ROPO RTAJ - Halil İNALCIK
Transkript
ROPO RTAJ - Halil İNALCIK
ROPO RTAJ: HALIL INALCIK PRoF. Dn. Hnrir lxarcm im Tnniu, TnRiHqirix vE YEnEr AnnSTTRMALAR UzEnirue Bin SoyrEsi Erhan METIN Qankrn I 70 Mays 2008 Cumartesi) Erhon Metin: H@am Qankrn gron k lt r ne g n m z perspektifinden fukngmzda nas delerlendiriyarsunuz? Prof. Dr. Halil inalcrk: Efendim diin tanrk oldugum (yamn meclisi) merasimini dikkatle, biiyrik bir zevkle ve iftiharla izledim. Bu merasime katldrlrm igin kendimi mutlu sayyorum. Ve beni davet edenlere Eok mtitegekkirim. Bagh Qankn Am5hrmalan Merkezi; cidden gok grizel ilmi Calqmalar gergeklegtiriyor ve bu amagla Qankrn tarihine rgrk tuiacak belgeleri bir araya getirip bir argiv olugturuyorlar. Qankrn igin bu ov0ntllecek bir geligmedir. Di.in mi4ahede ettilim merasim ahi merasimdir aslmda. Tamamen eski gelenegi, yani 700-800 sene 6nce kaynaklardan o$rendilimiz, gordr.iftimtiz esaslar muhafaza edilmigtir. isimler degigebilir, fakat tamamen ahi gelenelinin devamrnr Qanklr'da gordnk. Ahi tegkilah ozellikle gehirlerdeki esnafrn bir sosyal -bugunkii tabirle- sivil toplum kurumudur. Devletin drgrndadrr Hatta devlet ortadan kalktrktan sonra bile, mesela Anadolu'da 13. ast sonlannda, devlet iEinde anaqinin hakim oldu$u zamanlarda, Ahiler idareyi ele almqlardr. Toplumu korumugla,rdr. Ttirk Tarihinde Ahiligin Eok onemli yeri vardrr. Vesikalarda Anadolu'nun her tarafinda goriiyoruz. Ancak ahilik bir sivil toplum orgtitir oldulu halde genel kulhinin etl<isi altrndadrr Ozellikle sufiligin Anadolu'da o zamanlar hakim olmast dolayrsrla ozellilde tasawufin bazr tesirleri olmughrr. Bize kadar gelen qekliyle ahilik tegkilatrnda Islam, tasawufla beraber din tabii alr basmaktadr. Kur'an'dan sureler okunmaktadrr. Qankrn Yaran Meclisindeki bag-aga ahidir, kiiEtik bagaSa ahilik tegkilatndaki nakiptir. Yaran Meclisindeki Qavugun o zamanki kargrhgr t{ethuda (l(ahya)'dr. Kahya her orgtitte drg alemle iligkiyi kuran temsilcidir. Birde Vfii-Baqr rrar. Bu merasimde (Yaran Meclisi) onu gdniyoruz, var. Erhon Metin: Ahi tegkilatrnda "yi$t bag' dedilimiz kisinin gi.iniimiiz wran meclisindeki karg r$ kimditi fuxam? Prof. Dr. Halil Inalcrk VgilBaqr dedigimiz herhalde Qawg olacak. O mecliste ig nizamr, protokolu sallar. Ona yigitbag derlerdi eskiden. Ashnda bu tegkilath ve butin sosyal kurumlarda rig kademe vardr. I) $agird (Erak) II) Kalfa III) Usta. Bu iiEln teqkilah ahilikte ve diin gordiigtimiiz merasimde {yaran meclisi) buluyoruz. Hiyerargik olamk ilk kademede $agirdler, ikinci planda kalfalar ve rist kademede de ustalar gelmekteydi. Demek ki biz esnafta ve ahilikte bu sosyal organizasyonun devamrnr goniyoruz. Qankrn'daki yaran meclisinde de gortiyoruz. Fakat koylere intikal edince; koy odasrnda genElerin toplanrp, ahilik ahlakrnr oSrenmeleri igin toplanhlar vesile oluyor Yani koy odasrnda, 66retim tamamen ahilik esaslarrnda cereyan ediyor $ehirdekilere Ahi demek lazm ama bD yaran meclisi diyoruz- Yaran meclisi koyde, koy odasrnda genElerin toplanrp ahlak kaideleri, sosyal kaideleri ogrendi{i yerdir. Bu suretle biz ahilik esaslannrn koylere kadar yayrlmrq oldu$unu onun Aiaturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstit0su Tarih Egitimi Anabilim Dah Doktora Olrencisi Bu soyle5i Qankur Belediyesi Dr. Rrfiu Kamil Urga Qankrrr fuagtrrmalarr Merkezi adrna yaprlmrg olup. iarih biliminin tistadr Prof. Dr Halil inalcrk Hocanrn. Qankrrr'yr iegriflerine onculuk ederek bu s6yleginin gerEeklegtirilmesine imkan saQlayan Qanktrt Aragbrmalarr Merkezi Yonetim Kurulu Bagkanr Yuksel fuslan'a teqekkur ediyorum. QANKIRI ARAST/RMALARI DERGTST c8. 447 s, HAL\L iruerclx ct ahlak esaslanmn -mesela: eline, beline, diline, sahip ol prensibinin- koy genglerine de telkin edildiQini, bu suretle biiti..rn sosyal hayahmrzrn ahlak, etik temelini olugturdufunu goniyoruz. Mesela: Qok tizerinde durduklan bir gey bu etikte, nedir? Itaat, htsrzhk yapmamak. F-snaf tegkilahnda, -ustann otoritesine genEler kaqr gelebilir, hrrszhk yapabilir- btihin bunlan onleyen bir ahlak, etik gerek. O zamanki sosyal nizam bunu isier, yani; ustalann ushin olmasr, otorite sahibi olmasrnr sa$layan bir etik bu. Yeni yetigen, azgrnhla sapacak olan genEleri ustann mutlak otoritesi alhnda sosyal tegkiladanmag garanti atna alan; ahlal<szhgr, hrszhgr, azgrnhgr onleyen bir sivil toplum orgridenmesidir. Qankm'da bu ruhu yaran meclisi aynen canlandrmaktadr. Tabi ki zamanlmvln etigi bagkadr. Ama bizim 1000 sene sosyal hayahmzr orgr.itleyen ahi etilidir. Erhan Metin: Yaron adrna sizce neler K lt riin dewm ettirebilmek ynplmaldr? igin ueya bu k lttiritn si)rd r lebilirlilini sallayabilmek Prof. Dr Halil Inalcrk: Bence bug0n de sosyal hayahmzda bang, sevgi, birlik ve beraberligi temin eAnek igin bunlar geEerli prensiplerdir. Mesela bugrin genElerim2 erken yaglarda uyugturucuya, igkiye ahqryor, her tridti ahlak kurahna karEr geliyor. "Annesini oldften kz" haberini gegenlerde gazetede okuduk. Btittin bunlar, kendi kiilttrnine kaqr ktiEtimseme, yabancrlagmadan kaynaldamyor, selamla5masr bile degigmig bir genElik var. Bay bay diyor. Biz vedalaqrrken Allaha rsmarladrk deriz biz, ne giizel. Aynldrgrmz kigiyi Allahrn koruyuculuSuna brrakhlrmzr ifade eder. Bugrin, bay bay. "Bay bay" da aynr manadadrr Ingilizce. Yani, kendim2i yabancr bir kiltirtin taklitEisi durumuna drigrjniyonz. Demek ki toplum kendimize ait 1000 senelik geleneklerimizden alacalrmz dersler var. Bunu yeni gardara gore siirrdrirecegiz, toplumumtzu insani bir seviyede hrtnak iEin bu etik esaslannr brakmayacafrz, -tabii o zamanki toplum, o zaman h krilhir bagka gardara tAbi idi, ama- bugiinkii qartlara uydurulabilecek temel prensipler hala geEerlidir. GeEmigmizi iyi ofrenmeliyiz. Erhan Metin: Qankrn Yaron Kiilt r igerisinde farkh kijlt r tesirleri uar mrdr? Prol Dr. Halil lnalcrk Bizim toplumumuz, devletimiz iki kaynaktan, iki biiytik medeniyetten gelir Birisi Orta Asya medeniyeti, ikincisi Yakrndogu medeniyeti.Yakrndo$u medeniyeiinin en yriksek qeldi lran'da baqarrlmrghr. kan'daki buyiik dwletler, SelEuldular Anadolu'da bu geleneg benimsemiqlerdir. Ikincisi Orta Asya'dan gelen Ttirk tore gelenefidir. Devlet otoritesi, kanunlara itaat geleneli T0rk gelenegidir. Mesela Orhun abidelerinde na diyor: "Ben hakan oldum ve toremi koydum". Yamn medisindeki 'lura" da toreyi temsil eder. Kanun her geyin r.istr.indedir. Osmanh'da bu anane devam etrniqtir orfi kanunlarla. Yani Osmanhda iki ttirhi hukuk vardr, dini hukuk yanrnda bir drfi hukuk, orf ve yasa vardr. Bu Ttirk Devlet gelenelidir. Demek ki biz Asya'nrn iki bLiyrik medeniyetini temsil ediyoruz. Tabii bunun ortaEa$a ait artfi eskimi5, hUkmri geQmig olanlannr bir tarafa brakarak esas prensipleri da1ecegiz, hukukun r.istiinltigii prensibi bugtinde anayasa rejiminde bizim fakip ettilimiz temel hukuk prensibidir. Bu temelde bizim 2000 senelik gelene{imizi temsil eder. Bugr.in Yaran meclisinde bunun izlerini gorebilmekteyiz. Erhan Metin: Hocam miisoade ederseniz gimdi birozak daho gerelden genele dolru gidersek; G1niim z Osmanlr Tarih yoztc $r hakhndaki 96r gleriniz nelerdir? Prol Dr. Halil Inalcrk: Efendim, gerEek bir tarih yazabilmek igin kaynaklara gitrnek, kaynaldan iyi tenkit edip delerlendirmek gerekir. Bu uzun bir aragtrrma elitimi ister. Bence gergek bir tarihgi beg dili muhakkak bilmelidir Hepsini konugacak kadar olmasa bile metinleri dogru anlayabilecek kadar bilmelidir. Beg dil gunlardrr. Bir kere gelenekel kiiltirrumiurin kaynaklarr Oq dilde yazrlmrgtrr, TilrkEe, Arapga ve Farsqa. Mesela Hegt Behigt'i bugtin okumuyorlar, FarsEa. Halbuki Heqt Behigt Hoca Saadeddin'in kaynalrdrr. Yt2de doksan Saadeddin onu Tr.irkEelegtirmi5tir. Demek ki ldris-i Bitlisi'yi Fanga'dan okumak lazrm. Sekiz cilt yazmq. fuapga bilmek lazrm. Kaldr ki bazr eserler Arapea yaz mqhr. Mesela lGtip Qelebi'nin lGgfriz Zr.inun'u, CenAbfnin Osmanh 'larihi filan. Osmanh Inga dili, Osmanhca dediSimiz dili anlamak iEin ArapEa bilmek lazmdr. Ben Bilkenfe geldilim zaman gart kogtum; "Muflaka Arapga, FarsEa Osmanh Tarihi derslerine konulacaktr" dedim. $imdi (Bilkent'te) Kerktiklu bir arkadag gtizel A,rapga o$retiyor, Farsgayr da iran'dan Azeri bir arkada5 6$etiyor. Sonra irE tane bah dilini mutlaka bilmek lazrm. Bunlar Almanca, Franszca, Ingilizce, mtimktin olursa Rusqa. Neden? tez yapryor; geliyor. Efendim lgte "Osmanh-Fransz Ticareti r.izerinde tez yapryorum" diyor. Pekiyi, Franszca biliyor musun? 'Yok bilmiyorum" diyor. Ama Franszca ticaret ijzerinde dort ciltlik bir kaynak var. Onu okumadan nas yazarsn, nas bu tezi yaparsn? Almanca bilen birisi geliyor. "Efendim Tezimi yaphm. Viyana seferi tuerine", diyorum ki "KarlofEa Muahedesinde Ingiltere, Hollanda Ttirkiye'yi desteldediler. Demek ki bu rig dili mutlaka bilmek gerek. Erhan Metin: Giin1m zd.e Osmonh Torih gaztahlr gapon torihQilerimiz bu oEdan yeterli donanrma sohip mi? inalcrk: Yeterli dejil. Mesela benim gok tenkit ettiSim bir qey, bugiin Aqrk Pagazade veyahut hof. Dr. Halil Hoca Saadeddin Efendinin kitaplarrm sadeleEtirme diye bir yontem var. Bunu bugr.inkti TtirkEeye geviriyorlar. 448 g' CANKIRI ARA€TIRMALARI DERGISI %> ROPOR'IAJ GI Bunlar {sadelegtirilmig metinler) ciddi bir araghno tarafindan kaynak olarak kullanrlamaz. MeselA .\rttpaEaz6de'de azidet diye gecpt,bunu dostlar diye sadele5tirdi, orada aziz dervi5 demek. Aslndan okumak lazrm, maalesef bugun bu genel bir cery;n. BirEok kibplar grloyor, sadelagtiriyorlar sozde. Ciddi bir tarihgi, amghncr bunlan (sadeleitirii-mig kitaplan) kaynak olarak kullanamaz. Erhan Metin: Yerel oragttrmalonn torih bilimine olan katklan ne]erdir? Yerel oragtvmalann gergekle5tirilmesinde dikkat edilecek hususlor neler olmaltdrr? Prof. Dr. Halil Inalcrk: Grizel bir sual. Genel tarih, yerel araghrmalar yap madan meydana Erkamaz. Mesela: Bah Anadolu'yu alm, onun kendine ozgtr gartlan var ticaret bakrmrndan Akdeniz'e baQh. Sivas;a bakn$rnzda o bolgenin kendine 6zgti farkh grtlan vardr Demek ki maha.lli aragtrmalar derinlemesine yaprlmah. Buradan genel sentezlete yonelmeli. Hatta gahslar tizerinde, mesela, Sokollu. Sokollu'nun (Srbistan'di Sokol'dan) Osrianh tarihinde Eok onemli rolti var. Sokollu'nun mengei, dt\tincesi, siyaseti, rakip oldu$u kimseler- S11bishn da 400 bir kitap grkh- onun politikasrnr anlayabilrnek iEin derinliline incelemek lazrm. Demek istiyorum ki btiyrik terkipler yapmadan once ozel araghrmalar, merzi tarihleri, yerel tarihler, biygorafiler gereklidir. denel tarih onun sayfa iizerine inga edilecektir. Erhan Metin: Hocam bu noktada nelere dikkat edilmelidir? kof. Dr. Halil Inalcrk: Daha once soyledilim izere, yabancr dilleri ogrenmek gerek, mahalli kaynaklara, argivlere gireceksiniz. Mesela Qankrr, Qankrn &erinde Eok gtzel, iyi yoldasrnz. Qankrn'ya ait argiv vesikalannr burada (araghrma merkezi argM) topluyorsrnr.z ve bununla mahalli hrihi esas, gerEek kaynaklara gore araghnyors-rnuz. Boyle Ealqmak lazrm. Erhon Metin: Yerel ara5trmalarda, araStrrma sahastndaki meucut kutuplar ueyn blrbirine at morjinal fikirler nasl de\erlendirilmelidir? Mesela, Aileler arostndo rekafut, geemisten gelen kin ue nefretler olabiliyor, bu durumlorlo kargrl6an orastrmc.ct ueya tarihgi ne yapmahdv? Prof. Dr. Halil Inalcrk Bu soruyla aragtrmacrnm objektifliCi meselesine geliyorsunuz. Qok giizel. Mesela milliyetEi olabilirsiniz, birisi de sosya.list olabilir, komtinist olabilir. Ama tarihci kendi siyasi fikirlerini, inanElannr kesinlikle araghrmalanna kangtrrmamasr lazm. Benim kitabrmr "Klasik Qa!" Balkanlarda alh dile tercilme ettiler, Araplar terciime ettiler 2 cilt, Osmanh sosyal ekonomik tarihini grkarmqlar- Ben orada fuaplan kiigrimsemedim. Bunlan yapsaydtm okumazlardr beni. Demek ki, objektif olmak iEin gahsi fikir ve temaytillerinizden tamamen srynlacaksnz. Erhan Metin: Giintimiiz Tiirkip'sinde kutuplagmolonn en oza indirgenebilmesi, birlik ue brabrligin Wkistiritmesi noktasrndo tarih egitiminin stlendigi misyon ne olmohdtr? Bu misyonun kazandvacqklan hc,kkr.rrdc'ki giiriisleriniz nelerdir? Prof. Dr. Halil inalcrk: Bu hayati bir konu. Trirkiye bu yr..izden (kutuplagma sonucu) felaketlere dogru sunildenebilir. Memlekette birbirini anlamayan birbirini dqlayan kesimler var. Mesela birisi selamlagmak iEin bay bay diyor, oteki selamtin aleyki.im diyor. Bagrndan gapkayr atrp takke giyiyor. KarErhkh bir hiltilr zrddiyeti var. Yabancr gozlemciler, siyaset bilimciler Ttirk toplumunun iki kampa bol0ndugtnii miigahade ediyorlar Mesela Ispanya'da oldu bu. Biliyorsunuz Katolik halk ile sosyalisder, komiinisder arasrndaki mr.icadele sonunda kag milyon insan oldri orda. Devlet adamlan, politikacrlar bunu anlamak zorunda, uzla5ma yollanm araghrmallar. Ben bunu btihin yazrlanmda, son 'Atattirk ve Demokatik Ttirkiye" kitabrnda belirtrneye eahghm. Erhqn Metin: Bu noktad.o torih egitimine diigen mis||rj.n ne olmah hocam? Prof. Dr. Halil Inalcrk: Objektif bir tarih buna yardrmcr olabilir Gergek bir tarihgi her dewin kendine ozgu Sardar iginde bir sosyal, siyasi felsefesi olmasr gerektilini ortaya koymu5tur. Izdfflik, nisbilik yollanm aramak lazrm. Ontimtzdeki biiyiik tehlikeyi gorerek bu uzlaqmayr mutlaka bagarmak gerekir Tarih egitiminin de buna gore yeniden gozden gegirilmesi ve uzlagmaya katkr sallayacak gekilde yeniden d0zenlenmesi gerekir. Erhon Metin: Hocom ejitimde tarih politikasrnr nas deperlendirigorsunuz? Prol Dr. Halil Inalcrk: Ktiltiirce iki kampa boliinmt\lti!0n siyasete aksetmesi zamammuda padi politikalannda da kendisini gosteriyor. Sert bir gekilde darbe'ye, bir ig Saiqmaya gitmesi korkusu var. Bunlar son derece tehlikeli geligmeler. Daha once soyledigimiz gibi objektif tarih yapmak lazrm. Maalesef iki kampa mensup olanlar tarihi kendilerine gore temsil ediyorlar. Bir de iEimizde etnik aynmcrlar ortaya Erkh. Bunlann bazrlarr aErkga T0rkliige kargr, Tiirk Milletine, kr.iLlitinine kaqr cephe almqlardr. QANKIRI ARASTIRMALARI DERGISI Ca 449 FI HALIL INALC/I( C8 Erhan Metin: Torihei yetistirme ue yetigtirmig oldu\u tarihgilerden Wterli Derimi alma konusundo Tiirkiye'nin mitzde gizmig oldulu tablo sizce nosldtr? Prof. Dr. Halil inalcrk Daha once konuqtugumuz gibi, siyaset bakrmrndan, etnik bakrmdan alnmcl olanlann kasrth olarak tarihimizi bozduldanna inamyorum. Tixihgilik gok Ealqma isteyen bir meslek. Tarih yazarken toplumla ufra$yorsunuz, toplumu anlahyorsunuz. Onun igin tarihEinin sosyal ilimler, ekonomi gibi bilimleri okumasl lazlm. Ben hukukla bdadrm. Hukuk fakiltesine gittim baglangrgFa, ondan sonra aynldrm hrihqi oldum. Tarihte toplumla u$ra5trgrnz iEin hukuktan, ekonomiye kadar butrin toplum bilimleri hald<rnda fikiniz olacak. Ancak o zaman bir toplum tarihi ortaya gkacaldr. Bkiden devlet tarihi yaprhyordu bizde. Omer Litfi Barkan ile, Fuad Kopnilii ile baglayan tarih, toplum tarihi, kulti.r tarihidir. Megrutiyetten itibaren tarihikonulanmzr toplumdan seEme cereyanr baqlamrghr. Bu konuda en briyik tstat Omer Lriffi Barkan'du. Kaynaklardan, sosyal tarihimize, iktisadi hrihimize yonelmi;tir. Qalqmalanrn tamamen o vadidedir. gn Erhan Metin: Hocam Osmonh Deuleti'nin 78. y zyrldon sonraki ekonomik gidisah hakkndaki nelerdir? Bu gidigohn g n m zle benzerlikleri uar mr? dlg nceleriniz Prof. Dr. Halil lnalcrk Gijzel sorular hazrlamrgsrnz. O zaman Osmanh Devleti gtimnilderi asgariye indirmig, pazannt yabano mallanna aEmE bir ekonomi izliyordu. Bu da geleneksel Islam, Ortadolu devlet ve ekonomi anlayqrndan ileri geliyordu. Osmanh ekonomik diiqiincesi halkrn mallara mirmktin mertebe ucuz olarak eriqmesi iEin agrk pazar politikasrm gr.idiiyordu Osmanh. Grimriikler 7"3'e inmigti bu rakam Fransa'da bile %10'du. Bu ytizden Avmpa iEin Osmanh pazan -o zaman br,itr.rn Arabistan, Anadolu, Rumeli btiytrk bir pazardr-. Bu pazan agrk futhrk kapittilasyonlarr verdik. Yabancrlar istedigi gibi gelsin, aSaE gtimnilde alsrn mal getirsin. Bu siyaset 18.asrda pamuklu sanayimizi Eokertti. Qunkii halkrn en gok para harcadr$r telstil pamuldulardr. Tektilde Avmpa 18. asr sonunda "machine made good" yani makine mamiilii olan tekstiller yapmaya baElayrnca, bizim pamuldu pazan Eoktii. Bi.ittin gehirlerde bu igle ulragan dokumacrlar iflas etti. 1840'larda Uski.idar'daki 5000 dokumact aE kaldr, igsiz kaldr. ingiliz kumaglan geldi. Sonra Amerikan bezi geldi, koylere kadar Amerikan bezi kullanrlr oldu. Btitiin bunlan biz anvelce yerli yapryorduk. Yerli biiyiik dokuma sanayimiz vardr. $ehirlerimizin harabisi, sefalet bundan sonra geldi. Bugrln aym agrk politikayr giitrnekiedir, devletimiz, kireselle5me politikasr iEerisinde- Bence bunlan olErilti yapmak lazlm. Bankalanmzr, girkederimizi bahnrn kontoltine veriyoruz, gok dikkat etmek lazm. 18. asrdaki felaketimizi daima dt\tinerek bugrinkri durumumuzu iyice degerlendirmek lazrm. Bu kime yanyor? Bugr.in zl0 milyar dolar ag$mrz var. Avrupa bizi istismar ediyor 19. asrrCaki $bi. Biz gtimri.ik birliginde kapitii,lasyon rejiminde oldu$u gibi grimrnHeri kaldrrmqz. Erhon Metin: (hmonh kuleti ekonomisindeki kbt, gidisotr 19. ytizyrhn sonlanna do!ru Muhaffem Kararnamesi ile ilan etmigti. Muhorrem Karornamesinin Osmanh torihindeki yeri De deuletin uluslororost alondaki iliskileri tizerindeki etkisi ne olmugtur? kof. Dr. Halil lnalcrk Osmanh 1875'de borElarrnr odeyemeyecelini ilan etti. Ve onun arkasmdan Rusya bundan istifade etti, 93 harbine girdik. Bu felaketti, baqka tiirlii olamazdr. Aynr geyi bugtin mtigahede ediyorum. Fq:n tiiketimcilik milletEe iflAsa gotriLniyor, bir kigiyi ahn, kendi kazanamn iizerinde borgla ya5ana o insan mahkumdw. Iflas halindedir. 19. asrrda Abdtilmecid zamanrnda Fransa'dan aldr$rmz paralan saraylara, sarayh hammlann mricevherahna verdik. Ondan sonra aracl olan Ermeni, Rum bankacrlar saraya dayand ar "borcunuzu odeyin" diye, perign olduk rezil olduk. $imdi aynr qekilde Tiirkiye grizel araba r,iretiyor ama insanlmv gidiyor yabancl liik araba ahyor, b0ytik araba alyor. Halk lvedi kahyla alqverig yapryor. I{redi karh aldahcr bir geydir. Bu ytizden biiy0k iflaslara, facialara, intiharlam kadar gidiyorlar. Bu agrn lr.izumsuz tiiketimcilik sonucudur. Tiirkiye bu durum igerisindedir, iflas yakrndr. 40 milyarhk agrk, hallan kredi karh yriztinden bankalara borElanmasr iflAsa gotiirmekte. Itedi karh ilk Erkhgnda 'bu halkr agrn ttiketimcilile stirtlder agrr ti.iketimcilik bir dLlke igin ekonomi ve toplum igin felakettir" diye yazmrqhm. Erhan Metin: Osmanh Deuleti muhorrem karornomesini ilon ettikten sonro dLJgman lonnrn sayrsr arth- Toproklanna ydnelen tehditler orttt. ileriki bir s regte T rkiye de bi>yle bir geyi gagarso ogm sonuglon beklemeliyiz diyorsunuz hocom, Prof. Dr. Halil lnalcrk: -Tabi, tabii ki Erhon Metin: Homm sorulonmrza uokit ayrrdrlrruz ve deQerli bilgilerinizi bizlerle payloghltnv iein tesekk ediyoruz.. 45O F> QANKIRI ARA€TIRMALARI DERGISJ r