek: Tablo 1)
Ek-5
Örnek Tablo 1 – İnsan Kaynakları
Adı Soyadı
Mesleği
Görevi
Sertifika no
Görev Aldığı Eğitimler 13
FAALİYETLER
Enerji Yöneticisi Eğitimleri (A ve B Sınıfı Yetki Belgesine Sahip Kurumlar için)
Sanayi ve Bina Sektörleri için Isı-Mekanik ve Elektrik konularında ağırlıklandırılmak
suretiyle düzenlenen kurslara ilişkin olarak; düzenlenen kursların takvimi, kurs süreleri, kurs
programları, teorik ve uygulamalı ders süreleri hakkındaki bilgiler ile kurslara katılanların
listeleri (Örnek: Tablo 2) verilir.
suretiyle ayrı ayrı düzenlenen kurslarda görev alan tüm eğiticilerin listeleri Tablo 3’deki
örneğe benzer şekilde verilir. Yetki başvurusu sırasında sunulan personele ilave veya
bunlarda değişiklik varsa, daha önce verilmeyenlerin özgeçmiş ve iletişim bilgileri de verilir.
Kurs sonunda yapılan sınav sonuçları liste halinde verilir.
Kursiyerler tarafından doldurulan eğitim değerlendirme formlarının genel değerlendirme
sonuçları verilir. Genel Müdürlük ihtiyaç duyarsa bu formların orjinallerini de isteyebilir
veya yerinde inceleyebilir.
Diğer Hususlar: Yukarıda belirtilenlerin dışında verilmesi uygun görülen bilgiler verilebilir.
Eğitim-Etüt-Proje Eğitimleri (A Sınıfı Yetki Belgesine Sahip Kurumlar için)
Sanayi, Bina, Isı-Mekanik ve/veya Elektrik kategorilerinde düzenlenen kurslara ilişkin
olarak; düzenlenen kursların takvimi, kurs süreleri, kurs programları, teorik ve uygulamalı
ders süreleri hakkındaki bilgiler ile kurslara katılanların listeleri (Örnek: Tablo 4) verilir.
Sanayi, Bina, Isı-Mekanik ve/veya Elektrik kategorilerinde düzenlenen kurslarda görev alan
tüm eğiticilerin listeleri Tablo 6’daki örneğe göre verilir. Yetki başvurusu sırasında sunulan
personele ilave veya bunlarda değişiklik varsa, daha önce verilmeyenlerin özgeçmiş ve
iletişim bilgileri de verilir.
Sanayi, Bina, Isı-Mekanik ve/veya Elektrik kategorilerinde hazırlanan VAP’lar hakkında
bilgiler (Örnek: Tablo 7) verilir. Bu çerçevede, VAP hazırlayanların listesi, değerlendirme
sonuçları, VAP konuları ve VAP’lar hakkında özet bilgiler sunulur.
Sanayi, Bina, Isı-Mekanik ve/veya Elektrik kategorilerinde düzenlenen eğitim-etüt-proje
kurslarına katılarak veya açıktan girilen sınavlara ilişkin sonuçlar, VAP hazırlama süreci
sonunda yapılan değerlendirme sonuçları ve sertifika almaya hak kazananların listeleri
verilir. (Örnek: Tablo 8)
13
Eğitim-etüt-proje eğitimleri kategorileri için; Sanayi: EEP-S, Bina: EEP-B, Isı-Mekanik: EEP-IM ve Elektrik:
EEP-E şeklinde yazılır. Enerji yöneticisi eğitimleri sınıfları için ise; Sanayi: EY-S ve Bina: EY-B şeklinde
yazılır.
Ek-5
Şirket Yetkilendirmeleri (A Sınıfı Yetki Belgesine Sahip Kurumlar için)
Yetkilendirme anlaşması yapılan şirketlere ilişkin bilgiler Tablo 9’daki örneğe benzer şekilde
verilir. Ayrıca, şirketlerle yapılan yetkilendirme anlaşmalarının birer sureti rapor eki olarak
verilir.
Yetkilendirme anlaşması yapılan şirketlerin izlenmesi: Yetkilendirilmiş şirketler tarafından
yürütülen enerji verimliliği hizmetlerinin yılda en az bir kez yerinde yapılan denetimlerle
izlendiğine dair bilgiler, düzenlenen rapor özetleri, tespit edilen aksaklıklar, uygunsuzlular ve
öneriler hakkında bilgiler verilir. Yetki belgesi verilen her bir şirket için yetki belgesi
verilmesi sırasında aranan personel ve cihaz durumu hakkındaki güncel bilgiler verilir.
Ayrıca şirketler hakkında müşterileri tarafından yapılan şikayetler hakkında bilgiler verilir.
Yetkilendirilen şirketler tarafından düzenlenen enerji yöneticisi kursları ile ilgili olarak;
düzenlenen kursların takvimi, kurs süreleri, kurs programları ile teorik ve uygulamalı ders
süreleri hakkında bilgiler verilir.
Bu çerçevede; kurslara katılanların listeleri (Örnek: Tablo 10), kurslarda görev alan tüm
eğiticilerin listeleri (Örnek: Tablo 11), kursiyerler tarafından doldurulan Eğitim
Değerlendirme formlarının genel değerlendirme sonuçları hakkında bilgiler verilir.
Yetkilendirilen şirketlerin enerji etüdü, VAP hazırlama ve uygulama çalışmaları hakkında
bilgiler kapsamında;
Enerji Etüdü: Tarihler ve süreler, tasarruf potansiyelleri ve harcama ihtiyacı bilgilerini
içeren öneriler listesi, (Örnek: Tablo 12)
VAP Çalışmaları (Örnek: Tablo 13)
Binalara Yönelik Verilen Enerji Yöneticisi Hizmetleri (Örnek: Tablo 14)
KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI
Bu bölümde karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları hakkında bilgiler verilir.
DİLEK VE TEMENNİLER
Karşılaşılan sorunlar ve edinilen tecrübeler ışığında hizmetlerin iyileştirilmesi için öneriler bu
bölümde yer alır.
Ek-5
Örnek Tablo 2 – Enerji Yöneticisi Kursu Kursiyer Listeleri
Kurs Dönemi
Kurs Tipi
Adı Soyadı
14
Mesleği
Çalıştığı Kurum / Kuruluş
Görevi
Sertifika no 16
15
../.. -../../20..
Örnek Tablo 3 – Enerji Yöneticisi Kursu Eğitici Listeleri 17
Kurs Dönemi
Kurs Tipi Adı Soyadı
Mesleği
Görevi
Sertifika no 19
18
Görev aldığı Konu / İçerik 20
Teorik
Uygulamalı
../.. -../../20..
Örnek Tablo 4 – Eğitim-Etüt-Proje Kursu Kursiyer Listeleri 21
Kurs Dönemi
Adı Soyadı
Mesleği
Çalıştığı Endüstriyel İşletme / Kurum
../.. -../../20..
14
15
16
17
18
19
20
21
Sanayi ve Bina sınıfları için ayrı tablolar hazırlanır.
Isı-Mekanik ağırlıklı kurs programları için IM, elektrik ağırlıklı kurs programları için E yazılır.
Sertifika düzenlenmiş ise yazılır.
Sertifikası varsa yazılır.
Görev aldığı Teorik ve/veya Uygulamalı konunun adı yazılır.
Sanayi, Bina, Isı-Mekanik ve Elektrik kategorileri için ayrı tablolar hazırlanır.
Görevi
Ek-5
Örnek Tablo 5 – Eğitim-Etüt-Proje Kursu Eğitici Listeleri 22
Kurs Dönemi
Adı Soyadı
Mesleği
Görevi
Sertifika no 23
Görev aldığı Konu /İçerik 24
Teorik
Uygulamalı
Enerji Etüdü ve
VAP Hazırladığı
Kurum/Kuruluş
Enerji Etüdü Uygulandı /
ve VAP
Uygulanmadı
Teslim Tarihi
../.. -../../20..
Örnek Tablo 6 – Eğitim-Etüt-Proje Kursu Enerji Etüdü ve VAP Hazırlayan Kursiyer Listeleri 25
Kurs Dönemi
Adı Soyadı
Mesleği
Görevi
../.. -../../20..
Örnek Tablo 7 – Eğitim-Etüt-Proje Sertifikası Almaya Hak Kazanan Kursiyer Listeleri 26
Kurs Dönemi
Adı Soyadı
Mesleği
../.. -../../20..
Örnek Tablo 8 – Yetkilendirme Anlaşması yapılan Şirketler
22
23
24
25
26
Görevi
Sertifika no
Ek-5
Yetkilendirme Başvuru Yetkilendirme
Tarihi
Anlaşması Tarihi
../../20..
../../20..
Yetkilendirme Anlaşması Yapılan EVD Şirketi
Yetki Belgesinin
Kategorisi 27
Yetki Belgesi No
Örnek Tablo 9 – Yetkilendirme Anlaşması yapılan Şirketlerin izlenme çalışmaları
İzleme Çalışması
Tarihleri
Yetkilendirme Anlaşması Yapılan EVD
Şirketi
Şirketin Yetki
Belgesinin
Kategorisi 28
İzleme Çalışmasında Görev Alanlar
Adı Soyadı
Sertifika no
../.. -../../20..
İnceleme çalışması
Rapor Tarih ve
Numarası
../../20..
Örnek Tablo 10 – Enerji Yöneticisi Kursu Kursiyer Listeleri 29
Yetkilendirilmiş
Şirket
Kurs Dönemi Kurs
Tipi 30
Adı Soyadı
Mesleği
../.. -../../20..
27
28
29
30
Isı-Mekanik için IM, Elektrik için E, Sanayi için S ve Bina için B yazılır.
Isı-Mekanik için IM, Elektrik için E, Sanayi için S ve Bina için B yazılır.
Görevi
Sertifika no
Ek-5
Örnek Tablo 11 – Enerji Yöneticisi Kursu Eğitici Listeleri
Yetkilendiril
miş Şirket
Kurs Dönemi
Kurs
Tipi 31
Adı
Soyad
ı
Mesleği
Çalıştığı Kurum / Kuruluş Görevi
Sertifika no 32
Görev aldığı Konu /İçerik 33
Teorik
Uygulamalı
../.. -../../20..
Örnek Tablo 12 – Gerçekleştirilen Enerji Etütleri 34
Yetkilendirilmiş Enerji Etüdü
Şirket
Tarihi
Enerji Etüdü Yapılan Endüstriyel
İşletme / Kuruluş
Sektör
Yıllık
Etüt
Toplam Tipi
35
Enerji
Tüketimi
(TEP)
../.. -../../20..
31
32
33
34
35
Sanayi ve Bina sektörlerinde gerçekleştirilen enerji etütleri için ayrı tablolar hazırlanır.
Ön etütler için ÖE, detaylı etütler için DE yazılır.
Enerji Etüt Çalışmasında
Görev Alanlar
Adı Soyadı
Rapor
Tarihi
Sertifika no
../../20..
Öngörülen
Tasarruf
Miktarı
(TEP)
Ek-5
Örnek Tablo 13 – VAP Sonrası Yapılan Uygulama Anlaşmaları
EVD Şirketi
Anlaşma
Dönemi
İşletme /
Bina
Sektör
Yıllık Toplam
Enerji
Tüketimi
(TEP)
36
VAP Çalışmasında Görev
Alanlar
Adı Soyadı
Eğitim- EtütProje
Sertifikası no
Garanti Edilen
Tasarruf
Miktarı
(TEP)
Yatırım
Miktarı
(TL)
Gerçekleşen
Tasarruf
Miktarı
(TEP)
Gerçekleşme
Oranı
(%)
../.. -../../20..
Örnek Tablo 14 –Binalara Yönelik Verilen Enerji Yöneticisi Hizmetleri
EVD Şirketi
Anlaşma Dönemi
Hizmet Anlaşması Yapılan Kurum / Kuruluş
../.. -../../20..
36
Sanayi ve Bina sektörlerinde gerçekleştirilen VAP uygulama anlaşmaları için ayrı tablolar hazırlanır.
Yıllık Toplam Enerji
Tüketimi (TEP)
Ek-5
LOG
O
.................................................................................................................
FAALİYET RAPORU
Ek-5
..................... 37
37
Faaliyet raporunun ait olduğu yıl yazılacaktır.
Ek-5
ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU
Bu bölümde, üst yöneticinin bir yıllık faaliyetlere ilişkin özet görüşleri iki sayfayı geçmeyecek şekilde
açıklanır.
İÇİNDEKİLER
“Örnek
İçindekiler
No
2.
Sayfa
…………… ......................................................................................................................
2.1. ……….. ..............................................................................................................
2.2. ………….. ..........................................................................................................
2.2.1. ................................ ..............................................................................
1
2
3
3
EKLER .......................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 1 ...........................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 2 ........................................................................................................................................... …”
GENEL
Raporda asgarî olarak örnek tablolarda verilen içeriklere uygun bilgilerin ilgili bölümlerde
gerekli açıklamaları ile birlikte verilmesi gerekir. Bu tablolar verilen bilginin türüne ve ihtiyaca
göre yeniden düzenlenebileceği gibi gerekli ilaveler yapılabilir.
Şirkete İlişkin Bilgiler
Fiziksel Yapı: Raporun düzenlendiği tarih itibarıyla; eğitimlerde kullanılan kapalı alan, tefriş,
araç, gereç ve laboratuvar imkânları, enerji etüdlerinde kullanılan cihazların listesi,
kalibrasyon durumları, laboratuvar akreditasyon yeterlilikleri ile ilgili akredite olmuş ulusal
veya uluslararası kuruluşlardan alınmış belgeler, ISO 17025 laboratuvar akreditasyon
yeterlilik belgesi veya ölçümlerin bu belge sahibi tüzel kişilerden hizmet alınmak suretiyle
yapılacağına ilişkin sözleşme (değişiklik varsa) gibi sahip olunan varlıkların ve
sözleşmelerin güncel durumlarına ilişkin bilgiler verilir.
Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar: Şirketin enerji verimliliği hizmetlerini yürütmesi sırasında
karar ve işlem süreçlerini hızlandıran, etkinliği artıran yazılım, veri tabanı, bilişim altyapısı,
portal ve internet uygulamaları, Genel Müdürlük ve/veya yetki belgesi alınan kurumun
bilişim altyapısına entegrasyon gibi bilgi ve teknolojik kaynaklar hakkında bilgiler verilir.
İnsan Kaynakları: Enerji yöneticisi eğitimlerinde eğitici olarak görev yapan enerji yöneticisi
ve/veya eğitim-etüt-proje sertifikası sahibi kişilere; etüt-proje hizmetlerinde görev yapan
eğitim-etüt-proje sertifikası sahibi kişilere ve uygulamalı eğitim için kullanılan
laboratuvarlarda görevlendirilen kişilere ve eğitimlerin organizasyonunda görev alan diğer
kişilere ilişkin bilgiler verilir. (Örnek: Tablo 1)
Ek-5
Örnek: Tablo 1 – İnsan Kaynakları
Adı Soyadı
Mesleği
Görevi
Sertifika no
Görev aldığı
eğitimler 38
FAALİYETLER
Faaliyetler kapsamında yapılan hizmet anlaşmalarının listesi ve uygulama anlaşmalarının birer
sureti rapor eki olarak verilir.
Enerji Yöneticisi Eğitimleri Hakkında Bilgiler
suretiyle ayrı ayrı düzenlenen kurslara ilişkin olarak; düzenlenen kursların takvimi, kurs
süreleri, kurs programları ile teorik ve uygulamalı ders süreleri hakkında bilgiler ile kurslara
katılanların listeleri (Örnek: Tablo 2) verilir.
suretiyle ayrı ayrı düzenlenen kurslarda görev alan tüm eğiticilerin listeleri Tablo 3’deki
örneğe göre verilir. Yetki başvurusu sırasında sunulan personele ilave veya bunlarda
değişiklik varsa, daha önce verilmeyenlerin özgeçmiş ve iletişim bilgileri de verilir.
Kurs sonunda yapılan sınav sonuçları liste halinde verilir.
Eğitim Dışındaki Hizmetler Hakkında Bilgiler
Enerji Etüdü: Tarihler ve süreler, tasarruf potansiyelleri ve harcama ihtiyaçları bilgilerini
içeren öneriler listesi (Örnek: Tablo 4)
VAP Çalışmaları (Örnek: Tablo 5)
Binalara Yönelik Verilen Enerji Yöneticisi Hizmetleri (Örnek: Tablo 6)
KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI
Bu bölümde karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları hakkında bilgiler verilir.
DİLEK VE TEMENNİLER
Karşılaşılan sorunlar ve edinilen tecrübeler ışığında hizmetlerin iyileştirilmesi için öneriler bu
bölümde yer alır.
38
Sanayi için düzenlenen enerji yöneticisi eğitimleri için EY-S, bina için düzenlenen enerji yöneticisi eğitimleri
için ise EY-B yazılacaktır.
Ek-6
Örnek: Tablo 2 – Enerji Yöneticisi Kursu Kursiyer Listeleri
Kurs Tipi
Adı Soyadı
Mesleği
39
Görevi
Sertifika no
40
Örnek: Tablo 3 – Enerji Yöneticisi Kursu Eğitici Listeleri 41
Kurs Tipi Adı Soyadı
Mesleği
Görevi
Sertifika no 43
Görev aldığı K
Teorik
42
arihi
Örnek: Tablo 4 – Gerçekleştirilen Enerji Etütleri 45
Enerji Etüdü Yapılan
Sektör
Yıllık Toplam
Endüstriyel İşletme /
Enerji Tüketimi
Kuruluş
(TEP)
Etüt
Enerji Etüt Çalışmasında Görev
46
Tipi
Alanlar
Adı Soyadı
Sertifika no
Rapor
Tarihi
Ta
../../20..
Örnek: Tablo 5 –Uygulama Anlaşmaları 47
nemi İşletme / Bina
Sektör
Yıllık Toplam
Enerji
Tüketimi
(TEP)
VAP Çalışmasında Görev
Alanlar
Adı Soyadı
Eğitim- Etüt
-Proje
Sertifikası no
Garanti Edilen Yatırım
Tasarruf
Miktarı
Miktarı
(TL)
(TEP)
Gerçekleşen
Tasarruf
Miktarı
(TEP)
Ge
Or
(%
.
Örnek: Tablo 6 –Binalara Yönelik Verilen Enerji Yöneticisi Hizmetleri
Anlaşma Dönemi
Hizmet Anlaşması Yapılan Kurum / Kuruluş
../.. -../../20..
Sanayi ve Bina sınıfları için düzenlenen kurslar için ayrı ayrı tablolar hazırlanır.
41
Sanayi ve Bina sınıfları için düzenlenen kurslar için ayrı ayrı tablolar hazırlanır.
42
43
44
Görev aldığı teorik ve/veya uygulamalı konunun adı yazılır.
45
Sanayi ve Bina sektörlerinde gerçekleştirilen enerji etütleri için ayrı tablolar hazırlanır.
46
Ön etütler için ÖE, detaylı etütler için DE yazılır.
47
Sanayi ve Bina sektörlerinde gerçekleştirilen VAP uygulama anlaşmaları için ayrı tablolar hazırlanır.
39
40
Yıllık Toplam Enerji
Tüketimi (TEP)
Ek-6
LOG
O
.................................................................................................................
…………………………………………………….
48
ENERJİ ETÜDÜ RAPORU
Hazırlayanlar 49
Adı Soyadı
Sertifika No
....................... 50
48
49
50
Enerji etüdünün yapıldığı işletmenin veya binanın adı veya ünvanı yazılacaktır.
Raporu hazırlayanların adı ve soyadı ve sertifika numaraları yazılacaktır. Fabrikalar tarafından hazırlanan raporlarda
hazırlayanın enerji yöneticisi sertifikası numarası, EVD Şirketi tarafından hazırlanan raporlarda ise hazırlayanların
eğitim-etüt-proje sertifikası numaraları yazılacaktır.
Ay ve yıl olarak tarih yazılacaktır. (Örneğin; Ocak 2009)
Ek-6
İÇİNDEKİLER
numaralandırılmak suretiyle ve sayfa numaraları ile birlikte ayrı bir sayfa halinde verilecektir.
“Örnek
İçindekiler
No
Sayfa
REFERANS DEĞERLER TABLOSU ve KISALTMALAR .................................................. i
3.
…………… ......................................................................................................................1
3.1. ……….. ..............................................................................................................2
3.2. ………….. ..........................................................................................................3
3.2.1. ................................ ..............................................................................3
EKLER .......................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 1 ...........................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 2 ...........................................................................................................................................
...............................................................................................................................................…”
1. YÖNETİCİ ÖZETİ
Bu bölümde; Endüstriyel İşletme ve enerji tüketim bilgileri kısaca verilecek, özellikle tüketim
ve maliyet bilgileri grafiklerle desteklenecektir. Ayrıca, çalışmanın amacı, kapsamı, hangi
tarihler arasında yapıldığı, çalışma yapılan alanlar ve bu alanlardaki bulgular ve öneriler üst
yönetimin bilgisine sunulacak şekilde gereken detayda ve olabildiğince kısa olarak
verilecektir.
1.1. ENDÜSTRİYEL İŞLETME BİLGİLERİ
1. Sanayi Sicil Belge No
:
2. İşletme Adı / Ünvanı
:
3. İşletmeye Alındığı Tarih
:
4. Ana Sektör
:
5. Çalışan Sayısı
:
6. İşletme Yöneticisi
:
13.1. Posta Adresi
:
13.2. Telefon No
:
13.3. Faks No
:
13.4. Elektronik Posta Adresi
:
7. Görevlendirilen Enerji Yöneticisi
:
13.1. Sertifika No
:
13.2. Telefon No (İş / Gsm)
:
13.3. Faks No
:
:
8. Varsa Diğer Sertifikalı Enerji Yöneticileri
Adı Soyadı
Sertifika No
Ek-6
13.1.
13.2.
13.3.
.....................................................
.....................................................
.....................................................
9. Enerji Yönetim Birimi 51
Adı Soyadı
13.1. .....................................................
13.2. .....................................................
13.3. .....................................................
10. Yıllık Toplam Enerji Tüketimi 52
Yıllar 53
..................................................................
Mesleği
Sertifika No
:
Tüketimler (TEP)
20..
20..
20..
11. Kapalı Hacimler (Fabrika, atölye, büro
vb. satır ilave edilerek verilir.)
1.2. ÇALIŞMANIN AMACI
Çalışmanın amacı ve hedefi detaylı olarak ifade edilecektir.
1.3. ÇALIŞMANIN KAPSAMI
Enerji etüdü kapsamına alınması uygun bulunan konular, çalışma yapılan bölümler, ölçüm ve
analiz konuları ön değerlendirmeli ve açıklamalı olarak belirtilecektir.
1.4. ÇALIŞMANIN TARİHİ
Çalışmanın hangi tarihler arasında yapıldığı belirtilecektir.
1.5. ETÜT ÇALIŞMASINDA KULLANILAN CİHAZLAR VE
ALINAN ÖLÇÜMLER
Enerji etüdü çalışmalarında, akredite olmuş ulusal veya uluslararası kuruluşlar tarafından
kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazlar kullanılacaktır. Enerji etüdlerinde kullanılan
cihazların kalibrasyon durumları ile ilgili akredite olmuş ulusal veya uluslararası
kuruluşlardan alınmış belgeler rapor eki olarak en az aşağıdaki formatta yer alan bilgileri
içerecek şekilde verilecektir. Çalışma süresince yapılan ölçümlerin çeşitleri ve amaçları
51
52
53
Kamu kesimi dışında olup üç yıllık toplam ortalama enerji tüketimi 50.000 TEP ve üzeri olanlar tarafından
verilir.
Son üç yıllık tüketimlerin ortalaması yazılır.
Son üç yıla ait değerler verilir.
Ek-6
belirtilecektir.
Cihaz adı
Seri no
Tarihi
Kalibrasyon Bilgileri
Geçerlilik
Yapan
süresi
Kurum/Kuruluş
Etüt sırasında
Kullanıldığı
yerler
1.6. ENERJİ TÜKETİMLERİ VE MALİYETLERİ 54
Enerji etüdü yapılan yıldan bir önceki malî yıla ait enerji tüketim ve maliyet analizleri
yapılacak, tabloda yer alan değerler ve hazırlanan grafikler yorumlanacaktır.
54
Bu bölümdeki tablo ve grafikler yorumlanır.
Ek-6
Tablo ..: ..... yılı Enerji Tüketim Bilgileri
Tüketim
Enerji Türü
Miktar
Elektrik (alınan)
Elektrik (üretilen)
Doğal Gaz
Fuel Oil
LPG
Motorin
Diğer
TOPLAM
Birim
TEP
Birim
Maliyet
Maliyet
%
Toplam
TL
%
Toplam
TL / TEP
kWh
kWh
Sm3
Ton
Kg
Lt
……. Yılı
EnerjiTüketimleri
Tüketimi
Dağılımı
Enerji
Dağılımı
Grafiği
Elektrik
Elektrik
12,82%
.... %
Enerji
Maliyet
Dağılımı
Enerji
Maliyetleri
Dağılımı
Grafiği
Elektrik
Elektrik
....
%
44,76%
Fuel
Isı Oil
87,18%
Fuel
IsıOil
55,24%
.... %
.... %
1.7. GENEL BULGULAR VE ÖNERİLER
Bu bölümde, genel bulgular ve önerilen önlemler; tasarruf edilecek enerji türü ve miktarı,
öngörülen harcama tutarı, geri ödeme süreleri, CO2 azaltma miktarları, öngörülen uygulama
planı gibi bilgleri içerecek şekilde Tablo halinde özet olarak verilecektir. Ayrıca tüm önlem
önerileri hakkında gerekli açıklamalar metin halinde ayrıca özet olarak verilecektir. Bu
bölüme kadar verilenlerden tasarrufun boyutu, öncelikli ele alınması gereken alanlar gibi
hususlara yöneticinin ilgisini çekecek şekilde değinilecektir.
Önlemle
r
Tasarruf Miktarı
Enerji
Türü
Miktar
CO2
Azalma
miktarı
Orjinal
TEP/Yıl TL/Yıl Ton/Yıl
Birim
Geri Uygulama
Yatırım
Ödeme Planı 55
Maliyeti
Süresi
TL/Yıl
Yıl
Vade
Toplam
Enerji etüdü kapsamında belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin olarak işletme yönetimi
ile birlikte hazırlanacak olan uygulama planı kapsamında, önlemler önceliklendirilecek
uygulamaya ilişkin süreçler kısa, orta veya uzun vade şeklinde tanımlanacaktır.
55
Önerinin uygulanması öngörülen vade belirtilecektir. 1 yıldan az olan süre için kısa vade KV, 1-2 yıl için orta
vade OV, 2-5 yıl için uzun vade UV olarak belirtilecektir.
Ek-6
Önceliklendirmede dikkate alınan kriterler de açıklanacaktır.
Yakıtlar
Fuel Oil
Doğal Gaz
Kömür
Elektrik
………
Toplam
2.
Miktar
( …….. / Yıl )
Ton
Sm3
Ton
kWh
Tasarruf Miktarı
Enerji
( TEP / Yıl )
56
Maliyet
( TL / Yıl )
Enerji Tasarruf
Oranı
(%)
ENERJİ YÖNETİMİ
2.1. ENDÜSTRİYEL İŞLETME BİLGİLERİ
Kuruluş tarihi, yeri, ana üretimleri, sermaye şekli (tüzel veya devlet kuruluşu), yılda kaç gün,
kaç vardiya çalışıldığı, çalışan kişi sayısı, prosesin tipi, ana hammaddeler, tevsi yılları,
ağırlıklı enerji türü, vb. bilgiler verilerek gerekli açıklamalar yapılacaktır.
2.2. PROSES BİLGİLERİ
Ana üniteler, imalatlar, imalat tipleri bilgilerin yanısıra varsa proses akım şemaları
verilecektir.
2.3. ENDÜSTRİYEL İŞLETMENİN ENERJİ TÜKETİMİNİN İNCELENMESİ
Bu bölümde endüstriyel işletmede kullanılan yakıtların tüketimleri ve üretimler aylık olarak
ve ayrı ayrı tablolar ve grafikler halinde verilecek, detaylı analizler yapılacaktır.
Aylar
Elektrik / Sıvı Yakıtlar / Gaz Yakıtlar / Katı Yakıtlar 57
Tüketim
Maliyet ( TL )
Satın Alınan
Üretilen
Satın
Üretilen
Toplam
Alınan
kWh
TEP
kWh
TEP
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Toplam
Aylar
56
57
Elektrik
Alınan Üretilen
Toplam Enerji Tüketimi
Sıvı
Katı
Gaz
Yakıtlar
Yakıtlar
Yakıtlar
Toplam
Tablo ile ilgili açıklamalar madde madde verilir.( Yakıt ve yatırım fiyatlarının alındığı tarihler vb.)
Bu tablo endüstriyel işletmede kullanılan her türlü yakıtlar için ayrı ayrı hazırlanır.
Toplam
Maliyet
Ek-6
TEP
TEP
TEP
TEP
TEP
TEP
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Toplam
Üretim 58
Aylar
Toplam
( Birim )
Üretim Ünitesi
veya Ürün 1
( Birim )
Üretim Ünitesi
veya Ürün 2
( Birim )
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Toplam
58
İkiden fazla Üretim Ünitesi veya Ürün çeşiti olduğunda bunlar tabloya ilave edilen kolonlarda verilecektir.
Ek-6
……………….. 59 Endüstriyel İşletmesi
Ünitelerin Aylara Göre Üretimleri
20.. 60
600,0
2
Üretim ( x 1000 m )
500,0
400,0
300,0
200,0
100,0
59
60
................
................
Bicottura
Monocottura
Endüstriyel işletmenin adı veya ünvanı yazılacaktır.
Analiz edilen yıl yazılacaktır. Örneğin; 2009
................
Monoporosa
Ar
alı
k
Ka
sım
Ek
im
Ey
lül
Ni
sa
n
Ma
yıs
Ha
zir
an
Te
mm
uz
Ağ
us
tos
Ma
rt
Oc
ak
Şu
ba
t
0,0
Ek-6
……………….. 61 Endüstriyel İşletmesi
Aylara Göre Enerji Tüketimleri
20.. 62
TEP
......
......
......
2.4. ÜRETİM – TÜKETİM ANALİZLERİ :
Üretim – Tüketim tablo ve grafiklerinin (Trend ve Spesifik Enerji Tüketimi) analizi, buradan
çıkarılan sonuçlar ve öneriler belirtilecektir.
……………….. 63 Endüstriyel İşletmesi …….. 64 Ünitesi
Üretim – Tüketim Trend Grafiği 65
61
62
63
64
Analiz edilen yıl yazılacaktır. Örneğin; 2009
Analiz edilen bölüm adı yazılacaktır.
Ek-6
……………….. 66 Endüstriyel İşletmesı …….. 67 Ünitesi
Özgül Enerji Tüketimi Grafiği 68
2.5. ENERJİ YÖNETİMİ İLE İLGİLİ MEVCUT DURUM DEĞERLENDİRMELERİ
Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere endüstriyel işletmede
enerji tüketen ekipmanların verimliliklerinin, işletmenin özgül enerji tüketiminin ve enerji
yoğunluğunun izlenmesi; enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların
plânlanması; enerji etüdlerinin ve VAP’ların hazırlanması ve uygulanması; tüketim
alışkanlıklarının iyileştirilmesi ve israfın önlenmesi ile ilgili önlemlerin ve prosedürlerin
belirlenmesi ve bunlarla ilgili eğitim programlarının düzenlenmesi gibi yürütülmekte olan
eğitim, enerji etüdü, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetleri hakkında açıklamalar
yapılacaktır.
2.6. ENERJİ YÖNETİMİ İLE İLGİLİ ÖNERİLER
Mevcut enerji yönetimi yöntemlerinde görülen eksiklikler, aksaklıklar ve bunların giderilmesi
65
66
67
68
Endüstriyel İşletmenin bütünü için olabileceği gibi her bir proses içinde ayrı ayrı “Trend Grafkleri”
çizilebilir ve analizleri yapılabilir.
Analiz edilen bölüm adı yazılacaktır.
Endüstriyel İşletmenin bütünü için olabileceği gibi her bir proses içinde ayrı ayrı “Spesifik Enerji Tüketimi
Grafikleri” çizilebilir ve analizleri yapılabilir.
Ek-6
için öneriler getirilecek ve bu önerilerden beklenen sonuçların açıklamaları yapılacaktır.
3.
YARDIMCI İŞLETMELER
3.1. Kazanlar
3.2. Tesisat (Soğuk hatlar, buhar, kızgın su, kızgın yağ, sıcak su hatları vb.)
3.3. İklimlendirme ve havalandırma sistemi
3.4. Basınçlı hava sistemi
3.5. Soğutma sistemi
3.6. Diğer
Bu bölümde yer alan her bir ünite;
.. .1.1. ünite ve sistem tarifi
.. .1.2. yapılan ölçümler ve/veya alınan değerler
.. .1.3. değerlendirmeler ve hesaplamalar
.. .1.4. öneriler, enerji tasarrufu imkanları ve miktarları
başlıkları altında incelenerek, tablo, şekil, fotoğraf, grafikler ve bunların açıklamaları ile desteklenecek
ve tasarruf imkanları belirtilecektir.
4. ÜRETİM ÜNİTELERİ
Sadece çalışma yapılan proses üniteleri başlıklar halinde aşağıdaki gibi incelenecektir.
4.1. Her bir üniteye ilişkin bilgiler
4.2. Enerji tüketim değerleri (Daha önce verilmemişse)
4.3. Spesifik tüketim değerleri (Daha önce verilmemişse)
4.4. Her ünitede yapılan ölçümler ve/veya alınan değerler
4.5. Her ünite için yapılan değerlendirmeler ve hesaplamalar
4.6. Her ünite için öneriler, enerji tasarrufu imkanları ve miktarları
5.
ELEKTRİK
5.1. Elektrik dağıtım sistemi
5.2. Satın alınan elektrik enerjisi (Tarife analizi vb)
5.3. Transformatörler
5.4. Elektrik motorları – pompa, fan vb.
5.5. Aydınlatma
5.6. Diğer
Bu bölümde yer alan her bir ünite;
.. .1.1. ünite ve sistem tarifi
başlıkları altında incelenerek, tablo, şekil, fotoğraf, grafikler ve bunların açıklamaları ile desteklenecek
ve tasarruf imkanları belirtilecektir.
Ek-6
LOG
O
............................................................................................................
.................................................................................. 69
ENERJİ ETÜDÜ RAPORU
Hazırlayanlar 70
Adı Soyadı
Sertifika No
....................... 71
69
70
71
Bina sahibi kurum veya kuruluşun adı veya ünvanı veya binanın adı yazılacaktır.
Raporu hazırlayanların adı ve soyadı ve sertifika numaraları yazılacaktır. Fabrikalar tarafından hazırlanan raporlarda
hazırlayanın enerji yöneticisi sertifikası numarası, EVD Şirketi tarafından hazırlanan raporlarda ise hazırlayanların
eğitim-etüt-proje sertifikası numaraları yazılacaktır.
Ay ve yıl olarak tarih yazılacaktır. (Örneğin; Ocak 2009)
Ek-7
İÇİNDEKİLER
“Örnek
İçindekiler
No
Sayfa
4.
…………… ......................................................................................................................1
4.1. ……….. ..............................................................................................................2
4.2. ………….. ..........................................................................................................3
4.2.1. ................................ ..............................................................................3
EKLER .......................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 1 ...........................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 2 ...........................................................................................................................................
...............................................................................................................................................…”
1. YÖNETİCİ ÖZETİ
Bu bölümde; bina enerji tüketim bilgileri kısaca verilecek, özellikle tüketim ve maliyet
bilgileri grafiklerle desteklenecektir. Ayrıca, çalışmanın amacı, kapsamı, hangi tarihler
arasında yapıldığı, çalışma yapılan alanlar ve bu alanlardaki bulgular ve öneriler üst
yönetimin bilgisine sunulacak şekilde gereken detayda ve olabildiğince kısa olarak
verilecektir.
1.1 BİNA BİLGİLERİ
1. Binanın Adı
2. İnşaa Yılı
3. Kullanım Amacı
4. Kapalı Hacim
5. İnşaat Alanı
6. Kullanım Alanı
7. Yıllık Isıtma Derece Gün Sayısı
8. Yıllık Soğutma Derece Gün Sayısı
9. Isıtma/Soğutma Sistemi
10. Yalıtım Durumu
11. Çalışan Sayısı
12. İli
13. Bina Sahibi, Yöneticisi veya Sorumlusu
13.1. Posta Adresi
13.2. Telefon No
13.3. Faks No
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Ek-7
14. Görevlendirilen / Hizmet Alınan Enerji
Yöneticisi
14.1. Sertifika No
14.2. Telefon No (İş / Gsm)
14.3. Faks No
15. Toplam Yıllık Ortalama Enerji Tüketimi
(TEP) 72
Yıllar 73
20..
20..
20..
:
:
:
:
:
:
Tüketimler (TEP)
1.2. ÇALIŞMANIN AMACI
Çalışmanın amacı ve hedefi detaylı olarak ifade edilecektir.
1.3. ÇALIŞMANIN KAPSAMI
Enerji etüdü kapsamına alınması uygun bulunan konular, çalışma yapılan bölümler, ölçüm ve
analiz konuları ön değerlendirmeli ve açıklamalı olarak belirtilecektir.
1.4. ÇALIŞMANIN TARİHİ
Çalışmanın hangi tarihler arasında yapıldığı belirtilecektir.
1.5. ETÜT ÇALIŞMASINDA KULLANILAN CİHAZLAR VE
ALINAN ÖLÇÜMLER
Yapılan enerji etüdü çalışmalarında, akredite olmuş ulusal veya uluslararası kuruluşlar
tarafından kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazlar kullanılacaktır. Enerji etüdlerinde
kullanılan cihazların kalibrasyon durumları ile ilgili akredite olmuş ulusal veya uluslararası
kuruluşlardan alınmış belgeler rapor eki olarak en az aşağıdaki formatta yer alan bilgileri
içerecek şekilde verilecektir. Çalışma süresince yapılan ölçümlerin çeşitleri ve amaçları
belirtilecektir.
Cihaz adı
72
73
Seri no
Üç yıllık değerlerin ortalaması yazılır.
Son üç yıla ait değerler verilir.
Kalibrasyon Bilgileri
Etüt sırasında
Ek-7
Tarihi
Geçerlilik
süresi
Yapan
Kurum/Kuruluş
Kullanıldığı
yerler
1.6 ENERJİ TÜKETİMLERİ VE MALİYETLERİ 74
Enerji etüdü yapılan yıldan bir önceki malî yıla ait enerji tüketim ve maliyet analizleri
yapılacak, tabloda yer alan değerler ve hazırlanan grafikler yorumlanacaktır.
ENERJI TÜRÜ
TÜKETİM
Miktar
Elektrik (alınan)
Elektrik (üretilen)
Doğal Gaz
Fuel Oil
LPG
Motorin
Diğer
TOPLAM
Birim
TEP
MALİYET
%
Toplam
TL
%
Toplam
BİRİM
MALİYET
TL / TEP
kWh
kWh
Sm3
Ton
Kg
Lt
……. YILI
ENERJİ TÜKETİMİ DAĞILIMI
Elektrik
.... %
Isı
.... %
ENERJİ MALİYET DAĞILIMI
Elektrik
.... %
Isı
.... %
1.7 GENEL BULGULAR VE ÖNERİLER
Bu bölümde, genel bulgular ve önerilen önlemler; tasarruf edilecek enerji türü ve miktarı,
öngörülen harcama tutarı, geri ödeme süreleri, CO2 azaltma miktarları, öngörülen uygulama
planı gibi bilgleri içerecek şekilde Tablo halinde özet olarak verilecektir. Ayrıca tüm önlem
önerileri hakkında gerekli açıklamalar metin halinde ayrıca özet olarak verilecektir. Bu
bölüme kadar verilenlerden tasarrufun boyutu, öncelikli ele alınması gereken alanlar gibi
hususlara yöneticinin ilgisini çekecek şekilde değinilecektir.
74
Bu bölümdeki tablo ve grafikler yorumlanır.
Ek-7
Önlemle
r
Tasarruf Miktarı
Enerji
Türü
Miktar
CO2
Azalma
miktarı
Orjinal
TEP/Yıl TL/Yıl Ton/Yıl
Birim
Geri Uygulama
Yatırım
Ödeme Planı 75
Maliyeti
Süresi
TL/Yıl
Yıl
Vade
Toplam
Enerji etüdü kapsamında belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin olarak işletme yönetimi
ile birlikte hazırlanacak olan uygulama planı kapsamında, önlemler önceliklendirilecek
uygulamaya ilişkin süreçler kısa, orta veya uzun vade şeklinde tanımlanacaktır.
Önceliklendirmede dikkate alınan kriterler de açıklanacaktır.
Yakıtlar
Fuel Oil
Doğal Gaz
Kömür
Elektrik
………
Toplam
2.
Miktar
( …….. / Yıl )
Ton
Sm3
Ton
kWh
Tasarruf Miktarı
Enerji
( TEP / Yıl )
76
Maliyet
( TL / Yıl )
Enerji Tasarruf
Oranı
(%)
ENERJİ YÖNETİMİ
2.1. BİNA BİLGİLERİ
İnşaa yılı, sermeye şekli (tüzel veya devlet kuruluşu) hizmet şekli, hizmet süresi, çalışan
sayısı, yeri, kısımları ağırlıklı enerji türü, vb. yazılacaktır.
2.2. BİNANIN ENERJİ TÜKETİMİNİN İNCELENMESİ
Bu bölümde binada kullanılan yakıtların tüketimleri aylık bazda ve ayrı ayrı tablolar ve
grafikler halinde verilecek, kullanım amacına uygun göstergelerle (birim sıcaklık farkı
(derece-gün), çalışan sayısı, dolu yatak, öğrenci başına vb) detaylı analizler yapılacaktır.
Aylar
Elektrik / Sıvı Yakıtlar / Gaz Yakıtlar / Katı Yakıtlar 77
Tüketim
Maliyet ( TL )
Satın Alınan
Üretilen
Satın
Üretilen
Toplam
Alınan
kWh
TEP
kWh
TEP
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Önerinin uygulanması öngörülen vade belirtilecektir. 1 yıldan az olan süre için kısa vade KV, 1-2 yıl için orta
vade
OV, 2-5 yıl için uzun vade UV olarak belirtilecektir.
76
Tablo ile ilgili açıklamalar madde madde verilir.( Yakıt ve yatırım fiyatlarının alındığı tarihler vb.)
77
Bu tablo binada kullanılan her türlü yakıtlar için ayrı ayrı hazırlanır.
75
Ek-7
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Toplam
Toplam Enerji Tüketimi
Aylar
Elektrik
Alınan Üretilen
TEP
TEP
Sıvı
Yakıtlar
TEP
Katı
Yakıtlar
TEP
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Toplam
……………….. Binası
Enerji Kullanımları
20..
Gaz
Yakıtlar
TEP
Toplam
TEP
Toplam
Maliyet
Ek-7
TEP
2.3. TÜKETİM ANALİZLERİ
Aylara Göre Toplam Isı Enerjisi Tüketimi ve Derece Gün Sayısı Grafiği
Aylara Göre Toplam Elektrik Enerjisi Tüketimi ve Derece Gün Sayısı Grafiği
Aylara Göre Toplam Enerji Tüketimi ve Derece Gün Sayısı Grafiği
2.4. ENERJİ YÖNETİMİ İLE İLGİLİ MEVCUT DURUM DEĞERLENDİRMELERİ
Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere binada enerji tüketen
ekipmanların verimliliklerinin ve kullanım amacına uygun göstergelerle özgül enerji
tüketiminin izlenmesi; enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların plânlanması;
enerji etüdlerinin ve VAP’ların hazırlanması ve uygulanması; tüketim alışkanlıklarının
iyileştirilmesi ve ısrafın önlenmesi ile ilgili önlemlerin ve prosedürlerin belirlenmesi ve
bunlarla ilgili eğitim programlarının düzenlenmesi gibi yürütülmekte olan eğitim, enerji
etüdü, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetleri hakkında açıklamalar yapılacaktır.
2.5. ENERJİ YÖNETİMİ İLE İLGİLİ ÖNERİLER
Mevcut enerji yönetimi yöntemlerinde görülen eksiklikler, aksaklıklar ve bunların giderilmesi
için öneriler getirilecek ve bu önerilerden beklenen sonuçların açıklamaları yapılacaktır.
3.
BİNA ENERJİ PERFORMANSI
4.1. Bina durumu (Enerji Kimlik Belgesi vb.)
4.2. Mimari yapı
4.3. Yapı bileşenleri, yapı malzemeleri, konstrüksiyon detayları
4.4. Pencere ve cam alanlar
4.5. Enerji kullanımı ve CO2 miktarı,
4.6. Diğer
4.
ISITMA, İKLİMLENDİRME, HAVALANDIRMA VE SOĞUTMA SİSTEMLERİ
3.1. Isıtma sistemi (Kazan, brülör, tesisat, yalıtım, radyatör vb.)
3.2. İklimlendirme ve havalandırma sistemleri
Ek-7
3.3. Soğutma sistemi
3.4. Tesisat (Isıtma, soğutma, havalandırma, iklimlendirme, sıhhî, elektrik vb)
3.5. Diğer
5.
ELEKTRİK
5.1 Elektrik dağıtım sistemi
5.2 Satın alınan elektrik enerjisi (Tarife analizi vb.)
5.3 Transformatörler
5.4 Elektrik motorları – (Pompa ve fanlar, asansör, yürüyen merdiven vb.)
5.5 Aydınlatma
5.6 Elektrikli cihazlar ve ofis ekipmanları
5.7 Bina otomasyon sistemleri
5.8 Diğer sistemler
3, 4 ve 5 numaralı başlıklar altında yer alan yer alan her bir alt başlık;
.. .1.1. ünite veya sistem tarifi
başlıkları altında incelenecek, tablo, şekil, fotoğraf, grafikler ve bunların açıklamaları ile
desteklenecek ve tasarruf imkanları belirtilecektir.
ENERJİ ÖN ETÜT/DETAYLI ETÜT RAPORLARININ HAZIRLANMASI İLE
İLGİLİ DİĞER VE GENEL HUSUSLAR
1. Enerji Ön Etüt/Detaylı Etüt raporunun başında, raporda geçen kısaltmalar hakkında
açıklamalar bulunacaktır.
2. “Kısaltmalar”dan sonra raporda yer alan hesaplamalarda kullanılan yakıtlara ait
kalorifik değerler, çevrim katsayıları, yakıt ve elektrik enerjisi birim fiyatları,
yardımcı işletmeler ve üniteler bazında yıllık çalışma saatleri, döviz kurları gibi
referans değerlerin yer aldığı “Referans Değerler Tablosu” bulunacaktır.
3. Formatta enerji tüketimlerinin ve/veya üretimlerin izlenmesine dair verilen grafikler
örnek olup farklı türlerde de hazırlanabilir.
4. Raporun Genel özellikleri:
• Sayfa numarası alt ortaya konulacaktır.
• Ana başlıklar büyük harf ve koyu olacak, altı çizgili olmayacaktır.
• Alt Başlıklar koyu olacak, altı çizgili olmayacaktır.
• Raporda yer alan tablo, şekil ve grafikler numaralandırılacak, verilen numaralar
tabloların üst kısmında, grafik , şekil, ve fotoğrafların alt kısmında olacaktır.
• Yardımcı İşletmeler, Üniteler ve Elektrik bölümlerinde yer alan ünitelere
verilen bölüm numaraları, işletmede yapılan çalışmaya göre rapor formatında
belirtilenden farklı olabilir.
5. Rapor formatında yer almayan ama endüstriyel işletmelerin faaliyet gösterdiği sektöre
ve sahip olduğu şartlara bağlı olarak, yardımcı işletmeler, üretim üniteleri ve elektrik
bölümlerindeki diğer sistemler ile binaların ısıtma, iklimlendirme, havalandırma ve
soğutma sistemleri, bina yapısı ve yalıtım uygulamalarının incelenmesi ve elektrik
bölümlerindeki diğer sistemlere yönelik enerji etüt çalışması yapılacak ve raporda
yer alacaktır. Bu formatta yer almakla birlikte endüstriyel işletmede veya binada
bulunmayan üniteler raporda yer almayabilir..
6. Her bir bölümde yapılan ölçümler, ölçüm cihazları ve kalibrasyon durumları,
hesaplama yöntemleri ve hesaplamalar, çizim ve krokiler, raporun sonunda
Ek-7
“Ekler” bölümünde ek olarak verilecektir.
(KAPAK)
LOG
O
.................................................................................................................
VERİMLİLİK ARTIRICI PROJE
...................................................78
………………79
78
79
Proje adı yazılacaktır. (Örnek: “Elektrik Motor Sistemlerinde Verimliliğin Artırılması”, “Yüksek Verimli
Motor kullanımı” , “Değişken Hız Sürücüsü Uygulaması”, “Kazan Verimi İyileştirme Projesi, Enerji
Kullanımında Verimliliğin Artırılması” vb)
VAP Başvurusunun yapıldığı ay ve yıl yazılacaktır. (Ocak 20..)
Ek-7
(İÇ KAPAK)
İŞLETMENİN
ADI / ÜNVANI
:
ADRESİ
:
ÜST YÖNETİCİNİN
ADI SOYADI
ÜNVANI
TELEFON
FAKS NO
E-POSTA
:
:
:
:
:
PROJE HAKKINDA BİLGİ ALINACAK TEMAS NOKTASI 80
ADI SOYADI
:
GÖREVİ
:
TELEFON NO
:
E-POSTA
:
PROJEYİ HAZIRLAYAN 81
ŞİRKET 82
:
YETKİ BELGE NO
:
TELEFON NO
:
FAKS NO
:
E-POSTA
:
ADRES
:
80
81
82
Enerji yöneticisi doğal temas noktası olacaktır.Burada enerji yöneticisinin dışında proje hakkında yeterli bilgi
sahibi yetkili bir başka kişinin adı verilecektir..
Bu bölüm VAP’ın EVD Şirketi tarafından hazırlanması halinde doldurulacaktır.
EVD Şirketinin adı veya ünvanı yazılacaktır.
Ek-7
İÇİNDEKİLER
Bölüm başlıkları, alt başlıklar ve verilecek ekler, ilgili bölümlerdeki şekilde numaralandırılmak
suretiyle ve sayfa numaraları ile birlikte ayrı bir sayfa halinde verilecektir.
“Örnek
İçindekiler
No
Sayfa
5.
…………… ......................................................................................................................1
5.1. ……….. ..............................................................................................................2
5.2. ………….. ..........................................................................................................3
5.2.1. ................................ ..............................................................................3
EKLER .......................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 1 ...........................................................................................................................................
............................................................................................................................................……
EK 2 ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................……”
GİRİŞ
İşletmenin üst yöneticisinin enerji verimliliğine ve projeye bakış açısını yansıtan sunuş 1-2
sayfayı geçmeyecek şekilde verilecektir.
1. AMAÇ, KAPSAM VE HEDEF
Projenin genel amacı, kapsamı ve hedefleri açıklanacaktır.
2. İŞLETME ÖZET BİLGİLERİ
Sanayi Sicil Belge No 83
Bağlı olduğu Sanayi / Ticaret Odası
İşletme Adı / Ünvanı
İletişim Bilgileri
- Adres
- Telefon
- Faks
- Web / E-Posta
İşletmeye Alındığı Tarih
Sektör 84
83
84
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden alınan Sanayi Sicil Belgesinin Numarasını ifade eder.
Faaliyet gösterilen iş kolunu ifade eder.
Ek-7
Enerji Yöneticisi 85
Sertifika No
Telefon No (İş / Gsm)
Faks No
Elektronik Posta Adresi
:
:
:
:
:
3. DAHA ÖNCEKİ VAP BAŞVURULARI HAKKINDA BİLGİLER
Daha önceki yıllarda VAP desteklerinden yararlanmak üzere Genel Müdürlüğe yapılan
başvurular; VAP adı, başvuru dönemi, destekten yararlanılıp yararlanılamadığı gibi konular
bildirilecektir.
4. KULLANILAN DİĞER DESTEKLER HAKKINDA BİLGİLER
Daha önceki yıllarda herhangi bir kurum veya kuruluş tarafından uygulanan desteklerden
yararlanmak üzere yapılan başvurular, projenin adı, amacı, kapsamı, hedefi, uygulama
sonuçları, faizsiz kredi, hibe vb. şeklinde desteğin türü ve destek miktarı gibi bilgiler
verilecektir.
5. PROJE BİLGİLERİ
VAP Bileşenleri
Yıllık Tasarruf Miktarı
Enerji Türü
Orijinal
Birim
Toplam Tasarruf
Toplam Harcama
Toplam Geri Ödeme Süresi
TEP / Yıl
Orijinal
birim
Isı
Elektrik
Toplam
TL
Yıl
Harcama
Tutarı
Geri
Ödeme
Süresi
TL
Yıl
TL / Yıl
TEP/Yıl
TL/Yıl
Oran
%
:
:
5.1. UYGULAMA PLANI
Bu bölümde, VAP’ın uygulama planı VAP kapsamında yapılacak her türlü iş ve işlemleri
içerecek şekilde hem tablo halinde hemde şematik olarak verilecektir. Uygulama planı
VAP’ın Kurul tarafından onaylanmasını takip eden 24 aydan daha fazla uzun bir süreyi
içeremez. Uygulama planında ara süreçlerde yapılacak kontrollar belirtilecektir. Süreçler
örnekte gösterildiği gibi ay bazında olabileceği gibi hafta bazında da verilebilir.
85
Enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle sorumlu ve enerji yöneticisi veya eğitim-etüt-proje
sertifikasına sahip kişiyi ifade eder.
Ek-7
Örnek
Proje Bileşenleri /
Yapılacak İşler 86
Toplam
Süre (Ay)
Aylar
1 2
3
4
5
6
7
1- Bileşen 1
1.1. ……… işi
1.2. ……….işi
2- Bileşen 2
2.1. ………işi
2.2. ……...işi
3- Bileşen 3
3.1. …….. işi
…
8 9
10 11 12 ..
.. .. 22 23 24
87
5.2. VAP ANALİZLERİ
VAP’lar tek bir bileşenden ibaret olabileceği gibi birden fazla bileşenlerden de oluşabilir.
Bundan sonraki bölümlerde açıklanan çalışmalar, VAP’ ların her bir bileşeni için ayrı ayrı ve
aynı detayda yapılacaktır.
5.2.1.
UYGULAMA ÖNCESİ DURUM
VAP uygulaması öncesi sistemin ve/veya makina, techizat ve ekipmanın enerji kullanımları,
özellikleri, tasarım bilgileri, ömürleri, çizimler ve şematik gösterimler, yaptıkları iş ile ilgili
kapasite bilgileri, işletme bilgileri verilecektir. Uygulama öncesi duruma ilişkin çizimler
verilecek, şematik olarak gösterilecektir.
Bunlardan, ölçümlere dayandırılması gerekli bilgiler, işletmenin kullanımında, üretiminde ve
tüketiminde meydana gelen dalgalanmaları kapsayacak peryod boyunca, ISO 17025
laboratuvar akreditasyon yeterlilik belgesi sahibi tüzel kişilerce ve kalibrasyonları yapılmış
ve etiketlenmiş cihazlar ile yapılmış ölçümlere göre verilecektir.
5.2.2.
TASARRUF POTANSİYELİ
VAP uygulaması ile elde edilmesi hedeflenen tasarruflara ilişkin detaylı hesaplamalar ve
bilgiler verilecektir. Tasarruf potansiyeli hesaplamaları öncelikle ISO 17025 laboratuvar
akreditasyon yeterlilik belgesi sahibi tüzel kişilerce ve kalibrasyonları yapılmış ve
etiketlenmiş cihazlar ile yapılmış ölçümlere dayandırılacaktır. Ölçülebilecek olan ancak
ölçüme dayandırılamayan değerlerin kullanılması halinde bu durum gerekçeleri ile
açıklanacaktır. Genel Müdürlük gerekçelere dayalı olarak gerektiğinde bu değerlerin
ölçümünü isteyebilir.
Potansiyel bilgileri; orjinal birim, Ton Eşdeğer Petrol, uygulamanın yapıldığı sistemin veya
makina techizatın tüketimine ve fabrikanın toplam tüketimine göre oransal katsayı cinsinden
olmak üzere enerji türünden ve parasal olarak ayrı ayrı hesaplanacaktır. Hesaplamalarda
kullanılan her türlü katsayı, kabul, grafik vb. kaynakları ile birlikte verilecektir.
86
87
Her bileşen ile bileşene ait iş ve işlemler ayrı ayrı belitilir.
Ara süreçlede yapılacak kontroller uygulama planında belirtilir.
Ek-7
5.2.3.
TASARIM
Öngörülen sistem tasarımı detaylı olarak açıklanacaktır. Uygulama öncesi durum planlanan
tasarım ile karşılaştırılacaktır. Tasarım bilgileri hem açıklamalı hem de çizim şeklinde
şematik gösterimlerle verilecektir. Tasarım ile ilgili çizimler, projenin sağlıklı
değerlendirilmesi için gereken detayda Ek olarak ayrıca verilecektir.
5.2.4.
MALİYET ANALİZİ
VAP’ların ömür boyu maliyet analizi için; öngörülen proje ömrü, gelir/gider akışları ve
bunlara ilişkin süreçler, özkaynak, kredi, hibe vb. miktarları ve koşulları gibi bilgileri içeren
detaylı finansman bilgileri, yabancı para birimlerinin kullanılması halinde esas alınan resmî
döviz kuru bilgileri ve belgeleri verilecektir.
VAP’ın uygulanması sırasında öngörülen harcama kalemlerine ilişkin bilgiler; harcama türü,
öngörülen zaman, birim fiyat ve/ toplam tutar gibi bilgileri içerecek şekilde ve bütçeleme
mantığı ile verilecektir. Öngörülen mal alımları için proforma faturalar Ek olarak verilecektir.
Bu bilgiler, VAP’ların Basit Geri Ödeme Süresi, İç Karlılık Oranı ve Net Bugünkü Değer
Oranı metoduna göre değerlendirilebilmesine ve ömür boyu maliyet analizi yapılabilmesine
imkan tanıyacak içerikte olacaktır.
5.2.4.1. PROJE DEĞERLENDİRME BİLGİLERİ
Yatırım ile ilgili bilgiler :
Özkaynak Miktarı
:............................ TL
Kredi Miktarı
:............................ TL
Hibe Miktarı
:............................ TL
Toplam Yatırım
:............................ TL
Kredi Faizi
: ............
Uygulama süresi, harcama takvimi ve miktarları ve bu harcamaların özkaynak, kredi ve varsa
hibe miktarları belirtilecektir.
Kredi geri ödemeleri yıllar itibarıyla tablo halinde verilecektir.
İskonto oranı..................................:
Yatırımın ekonomik ömrü .............:
Yıllık giderler
..................................................
TL/YIL
(Amortisman ve Faiz hariç)
İşletme
Bakım
Diğer 1.........................
Diğer 2.........................
TOPLAM
Ek-7
Amortisman....................................:
(Amortisman, ayrılması gerektiği durumda verilecektir)
Vergi oranı ( % )...........................:
Ek-7
Yıllık Tasarruflar
..................................................
TL/YIL
Enerji
Diğer 1.........................
Diğer 2.........................
Diğer 3.........................
TOPLAM
Hurda değeri...................................:
(Ekonomik ömrü sonunda alacağı değer yazılacaktır.)
Üretim Miktarı...............................: ....................... Ton/yıl
Toplam Maliyet..............................: ....................... TL/yıl
(Toplam Maliyetler hesaplanırken İşletme, bakım, personel, malzeme, hammadde vb.
giderlerinin tamamı dikkate alınmalıdır.)
Ömür Boyu maliyet hesabı
Sistemin ilk satınlama maliyeti
Sistemin montaj ve işletmeye alma maliyeti
Sistemin yenilenmesi gerektiğinde sistemin sökülme maliyeti
Sistemin yıllık enerji tüketim maliyeti
Sistemin yıllık işletme maliyeti
Sistemin yıllık bakım maliyeti
Sistemin yıllık arıza nedeniyle durma maliyeti
Sistemin yıllık çevreye verdiği zarar maliyeti
Etkinlik Hesabı
Sistemin çalışmaya müsait olduğu süre
Sistemin çalışmaya müsait olmadığı süre
Sistemin iki arızası arasında geçen süre
Sistemin istenen arızasız çalışma süresi
Sistemin arızasının giderilme süresi
TL
Saat
Hesaplamaların yabancı para birimleri üzerinden yapılması durumunda Türkiye Cumhuriyeti
Merkez Bankası döviz kurları esas alınacaktır.
Proje için yapılan her türlü harcamaya ait belgeler ve dökümanlar ek olarak verilecektir.
5.2.5.
ETKİ ANALİZİ
VAP uygulamaları işletme geneli nezdinde makro bakış açısı ile değerlendirildiğinde,
uygulama yerinin dışında olumlu veya olumsuz etkiler yaratabilir. Bu sebeble, VAP
uygulaması ile ilgili olarak işletme genelini kapsayacak şekilde etki analizi yapılacaktır. Bu
kapsamda, diğer sistemlerin, ünitelerin veya ekipmanların enerji kullanımına etkileri, kalite ve
üretim artışı, işçilik, yatırım ihtiyaçlarında azalma ve benzeri konulardan dolayı sağlanan malî
faydalar veya sebeb olunan kayıplar; emisyon azaltımı gibi çevresel etkiler detaylı ve
açıklamalı olarak analiz edilecektir.
Ek-7
5.2.6. VAP UYGULAMASI SONRASI DURUM
VAP uygulaması ile ortaya konulan yeniliklerin işletme tarafından en iyi şekilde
kullanılmasını kolaylaştırabilmek için ihtiyaç duyulan eğitim programı ve işletme prosedürleri
verilecektir. VAP uygulamasından doğan bakım/onarım ve yedek parça ihtiyaçları
belirtilecektir. Hedeflere ulaşmada karşılaşılaşılabilecek engeller ve önlem önerileri
belirtilecektir.
6. UYGULAMA KONTROLU
VAP’ın uygulanması sonrası Genel Müdürlük tarafından uygulama raporunun onayı
aşamasında yapılacak kontrollara esas olmak üzere, ölçülebilir ve izlenebilir göstergeler
tanımlanacak, VAP ile hedeflenen sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığının nasıl tespit edileceği,
gerekli ölçüm, kontrol ve analiz ihtiyaçları açıklanacaktır.
7. EKLER
5.1. Bütçe Tablosu
5.2. Tedarik edilen makina, techizat ve ekipmanın teknik bilgilerini içeren kataloglar ve
tedarikçileri
5.3. Proje kapsamında gerçekleştirilen her türlü alımlara ilişkin yapılan piyasa
araştırmalarına ilişkin belgeler
5.4. Enerji Etüdü Raporu (Detaylı Etüt)
5.5. Enerji etüdünün ve/veya VAP’ın Şirket tarafından yapılması halinde, Hizmet Anlaşması
5.6. Diğer (İşletme tarafından verilmesi uygun görülen belgeler)
DİĞER VE GENEL HUSUSLAR
1- Bu formatta verilen bölüm numaraları bağlayıcı değildir. Gerektiğinde yapılacak bölüm
ilavelerine bağlı olarak yeniden numaralandırılabilir.
2- VAP’lar, enerji etüdü ile belirlenen önlemlere yönelik olarak hazırlanacaktır.
3- VAP dosyasının hazırlanmasında;
• Sayfa numarası verilecektir.
• Ana başlıklar büyük harf ve koyu olacak, altı çizgili olmayacaktır.
• Alt başlıklar koyu olacak, altı çizgili olmayacaktır.
• Raporda yer alan tablo, şekil, resim ve grafikler numaralandırılacak, verilen numaralar
tabloların üst, diğerlerinin alt kısmında olacaktır.
[R.G. 6 Şubat 2009 – 27133]
—— • ——
Duyuru
14 Şubat 2009 tarih ve 27131 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan,
- Genel Yönetim Mali İstatistikleri Genel Tebliği (Genel Yönetim Sektörünün Kapsamı) (Sıra
No: 2) , Ek 1 13 Genel Sektörü, 1311 Merkezi Yönetim Alt Sektörü başlığı altında yer alan
Özel Bütçeli idareler,
9 Şubat 2009 tarih ve 27136 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan,
Ek-7
- Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Hazine Garantisi Olmaksızın Hibe Hariç Dış İmkan
Sağlamasına İzin Verilmesine İlişkin Yönetmelik, yer darlığı nedeniyle Bülten’e
alınamamıştır.
2009 YILI İÇİN ABONE OLMAK İSTEYENLERE
DUYURU
Yargı Mevzuatı Bülteni'ne abone olmak ve aboneliklerini devam ettirmek isteyenlerin
2008 yılı abone bedeli olan 200 TL'nı Vakıflar Bankası Adalet Bakanlığı Bürosu 783 kod
nolu şubedeki 2002083 numaralı hesaba yatırarak alacakları dekontu açık adreslerini
belirtir bir yazı ile "Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı Konya Devlet Yolu
Üzeri No: 70 Kat: 9 Hipodrum-ANKARA" adresine veya 0 312 223 38 06 numaralı
faksa göndermeleri halinde 01.01.2009 tarihinden itibaren yıl sonuna kadar çıkacak sayılar
adreslerine postalanacaktır.

1. yönetici özeti - Eğitim Dairesi Başkanlığı

Transkript

Benzer belgeler

Sunday Times gazetesi

gündem - Sakarya SMMM Odası

gündem - Sakarya SMMMO

gündem - Sakarya SMMMO

gündem

n`e ağlıyor

baris gucu 24445

BEYSAD 1 BEYAZ EŞYA YAN SANAYİCİLER DERNEĞİ Türkiye`nin