çocuk - Списание Юмит

Transkript

Aylık Aile, Çocuk
ve Kültür Dergisi
ARALIK
2009
YIL: 15, SAYI: 142
FİYATI: 1,50 lv.
ISSN 1310-6422
ye:
Hika
sevip
i
y
i
Sevg ığa
l
n
a
m
mak
ş
l
o
ü
d an
düşm
K
U
ÇAOĞ LCI Ğ I v e
ık:
Sağl
Ü
T
Ü
S
ANNE
S
:
m
Eğiti
VE
Ü
G
R
Ö
G ZAKAERTI
NE A L L
KUR
Декември
2009
1
İçindekiler
ARALIK
2009
Ay lık
Ai
ve Kü le , Ço cu k
ltü r De
rg is i
YIL: 15,
SAYI: 142
FİYATI:
1,5
ISSN 131 0 lv.
0-6422
Hikaye:
Sevgiyi sevip
şmanlığaak
dü
düşman olm
Sağlık:
ÇOLCI ĞUI Kv e
SAĞ
ANNE SÜTÜ
Eğitim:
GÖRGÜ VE
EZAKET
N
R I
KUR ALL A
Декември
2009
1
Издава: „A-PRESS“ OOD
2 Aralık
2009
Aralık 2009, Sayı: 142
Декември 2009, брой: 142
4
6
8
10
12
14
18
22
26
32
36
38
40
44
Görgü ve nezaket kuralları
Правила на етиката и вежливостта
Sevgiyi sevip düşmanlığa düşman olmak
Люби любовта и бъди враг на враждата
Ne, Niçin, Nasıl?
Какво, защо, как?
Hayvanlar Alemi: Kuzu Kuşu
Светът на животните: Лешоядът
Nobel Ödülleri
Нобеловите награди
“Zahari Stoyanov” müze evi
Къща музей “Захари Стоянов“
Çocuk sağlığı ve anne sütü
Детското здраве и майчината кърма
Türkçe - Edebiyat
Annemizin Köşesi
За майките
Banite köyü “Hristo Botev” Tedavi Lisesi
СООУ „Христо Ботев” - с. Баните
Sizden Gelenler
Вашите отзиви
Genç Ressamlar
Млади художници
Mizah
Хумор
Bulmaca
Кръстословица
GENEL YAYIN MÜDÜRÜ
Главен редактор
YAYIN KURULU
Издателски колектив
Samir HATİPOĞLU
[email protected]
Sami Nuri
Mehmet Ömer
İlhan Halibryam
Sevgil Şukri
Ahmet Aptulov
YAYIN EDİTÖRÜ
GÖRSEL YÖNETMEN
Отговорен редактор и
Графично оформление
Nihat DAVUT
[email protected]
Editör’den
BiTEN YILIN ARDINDAN
TAKVİMLERDEN BİR YILDIZ DAHA KAYDI: İKİ BİN DOKUZ...
Merhaba kardeşim! Bak bir yıl daha ellerini sallıyor ardımızdan. Tıpkı ömrümüz olursa bundan sonraki yılların
yapacağı gibi. İki bin dokuz da iki bin sekiz ve iki bin yedi
gibi tarihteki yerini aldı. Kim bilir nasıl bir yerdir onunki.
Bunu en iyi sen bilebilirsin. Çünkü en çok senin yılın o.
Tıpkı benim yaşadığım yılın benim olduğu gibi. Kırılganlıklar, mutluluklar, heyecanlar, pişmanlıklar, gülücükler,
kahkahalar… Hepsi, bundan sonra sadece dört rakamla
hatırlayacağın bir sayının içinde kaldı: 2009!
Gördüğün gibi 525.600 dakika da olsa, bir yıl gelip geçiyor. Saya saya koca bir yılı tüketiyoruz yani. Sayılı gün
değil mi? Hemencecik geçiveriyor işte. Sayılı harçlıklarımız
da öyle değil mi? Bir varmış bir yokmuş oluveriyor. Harcarken harcarken bir de bakıyoruz bitivermiş.
Sonra dönüp ardımıza bakıyoruz. Biten harçlığımızdan
ne kalmış diye geriye. Bir simit, bir ayran, bir tatlı… Biraz
daha fazlası belki. Ama arkasında bıraktığı ne olursa olsun,
harçlığımızın bitmesi de senelerin bitmesi gibi üzüyor bizi.
Dönüp tekrar tekrar hesap ediyoruz çoğu zaman. Nereye
ne verdik diye: Asım’a bir simit, Mehmed’e bir çay, Musa’ya
bir hediye…
İsterseniz şimdi ilerde önümüze konulacak hazine
bohçalarının bir kaçını açmayı deneyelim:
• Su gibi akıp giden geçici saatlerimi değerlendirebildim mi?
• Yapmam gereken iyilikleri yapıp, kötülüklerden uzaklaşabildim mi?
• İhtiyacı olan insanlara yardım edebildim mi?
• Harçlığımı bana sevap kazandıracak şekilde harcayabildim mi?
• Kaç kişiye küstüm bu yıl? Kaç kişiyi küstürdüm?
• Kaç kişiye haksızlık ettim, kaç kişiyi üzdüm bu yıl? Kaç
kişiyi mutlu ettim?
BÜROLAR / ОФИСИ
Kırcali/Кърджали: 0361 / 814 53
Şumen/Шумен: 054 / 830 693
Varna/Варна: 052 / 612 634
Plovdiv/Пловдив: 032 / 63 11 58
Haskovo/Хасково: 038 / 66 21 67
Ruse/Русе: 082 / 87 55 32
Burgas/Бургас: 0878 528 624
Smolyan/Смолян: 0878 528 627
www.umitdergisi.com
e-mail: [email protected]
ABONE - 2010 / АБОНАМЕНТ - 2010
12 месеца: 18.00 лв.
ABONE VE DAĞITIM
BULGARİSTAN POSTASI
PK No: 1940
Абонамент и разпространение
БЪЛГАРСКИ ПОЩИ
ПК No: 1940
СЛЕД КРАЯ НА ГОДИНАТА
ОТКЪСНАХМЕ ОЩЕ ЕДНА СТРАНИЦА ОТ КАЛЕНДАРА: ДВЕ ХИЛЯДИ И ДЕВЕТА ГОДИНА...
Здравей, приятелю?
Виж, още една година ни маха за сбогом. Така както
ще стане и със следващите години, ако сме живи и здрави. И две хиляди и девета, както и две хиляди и осма и
две хиляди и седма останаха в историята. Кой знае каква
следа остави в теб. Това го знаеш най-добре ти. Защото
това беше твоята година. Тъжните и щастливите моменти,
вълненията, съжаленията, усмивките, смеха... Всичко това
остана само в една цифра, която ще си спомняш: 2009!
Както виждаш, дори и петстотин двайсет и пет хиляди
минути, годината идва и отминава. Докато броим годината ни напуска. Нали дните са броени? Някога е било, а
вече я няма. И докато се лутаме, тя е изминала.
После се обръщаме и гледаме назад. Какво е останало от определените ни средства за деня. Един геврек,
един айран и нещо за десерт... а може би малко повече.
Но каквото и да е останало, както ни свършват паричките
и ние се натъжаваме, така отминават и годините. Често
се замисляме и правим равносметка. Какво дадохме на
някого: на Асим един геврек, на Мехмет – чай, а на Муса
– подарък...
Нека сега се опитаме да отворим безценното богатство, което ще ни бъде предоставено:
Успях ли да оползотворя безценното време, което изтича като вода?
Успях ли да направя нужните добрини и да се отдалеча от вредните неща?
Успях ли да помогна на нуждаещите се хора?
Изразходвах ли парите си за неща, от които ще спечеля благодеяния?
На колко хора се разсърдих тази година? Колко накарах да ми се разсърдят?
Към колко хора постъпих несправедливо, колко натъжих през тази година? А колко души зарадвах?
Dergiye gönderilen eserler iade edilmez. Yayınlanan yazı ve şiirler kaynak
gösterilerek yayınlanabilir. Yazılarda gerekli görülen düzeltmeler yapılır.
Yazıların sorumluluğu yazara aittir.
Получени материали не се връщат. Всички материали се публикуват
с посочен източник. Материалите се редактират по необходимост.
Отговорност за материала носи авторът.
Adres: Sofya 1202, ul. “Timok” No: 2, Tel/Faks: 02-832 31 11
Адрес: София 1202, ул. “Тимок” № 2, тел./факс: 02-832 31 11
NOT: Dergide yer alan tercümeler, harfiyyen olmayıp mana olarak verilmiştir.
E Ğ İT İM / О Б Р А З О В А Н И Е
GÖRGÜ VE
NEZAKET
KUR ALL AR I
ПРАВИЛА
НА
ЕТИКЕТА
И В Е Ж Л И В О С Т ТА
Değerli çocuklar ve ebeveynler!
İnsan sosyal bir varlıktır. Günlük hayatımızın üçte biri okulda veya çalışma ortamında,
üçte biri evde, üçte biri de uykuda geçer genelde. Onun için evde, okulda, sokakta veya başka
yerlerde uymamız gereken bazı kurallar vardır.
Bazen arkadaşlarımızın ve dostlarımızın hoşumuza gitmeyen hareket ve davranışları olabilir. Belki
bizim de yanlış hareket ve davranışlarımız vardır.
Onun için günlük hayatta dikkat etmemiz gereken
bu davranışlara ‘Görgü ve nezaket kuralları’ denir.
Bunlara örnek verecek olursak; temizlik, giyinme,
yemek yeme, konuşma, küçüklere sevgi büyüklere
saygı vs. bunlardan bazılarıdır.
Sosyal hayatımız iki söz üzerine kuruludur. Sevgi ve saygı. Bu iki sözü yerli yerinde kullanabilirsek
hem sayılan hem de sevilen birisi olabiliriz. ‘Saygı
görmek isteyen saygı göstermelidir.’ sözünden yola
çıkarak karşımızdaki insandan beklentilerimiz
varsa önce kendimizi kontrol etmeli ve eksiklikle-
Sevgi ve saygı. Bu iki sözü yerli yerinde kullanabilirsek hem sayılan hem de
sevilen birisi olabiliriz. ‘Saygı görmek
isteyen saygı göstermelidir.’ sözünden
yola çıkarak karşımızdaki insandan beklentilerimiz varsa önce kendimizi kontrol etmeli ve eksikliklerimiz varsa onları
tamamlamalıyız.
4 Aralık
2009
Уважаеми деца и родители,
Човекът е социално същество. Една трета от
всекидневието ни минава в училище или на работното място, една трета – в дома, и една трета
– в сън. Затова в дома, в училище, на улицата
или на други обществени места има правила,
които трябва да се спазват. Понякога някои
наши съученици или приятели могат да имат
поведение, което на нас не ни харесва. А понякога е възможно и ние да правим грешни постъпки. Затова правилата за добро поведение,
които трябва да спазваме в нашето всекидневие,
се наричат „Правила на етикета и вежливостта”.
Ако трябва да дадем тук няколко примера, това
са правила, свързани с поддържането на хигиена, с облеклото, храненето, говоренето, проява
на обич към по-малките и на уважение към поголемите.
Социалният ни живот се основава на две
думи: обич и уважение. Ако умеем да ги използваме правилно, можем да бъдем обичани и
уважавани. „Уважавай другите, ако искаш и ти
да бъдеш уважаван.” Това е основен принцип,
който трябва да спазваме в нашето поведение.
Ако имаме очаквания от другите, трябва първо
да видим дали ние самите нямаме недостатъци
rimiz varsa onları tamamlamalıyız. Karşımızdaki
insanı kırmadan ve gücendirmeden eksikliklerini
kendisine söyleyebiliriz. Ancak o eksiklikler bizde
varsa karşımızdaki insanı ikna etmek oldukça zor
olacaktır. Buna kötü bir davranışı olan babanın
aynı davranışı çocuğundan yapmamasını istemesi örnek gösterilebilir. Bu elbette size de mantıklı
gelmiyor.
и съответно да ги отстраним. Можем да кажем
и недостатъците на човека срещу нас, без да го
нараняваме и обиждаме. Но ако и ние притежаваме същите недостатъци, тогава ще бъде трудно да убедим човека срещу нас, че критиката ни
към него е основателна. Например, един баща
с определени прояви на лошо поведение трудно може да убеди сина си да не върши същото.
Това, разбира се, звучи нелогично.
BİRLİKTE YAŞAMA ADABI
ЕТИКЕТ НА СЪВМЕСТНИЯ ЖИВОТ
Yeni tanıştığımız insanlara ‘siz’ diye hitap etmeliyiz.
Çok samimi olduğumuz yakın arkadaşlarımıza ve
dostlarımıza ‘sen’ diye hitap etmek normal bir davranıştır ama samimi olmadığımız insanlara ‘siz’ diye
hitap etmek daha saygılı bir ifadedir.
Когато се запознаете с нови хора, трябва да се обръщате към тях с „Вие”. На „ти” можете да си говорите с близки приятели и другари, но към хора,
които не са ви близки, трябва да се обръщате с
уважителната форма „Вие”.
Toplum içinde gerinme, geğirme, kulağımızı ve burnumuzu karıştırma, kaşınma gibi davranışlardan uzak
olmalıyız.
На обществено място избягвайте да се оригвате,
да бъркате в уши и нос, да се чешите.
Her zaman hakkımıza razı olmalıyız. Alışveriş yaparken, bir fatura ödememiz gerekirken veya sıraya girip
işimizi halletmemiz gerekli yerlerde sıramızın gelmesini beklemeliyiz. Sırayı bozarak öne geçmeye çalışmak
insanların haklarına saygı göstermemek demektir.
Randevularımıza zamanında gitme bizi saygın kılar.
Nasıl ki birisini vaktinden çok beklemek canımızı sıkacaksa bizim de başkasını bekletmemiz onun canını sıkacaktır. Kimsenin plan ve programını bozmaya
hakkımız yoktur.
Sinema, tiyatro ve konferans gibi yerlerde başkalarını
rahatsız edecek derecede yüksek sesle konuşmamız
onların dikkatini bozacağından rahatsız edici bir durumdur.
Birileriyle konuşurken karşımızdaki insanın sözünü
kesmemeli ve konuşmasının bitmesini beklememiz
saygı ifadesidir. Yine konuşan iki kişinin arasına girmek hoş olmayan bir davranıştır.
Her zaman güleryüzlü olmaya özen göstermeliyiz.
Unutmayalım ki, kimse asık suratlı birisinden pozitif
enerji alamaz. Hiç kimse de negatif enerjiyi istemez.
İyi günler, günaydın, merhaba, kolay gelsin, iyi akşamlar vs. gibi sözler karşıdaki insanı mutlu etmemize
yeter. Herhangi bir iyilik gördümüz zaman ‘teşekkür
ederim’ veya ‘sağol’ sözünü söylemeyi sakın ihmal etmeyelim.
Sır tutmasını bilmeliyiz. Kimsenin sırrını başkasına
söylememeliyiz. Unutmayalım ki, sır ağzımızdan çıkmadan önce bizim esirimizdir ama ağzımızdan çıktıktan sonra ise biz onun esiri oluruz.
Konuşmalarımızda kötü söz ve küfürlü sözlerden sakınmalıyız. Nasıl ki kendimize kötü ve küfürlü söz söylenmesini istemiyorsak biz de bunlardan sakınmalıyız.
Ümit
Винаги спазвайте ред и никога не пререждайте,
когато чакате на опашка в магазина или при плащане на сметки. Да прередиш останалите, които
чакат на опашка, е проява на неуважение към тях.
Спазването на определения час за среща ще повиши вашия авторитет. Трябва да си даваме сметка,
че както ние бихме се изнервили, докато чакаме
някого, който закъснява за среща, така и другите
биха се изнервили, докато чакат нас, ако закъсняваме. Никой няма право да проваля плановете и
да нарушава програмата на другите.
Говоренето на висок глас в киносалон, театър или
в зала за конференции би притеснило останалите
и би ги разконцентрирало.
Когато разговаряме, не бива да прекъсваме събеседника. Трябва да се изчака да приключи да говори. Така проявяваме уважение към него. Също
така е невежливо да прекъсваме или да се намесваме в разговора между двама души.
Старайте се винаги да бъдете усмихнати. Не забравяйте, че никой не може да бъде зареден положително от навъсено лице. А и никой не иска да бъде
товарен с негативна енергия.
Можем да накараме човека срещу нас да се почувства добре с вежливи фрази като „Добър ден!”,
„Добро утро!”, „Здравейте!”, „Лека работа!”, „Лека вечер!” и пр. Никога не забравяйте и да благодарите
за доброто, което са ви сторили.
Трябва да умеем да пазим тайна. Не бива да казваме на други хора тайната, която са споделили
с нас. Не забравяйте, че тайната е наш пленник,
докато я държим зад зъбите си, но кажем ли я на
други, ние се превръщаме в неин пленник.
Не използвайте лоши или нецензурни думи. Както
на вас ще ви е неприятно да чуете подобни думи,
така и вие си давайте сметка, че и другите също
биха се обидили.
Декември
2009
5
H İK AY E / Р А З К А З
SEVGİYİ SEVİP
DÜŞMANLIĞA
DÜŞMAN
OLMAK
ЛЮБИ
ЛЮБОВТА
И БЪДИ ВРАГ
НА ВРАЖДАТА
Niyazi Ahmet – Şumen
‘S
evgiyi sevip düşmanlığa düşman olmak’
diye bir söz vardır. Bu sözü hayatına prensip
edinen kişi dünyada mutlu olmayı başarır.
Aynı zamanda çevresindekiler de mutlu olur. Hayatta mutlu olmanın anahtarıdır sevgi. Kalpleri birbirine bağlayan en sağlam köprü sevgi ile kurulur.
Sevginin düşmanı ise nefrettir. Bazen birisine küçük bir sebeple kırılırız. Bu zamanla nefrete ve kine
dönüşür. Eğer bu kin ve nefreti sevgi ile yıkamazsak
nefretin esiri oluruz.
Aşağıda okuyacağınız hikaye ise tam da bunu
anlatıyor. Vicdan sahibi bir kadının nefreti zamanla sevgiye dönüşüyor.
Uzun yıllar önce, Çin’de Li-li adında
bir kız yaşıyordu. Günler günleri, yıllar
yılları kovaladı ve çoğu genç kız gibi
6 Aralık
2009
И
ма една стара мъдрост, която учи: „Люби любовта и бъди враг на враждата!” Който е превърнал тази мъдрост в свой мироглед, все е
успявал на този свят. В същото време и другите около
него биват щастливи. Ключът към щастието в живота е любовта. Тя е най-здравият мост между сърцата.
Враг на любовта е омразата. Понякога се ядосваме на
някого за дребни неща. Този малък гняв с времето
прераства в омраза и ненавист. Ако не заличим тази
омраза и ненавист с пречистващата сила на любовта,
ще станем роби на омразата.
Разказът, който ще прочетете по-долу, е именно за
това. Омразата на една
жена, която има съвест, се превръща с
времето в обич.
Li-li de günün birinde bir delikanlı ile evlendi. Lili’nin kocası zengin biri değildi ama ailesine karşı
sorumluluklarına dikkat eden biriydi. O yüzden, Lili’nin evini, kocasıyla birlikte kayınvalidesi ile de paylaşması gerekiyordu. Gelin görün ki, aylar geçtikçe,
Li-li kayınvalidesiyle geçinmenin çok zor olduğunu
anlamaya başladı. İkisinin de kişiliği çok farklıydı ve
bu yüzden sık sık kavga ediyorlardı. Kavgalar gitgide
o kadar şiddetlenmişti ki, konu komşu da evde olanlardan haberdar olmaya başlamıştı.
Birkaç ay daha böyle geçtikten sonra, Li-li bu
işin böyle gitmeyeceğinden iyice emin haldeydi. Bu
durumun annesi ile eşi arasında kalan kocası için
evliliği cehenneme çevirdiğini de görüyor; eşi için
de üzülüyordu. Li-li, bir çare bulabilme ümidiyle,
baba tarafından aile dostları olan bir baharatçıya
gidip derdini anlattı. Baharatçı, Li-li’ye bu işin kesin çözümünün kayınvalideyi ortadan kaldırmak
olduğunu ama bu işi farkettirmeden halletmesi gerekiyordu. O yüzden değişik bitkilerden hazırladığı
bir karışımı Li-li, üç ay boyunca azar azar kaynanası
için yaptığı yemeklere koyacaktı. Zehir az az verilecek, böylece kayınvalideyi Li-li’nin öldürdüğü anlaşılmayacaktı. Yaşlı baharatçı, Li-li’ye zehiri azar
azar verdiği üç ay içinde şüphe verici davranışlardan, özellikle kayınvalidesine karşı sert kavgalardan kaçınmasını tavsiye etti. Üç ay için sabredip
kayınvalidesine olabildiğince iyi davranmalıydı.
Baharatçının hazırladığı zehirli karışımı da
alarak sevinç içinde eve dönen Li-li, baharatçının
önerdiği planı adım adım uygulamaya başladı. Her
gün en güzel yemekleri yapıyor, kayınvalidesinin
tabağına zehiri azar azar damlatıyor, bu arada ona
iyi davranmayı ihmal etmiyordu.
Onun bu iyi muamelesi kayınvalideyi de etkilemiş, gün gün ona daha iyi davranmaya, haftalar
geçtikçe de kendi kızı gibi sevgi ve ilgi göstermeye
başlamıştı. Evde artık barış rüzgarları esiyordu. Bu
durum karşısında, Li-li yaptıklarından utanmaya
başladı. Kayınvalidesinin aslında pek de kötü biri
olmadığını, bilakis iyi bir insan olduğunu düşünmeye başlamıştı; ama yemeğine azar azar damlattığı zehirler yüzünden onun ölmesi de an meselesiydi artık.
Vicdan azabı içinde kıvranan Li-li, yaptıklarından pişman vaziyette yine baharatçıya gitti. Bu
kez, verdiği zehiri kandan temizleyecek
bir iksir yapması için kendisine yalvardı. Artık yaşlı kadının ölmesini istemiyordu. Yaşlı baharatçı, Li-li’nin
bu yalvarmaları karşısında gülmeye
başladı. Li-li ise çok ciddiydi ve zehrin tesirini vücuddan atacak bir ilaç
yapmasını ısrarla istiyordu.
- ‘Ah Li-li!’ dedi baharatçı, ‘Sana
zehir diye verdiğim şey, vücudu
güçlendiren bazı bitki özlerinin bir karışımıydı yalnızca;
çünkü, asıl zehir ikinizin
kafasındaydı. Sen ona iyi
davrandıkça bu zehir
dağıldı, yerini sevgi ve
anlayışa bıraktı.’
Имало преди много години в Китай едно момиче
на име Ли Ли. Дните и годините бързо се изнизали
и един ден като повечето млади девойки и Ли Ли се
омъжила за един младеж. Съпругът на Ли Ли не бил
богат човек, но бил грижовен и отговорен към семейството си. Затова Ли Ли трябвало да живее заедно не
само със своя съпруг, но и със своята овдовяла свекърва. Не след дълго станало ясно на всички, че Ли Ли
много трудно се спогажда със свекървата си. По характер били много различни и затова често се карали.
Кавгите между тях ставали все по-големи и по-силни,
че дори и съседите им разбирали за какво се карат.
След няколко месеца на постоянни свади Ли Ли
вече била твърдо убедена, че така не може да продължи. Тя си давала сметка, че това положение превръщало брака й с нейния съпруг, принуден да стои между чука и наковалнята, в истински ад, и проявявала
съчувствие към него. Ли Ли отишла при един билкар,
приятел на бащината й рода, и му споделила тревогите си с надеждата да намери някакво решение. Билкарят й казал, че единственият изход е отстраняването
на свекървата от тяхното семейство, но това трябвало
да стане незабележимо. Затова той приготвил смес от
билки, от която Ли Ли трябвало да слага по малко в
гозбите, които приготвя за своята свекърва в продължение на три месеца. Билките били отровни и смъртоносни, но бавното им действие в продължение на
три месеца нямало да хвърли сянка на съмнение върху Ли Ли. Освен това билкарят посъветвал Ли Ли да се
въздържа през месеците, в които ще дава на свекървата си отровните билки, от поведение, което може да
породи съмнение, че тя стои зад убийството. Особено
важно било да не се кара с нея. Така се налагало Ли
Ли да изтърпи три месеца и да бъде максимално добра към своята свекърва.
Ли Ли радостно взела от билкаря отровната смес,
върнала се вкъщи и веднага пристъпила към изпълнение на пъкления план. Всеки ден тя приготвяла
прекрасни гозби за свекървата си, в които добавяла
по малко от отровната смес. Наред с това Ли Ли полагала усилия да се държи добре с нея.
Доброто отношение на Ли Ли се отразило добре и
на свекърва й. Тя също започнала да се отнася добре
към снаха си и дори я обикнала като родна дъщеря. В
семейството им вече веели ветровете на мира. Новото положение обаче накарало Ли Ли да се засрами от
своето предишно поведение. Тя разбрала, че свекърва
й не е чак толкова лош човек, а тъкмо напротив, че е
много добър човек. Но вече било въпрос на дни отровната смес от билки, които тя слагала в продължение
на месеци в нейните гозби, да подейства.
Съвестта на Ли Ли започнала да я гложди, тя съжалила за постъпката си и пак отишла при билкаря.
Този път тя го помолила за друга смес, която да неутрализира смъртноносното въздействие на отровната
смес, защото вече не искала свекърва й да умре. Старият билкар започнал да смее, щом чул молбата на
Ли Ли. Тя обаче била много сериозна и настоявла за
лек, който да обезвреди отровната смес.
- Ах, Ли Ли! – казал билкарят. – Сместа, за която
ти казах, че е отровна, беше всъщност от билки, които
само подсилват организма, защото истинската отрова
беше във вашите глави. Тази отрова се изпари в мига,
в който започна да се отнасяш добре към свекърва си,
а на нейно място се възцари любовта и разбирателството.
Декември
2009
7
A. Başak SEZGİN
BUKALEMUN AVINI NASIL YAKALAR?
B
ukalemunlar, ağaçlarda yaşayan ve etraflarındaki renk dokusuna bürünebilecek biçimde yaratılmış olan
kertenkele cinsleridir. Kızdıklarında ya da şaşırıp heyecanlandıklarında renklerini
değiştirip, kendilerini düşmandan gizleyebilirler.
Hatta
bazıları öfkeden
siyaha bile dönüşebilir.
Bukalemun
avlanırken önce
avının
etrafını sarar ve sakin
bir şekilde durur.
Bu sırada bukalemunun gözleri ayrı
ayrı çalışarak avının
fotoğraflarını çeker ve
sonra da aniden diliyle
avına saldırır. Avın kaçma
ihtimali kalmaz.
КАК ЛОВИ ПЛЯЧКАТА СИ ХАМЕЛЕОНЪТ?
Х
амелеонът е вид гущер, който мени
окраската си съобразно преобладаващите цветове на дърветата и околната среда, която населява. Когато
се разгневят много или се развълнуват прекомерно при
стрес, те сменят окраската си и така се прикриват от врага. Някои хамелеони се оцветяват
даже в черно, ако са
много разгневени.
Когато ловува,
хамелеонът
първо оглежда около
потенциалната си
жертва и стои спокойно. Междувременно очите му работят независимо едно
от друго и фотографират жертвата. После хамелеонът пуска внезапно
дългия си език към жертвата. Така тя няма възможност да
избяга.
BALON SIKIŞTIRILDIĞINDA
NEDEN PATLAR?
ЗАЩО БАЛОНЪТ СЕ ПУКА,
КОГАТО СЕ СТИСНЕ?
B
огато стиснем балон, обемът
на въздуха в него значително намалява. При газовете
силата на налягането е обратно
пропорционална на обема. Затова
при намален обем, налягането на
газа се повишава. Под въздействието на повишеното налягане
балонът се пука.
ir balonu sıkıştırdığımızda,
içindeki gazın hacmi oldukça küçülür. Gazların hacmi
ile basıncı ters orantılı olduğundan, hacmi küçülen gazın basıncı
bir hayli artmış olur. Artan bu basıncın tesiriyle de balon patlar.
8 Aralık
2009
К
КОГА Е СНИМАНА ПЪРВАТА
ФОТОГРАФИЯ?
İLK FOTOĞRAF NE ZAMAN
ÇEKİLDİ?
П
B
ървата фотографска снимка е направена от френския учен Жозеф
Нипс през 1826 г. Първата система за форографиране се е състояла от основа, направена от сплав от олово и калай, покрита с асфалт, и стъклена плака,
на която е изображението. За фотографирането на една поза са били нужни 8
часа. По-късно, през 30-те и 40-те години на XIX век, се разработва нова система на фотографиране. При нея основата
е от сребро. Тази система е използвана
във Франция и Англия. През 1888 г. американецът Джордж Ийстман изобретил
фотографската машина „Кодак”, в която
имало филмова лента.
ilinen çekilmiş ilk fotoğraf, 1826
yılında Fransız bilim adamı Joseph Niepce tarafından çekilmişti. Bu ilk sistem, asfaltla kaplanmış
kurşun kalay karışımı bir tabak ve görüntü veren bir pencereden meydana
geliyordu. Bir pozun meydana gelmesi
için 8 saat geçiyordu. Daha sonra 1830
ve 1840’larda yeni fotoğraf çekme şekilleri gelişti. Gümüş üzerine çekilmiş
fotoğraf olarak bilinen bu fotoğrafları,
Fransız ve İngilizler yapmış ve kullanmıştı. 1888’de de Amerikalı George
Eastman, film tabakaları ihtiva eden
Kodak makineyi icat etmişti.
ЗНАЕТЕ ЛИ, ЧЕ:
BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
*
*
*
*
*
Yunusların; yaralı arkadaşlarının iki yanına
geçerek, başlarını onun yassı yüzgeçlerinin
altına sokup nefes alabilmesi için onu su yüzüne çıkardığını,
Yunusların ve balinaların; suda yaşadıkları
halde akciğer solunumu yaptığını, yavrularını doğurduğunu ve onlara süt verdiğini,
Hayatı yüzlerce metre derinlere aniden dalmak ve aniden çıkmakla geçen balinanın, hiç
vurgun yemediğini,
Balinaların dünyanın yaşayan en büyük hayvanı olduğunu,
Tavşanların birbirlerini tanımak için, çenelerini birbirlerine sürttüğünü.
*
*
*
*
*
Делфините минават от двете страни на
ранен делфин, повдигат го с главите си за
перките и го изкарват на повърхността на
водата, за да поеме въздух?
Макар и да живеят във водата, делфините
и китовете дишат с бели дробове, раждат
своите малки и ги кърмят с мляко?
Китовете много скоростно се гмуркат на
стотици метри дълбочина и също така
много скоростно изплуват на повърхността, но не чувстват ефекта на водното налягане?
Китовете са най-едрите животни на планетата?
Зайците протриват челюстите си една в
друга, за да се познаят?
Декември
2009
9
A. Başak SEZGİN
Eti Senin Kemiği Benim
Kuzu Kuşu
Ç
eşit çeşit canlılarla dolu olan hayvanlar âleminde birbirinden ilginç pek çok hayat biçimi vardır. Hâl dilleriyle sanatlı yaratılışlarına tercüman olan bu hayvanlardan biri de
kuzu kuşudur. Öyle ki sakallı akbaba adıyla da anılan kuzu kuşları, sadece kemik yiyerek beslenir.
Doğu Avrupa, Asya ve Afrika’nın yüksek dağlarında yaşayan bu kuşlar, 3 metreye yaklaşan uzun
kanatlarıyla görkemli bir görünüşe sahiptir. Diğer
canlıların artık olarak bıraktıkları
kuru kemikleri kendilerine yiyecek yaparlar. Peki, bir kuş kupkuru ve oldukça sert olan
kemiği nasıl yer, nasıl
sindirir?
10 Aralık
2009
В
света на животните има какви
ли не интересни видове. Един от
интересните представители на животинския свят е и лешоядът, който се храни
само с кокъли. Лешоядите живеят по високите планини в Източна Европа, Азия и Африка.
Когато разперят криле, чиято обща дължина
може да достигне 3 м, те представляват впечатляваща гледка. Те се хранят с кокълите на разложените тела на другите животни. Как обаче
тези птици се хранят с такава твърда храна?
Как я смилат?
Отговорът на тези въпроси се крие в самото устройство на лешоядите. Храносмилателната им система е така устроена, че да
може да смила кости. Стомахът и червата
им са дълги и затова могат да поглъщат
кост с дължина до 25 см и дебелина до 4
см. После те ги разграждат. За да могат
да поглъщат дълги кости, хранопроводът
им е много гъвкав. За разграждането на
костите в стомаха се отделят много силни
разграждащи секрети. Затова стомахът им
е покрит с клетки, които произвеждат стомашни киселини. Тези киселини разграждат погълнатите кости, но не вредят на самата птица.
Лешоядите не се хранят само с малки
кокъли. Понякога те намират по-големи
кости. Но и в такива ситуации те намират
изход. Те хвърлят високо във въздуха такива кокъли, за да ги преместят на по-висока
скала. После ги пускат от скалата надолу и
те се разбиват в нея. После лешоядът събира
парчетата от разбития кокъл.
Хищните птици изхвърлят от тялото си
консумираната храна обикновено 3-6 часа,
след като са я погълнали. Иначе тялото им ще
натежи много и няма да могат да летят бързо
и да ловуват лесно. Лешоядите пък изхвърлят
консумираната храна 24 ч. по-късно. Това обаче не им създава проблеми, защото те не изразходват енергия за лов на бягащи животни. Те
се задоволяват само с изсъхнали кокали.
Гнездата им се намират на отвесни ска-
Месото за теб – кокълът за мен
Лешоядът
Bu soruların cevabı, kuzu kuşunun
vücut donanımında saklıdır. Gıdası kemik
olan kuşun sindirim sistemi, kemikleri besin olarak değerlendirebilecek biçimdedir. Midesi ve bağırsağı oldukça uzun olduğundan yaklaşık 25 cm
boyunda ve 4 cm çapındaki kemikleri bile rahatlıkla yutabilir. Sonra da onları yavaş yavaş sindirir. Uzun ve eğri kemikleri yutabilsin diye yemek
borusu da esnek yaratılmıştır. Kemiklerin hazmı
ise midesinde üretilen çok tahriş edici sıvılar sayesinde gerçekleşir. Bunun için mide duvarları çok
sayıda asit üreten hücreyle kaplanmıştır. Tabiî bu
tahriş edici sıvılar kuşun kendisine zarar vermez.
Kuzu kuşları, her zaman yutabilecekleri kemiklerle karşılaşmaz. Bazen ağızlarına sığdıramayacakları kadar büyük kemikler de bulurlar. Tabiî
böyle durumlar için çözümleri hazırdır. O kocaman kemikleri alıp gökyüzüne yükseltirler. İyice
yükseğe çıkardıktan sonra da kemiği kayaların
üzerine bırakırlar. Hızla yere düşen kemik, kırılıp
parçalanır. Böylece büyük kemiği adeta lokmalara
ayırmış olurlar. Sonra da kayalıkların üzerine gidip kemik parçalarını tek tek yutarlar.
Yırtıcı kuşlar genelde besinlerini, yedikten 3–6
saat kadar sonra dışkı olarak çıkarır. Çünkü yiyecekler karınlarında çok uzun süre kalırsa ağırlaşırlar. O zaman da hızlı uçamaz ve seri şekilde
avlanmakta zorlanırlar. Kuzu kuşları ise yedikleri
yiyeceklerden artakalanları ancak 24 saat sonra
dışkı olarak çıkarır. Fakat bu durum onlar için hiç
problem olmaz. Çünkü zaten kaçan bir canlıyı kovalamak için hafifleme gibi bir dertleri yoktur. Onların beslenmesi için gerekli olan sadece kupkuru
bir kemiktir.
Yuvaları dik uçurum kenarlarında bulunur, yuvaya 1 ila 2 yumurta bırakıp, kuluçkaya yatarlar.
Yumurtalar bahar başlangıcında çatlar. Yaşam
ortamları dağların 500 ila 4.000 metreleri arasındadır. Aralık ile Şubat ortalarında ürer, yuvalarına
53 ila 58 gün arasında çatlayan 1 ya da 2 yumurta
bırakırlar. Yumurtaların çatlamasından 106 - 130
gün sonra yavrular uçma denemeleri yapmaya
başlar.
ли. В гнездото си оставят едно или две яйца и
ги мътят. Яйцата се пукат на пролет. Лешоядите живеят на надморска височина между 500
и 4 000 м. Те снасят яйцата си през периода
декември – февруари. Яйцата се пукат след 53
– 58 дни. 106 – 130 дни след излюпването малките започват да се учат да летят.
Kuzu kuşları, her zaman yutabilecekleri
kemiklerle karşılaşmaz. Tabiî böyle durumlar için çözümleri hazırdır. O kocaman
kemikleri alıp gökyüzüne yükseltirler.
İyice yükseğe çıkardıktan sonra da kemiği
kayaların üzerine bırakırlar. Böylece büyük
kemiği adeta lokmalara ayırmış olurlar.
Декември
2009
11
Nobel Ödülleri
Derleyen: Eşref Hüseyin - Şumen
Alfred Nobel, 1888’de gazetede kendi ölüm
haberini okudu. Başlık ‘Ölüm taciri öldü’ idi.
Ajanslara ulaşan haber aslında Alfred Nobel’in
ağabeyi Ludwig Nobel’in ölüm haberiydi. Ancak bu yanlışlık, Alfred Nobel’in hayatını değiştirecek bir olayla sonuçlandı. O, gelecekte bir ‘ölüm taciri’ olarak anılacaktı. Bu kötü
unvanla anılmamak için servetini kendi adıyla
anılan ödüllerin dağıtılmasına bağışladı.
2009 Nobel Ödülleri kimlere verildi?
Нобеловите лаурети за 2009 г.
Barış Ödülü:
Награда за мир:
ABD’nin ilk Afrika kökenli başkanı
Barack Obama’ya (Dünyada nükleer
silah stokunun azaltılması çağrıları
ve dünya barışı için çalışması nedeniyle).
Barack Obama
Барак Обама, първият президент на
САЩ с африкански корени (за призива му за намаляване на ядрените
оръжия в света и за усилията му за
укрепване на световния мир).
Tıp Ödülü:
Elizabeth Blackburn
Награда за медицина:
Carol Greider
ABD’li bilim adamları Elizabeth
Blackburn, Carol Greider ve Jack
Szostak’a (Kanser ve yaşlanmayla ilgili araştırmaları nedeniyle).
12 Aralık
2009
Jack Szostak
Американските учени Елизабет
Блекбърн, Карол Грейдър и Джак
Шостак (за изследванията им в
областта на раковите заболявания и стареенето).
21
Ekim 1833’te İsveç’in başkenti
Stokholm’de dünyaya gelen İsveçli
kimyager Alfred Nobel, 1867’de Nitrogliserin hammaddeli yaptığı dinamitin patentini alarak Avrupa’da üne kavuştu. Yirminin
üzerinde ülkede 80 civarında fabrika kurarak
dinamit ve benzer ürünlerin araştırma, geliştirme, üretim ve satışını yaptı. Hiç evlenmemesi
ve çocuğu olmamasından dolayı bütün servetini kendi adını taşıyan vakfa bağışladı. 10 Aralık
1896’da Roma’da beyin kanaması sonucu dünyaya gözlerini yuman ünlü kimyager, dinamitin
mucidi olarak adını bilim tarihine yazdırdı. Alfred Nobel’in kendi ismiyle anılan ödüllere tüm
servetini bağışlamasının nedeni olarak üç tez
ortaya atılıyor. Birincisi, dinamitin icadı sırasında çıkan patlamada kardeşi Emil’in öldüğü ve
Alfred Nobel’in vicdan azabı yüzünden tüm servetini bu ödüllere bağışladığı şeklinde. İkincisi:
Hiç evlenmediği ve çocuğu olmadığı için servetini bu ödüller için bağışladı. Üçüncüsü ise şöyle: Alfred Nobel, 1888’de gazetede kendi ölüm
haberini okudu. Başlık ‘Ölüm taciri öldü’ idi.
Ajanslara ulaşan haber aslında Alfred Nobel’in
ağabeyi Ludwig Nobel’in ölüm haberiydi. Ancak
bu yanlışlık, Alfred Nobel’in hayatını değiştirecek bir olayla sonuçlandı. O, gelecekte bir ‘ölüm
taciri’ olarak anılacaktı. Bu kötü unvanla anılmamak için servetini bu ödüllerin dağıtılmasına
bağışladı.
Fizik Ödülü:
Charles K. Kao
Награда за физика:
Willard S. Boyle
ABD’li bilim adamları Charles K.
Kao, Willard S. Boyle ve George E.
Smith’e (Işığın fiber optik içinde aktarılması alanındaki çalışmalarına).
George E. Smith
Американските учени Чарлз К.
Као, Уилърд С. Бойл и Джордж Е.
Смит (за изследванията им в областта на преминаването на светлината през фиброоптика).
Нобеловите награди
Р
оденият на 21 октомври 1833 г. в столицата на Швеция Стокхолм шведски химик
Алфред Нобел става известен в Европа с получения през 1867 г. патент за динамит, направен
от нитроглицерин. Той основал близо 80 фабрики за разработване, производство и продажба на
динамит и други подобни продукти. Нобел останал ерген и нямал деца. Затова цялото си богатство дарил за фондация, носеща неговото име.
Нобел починал на 10 декември 1896 г. в Рим от
кръвоизлив на мозъка и остава в историята като
откривател на динамита. Има три версии, с които се обяснява решението му да дари цялото си
богатство на фондация, която да раздава награди,
носещи неговото име. Според първата версия, когато Алфред Нобел открил динамита, при взрива
по-малкият му брат Емил пострадал фатално и
починал, и затова, изпитвайки голямо угризение
на съвестта, Алфред дарил всичките си спестявания за тези награди. Според втората версия, той
дарил средствата си за тези награди, понеже не е
имал съпруга и деца, които да го наследят. Третата пък версия гласи, че през 1888 г. Алфред Нобел
бил прочел в един вестник съобщение за собствената си смърт. Новината била озглавена „Умря
смъртоносният изобретател”. Всъщност, се касаело за смъртта на по-големия брат на Алфред, Лудвиг Нобел. Погрешно представената във вестника
новина обаче преобърнала живота на Алфред Нобел. Той си дал сметка, че може да остане в историята като човека, изобретил динамита, погубил
толкова много хора, и затова решил да основе
тези награди, за да бъде запомнен с добро.
Kimya Ödülü:
Venkatraman Ramakrishnan
Награда за химия:
Thomas Steitz
Amerikalı Venkatraman Ramakrishnan ve Thomas Steitz ile İsrailli Ada
Yonath’a (Ribozomların yapısı ve işleyişi konusundaki çalışmalarına).
Alfred Nobel
Edebiyat Ödülü:
Награда за литература:
Alman yazar Herta Müller’e (Şiirin
yoğunluğu ve nesirin açıklığını kullanarak yoksulların dünyasını tasvir
ettiğinden dolayı).
Ada Yonath
Американските учени Венкатраман Рамакришнан и Томас Штайц
и израелският учен Ада Йонат (за
изследванията им върху структурата у функциите на рибозомите).
Herta Müller
Немската писателка Херта Мюлер
(за изобразяването на света на
бедните с дълбочината на поезията й и яснотата на прозата й).
Декември
2009
13
“ZAHARİ STOYANOV” MÜZE EVİ
КЪЩА МУЗЕЙ „ЗАХАРИ СТОЯНОВ“
Teodora Bakırcieva - Ruse
“Zahari
Stoyanov,
görüşlerinde metin ve
sadık idi, çelik iradeli
ve karakterliydi, hiçbir
engelden
korkmazdı.
Görüşleri onu sanki engelleri aşması için kanatlandırıyordu... Ona
göre Bulgaristan’ın özgürlüğünden ve bağımsızlığından daha değerli
hiçbir şey yoktu.”, diyor
Nikola Obretenov, İvan
Radoslavov’a
yazdığı
mektupta.
“Zahari
Stoyanov”
müzesi,
Bulgaristan’ın
100. Kurtuluş yıl dönümü münasebetiyle 1978
yılının mart ayında açılır.
Serginin yer aldığı bina,
Hristo Dragomanski’nin
projesine göre 1896
Zahari Stoyanov
– 1898 yıllarında inşa
edilir. Binada Zahari
Stoyanov’un hanımı Anastasiya Obretenova ile
kızı Zaharinka yaşamış. Resimlerin, belgelerin
ve orijinal eşyaların yenilenmesiyle, ünlü Bulgar
aydını ve yazarın dopdolu geçen ve iç enerjisi
bakımından üstünlük arzeden hayatı incelenir.
Özet olarak serginin öyküsü: Zahari Stoyanov’un
kendisine, kısa geçen hayatı boyunca tüm önemli tarihi olaylara iştirak etmeyi sağlayan kaderini
takip ediyor.
Genç Zahari, Tuna Vilayeti’nin başkenti
Rusçuk’a 20 yaşında gelir ve buradaki “Zora”
okuma evinde ve efsanevi Tonka ninenin evinde en iyi arkadaşlarını bulur. Bunlar, kendisine
gazeteciliğin ve siyasetin zirvelerine çıkmasına
imkan sağlar. Zahari Stoyanov Rusçuk’ta manevi olgunluğa ulaşır ve Nikola Obretenov ile arka-
14 Aralık
2009
“Захари Стоянов бе
твърд и последователен
в убежденията си, човек
с желязна воля и характер, не се плашеше от
никакви препятствия. Те
сякаш му даваха криле,
да ги преодолее... За него
не съществуваше нищо
по-скъпо от свободата и
независимостта на България.” Из писмо на Никола Обретенов до Иван
Радославов
Музей „Захари Стоянов“ е открит през март
1978 г. по повод 100-годишнината от Освобождението на България.
Сградата, в която е разположена експозицията е
строена през 1896-1898 г.
по проект на Христо Драгомански. Тук са живели
съпругата на Захари Стоянов, Анастасия Обретенова, и неговата дъщеря Захаринка. Чрез
възстановки, снимки, документи и оригинални
вещи е проследен живота на видният български
общественик и писател – живот, изключителен
със своята сгъстеност, напрегнатост, целеустременост и вътрешна енергия. Макар и сбито, разказът на експозицията следва съдбата на Захари
Стоянов, предопределила му участие във всички
значими исторически събития, които съпътстват така краткия му жизнен път.
Младият Захари пристига в столицата на
Дунавския вилает Русчук на 20 години и тук в
местното читалище “Зора”, в дома на легендарната Баба Тонка намира най-добрите си приятели, дали му възможност да достигне до върховете на българската революция, журналистика,
политика. Духовното съзряване на Захари Сто-
daşlık kurar.
Rusçuk’u ikinci memleketi sayan Zahari Stoyanov, bağımsızlıktan sonra yine buraya yerleşir
ve 31 Ocak 1882’de, Tonka ninenin küçük kızı
Anastasiya ile evlenir. Bir yıl sonra Levski hakkındaki kitabı çıkar. 1884’te en çaplı eseri olan
“Bulgar Ayaklanmalarından Notlar” kitabının
birinci cildi basılır. Zahari Stoyanov Filip Totü,
Hacı Dimitır ve Stefan Karaca hakkında olduğu
gibi, Hristo Botev’in hayatı ve faaliyetleri hakkında da eserler kaleme alır. Yazdığı kitapların
başarısının sırrı, anlattığı olaylarla ve insanlarla
olan samimi bağlarda gizlidir.
6 Eylül 1885 yılından sonra kendisi, üçüncü kez
Rusçuk’a yerleşir.
1886’nın baharında ise milletvekili
adayı olur. 4. Olağan Halk Meclisine milletvekili
seçilir,
meclis
başkan vekili olur
ve daha sonra da
Halk Meclisi Başkanlığı görevine
seçilir.
Zahari Stoya- “Zahari Stoyanov” Müze Evi
nov, hayat yolculuğunu
gayet
erken tamamlar. Henüz 39 yaşında iken 2 Eylül
1889’da, Paris’te hayata veda eder.
Zahari Stoyanov’un naaşı Ruse’de, özel inşa
edilen bir mezara gömülür. 1978’de ise kemikleri, Rönesansçılar Panteonu’na nakledilir ve hala
da orada bulunmaktadır.
1992 yılında “Zahari Stoyanov” Müzesi’nde,
ünlü rönesansçı aile Obretenovi’lere hasredilmiş
“Obretenovi Ailesi” sergisi açılır. Sergi, 1958 yılında Ruse’de, Nikola Obretenov’un evinde açılan “Tonka Nine” müzesinin devamıdır. Sergi,
Tonka Obretenova ve ailesinin hayatına adanmış
olup, Bulgarların ulus olarak olgunluğa ermelerini ve bu ailenin ulusal kurtuluş savaşlarındaki
rolünü yansıtmaktadır.
“Zahari Stoyanov” Müzesi’nden içeri adım
atan her ziyaretçi, geçmişe dönme, geçmişin
kahramanlarıyla karşılaşma ve onların kaderlerini paylaşma imkanı elde eder.
янов в Русчук, благотворното му приятелство с
Никола Обретенов, са определящи за неговите
по-късни житейски позиции.
Считащ Русе за свое второ родно място, след
Освобождението Захари Стоянов се установява отново тук, а на 31 януари 1882 г. се жени за
по-малката дъщеря на баба Тонка - Анастасия.
Година по-късно излиза книгата му за Левски.
През 1884 година е отпечатан и първият том на
най-крупното му дело – “Записки по българските въстания”. Под перото на Захари Стоянов
излизат книги за четите на Филип Тотю, Хаджи
Димитър и Стефан Караджа, книга за живота на
Христо Ботев. Големият успех на книгите му се
крие в това, че той е
интимно свързан с
събитията и хората,
за които разказва.
След 6 септември 1885 г. Захари
Стоянов се установява за трети път
в Русе, а през пролетта на 1886 г. се
кандидатира
за
народен представител. Депутат в IV
ОНС, той е избран
за
подпредседател, а по-късно и за
председател на Народното събрание.
Захари Стоянов
завършва своя жизнен път твърде рано, умира
едва 39 годишен, на 2 септември 1889 г. в Париж.
Тленните останки на Захари Стоянов са погребани в Русе, в построена за целта гробница, а
през 1978 г. костите му са преместени в Пантеона на възрожденците, където почиват и днес.
От 1992 г. в музей “Захари Стоянов” е подредена и експозиция “Семейство Обретенови”,
посветена на известната русенска възрожденска
фамилия. Тя е продължение на открития през
1958 г. в Русе, в къщата на Никола Обретенов,
музей “Баба Тонка”. Експозицията е посветена
на жизнения път на Тонка Обретенова и нейното семейство, като илюстрация на националното
съзряване на българина и ролята на тази фамилия в национално-освободителните борби.
Всеки посетител, прекрачил прага на музей
“Захари Стоянов” има възможност да се върне
назад във времето, да се срещне с неговите герои, да съпреживее съдбите им.
Декември
2009
15
HABER / НОВИНИ
İ
nsanoğlunun hayatı ilklerle doludur. İlk gülücük,
ilk adım, ilk öğretmen,
ilk iş... ve bu ilkler hafızamıza öyle kazınır ki, unutmamız
mümkün değildir.
Geçtiğimiz
günlerde
Kırcali bölgesinde görev
yapan Türkçe öğretmenleri
için böyle bir ilk gerçekleştirildi. “Ümit Dergisi” Kırcali Temsilcisi İdris Ali’nin
inisiyatifi ile Türkçe öğretmenleri için bir akşam yemeği düzenlendi. Davet
üzerine derginin bürosunda 8-9 Türkçe öğretmeni
bir araya geldik. Hani derler ya “Kahve bahane”, bu
akşam yemeği de bir vesileydi. Bir araya gelmenin,
yeni dostluklar kurmanın,
ayrı düşen dostları bir araya getirmenin vesilesi.
Yıllardan bu yana ilk defa
Türkçe öğretmenleri düşünülerek düzenlenen bu ye-
16 Aralık
2009
Tarihi Gezi
Habibe Halilibrahim - Kırcali
mekte, bizler baş tacı edildik.
Gerek yemekleriyle, gerekse misafir perverliğiyle ev sahipleri kendimizi özel hissetmemizi sağladılar. Bu sıcacık
ve dostane ortamda meşhur Maklube yemeği yenildi,
çaylar içildi, sohbetler edildi, sorunlar paylaşıldı, çareler
arandı. Fakat “Ümit Dergisi”
temsilcilerinin sürprizleri bununla sona ermedi. Bu güzel
ve dostluğun bir güneş gibi
ortalığı ısıtan akşam yemeğinin sonunda bizlere Edirne gezisi önerisi sunuldu. Bu
öneriyi tabii ki coşkuyla karşıladık ve 10 Ekim 2009 tarihinde görüşmek üzere “Ümit
Dergisi” bürosundan ayrıldık.
10.10.2009 tarihinde saat
07.00’de on üç kişilik bir
grupla Edirne’ye hareket ettik. Bazılarımız Edirne’yi ilk
defa görecek, bazılarımız ise
bu ihtişamlı şehri tekrar ziyaret edecekti. Bizleri birleş-
tiren ortak duygu ise heyecandı. Yolculuğumuzun ilk durağı Haskovo “Ümit” bürosu oldu. Ev
sahipleri bizlere muazzam bir sabah kahvaltısı
hazırlamışlardı. Gördüğümüz yakın ilgi ve saygı gönüllerimizi doldurdu. Yolculuk esnasında
yapılan sohbetler ise aramızdaki dostluğu daha
da pekiştirdi.
Sonunda Edirne’ye ulaştık. Buram buram
tarih kokan bu şehri coşkuyla tanımaya koyulduk. Organizatörlerimiz ziyaret edeceğimiz yerleri önceden belirlemiş, memnuniyetimiz için
her imkanı sağlamışlardı. İlk ziyaret ettiğimiz
yer Selimiye Cami’si oldu. Görkemi ve ihtişamı
her ziyaretçisini olduğu gibi, bizlerin de nefesini kesti. Tarihle iç içe olduğumuz dakikalarda
aslında dev eserleri taşlarla değil, onları işleyen
insanların sevgisiyle, emeğiyle meydana geldiğine bir kez daha şahit olduk.
Tarihte yolculuğumuz Sağlık Müzesi, Trakya Üniversitesi’nin bahçesinde bulunan ilk
tren garı ve Lozan Anlaşması Anıtı’nı ziyaretle devam etti. Gördüklerimiz, öğrendiklerimiz hafızalarımıza asla
silinmemek üzere yerleşti. Bu özel
şehirden geçen Meriç Nehri kıyılarında içilen çay ve kahvelerin tadı
şüphesiz ömür boyu unutulmayacaktır. Birçok kültürü ve yaşamı
içinde barındıran bu şehirde, hayatın rengarenk bir tablo olduğunu
ancak onu ziyaret ederek anlayabilirsiniz. Sokaklarıyla, insanlarıyla,
mekanlarıyla, tarih ve kültür merkezleriyle mutlaka gidip görülmesi
gereken bu şehrin güzelliğine biz, Türkçe öğretmenleri de kapıldık.
Ayrılık saati geldiğinde Edirne’den gönlümüz daha da zenginleşmiş, daha da güzelleşmiş
geri dönüyorduk. Bu özel şehrin, özel ziyaretçisi olmak bizleri gayet memnun etmişti. Sadece
gönlümüzün değil, anılarımızın, bilgilerimizin,
dostluklarımızın arttığı bu gezide bir ilk yaşandı. Bu ilk, Türkçe eğitiminde bizlere daha da
yakın olmak isteyen, sorunlarımızı gidermeye
çalışan dostlarımızın daima yanımızda olduklarını hissetmemizdir. Geriye dönüşümüzde böyle ziyaretleri daha sık gerçekleştirmemiz, daha
sık karşılaşmamız, dostlukları devam ettirmemiz gerektiği fikrine herkes katıldı. Böylece yeni
ümitlerle dolmuş bir gönülle evlerimize, okullarımıza geri döndük.
Türkçe öğretmenleri adına “Ümit Dergisi” yönetimi ve temsilcilerine sonsuz teşekkürlerimizi
sunmayı bir borç bilirim. Saygılarla...
Декември
2009
17
SAĞLIK / ЗДРАВЕ
ÇOCUK
SAĞLIĞI ve
ANNE SÜTÜ
Sena Çeliktaş-Ruse
О
Т
О
К
С
Т
Е
Д Е И МАЙЧИНАТА
ЗДРАВ
КЪРМА
A
nnenin yeni doğan bebeği
için yapabileceği en önemli
vazife, sütü ile onu beslemektir. Anne sütü, bebeğin hem besini,
hem ilk aşısıdır. Bebeklerin sağlıklı
gelişmesindeki bu biyolojik birliktelik, emzirme süreci ile daha farklı
bir boyut kazanmaktadır. Her bebek
doğar doğmaz mümkün olan en kısa
zamanda, tercihen ilk yarım saat
içinde annesinden beslenmelidir.
Gelen ilk süt kolostrum (ağız sütü)
bebeği enfeksiyonlardan koruyarak,
bağışıklık sistemine destek olacak
çok değerli maddeler içermektedir. Bazen yanlış uygulamalarla kolostrum bebeğe verilmemekte, süt
gelmesi beklenirken bebeğe şekerli
su veya mama verilmektedir. Karnı
doyan bebek emmeye ilgi göstermemektedir.
Süt miktarını etkileyen
unsurlar:
Her anne bebeği için gerekli sütü
üretebilir. Süt miktarını etkileyen en
önemli etkenlerden biri annenin sıvı
tüketimidir. Annenin sıvı tüketimi
yetersiz ise salgıladığı süt miktarı da
azalmaktadır. Emziren anneler uzmanlarca önerilen günlük sıvı miktarı 2,5-3 litre kadardır. Bu miktarı
su ya da ayran, taze sıkılmış meyve
suyu, ıhlamur, adaçayı ve meyve
çayları şeklinde de tüketebilirler.
Emziren annelerin hamilelikte olduğu gibi emzirme döneminde de
sigara ve alkolden uzak durmaları
gerekir. Çay ve kahve gibi içecekle-
18 Aralık
2009
Emzirmenin sosyal ve
ekonomik açıdan faydaları:
Anne sütü ile beslenen bebekler mama ile beslenen
bebeklere göre daha sağlıklı olmakta, enfeksiyonlar
başta olmak üzere pekçok
hastalığa daha seyrek yakalanmaktadırlar.
Ayrıca araştırmalar emziren
annelerin emzirmeyenlere
göre psikolojik açıdan daha
güçlü ve kendine güvenlerinin daha fazla olduğunu
ortaya koymuştur.
Emzirilen bebeklerde beyin
gelişmi daha iyi olmaktadır.
Anne sütü alan çocukların
zeka seviyesinin, almayanlara kıyasla daha yüksek
olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır.
Anne sütü ile beslenen
bebeklerde psikomotor ve
sosyal gelişiminin belirgin
olarak daha iyi olduğu belirlenmiştir.
Anne sütü bebeğin ileride
astım olma riskini azaltmakta ve riskteki bu azalma
ileri yaşlara kadar devam
etmektedir.
Н
ай-важното задължение
на една майка към новороденото й дете е да го
кърми с майчино мляко. Майчината кърма е както първата храна за бебето, така и първата му
ваксина. Като биологически продукт, кърмата е важна за здравословното развитие на бебето.
Сученето придава нов аспект на
значението на кърмата. Всяко новородено дете трябва, ако е възможно, да суче от майка си още в
първия половин час след появата
му на бял свят. Поетата от бебето
в този половин час първа кърма,
т. нар. колострум, го предпазва от
инфекции. Тази кърма съдържа
много ценни съставки, полезни
за имунната система. Понякога
неправилно не се дава колострум
на новородоените и докато се
чака да се появи кърма, на бебето
се дава подсладена вода или друга храна. По този начин обаче бебето вече се чувства нахранено и
не проявява желание да суче.
Какво влияе върху количеството на кърмата?
Всяка майка може да има достатъчна за бебето й кърма. За
количеството кърма от особено
знаение е способността на организма на майката да произвежда
течности. Ако тази способност е
намалена, тогава и количеството
на кърмата ще е по-малко. Според специалистите нормалното
rin aşırı miktarda ve yemekle birlikte tüketilmemesi gerekmektedir.
Emzirme:
Yeni doğan bebeğini emziren
anne dinlenmeye, dengeli beslenmeye zaman ayırmalıdır. Emzirme
sırasında bebekle cilt teması sağlanırsa daha uzun ve etkili emmeleri
sağlanabilir. Emzirme dengesi kurulup bebek kilo almaya başlayıncaya kadar (tercihen ilk 1 ay), bebeğe
biberon, emzik verilmesi önerilmez.
Anne sütü ilk 6 ay tek başına bebeğin beslenmesi ve büyümesi için yeterlidir. Genellikle anne 6. aya kadar
bebeğin normal büyüme ve gelişmesini sağlayacak kadar süt üretir.
6. aya kadar bebeğin tek besini olan
anne sütünün yerini tutabilen mama
yoktur. Altıncı ayda ek gıdalara başlanarak 2 yaşa kadar sürdürülmesi
önerilir.
Emzirmek anne ve bebek sağlığı açısından önemli yararlar sağlar.
Emziren annelerde kanama ve kan
kaybı daha az olacağından kansızlığa bağlı halsizlik daha az görülür.
Bebeğini emziren annelerde ağır
lohusalık depresyonu daha hafif görülürken; emzirme anneyi meme ve
yumurtalık kanserinden de koruyucu etki göstermektedir. Anneyi ve
bebeği ileri yaşlardaki kemik erimesinden de korumaktadır
Emzirme ve süt üretiminin kendisi de enerji gerektiren bir durumdur. Günde yaklaşık 500-1000 kalori harcanmasına neden olur. Bu
nedenle emziren anneler emzirmeyenlere oranla daha fazla kalori harcarlar ve hamilelikte aldıkları kiloları daha kolay verebilirler. Hamilelik
döneminde başlayan ve emzirme
sürecinde salgılanan prolaktin;
anneye sevgi, şefkat, fedakarlık,
bebeğini arama ve özleme olarak isimlendirdiğimiz annelik
duygusunu kazandırır.
Anne Sütü:
Dünya sağlık örgütü
ve UNICEF, 2 yaşa kadar anne sütü ile beslenmenin önemini
vurgulayan çalışmalarını halen
sürdürmektedir. Bu şe-
Ползата от кърменето
от социална и икономическа гледна точка:
Кърмените с майчино
мляко бебета са по-здрави и се разболяват порядко, особено от инефкциозни заболявания,
в сравнение с бебета, захранавани с друга храна.
Изследванията показват,
че майките кърмачки са
психологически по-силни и самоуверени от майките, които не кърмят.
Кърмените бебета имат
по-добро умствено развитие. Съществуват проучвания, които показват,
че децата, кърмени с
майчино мляко, са по-интелигентни от децата, които не са били кърмени.
При децата, кърмени с
майчино мляко, психическото и социалното развитие е по-добро.
Майчиното мляко намалява опасността от поява
на астма у детето дори и
в напреднала възраст.
количество кърма за ден е 2,5-3
литра. Производството на достатъчно кърма може да се стимулира с повишена консумация на
вода, айран, прясно изцеден плодов сок, чай от липов цвят или
плодов чай. Както в периода на
бременността, така и в кърмаческия период майката не бива да
пуши и да употребява алкохол.
Освен това не бива да употребява
прекомерно черен чай или кафе,
както и в комбинация с храна.
Кърменето
Майката, която кърми новородено, трябва да отделя време
за почивка и балансирано хранене. При кърмене е добре да се
осигури контакт с кожата, защото това ще стимулира бебето да
кърми повече и по-ефективно.
Не се препоръчва в първия месец на бебето да се дава биберон,
докато то не започне да наддава.
Майчината кърма е достатъчна за
храненето на бебето през първите шест месеца. Освен това нито
една друга храна няма качествата
на майчината кърма. Препоръчва
се кърменето да продължи до две
години, като след шестия месец
се добавят и други храни.
Кърменето има здравословно
въздействие върху майката и бебето. При майката кърмачка загубата
на кръв е по-малка и затова при нея
по-рядко има анемия. Освен това
при кърмачките се наблюдава по-рядко следродилна
депресия.
Кърменето
предпазва майката и от
рак на гърдата и яйчниците. Кърменето
предпазва
както
майката, така и бебето от процесите
на намаляване на
калция в костите в напреднала възраст.
Декември
2009
19
Кърменето и производството на кърма изисква енергия. Те изразходват на ден 500-1000
калории. Затова майките кърмачки изразходват
повече калории в сравнение с майките, които не
кърмят. Благодарение на това кърмачките топят
по-лесно и бързо натрупаните през бременността
килограми. По време на бременността се отделя
хормонът пролактин. При кърмене той продължава да се отделя. Пролактинът дава на майката
инстинкт да обича, да се грижи, да проявява преданост, а на бебето – инстинкт да търси майка си
и да чувства нейната липса.
kilde beslenen bebekler yaşama daha sağlıklı bir
başlangıç yapacaklardır. Sürekli büyüyen ve gelişen
bir organizmaya sahip olan çocukların doğru beslenmesi, hastalıklardan korunmasının yanı sıra erişkin
dönem sağlığı için de gereklidir. Anne emzirme döneminde yaşayabileceği nezle, ishal durumlarında
bebeğini emzirebilir. Bu dönemde anne sütüyle bebeğe geçecek olan antikorlar bebeği, yaşayabileceği
bu hastalıklara karşı korumaktadır. Bu hastalıklarda
anneden bebeğe bir geçiş söz konusu değildir. Ancak
annenin süt vermesi kendi sağlığı yönünden sakıncalı olabilir. Örneğin; ağır kalp yetmezliği, böbrek
yetmezliği vb. çok nadir görülen psikoz, ağır depresyon durumlarında emzirme annenin olumsuz davranışları nedeni ile bebeğe zarar verebilir. Ancak temas
yoluyla bulaşması olağan hastalıklar bebeğe anne
sütüyle geçmez.
Süt veren anneler ilaçları çok dikkatli kullanmalıdırlar. İlaç kullanan ve bebeğini emzirmek
isteyen annenin durumunu doktor değerlendirir. Eğer bebekte kulak iltihabı varsa, ağzında
oluşan bir kesik ya da pamukçuk görülüyorsa,
burnu tıkalıysa, diş çıkarıyorsa, vücudunda
şişkinlik veya kızarıklık bulunuyorsa bebek
bu değişikliklerden rahatsızlık duymuş olabilir. Ve beslenme konusunda zorluk çıkarabilir. Eğer siz çok stresli bir dönem içindeyseniz, bu durum sütünüze yansır.
Sonuç:
Her annenin sütü kendi bebeğine
özeldir. Anne sütü kuşkusuz sadece bir gıda değildir. Beslenmenin
çok ötesinde bir takım işlevleri
ve faydaları vardır. Anne sütünün sağladığı faydalar sadece bebek için değil, anne
sağlığı açısından da çok
önemlidir. Dolayısıyla,
hem ruh ve beden sağlığı için bu kadar gerekli, hem de pek ucuz
olan bu mucizevi gıdaya, gelecek nesillerin sıhhati için müracaat edilmelidir.
20 Aralık
2009
Майчиното мляко:
Световната здравна организация и УНИЦЕФ
подчертават необходимостта бебетата да бъдат
кърмени в първите две години. Кърмените в този
период бебета са по-здрави. Правилното хранене
на децата, чийто организъм постоянно расте и се
разива, е от значение за заздравяването на имунната им система и за здравето им в напреднала
възраст. Когато майката кърми бебето си при
наличие на хрема или настинка, чрез кърмата
тя създава имунитет у бебето срещу подобни заболявания. Чрез кърмата тя не може да предаде
тези заболявания на детето си. Но при наличие
на други заболявания кърменето може да създаде определени проблеми за здравето на детето й.
Например, ако майката страда от сърдечна или
бъбречна недостатъчност, психоза или тежка
депресия, тогава това може да повлие на детето.
Чрез майчиното мляко обаче не могат да се предадат от майка на дете болести, които се предават
чрез пряк контакт.
Майките кърмачки трябва да
внимават какви медикаменти
приемат. Те трябва да приемат медикаменти само по лекарско предписание. Ако бебето има проблеми с ушите,
нараняване или подутина в
устата, запушен нос, зачервяване заради никнене на зъби,
тогава то може да почувства
допълнителен дискомфорт.
Както и да изпитва трудности
при хранене. Ако майката изживява силен стрес, това се
отразява и на кърмата й.
Заключние:
Всяка майка има кърма,
която е уникална за нейното бебе.
Майчиното мляко не е само храна. То има много други положителни качества. То е полезно
както за здравето на бебето,
така и за здравето на самата
майка. Ето защо трябва бебетата да бъдат кърмени.
Кърмата допринася за
душевното и телесното здраве, а освен това
е и безплатна, но чудодейна храна.
КАТ
АЛ
№ ОЖЕН
304
АБОНАМЕНТНА КАМПАНИЯ
2010
12 МЕСЕЦА - 35.70 лв.
6 МЕСЕЦА - 18.20 лв.
3 МЕСЕЦА - 9.10 лв.
Derleyen: Emre Adem
AHMET KUTSİ TECER
HAYATI (1901 - 1967)
4 Eylül 1901’de Kudüs’te doğdu, 23 Temmuz
1967’de İstanbul’da öldü. 1929’da İstanbul Darülfünunu Felsefe Bölümü’nü bitirdi. Bir süre
edebiyat öğretmenliği yaptıktan ve Milli Eğitim
Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi üyeliğinde bulunduktan sonra 1942-1946 döneminde
milletvekili seçildi. 1949-1951 arasında öğrenci müfettişi olarak Fransa’da bulundu. 1950’de
UNESCO Merkez Yönetim Kurulu üyeliğine
getirildi. Türkiye’ye döndükten sonra, emekli
olduğu 1966 yılına kadar İstanbul’da öğretmenliğini sürdürdü.
Tecer edebiyata şiirle başladı. Şiirleri 1921’den
sonra Dergâh ve Milli Mecmua gibi dergilerde
yayınlandı. Daha sonra Varlık, Oluş, Yücel ve
Ankara Halkevi’nin çıkardığı, kısa bir süre de
kendisinin yönettiği Ülkü gibi dergilerde bu uğraşını sürdürdü. 1932’de Şiirler adlı kitabında
topladığı şiirlerinden sonra yazdıkları yalnızca
dergilerde kaldı.
Şiirlerinde hece ölçüsünü benimseyen Tecer,
kimi zaman lirik bir biçimde ve canlı bir dille kişisel duygularını aktarmış, kimi zaman da ulusal duyguları öne çıkaran temalara yönelmiştir.
Daha sonra başladığı oyun yazarlığında da ulusal değerlere önem vermiştir. İlk ve en önemli
oyunu Köşebaşı’nda bilinçsizce Batı’ya özenenleri eleştirir. 1961’de sahnelenen son oyunu Satılık Ev yayımlanmamıştır. Çoğunluğu dergilerde
olmak üzere Halk edebiyatı ve folklor konularında çeşitli incelemeleri de vardır.
22 Aralık
2009
ESERLERİ
Şiir: Şiirler, 1932.
İnceleme: Köylü Temsilleri, 1940.
Oyun: Yazılan Bozulmaz, 1947; Köşebaşı, 1948;
Köroğlu, 1949; Bir Pazar Günü, 1959;
Satılık Ev, 1961.
Orda Bir Köy Var Uzakta
Orda bir köy var, uzakta
O köy bizim köyümüzdür.
Gezmesek de, tozmasak da
O köy bizim köyümüzdür.
Orda bir ev var, uzakta
O ev bizim evimizdir.
..........
Kış Düşünceleri
Geçti yaz günlerinin güzelliği
Açık pencereler, damlar, bahçeler.
Her şey ne sıcaktı, her şey ne iyi
Hatta o karanlık, aysız geceler.
..........
Kerem
Ne zaman düşünsem sizi titrerim,
Yaslı dağlar, yüzü gülmeyen dağlar!
Bu dağlar içinde bir yer var derim,
Orada kaybolan bir ses var, ağlar
..........
Birkaç Atasözü
•
Leyleğin ömrü (günü) laklakla geçer: Boş, anlamsız konuşanların durumunu anlatmak için söylenen bir söz.
•
Ya devlet başa ya kuzgun leşe: Sonunda büyük bir başarıya ulaşmak için
yok olma tehlikesi bile göze alınır.
•
Leyleği kuştan mı sayarsın, yazın
gelir, kışın gider: Sürekli olarak bir iş
üzerinde durmayan, maymun iştahlı olan
kişiye kimse güvenmez.
Birkaç Deyim
•
Leke sürmek: Birine onurunu sarsacak
biçimde iftirada bulunmak, suç yüklemek,
lekelemek. Annemi kıskanıyor, bana leke
sürmek istiyor.
•
Lezzetini çıkarmak: Tadını çıkarmak.
Lezzetini çıkara çıkara hikâyesine devam
ediyordu.
•
Leyleğin attığı yavru: Çevresinde yeteri kadar ilgi görmeyen kimse. Gözlerimi
önüme indirmiştim, başım dönüyor, kulaklarım vınlıyordu. Ben, bilhassa ben,
leyleğin attığı yavru.
İsimler ve Anlamları
Erkek İsimleri
Bahadır: Yiğit, kahraman, atak, gözünü daldan budaktan esirgemeyen.
Bahtiyar: Mutlu, talihli, hayatından memnun olan.
Behzat: Doğuştan iyi, soylu kişi.
Bekir:
Yeni doğmuş, bakir.
Bülent: Yüksek, uzun, erişilmesi zor, yüce.
Bayan İsimleri
Betil:
Temiz, iffetli.
Betül:
Behice: Şen, güleryüzlü.
Beyza:
En beyaz, en ak - günahtan kaçınmış.
Bircan: Herkesçe sevilen, candan.
Büşra:
İyi haber.
İmla Klavuzu
Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler:
A. Cümle büyük harfle başlar: Ak akçe kara gün içindir.
Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan
cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun
noktalama işareti (nokta, soru, ünlem) konur:
Atatürk, “Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil
kanda mevcuttur!” diyor.
İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle
başlar:
Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni
küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir.
(Cenap Şahabettin)
Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan
örnekler sıralandığında bu örnekler büyük harfle
başlamaz:
Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda
çiviler, çivi yerleri, lekeler...
(Memduh Şevket Esendal)
UYARI: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan
sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz: 2005 yılında
Türk Dil Kurumunun 73. yılını kutladık.
B. Dizeler genellikle büyük harfle başlar:
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
(Mehmet Akif Ersoy)
C. Özel adlar büyük harfle başlar:
1. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar: Orhan
Veli Kanık, Sait Faik Abasıyanık, Yunus Emre, Evliya Çelebi,
Karacaoğlan, Âşık Ömer, Wilhelm Radloff, Victor Hugo.
Takma adlar da büyük harfle başlar: Muhibbi (Kanuni
Sultan Süleyman), Demirtaş (Ziya Gökalp), Tarhan
(Ömer Seyfettin),
2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri,
unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle
başlar: Sayın Prof. Dr. Hasan Eren, Hamdi Bey, Mustafa
Efendi, Zeynep Hanım, Mareşal Fevzi Çakmak, Fatih
Sultan Mehmet,
Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz:
Tülay abla, Ayşe teyze, Fatma nine, Kemal dayı, Saim
amca, Ali enişte.
Akrabalık bildiren kelimeler başa geldiğinde lakap
yerine kullanıldığı için büyük harfle başlar: Nene Hatun,
Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan.
Resmî yazılarda saygı bildiren sözlerden sonra gelen
ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler de büyük
harfle başlar: Sayın Bakan, Sayın Başkan, Sayın Rektör,
Sayın Vali
Hitap kelimeleri de büyük harfle başlar: Sevgili
Kardeşim, Aziz Dostum, Değerli Arkadaşım
Davamı Bir sonraki ay!
Декември
2009
23
w w w.umitdergisi.com
Офиси: Кърджали: 0361 / 814 53, Шумен: 054 / 830 693, Варна: 052 / 612 634, Пловдив: 032 / 63 11 58,
Хасково: 038 / 66 21 67, Русе: 082 / 87 55 32, Бургас: 0878 528 624, Смолян: 0878 528 627
Адрес на редакцията: София 1202, ул. “Тимок” № 2, тел./факс: (02) 832 31 11, e-mail: [email protected]
2010
Пирин – Василашки езера
7
14
21
28
5
12
19
26
7
14
21
28
5
12
19
26
7
14
21
28
6
13
20
27
4
11
18
25
5
12
19
26
Ч
Ч
1
8
15
22
29
ОКТОМВРИ
П
В
С
6
13
20
27
С
ЮЛИ
П
В
6
13
20
27
С
АПРИЛ
П
В
Ч
1
8
15
22
29
7
14
21
28
6
13
20
27
4
11
18
25
5
12
19
26
Ч
ЯНУАРИ
П
В
С
П
1
8
15
22
29
П
2
9
16
23
30
П
2
9
16
23
30
П
1
8
15
22
29
С
2
9
16
23
30
С
3
10
17
24
31
С
3
10
17
24
С
2
9
16
23
30
Н
3
10
17
24
31
Н
4
11
18
25
Н
4
11
18
25
Н
3
10
17
24
31
5
12
19
26
Ч
4
11
18
25
4
11
18
25
НОЕМВРИ
П
В
С
1
2
3
8
9
10
15 16 17
22 23 24
29 30
6
13
20
27
Ч
Ч
5
12
19
26
С
Ч
4
11
18
25
С
АВГУСТ
П
В
30 31
2
3
9
10
16 17
23 24
МАЙ
П
В
31
3
4
10 11
17 18
24 25
ФЕВРУАРИ
П
В
С
1
2
3
8
9
10
15 16 17
22 23 24
П
5
12
19
26
6
13
20
27
П
7
14
21
28
П
П
5
12
19
26
С
6
13
20
27
7
14
21
28
С
С
1
8
15
22
29
С
6
13
20
27
Н
7
14
21
28
Н
1
8
15
22
29
Н
2
9
16
23
30
Н
7
14
21
28
Ч
2
9
16
23
30
ДЕКЕМВРИ
П
В
С
1
6
7
8
13 14 15
20 21 22
27 28 29
Ч
3
10
17
24
Ч
4
11
18
25
Ч
2
9
16
23
30
С
2
9
16
23
30
С
3
10
17
24
31
СЕПТЕМВРИ
П
В
С
1
6
7
8
13 14 15
20 21 22
27 28 29
ЮНИ
П
В
1
7
8
14 15
21 22
28 29
МАРТ
П
В
1
2
8
9
15 16
22 23
29 30
П
3
10
17
24
31
П
3
10
17
24
П
4
11
18
25
П
5
12
19
26
С
4
11
18
25
С
4
11
18
25
С
5
12
19
26
С
6
13
20
27
Н
5
12
19
26
Н
5
12
19
26
Н
6
13
20
27
Н
7
14
21
28
KENDİNİ
TANIMADAN
EŞ BULAMAZSIN!
КОЙТО НЕ ПОЗНАВА
СЕБЕ СИ, НЕ МОЖЕ ДА
СИ НАМЕРИ ПАРТНЬОР
E
vlenmeye karar verdiğinizde, karşınızdakinin uygun kişi olup
olmadığını anlamak için öncelikle kendinizi tanımanız gerekiyor. Nasıl bir kişiliğiniz olduğunu, ihtiyaçlarınızı, evlilikten
beklentilerinizi, hayat görüşünüzü ve ahlaki değerlerinizi tespit
etmeniz, karar verirken işinizi kolaylaştıracaktır. Kendini tanıdıktan
sonra, kişinin evlenmeyi düşündüğü insana da olduğu gibi görünmesi gerekir.
EVLENİNCE DEĞİŞİLMİYOR
Eş seçiminde mümkün olduğu kadar açık ve dürüst davranmak gerekir. Olduğun gibi görünme ya da göründüğün
gibi olma, önemli bir iç tutarlılık göstergesidir.
Mutlu evlilikler aklın ve duyguların eşdeğerde
ortaya konduğu ilişkilerdir. Evlilik kimsenin kişiliğini değiştirmez. “Evlenince ben onu değiştiririm” mantığı sizi ancak mutsuzluğa
götürür.
FİZİKSEL YETERLİLİK VE
MADDİYAT MUTLULUĞA
YETMEZ
Evlilikte çoğunlukla
karşı tarafın fiziksel görüntüsü, maddi gücü ve
sosyal becerisi üzerinde durulur. Bir kişinin
belli bir yaşta olması
ve parasının olması
nasıl o kişinin ticarette
başarılı olacağı anlamına gelmezse aynı şekilde sağlıklı bir evlilik için
de kişinin belli bir yaşta
olması, fiziksel görünümünün iyi olması ve maddi imkanının olması o kişinin
evliliğe uygun olduğu ve evlilik yeterliliğine sahip olduğu anlamına gelmez.
26 Aralık
2009
К
огато най-после вземете решение за
женитба, преди да се запитате дали
сте избрали правилния човек, трябва
да сте опознал самия себе си. Ако знаете
добре каква личност сте, от какво се нуждаете, какви са вашите очаквания, светски
виждания, културни ценности, ще ви бъде
по-лесно да решите. Освен себеопознанието, много важно е да бъдете искрен пред
човека, с който искате да прекарате остатъка от живота си.
ЖЕНИТБАТА НЕ ПРОМЕНЯ ЛИЧНОСТИТЕ
При избора на партньор е много важно
лицата да са открити и искрени. Трябва да
изглеждат, каквито са или да бъдат такива,
каквито изглеждат, това е доказателство за
стабилност. Щастливите женитби се градят
на равнопоставени отношения, в които са
вложени както чувствата, така и разумът.
Женитбата не променя хората като личности. Ако пък следвате логиката “след като
се оженим ще го(я) променя”, това би ви
донесло само нещастие.
МАТЕРИАЛНИТЕ И ФИЗИЧЕСКИТЕ ЦЕННОСТИ НЕ СА ДОСТАТЪЧНИ, ЗА ДА БЪДАТ ХОРАТА ЩАСТЛИВИ
При женитбите най-често се коментира външния вид, материалните и социалните способности на отсрещния. Както не
е достатъчно човек да е достигнал определена възраст и да има пари, за да има
успех в търговията, по същия начин за
създаването на едно стабилно семейство
не е достатъчно само това лицето да е на
определени години, да изглежда добре
физически и да е богат. Това не означава,
че тази личност е готова за женитба, нито
че е правилният човек.
EV BAKLAVASI
ДОМАШНА БАКЛАВА
Malzemeler:
Şerbeti: 5 su bardağı şeker, 3,5 su bardağı su, yarım limonun suyu; hamuru: 4 su bardağı un, 1 su bardağı ılık süt, 1 paket kabartma tozu, 100g erimiş tereyağı, 1 yumurta; içi: 250g
dövülmüş ceviz; ayrıca: 3 paket buğday nişastası (toplam
500g), 150g eritilmiş kızgın tereyağı.
Hazırlanması: 1. Hamur malzemeleri ile poğaça hamuru
kıvamında yumuşak bir hamur yapın. Bunu 15-20 dakika dinlendirin. Dinlenmiş hamuru 3 eşit parçaya ayırın. Her parçadan 16-18 adet cevizden küçük parçalar koparın. Kopardığınız
parçalara elinizle ceviz şekli verin. Şekil verdiğiniz her küçük
bezeyi merdane ile bir yemek tabağı büyüklüğünde açın. Aralarına bolca nişasta serperek 16 veya 18 parçayı üstüste koyun
(en üsttekine nişasta serpmeyin). Böylece 16’lı (veya 18’li) 3
grup elde edin.
2. Yuvarlak bir fırın tepsisini yağlayın (yuvarlak yoksa dikdörtgen tepsinin içine yuvarlak açtığınız hamuru koyabilirsiniz.). 16’lı bir grubu alıp merdane ile tepsinin genişliğinde
açın. Bunu tepsiye serip üstüne ceviz içinin yarısını serpin.
İkinci grubu da açıp üzerine serin. Kalan cevizleri de bunun
üzerine serpin. Son grubu da
açıp en üste serin.
3. Tepsideki yufkaları baklava dilimi
şeklinde dilimleyin.
Üzerine - her yanına değecek biçimde- 150g kızgın
tereyağı gezdirin.
200C fırında üzeri
kızarana kadar pişirin. Fırından çıkartıp
baklavayı soğutun.
Şerbet ılık baklava
soğukken şerbeti
tepsinin üzerine
gezdirin. 4-5 saat
sonra servis yapın.
Необходими продукти:
За сиропа: 5 чаши захар, 3,5 чаши вода, сок от половин лимон; За тестото: 4 чаши брашно, 1 чаша хладка вода, 1 пакет
бакпулвер, 100 грама разтопено краве масло, 1 яйце; За пълнеж: смлени орехи; Допълнително: около 500 грама пшенично нишесте, 150 грама краве масло (горещо).
Начин на приготвяне: 1. С продуктите дадени горе омесете меко тесто. Оставете да престои около 15-20 минути.
Разделете тестото на три равни части. От тях разделете около
16-18 малки топки (като орех) и ги оваляйте с ръка да станат погладки. След това с помощта на точилка разточете всяка една от
тях докато станат големи, колкото чиния. Подредете тези 16-18
парчета една върху друга, като между тях поръсвайте обилно
от нишестето (на най-горната част не се поръсва нишесте). По
същия начин пригответе и останалото тесто. Трябва да получите три части, разточени и поръсени с нишесте пластове от
16-18 парчета.
2. Намазнете кръгла тава за печене (ако нямате кръгла, а
четириъгълна, може да поставите кръгло разточеното тесто в
нея или да го оформите според тавата, с която разполагате).
Вземете едната част от тестото – 16 те
пласта и ги разточете всички заедно
докато достигнат размера на тавата.
Застелете ги в нея и поръсете половината от смлените орехи. Разточете
и втората част и я поставете върху
другата. Поръсете останалата част от
орехите. Разточете и последната 1/3
от тестото и я застелете най-отгоре.
3. Нарежете корите в тавата на
малки парчета. Върху тях залейте
предварително сгорещено краве
масло, така че да достигне до всяко
парче. Печете на 200 градуса докато
се получи червена коричка. Изстудете изпечената баклава. Сиропирайте
я с хладък сироп. Сервирайте след
около 4-5 часа.
28 Aralık
2009
Декември
2009
29
30 Aralık
2009
Декември
2009
31
Banite köyü “Hristo Botev” Tedavi Lisesi
СООУ „Христо Ботев” - с. Баните
Vasvi Tasimov - Smolyan
R
odoplar’da bulunan Banite köyündeki okul,
1 Ocak 1928 yılında kurulur. 1950’ye kadar
ilkokul olarak faaliyet gösteren eğitim yuvası, daha sonraları ortaokul, 1975 yılında ise lise
olur. Okul, 1993’te tedavi okuluna dönüştürülür.
Şu an itibariyle okulda 300 öğrenci eğitim görmekte, öğretmen ve personel sayısı ise 50 civarındadır.
Okulun müdürü ise bayan Milka Solakova’dır.
Mide, bağırsak, karaciğer ve iç hastalıklarından hastalanmış olanlar için tedavi sınıflarıyla
birlikte tedavi amaçlı olmayan sınıflar da mevcut.
1999/2000 eğitim yılında 9. sınıftan başlayan, eğitim süresi 5 yıl olan ve “Muhasebecilik” diploması
veren “Muhasebe” bölümü açılır. Küçük yaştakiler
için yabancı dil eğitimi de olan okulda; halk türküleri orkestrası, futbol, basketbol ve masa tenisi takımları da bulunmaktadır. Okulun gurur kaynağı
ise çim hokey takımıdır.
Donanımlı odalarda eğitim
Okulda kütüphane, donanımlı fizik, kimya ve
biyoloji laboratuvarları, bilgisayar odaları, spor salonu ve yurt bulunmaktadır. Geçen eğitim yılında,
Sofya’daki Amerikan Koleji’nden, Ulusal Fen ve
Matematik Lisesi’nden öğretmenler, 12. sınıf öğrencilerini devlet yeterlilik ve üniversite imtihanlarına hazırlamış. Bu durum eğitimde fırsat eşitliği
projesi kapsamında gerçekleştirilmiş. Böylece öğrenciler, alt sınıflarda bile büyük ilgiyle karşılanan
daha farklı bir eğitim şekliyle karşılaşmış oluyor.
Aynı projeyle okul bilgisayar, multimedya cihazları, yazıcı vb. gibi son derece gerekli olan teknik
donanımı da elde etmiş.
Okulun gururu
Çim hokeyi takımının gelişmesi ve başarılarıyla
ilgili kulübün başkanı Mirço Donçev ile görüştük.
32 Aralık
2009
У
чилището в родопското село Баните е основано на 1 януари 1928 г. До 1950 г. то е
начално, след което прераства в основно,
а от 1975 г. вече е средно. През 1993 г. се преобразува в оздравително. Сега в него се обучават
около триста ученици, а около петдесет са учителите и обслужващия персонал, директор на
училището е Милка Солакова.
Наред с оздравителните паралелки, в които
се приемат боледуващи и преболедували ученици от стомашно-чревни, бъбречни, чернодробни и ендокринни заболявания, функционират
и общински паралелки. От учебната 1999/2000
г. в 9 клас е въведено обучение по специалност
“Счетоводна отчетност”– с петгодишен срок на
обучение, осигуряваща професионална квалификация “счетоводител”. Има и ранно чуждоезиково обучение. Към училището функционират състав за народни песни, отбори по футбол,
баскетбол и тенис на маса. Но гордостта на училището е отборът по хокей на трева.
Обучение в оборудвани кабинети
Училището разполага с библиотека, оборудвани кабинети по физика, химия и биология, компютърни зали, физкултурен салон и
общежитие. През миналата учебна година преподаватели от Американския колеж в София
и Националната природо-математическа гимназия са подготвяли завършващите дванайсетокласници за явяване на държавните зрелостни изпити и кандидат-студентски конкурси,
Kendisi Banite köyünden.
Aynı zamanda “Hristo Botev” Lisesi’nde 32 yıldır beden eğitimi öğretmeni. Mirço Donçev’in oğlu ve kızı da
kendisi gibi “Vasil Levski”
Ulusal Spor Akademisi’nden
mezun. Donçev kendisini tamamen spora adamış ve Banite
köyündeki çim hokeyi kulübünün
oluşturulmasında yer alan girişimcilerden biri ve aynı zamanda kulüp başkanıdır. Oğlu Dimitır Donçev takımın antrenörü, kızı
ise kayak antrenörüdür.
4 yılda büyük başarılar
Donçev, kulübün tarihini şu sözlerle anlatıyor:
“Kulübün kurulması fikri 2005 yılında, Trakya bölgesi bölgesel çim hokeyi müdürü Eli Atanasova’dan
geldi. Ve böylece aynı yıl, 18 Eylül’de çim hokeyi
kulübünü kurduk. Fikrimiz genellikle oyunun kurallarına ve antrenmanların vermiş olduğu teşvik
ve olumlu neticelere dayanıyordu. Mesela, yarışmacılardan birisi sinirlenip de tükürür, küfreder
veya golf sopasını fırlatırsa, hemen sarı kart görü-
като идеята е осъществена по проект за осигуряване на равен
достъп до качествено
образование.
Така
учениците се срещат
с по-различен начин
на преподаване, което
предизвиква голям интерес дори и сред по-малките
класове. По същия проект училището получава и изключително
нужното техническо оборудване като настолни
компютри, мултимедийни проектори, принтери и др.
Гордостта на училището
За развитието и успехите на отбора по хокей на трева се срещнахме с президента на клуба Мирчо Дончев. Той е родом от Баните и от
трийсет и две години е учител по физическо
възпитание и спорт към СООУ „Христо Ботев”.
Както той, така и синът му и дъщеря му завършват Национална спортна академия „Васил Левски”. Отдаден изцяло на спорта той става един
Декември
2009
33
yor. Böylelikle antrenmanlar öğrenciler üzerinde
eğitici rol oynuyor. Bir medyada Banite köyünde
diskoteklerin kapandığı haberi çıktı. Zira yaz günü
çocuklar gece yarısına kadar aydınlatılmış sahada
oynuyorlar. Birkaç antrenmandan ve ülke içinden
bazı takımlarla karşılaşmamızdan sonra takımımızın geleceğinin parlak olduğu anlaşıldı ve biz
de adını, tesadüfen değil tabi, “Ayılar” koyduk.”
Bir yıldan az bir süre sonra çocuklar 2006 yılının
mayıs ayında ülke çapında ikinci oldu. 2007’nin
sonunda başarılar tekrarlanır ve Donçev’in 10 yaş
grubu takımı, 10 yıl boyunca birinciliği kimseye
kaptırmayan Harmanli takımının önünde birinci
olmayı başarır. Donçev: “Şu anda yarışmalara 6 takımla katılıyoruz ve şimdiye kadar 17 şampiyonluğumuz var. Son başarımız ise Bulgaristan Erkekler
Kupası’nı kazanmak oldu ki, bu da bize Avrupa Kulüpler Şampiyonası ligine katılmayı sağladı. Zannediyorum Londra’da düzenlenecek bu şampiyona
bizim için büyük bir prestij olacak. Şu anda kulüpten 18 kişi, 10 kız ve 8 erkek, milli takımda oynuyor.
Hayalimiz, olimpiyat çapında bir saha yapmak. Bununla ilgili geliştirilmiş projeler var. 2010 yılının
baharında inşasına başlanması bekleniyor.”
34 Aralık
2009
от инициаторите за изграждането на клуба по
хокей на трева в Баните, на който става президент, синът му Димитър Дончев става треньор
на отбора, а дъщеря му – треньор по ски.
Непоклатими успехи за 4 години
“Идеята за изграждане на клуба дойде през
2005 г. от регионалния директор по хокей на
трева на зона „Тракия” Ели Атанасова,” започва да разказва историята на клуба президента
Дончев. “И така на 18 септември същата година
учредихме клуб по хокей на трева. Идеята ни
се базираше най-вече на факта, че самите правила и възпитанието по време на тренировки
дават стимул за работа и водят до положителни резултати. Примерно ако един състезател се
нервира и започне да плюе, псува или хвърли
стика си, веднага получава жълт картон. Така
самите тренировки оказват възпитателно въздействие върху децата и не случайно в една
медия бяха писали, че дискотеките в Баните са
затворени, защото примерно през лятото децата играят на осветление до полунощ, казва
Дончев. Само след няколко тренировки и срещи с отбори от страната стана ясно, че отборът
ни има бъдеще и не случайно сме избрали име
на клуба „Мечките”, допълва той. Само след помалко от година през май 2006 г. децата стават
вицерепубликански шампиони, в края на 2007
г. успехите се повтарят, когато тимът на Дончев при десетгодишните успява да измести непоклатимия от десет години дотогава отбор на
Харманли и така заема челното първо място.
„В момента участваме на първенствата с шест
отбора от различни възрастови групи, с които
досега имаме 17 шампионски титли. Последният ни успех е извоюваната Купа на България за
мъже, което ни гарантира участие в лигата за
Купата на Европейските клубни шампиони, която мисля, че ще се проведе в Лондон, което за
нас ще бъде изключителен престиж. В момента
18 сътезатели от клуба, десет момичета и осем
момчета са в националния тим. Мечтата ни е да
си построим игрище с олимпийски размери, за
което вече има разработени проекти и се очаква през пролетта на 2010 г. да започне изграждането му,” допълни Дончев.
HABER / НОВИНИ
Stranjevo köyü İskra Anaokulu
Детска градина „Искра” в с. Странжево
İlhan Halibryam - Haskovo
K
ırcaali’nin
güney doğusunda sarp dağların
eteğinde her zaman gürül gürül
akan Arda nehrinin kıyısında ılıman bir iklime
sahip Stranjevo
köyü yeniliklere
alışık ve açık bir
köy. Geçtiğimiz
ay köyün eskimiş
anaokulu Krumovgrad belediye başkanı Sebihan Mehmet’in
büyük çabasıyla
tamir edildi. ‘İskra’ adındaki anaokulu, köy muhtarı Bekir Şaban
Osman’ın ifadesiyle belediyenin en modern anaokulu ünvanına da sahip. Anaokulun tamiri ‘Krasiva Bulgariya’ projesi finanse etmiş. Tamir 23 bin levaya
mal olmuş. Anaokulunda 2 öğretmen görev
yapıyor. 30 kişilik mevcuda sahip bu sıcak ve
modern yuva, dört köye hitap ediyor. Çocuklar 08:00 – 16:00 saatleri arası anaokulunda öğrenim görüyorlar. Anaokulu 3 bölümden
oluşuyor. Yatak odası, mutfak ve derslik. Bahçesinde de çocukların sportif aktivitelerde bulunabilecekleri aletler mevcut. Her odada merkezi sistemle çalışan kaloriferler var. Ayrıca
ısıtma sistemi olarak güneş enerjisi de bulunuyor. Çocuklar anaokulunda Bulgarca alfabeyi ve sayıları öğreniyor, resim ve spor yapıyor,
şarkı söylüyorlar . Bekir Bey anaokulunun bu
hale gelmesine en çok kendinin sevindiğini söylüyor. ‘Ağaç yaş iken eğilir; 30 tane pırlanta gibi
yavrucak bu yaşta alfabeyi ve yazı yazmayı öğreniyor. Bu da beni gelecek adına ümitlendiriyor.’ diyor. Bütün çabalarından dolayı belediye başkanı Sebihan Mehmet hanımefendiye de
çok teşekkür ediyor.
С
ело Странжево се намира
на
брега на буйно
течащата река
Арда в планинските поли на
югоизток от град
Кърджали. Селото се отличава с
умерен климат и
с откритостта си
към новото. Миналият месец остарялата сграда
на детската градина в селото
беше ремонтирана с големите
усилия на Себихан Мехмет, кмет
на община Крумовград. Детската градина се казва „Искра” и според кмета на
селото Бекир Шабан Осман тя е най-модерното в общината. Реставрацията на сградата е
финансирана по проекта „Красива България”
и е възлязла на 23 хил. лева. В градината има
двама учители. Капацитетът е за 30 деца. В нея
идват деца от четири села. Учебният процес е
от 8:00 до 16:00 ч. Градината има три стаи:
спалня с легла, столова и стая за занимания. В
двора има спортни съоръжения. Всички стаи
се отопляват с парно. Освен това за отопление
се използват и слънчеви батерии. В детската
градина се преподава българската азбука, числата, рисуване, пеене, спортни дейности. Кметът на селото Бекир Шабан Осман споделя, че
реставрацията на градината го радва изключително много: „Желязото се кове, докато е
горещо. Тридесет деца научават в тази ранна
възраст четмо и писмо. Това ме обнадеждава
за бъдещето.” Кметът е много благодарен на
общинския кмет Себихан Мехмет за всички
нейни усилия и безрезервна помощ.
Декември
2009
35
Çocuk Kulübü
Üyelerimiz
SİZ
№ 00001
LENLER
DEN GE
İsim, Soyisim:
Mehmet Hasan
:
Име, фамилия
Благодаря ви,
че издавате списание “Юмит”. Всеки човек
научава от него много, много
повече знания, които ще трябват за бъдещето ни. Без значение
дали е стар или млад. От сърце ви
пожелавам дълъг живот в които
да има и списанието “ЮМИТ”. А аз
именно от него научавам ценни
знания, както за Сахара така и
за Носорога...
Мехмед Хасан
№ 00002
İsim, Soyisim:
Figen Beyzat
:
Фиген Бейзат
Хабибе Хасан Юмер
с. Добра Поляна
№ 00003
İsim, Soyisim:
Habibe Ömer
Razgrad’a
bağlı Tsar
Kaloyan kasabasından Nilayda Nihat
Çırak 11 Kasım’da
sevenleriyle ilk doğum
gününü kutladı. Herkese teşekkür eden
küçük Nilayda anne
ve babasına sevgilerini gönderiyor.
ENES,
SÜMEYRA ve
FEYZA
PLOVDİV
36 Aralık
2009
:
Хабибе Юмер
№ 00004
İsim, Soyisim:
Ahmet Mahmut
:
Ахмед Махмуд
Üyelerimizin kartları adreslerine gönderilecektir.
ВАШИТ
POSTA
YARIŞMA
İlhan Halibryam - Haskovo
D
ergimiz siz okuyucularımız için her yıl yeni
etkinlikler yapıyor ve sizleri modern çağa
ayak uyduracak insanlar seviyesine çıkartacak
yazılar yayınlıyor. Her insan ayrı bir dünyadır
prensibini göz önüne alırsak her insan bizim
için özeldir diyebiliriz. Bilindiği üzere insan
beyni 2 lobdan oluşur. Sağ ve sol lob. Sağ lob
ritim, renkler, hacim, hayal kurma ve müzik gibi
şeyler yapar. Sol taraftaki lob ise konuşma, matematiksel işlemler, diziler, sayılar ve analiz gibi
konularda üstündür. Sol taraf bilgileri mantıklı
ve doğru bir şekilde işler. Sağ taraf ise detaydan
çok resmin bütünüyle ilgilenir ve bilgiyi şekil ve
hayal gücüyle algılar. Sizler de resim çizerken ve
şiir yazarken sol lobunuzu kulanıyorsunuz. Bildiğiniz gibi çalışan demir ışıldar demiş atalarımız. Siz de beyninizi ne kadar çok çalıştırırsanız
o kadar ışıldayacaktır.
Haskovo bölgesindeki resim ve şiir dalında yarışan okurlarımız 25.10.2009 tarihinde
Haskovo’da Ümit dergisi ofisinde gerçekleştirilen çekiliş töreniyle hediyelerini aldılar. Çekilişi
ofise gelen okurlarımız yaptılar. Şiir dalında 2
resim dalında ise 14 kişi çekilişe katıldı. Birincilere Mp3 player (2 gb), ikincilere Mp3 player
(1 gb), üçüncü olana ise voleybol topu hediye
edildi.
Е ОТЗИ
ВИ
ПОЩА
Bize yazı, şiir ve resim gönderme zahmetinde
bulunan; yarışmalara katılan fakat sayfa sayımızın sınırlı olması sebebi ile çalışmalarının tamamını yayınlayamadığımız, aşağıdaki isimleri
yazılı okuyucularımıza dergimize olan sevgilerinden dolayı çok teşekkür ederiz.
Caner Fehim-Miladinovo/Kırcali, İdris
Orhan-Miladinovo/Kırcali, Habibe ÖmerDobra Polyana/Burgas, Aylin MuratÇernooçene/Kırcali, Filiz Ercan-Şumen,
Arzu Ahmet-Şumen, Sevim Sali-Şumen,
Nesrin-Şumen, Jem Sunay-Şumen,
Arzu Ali Sali-Şumen, Nilayda Çırak-Tsar
Kaloyan/Razgrad, Fuat Mümin-Stremtsi/Kırcali, Sena Erdun-Stomansi/Kırcali,
Vildan Yüksel-Stremtsi/Kırcali, Hüsnü
Rasim, Ahmet Ahmet-Yabılçevo/Ruen,
Burçin Latif İsmet-Dolno Golemntsi,
Cennet Mehmet-Kotlari/Kırcali, Engin
Ahmet-Haskovo, Oktay Ercan MüminGorno Golemntsi, Şirin Güner-Rabovo,
Ramadan Yakup-Pçelina/Razgrad, Esra
Fikret Mustafa-Jılti Bryag/Haskovo, Enes
Bülent Sadulla-Muldova/Plovdiv, Elis
Kadir Nurullah-Gaberevo/Burgas, Arkan
İlhan Necatin-Haskovo, İlker İlhan –Şumen, Melis Şevkedova-Malomil/Vırbitsa,
Özlem Selattin İbrahim-Gluhar/Kırcali,
Figen Vedat Beyzat-Dulovo/Silistra,
Mehmet Kadri Hasan-Straştin/Pomorie,
Embiye Ramadan, Mehmet Mustafa
Mehmet-Vranikon/Omurtag, Zekeriya
Zeki-Vranikon/Omurtag, Cüneyt ŞenolVranikon/Omurtag, Sibelcan Emin-Siranjevo, Nurhan Remzi Ahmet-Siranjevo,
Emine Metin Mehmet-Kotlari, Mehmet
İ. Keçeci-Yasenkovo/Şumen, Elis EminDıskotna/Burgas, Delço Maraşev-Dolno
Botevo/Haskovo, Azize Aliosman-Zvukitsa, Adnan Mecnun-Slivo Pole/Ruse,
Mirem Necati-Dobra Polyana.
Декември
2009
37
ARZU AHMET - ŞUMEN
SEVİM SALİEVA - ŞUMEN
ARZU SALİ - ŞUMEN
FUAT MÜMÜN - STREMTSİ/KIRCALİ
VİLDAN YÜKSEL - STREMTSİ
38 Aralık
2009
SENA ERDUN - STOMANTSİ/KIRCALİ
ARZU ALİ - ŞUMEN
CANER FEHİM - MİLADİNOVO/KIRCALİ
İDRİZ ORHAN - MİLADİNOVO/KIRCALİ
FİLİZ ERCANOVA - ŞUMEN
CEM SUNAY - ŞUMEN
Декември
2009
39
☺
ВИ
ЦОВЕ
- Извинете, но съм ви извадил
здрав зъб. Ще се наложи да извадя и
болния.
- Нищо, нищо. Добре, че не сте очен лекар.
☺ ☺ ☺
- Ало, бърза помощ ли е?
- Ако не псувате, да!
☺ ☺ ☺
Отива селянин в града на лекар и вика:
- Докторе, много ме боли крак.
- Събуйте се - вика докторът, - ааау, трябваше да ги измиете тези крака!
- Абе, и фелдшерът на село така каза, ама
викам първо да се допитам до специалист.
☺ ☺ ☺
....................
............................
....................!!!
40 Aralık
2009
☺
- Докторе, мисля, че имам високо кръвно.
- Кое ви кара да мислите така?
- Ами комарите се пукат, като ме хапят.
☺ ☺ ☺
Стар хирург съветва младия лекар:
- И така, колега, днес е първата ви операция. Бъдете концентриран и внимателен,
иначе може да си порежете пръста.
☺ ☺ ☺
Питат дерматолог защо е избрал тази специалност.
- О, по три причини. Първо, моите пациенти не ме будят през нощта, второ, те не
умират от тези болести. И, трето, никога не
оздравяват.
FIKRALAR
SEMERCİ
Köyün yaşlı semercisi ölmüş. Bütün eşekler köy meydanında toplanıp neşeden ne
yapacaklarını şaşırmışlar. Bu sırada yaşlı,
hasta bir eşek duvar dibinde düşünüyormuş.
Yanına gidip şöyle demişler:
— Haberin yok mu? Allah dualarımızı kabul etti ve semerci öldü!
— Ne olmuş öldüyse.
— Bu duruma sen niye sevinmiyorsun, artık sırtımız yara bere olmayacak, rahat edeceğiz.
— Nasıl bir rahatlıkmış o?
— Semerci olmayınca artık sırtımıza semer
yapılmayacak. Böylece sahiplerimiz bizimle
yük taşıyamayacaklar. Kırda bayırda istediğimiz gibi dolaşacağız. Keyif çatacağız.
Bu sözler karşısında yaşlı eşek gülmüş:
— Şaşarım sizin aklınıza. Aslında siz bugün yas tutmalısınız, yas!... Yaşlı usta iyi
kötü sırtımızın ölçüsünü biliyor, bizi rahatsız
etmeyecek semerler yapmaya çalışıyordu.
Yarın bir acemi semerci getirirler, sırtımız
yaradan kurtulmaz. Semerciden kurtulmak
için değil de eşeklikten kurtulmak için dua
etseydiniz daha iyi olmaz mıydı!
AH YÜZÜK AH
Sonradan görme bir hanım yeni aldığı
çok pahalı yüzüğü parmağına takıp arkadaşlarının olduğu bir yere gider. Aradan
saatler geçmesine rağmen kimsenin onun
parmağındaki yüzüğü fark edememesi canını sıkmıştır. Bunun sıkıntısı içindeyken
ev sahibi,
— Burası çok sıcak oldu galiba, bir pencere açsak mı, deyince eliyle parmağındaki yüzüğü gösteren kadın,
— Ah ne iyi edersiniz kardeş! Beni de şu
yüzük nasıl terletti bilemezsiniz, der.
GÖZDEKİ MOR
— Gözüne ne oldu?
— Hiiiç; süt sağarken ineğin kuyruğu
çarptı da…
— Amma yaptın ha, hiç ineğin kuyruğunun çarpmasıyla bir göz bu kadar morarır
mı?
— İnek, kuyruğunu oynatmasın diye
tuğla bağlamıştım da…
Декември
2009
41
42 Aralık
2009
КАК ЩЕ ГИ
ВИДИТЕ?
Тихата и спокойна среда ще
ви улесни. Поставете картината на стената
или я дръжте
с ръце, но без
да мърдате. Не
бива да се концентрирате върху преплетените
изображения
на картината. С
други думи, погледът ви трябва
да се съсредоточи не върху фигурите на самата
картина, а отвъд нея. Ако ви е
за първи път, бъдете по-търпеливи. Погрешно е да очаквате, че веднага ще видите триизмерни образи. Ако след две
минути гледане все още не сте
ги видели, не се измъчвайте.
Починете си малко и опитайте
пак с отпочинал поглед. Щом
веднъж “прогледнете” триизмерните образи, ще изпитате
истинско удоволствие. Освен
това, подобно взиране е добро
упражнение за очите, но не ги
претоварвайте.
Триизмерните картини, които се създават
с помощта на
компютър,
са
всъщност двуизмерни картини с
преплетени изображения, които
при внимателни заглеждане
изглеждат като
триизмерни.
ЩО Е
ТРИИЗМЕРНА
КАРТИНА?
МЕТОДИ НА ГЛЕДАНЕ
Метод на пресичане: Погледът се концентрира върху
точка между окото и обекта.
При този метод и двете очи
трябва да се фокусират върху една и съща точка. Дръжте картината много близо
пред очите си. Отпуснете очните си мускули. Представете си, че наблюдавате цялата
картина. Когато погледът ви
се успокои, започнете да отдалечавате картината от себе
си с два см на две-три секун-
ди. Продължете да наблюдавате цялата картина. Първоначално погледът ви ще се
премрежи, но след това ще
започнете да виждате триизмерните образи.
Метод на отражение: Изберете си някакъв образ, който
се отразява в картината. Например съсредоточете погледа си върху отражението
на носа или окото си. След
няколко секунди ще започнете да виждате триизмерните
образи.
В МИНАЛИЯ БРОЙ
GEÇEN AYKİ ÇÖZÜM
NASIL GÖRECEKSİNİZ?
Sessiz ve sakin bir ortam görmenizi kolaylaştıracaktır. Resmi hareket
etmeyecek şekilde sabit bir düzleme
yerleştirmeli ya da elinizle tutacaksanız kımıldatmamaya çalışmalısınız.
Hiçbir zaman resmin görünen şekli
Özel bilgisayar teknikleri ile elde
edilen bu resimler sayesinde, iki boyutlu ve karışık bir görüntü üzerinde,
üç boyutlu ve anlamlı şekilleri görmek
mümkün oluyor.
3 BOYUTLU
RESİM NEDİR?
GÖRME
METODLARI
Kesiştirme metodu: Bakış göz ile obje
arasında bir nokta
üzerinde odaklanır.
Bu metodda iki gözün de kaydırılmadan
aynı nokta üzerinde
odaklanması gerekir.
Resmi
burnunuza
değecek kadar yakından tutun. Gözlerinizi rahatlatın. Görüntüyü izliyor gibi
düşünün. Sakinleştikten sonra yavaş
yavaş resmi yüzünüzden uzaklaştırın.
2-3 saniyede 2 santim. Resmin tümüne
bakmaya devam edin. Okuma uzaklığında resmi uzaklaştırmayı durdurun
ve bakmaya devam edin. Önce görüntü bulanacak, ardından üçüncü boyuta
geçeceksiniz.
Yansıma metodu: Resmin üzerine
düşen bir yansımayı kendinize seçin.
Mesela görebiliyorsanız gözünüzü ya
da burnunuzu. Israrla bu yansımaya
bakmaya devam edin. Birkaç saniye sonra derinliği farkedecek, daha
sonra 3 boyutlu görüntüyle başbaşa
kalacaksınız.
olan karışık çizgi ve
renklere takılmamalısınız. Bakışlarınızı
resme değil de adeta resmin arkasına,
derinliğe yönlendirmelisiniz. Eğer ilk
kez böyle bir resme
bakıyorsanız biraz
sabırlı olmalısınız.
Hemen göreceğinizi
sanmak yanlış olur.
İki dakika baktıktan
sonra
görüntüyü
yakalayamazsanız,
kendinizi zorlamayın. Biraz ara verip,
sakin kafayla tekrar
deneyin. Bir kere
görmeye başladıktan
sonra büyük zevk
alacağınızı kesinlikle söyleyebiliriz. Bu
teknikler gözünüzün
sıhhati için iyidir,
ancak gözleri fazla
yormamaya dikkat
etmek gerekir.
Nasreddin Hoca
İYİ TERBİYE
Nasrettin Hoca’nın buzağısı ahırdan kaçıp avluda ne kadar çiçek, sebze varsa bir
o yana bir bu yana zıplayarak harap etmiş.
Bunu gören Hoca, hemen ahıra koşmuş, ineği
dövmeye başlamış.
Hanımı meraklanmış:
- Yahu, ortalığı buzağı dağıttı sen ineği dövüyorsun.
- Hanım işime karışma, demiş Hoca. İnek
buzağısına iyi terbiye verseydi, böyle yapmazdı buzağı.
Насреддин ходжа
ДОБРО ВЪЗПИТАНИЕ
Веднъж телето на Насреддин ходжа избягало от обора и потъпкало всички цветя и
зеленчуци в градината му. Като видял това,
Насреддин ходжа веднага отишъл в обора и
започнал да бие кравата.
Жената на ходжата го попитала:
- Абе, телето потъпка всичко, а ти биеш
кравата?
- Не ми се меси, жено! – отвърнал Насреддин ходжа. – Ако кравата беше възпитала добре телето, то нямаше да направи
такива поразии.
Декември
2009
43
Osman fırından ekmek alacak. Sıcak ekmeklere
giden en kısa yolu gösterebilir misiniz?
Осман иска да си купи топъл хляб от фурната.
Помогнете му да открие правилния път.
Yandaki resmin gölgesi
acaba aşağıdakilerden
hangisi, bulur
musunuz?
Открийте
вярната сянка
на рисунката.
Aşağıdaki çocuklardan hangisi balığı yakalamış bulabilir misiniz?
Открийте, кое дете е успял да хване рибката.
44 Aralık
2009
İşlemin sonucuna bakarak şekiilerin yerine yazılması kereken rakamları bulur musunuz?
Alttaki gemi çapaları birbirine benziyor. Aralarından bir tanesi, kaptanın şapkasındaki
çapa şeklinin tıpkısının aynısı. Acaba hangisi, bulabilir misiniz?
Заместете фигурките с подходящите цифри.
Всеки елемент отговаря на една и съща цифра.
Открийте котвата, която е изобразена на шапката на капитана.
Sayılar ok işaretlerinin yönünde belli bir
sıraya göre dizilmişlerdir. Sarı yuvarlağa
hangi sayı yazılmalı, bulabilir misiniz?
Цифрите по посока на стрелката
са подредени по определен начин.
Открийте коя е липсващата цифра.
Alttaki karmaşık harfler içinde güzel bir atasözü gizledik. Bulmak için,
BAŞLA’dan girin. Yukarıya, aşağıya, sağa ve sola bir kare hareket ederek
BİTİR’e ulaşın. Aman dikkat, çapraz hareket edemezsiniz!
NOT: Atasözünü oluşturan kelimelerin ilk harfleri yuvarlak içine aldık, haberiniz olsun.
Alttaki cümlelerdeki ipuçlarından yararlanarak Selma ve Ahmet’in hangi evlerde oturduklarını bulur
musunuz?
Открийте по разговора между Селма и Ахмет, кой къде живее.
Adım Selma. Oturduğum evdeki pencere sayısı,
Ahmet’in evinin pencere sayısından iki kat
fazladır.
MART kelimesini, her adımda bir harf
değiştirerek KUZU kelimesine çevirebilir misiniz? Fakat bir şartımız var:
Her harf değiştirmede bulduğunuz
kelimeler anlamlı olmalı.
Казвам се Селма. Прозорците на моя дом са
два пъти повече от къщата на Ахмет.
Adım Ahmet. Bizim evin pencere sayısı, en yüksek
binadaki pencere sayısının yarısının yarısı kadardır.
Казвам се Ахмет. Прозорците на моя дом са
една трета от прозорците на най-високата
сграда.
Декември
2009
45
Genç Okuyucu Kulübü
Üyelik Formu
fotoğraf
снимка
Клуб на младия читател
Членски формуляр
................................................................................
Adınız, Soyadınız / Име, фамилия
................................................................................
Doğum Tarihi (Gün/Ay/Yıl) ve Doğum Yeri / Дата (ден, месец, година) и място на раждане
...........................................................................................................
Okuduğunuz Okul ve Sınıf / Училището, в което учите и клас
...........................................................................................................
Adresiniz / Адрес
...........................................................................................................
Ev Telefonu, GSM ve e-mail Adresiniz / Домашен телефон, GSM и е-mail
...........................................................................................................
Hobileriniz / Вашето хоби
46 Aralık
2009
Декември
2009
47
Месечно списание за
семейството, детето и културата
ДЕКЕМВРИ
2009
ГОДИНА: 15, БРОЙ: 142
ЦЕНА: 1,50 лв.
ISSN 1310-6422
Ра
:
зк аз
та
любов
и
б
ю
Л ди враатга
и бъв р а ж д
н48а
Aralık
2009
О
Т
О
К
ДЕТС ЧИНАТА
ве:
Здра
МАЙ
И
Е
В
А
ЗДР
М
Р
Ъ
К
А
Об
ван
разо
ие:
НА
А
Л
И
В
А
Р
П
ЕТАТ А
К
СТ
И
О
В
Т
И
ЕИ В Е Ж Л

çocuk - Списание Юмит

Transkript

Benzer belgeler

Банско Тест по БЕЛ Най-важните Техники

KASIM 2010 ñïèñàíèå

1 - Списание Юмит

Altın Kalpli İnsan Bilgisayarlar Gökyüzü Çiçekleri

aylik ai̇le, çocuk ve kültür dergi̇si̇ mayis 2008

ağustos 2010 - Списание Юмит

всеки месец раздава надежди

всеки месец раздава надежди

Sesli Bir Yazı BOYACI KUŞ En Büyük Organımız

Yıldızların Trafiğini Kim Ayarlıyor Kuşlar ve Kuş Evleri

sigarayi boykot

Bilmek en büyük hazinedir Kabuğuna Çekilen Ağaçlar Somon

всеки месец раздава надежди

брой четвърти 2012