Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve
İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim
Değişimi
Bu sunum “Greener and Smarter, ICTs, the Environment and Climate Change” başlıklı Eylül 2010 tarihli OECD
raporundan uyarlanmıştır.
1
Ana Noktalar
• Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) bütün sektörlerdeki “yeşil
gelişim” için kilit rol oynamaktadır.
• “Daha yeşil ve daha akıllı” BİT, önceki jenerasyonlardan
daha iyi bir çevresel performans sağlamakta (Doğrudan
Etki) ve çevresel performansı ekonomi ve toplum
aracılığıyla geliştirme olanağı vermektedir (Sağlayıcı Etki ve
Sistemsel Etki)
• BİT’nin doğrudan çevresel etkileri enerji kullanımı, üretilen
işlem hacmi ve ürünlerin yaşam sonu uygulamaları adına
öneme sahiptir.
• Yenilikçi BİT uygulamaları, bütün iktisadi sistemler içinde
sürdürülebilir üretime ve tüketime olanak sağlamakatadır.
2
Giriş
• Sürdürülebilir ekonomik gelişmeyi arttırmak bütün ekonomilerde
önem arz etmektedir.
• Mevcut gelişim düzeni doğaya geri dönüşümü olmayan bir zarar
vermektedir. Ayrıca ekonomiler ve populasyonlar üretim ve tüketim
artışı ile birlikte büyümeye devam etmektedir.
• Teknoloji bu sorunları belirlemekte kilit bir rol oynayacaktır. BİT ise
“yeşil gelişim” in bütün sektörlerde kilit bir tedarikçi görevini
üstlenecektir.
• BİT ve çevresel sorunlar arsındaki ilişkinin önemi, enerji tasarrufu,
iklim değişimi ve sürdürülebilir kaynak yönetimi alanlarında kabul
görmüştür.
• “Yeşil BİT” daha iyi çevresel performans sağlayan ve çevresel
performansı ekonomi ve toplum için geliştirmen BİT adına kullanılan
bir terimdir. Akıllı BiT ve Sürdürülebilir BT terimleri de bu alanda
kullanılan diğer terimlerdir.
3
4
5
6
7
8
9
Kapsam
• “Yeşil BİT”nin etkileri
– BİT ve uygulamalarının çevreye hem pozitif hem
de negatif etkileri vardır.
– Yeşil BİT analizi, BİT’nin çevreye etkisini iki açıdan
da ele almakta ve net etkisini ölçmektedir.
– BİT ve doğal çevrenin etkileşimi 3 açıdan ele
alınmıştır: Doğrudan etki, Sağlayıcı Etki ve
Sistemsel Etki
10
Kapsam
• Doğrudan Etki (İlk Sıra)
– BİT ürünlerinden ve süreçlerinden
kaynaklanan pozitif ve negative
etkiler
• Sağlayıcı Etki (İkinci Sıra)
– Ekonomik ve sosyal aktivitelerde
çevresel etkiyi azaltan BİT
uygulamalarından ortaya çıkmıştır.
BİT nin diğer ürünlerin tasarımı ,
üretimi, tüketime ve dönüşümünü
nasıl etkilediği söz konusudur.
Sistemsel
Etki
(Davranışsal
değişim)
Sağlayıcı
Etki
(Uygulama)
• Sistemsel Etki (Üçüncü Sıra)
– Yeşil BİT uygulamalarnın istenilen
ve istem dışı ortaya çıkan
sonuçlarını kapsamaktadır. Bu
konuda son kullanıcının yeşil BİT
uygulamalarını kabulü önemlidir.
Dolayısıyla Sistemsel Etki kişilerin
yaşam stillerini de kapsamaktadır.
Doğrudan
Etki
(Teknoloji)
Şekil. Yeşil ICT yapısı
11
BİT’nin Genel Çevresel Etkisinin
Ölçümü
• Çevresel etkiler şu şekilde sınıflandırılabilir:
–
–
–
–
–
–
–
–
Global ısınma
Temel enerji kullanımı
Zehirlilik
Enerji dışı kaynak tüketimi
Arazi kullanımı
Su kullanımı
Ozon tabakasının incelmesi
Biyoçeşitlilik etkisi
•
Ancak çoğu Yeşil BİT politikaları ve teşvikleri iki kategoride
toplanmaktadır: Global ısınma ve temel enerji kullanımı
• BİT Sektör Etkileri
– Sektörel yaklaşım, endüstri ve süreçlerin çevresel etkisini belirlemek ve
ölçmek için faydalı bir yöntemdir.
12
BİT Ürün Yaşam Döngüsü (ÜYD)
– ÜYD değerlendirmesi doğrudan ve sağlayıcı çevresel
BİT etkilerini incelemek için kullanılabilir
– Bu yaklaşım yaşam döngüsünde BİT ürünlerinin farklı
fazlarının etkilerini incelemekte ve sonuçları diğer
ürün ve hizmetlerin ÜYD sırasında çevresel etkilerini
azaltmaktadır.
– BİT için ÜYD’de ilk adım doğrudan çevresel etkileri
belirlemektir.
– BİT de ÜYD’nin kullanımı, üreticilere yüksek verimlilik
ve ürünlerin arzında çevresel performans kontrolü
sağlama adına ekonomik fayda sağlamaktadır.
13
• Doğrudan etki ölçümünden
sonra (ICT product life cycleŞekil 1), yaşam döngüsü
yaklaşımı sağlayıcı etkinin
ölçümü adına BİT ürünlerine
adapte edilebilir. 2 farklı
ÜYD’yi eşleştirmek sağlayıcı
teknoloji bağlamında BİT’nin
ölçümünü mümkün kılar (Şekil
2), örneğin enerji verimliliğini
ve kaynak üretkenliğini
arttırma
• Sağlayıcı çevresel etkiler
tasarım değişikliği, üretim,
kullanım ve yaşam sonu fazları
ve sunulan serviste talep
etkisini kapsamaktadır.
(Şekil 2)
(Şekil 1)
BİT ve BİT olmayan ÜYD
14
Değerlendirme
• Değerlendirme bölümü, BİT’nin
çevre üzerindeki etki
senaryoları ve tahminlerini
içermektedir.
1. Doğrudan Çevresel Etki
A.
–
Bilgisayar yaşam Döngüsü
Bilgisayar Üretme
•
•
•
Elektronik devreler ve
monitor ile anakart
üretiminde kullanılan yarı
iletken materyaller yüksek
miktarda enerji
tüketmektedir.
BİT üreticileri çevresel ve
ekenomik etkileri olan
mineralerin başlıca
tüketicileridir.
Üretim süreçleri çevre kirliliği
ve atık üretmektedir.
BİT üretiminde kullanılan ender materyaller
15
A. Bilgisayar Yaşam Döngüsü
• Bilgisayar Kullanma
– Bilgisayar yaşam döngüsünde en fazla enerji tüketimi
ve global ısınmaya etkisi olan aktivitedir (elektrik
üretiminden kaynaklanan sera gazı emisyonundan
dolayı).
• Bilgisayar Paketleme ve Dağıtımı
– Genel olarak çevreye etkisi azdır.
• Bilgisayar bertarafı
– Geri dönüşüm oranları politikalar çerçevesinde
düzenlendiği müddetçe pozitif çevresel etkisi
olmaktadır.
16
B. BİT Üretim Kategorileri
•
•
•
4 kategoride toplanan BİT ürün ve hizmetleri, sektördeki sera gazı emisyonunun
büyük bir kısımını oluşturmaktadır: TV ve çevre birimleri, Bilgisayar ve çevre
birimleri, İletişim ağı ve ekipmanları, ve server ve veri merkezleri
Internet altyapısı (server ve veri merkezleri, iletişim ağı ve ekipmanları) BİT
sektöründeki karbon ve enerji ayakizinin üçte birini oluşturmaktadır.
Aşağıda grafiksel olarak ürün kategorileri, sera gazı emisyonu ve elektrik kullanımı
verilmiştir.
17
C. Global Karbon Ayakizi ve Elektrik
Kullanımı
– BİT sektörü global CO2
emisyonunun %2-3’ünü
oluşturmaktadır. Bu
oranın BİT nin yayılımı ve
internet kullanımının
artmasıyla yükselmesi
beklenmektedir.
– Tabloda BİT üretim
emisyonunun ana
endüstri sektörleriyle
karşılaştırması
sunulmuştur.
18
D. Ulusal Karbon Ayakizi ve Elektrik
Kullanımı
– Bireysel bazda, ülkelerde BİT kullanımı ulusal elektrik
rezervinin en az %10’unu tüketmektedir. %2 den %5’e
kadar yerel CO2/Sera emisyonuna katkısı bulunmaktadır.
19
E. Karbon ve Elektrik Ayakizinin
Gelişimi
– BİT elektrik kullanımının ve sera gazı emisyonunun
büyüme oranının geçen yıllarda güçlü bir artış
gösterdiği gözlemlenmiştir. Danimarka, Almanya ve
İngiltere’den karşılaştırılabilir örnek veriler şu
şekildedir:
• Almanya’ da toplam BİT elektrik tüketimi 2001-2007 yılları
arasında %45 arttı.
• 2000-2007 arasında Danimarka’da tüketici BİT ürünlerinde
elektrik kullanımı %50’den fazla artış gösterdi.
• 2001-2006 yılları arasında İngiltere’de karbon emisyonu 2
katına yükseldi.
20
F. Elektronik Atıklar
• Yerel elektronik atıklar gelişmiş ülkelerde önemli bir problem haline
gelmektedir.
• Dünya çapında elektronik atık üretimi yıllık 20-50 milyon ton arasında
değişmektedir.
• Grafikte ABD ve AB’de BİT ekipman atık üretiminin değişimi verilmiştir.
21
2. Sağlayıcı Çevresel Etkiler
A. Ulaşım
– BİT uygulamaları, ulaşım amaçlı üretilen insankaynaklı sera gazı etkisini yaklaşık %13 oranında
azaltmaya yardımcı olabilmektedir.
– Bu konuda 2 uygulama örnek verilebilir: araç
davranışlarını değiştirmek amaçlı kullanılan gömülü
otomotiv sistemleri ve tele-iş uygulaması
•
•
Gömülü otomotiv sistemleri yakıt verimliliğini arttırma ve
karbon emisyonunu %20’ye kadar azaltma konusunda
potansiyel teşkil etmektedir.
Tele-iş, BİT uygulaması olup iş amaçlı ulaşım ihtiyaçlarını
azaltmaya yardımcı olabilmektedir.
22
B. Elektrik
– BİT, enerji sağlayan endüstrilerde sera gazı
emisyonunu sınırlamaya yardımcı olabilir (bu
endüstriler global sera gazı emisyonunun dörtte
birinden sorumludurlar).
• Akıllı Ölçüler: Bu araçlar akıllı ev aletleri ve elektrik
sağlayıcıları arasında gerekli bağlantıyı kurarlar. Enerji
yüklenmesini gün içerisinde dengelerler.
• Akıllı Şebekeler: Akıllı ölçülere ek olarak, geniş ölçüde diğer
BİT bileşenlerini içermektedir. Bu sayede çevresel fırsatlar
sınarak mikro seviye enerji tasarrufunun ötesine geçmek
amaçlanmaktadır.
23
Üstteki grafik akıllı
şebekelerin ve temiz
teknolojilerin risk
sermayesi gelişiminde
etkisini, ve alttaki grafik
elektrik sektörü tedarik
zincirindeki konumunu
göstermektedir.
24
C. Dijital İçerik
– Dijital ürünlerin tüketimi, üretim endüstrilerinin
sağladığı global sera gazı emisyonunu %19
oranında azaltmıştır.
– Bunun yanı sıra çoğu alanda dijital içerik kaynak
tüketimini azaltmaktadır. Dijital müzik ve
dökümantasyon örnek olarak verilebilir.
– 2008 de, dijital döküman üretimi ve dağıtımı
sayesinde global kağıt üretimi kişi başına 22
kilograma kadar azalma göstermiştir.
25
D. Atık Yönetimi
– Gömülü sistemler atık yönetiminde
kullanılabilmektedir. Örneğin ağırlık bazlı
fiyatlandırma da toplama araçlarının
yönlendirlimesi
– Gömülü sensörler ve sensor ağları ulusal ve global
olarak zararlı atıkların toplanması ve takip edilmesi
için kullanılabilir.
26
3. Sistemsel Etkiler
• Sistemsel etki, Ulaşım, Elektrik ve Dijital içerik
konularında etkili çözümün sadece üretilen
yaklaşımlar değil, büyük ölçüde kişilerin
davranışsal olarak buna uyum göstermesi ve
kabul etmesiyle sağlanabileceğinin altını
çizmektedir.
27
İklim Değişimine Adapte Olma
• BİT ve internet değişimi takip etme, analiz etme ve tahmin
etme konusunda, ve uygun iletişim ve yönetim stratejileri
üretme bağlamında kilit teknolojilerdir.
• Bu üretkenliğin sürekliliği açısında önemlidir. Örneğin global
enerji şirketleri üretim stratejilerini iklim ve hava durumuna
göre değiştirmektedir. Dolayısıyla, güvenilir tahminlere
ihtiyaç duymaktadır.
• Tarım ve ve gelişen ülkeler BİT yerel ihtiyaçlarla global
tahminlerin birlikte analizi için oolanak sağlamaktadır.
• Gelişmiş veri erişim olanakları ve daha iyi iletişim
yöntemleri ile uzun dönem risk analizi politika oluşturma
adına faydalı olmakta, dolayısıyla iklim değişikliğinin
ekonomik gelişime etkisi analiz edilmektedir.
28