BÖLÜM-4 TERMOSTATLAR

BÖLÜM-4
TERMOSTATLAR
SINIFLANDIRMA
1. KULLANIM YERİNE GÖRE
a) Ev tipi soğutucu termostatı
b) Ticari soğutucu termostatı
c) Klima termostatı
a) Oda termostatı
2. GERİLİM SEVİYESİNE GÖRE
a) Hat gerilimli termostatlar
b) Düşük gerilimli termostatlar
c) Mili volt gerilimli termostatlar
3. İÇ YAPISINA GÖRE
a) Bimetal-cıvalı termostat
b) Gaz-sıvı körüklü termostat
c) Elektronik termostat (normal veya programlı tipte olabilir.)
4. ÖZEL TERMOSTATLAR (diferansiyel, defrost...vb.
termostatlar)
Ev Tipi Soğutucu Termostatları
Ev tipi soğutucuların iç
kısmına takılır. Hissedici
kuyrukları evaporatör
yüzeyine bağlanır.
Ortam sıcaklığından
etkilenmesini önlemek için
kuyruk üzerine plastik kılıf
geçirilir.
Kadranın (düğme) ortasında
yarı otomatik defrost
düğmesi, gövde üzerinde ise
iki terminal ve bir
topraklama ucu bulunur.
Ticari Soğutucu Termostatı
Bu termostatların hissedici
kuyrukları evaporatör
yüzeyine bağlanır.
Ev tiplerinden farkları:
1. Sıcaklık kademesi daha
yüksektir.
2. Defrost düğmeleri yoktur.
Klima Termostatları
Pencere tipi klima
termostatı (yalnız soğutma)
Pencere tipi klima
termostatı (ısıtma-soğutma)
Oda Termostatları
silindirik kuyruk
oda tipi kuyruk
kanal tipi kuyruk
Oda Termostatları
Hat Gerilim Termostatının Parçaları
1. Sıcaklık hissedici eleman a) Bimetal
b) Gaz-sıvı dolgulu
2. Elektrik kontakları
3. Kademe ayar kadranı
4. Diferansiyel ayarlama vidaları a) Devreye girme (cut-in)
kesme (cut-out)
Hat gerilim termostatı (dört kutuplu)
b) Devreyi
Düşük Gerilim Termostatının Parçaları
1. Bimetal hissedici kuyruk
2. Elektrik kontakları a) Mekanik kontak
b) Cıvalı kontak
3. Sıcaklık ayar kadranı
4. Ayarlanabilir erken uyarıcı direnç (ısıtma antisipatörü)
5. Ayarlı erken uyarıcı direnç (soğutma antisipatörü)
6. Kılıf
7. Termometre
8. Bağlantı kaidesi (temeli)
9. Kumanda düğmeleri
a) Fan anahtarı
b) Sistem anahtarı
Milivolt Gerilimli Termostatın Parçaları
1. Bimetal hissedici kuyruk
2. Elektrik kontakları
a) Mekanik kontak
b) Cıvalı kontak
3. Sıcaklık ayar kadranı
4. Erken uyarıcı direnç
(antisipatör)
5. Kılıf
6. Termometre
7. Bağlantı kaidesi
Elektronik (dijital) Termostatlar
Elektronik termostatlar sıcaklığı LCD veya LED’li
ekranlarda gösterir. Sıcaklık ayarları daha hassastır.
Programlı Termostatlar
Bu termostatlar günlük, haftalık veya mevsimlik olarak
programlanabilirler.
Programlı Termostatlar
Defrost Termostatları
Defrost sıcaklığını hissederek sistemi defrost konumuna getirir.
Donma Termostatları (Frizistat)
Donma termostatları su soğutma gruplarında su
sıcaklığının +40C’nin altına düşmesini önlerler.
Diferansiyel termostat
Diferansiyel termostat
bir ortamın sıcaklığını,
diğer bir ortama göre
fark olarak ayarlar.
TERMOSTAT KONTAKLARI
cam tüp
kablo uçları
kontaklar
Tek kutuplu tek yönlü
cıva damlası
Çift kutuplu tek yönlü ÇKTY
TKTY
Tek kutuplu çift yönlü
TKÇY
Çift kutuplu çift yönlü ÇKÇY
TERMOSTAT HİSSEDİCİLERİ
disk tipi diyafram
gaz veya sıvı dolgu
operatör körük
kılcal boru
sıvı-gaz karışımı
kuyruk şarj ucu
termistör (NTC/PTC) tipi yarı iletken sensörler
termokupl tipi sensör
kuyruk
transistör tipi sensör
S
S
S
a) Disk tipi
b) U tipi
c) Zemberek tipi
S
S
d) Helezon tipi
e) İç içe elemanlı tipi
Termostatik bimetallerin özellikleri
Termostatik bimetaller (metal çifti), iki farklı
genleşme katsayısına sahip metalin bitiştirilmesiyle
elde edilir.
Örnek olarak pirinç (çabuk genleşir), nikel
alaşımlı çelik ise yavaş genleşir.
Bu
metal
çiftleri
ısıtıldığında
soğutulduğunda farklı yönlere doğru eğrilir.
veya
Bu eğilme etkisi termostat ve termik
kontaklarının açılıp kapanmasında kullanılır.
TERMOSTAT ANTİSİPATÖRLERİNİN
ÖZELLİKLERİ
Isıtma termostatlarında, termostat kontakları
ile seri bağlanan sabit veya değişken dirençtir.
Kontrol cihazının erken devreye girmesini sağlar.
Isıtma
amaçlı
kullanılan
düşük
voltaj
termostatlarında mevcuttur.
Soğutma termostatlarında, kontaklar arasına
paralel
bağlanan
sabit
karbon
dirençtir.
Termostatın (kontrol cihazı) ataletini azaltmak
amacıyla kullanılır.
İKİ KADEMELİ TERMOSTATLAR
İki kademeli termostatlar iki ayrı soğutma veya
ısıtma kademesini kontrol ederler.
Örnek olarak bir soğutma sisteminde ilk kademe ayar
sıcaklığının 1 C üzerinde kapanır. Şayet sıcaklık artmaya
devam ederse ayar sıcaklığının 2 C üzerinde ikinci kademe
de devreye girer. Her iki kademe de ayar sıcaklığında
devreyi açar.
Paralel kompresörlü bir soğutma sistemi bu yöntemle
yüke bağlı olarak çalıştırılabilir.
ZAMAN KONTROLLÜ
TERMOSTATLARIN AVANTAJLARI
•Günün değişen saatlerinde farklı sıcaklıklar ayarlanabilir.
•Haftalık veya mevsimlik programlar yapılabilir.
•Sabahleyin insanlar uyanmadan önce cihazlar çalıştırılmış
olur.
ELEKTRONİK TERMOSTATLARI NASIL
KULLANMALIYIZ?
1. Termostatı tutmadan önce vücudunuzdaki statik
enerjiyi boşaltın.
2. Termostatı yerine bağlamadan önce kontrol voltajını
kesin.
3. Termostatı elektrikli metal kutulara monte etmeyin.
4. Program yaparken kalem ucu, tornavida gibi sivri uçlu
nesneler kullanmayın.
DUVAR TERMOSTATLARI NASIL
MONTE EDİLMELİ?
1. Seviyesi uygun olmalı.
2. Normal hava dolaşımına sahip şartlandırılan alana
yerleştirin.
3. İç duvara yerden yaklaşık 1.80 m yüksekliğe
yerleştirilmelidir.
4. Yapay-doğal ısı ve soğu kaynaklarından uzak tutun.
Bunlar; TV setleri, lambalar, güneş ışınları, hava
cereyanları, banyoya bitişik duvarlar, mutfak duvarları...
TERMOSTATLARIN UYGULAMA
ALANLARI
1. Düşük voltaj termostatları
(merkezi ısıtma ve soğutma sistemlerinde)
2. Milivolt termostatları
(gaz ısıtma ekipmanlarında, duvar ısıtıcılarında, kat
kaloriferi kazanlarında)
3. Hat voltajı termostatları
(pencere tipi klimalar, ev tipi soğutucular, ticari tip
soğutucular, endüstriyel klimalar, vantilatörler)
TERMOSTAT TERMİNAL
İŞARETLERİ
V veya R: Enerji hattı
F veya G: Fan
H veya W: Tek kademe ısıtma
H1 veya W1: İki kademeli ısıtmanın birinci kademesi
H2 veya W2: İki kademeli ısıtmanın ikinci kademesi
C veya Y: Tek kademe soğutma
C1 veya Y1: İki kademeli soğutmanın birinci kademesi
C2 veya Y2: İki kademeli soğutmanın ikinci kademesi
Rh: Isıtma trafosunun besleme hattı
Rc: Soğutma trafosunun besleme hattı
4.BÖLÜMLE İLGİLİ SORULAR
1. Ev tipi termostatların özellikleri nelerdir?
2. Ticari tip termostatların özellikleri nelerdir?
3. Hat gerilim termostatlarının parçaları nelerdir?
4. Defrost termostatları hangi amaçla kullanılır?
5. Donma termostatları hangi amaçla kullanılır?
6. Diferansiyel termostatlar hangi amaçla kullanılır?
7. Termostat kontak tiplerini çizimle gösteriniz.
8. Termostatik bimetallerin özellikleri nelerdir?
9. Termostat antisipatörleri hangi işlevi gerçekleştirir?
10. İki kademeli termostatlar hangi amaçla kullanılır?
11. Zaman kontrollü (programlı) termostatların avantajları
nelerdir?
12. Termostatların uygulama alanları nelerdir?