İç Tesisat Teknik Esasları

Transkript

ESGAZ İÇ TESİSAT TEKNİK ESASLARI
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
1/84
İÇİNDEKİLER................................................................................................................................
İÇ TESİSAT TEKNİK ESASLAR .............................................................................................. 5
1.AMAÇ ..................................................................................................................................... 6
2.KAPSAM ................................................................................................................................ 6
2.1. DAYANAK .................................................................................................................... 6
2.2. AÇIKLAMA .................................................................................................................. 6
3.KONU ..................................................................................................................................... 6
4.TANIMLAR ........................................................................................................................... 6
4.1 Isıtma: ............................................................................................................................. 6
4.2. Isıtma Tesisi:.................................................................................................................. 7
4.3. Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis: ...................................................................... 7
4.4. Merkezi Isıtma Tesisi: .................................................................................................. 7
4.5. Doğalgaz : ...................................................................................................................... 7
4.6. Brülör: ............................................................................................................................ 7
4.7. Tam Yanma: .................................................................................................................. 7
4.8. Vent Hattı: ..................................................................................................................... 7
4.9. Alçak Basınçlı Buhar Kazanı:...................................................................................... 7
4.10. Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı: ................................................................................. 7
4.11. Isı Gücü: ....................................................................................................................... 8
4.12. Anma Isı Gücü (QN):................................................................................................... 8
4.13. Anma Isı Gücü Alanı (AN): ........................................................................................ 8
4.14. Isıtma Yüzeyi (F):........................................................................................................ 8
4.15. Atık Gaz: ...................................................................................................................... 8
4.16. Valf (Ventil): ................................................................................................................ 8
4.17. Vana: ............................................................................................................................ 8
4.18. Sayaç: ........................................................................................................................... 8
4.19. Gaz Teslim Noktası: .................................................................................................... 8
4.20. Servis Regülatörü: ...................................................................................................... 8
4.21. Domestik Regülatör : .................................................................................................. 9
4.22. Rekor:........................................................................................................................... 9
4.23. Filtre : ........................................................................................................................... 9
4.24. Test Nipeli: ................................................................................................................... 9
4.25. Brülör Gaz Kontrol Hattı (Gas Train): .................................................................... 9
4.26. Tabii Havalandırma Sistemi: ..................................................................................... 9
4.27. Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi: ................................................................. 9
4.28. Alt Havalandırma: ...................................................................................................... 9
4.29. Üst Havalandırma:...................................................................................................... 9
4.30. Üst Isıl Değer (Ho): ...................................................................................................... 9
4.31. Alt Isıl Değer: .............................................................................................................. 9
4.32. Wobbe Sayısı: ............................................................................................................ 10
4.33. Gaz Modülü: .............................................................................................................. 10
4.34. II. Gaz Ailesi: ............................................................................................................. 10
4.35. İç Tesisat: ................................................................................................................... 10
Hazırlayan:YPM Onaylayan:GMYT Kontrol:YT
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
2/84
4.36. Bina Bağlantı Hattı : ................................................................................................. 10
4.37. Kolon Hattı: ............................................................................................................... 10
4.38. Ana Kapatma Vanası: .............................................................................................. 10
4.39. Tesisat Galerisi: ......................................................................................................... 10
4.40. Tesisat Şaftı: .............................................................................................................. 10
4.41. Tesisat Kanalı: ........................................................................................................... 10
4.42. Toplam Kapasite: ...................................................................................................... 11
4.43. Kazan: ........................................................................................................................ 11
4.44. Boyler: ........................................................................................................................ 11
4.45. Kat Kaloriferi: ........................................................................................................... 11
4.46. Kombi:........................................................................................................................ 11
4.47. Şofben: ....................................................................................................................... 11
4.48. Soba: ........................................................................................................................... 11
4.49. Ocak: .......................................................................................................................... 11
4.50. Sıcak hava üreticisi ................................................................................................... 11
4.51. Radyant Isıtıcı: .......................................................................................................... 11
4.52. A Tipi Cihazlar (Bacasız Cihazlar ) ........................................................................ 11
4.53. B Tipi Cihazlar ( Bacalı Cihazlar ) .......................................................................... 11
4.54. B1 Tipi Cihazlar (Vantilatörlü – Bacalı Cihazlar ) ................................................ 12
4.55. C Tipi Denge Bacalı (Denge Bacalı Cihazlar) ........................................................ 12
4.56. Yoğuşmalı Cihazlar .................................................................................................. 12
4.57. Baca Klapesi: ............................................................................................................. 12
4.58. Baca Sensörü (Atık Gaz Akış Sigortası): ................................................................ 12
4.59. Atık Gaz Çıkış Borusu (Duman Kanalı):................................................................ 12
4.60. Baca: ........................................................................................................................... 12
4.61. Baca Şapkası: ............................................................................................................ 12
4.62. Etkili Baca Yüksekliği: ............................................................................................. 12
4.63. Müstakil (Bireysel) Baca: ......................................................................................... 12
4.64. Ortak Baca (Şönt Baca): .......................................................................................... 13
4.65. Adi Baca:.................................................................................................................... 13
4.66. Hidrolik Çap: ............................................................................................................ 13
4.67. Büyük Tüketimli Tesisler: ........................................................................................ 13
4.68. Klape: ......................................................................................................................... 13
2.69. Tüketim Hattı: ........................................................................................................... 13
2.70. Ayrım Hattı: .............................................................................................................. 13
2.71. Cihaz Bağlantı Hattı: ................................................................................................ 13
2.72 Basınç Düşürme İstasyonu: ....................................................................................... 13
4.73. Boru Kılıfı: ................................................................................................................. 13
4.74 Abone tüketim değeri................................................................................................. 14
4.75 İç Tesisat ..................................................................................................................... 14
4.76 Doğal gaz dağıtım şebekesi ........................................................................................ 14
4.77. Deprem Vanası : ........................................................................................................ 14
4.78. Sızdırmazlık Macunu: .............................................................................................. 14
5.GAZ TESLİM NOKTASI................................................................................................... 14
5.1 Servis Kutusu ve Regülatör tipleri ............................................................................. 14
6.MALZEME SEÇİMİ: ......................................................................................................... 15
2
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
3/84
7.BORULAR VE YERLEŞTİRME KURALLARI ............................................................. 15
8.BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ: ................................................................................ 25
8.1. Çelik Borular:.............................................................................................................. 25
8.2 PE Borular:................................................................................................................... 25
8.3 Bakır Borular: .............................................................................................................. 25
9.SAYAÇLAR ......................................................................................................................... 26
10.REGÜLATÖR VE EMNİYET TERTİBATI ................................................................. 29
11.DOĞALGAZ YAKICI CİHAZLAR................................................................................ 29
11.1 A Tipi Cihazlar (Bacasız Cihazlar): ......................................................................... 29
11.2 B Tipi Cihazlar (Bacalı Cihazlar): ........................................................................... 30
11.3 B1 Tipi (Fanlı-Bacalı) Cihazlar: ................................................................................ 32
11.4 Fanlı Cihazlar (Yarı hermetik):................................................................................ 32
11.6 Yoğuşmalı Cihazlar ................................................................................................... 38
11.7 Sanayi ve ticari tip mutfak cihazları ........................................................................ 40
11.8 Elektrik Jeneratörleri ................................................................................................ 40
11.9 Cihaz Bağlantıları: ..................................................................................................... 41
12.KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR: ........................................ 41
12.1 Bacaların Genel Özellikleri ....................................................................................... 41
12.2 Bacaların Sınıflandırılması: ...................................................................................... 41
12.3 Özel Durumlar: .......................................................................................................... 42
13.HAVA-ATIK GAZ BACA SISTEMI .............................................................................. 42
13.1 Hava-Atık Gaz Baca Sistemi Elemanları ................................................................. 42
13.2 Hava-Atık Gaz Baca Sisteminin Tesisi .................................................................... 43
13.3 Hava–Atık Gaz Baca Sisteminin Boyutlandırılması ............................................... 44
14.BACALARIN VE CIHAZLARIN DEVREYE ALINMASI VE KONTROLÜ........... 44
14.1 Doğalgaz Yakıcı Cihazların Periyodik Bakımı ....................................................... 44
15.İÇ TESISATTA GAZ KAÇAĞINA KARŞI ALINACAK TEDBIRLER.................... 45
16.KONUTLARDAKİ MERKEZİ ISITMA SİSTEMLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ: ............. 45
16.1 Dönüşüm öncesi etüd; ................................................................................................ 45
16.2 Kazanlar ve kazan daireleri tesis kuralları ............................................................. 45
16.3 Buhar kazanlı kazan daireleri .................................................................................. 46
16.4 Kazan daireleri için ilave tedbirler........................................................................... 46
16.5 Kazan dairelerinde gaz hattı montaj kuralları ....................................................... 46
16.6 Kazan dairelerinde havalandırma sistemleri .......................................................... 48
16.7 Kazan dairesinde ses seviyesi .................................................................................... 52
16.8 Kazan dairelerinde elektrik tesisatı.......................................................................... 53
16.9 Topraklama tesisatı ................................................................................................... 53
16.10 Kazan tadilatı ve dönüşümü ................................................................................... 54
16.11 Brülör seçimleri ve gaz kontrol hattı...................................................................... 54
17.KONTROL TESTLER VE İŞLETMEYE ALMA ......................................................... 62
18.BAKIR BORU TESİSAT UYGULAMALARI ............................................................... 62
18.1 Bükülebilme Özelliği .................................................................................................. 63
18.2 İşaretleme .................................................................................................................... 63
19.BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ .................................................................................... 65
19.1 Hesaplamalar.............................................................................................................. 65
20.MUTFAK TESİSATI ........................................................................................................ 74
3
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
4/84
20.1. Basınç ......................................................................................................................... 74
20.2. Kapasite ..................................................................................................................... 75
20.3. Havalandırma ............................................................................................................ 75
20.4. Yakıcı Cihaz Bağlantıları ......................................................................................... 76
20.5. Mutfak cihazları emniyet ekipmanları ................................................................... 77
20.5.3 Sıcaklık Regülatörü (Termostat) ........................................................................... 77
20.5.4 Aşırı Isı Sınırlama Tertibatı ................................................................................... 77
21.TALİMAT VE TAVSİYELER ........................................................................................ 77
21.1 Talimatlar ................................................................................................................... 77
21.2 Tavsiyeler .................................................................................................................... 78
22.ATIF YAPILAN STANDARTLAR ................................................................................. 78
ŞEKİLLER
Şekil-1 Toprak altı hat ayrıntıları……………………………………………………………..18
Şekil-2 Kılıf borusu ayrıntısı…..………………………………………………………………18
Şekil-3 Doğalgaz hattı ile elektrik kabloları arasındaki mesafe…………………………….19
Şekil-4 Ana kesme vanası yerleşimi…………………………………………………………...20
Şekil-5 Duvar geçişi detayı…………………………………………………………………….21
Şekil-6 Esnek bağlantı elemanı detayı………………………………………………………...22
Şekil-7 Esnek bağlantı elemanı………………………………………………………………...22
Şekil-8 Sıva üstü kanal içi boru kelepçesi……………………………………………………..23
Şekil-9 Körüklü sayaç montaj detayı………………………………………………………….26
Şekil-10 Bina dışı sayaç muhafazası…………………………………………………………...27
Şekil-11 Rotary sayaçlara ait bağlantı detayı…………………………………………………28
Şekil-12 Türbinli sayaçlara ait bağlantı detayı……………………………………………….29
Şekil-13 Domestik regülatör bağlantısı………………………………………………………..29
Şekil-14 B-tipi cihaz havalandırma detayı…………………………………………………….31
Şekil-15 Kabin içinde cihaz montaj detayı…………………………………………………... 33
Şekil-16 C-tipi cihazların atık gaz ağızlarının yerleşimi……………………………………..35
Şekil-17 Her iki tarafı açık koridorlarda hermetik çıkış uygulaması……………………….35
Şekil-18 Tek tarafı açık mahallerde hermetik çıkış uygulaması…………………………….36
Şekil-19 Dört tarafı kapalı mahallerde hermetik çıkış uygulaması…………………………36
Şekil-20 C-tipi cihazların çatı çıkış detayı…………………………………………………….37
Şekil-21 Baca tipleri…………………………………………………………………………….42
Şekil-22Hava atık gaz sistemi………………………………………………………………….43
Şekil-23Linye hattı detayı……………………………………………………………………..53
Şekil-24 Gaz kontrol hattı(Q ≤ 1200 KW, ani kapatma regülatörlü)……………………….57
Şekil-25 Gaz kontrol hattı(Q > 1200 KW, ani kapatma regülatörlü)……………………….57
Şekil-26 Cihaz kapasitesi (Q ≤ 1200 KW, düz regülatörlü)………………………………….58
Şekil-27 Cihaz kapasitesi (Q > 1200 KW, düz regülatörlü)………………………………….59
Şekil-28 Atmosferik brülörlü gaz kontrol hattı ekipmanları………………………………...59
Şekil-29 Multibloklu gaz kontrol hattı (PMax ≤ 360mbar, düz regülatörlü)…………………60
Şekil-30 Multibloklu gaz kontrol hattı (PMax < 200mbar, düz regülatörlü)…………………61
4
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
5/84
TABLOLAR
Tablo-1 Regülatör tipleri………………………………………………………………………14
Tablo-2 Magnezyum anot boyutları…………………………………………….…………….17
Tablo-3 Ondüleli, kaynak ağızlı esnek bağlantı elemanı..…………………………………...22
Tablo-4 Boru kelepçeleri mesafesi……………………………………..……………………...24
Tablo-5 C tipi cihazlar için kabin havalandırma menfez hesap tablosu….……...………...34
Tablo-6 F37 göre düz boy halinde borular için bükülme radyüsleri …………….………...63
Tablo-7 Bakır boru ölçüleri……………………………………….…………………………...63
Tablo-8 Bakır boru için çalışma şartları……………………………………………………...64
Tablo-9 Bakır borularda iç/dış lehim uzunluğu….…………………………………………..64
Tablo-10 Eş zaman faktörlerine bağlı debi tablosu……………………………………..……69
Tablo-11 Akış hızı ve boru sürtünme kayıp değerleri ………………………………………70
Tablo-12 Yerel basınç kayıpları………………….……………………………………………71
Tablo-13 Bakır borular için max çapa bağlı akış hızı ve özgül sürtünme basınç kaybı…...72
Tablo-14 Boru ekleme parçaları kayıp değerleri……………………………………………..73
Tablo-15 Boru çapı hesap çizelgesi…………………………………………………………….73
Tablo-16 Lokal kayıplar çizelgesi…………………………………………..………………... 74
Tablo-17 Çelik borularda cidar kalınlığı…………………………………………….………..74
Tablo-18 Sanayi ve ticari tip ocaklarda tüketim değerleri…………………………………..75
ÇİZELGELER
Çizelge-1 Çelik borularda cidar kalınlığı……………………………………………………..15
Çizelge-2 Doğalgaz hattı ile diğer hatlar arasındaki mesafe………………...………………19
Çizelge-3 Tesisatlarda kulanılan sayaç tipleri…………………………………….………….28
GRAFİKLER
Grafik-1……………………………………………………………..………………..…………49
Grafik-2……………………………………………………………………………..…..………51
5
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
6/84
İÇ TESİSAT TEKNİK ESASLAR
1- AMAÇ
Bu teknik esasların amacı, doğal gazın güvenilir olarak kullanılmasını belirleyen esasları
düzenlemek ve doğal gazın tüketimine yönelik olarak kullanılacak her türlü cihaz,ekipman ve
tesislerin ulusal ve/veya uluslararası standartlara uygun olarak can ve mal emniyetini sağlayacak
şekilde tesis edilmesini belirleyen esasları düzenlemektir.
2- KAPSAM
Sorumlu: Bu teknik esasların takibinden İç Tesisat Birimi Sorumludur.
Doğal gazın bina içerisinde kullanılması için oluşturulacak tesisatlar bu teknik esasların
öngördüğü şartlara göre yapılacak ve dönüştürülecektir.
Bu şartnamede öngörülen kurallar:
a) Doğal gaz tesisatı olmayan yapılarda kurulacak olan tesisatları,
b) Mevcut gaz tesisatında yapılabilecek ek ve değişiklikleri,
c) Tesisatlarda kullanılan cihazları
d) Proje onayını, tesisatın yapılmasını, muayene ve kontrolünü,
e)Yanma sonucu meydana gelen atık gazlara ait duman bacası ve kanallarına, ait proje ve
detaylarının düzenlenmesi ve yerleştirilmesini,
f)İç tesisatta meydana gelmesi muhtemel gaz kaçakları durumunda uyulması gereken kuralları
kapsar.
g)Endüstriyel ve Büyük Tüketimli Tesislerin doğal gaza dönüşümü ile ilgili uygulama kurallarını
kapsamaz.
2.1- Dayanak
4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu uyarınca çıkarılan Doğal Gaz Piyasası İç Tesisat
Yönetmeliği 7. maddesine göre düzenlenmiştir.
2.2- Açıklama
Bu teknik esasları incelerken adı geçen bütün standartlar ve mevzuatların güncel hali dikkate
alınmalıdır.
3. KONU
Bu teknik esaslar; konutlarda bulunan cihazların (kombi, kat kaloriferi, soba vs.) dönüşümü;
büyük tüketimli tesislerde ve konutlarda bulunan yanma ısı kapasitesi 70 kW. üzerinde olan
kalorifer kazanlarının doğal gaza dönüşümü ve yeni kurulacak tesislerde uyulması gereken
esasları tanzim eder.
4. TANIMLAR
4.1 Isıtma:
İstenen bir mahali, belirlenen bir sıcaklığa getirmek için katı, sıvı, gaz veya kombine yakıtların
yakılmasını yönetme işidir.
6
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
7/84
4.2. Isıtma Tesisi:
İstenen ısıtmayı sağlamak maksadı ile yakıtın yakılmasını sağlayan uygun biçim ve boyutta ısı
üreticileri ile ısıtılacak mahallerin uygun yerlerine yerleştirilmiş ısı yayıcıları ve bunlara ait
tesisatlardan oluşan tesislerdir.
4.3. Evsel ve Küçük Tüketimli Ticari Tesis:
Gaz teslim noktası çıkış basıncının 300 mbarg ve altında, gaz arzı debisinin ise 180 m3/h’ün
altında olduğu tesislerdir.
4.4. Merkezi Isıtma Tesisi:
Merkezi ısıtma tesisi, bir veya birden çok konutlu bir binanın altında ya da çatı katında veya
birden çok binadan meydana gelen bir sitedeki mevcut binalardan birinin altında ya da çatı
katında veya sitenin dışında uygun bir yere müstakilen tesis edilen ısıtma tesisleridir.
4.5. Doğalgaz :
Yeraltından çıkarılan veya çıkarılabilen gaz halindeki doğal hidrokarbonlar ile bu gazların
piyasaya sunulmak üzere çeşitli yöntemlerle sıvılaştırılmış, basınçlandırılmış veya fiziksel
işlemlere tabi tutulmuş (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı hariç) diğer hallerini ifade eder.
4.6. Brülör:
Gazı yakma havası (oksijen) ile belirli oranlarda karıştıran ve ısı ihtiyacına göre gerekli gaz-hava
karışım oranını, alevin biçim ve büyüklüğünü ayarlamak suretiyle issiz ve tam yanmayı ve alevin
meydana gelmesini sağlayan; bu amaçla otomatik kumanda, kontrol, ayar, ateşleme ve güvenlik
tertibatı ile donatılan ve gerektiğinde yakma havasını cebri veya tabii olarak sağlayan elemanları
içeren cihazdır.
4.7. Tam Yanma:
Doğalgazın, kimyevi bileşimine uygun olarak hesaplanmış gerekli miktarda yakma havası ile
kimyasal tepkimeye girmesi olayıdır.
CH4 + 2O2 + 8N2
CO2 + 2H2O + 8N2 + Enerji
4.8. Vent Hattı:
Boru hattındaki gazın gerektiğinde tahliyesi için; boru hattına, emniyet kapama vanaları
sistemine, basınç tahliye vanalarına, brülör öncesi gaz kontrol hatlarına monte edilen hattır.
4.9. Alçak Basınçlı Buhar Kazanı:
Alçak basınçlı buhar kazanı, izin verilen işletme üst basıncı (TS 3390 EN 764) en çok 0.5 Atü
olan TS 377, TS 497, TS 3101’e göre projelendirilip imal edilen ve TS 2838’e uygun güvenlik
tertibatı ile donatılan buhar üreticileridir.
4.10. Yüksek Basınçlı Buhar Kazanı:
İşletme üst basıncı 0.5 Atü den yüksek olan buhar üreticileridir.
7
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
8/84
4.11. Isı Gücü:
Isı gücü, su, buhar veya hava gibi bir ısı taşıyıcı akışkana, bir ısı üreticisi tarafından birim
zamanda aktarılan yararlı ısı miktarıdır (kW, kcal/h).
4.12. Anma Isı Gücü (QN):
Anma ısı gücü, belirli bir yakıt (katı, sıvı veya gaz) için TS 4040’da yer alan şartları sağlamak
üzere önceden belirtilen ve kararlı durumda, ısı üreticisinden ısı taşıyıcısı akışkana sürekli olarak
aktarılan ısı miktarıdır. (kW, kcal/h).
4.13. Anma Isı Gücü Alanı (AN):
Anma ısı gücü alanı (AN), belirli bir yakıt türü (katı, sıvı, gaz) için, ısı üreticisinin kararlı duruma
erişmesinden sonra anma ısı gücünü sürekli olarak veren, bir tarafında ısıtıcı akışkanın
bulunduğu ve diğer tarafını alev ve sıcak yanmış gazların yaladığı, imalatçı tarafından ısı
üreticisinin (sıcak su kazanı, buhar kazanı vb.) etiketinde belirtmiş olduğu alan olup birimi
“m²”dir.
4.14. Isıtma Yüzeyi (F):
Isıtma yüzeyi, arkasında ısıtılan su vb. akışkanın bulunduğu ve alevin ve/veya sıcak gazların
temas edip ısı geçişinin sağlandığı (su borulu kazanlarda bunun tersi) kazan yüzeylerinin toplamı
olup birimi “m²”dir.
4.15. Atık Gaz:
Atık gaz, yakıtın yakılması sonucu meydana gelen ve faydalı ısısından yararlanıldıktan sonra
atılan gaz halindeki yanma ürünleridir.
4.16. Valf (Ventil):
Valf, sızdırmazlık (kapatma) elemanı, akış yönüne karşı hareket ederek sızdırmazlık yüzeyinden
uzaklaşmak (valfın açılması) veya yaklaşmak (valfin kapanması) suretiyle akışı açan veya kesen
bir tesisat elemanıdır.
4.17. Vana:
Manuel olarak akışı kesmeye veya açmaya yarayan tesisat elemanıdır. (TS EN 331,TS 9809)
4.18. Sayaç:
Sayaç, kullanılmak (yakılmak) üzere tüketim mahalline sevk edilen doğalgazı ölçmekte
kullanılan cihazdır. (TS EN 12480, TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN 12261)
4.19. Gaz Teslim Noktası:
Müşteriye gaz arzının sağlanacağı, Servis Kutusu veya Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonudur.
4.20. Servis Regülatörü:
Servis Regülatörü, gaz servis hattı üzerinde tüketiciye sevkedilen gaz basıncını temin ve kontrol
amacı ile tesis edilen regülatördür.
8
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
9/84
4.21. Domestik regülatör :
Gaz teslim noktası ile gaz yakan cihazlar arasında bulunan boru hattındaki mevcut basıncın, gaz
yakma basıncından yüksek olduğu durumlarda tesis edilen regülatörlerdir.
4.22. Rekor:
Gaz hattının bir kısmını herhangi bir sebepten dolayı sökmek, tamir etmek vb. işler için
kullanılan uzun dişli boru parçası, manşon ve kontra somundan oluşan bağlantı elemanıdır.
4.23. Filtre :
Gaz tesisatındaki yabancı maddelerin sayaç, gaz hattı elemanları veya yakıcı cihazlara geçişini
engellemek amacı ile kullanılan elemandır.
4.24. Test Nipeli:
Sızdırmazlık testi, bakım ve ayarlar sırasında yapılacak basınç ölçümlerinde kullanılmak amacı
ile doğalgaz boru hattı üzerine konulan elemanlardır.
4.25. Brülör gaz kontrol hattı (Gas Train):
Brülör gaz işletme ve emniyet elemanlarından (küresel vana, manometre, filtre, minimum gaz
basınç presostatı, maksimum gaz basınç presostatı, selenoid vanalar, vb.) oluşan armatür
grubudur.
4.26. Tabii Havalandırma Sistemi:
Yakma havasını bulunduğu ortamdan alan yakıcı cihazların bulunduğu mahallerin
havalandırmasının dış atmosfere açık bölümden tabii olarak yapılmasını sağlayan sistemdir.
(kanal, menfez vb.)
4.27. Cebri (Mekanik) Havalandırma Sistemi:
Alt ve üst havalandırmanın, vantilatör, aspiratör gibi mekanik sistemlerle havalandırma kanalları
kullanılarak sağlandığı sistemdir.
4.28. Alt Havalandırma:
Yakıcı cihaz için gerekli yakma havasını temin için tesis edilen sistemdir.
4.29. Üst Havalandırma:
Ortamda bulunabilecek atık ve/veya çiğ gazların dış ortama tahliyesi ve yakma havasının alt
havalandırma noktasından ortama girişinin rahat yapılabilmesi için tesis edilen sistemlerdir.
4.30. Üst Isıl Değer (Ho):
Üst ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde bulunan 1Nm³ gazın tam yanma için gerekli
minimum hava ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri
başlangıç derecesine kadar soğutulup karışımındaki su buharı yoğuşturulduğunda açığa çıkan ısı
miktarıdır. (Sembolü Ho, Birimi kcal/Nm³’tür.)
4.31. Alt Isıl Değer:
Alt ısıl değeri, belirli bir sıcaklık derecesinde 1Nm³ gazın, tam yanma için gerekli minimum hava
ile karıştırılarak herhangi bir ısı kaybı olmadan yakıldığında ve yanma ürünleri, karışımdaki su
9
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
10/84
buharı yoğuşturulmadan başlangıç sıcaklığına kadar soğutulduğunda açığa çıkan ısı miktarıdır.
(Sembolü Hu, birimi kcal/Nm³’tür.)
4.32. Wobbe Sayısı:
Wobbe sayısı, bir gazın sabit beslenme basıncında yakılması ile açığa çıkan ısı ile ilgili olup
aşağıdaki formülle hesaplanır.
W=Gazın üst ısıl değeri / (Gazın bağıl yoğunluğu) 1/2
4.33. Gaz Modülü:
Bir cihazın wobbe sayısı farklı başka bir gazla çalışabilir hale dönüştürülmesinde, ısı girdi
paritesi ve primer hava sürüklenmesinin doğru değerini elde etmek için, cihazın daha önce
çalıştığı gazla aynı olması gereken orandır.
4.34. II. Gaz Ailesi:
II. gaz ailesi, standart şartlar altında, wobbe sayıları 11,46-16,1 kWh/m³ arasında olan gazlar
olup, doğalgaz bu gaz ailesindendir.
4.35. İç Tesisat:
Gaz teslim noktasından itibaren sayaç hariç, müşteri tarafından yaptırılan ve mülkiyeti müşteriye
ait olan boru hattı ve ekipmanı ile tüketim cihazları, atık gaz çıkış borusu, baca ve
havalandırmadan oluşan sistemdir.
4.36. Bina Bağlantı Hattı :
Gaz teslim noktası ile bina arasındaki hattır.
4.37. Kolon Hattı:
Gaz teslim noktasından sayaç giriş vanasına kadar olan tesisat bölümüdür.
4.38. Ana Kapatma Vanası:
Kolon hattı üzerinde tesis edilen ve gerektiğinde tüm gaz akışının kesilmesini temin etmek amacı
ile kullanılan tesisat elemanıdır.
4.39. Tesisat Galerisi:
Bina dışında, doğalgaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırma ve aydınlatması
temin edilmiş istenildiğinde kontrolü, bakım ve onarımı yapılabilen toprak altı tesisat
kanallarıdır.
4.40. Tesisat Şaftı:
Bina içinde, doğalgaz ve/veya diğer tesisat hatlarının geçtiği, havalandırması temin edilmiş,
binanın her katında bakım, onarım ve kontrol maksatlı ulaşılabilen tesisat kanallarıdır.
4.41. Tesisat Kanalı:
İçinden bir veya birkaç tesisatın geçirilmesi düşünülerek özel olarak inşa edilmiş kanallardır.
10
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
11/84
4.42. Toplam Kapasite:
Bir binada bulunan bütün cihazlar tarafından bir saatte tüketilebileceği kabul edilen ve bina
tesisatı boyutlandırılmasında kullanılan maksimum gaz debisidir.
4.43. Kazan:
Isınma veya proses amaçlı sıcak su veya su buharı üreten, bazı hallerde kullanım amaçlı sıcak su
temin eden cihazlardır.
4.44. Boyler:
Kazan ile eş güdümlü çalışan veya kendine ait bir yakma sistemi bulunan kullanım amaçlı sıcak
su üretim maksatlı cihazlardır.
4.45. Kat Kaloriferi:
Anma ısı yükü 70 kW yi aşmayan bireysel veya küçük tüketimli bina merkezi ısıtma
sistemlerinde kullanılan yer veya duvar tipi cihazlardır.
4.46. Kombi:
Anma ısı yükü 70 kW yi aşmayan, ısıtma ve kullanım sıcak suyu üretme maksatlı duvar tipi
kombine cihazlardır.
4.47. Şofben:
Kullanım sıcak suyu üretme maksatlı cihazlardır.
4.48. Soba:
Gaz yakarak elde ettiği ısıyı doğrudan ısıtma yüzeyleri üzerinden ortama veren cihazlardır.
4.49. Ocak:
Yemek pişirme ve/veya yemek ısıtma maksatlı açık yanmalı cihazlardır.
4.50. Sıcak hava üreticisi
Uygun biçim ve boyuttaki ısıtma yüzeyleri vasıtasıyla havayı doğrudan ısıtan ve gaz yakıtla
çalışan bir ısıtma cihazı.
4.51. Radyant ısıtıcı:
Gaz yakıt yakarak, bulunduğu mekana ısı transferini ışınım ile yapan ısıtma cihazlardır.
4.52. A Tipi Cihazlar (Bacasız Cihazlar )
A tipi cihazlar yanma için gerekli havayı monte edildikleri ortamdan alan, atık gaz tesisatı
olmayan, yanma ürünlerini bulundukları ortama veren ocak tipi cihazlardır.
4.53. B Tipi Cihazlar ( Bacalı Cihazlar )
B tipi cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan, açık yanma odalı,
yanma ürünlerini uygun bir atık gaz tesisatı ve uygun bir baca vasıtası ile dış ortama veren
cihazlardır.
11
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
12/84
4.54. B1 Tipi Cihazlar (Vantilatörlü – Bacalı Cihazlar )
B1 Tipi Cihazlar yanma için gerekli olan havayı monte edildikleri ortamdan alan açık yanma
odalı, yanma ürünlerini bir vantilatör yardımı ve özel atık gaz elemanları vasıtası ile doğrudan
veya atık gaz bağlantı elemanları ve uygun bir baca vasıtası ile dış ortama veren, havalandırma
ihtiyacı bakımından B tipi cihazlar ile aynı kategoride mütalaa edilen cihazlardır.
4.55. C Tipi Denge Bacalı (Denge Bacalı Cihazlar)
C Tipi denge bacalı cihazlar, yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan
bağımsız olarak özel hava bağlantısı ile dış ortamdan alan, kapalı yanma odalı, yanma ürünlerini
özel atık gaz elemanları ile dış ortama veren havalandırmaları bulundukları ortamdan bağımsız
olan cihazlardır.
4.56. Yoğuşmalı Cihazlar
Yoğuşmalı cihazlar, kullanma ve ısıtma sıcak suyunu ısıtmak için kullandıkları gazın yanma ısısı
dışında atık gazın içindeki su buharını yoğuşturarak, buharın yoğuşma gizli ısısından da
yararlanan genellikle “C” tipi denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır.
4.57. Baca Klapesi:
Bacada veya duman kanalında termik veya mekanik olarak çalışan yatay veya düşey bir eksen
etrafında (menteşe gibi) dönerek akışı kesen veya düzenleyen bir tesisat elemanıdır.
4.58. Baca Sensörü (Atık Gaz Akış Sigortası):
Atık gaz borusuna/kanalına monte edilen ve bacada meydana gelen yığılma ve geri tepme gibi
durumlarında gazı kesen emniyet tertibatıdır.
4.59. Atık Gaz Çıkış Borusu (Duman Kanalı):
Gaz tüketim cihazı ile baca arasındaki irtibatı sağlayan daire, kare veya dikdörtgen kesitli baca
bağlantı kanallarıdır.
4.60. Baca:
Gaz tüketim cihazlarında yanma sonucu oluşan atık gazların atmosfere atılmasını sağlayan daire,
kare veya dikdörtgen kesitli kanaldır.
4.61. Baca Şapkası:
Bacanın çekiş etkisini düzenleyen, bacayı harici etkilerden koruyan ve baca çıkış ucuna
yerleştirilen şapkadır.
4.62. Etkili Baca Yüksekliği:
Duman kanalının bacaya bağlantı noktası ile bacanın en üst noktası arasındaki mesafe. Cihazlar
için müstakil bacaların etkili yüksekliği en az 4 metre olmalıdır. Ancak cihaz davlumbazına
bağlanan atık gaz tesisatı en az 1,0 metrelik düşey bir hızlandırma yoluna sahipse, bu
hızlandırma yolunun 1,5 katına eşit olan daha küçük etkili baca yüksekliği de yeterli olur.
4.63. Müstakil (Bireysel) Baca:
Tek bir birime hizmet vermek üzere inşaa edilmiş, binanın bir katından çatının üstüne kadar
çıkan ve diğer katlarla cihaz bağlantısı olmayan bacadır.
12
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
13/84
4.64. Ortak Baca (Şönt Baca):
Çatı üstüne çıkan bir ana baca ile cihazın bağlandığı kattan bir kat yukarıda ana baca ile birleşen
ve ana bacaya paralel bacalardan oluşan ve birden fazla birime hizmet vermek için inşaa edilmiş
bacadır.
4.65. Adi Baca:
Birden fazla birime hizmet vermek için inşa edilmiş, her katta cihazların doğrudan bağlandıkları
bacadır.
4.66. Hidrolik Çap:
Kanal kesit alanının (A), kanal çevre uzunluğuna (U) bölümünün 4 katıdır.
Dh = 4.A/U
A : Kanal kesit alanı
U : Kanal çevre uzunluğu
Dh : Hidrolik çap
4.67. Büyük Tüketimli Tesisler:
Şehir içi doğal gaz dağıtım şebekesinden branşman alınmak suretiyle ısı merkezi kapasitesine
uygun Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu kurularak bu istasyondan ısı merkezine doğal gaz
verilen tesislerdir.
4.68. Klape:
Klape, sızdırmazlık (kapatma) elemanı, yatay veya düşey bir eksen etrafında (menteşe gibi)
dönerek akış doğrultusuna zıt yönde oturma yüzeyinden açılmak (açma durumu) veya oturma
yüzeyine yaklaşmak (kapatma durumu) suretiyle akışı kesen bir tesisat elemanıdır.
4.69. Tüketim Hattı:
Sayaçtan en son ayrım hattına kadar olan hattır.
4.70. Ayrım Hattı:
Tüketim hattı ile cihaz bağlantı hattı arasındaki hattır.
4.71. Cihaz Bağlantı Hattı:
Cihazın gaz girişi ile ayrım hattını birleştiren sabit veya esnek bağlantı hattıdır.
4.72 Basınç Düşürme İstasyonu:
Basınç düşürme istasyonu, istasyon çıkışındaki boru hattında veya ana dağıtım boru hattındaki
gaz basıncını istenen bir değere otomatik olarak düşüren veya ayarlayan donanımdır. Basınç
düşürme istasyonu, boru donanımı, vana, filtre, regülatör, sayaç, kontrol cihazları, kontrol hatları,
havalandırma donanımı ve bunları muhafaza eden yapıdan meydana gelir.
4.73. Boru Kılıfı:
Gaz boru hatlarının döşeme ve duvar geçişlerinde kullanılan koruyucu malzemelerdir.
13
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
14/84
4.74 Abone tüketim değeri
Bir abonenin bir saatte tüketebileceği kabul edilen en yüksek gaz tüketim miktarı ( m3/h
cinsinden).
4.75 İç Tesisat
Basınç düşürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu çıkışından itibaren sayaç hariç, boru hattı
ve teçhizatı ile tüketim cihazları ile tesisat arasındaki esnek bağlantı elemanını kapsayan tesis.
4.76 Doğal gaz dağıtım şebekesi
Dağıtım şirketinin belirlenmiş bölgesinde, işlettiği doğal gaz dağıtım tesislerini ve boru hatlarını
ifade eder.
4.77. Deprem Vanası :
Deprem anında harekete geçen ve boru tesisatındaki gaz akışını kesen; mekanik, elektronik veya
elektro-mekanik cihazlardır.(TS 12884)
4.78. Sızdırmazlık Macunu:
Gaz boru hatları ve donanımlarının dişli bağlantılarında gaz sızdırmazlığını sağlamak amacı ile
kullanılan özel bir macundur.
5. GAZ TESLİM NOKTASI
Çelik ve PE ana dağıtım şebekesindeki mevcut basıncın ihtiyaç duyulan basınca düşürülmesi için
kurulan tesisler servis kutusu yada Basınç Düşürme ve Ölçüm İstasyonu şeklinde olabilir. Servis
kutularının giriş tarafındaki hat PE olup taşıdığı basınç 1- 4 bar dır. Servis kutularının çıkış
tarafındaki basınç ise 21 mbar veya 300 mbar olmak üzere iki ayrı değerde olabilecek şekilde
tesis edilmektedir. Servis kutusu çıkış basıncının hangi değerde olacağı ihtiyaç duyulan gaz
debisi , gaz basıncı ve borulama mesafesi gibi değişkenlere bağlıdır.
Çıkış debileri ise servis kutusu içinde bulunan basınç düşürme regülatörlerinin sayı ve tipine göre
değişkenlik gösterir. Basınç düşürme regülatörlerinin tipi ve sayısı onaylanan projeye göre
firmanın yapacağı talep doğrultusunda ESGAZ tarafından belirlenir.
5.1 Servis Kutusu ve Regülatör tipleri
ESGAZ gaz teslim noktasında tesis edilen servis kutuları ve bu servis kutularında kullanılan
regülatörlerin tipleri Tablo-1’de verilmiştir.
ESGAZ yukarıda belirtilen servis kutusu ve servis kutusu regülatör tiplerinde değişiklik yapma
hakkına sahiptir. Ayrıca servis kutuları tesis edilecekleri mahalin fiziksel şartlarına (Duvar tipi
servis kutusu, yer tipi servis kutusu) ve ihtiyaç duyulan gaz debisine göre (S200, S300, CES
200) tiplere ayrılır.
ESGAZ’ın onayı alınmak şartı ile istasyon ve servis kutusu sonrası bina bağlantı hattı PE borular
ile yapılabilir.
14
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
15/84
6. MALZEME SEÇİMİ:
Tüm tesisat bileşenleri ve yakıcı cihaz seçiminde TS, EN, ISO, IEC standartlarından herhangi
birine, bu standartları haiz olmayan malzemeler, TSE tarafından kabul gören diğer standartlardan
birine uygun olmalıdır. Standartlarda yapılabilecek değişikliklerde yeni tarihli standardın resmi
gazete de yayımlanmasından sonra yeni standart geçerli olur.
7.BORULAR VE YERLEŞTİRME KURALLARI
7.1 Borular
7.1.1Yer Altı Boru hatları
Yer altı (bina dışında) gaz boru tesisatlarında kullanılacak çelik borular TS 6047 EN 10208,
ve/veya API 5L’ye uygun olmalıdır. Polietilen borular TS EN 1555 standartına uygun olmalıdır.
Çelik borularda boru çaplarına göre cidar kalınlığı Çizelge-1 e uygun olmalıdır.
Çizelge-1 Çelik Borularda Cidar Kalınlığı
7.1.2 Yer Üstü Boru hatları
Kullanılacak çelik borular TS 6047 EN 10208, dikişsiz bakır borular TS 9872 EN 1057
standardına uygun olmalıdır. Doğal gaz tüketim cihazlarıyla boruların birbiriyle bağlanmasında,
TS EN 14800 ,TS 10880 , TS 15266, TS 10878 standardına uygun esnek borular kullanılmalıdır.
Çelik borularda boru çapına göre cidar kalınlıkları Çizelge 1’e uygun olmalıdır.
7.2 Boru ekleme parçaları
7.2.1 Yer altına döşenecek boru ekleme elemanları
Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, PE bağlantı elemanı TS EN 1555–3, flanşlar
(kaynak boyunlu) TS ISO 7005–1 ve contalık malzemeler TS EN 751 standardına uygun
olmalıdır.
7.2.2 Yer üstüne döşenecek boru ekleme parçaları
Kaynak ağızlı çelik bağlantı elemanı TS 2649, dişli bağlantı elemanı TS 11 EN 10242, flanşlar
(kaynak boyunlu) TS ISO 7005–1, esnek borular ve bağlantı elemanları TS 11394, TS 10880, TS
10878, contalık malzemeler TS EN 751 standardına uygun olmalıdır. Tesisatta kullanılan tüm
esnek bağlantı elemanları makaron kaplı olmalıdır.
Duvar geçişlerinde borular, uygun boyuttaki kılıflar içinden geçirilmeli ve koruyucu
malzemelerle korozyona karşı yalıtılmalıdır. Başkaca belirtilmedikçe, kılıf çapı, boru çapından
bir çap büyük olmalıdır.
15
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
16/84
7.3 Yeraltına yerleştirilen çelik borular DIN 30670’e uygun hazır polietilen (PE) olmalıdır.
Bağlantı yerleri (kaynak yerleri) TS 5139‘a uygun sıcak sargı ile kaplanmış olmalı ve tüm borular
TS 5141 EN 12954 standardına uygun katodik koruma ile korozyona karşı koruma altına
alınmalıdır. Çelik borular TS 10038 standardına uygun olarak tesis edilmelidir. Çelik boruların
birbirine eklenmesi kaynak tekniği ile olmalıdır. Hazır PE kaplı borular yeraltına tesis edilmeden
önce kaplamada hasar olup olmadığı kontrol edilmelidir. Sıcak PE sargı uygulamasında, uygun
kaplama yöntemi kullanılmalı ve önce boru üzerindeki hadde pası, korozyon ürünleri, yağ ve
nem tamamen giderilmeli, işlem esnasında sargı malzemesine hasar verilmemeli, sargıda pot
veya boşluk olmamalıdır. PE kaplama, borunun toprak seviyesinden çıktığı yerden en az 60 cm
yukarıya kadar devam etmelidir.
7.4 Boru tesisatının korozyom karşı korunması;
Yeraltına döşenen çelik boruların korozyona karşı (TS 2169’a uygun) korunması için borular
hazır PE kaplı olmalı veya boru üzerindeki hadde pası, korozyon ürünleri, yağ ve nem tamamen
giderilerek sıcak PE sargı ile izole edilmelidir. İzolasyon sıcak sargı ile yapılıyor ise
(örneğin fittingler ve yer tipi servis kutusu çıkışındaki flanşlar) sargıda pot veya delik
bulunmamalıdır . (TS 5139). PE kaplama , borunun toprak seviyesinden çıktığı yerden en az
60 cm. yukarıya kadar devam etmelidir. Yerüstü boruları ise astar boya üzerine sarı renkli RAL
1021 kodlu (krom sarısı) yağlı boya ile boyanmalıdır. (TS 5140) Galvanizli borular kullanılır ise
kullanılan borular üzerine şablonla “DOĞAL GAZ” ibaresi işaretlenmelidir. Toprak altında kalan
çelik boru hatlarında TS 5141’e göre katodik koruma yapılmalıdır.
Galvanik anotlarla yapılacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak magnezyum
anotlar kullanılacaktır. Kullanılacak magnezyum anotlar TS 5141’e uygun olacaktır.
Magnezyum anotların kimyasal bileşimleri şu şekilde olmalıdır;
% Al : 0.05 max.
% Zn : 0.03 max
% Mn : 0.17 max
% Si : 0.2 max
% Fe : 0.02 max
% Pb : 0.006 max.
% Sn : 0.001 max.
% Cu : 0.05 max
% Ni : 0.01 max
% Mg : Geri kalan
16
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
Kullanılacağı Zeminin Özgül Elektrik Direnci
: 4000 ohm.cm (Max) olmalıdır.
Magnezyum anotların kimyasal özellikleriyse;
Elektrod Potansiyeli (Referans Cu/CuSO4 elektrod)
Teorik Akım Kapasitesi
Anot Verimi
Çeliğe Karşı Devre Potansiyeli
: -1500 mVolt (Deniz suyu içinde)
: 3.94 amper.saat/kg
: % 50
: 650 mVolt
ST.12.02
01.05.2015
17/84
Magnezyum anotların anot yatağı malzemesi; (B tipi)
Jips (CaSO42H2O)
Bentonit
Sodyum Sülfat (Na2SO4)
Özgül Elektrik Direnci (ohm.cm)
: % 25-30
: % 40-50
: % 25-30
: 25-50
özelliklerinde olmalıdır.
Aşağıda TS 5141’e göre D profil magnezyum anot boyutları verilmektedir;
Çıplak Anod *
Dolgu Paketler
in Anod
Ağırlığı
A
b (mm) l (mm) Anod
Anod
(mm)
Ağırlığ
Dolgus (kg)
ı (kg)
u (kg)
M-1 30
30
970
1.6
130
1100
11
12.6
M-2 60
60
470
3
160
550
9
12
M-3 100
100
300
5
200
400
9.5
14.5
M-4 100
100
460
8
200
550
11.4
19.5
M-5 100
100
560
10
200
650
14
24
M-6 130
130
500
15
225
600
17
32
M-7 130
130
580
17
225
700
19
36
M-8 130
130
700
20
225
800
21
41
* Çıplak anod kütlesinde tolerans % 5, uzunluk ölçülerinde tolerans % 3’tür.
Tablo-2 Magnezyum anot boyutları
Ano
d
Tipi
Anod
Yatağı
Malzemesi
D
L
Toprak altında kalan çelik boru hatları TS 5141’e göre katodik koruma yapılmalıdır. Galvanik
anotlarla yapılacak katodik koruma sistemlerinde galvanik anot olarak magnezyum anotlar
kullanılacak ve doğal gaz tesisatı ile arasındaki mesafe min. 150 cm. olacaktır. Magnezyum
anotlar TS 5141’e uygun olacaktır.
Servis kutusu ortak kullanımlarında katodik koruma uygulaması :
Uygulama 1 : A binası gaz kullanıyor ve katodik koruma mevcut değil, B binası bağlantı yapacak
ise
B binası için daha önce bir branşman vanası mevcut olsun veya olmasın, 1 nolu hattın
tamamı yenilenmeli, 1 ve 2 nolu hatlar katodik koruma altına alınmalıdır. A ve B binalarına ait
hatlara izolasyon flanşı tesis edilmelidir.
Uygulama 2 : A binası gaz kullanıyor ve katodik koruma mevcut , B binası bağlantı yapacak ise
17
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
18/84
Toprak altı hattın tamamı için katodik koruma ölçüm değeri doğru okunabiliyor ise B binası için
ayrı bir anot sistemi koyulmayabilir. B binası hattına izolasyon flanşı tesis edilmelidir.
7.5 Toprak altına döşenecek doğalgaz hattı için gereki tranşe (toprak altı boru döşeme kanalı)
derinlikleri şekil-1 de verilmiştir.
Şekil-1 Toprak Altı Hat Ayrıntıları
7.6 Geri dolgu işlemi esnasında boru altına, boşluk kalmayacak şekilde sarı kum ile yastıklama
yapılmalıdır. Boruya zarar verebilecek büyüklükte taş ve moloz yığınları dolgu malzemesi içinde
bulunmamalıdır. Çelik borunun aşırı yüke maruz kalabileceği (yol geçişi, araç geçişi vb.)
durumlarda tranşe derinliği arttırılmalı ve boru üst seviyesinin tranşe üst seviyesine olan mesafesi
80 cm olmalıdır. Bu derinliğin sağlanamayacağı durumlarda çelik kılıf kullanmak şartı ile tranşe
derinliği en az 60 cm olmalıdır. Kılıf borusunun ve doğalgaz borusunun birbirine temasını
önlemek için araya kauçuk veya plastik malzemeden ayırıcılar konmalıdır. İlaveten kılıf ve
doğalgaz borusu arasına su ve yabancı madde girişini önlemek için uç kısımları kauçuk nevi bir
malzeme ile kapatılmalıdır. Kılıf borusu ve doğalgaz borusunun kılıf içinde kalan kısmı da hazır
PE kaplı olmalı veya sıcak PE sargı ile izole edilmelidir.(şekil-2)
Şekil-2 Muhafaza borusu detayı
18
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
19/84
7.7 Bina bağlantı hatlarında PE boru kullanılması halinde gaz teslim noktasından sonra toprak
altına çekilecek doğalgaz boru hattının TS EN 1555 standardına uygun olmalı ve boruların
birleştirilmesi elektrofüzyon tekniği ile yapılmalıdır. Toprak üstünde kalan PE boru kısmı dış
darbelere ve etkilere karşı dayanıklı bir muhafaza içine alınmalıdır. PE borunun toprak üstüne
çıkması için yapılacak olan dönüşlerde mutlaka uygun fittings kullanılmalıdır.
PE borunun toprak üstüne çıkacaksa çelik boru içine alınıp ultraviyole ışınlardan korunmalıdır.
Bina bağlantı hattı toprak üstüne çıkmadan doğrudan binaya giriş yapılacak ise, bina girişinden
en az 1m önce çelik boruya geçiş yapılmalı ve çelik boru kısımları katodik korumaya alınmalıdır.
7.8 Doğalgaz boru hattı güzergâhında tesisat, yakıt depoları, drenaj kanalları, elektrik kabloları,
kanalizasyon vb. yerlere Çizelge.2’de belirtilen mesafelerden daha yakın olmamalı, mekanik
hasar ve aşırı gerilmeye maruz kalmayacağı emniyetli yerlerden geçirilmelidir.
PARALEL VEYA DİKİNE GEÇİŞ
MİNUMUM MESAFE
Elektrik Kabloları
Şekil 3 de belirtilmişrtir.
Kanalizasyon Boruları
Agresif Akışkan Boruları
Oksijen Boruları
Dikine Geçiş = 50 cm
Paralel Geçiş = 100 cm
Metal Borular
Sentetik Borular
50 cm
30 cm
Açık Sistemler (Kanal vb.)
Dikine Geçiş = 50 cm
Paralel Geçiş = 150 cm
Diğer Altyapı Tesisleri
50 cm
Çizelge.2 – Doğalgaz hattı ile diğer hatlar arasındaki mesafe
Şekil-3 Doğalgaz Hattı ile Elektrik Kabloları Arasındaki Mesafe
19
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
20/84
7.9 Bina bağlantı hatları binaya, binanın girişine yakın, yeterince aydınlatılmış, kuru, doğal
olarak havalanabilen ve kolayca ulaşılabilen bir yerinden girmelidir. Gaz borusu hasara
uğramayacak bir biçimde korunmuş olmalıdır. Doğalgaz boruları, bina ortak mahali olmayan,
kapıcı dairesi, sığınak, yakıt deposu vb. yerlerden geçirilmemelidir. Doğalgaz hattı yangın
merdiveninin içinden ve bitişiğinden geçirilmemelidir. Doğalgaz boruları ESGAZ tarafından her
zaman kolayca görülebilecek, kontrol edilebilecek ve gerektiğinde kolayca müdahale
edilebilecek yerlerden geçirilmelidir. Bağlantı hattı kapasitenin yeterli olduğu durumlarda ve
zorunluluk durumlarında (bina girişlerinin yakın olması, kot farkı, merdivenli sokak girişleri vb.)
aynı gaz teslim noktasından birden çok binaya bağlantı yapılabilir. Gaz teslim noktası işletme
emniyetini ve binanın fiziki konumunu dikkate alarak mülkiyet problemi olmayan ortak
alanlardan geçirilerek tesis edilmelidir.
Gaz boruları kapalı hacim içinden geçirilmemelidir. Ancak tesisat şaftı içinden geçirildiğinde bu
şaft tam olarak havalanabilecek biçim ve boyutta olmalıdır. Doğalgaz hattının kontrolü rahatlıkla
yapılabilir durumda olmalıdır. Tesisat şaftından geçen hatlar kelepçe ile tespit edilmelidir.Tesisat
şaftı her katta ulaşılabilir olmalıdır.
7.10 Doğalgaz bina bağlantı hattı üzerinde madde 7.11‘de belirtilen şartlara uygun olan bir
mahale (bina ana giriş kapısına mümkün olduğunca yakın) rahatça ulaşılabilecek yükseklikte,
hasar görmeyecek bir noktaya tüm tesisatın gaz akışını gerektiğinde kesip açma işlevini yerine
getirecek TS 9809 veya TS EN 331 standardına uygun Ana kapama vanası konulmalıdır. Ana
kesme vanası bina dışında bir noktaya konulacak ise havalandırılmış bir kutu içine alınmalıdır.
Bina bağlantı hattı bina içinde birden fazla kolona ayrılacak ise her bir kolon için ayrıca bir
Kolon kapatma vanası tesis edilmelidir. Ana kesme ve kolon kapatma vanaları tesisata rakorlu
bağlantı ile bağlanmalıdır. Burada kullanılan gaz boruları ve vanalar binanın sığnak, yakıt
depoları ve ortak mahal olmayan yerlerden geçirilemez. Ortak kullanılan servis kutularındaki
A.K.V yerleşimleri şekil-4’te verilmişti.
Şekil-4 Ana kesme vanasının yerleşimi
20
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
21/84
7.11 Doğalgaz hatlarının, duvar ve döşemelerden geçişlerinde koruyucu kılıf borusu
kullanılmalıdır. Duvar ve döşeme geçişlerinde gaz borusu ve koruyucu borunun eş merkezli
olmasına özen gösterilmelidir. Koruyucu borunun iç çapı, gaz borusunun dış çapından en az 20
mm daha büyük olmalıdır. Koruyucu boru bina dış duvarı içine sıkı ve tam sızdırmaz bir biçimde
yerleştirilmeli ve duvarın her iki yüzünden dışarıya doğru en az 10 mm taşmalıdır. Koruyucu
boru ile gaz borusu arasında kalan boşluk duvarın her iki tarafından zamanla katılaşıp
çatlamayacak, sızdırmaz, dayanıklı plastik esaslı malzemeler doldurularak tam sızdırmaz hâle
getirilmelidir. Koruyucu boru içinde kalan gaz borusunda ek yeri bulunmamalıdır (şekil-5)
Şekil-5 Duvar Geçişi
7.12 İç tesisat ekipmanları ile telefon, elektrik hatları, sıcak, kızgın akışkan vb. boruları arasında
en az 15 cm’lik bir açıklık olmalıdır. 1000 Volt üzerindeki elektrik hatları için bu mesafe en az
30 cm olmalıdır. Yüksek gerilim havai hatları ile doğalgaz tesisatı arasındaki mesafe en az 10 m
olmalıdır.
7.13 Doğalgaz boruları kendi amacı dışında (elektrik ve yıldırımdan korunma tesislerinin
topraklanması vb. için) kullanılmamalıdır.
7.14 Doğalgaz borularının duvarlara tespitinde; DN 50 ve altındaki çaplarda plastik veya çelik
dübelli kelepçeler, DN 65 ve üstü çaplarda çelik dübelli kelepçeler veya konsol kullanılmalıdır.
Kelepçeler yapı elemanlarına tespit edilmelidir.
7.15 Gaz teslim noktası ile sayaç giriş vanası arasındaki tesisatlar da ve merkezi sistem tesisatları
ile üretim amaçlı ticari yerlere ait tesisatların sayaçtan sonraki kısımlarında en düşük çap DN 25
olacak ve DN 25 ve üstü çaplarda TS 8414 EN 14163‘e uygun kaynaklı birleştirme uygulaması
yapılmalıdır. Kaynak işlemi TS EN 287-1‘e göre sertifika almış veya MYK belgeli kaynakçılar
tarafından yapılmalıdır. DN 65 ve daha küçük çaplı tesisatlarda oksi asetilen kaynağı yapılabilir.
7.16 Toprak kayması veya oturması muhtemel yerlere yerleştirilecek bina bağlantı hatları ile iç
tesisat hatları arasında ek gerilmelerin oluşmasını önlemek amacıyla, bina bağlantı hattı ile ana
kapama vanası arasında oluşabilecek gaz kaçağına karşı, TS 10878‘e uygun esnek bir bağlantı
yapılmalıdır.
21
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
22/84
7.17 Temel ve zeminin özellikleri nedeniyle binanın dilatasyonla ayrılmış iki kısmı arasında veya
bitişik iki ayrı bina arasında farklı oturma olabileceğinden, buralardaki iç tesisat boruları bu
olaydan etkilenmeyecek şekilde TS 10878‘e uygun esnek bağlantı elemanı ile bağlanmalıdır.
Şekil -6 Esnek bağlantı elemanı montajı
Şekil -7 Esnek bağlantı elemanı
Esnek bağlantı elemanının bağlanacağı iki boru arasında bırakılması gereken mesafe, esnek
bağlantı elemanı boyunun ( L1 ) en fazla %80’i kadar olmalıdır (Şekil–7 ve Tablo–2).
Tablo–3 Ondüleli, kaynak ağızlı esnek bağlantı elemanı (TS 10878)
7.18 Doğal gaz kolon tesisatlarının montaj bitiminde boruların üzerinde temizlik yapılarak
üzerine antipas uygulaması, antipas üzerine de iki kat krom sarısı yağlı boya ile (boya kodu:RAL
1021) boyanmalıdır. Boyama esnasında hattın iki noktasında boru markası ve standardı açık
brakılacak şekilde ve onun haricinde kalan hattın tamamı sayaç girişine kadar boyanacaktır.
7.19 Vidalı bağlantılarda vida dişinin tipi TS 61‘e uygun olmalı ve vidalı manşonlar ile yapılan
bağlantılarda doğal gazın etkilemeyeceği sızdırmazlık malzemeleri kullanılmalıdır (TS EN 751)
7.20 Çelik boruların bükümü iç çaplar daraltılmayacak ve boruda şekil bozukluğu olmayacak
şekilde soğuk şekil verme yöntemi (toprak altı hatlar hariç) ile yapılabilir, kontrolünde yaşanan
zorluk nedeniyle 45o nin üzerindeki bükümlerden kaçınılmalıdır.
22
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
23/84
7.21 Gaz tesisatı―Elektrik Tesislerinde Topraklamalar yönetmeliği‘ne göre topraklaması yapılan
binanın elektrik tesisatının topraklama hattı ile irtibatlandırılmalıdır. Bunun sağlanamadığı
durumlarda; topraklama bina ihtiyacına göre bakır ve galvaniz çubuk elektrotlar veya bakır ve
galvaniz levhalarla yapılmalıdır.
Elektrotlar veya levhalar toprak içinde düşey olarak bütünüyle yerleştirilmeli ve en az 16 mm²
çok telli (örgülü) bakır kablo ve iletken pabuç kullanılarak veya kaynak ile doğalgaz tesisatına
izolasyon mafsalı varsa çıkışına irtibatlandırılmalı ve elektrik mühendisleri odasının verdiği
topraklama ölçüm raporu belgesine sahip elektrik mühendisinin raporu proje ekinde sunulacaktır.
7.22 Bina kolon hatlarının havalandırılması için gazın toplanması muhtemel olan yerler (bina üst
kat sahanlığı) dış ortamla doğrudan veya kanal kullanılarak irtibatlandırılmalı (150cm²),
havalandırmanın mümkün olmadığı durumlarda gaz alarm cihazı kullanılmalı ve RS çıkışı
selenoid vana ile irtibatlanmalıdır.
7.23 Bireysel tüketim branşmanları sayaç konulacak yere kadar çekilmelidir. Gaz kullanmayan
ticari mahaller için yeterli debiyi sağlayacak çapta en az bir vana bırakılmalıdır.
7.24 Binanın ortak kullanımı için bir merdiven sahanlığı olmayan veya merdiven sahanlığının
doğalgaz hattının geçmesine uygun olmadığı durumlarda, doğalgaz hatları bina dış cephesinden
çekilebilir. Bu gibi durumlarda doğalgaz hatları özel mülkiyetlerden geçirilmemelidir.
7.25 Basınç düşürme işlemi gereken ticari mahallerde, cihaz çalışma basınçları göz önünde
bulundurulmalıdır. Regülatör giriş basıncının, cihaz azami dayanım basıncının 1,2 katından
büyük olması durumunda kullanılan regülatör ani kapatmalı olmalıdır. Ticari tüketim yapılan
üretim amaçlı tesisatlarda solenoid vana ve gaz alarm cihazı(ex-proof) olarak kullanılmalıdır.
Üretim amaçlı olmayan tesisatlarda ise normal gaz alarm cihazı ve selonoid vana ile irtibatlanır.
7.26 Sayaçlar bağlı olmaksızın, iç tesisatın tamamı basınçlı hava uygulanarak yabancı
maddelerden arındırılmalıdır.
7.27 Sıva altına doğalgaz tesisat borusu döşenmemelidir. İç tesisat borularının duvar içindeki
kanallara döşenmesi durumunda kanalların üstleri sadece havalandırmaya uygun kapaklarla
örtülmeli ve tesisat boruları korozyona karşı korunmalıdır. Kanal duvarlarında sızdırmazlık
sağlanmış olmalıdır.(şekil-8)
Şekil 8 Sıva Üstü Kanal İçi Boru Kelepçesi
23
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
24/84
7.28 DN 65 ve üzeri çaplardaki Ana kesme vanası ve kolon kesme vanaları, flanşlı ve tam geçişli
küresel vana olacaktır. DN 65 çaplarda hat üzerinde hız sınırlaması ve basınç kayıpları dikkate
alınmak suretiyle DN 50 dişli vana kullanılabilir.
7.29 İşletmece mühürlenmiş vanalar,sayaçlar ve regülatörler işletme yetkililerinden başka kimse
rafından açılamaz.
7.30 Tamamlanıp henüz iç tesisat hatlarına bağlanmamış olan veya işletmeden çıkarılmış
bulunan yapı bağlantı hatları ile yer altına döşenen tüketici hatları ana kesme vanasından sonra
dişli körtapa veya kör flanş ile gaz kaçırmayacak biçimde kapatılmalıdır.
7.31 İç tesisatta sayaç sonrasında TS EN 15266 standardına uygun esnek bağlantı standarda
uygun olarak tesis edilebilir.
7.32 İç tesisat boruları taşıyıcı yapı elemanı olarak kullanılamaz. Bunlar diğer borular üzerinde
biriken yoğuşma sızıntısı ve terleme sularından etkilenmemesi için diğer boruların en üstünde
uygun bir seviyeye yerleştirilmelidir.
7.33 İç tesisat hatları, aydınlık, asansör boşlukları, havalandırma, çatı arası, duman ve çöp
bacaları ile davlumbaz içinden geçirilmemelidir. Odun, kömür, çöp depolarına ve asma tavan
içine döşenmemelidir. Zorumlu durumlarda ESGAZ’dan onay alınmalıdır.
7.34 Kalorifer kazanları besleme boruları dışında kalorifer dairelerinden gaz borusu geçirilmez.
Ancak zorumlu hallerde ESGAZ’dan onay alınmalıdır.
7.35 Kolon işletme tarafından her zaman kolayca durumu kontrol edilebilebilecek ve kolayca
görülebilen yerlerden geçirilmelidir. Dağıtım hattı ve kolon hattı kapıcı odası ve sığınak
içlerinden geçirlemez.
7.36 Boru çaplarına göre kelepçe mesafeleri (tablo-3)’e uygun olmalıdır.
Tablo-4 Boru Kelepçeleri Mesafeleri
24
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
25/84
7.37 Borularda kaynak kontrolü
 Gözle muayene
 Dye Penetrant
 Radyografi
 Ulrasonik ile yapılır.
7.38 Tamamı veya bir kısmı ahşap veya lambri kaplı mahallerde ancak ESGAZ’ın ön kontrolü ve
belirlemiş emniyet tedbirleri ile tesisat yapılabilir.
7.39 Giriş kapıları bina dışında olan fakat sayaçları bina içinde olan yerlerde doğalgaz borusunun
mahal içine girdiği noktaya ani müdehale vanası konulmalıdır.
7.40 Zorunlu hallerde bina cephesinden çekilecek olan bireysel tüketim hatları Apartman
Yönetim Kurulu kararının alındığı ve Esgaz’ın onayı alındığında yapılacaktır.
8. BORULARIN BİRLEŞTİRİLMESİ:
8.1. Çelik Borular:
Çelik doğalgaz boru hatlarının birleştirilmesinde, gaz teslim noktası ile sayaç giriş vanası
arasındaki tesisatlarda ve merkezi sistemlere ait tesisatlar, toprak altı hatlar ve üretim amaçlı
ticari yerlere ait tesisatların sayaçtan önce ve sonraki kısımlarında tüm çaplardaki birleştirme
işlemleri argon veya elektrik ark kaynaklı olmalıdır. Kaynak işlemi TS EN 287-1’e veya TS EN
ISO 9606-1 göre sertifika almış kaynakçılar tarafından API 1104’e uygun olarak yapılmalıdır.
Kaynakla eklenip yeraltına yerleştirilen çelik borular ve bağlantı yerleri TS 5139’a uygun sıcak
sargı ile kaplanmış ve TS 5141 EN 12954’e göre korozyona karşı korunmuş olmalıdır.
Tesisata gaz verilmesi için yapılacak kontrol esnasında kaynak noktaları ESGAZ tesisat kontrol
personeli tarafından gözle muayeneye tabi tutulacaktır. Yapılan kontrol sonucunda uygun
görülmeyen noktaların kaynağı tekrar yapılacaktır. Kontrol neticesinde uygun görülmeyen
kaynakların oranının % 25’in üzerinde olması halinde ESGAZ tarafından tüm kaynakların
yeniden yapılması istenebilir.
Doğalgaz boru bağlantı elemanlarıyla yapılmış dişli bağlantılarda standartına uygun plastik esaslı
vb. sızdırmazlık malzemeleri (TS EN 751-2) kullanılmalıdır. Bağlantı dişleri TS 61’e uygun
olmalıdır.
8.2. PE Borular:
PE borunun toprak üstüne çıkmasının sakıncalı olduğu durumlarda, PE boru toprak üstüne
çıkmadan önce PE-çelik geçiş parçası kullanılarak çelik boruya geçiş yapılmalıdır. Bu parçanın
çelik tarafı PE borunun zarar görmemesi için soğuk sargı yapılarak korozyona karşı korumaya
alınmalıdır. Bina bağlantı hattı toprak üstüne çıkmadan direk bodrumdan binaya giriş yapılacak
ise, bina girişinden en az 1 m. önce çelik boruya geçiş yapılmalı ve çelik boru kısımları katodik
korumaya alınmalıdır.
8.3. Bakır Borular:
Bakır boru kullanımı, sadece bireysel kullanım olacak konutlarda sayaç’tan sonraki (Sayaç
sonrasındaki hattın bir kısmının bina dış yüzeyinden gittiği durumlar hariç) doğalgaz hatlarında
olabilir. Bakır boru tesisatlarında birleştirme için sert lehim tekniği kullanılmalıdır. Lehimleme
25
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
26/84
işleminden sonra soğuma gerçekleşene kadar lehim noktası titreşim, darbe ve zorlanmalara
maruz kalmamalıdır.
9.SAYAÇLAR
9.1 Tesisatta TS 5910 EN 1359, TS 5477 EN 12261 ve TS EN 12480 standardına uygun sayaçlar
kullanılmalıdır. Her dairenin sayacı kendi girişine veya en uygun yerine koyulmalıdır. Ayrıca
sayaç sonrası kullanılan fleksin gerilimsiz takılması ve ömrünün uzun olması için sayaç
branşmanlarının konumu aşağıya doğru dik şekilde bırakılmalıdır. (Şekil-9)
9.2 Sayaç bağlantıları, sayacın takılmasında ön gerilme oluşturmayacak ve değişik tip sayaçların
aynı yere bağlanabilmesine imkân verecek biçimde ve boyutta düzenlenmelidir.
9.3 Servis kutusu (S.K) çıkış basıncı 300mbar olan tesisatlarda tüketim 21mbar ise regulator
sayaçtan sonra dizayn edilecektir.
1-SAYAÇ
2-SAYAÇ REKORU
3-SAYAÇ FLEKSİ
4-SAYAÇ VANASI
5-TEST NİPELİ
6-SAYSAÇ KONSOLU
7-DİRSEK
Şekil-9 Körüklü Sayaç Montaj Şekli
9.4 Test nipelleri her sayaçtan sonrasına konulmalıdır. Test nipelleri için özel imal edilmiş
fittingsler kullanılmalıdır.
9.5 Sayaç sökülmeden önce statik elektrikten korunmak için sayacın giriş ve çıkış boruları
arasına bir tel iletken ile köprüleme yapılmalıdır.
9.6 Vanalar, sayaçların giriş bağlantı boruları üzerine, kolaylıkla ulaşabilecek şekilde
yerleştirilmiş olmalıdır. Anılan bu vana, sonradan sayaç tarafında bulunan bağlantısı, kolayca
sökülüp takılabilir yapı ve özellikte olmalıdır. Kolon tesisatının şafttan geçtiği durumlarda
sayaçlar müdahale edilebilecek şekilde şaft içine konabilir.
9.7 Her sayaçtan önce bir kapama vanası bulunmalıdır. Cihazların veya sayaçların bağlantılarında
küresel rekorlar uygun sızdırmazlık malzemesi ile birlikte kullanılmalıdır. Bu malzemeler zehirli,
asitli ve sağlığa zarar verici olmamalıdır.
9.8 Sayaçların bulunduğu yerin yakınına elektrik anahtarı, elektrik sayacı, priz, buvat ve
elektrikle çalışan zil, alet ve cihazlar yerleştirilmemelidir.
9.9 Sayaç bağlantı boruları, duman bacaları üzerinden geçmemelidir.
26
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
27/84
9.10 Sayaçlar, ilgili görevlilerin kolayca girip muayene edebilecekleri ve göstergeleri kolaylıkla
okuyabilecekleri, ayrıca arıza görevlilerinin gazı rahatça kesip açabilecekleri şekilde aydınlık,
havalandırılabilen rutubetsiz ve donmaya karşı korunan yerlere yerleştirilmelidir. Sayaçlar,
tutuşmaya elverişli maddelerin bulunduğu yerlere yerleştirilmemelidir.
9.11 Sayaçlar, binalarda toplu olarak ve bir konut içine konulmamalıdır. Ancak, abonelere ait
sayaçların konut içine konması mecburiyeti bulunduğunda ESGAZ’ın onayı alınmalıdır.
Sayaçlar; soba, fırın yanlarına, odalara, banyolara, tuvaletlere, mutfaklara, davlumbaz içerisine,
içinde yatılan yerlere ve dükkan vitrinleri altına vb. yerlere konulmamalıdır.
9.12 Abonelere ait sayaçlar, Esgaz’ın onayını almak şartıyla, toplu bir yere konulduğunda
mecbur kalınmadıkça, bir aboneye ait tesisat boruları başkasına ait bir mahalden
geçirilmemelidir.
9.13 Sayaç ile duvar arasında en az 2cm aralıklı kalacak şekilde duvara yerleştirilmelidir.
Sayaçalrın taban yükseklikleri 180 cm ile 210 cm olmalıdır.
9.14 Gaz sayaçları kesinlikle asansör giriş kapısı ve balkon üzerine ve zorunlu haller dışında
konut kapıları üzerine konulmamalıdır.
9.15 Merkezi sistemlerde
yerleştirilmemelidir.
kullanılan
sayaçlar
kesinlikle
kazan
dairesi
içerisine
9.16 Duvara monte edilen sayaçlar uygun askı ve destekler üzerinde yerleştirilmelidir. Yapı
dışına konulması gerekli sayaçlar ve vanalar, koruyucu ve korozyona dayanıklı malzemeden
olmak kaydıyla duvara veya duvar içine konulabilir. Sayaç kutusunun kapağı sürekli
havalandırmayı sağlayacak şekilde olmalıdır.(şekil-10)
Şekil-10 Bina Dışı Sayaç Muhafazası
27
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
28/84
Sayaç Tipi
Sayaç Sınıfı Qmax(m3/h)
Körüklü Tip
G4
6
Körüklü Tip
G6
10
Körüklü Tip
G10
16
Körüklü veya Rotary Tip
G16
25
Körüklü veya Rotary Tip
G25
40
Rotary veya Türbin Tip
G40
65
G65
100
G100
160
G160
250
G250
400
G400
650
G650
1000
G1000
1600
G1600
2500
G2500
4000
G4000
6500
G6500
10000
Çizelge 3 – Tesisatta kullanılacak sayaç tipleri
9.17 Doğal gaz tesisatında; TS 5910 EN 1359‘a uygun körüklü tip, TS EN 12480, TS 5477 EN
12261 standardına uygun rotary veya türbin tip sayaçlar kullanılmalıdır. Tesisat üzerine takılacak
cihaz seçilirken, her cihazın asgari tüketim debileri sayaçların asgari okuma debisinden az
olmamalıdır. Sayacın kalibrasyon sertifikasındaki asgari okuma değeri, kullanılacak cihazın yada
cihazlardan birinin asgari tüketim debisinden büyük olmamalıdır.
9.18 Rotary ve Türbinli Sayaçların Montajı İmalatçı katalog ve talimatlarına gore TS 10942 EN
377 standardına uygun yağlanabilecek ve bakımı yapılabilecek şekilde dengesine ve eğimine
dikkat edilerek yerleştirilmelidir. Sayaç ömrünün verimli olması, doğru ölçme yapması ve arıza
nedenlerinin başında gelen doğalgaz kirliliğindeki etkiyi en aza indirmek için sayaç girişine TS
10276 standardına uygun gözenek açıklığı 50 µm olan filtre kullanılmalıdır. Türbinli tip
sayaçlarda sayaç giriş ve çıkışında 5D mesafesinde bağlantı elemanı kullanılmamalıdır
1-küresel vana
2-filtre
3-Flanş
4-Rotary sayaç
5-Test nipeli
Şekil-11 Rotary sayaçlara ait bağlantı detayı
28
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
29/84
9.19 Rotary sayaç hemen öncesinde konik filtre olmalı. Montaj sırasında sızdırmazlığı sağlamak
amacıyla iki flanş arasına yerleştirilen klingirik contaya macun, silikon vb. sürülmemelidir.
(şekil-11)
9.20 Yüksek hız ve ani basınç, rotorların ayarını bozarak sayaca zarar vereceğinden sayaç
devreye alınırken yavaşça basınçlandırılmalıdır.
Şekil-12 Türbinli sayaçlara ait bağlantı detayı
10- REGÜLATÖR VE EMNİYET TERTİBATI
Şebeke basıncının çalışma basıncından büyük olduğu durumlarda TS 11390 EN 334 , TS EN 88,
TS 10624, standartına uygun bir regülator ve emniyet tertibatı kullanılmalıdır. (Şekil-13)
II. KADEME BASINÇ DÜŞÜRME
Q 63 mm
0-600 mbar
m
( 300 * 21 )
( 300 * 50 )
DN 15
VANA
5
Q 63 mm
0-100 mbar
SHUTT-OFF
REGLATÖR
m
6
DN 15
VANA
VANA
1
2
3
-
5
VANA
2
1
2
3
4
5
6
6
4
1
3
DOĞAL GAZ BORUSU TS EN 6047
DOĞAL GAZ VANASI TS EN 331
KAYNAK BOYUNLU FLANŞ TS 7005-1
SHUTT-OFF REGLATÖR TS 10624
DOĞAL GAZ VANASI TS EN 331
MANOMETRE TS EN 837 (OPSİYONEL)
Şekil-13 Domestik Regülatör Bağlantısı
10.1 Gaz basınç regülatörü için gaz tahliye borusu yerleştirilmesi zaruri olduğu durumlarda bu
borular en az DN 15 olmalı ve boşaltma ağızları, can ve mal güvenliği tam olarak sağlanacak
şekilde dışarıya (atmosfere) verilmelidir. Gaz tahliye boruları korozyona karşı korunmalıdır.
Tahliye borusunun uç ağızları ateşleme sisteminden yeterli derecede ve trafik zemininden en az
2.5 mt yükseklikte bulunmalıdır. Tahliye borusu çıkış ağzı tıkanmalara karşı sık dokunmuş
olmayan yeterli kalınlıkta ve korozyona karşı dayanıklı telden yapılmış elekle kapatılmalıdır.
11.DOĞALGAZ YAKICI CİHAZLAR
11.1. A Tipi Cihazlar (Bacasız Cihazlar):
Bu tip cihazlar, yanma için gerekli havayı bulundukları ortamdan alıp yanmış gazları yine aynı
ortama veren cihazlardır (ocak,seramik radyant ısıtıcı v.b.) Bu tip cihazlar hacim ve büyüklüğü
29
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
30/84
ne olursa olsun; yatak odası, banyo ve tuvaletlere, binaların merdiven boşluklarına, genel
kullanıma açık koridorlara, aydınlıklarına ve 12 m3’den daha küçük hacimlere
yerleştirilmemelidir. Yerleştirildikleri mahalde en az 100 cm2 net geçişi olan havalandırma
menfezi bulunmalıdır. Bu menfezler sürekli açık kalmalıdır. Cihazların bulunduğu mahallerin
doğrudan havalandırılmasının mümkün olmadığı durumlarda; komşu mahale açılan kapıya alt ve
üst menfez ve komşu mahallin atmosfere bakan penceresine üst menfez açılarak dolaylı
havalandırma yapılmalıdır. 3menfez ile havalandırma sağlanabiliyor ise menfez ile birlikte
solenoid vana–gaz alarm cihazı kullanılmalıdır.
Cihaz parçaları ve kontrol tertibatı ayar, bakım ve değiştirme için kolayca erişilebilir. Şekilde
düzenlenmelidir. Cihazın elektrik donanımı, elektrikten kaynaklanan tehlikelerden korunacak
şekilde tasarlanmalı EN 50165 özelliklerine uygun olmalıdır.
Açık yanmalı radyant ısıtıcılar için tesis hacmi kurulu gücün 1kw’ı için en az 10 m3 olmalıdır. Bu
tip cihazların konulacağı mahallere ait tavan yüksekliği cihaz üreten firma katalog değerlerine
uygun olmalı, mekanik hasar görmeyecek yerlere yerleştirilme, ısıtıcıları taşıyacak konsol, zincir
v.b. elemanlar mukavemet açısından yeterli olmalıdır. Yanıcı, parlayıcı maddelerin yoğun olduğu
yerlerde bu cihazlar kullanılmamalıdır.
11.2 B Tipi Cihazlar (Bacalı Cihazlar):
Bu tip cihazlar yanma için gerekli olan havayı bulundukları ortamdan alıp, yanmış gazları uygun
bir baca vasıtası ile dışarı atan cihazlardır.(TS EN 297, TS 625-TS Pr EN 297, TS 615 EN 26, TS
Pr EN 613 TS EN 297/EKA2+EKA3+EKA5). Bu tip cihazlar, net hacimleri 12m3’ten küçük
olan yerlere yerleştirilemez. Konulacakları hacimlerin büyüklüğü ne olursa olsun bu tip cihazlar
açık balkon, yatak odası, banyo, wc gibi yerlere konulamadığı gibi banyo, wc ve yatak
odalarından duman boruları geçirilerek baca bağlantısı da yapılamaz.
11.2.1 Cihazların Monte edilebileceği Yerler ile ilgili Genel Kurallar
Bu cihazlar için en uygun yer emniyet açısından mutfaktır. Donmaya karşı gerekli tedbirleri
almak şartıyla kapalı balkona yerleştirilebilir. Bu tip cihazların bulundukları mahalde en az 100
cm2 net geçişli havalandırma menfezi bulunmalıdır. Hava sirkülasyonu sağlanan bina aydınlıkları
da menfez bağlantısı için kullanılabilir. Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı rijit, cihaz ile
gaz hattı arasındaki bağlantı ise esnek bağlantı elemanı ile yapılmalıdır. Cihazlar baca üzerine
asılamaz. Menfezin, cihaz karşısındaki duvar veya pencereden açılmasına özen gösterilmelidir.
Menfezler sürekli açık kalmalıdır.Cihazın monte edileceği odanın hacmi/cihazın toplam anma
ısıl gücü nün her 1 kw’ı için 1 m3 olmalıdır. Cihaz odası olarak dizayn edilen kısımlar minumun
8m3 olmalıdır. Cihazların bulunduğu mahallerin doğrudan havalandırılmasının mümkün
olmadığı durumlarda komşu mahallerden dolaylı olarak havalandırma yapılmalı komşu mahale
açılan kapıya alt ve üst menfez ve komşu mahallin atmosfere bakan penceresine üst menfez
açılarak dolaylı havalandırma yapılmalıdır.(şekil-14) Üst menfez tabandan en az 180cm
yüksekliğe, alttaki menfez döşemeden en fazla 45 cm yüksekliğe açılmalıdır. Cihazın bulunduğu
mekanda herbir cihaz için 1adet CO alarm cihazı konulmalıdır. İki cihaz arasındaki mesafe 7 mt
geçmemesi halinde tek CO kulanılması uygundur. Yanma havasını tesis edildiği ortamdan alan
ve 70 kW‘ı geçmeyen cihazların, montaj kuralları, yanma havasını temini, konuldukları mahaller
ve bu mahallere ait kurallar TS 12514 standardına uygun olmalıdır.
30
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
31/84
Şekil-14 B tipi cihaz havalandırma detayı
11.2.2 Cihazların Baca Bağlantıları
B tipi cihazların (Bacalı Cihazlar) bulunduğu bölümde iyi çekiş yapan bir baca bulunmalı ve
cihaz mutlaka bu bacaya bağlanmalıdır. Cihazlar mümkün olduğunca bacaya yakın
yerleştirilmeli, bu mümkün değilse cihaz baca bağlantısının açındırılmış uzunluğu max. 2.5m.
olmalıdır (TS 11384). Atık gaz boruları % 3 yükselen eğimle bacaya bağlanmalı ve baca kesitini
daraltacak şekilde baca içine sokulmamalıdır.
. Baca bağlantı tipleri
İmalatçı firmanın verdiği bilgilere, TSE ve ilgili standartlara göre yapılacak baca hesaplarına
bağlı olarak işletmeci kuruluşun onayı ile bu mesafe değişebilir. Doğal çekişli cihaz ile baca
arasına konulan yanmış gaz borularında 90’lik dirseklerden kaçınılmalı, 135’lik dirsek veya
esnek tip atık gaz boruları kullanılmalıdır. Atık gaz boruları elle sökülmeyecek şekilde
bağlanmalıdır. Borular sızdırmazlığı sağlayacak şekilde birleştirilmeli ve bağlantılarda
kullanılacak sızdırmazlık maddeleri sıcağa dayanıklı olmalıdır. Atık gaz boruları ısısı yoğuşma
ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecek malzemeden ilgili stamndartlara (TS EN 1856-1,TS EN
1856-2 TS EN 13063-1, TS EN 13063-2 VEYA TS EN 14471 uygunluk belgesine sahip
malzemelerle imal edilebilir. Galvaniz saç, asbest ve plastik malzemelerden yapılamaz.
(Yoğuşmalı tip cihazlar için onay sertifikası mevcut ise kullanılabilir.) Atık gaz borularının
31
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
32/84
kesiti, yanmış gazları kusursuz olarak bacaya verebilecek büyüklükte seçilmelidir. Dairesel
kesitler tercih edilmelidir. Dikdörtgen kesitlerin seçilmesi halinde uzun kenar kısa kenarın en çok
1,5 katı olmalıdır. Atık gaz boruları, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu hacimlerden
geçirilmemelidir.
Bacalı cihazın baca çıkışında atık gazların hızlandırılması için 40cm’lik düşey hızlandırma
parçası kullanılmalıdır. Atık gaz boruları kapı pencere vb. yapı elemanlarından en az 20cm.
uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir. TS 3541’e göre izolasyonu yapılması durumunda
yukarıdaki mesafeler % 25 oranında kısaltılabilir. Atık gaz borularına klape takılması durumunda
ilgili imalatçı firmaların talimatlarına uyulmalıdır. Birden çok atık gaz borularının, bir ortak
boruda birleşmesi TS 11386-TS 11388’e uygun olmalıdır. Bacalı cihazlar ve aspiratör aynı
bacaya bağlanmamalıdır. Ayrıca farklı bacalara bağlanmış olsalar bile negatif basınç yaratacak
aspiratörler bacalı cihaz ile birlikte çalıştırılmamalıdır.
11.3. B1 Tipi (Fanlı-Bacalı) Cihazlar:
Yanma için gerekli havayı bulundukları ortamdan alan, açık yanma odalı, yanma ürünlerini bir
vantilatör yardımı ve özel atıkgaz vasıtası ile doğrudan veya atıkgaz bağlantı elemanları ve uygun
bir baca vasıtasıyla dış ortama veren, havalandırma ihtiyacı bakımından B tipi cihazlar ile aynı
kategoride mütaala edilen cihazlardır. (TS EN 297, TS 625-TS Pr EN 297, TS 615 EN 26, TS Pr
EN 613 TS EN 297/EKA2+EKA3+EKA5).
Radyant tüplü ısıtıcı sistemler, yanma ürünlerinin tahliyesi ve yanma havasının içeri alınmasında
uygulanan metoda göre sınıflandırılır. Radyant tüplü ısıtıcı cihazlara ait, yanma havası temini
için hava giriş yolunun/yollarının enine kesit alanları TS EN 13410’a uygun olmalıdır. Yanma
ürünlerine ait atık gazların cihazın tesis edildiği oda dışına atılması için bir baca veya bir tertibat
mevcut ise, yanma ürünlerine ait çıkış yolu kapanmaya karşı korumalı olarak tasarımlanmalı ve
düzenlenmelidir. Cihaz parçaları ve kontrol tertibatları ayar, bakım ve değiştirme için kolayca
erişilebilir şekilde düzenlenmelidir. Cihazların elektrik donanımı, elektrikten kaynaklanan
tehlikelerden korunacak şekilde tasarımlanmalı, yapılmalı ve EN 50165 özelliklerine uygun
olmalıdır. Radyant tüplü ısıtıcı cihazlar, kolay tutuşabilen yanıcı ve patlayıcı maddelerin
depolandığı mahallere yerleştirilmemelidir. Cihazlara ait üst havalandırma açıklıkları cihaz
montajının yapıldığı kot seviyesinden daha üst noktada bulunmalıdır.Yaşam mahallerinde
exproof gaz alarm cihazı ve solenoid vana kullanılır.
11.3.1 Atık Gaz Tesisatı
Baca bağlantı borularında imalatçı firma tarafından temin edilen orjinal malzeme kullanılmalıdır.
Baca ile irtibatlandırılan baca bağlantı boruları esnek metal bacalar kullanılmamalıdır. Baca
bağlantı borusunun bir baca ile irtibatlandırılması durumunda kullanılan baca pozitif baca
özelliği taşımalıdır. Atık gaz boru çıkış ağızları geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına,
binanın havalandırma ve aydınlatma boşluklarına, balkonlara (açık veya kapalı) asansör
boşluklarına ve atık gaz çıkışı engelleyen çıkıntı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz
hava sağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgar direncine maruz kalabilecek
yerlere bağlanamaz.
11.4. Fanlı Chazlar (Yarı hermetik):
Fanlı cihazlar (yarı hermetik) yakma havasını ortamdan alıp atık gazları bir fan kiti yardımıyla
dış ortama veren cihazlardır. Bu tip cihazlar, net hacimleri 12 m3’ten küçük olan yerlere
32
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
33/84
yerleştirilemez. Konulacakları hacimlerin büyüklüğü ne olursa olsun bu tip cihazlar açık balkon,
yatak odası, banyo, wc gibi yerlere konulamaz. Donmaya karşı gerekli tedbirleri almak şartıyla
kapalı balkona yerleştirilebilir. Fanlı cihazların bulundukları mahalde en az 100 cm2 net geçişli
havalandırma menfezi bulunmalıdır. Rüzgarla direk karşı karşıya gelen baca çıkışlarından
kaçınılmalıdır. Cihazın bulunduğu mekanda herbir cihaz için 1adet CO alarm cihazı
konulmalıdır.
11.5. C Tipi (Denge bacalı) Cihazlar:
Yanma için gerekli olan havayı, monte edildikleri ortamdan bağımsız olarak özel hava bağlantısı
ile dış ortamdan alan, kapalı yanma odalı, yanma ürünlerini özel atık gaz elemanları ile dış
ortama veren havalandırmaları bulundukları ortamdan bağımsız olan cihazlar.(TS EN 483)
11.5.1 Cihazların Monte Yapılamayacağı Yerler İle İlgili Genel Kurallar:
Binaların merdiven boşluklarına, genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları üzerine,
imalatçı firmanın cihazın kabinsiz çalışabileceğini belgeleyemediği durumlarda, açık balkonlara
(kabin içinde olması ve cihaz firmasının müsaade etmesi hariç) ve bina aydınlıklarına, C tipi
cihazların montajı yapılmamalıdır.
11.5.2 Cihazların Monte Yapılacağı Yerler İle İlgili Genel Kurallar:
C tipi cihazların monte edildiği odaya ilişkin bir sınırlama yoktur (cihazlar odanın hacmi ve
havalandırma biçimine bağlı olmaksızın monte edilebilir). Bu tip cihazlar dış atmosfere duvarı
olan (Banyo, WC) hariç mutfak, salon, yatak odası, Koruyucu kabin içerisinde olmak şartıyla
açık alanlara (şekil-15) v.b. bölümlere yerleştirilebilir. Cihazların, bina yapı elemanına bağlantısı
rijit olarak yapılmalıdır. Cihaz ile gaz hattı arasında esnek bağlantı elemanı kullanılmalıdır. A
tipi cihazlar da TS EN 14800 standardının müsaade ettiği ölçülerde olmalı, B ve C tipi cihazlarda
TS 10670 standartında ve istisnai durumlar hariç 60 cm‘yi geçemez. Ayrıca cihaz ısıtılmayan bir
mahale monte edilecek ise tesisat suyundaki donmaya karşı gerekli tedbirler alınmalıdır.
Şekil-15 Kabin içinde cihaz montaj detayı
33
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
34/84
Tablo-5 C tipi cihazlar için kabin havalandırma menfez hesap tablosu
11.5.3. Atık Gaz Tesisatı :
C tipi cihazların atık gaz tesisatında, cihazlar, yanma için temiz hava temini ve atık gaz çıkışını
sağlayan ve aynı zamanda rüzgara karşı koruyucu tertibatı da bulundurduğundan, imalatçı firma
tarafından temin edilen ve imalatçı firma talimatlarında belirtilen orijinal parçalar kullanılmalı ve
bunlar imalatçının talimatlarına göre monte edilmelidir. C tipi cihazlara ait baca çıkışları mutlaka
direkt dış ortama açık, hava sirkülasyonu olan yerlere bağlanmalıdır. Geçit ve koridorlara, dar
saçak aralıklarına, binaların havalandırma ve aydınlık boşluklarına, balkonlara (açık veya kapalı),
asansör boşlukları ve atık gaz çıkışını engelleyen çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka
birimlere temiz hava sağlayan açıklıklara, binalar arası avlulara, doğrudan rüzgar direncine
maruz kalabilecek yerlere bağlanamaz. İnsanların geçtiği yerlerde, örneğin kaldırımlarda baca
çıkış yüksekliği en az 2m. olmalıdır. Açık alanlarda baca çıkışı yerden en az 0.3m yükseklikte
olmalı ve baca çıkışları paslanmaz veya galvanize çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Araç
trafiğinin olduğu yerlerde bu durum oluşabilecek bir darbeye karşı göz önünde
bulundurulmalıdır. Dışarıya taşan çatı veya ahşap kaplamanın, üstten bacaya uzaklığı en az 0.5m.
olmalıdır.
Binaların en üst katlarındaki dairelere ait, hermetik cihazların baca çıkışlarının bina aydınlığına
verilebilmesi koşulları; üretici firmaya ait orijinal parçalarla düşey istikamette yükselme
yapılmalı ve aydınlık bitim noktasına ulaşılmalıdır. (burada toplam baca uzunluğu cihaz üretici
firmanın müsaade ettiği sınırlarda kalmalıdır.) Ayrıca çıkış yapılan nokta ile çatı mahyası
arasındaki mesafe, aydınlıktan kaç adet dairenin yararlandığı ve pencerelerin durumu
değerlendirilmelidir.
34
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
35/84
Atık gaz çıkış ağzının karşı bina ile olan mesafesi, atık gaz atış doğrultusunda en az 3m.
olmalıdır. (Şekil-16) Atık gaz boru çıkış ağzı, geçit alanlarında ki zeminden en az 2m.
yükseklikte olmalıdır. Kaldırımlara cepheli yarı bodrum binalar için, gerekli emniyet tedbirleri
alınmak şartıyla bu yükseklik en az 1m. olabilir.
Şekil-16 C tipi cihazların atık gaz ağızlarının yerleşimi
Şekil-17 Her iki tarafı açık koridorlarda hermetik çıkış uygulaması
35
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
36/84
x ≥ 2y
Şekil-18 Tek taraflı açık mahallerde hermetik çıkış uygulaması
Denge bacalı cihazların atık gazları kapalı balkonlara, bina aydınlıklarına, 200 m2 den daha az
alana sahip binalar arası avlulara, 3m den daha yakın komşu bina istikametine verilemez.
(Şekil-17-19)
Şekil-19 Dört tarafı kapalı mahallerde hermetik çıkış uygulaması
a)1 katlı binalarda hermetik baca çıkış alanı en az 50 m2 olmalı
b)2-3 katlı binalarda hermetik baca çıkış alanı en az 200 m2 olmalı
c)4-6 katlı binalarda hermetik baca çıkış alanı en az 300 m2 olmalı
d)7-10 katlı binalarda hermetik baca çıkış alanı en az 400 m2 olmalıdır.
36
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
37/84
Kapasitesi 28 kw üzerinde olan C tipi cihazların hermetik çıkışları binaların çatı seviyesinden
yapılmalıdır. Bağımsız villalar için Esgaz’ın onayı alınmalıdır. Dik baca setinin kullanıldığı
binalarda baca çıkışının diğer pencerelere uzaklığı en az 3m olmalıdır. Çatısı olmayan açık teraslı
binalarda dik baca seti kulanılması durumunda cihaz yoğuşmalı tip olmalıdır.
C tipi cihazların atık gaz tesisatı boru ağızları arasında yukarı doğru en az 2.5m mesafe olmalıdır.
Ayrıca bu cihazların atık gaz çıkış ağzı, pencere alt kenarının 30cm. altında olmalıdır.
Zemin seviyesinin altındaki ( bodrum katlarında) “C” tipi cihazlar, yalnız her cihazın yanma
havası ve atık gaz boru hatları kendine ait kanallara (Kuranglez) açılıyorsa, tesis edilebilir.
Kanalların kesit alanları en az ;
- Anma ısıl gücü 14 kw' ya kadar olan cihazlarda ; 0.5m2
- Anma ısıl gücü 14 kw' dan fazla olan cihazlarda ; 0.75m2
- Kanalın küçük kenar boyutu en az 0.5m olmalıdır.
Bu kanallara açılan havalandırma menfezi veya pencere olmamalıdır.
11.5.4. Atık Gaz Tesisatının Yanabilen Yapı Malzemelerinden Uzaklığı :
C tipi cihazların atık gaz tesisatı, yanabilen yapı malzeme veya elemanlarına en az 5cm. uzakta
olmalıdır. Ancak, cihazın maksimum anma ısıl gücünde yapı elemanlarındaki sıcaklık 85ºC‘den
yukarı çıkmıyorsa ve bu husus kullanma kılavuzunda belirtilmiş ise bu mesafenin bırakılmasına
gerek yoktur.
11.5.5. Atık Gaz Tesisatının Çatıdan Yapılması :
C tipi cihazlarda, yanma havası ve atık gaz boru çıkış ağızları çatı üzerinden en az 40cm
yükseklikte olmalıdır.(Şekil-20) C tipi cihazlarda yatay çıkış ağızları cihaza yağmur suyu vb
girmemesi için dış tarafta aşağıya doğru %1-2 eğimle monte edilmelidir. C tipi cihazlarda yanma
havası ve atık gaz boru çıkış ağızları yakıt pompaları ve yakıt depolarından en az 5m yatay
uzaklıkta olmalıdır.
Şekil-20 C tipi cihazların çatı çıkış detayı
37
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
38/84
11.6 Yoğuşmalı Cihazlar
Yoğuşmalı cihazlar, kullanma ve ısıtma sıcak suyunu ısıtmak için kullandıkları gazın yanma ısısı
dışında atık gazın içindeki su buharını yoğuşturarak, buharın yoğuşma gizli ısısından da
yararlanan genellikle C tipi denge bacalı olarak imal edilen cihazlardır. (TS EN 677) Cihazların,
bina yapı elemanına bağlantısı rijit şekilde olmalı, cihaz ile gaz hattı arasındaki bağlantı ise esnek
bağlantı elemanı ile yapılmalıdır. Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık
koridorlarına, baca duvarları üzerine, apartman aydınlıklarına, hacim ve büyüklüğü ne olursa
olsun açık balkonlara, yatak odası, banyo ve wc’ lere yoğuşmalı tip cihazların montajı
yapılmamalıdır. Yoğuşmalı cihazların atık gaz bağlantıları, atık gaz tesisatı malzemesi, yoğuşma
sıvısının atılması ve cihazların devreye alınması TS 12514 standardına uygun olarak
yapılmalıdır.
11.6.1 Yakma Havasını Dış Ortamdan Alan Yoğuşmalı Cihazlar:
Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları üzerine,
apartman aydınlıklarına, açık balkonlara, yatak odalarına ve patlayıcı veya kolayca alev alabilen
maddelerin depolandığı mahallere bağlanmamalıdır. 70 kw üzeri kapasitelerdeki yakma havasını
dış ortamdan alan yoğuşmalı cihazlar, sadece cihaz odası olarak kullanılan müstakil bir mahale
tesis edilmeli ve mahal dışına da elektrik şalteri konmalıdır. Yakma havasını dış ortamdan alan
yoğuşmalı cihazların tesis edildikleri mahalde, dış atmosfere açılan en az 150 cm2 serbest en
kesit alanlı bir menfez olmalıdır.
11.6.2 Yakma Havasını Bulunduğu Ortamdan Alan Yoğuşmalı Cihazlar:
Binaların merdiven boşlukları ve genel kullanımına açık koridorlarına, baca duvarları üzerine,
apartman aydınlıklarına, açık balkonlara, banyo, tuvalet, yatak odalarına ve patlayıcı veya
kolayca alev alabilen maddelerin depolandığı mahallere bağlanmamalıdır. Kapasite sınırlaması
olmaksızın yakma havasını bulunduğu ortamdan alan cihazlar, doğrudan dış ortama açılan
havalandırma menfezi bulunan ve sadece cihaz odası olarak kullanılan müstakil bir mahale
konulmalıdır. 70 kw ve üzeri kapasitelerde ki bacalı çalıştırılan tüm yoğuşmalı cihazların tesis
edileceği mahal dışına elektrik şalteri konulmalı ve gaz alarm cihazı ile selonoid vana
kullanılmalıdır.
11.6.3. Atık Gaz Tesisatı:
Anma ısıl yükü 28 kw ve üzerindeki yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz tesisatı mutlaka bir baca
ile irtibatlandırılmalıdır. Bacalar, üretici firmaya ait sistem sertifikasyonuna sahip olmalı veya TS
EN 1856-1, 1856-2, TS EN 13063-2, TS EN 14471 standartlarından herhangi birinin belgelerine
haiz olmalı ve CE işareti taşımalıdır. Yoğuşmalı tip cihazlara ait atık gaz bağlantıları esnek
malzemeden yapılmamalıdır. Hermetik baca uygulamalarında (Konsantrik); kullanılacak hava
atık gaz baca sistemleri, akredite kurumlarca onay verilmiş sistem sertifikasyonuna sahip
olmalıdır. Baca boyutlandırma hesabı,TS11389 EN 13384-1 ve TS11388EN 13384-2 standardına
uygun yapılmalıdır. Baca boyutlandırması negatif basınçlı baca sistemine göre yapılabilir ancak
bağlantı şekilleri pozitif basınçlı baca sistemine uygun olmalı ve baca sisteminde kullanılacak
malzeme yoğuşan sıvıya mukavim olmalıdır. İç Tesisat firması imalatçı firma tarafından beyan
baca gazı çıkış basınç ve sıcaklık değerlerini kullanır. Baca gazı hattında oluşan yoğuşma sıvısı
tahliyesi için; duman kanalı ve bacaların birbirine bağlantıları yatayla asgari 30’ lik bir eğimle
yapılmalıdır. Bacanın periyodik kontrolü ve temizlenmesi amacı ile baca sistemine, tam
sızdırmazlık sağlanmak şartıyla kontrol ve temizleme parçası tesis edilmelidir. Baca gazı hatları,
38
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
39/84
binalarda sadece kendilerine ait, uzunlamasına havalandırılmış ve yangına 90 dakika dayanabilen
ve baca kesitinin en az 1,5 katı bir kesite sahip olan, şaftlara ve kanallara yerleştirilmelidir.
11.6.4 Birleşik (Kaskad) Baca Sistemi:
Birden fazla cihazın hızlandırma parçalarının, yatayda oluşturulan kollektör ile ortak bir duman
kanalına bağlandığı ve baca gazlarının atmosfere atılmasının ortak bir baca ile yapıldığı sistemdir
Kaskad baca sistemine dâhil olan cihazlar; aynı tür yakıt yakmalıdır. Kaskad baca sisteminde en
fazla kaç cihazın kullanılabileceği akredite kuruluşlarca verilmiş olan raporlara göre belirlenmeli
veya kullanılacak baca hesap programları ile sınırlı olmalıdır. Baca boyutlandırma hesabı
TS 11388 EN 13384–2 standardına uygun olmalıdır. Duman kanalları ve bacalar yoğuşma
sıvısına mukavim olmalıdır. Hesaplamalarda kullanılacak programlar TSE Belgesine sahip
olmalıdır. Kaskad sistemlerde cihazlar ile baca arasındaki atık gaz bağlantısı (duman kanalları)
ve bacalar, üretici firmaya ait sistem sertifikasyonuna sahip olmalı veya TS EN 1856-1,
1856-2 veya TS EN 14471 uygunluk belgelerinden herhangi birine haiz olmalıdır ve sistemde
kullanılması gerekebilecek geri akım güvenlik klapesi TS 11388 EN 13384-2 standardına uygun
baca akışkanları dinamiği hesaplama sonuçlarına göre seçilmelidir. Çatı katında yapılan kaskad
tesisatlarında herbir kazanın atık gaz baca bağlantısı ilgili ürün standartlarına uygun ve CE
işaretli kendi baca setleriyle tahliye edilebilir.
11.6.5. Cihaz Yanma Havası Temin Tesisatı:
Yoğuşmalı tip cihazlara ait yanma havası, montaj odası ve bitişik hacimlerden temin ediliyor ise,
montaj odasının hacmi cihazın her 1 kw toplam anma ısıl gücü için 1m3 olmalıdır. Cihazın
monte edileceği odanın hacmi cihaz/cihazların toplam anma ısıl gücünün her 1 kw ‘ı için
1m3’den az ise, yanma havası, cihazın monte edileceği odaya bitişik bir veya birden fazla odadan
her biri en az 150 cm2 serbest enkesit alanlı iki menfez ile temin edilir. Bu şekilde birbirine
bitişik odaların toplam hacmi 1 kw anma gücü başına en az 1m3 olmalı, iki menfez de aynı
duvara açılmalı, üst menfez tabandan en az 180 cm yüksekliğe, alttaki menfez döşemeden en
fazla 45 cm. yüksekliğe açılmalıdır. Cihazların monte edildikleri mahaldeki havalandırma
menfezleri yatak odaları, banyo ve wc’lere açılmamalıdır. Yanma havası temini ortamdan
bağımsız olarak dış ortamdan temin edilecek ise bununla ilgili tesisat bağlantısı üretici firma
orijinal ekipmanları ile yapılmalıdır.
11.6.6. Yoğuşma Suyunun Tahliyesi :
Yoğuşma sıvısı tahliyesinin kanal bağlantısı serbestçe görülebilir ve TS 12514 standardına uygun
olmalıdır. Bu bağlantı eğimli olarak ve bir sifon kullanılarak ve uygun numune alma tertibatları
ile donatılmalıdır. Yoğuşma sıvısı tahliyesinde sadece korozyona dayanıklı malzemeler
kullanılmalıdır. Ayrıca borularda ve bağlantı parçalarında galvanizli veya bakır alaşımlı malzeme
kullanılmamalıdır.
Düşük baca gazı sıcaklığı ve bunun sonucu olarak meydana gelen düşük çekiş güçleri ve baca
gazlarının baca sisteminde yoğuşmaya devam etmeleri nedeniyle baca gazı hattı üzerine drenaj
hatları konulabilir; ancak bu durumda yoğuşma sıvısı tahliyesinde sıvı birikimini sağlayan bir
sifon monte edilerek baca gazı sızıntısı önlenmelidir.
Sistem ısı gücü 200 kw’a kadar olan yoğuşmalı kazanlarda oluşan yoğuşma sıvısı nötralize
edilmeden atık su şebekesine boşaltılabilir. 70 kw ve üzeri kapasitelerde yoğuşma sıvısının ne
şekilde gidere bağlanacağına dair TS EN 15417 standardına göre yapılmalıdır.
39
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
40/84
11.7 Sanayi ve Ticari Tip Mutfak Cihazları:
Bu tip cihazlara ait tüketim değerleri TS 736’ya uygun olmalıdır. Standartları belirtilmeyen
tüketim değerlerinde yada cihaz tüketim değerleri imalatçı tarafından belgelenmesi durumunda
imalatçının verdiği değerleri kullanabilir.
11.8 Elektrik Jeneratörleri:
Doğal gazın yanması sonucunda açığa çıkan ısı enerjisini, elektrik enerjisine çeviren ve bir grup
hâlinde çalışan, gidip gelme hareketli, içten veya dıştan yanmalı motorlardır. Yaşam mahallerine
tesis edilemez. (kombi cihaz özelliklerinde olan stirling (dıştan yanmalı) motorlu mikro
kojenerasyon cihazları hariç). Sıcak su kazanları, kızgın su kazanları, buhar kazanları, buhar
jeneratörleri gibi yakma havasını, bulunduğu ortamdan alan cihazlarla aynı ortamda
bulunmamalıdır. Elektrik jeneratörü dairelerinde katı, sıvı, gaz yakıt tankı veya depoları
bulunmamalıdır. Elektrik jeneratörü dairesi dışına elektrik jeneratörü dairesinin tüm elektriğinin
kesilmesini sağlayacak bir düzenek veya cihaz (Ana kapama şalteri) bulunmalıdır. Elektrik
jeneratörü dairesi ara kat veya çatı katında olması durumunda, binanın yeni statik yük dağılımı
uygun olmalıdır. Elektrik jeneratörlerine ait doğal gaz boru hatlarının birleştirilmesi kaynak ile
yapılmalıdır.
Elektrik jeneratörü dairesinde emniyet kurallarına uyulmalıdır. Elektrik
jeneratörlerinin egzoz sisteminde mutlaka susturucu bulunmalıdır. Jeneratörün yerleştirildiği
zemine titreşimi iletmesini önlemek için titreşim izolatörleri kullanılmalıdır. Elektrik jeneratör
dairesi kapalı alanda bulunuyor ise solenoid vana ile irtibatlandırılmış ve üst havalandırmadan
daha yüksek bir seviyeye patlayıcı ortam korumalı (ex-proof) gaz alarm cihazı tesis edilmelidir.
Selenoid vana, oluşabilecek bir gaz kaçağı durumunda gaz alarm cihazından aldığı sinyal
doğrultusunda elektrik jeneratörü dairesine gaz girişini engelleyecek bir noktaya
yerleştirilmelidir. Elektrik jeneratörlerinde, ithalatçı/imalatçı firma tarafından onaylı baca
ayrıntıları, atık gaz tesisatında da, imalatçı firma tarafından temin edilen ve imalatçı firma
talimatlarında belirtilen orijinal parçalar kullanılmalıdır. Bunlar imalatçı talimatlarına göre monte
edilmelidir. Elektrik jeneratörlerine ait baca çıkışları mutlaka doğrudan dış ortama açık, hava
sirkülasyonu olan yerlere bağlamalı ve herhangi bir hava giriş noktasından en az 5m uzağa
atılmalıdır. Geçit ve koridorlara, dar saçak aralıklarına, binaların havalandırma ve aydınlık
boşluklarına, balkonlara (açık veya kapalı), asansör boşlukları ve atık gaz çıkışını engelleyen
çıkıntılı yapı kısımlarının altlarına, başka birimlere temiz hava sağlayan açıklıklara, binalar arası
avlulara, doğrudan rüzgâr direncine maruz kalabilecek yerlere bağlanmamalıdır. İnsanların
geçtiği yerlerde, örneğin kaldırımlarda baca çıkış yüksekliği en az 2,3 m olmalıdır. Açık
alanlarda baca çıkışı yerden en az 1 m yükseklikte olmalıdır. Baca çıkışları dış darbeye maruz
kalabileceği yerlerde paslanmaz veya galvaniz çelik tel örgü kafeslerle korunmalıdır. Araç
trafiğinin olduğu yerlerde bu durum oluşabilecek bir darbe göz önünde bulundurularak
arttırılmalıdır. Dışarıya taşan çatı veya ahşap kaplamanın, üstten bacaya uzaklığı en az 1,5 m
olmalıdır.
Elektrik Jeneratörlerinin soğutma havası ihtiyacı imalatçı firma tarafından belirtilmeli ve
soğutma havasının geçeceği kesit hesaplanırken hava hızı 1-2 m/s aralığında alınmalıdır. Elektrik
jeneratörlerine ait havalandırma menfez kesitleri veya havalandırma fan debileri belirlenirken;
yakma havasının ve soğutma havasının toplam değeri esas alınmalıdır.
40
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
41/84
11.9.Cihaz Bağlantıları:
Her cihazın girişine bir adet kesme vanası mutlaka konulmalıdır. Cihaz bağlantıları cihaz vanası
ile cihaz bağlantı rakoru arasına yerleştirilen bükülebilir, esnek, ondüleli, paslanmaz çelik
hortumdan oluşmalıdır. Cihaz esnek bağlantı elemanı TS 10670- TS EN 14800’ e uygun
olmalıdır. Esnek bağlantı elemanı alev ve sıcak gazlardan etkilenmeyecek bir biçimde
yerleştirilmelidir. Mutfak cihazlarının gaz hattı bağlantılarında kullanılacak olan esnek bağlantı
hortumunun uzunluğu standartın izin verdiği ölçüde, diğer tip cihazlar (Kombi, Şofben, Soba
vb.) için esnek bağlantı hortumunun uzunluğu en fazla 60 cm olmalıdır. Doğal gaz hattı
bağlantısı esnek bağlantı elemanı ile yapılan cihazlar (mutfak cihazları hariç) yere veya duvara
sabitlenmelidir. Cihaz kabin içine monte edilmiş ise bakım ve onarım için gerekli mesafeler
(Şekil-15)de ki gibi olmalıdır.
12. KONUTLARDA VE ISI MERKEZLERİNDE BACALAR:
Cihazların (Kombi, Kat kaloriferi, kazan, soba vb.) Gaz kuruluşlarında onaylanmış projesine
uygun bir bacaya bağlanmasından baca raporlarının işletmeye sunulmasından ve cihazın bacaya
uyumlu olarak işletmeye alınmasından yeterli firmalar ve servisler birlikte sorumludurlar.
12.1. Bacaların Genel Özellikleri
Bacalar; ısı, yoğuşma ve yanma ürünlerinden etkilenmeyecek malzemeden ilgili standartlara
uygun olarak imal edilmelidir. (TS1856-1,1856-2). Bacalarda kesit daralması olmamalıdır.
Tepeden temizlenmeyen bacalarda çatı içine ikinci bir kontrol ve temizleme kapağı bulunmalıdır.
Bu kapaklar tam sızdırmaz olmalıdır. Bacaların çıkışına baca kesiti daraltmayacak şekilde baca
şapkası konulmalıdır. Mutfak aspiratörlerinin gaz yakan cihazların bağlandığı bacalara
bağlanmasına müsaade edilmez.
Aydınlık ve havalandırma boşluklarından baca çıkılması koşulları; Havalandırma boşluğu Bina
kütlesi içinde kalan banyo, wc, yıkanma yeri gibi mahallerin havalandırılmasını sağlayan
boşluklardır buralardan baca dahil hiçbir tesisat geçirilemez. Aydınlık Bina kütlesi içinde kalan
ve binanın bir kısım piyeslerinin ışık ve havalandırmasını sağlayan boşluklardır.Buralardan
tesisat geçirilebilir. Aydınlıklar binaların ortak mülkiyetidir. Aydınlığa bakan ve hermetik (denge
bacalı) cihaz kullanmayan dairelerin hepsi için bir baca yapılacağı düşünülmeli ve bu bacalardan
sonra net 1m2 den büyük alan kalmalıdır. Bu sağlanamıyorsa tüm binadan noter onaylı izin
alınmalı ve sadece o dairenin bacası yapıldıktan sonra net 1m2 den büyük alan kalmalıdır.
Aydınlığın üstü bütünü ile kapalı olmamalıdır.
12.2. Bacaların Sınıflandırılması:
Yanmış gaz bacalarını üç ana gruba ayırmak mümkündür.
 Adi bacalar
 Müstakil (Ferdi) bacalar
 Ortak (Şönt) bacalar
12.2.1 Adi bacalar
Tek kolon halinde zeminden çatıya kadar yükselen birden fazla birimin kullandığı şekilde
tasarlanmış bacalara adi baca denir
41
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
42/84
12.2.2.Müstakil bacalar
Tek kolon halinde hitap edeceği birimden çatıya kadar yükselen ve sadece bir birimin
kullanımına göre tasarlanmış bacalara müstakil baca denir. Bacalı cihazlar sadece müstakil
bacalara bağlanabilir.
12.2.3. Ortak (Şönt) Bacalar:
Zeminden çatıya kadar yükselen ana baca ve buna bağlanan her birime ait branşmanlardan
meydana gelen bacaya ortak (şönt) baca denir.
12.3. Özel Durumlar:
Metal kılıf geçirilmiş bacaların bulunduğu yapılar paratoner ile korunmalı veya metal bacalar
özel topraklama kablosu ile topraklanmalıdır.
Şekil-21 Baca tipleri
13. Hava-Atık Gaz Baca Sistemi
C-tipi cihazlarda (yoğuşmalı cihazlar dâhil); cihaz mahalinden bağımsız olarak yanma için
gerekli olan taze havayı, direk atmosferden, çatı üst seviyesinden itibaren fabrikasyon bir kanal
vasıtası ile veya standartlara uygun şaftlardan sağlayan, yanma sonucu oluşan atık gazı ilgili
standartlara uygun malzemeden yapılmış bir baca ile çatı üst seviyesinden dışarı tahliye eden
dikey baca sistemidir. Bu sistemlerin kullanıma uygun olması için akredite kuruluşlardan alınmış
sistem sertifikalarına sahip olmalıdır. Ayrıca bağlı olmayan cihazların baca bağlantı kanalları,
sistem devreye alınmadan orijinal kapak ile kapatılmalıdır(Şekil-22)
13.1 Hava-Atık Gaz Baca Sistemi Elemanları
Taze hava temini direk atmosferden, paslanmaz malzemeden oluşan şafttan veya hafif beton
kanal olarak adlandırılan şafttan veya standartlara uygun bir şafttan sağlanmalıdır. Atık gaz
tahliyesi; yoğuşma sıvısına mukavim malzemeden yapılmalı ve sistem pozitif çalışıyor ise eklem
yerlerinde sızdırmazlık elemanı kullanılmalıdır. Yanma sonucu oluşan atık gaz çatı üst
seviyesinden tahliye edilmelidir. Hermetik bacanın ana bacaya bağlandığı noktada,
sızdırmazlığın sağlanması amacı ile ısıya dayanıklı giriş adaptörü kullanılmalıdır. Bacanın üst
42
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
43/84
seviyesinde; bacaya monte edilmiş, atık gazın dış atmosfere tahliyesini sağlayan ve ters
rüzgârların baca kanalına girişini engelleyen standartlara uygun baca şapkası bulunmalıdır.
Bacanın alt kısmında, baca içerisine sızması muhtemel olan yağmur suyunu ve baca gazı
içerisindeki yoğuşma suyunun toplanması ve tahliye edilmesi amacı ile sistem içindeki dengeyi
sağlayan standartlara uygun yoğuşma sıvısı toplayıcı ve tahliye elemanı bulunmalıdır.
Şekil-22 Hava Atık Gaz Baca Sistemi
Yoğuşmalı cihaz kullanılması durumunda, taşan akım aralığı (fazla hava deliği) üzerinden
havalandırma bacasına yoğuşma sıvısı geçmemelidir. Yine bacanın alt seviyesinde, yoğuşma
sıvısı toplayıcı ve tahliye elemanının hemen üstünde bulunan, gerekli deney ve kontrollerin
yapılmasını sağlayan ve baca dış duvarına sızdırmazlık contaları kullanılarak tesis edilen
temizleme kapağı bulunmalıdır.
13.2 Hava-Atık Gaz Baca Sisteminin Tesisi
Hava–atık gaz baca sisteminin daire içerisine açılan kısımlarına, can ve mal güvenliği açısından
risk oluşturabilecek durumların yaşanmaması için kullanıcıyı bilgilendiren uyarı levhaları tesis
edilmelidir. Hava–atık gaz baca sisteminde atık gaz kanalının baca ile irtibatlandırıldığı bölüme;
bacaya monte veya demonte edilecek cihazların sadece imalatçı firma ve ilgili gaz dağıtım
şirketinin onay şartı ile yapılabileceğini belirten uyarı levhaları asılmalıdır. Hava–atık gaz baca
sistemine bağlanacak her bir cihazın nominal ısı gücü 30 kw’ı geçmemeli ve bir sisteme
bağlanacak cihaz sayısı akredite kuruluşlar tarafından verilecek rapora göre belirlenmelidir.
43
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
44/84
Hava–atık gaz baca sistemine, her kat için en fazla iki adet cihaz bağlanmalıdır. Aynı katta
sisteme bağlanacak cihazların atık gaz boruları arasında düşeyde olması gereken mesafe akredite
kurumların test ve muayene raporlarında belirtilmelidir. Yoğuşma sıvısı toplayıcı, temizleme
kapağı, hava fazlalık deliği ve yoğuşma sıvısı çıkış deliğinin bulunduğu ve sistemin en alt
kısmında yer alan baca bölümü, bina ortak mahali olarak adlandırılan (merdiven sahanlığı ve
sığınak hariç) bölümlere tesis edilmelidir. Atık gaz boşluğu ve havalandırma boşluğu dik olarak
ve herhangi bir kıvrım olmaksızın yukarı doğru yapılandırılmalıdır. Taşan akım aralığının iç
kesiti, atık gaz baca boşluğunun iç kesitinin en az % 15 ve en fazla % 25‘i kadar olmalıdır.
13.3 Hava–Atık Gaz Baca Sisteminin Boyutlandırılması
Baca boyutlandırması, TS 11388 EN 13384–2 standardına uygun olarak yapılmalıdır.
Boyutlandırma hesabında hermetik cihaza ait sistem sertifikası kapsamındaki konsantrik (eş
merkezli) baca; pozitif basınçlı baca kapsamında, bina içerisinde bulunan ve binaya dik olarak
yükselen hava–atık gaz baca sistemi; pozitif veya negatif basınçlı baca kapsamında
değerlendirilmelidir. Pozitif basınçlı hava atık gaz sistemleri bina içinde tesis edilmesi
durumunda şaft içinde olmalıdır.
14. Bacaların ve Cihazların Devreye Alınması ve Kontrolü
Her tüketim cihazının ısı yükünün ayarlanabilmesi için yaklaşık 5 dakikalık işletme süresinden
sonra, pencere ve kapıların kapalı olduğu durumlarda ek olarak 5 dakikalık süre içerisinde
tüketim cihazlarının emniyet vanasından (akım sigortasından) atık gaz çıkıp çıkmadığı kontrol
edilmelidir. Bu kontrol sırasında atık gaz sürekli atılamıyor, güvenilir bir ayarlama yapılmıyorsa
ve birikme, geri tepme varsa sebebi araştırılıp bulunduktan sonra hata tam olarak giderilmelidir.
Bu kontroller cihaz yetkili servisleri tarafından yapılmalı ve uygun olmayan baca ile ilgili
ESGAZ’a bilgi vermelidir. Tüketim cihazı başka bir gazdan doğalgaza çevrilmişse cihazda tam
yanma olup olmadığı dönüşüm yapan yetkili servis tarafından yanmış gaz analizi yapılarak
kontrol edilmelidir. Atık gazın atılmasında birikme ve geri tepme olup olmadığı; ayrıca cihazın
anma yükünde çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Bacalar BACACI Seviye 3 sertifikası
sahibi personeller tarafından montajı yapılmalı ve montaj sonunda üretici tarafından sağlanan
Baca Plakası BACACI Seviye 4 sertifikası sahibi personel tarafından doldurularak işletmeye
alınmalıdır. Baca kontrolleri BACACI Seviye 4 sertifikası sahibi uzman personeller tarafından
yapılmalıdır.
İç tesisatın projelendirilmesi ve projeye uygun tasarımın yapılmasından önce aşağıda belirtilen
kontrollerin yapımcı sertifikalı firmalar tarafından yapılması zorunludur;
-Baca tipinin, kesitinin ve yüksekliğinin uygunluğunun kontrolü,
-Baca temizlik ve bakımının yapılmış olduğunun kontrolü,
-Baca duman deneyi yaparak baca çekişinin ve sızdırmazlık deney sonucunun olumlu olup
olmadığının kontrolü,
-Cihazların; ESGAZ tarafından onaylanmış projesine uygun, bir bacaya bağlanmasının kontrolü,
14.1 Doğalgaz Yakıcı Cihazların Periyodik Bakımı
Doğalgaz kullanıcısı; fonksiyonel ve ekonomik sebeplerden dolayı gaz yakma tesisini senede en
az bir defa imalatçı / ithalatçı firmanın yetkili servislerine muayene ve bakımı yaptırmakla
yükümlüdür. Baca çekişinin bozulması durumunda gaz yakıtlı cihazların emniyetli kapanmasını
sağlayacak yanma ürünleri emniyet tertibatı (baca sensörü) cihaz üzerinde bulunmaktadır. Baca
sensörünün TS EN 297, TS 615 EN 26, TS EN 613 standardına uygun olarak emniyetli kapamayı
44
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
45/84
sağlaması gerekmektedir. Meydana gelebilecek olumsuzlukların önüne geçilebilmesi ve
cihazların daha verimli çalışabilmesi için, cihazların onarım ve periyodik bakımlarının yetkili
servisler tarafından yapılması gerekir. Doğalgaz yakıcı cihazların bakımı MYK belgeli servis
personeli tarafından yapılmalıdır.
15. İÇ TESİSATTA GAZ KAÇAĞINA KARŞI ALINACAK TEDBIRLER
a) Bir binanın iç tesisatında gaz kaçağı fark edildiğinde;
 Gaz kaçağın olduğu ortamda bulunan alevler söndürülmeli,
 Bütün kapı ve pencereler açılmalı,
 Gaz sayacındaki sayaç vanası veya ana emniyet vanası kapatılmalıdır.
b)Gaz kokusu bulunan hacimlerde;
 Kibrit veya çakmak kullanılmamalı,
 Elektrik sigortaları, anahtarları ve şalteri açılıp kapatılmamalı,
 Elektrik fişi çekilmemeli ve takılmamalı,
 Elektrik zilleri kullanılmamalı,
 Sigara içilmemeli ve bu hacimlere yanan ışıkla girilmemelidir.
c)Ana emniyet vanası kapatıldıktan sonra bütün gaz cihazlarının kapalı olup olmadığı kontrol
edilmeli, açık olanlar tam olarak kapatılmalıdır.
d)Gerekli havalandırma tam olarak yapıldıktan sonra gaz kokusunun kalmadığından kesinlikle
emin olduktan sonra ancak ışıklar yakılmalıdır.
e)Gaz kokusunun gidip gitmediği konusunda kişi yalnızca kendi duyu organına güvenmemeli,
başkalarından da yardım istemelidir.
f)Gaz donatılarının hepsi tam kapalı olduğu hâlde gaz kaçağının sebebi ister belirlensin ister
belirlenmesin, bütün gaz kaçakları için tedbirler alındıktan sonra gaz dağıtım şirketine derhal
bildirilmelidir.
g)Ana emniyet vanasının kapatılmasına rağmen girilemeyen hacimlerden gaz kokusu geliyorsa,
bu hacimlere girmeye yetkisi olan polis teşkilatı ile gaz dağıtım şirketine haber verilmelidir.
Ayrıca itfaiye ekibi de çağırılmalıdır.
h)Bodrumlardaki gaz kaçaklarında, bodrum iyice havalandırılmalı ve durumdan binada oturan
diğer şahıslara derhal haber verilmeli, yetkililer çağırılmalıdır.
ı) Tesisattaki arızalar, bu arızaları gidermek üzere yetkili kuruluşlar tarafından görevlendirilmiş
kişilerce onarılmalıdır.
16. KONUTLARDAKİ MERKEZİ ISITMA SİSTEMLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ:
16.1 Dönüşüm öncesi etüd;
Doğal gaz dönüşüm yapılacak sahada çalışmalara başlamadan önce tam ve kapsamlı teknik etüd
yapılmalıdır. Bu çalışmalar yapılırken; Standartlar göz önünde bulundurularak kazan dairesinin
konumu, kazanlar, havalandırma, baca ve mevcut tesisatların kontrolü yapılmalı ve uygun
olmayan noktalar tesbit edilmelidir. Emniyetli ve verimli bir yanma sağlamak için uygun
seçimler yapılarak tesisin (kazan dairesinin) doğal gaza dönüşümünün projelendirilmesi yapılıp
ilgili kuruluşlardan onay alındıktan sonra dönüşüm çalışmalarına başlamak gerekmektedir.
16.2 Kazanlar ve kazan daireleri tesis kuralları
Bir veya birden fazla ısıtma sağlamak maksadı ile doğalgazın yakılmasını sağlayan, ilgili mamül
standartlarından TS 337-1, EN 12953-1, TS430, TS 497, TS3101, TS4040, TS4041 …vb.. uygun
CE belgeli olan anma ısı gücü 70 kw ve daha büyük olan ısı üretme cihazlarıdır. Ortak veya
45
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
46/84
müstakil ekleme parçaları TS 11388 EN 13384–2 ile bir bacaya bağlanan ve aynı zamanda veya
biri çalışırken diğeri devre dışı edilerek işletilen ısı üreticileri TS 3818’de belirtilen kurallara
uygun olmalıdır. Isı üreticisinin yerleştirildiği mahallerdeki duvar ve tavan aralıklarının ölçüleri,
imalatçı tarafından şart koşulan değerlerin altına düşmemelidir. Bakım ve onarım amaçları için
brülörün yerinden geri çıkarılması veya yana alınması imkanını verecek, gerektiğinde kapısı da
olan, yeterli alanlar mevcut olmalıdır. Isı kapasitesi 50-350kw arasında olan kazan dairelerin en
az 1 kapı, döşeme alanı 100m2 nin üzerinde veya 350 kw ‘ın üzerindeki kazan dairelerinde en az
2 çıkış kapısı olur. Çıkış kapları olabildiğince birbirine ters yönünde yerleştirilmelidir. Kazan
dairelerinde en az 1 adet 6 kg lık çok maksatlı kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ve
büyük kazan dairelerinde en az 1adet yangın dolabı bulundurulur.
16.3 Buhar Kazanlı Kazan Daireleri
Yüksek basınçlı (0,5 Atü’den daha yüksek işletme basıncına sahip) buhar kazanları konutların
içine, altına, üstüne, bitişiğine; Büro, sosyal ve çalışma hacimleri gibi insanların sürekli olarak
kullandıkları hacimlerin içine, altına, üstüne ve bitişiğine ancak TS 377-6 EN 12953-6 ’daki
sınırlamalar çerçevesinde tesis edilebilir. Buhar kazanları, buhar jeneratörleri yerleştirileceği
hacimler için periyodik kontrol ve işçi sağlığı ve iş güvenlik tüzüğü‘ne göre uygun olduğunu
belirten belgenin ESGAZ’a sunulması gerekmektedir.
16.4 Kazan Daireleri İçin İlave Tedbirler
Kazan dairelerinde katı, sıvı, gaz yakıt tankı veya deposu bulunmamalıdır. Kazan dairelerinin
kapıları yanmaz malzemeden dışarıya açılacak şekilde olmalıdır. Kazan daireleri kaçış
merdivenleri veya genel kullanım merdivenlerine doğrudan açılmamalı mutlaka bir ortak hol
veya koridora açılmalıdır. Kazan dairelerinde elektrik jeneratörü bulunmamalıdır. Muhtemel
tehlikelerde kazan dairesini dışından kazan dairesinin tüm elektriğini kesilmesini sağlayacak bir
ilave tesisat yapılmalıdır. Kazan daireleri ara kat veya çatı katında ise binadaki statik yük
dağılımını İnşaat Müh. Odasına kayıtlı inşaat mühendisinin vereceği onay raporu neticesinde
kontrol edilmelidir. Kazan dairesi kotu kanalizasyon kotunun altında ise pis su çukuru ve
pompası mevcut değilse, projede not olarak belirtilecektir. Ayrıca pis su pompası konulması ve
tesisat tanziminden abone sorumlu olacaktır.
16.5 Kazan Dairelerinde Gaz Hattı Montaj Kuralları
Kazan dairelerinden kolon hattı geçirilemez. Ancak başka imkan yoksa aşağıda belirtilen şartlar
sağlanarak işletmenin onayı ile kolon hattı geçirilebilir. Kazan dairesine girmeden önce bina
bağlantı hattına servis vanası konur. Kazan dairesinden direkt geçen hat, kazan dairesinden
çıktıktan sonra, AKV konularak ikiye ayrılmalıdır. Bir hat kolona verilir. Diğer hat üzerine
merkezi ısıtma sistemine ait sayaç vanası, filtre, konik filtre (rotary sayaçlarda zorunlu, körüklü
sayaçlarda zorunlu değil) ve sayaç, monte edildikten sonra kazan dairesine girilmelidir. Tesisatın
yapımı ESGAZ tarafından onaylı projeye ve TS 7363’e uygun olarak yapılacaktır. İç tesisatta
basınç kayıplarının hesabı Madde 19 dikkate alınarak hesaplanacaktır. Ancak tesisat yapımında
aşağıdaki hususlara da zorunlu olarak uyulacaktır.
 Sıva altı tesisat montajı yapılmamalıdır.
 Gaz borusu, taşıyıcı eleman olarak ve kendi amacı dışında kullanılamaz.(Topraklama vb.)
 Yatay gaz boruları, tesisat sızıntı ve terleme sularından etkilenmemesi için diğer tesisat
borularının üst kısmına döşenmelidir.(Yeni yapılar için). Eski binalarda gerekli tedbirler
alındıktan sonra yapılabilir.
46

Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
47/84
Gaz boruları; Elektrik hatları, buvatlar, sayaçlar vb. elektrik ekipmanları ve sıcak su
borularından en az 15cm. açıklıkta döşenmelidir.
Merkezi ısıtma sistemlerine ait doğalgaz boru hatlarının birleştirilmesi kaynaklı yapılmalıdır.
Boru hattı üzerindeki ayar kumanda ölçüm, kontrol ve gaz ayar setinde kullanılacak olan boru ve
fittings malzemelerin özellikleri (TS EN 746-2) standartına uygun olmalıdır. Cihazlarının dişli
bağlantı yapılması durumunda TS 61’e uyulmalıdır.
Çap ≤ DN 25
DN 25 < ÇAP < DN65
DN 25 < ÇAP < DN65
DN65 ≥ ÇAP
Kaynaklı, Flanşlı ve Vidalı
Kaynaklı, Flanşlı ve Vidalı
Kaynaklı, Flanşlı
Kaynaklı, Flanşlı
(4barg’a kadar)
(2barg’a kadar)
(2-4barg)
(0-4 barg)
Gaz train hattından sonra brülöre kadar çekilecek hattın dişli bağlantı olması durumunda
sızdırmazlık sağlamak amacıyla TS EN 751 uygun kalınlıkta keten, sızdırmazlık macunu, elyaf
ip, sökülebilir kimyasal yapıştırıcı kullanılmalıdır.
Esnek boru bağlantıları mümkün olduğunca kısa tutulmalı ve yüksek sıcaklık, korozyon ve
mekanik darbelere karşı korunmalıdır. Esnek bağlantılar çalışma basıncının 3 katına dayanıklı
olmalıdır. Gaz teslim noktası ile cihaz arasındaki boru tesisatı üzerinde tesis edilecek regülatör,
47
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
48/84
ihtiyaç duyulan debi ve basınç değerine uygun olmalıdır. Kazan dairelerinde selenoid vana ile
irtibatlandırılmış ve üst havalandırmadan daha yüksek bir seviyede ex-proof gaz alarm cihazı
tesis edilmelidir. Kazan tesisatlarında servis kutusundan cihaza kadar olan boru iç hacmi, 21
mbar’da kazan debisinin 500’de birinden 300 mbar’da ise 1000’de birinden daha düşük
olmayacaktır.
16.6 Kazan Dairelerinde Havalandırma Sistemleri
Kazan dairesi havalandırılması için gerekli hava miktarı; teorik yanma havası, hava fazlalığı ve
kazan dairesinin havalandırılması için gerekli olan hava miktarının toplamıdır. Kazan dairesi
havalandırması, kazan dairesi sıcaklığını ısıtma sezonunda 32 C’yi aşmayacak şekilde olması
göz önüne alınarak yapılmalıdır. (Eğer sistem yaz sezonunda da maksimum kapasiteye yakın
değerlerde çalıştırılıyorsa ilave havalandırma gerekmektedir.)
Yanma ve havalandırma için gerekli hava miktarı aşağıda belirtilen üç metoddan biri ile sağlanır.
1.Alt havalandırma havası tabii olarak alt havalandırma menfezinden sağlanır. Egzost havası da
daha küçük boyutlardaki üst havalandırma menfeziden atılır. Bunun için gerekli enerji sıcaklık
değişimi ile sağlanır (Tabii havalandırma).
2.Taze hava alt menfezlerden fan vasıtası ile sağlanır ve egzost havası yine bir fan vasıtası ile üst
menfezlerden atılır. Fanların seçiminde kazan dairesinde pozitif basınç oluşacak şekilde
yapılmalıdır. (Cebri havalandırma-1)
3.Taze hava alt menfezlerden fan vasıtası ile sağlanır. Egzost havası üst menfezlerden tabii yolla
atılır.(Cebri havalandırma-2). Bu yolla yapılan havalandırmada üst havalandırma kesiti tabii
havalandırma hesabında kullanılan formül ile belirlenmelidir.
Not: Taze havanın tabii olarak çekilmesi ve egzost havasının fan ile atılması, kazan dairesinde
negatif basınç oluşmasına sebep olacağından ve dumanın akış yönünü değiştirebileceğinden
dolayı sistem olarak kullanılamaz.
Üst ve alt menfezler mümkün olduğu kadar mahalin üst ve alt seviyelerine kısa devre hava
akımının engellenmesi için birbirlerinden mümkün olduğunca uzak yerleştirilmelidir.(Üst
havalandırma menfezi tavandan enfazla 40 cm aşağıda, alt havalandırma menfezi döşemeden en
fazla 50 cm yukarıda olacak şekilde açılmalıdır. Böylece pratik olarak sistemin çalışması sağlanır
ve by-pass (kısa devre) olayı önlenir. Havalandırma açıklıkları dış ortama direkt olarak açılmalı,
bunun mümkün olmadığı durumlarda havalandırma kanallarla yapılmalıdır. Mahaller indirekt
olarak havalandırılmamalıdır. Kanal uzunluğu (yatay ve düşey uzunluklar ile dirsek eşdeğer
uzunlukları toplamı)10m. ve üzerinde ise havalandırma mekanik olarak yapılmalıdır.
Havalandırma kanallarında 900’lik dirsek eşdeğer uzunluğu 3 m, 450’lik dirsek eşdeğer uzunluğu
1,5 m. ve ızgaralar için eşdeğer uzunluk 0,5m. alınmalıdır. Üst havalandırma havalandırma
bacası ile (Grafik1) tabii olarak yapılabilir. Alt havalandırma kanalı brülör seviyesine kadar
indirilmelidir. Taze hava veya egzost fanlarının herhangi bir nedenle devre dışı kalması
durumunda brülörün de devre dışı kalmasını sağlayan otomatik kontrol sistemi kullanılmalıdır.
Sıvı yakıtlı kazanların gaz yakıtlı kazanlar ile aynı kazan dairesinde kullanılması durumunda, bu
kazanların da kapasiteleri hesaba dahil edilerek havalandırma açıklıkları bulunmalıdır.
48
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
49/84
Grafik 1
49
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
50/84
16.6.1 Tabii Havalandırma (Atmosferik ve fanlı brülörlü kazanlar):
Tabii havalandırmada alt ve üst menfezlerin dış hava ile direkt temas etmesi sağlanmalıdır.
Kazan dairesi toprak kotunun altında kalıyor ise havalandırma uygun boyutlarda kanallar ile
sağlanmalıdır.
Havalandırma menfez ve kanalları korozyona karşı mukavim, kolay yanmayan; galvaniz,
alüminyum,bakır, DKP sac v.b. malzemelerden imal edilebilir (TS 3419). DKP sac kullanılması
durumunda menfez ve kanallar antipas üzeri yağlı boya ile boyanacaktır.
Toplam kurulu gücü 1000 kW’a kadar olan kazan dairelerinin havalandırmasında doğrudan
dışarı açılan menfezler için yeterli kesit alanı aşağıdaki formüle göre hesaplanmalıdır.
S A= F x a x 2,25 x ( ∑ Qbr + 70 )
SA : Alt havalandırma net kesit alanı (cm2 )
F : Menfezin geometrisine bağlı katsayı
F = 1 :Uzun kenarı, kısa kenarının 1.5 katından fazla olmayan dikdörtgen
F = 1 :Dairesel
F = 1.2 :Izgaralı
F = 1.1 :Uzun kenarı, kısa kenarının 5 katına kadar olan dikdörtgen
F = 1.25 :Uzun kenarı, kısa kenarının 10 katına kadar olan dikdörtgen
a :Menfezin ızgara katsayısı
a = 1 :Izgarasız
a = 1.2 :Izgaralı
∑Q br :Toplam Anma Isıl Gücü (kW)
Toplam kurulu gücü 1000 kW’ın üzerine olan kazan dairelerinin havalandırmasında toplam
anma ısıl gücünün her 1 kW’ı için 1.6 m3/h hava ihtiyacı vardır. Buradan hareketle doğrudan
dışarı açılan menfez için gerekli kesit alanı aşağıdaki formül ile hesaplanmalıdır.
∑Qbr :Toplam Anma Isıl Gücü (kW)
SA :Menfez Kesit alanı ( m2 )
Kazan dairelerinde pis hava atış miktarı, toplam anma ısıl gücünün her 1 kW’ı için 0.5 m3/h
olmalıdır. Buradan hareketle pis hava atışı için gerekli menfez kesit alanı aşağıdaki formül ile
hesaplanmalıdır.(grafik2)
Sü = SA x 0.6
Sü : Pis Hava Atışı için net kesit alanı (m2)
Menfez üzeri dikdörtgen deliklerde kısa kenar en az 10mm. olmalıdır. Izgara kafes vb.lerin göz
aralıkları en az 10x10 mm. olmalıdır. Havalandırma için kanatların kullanılması durumunda
hesaplamalar için TS 7363 standardı uygulama kuralları dikkate alınmalıdır.
50
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
51/84
Grafik 2
51
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
52/84
16.6.2 Cebri(mekanik)havalandırma
Tabii havalandırması mümkün olmayan kazan dairelerinin cebri olarak havalandırılması gerekir.
Cebri havalandırma için gerekli en az taze hava ve egzost havası miktarları brüler tipine ve
kapasitesine göre aşağıdaki formüllerden hesaplanmalıdır.Üflemeli brülörler için Alt
havalandırma hesabı:
16.6.2.1 Üflemeli brülörleri için;
Alt havalandırma hesabı;
Vhava=Qbr x 1,184 x 3,6 (m3/h)
SA=Vhava/(3600xV) (m2)
V=Kanaldaki hava hızı (m/sn) 5 ile 10 arasında olmalıdır.
Qbr=Anma ısı gücü (kw)
Üst havalandırma hesabı;
Vegzost=Qbr x 0,781 x 3,6 (m3/h)
Sü=Vegzost/(3600xV) (m2)
16.6.2.2 Atmosferik brülör için;
Alt havalandırma hesabı;
Vhava=Qbr x 1,304 x 3,6 (m3/h)
SA=Vhava/(3600xV) (m2)
Üst havalandırma hesabı;
Vegzost=Qbrx 0,709 x 3,6 (m3/h)
Sü=Vegzost/(3600xV) (m2)
Havalandırma kanallarında oluşacak basınç kayıpları düşünülerek fan seçimi yapılmalıdır.
16.7 Kazan Dairesinde Ses Seviyesi
Uluslararası standartlara göre kazan dairelerinde kabul edilebilir ses seviyesi maksimum 90 dB
(A)civarında olmalıdır. Ses seviyesinin bu değerden yüksek olması durumunda standartlara
uygun ilave tedbirler alınmalıdır. Kazan dairelerinde ses seviyesinin istenilen değerde temin
edilebilmesi için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir;






Uygun kesitli duman kanalları kullanılmalıdır.
Keskin köşeli duman kanalları uygulamasından kaçınılmalıdır.
Duman kanalları izole edilmelidir.
Duman kanallarının bacaya ve kazana bağlantıları sızdırmaz olmalıdır.
Doğal gaz sayaçlarından gaz hattına intikal eden sesler engellenmelidir.
Sayaç ve brülör girişlerinde (belirli kapasitelerde kadar) flexible eleman kullanılmalıdır.
52




Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
53/84
Baca üzerinde mevcut olan bağlantılar, delikler ve geçişler kapatılmalıdır.
Havalandırma bacasına bağlantılar mevcutsa iptal edilmelidir.
Baca uygun kesite veya yapıya sahip hale getirilmelidir.
Gerektiğinde brülör veya bacaya (duman kanalına) işletme onayı ile susturucu veya ses
yutucu kabin takılmalıdır.
16.8 Kazan Dairelerinde Elektrik Tesisatı
Kazan dairesine tesis edilen cihazların elektrik enerjisinin alınacağı elektrik panosu etanj tipi
veya ex-proof olmalı, kumanda butonları pano ön kapağına monte edilmeli ve kapak açılmadan
butonla açma kapama yapılabilmelidir. Elektrik panosunun kazan dairesi dışında olması
durumunda pano ve aksesuarların ex-proof olmasına gerek yoktur. Brülor kumanda panosu etanj
veya ex-proof olmalı, ana kumanda panosundan ayırt edilebilecek şekilde ve brülöre yakın bir
yerde monte edilmelidir. Ana pano ile brülör kumanda panosu arasında çekilecek besleme hattı
projede hesaplanmış kesitte ve yanmaz TTR tipi fleksible kablo ile yapılmalıdır. Aydınlatma
sistemi tavandan en az 50 cm aşağıya sarkacak durumda veya üst havalandırma seviyesinin
altında kalacak şekilde zincirlerle veya yan duvara etanj tipi ex-proof flouresan veya contalı glop
tipi armatürler ile yapılmalıdır ve tesisat antigron olarak tesis edilir. Kazan dairesinde muhtemel
tehlikeler karşısında kazan dairesine girmeden dışarıdan kumanda edilebilecek şekilde tüm
elektriğin kesilmesi sağlanacak ilave tesisat yapılarak kazan dairesi kontrol altına alınmalıdır.
Her kazan dairesi için topraklama tesisatı yapılmalıdır. Kazan ve kazana ait çelik baca için tek bir
topraklama yapılması yeterlidir.
Şekil-23 Linye hattı şeması
16.9 Topraklama tesisatı:
Her kazan dairesi için özel topraklama sistemi yapılması mecburidir.
Topraklama sistemi;
a) 0.5m2, 1mm. kalınlığında bakır levha ile.
b) 0.5m2, 2mm. kalınlığında galvanizli levha ile.
a) Bakır çubuk elektrodları ile yapılabilir (En az 16mm çapında ve 1.5 metre uzunlukta)
Her üç halde de en az 16 mm2 çok telli (örgülü) bakır iletken, papuç kullanılarak lehim veya
kaynak ile tutturulur. Levha türünde olanlar 1metre toprak altına gömülerek toprak üzerinde
53
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
54/84
kalan iletken boru muhafazası ile kazan dairesi ana tablosuna irtibatlandırılacak. Bakır
elektrodlar ise topraktan 20cm. derinliğe çakılarak yine aynı sistemde kazan dairesindeki ana
tabloya bağlanmak sureti ile ana topraklama tesisi yapılır.
Ana tablo ile kumanda tablosu ve cihazların topraklanmasında kullanılacak topraklama iletkeni
ise projede hesaplanmış faz iletken kesitinde veya bir üst kesit kullanılacaktır.
Bakır elektrodların özellikleri:  16mm. çapında dolu, som bakır çubuktan en az 1.5m. boyunda,
 20mm. çapında dolu, som bakır çubuktan en az 1.25m. boyundaki çubuk elektrodların
topraklama direnci 20(Ohm) sınırlarının altında kalacaktır.
(Nötr-Toprak voltajı ≤3V )Her üç halde, bakır elektrotlar veya levhalar, en az 16 mm² çok telli
(örgülü) bakır kablo ve iletken pabuç kullanılarak lehim veya kaynak ile doğal gaz tesisatına
irtibatlandırılmalıdır. Bakır elektrotlar veya levhalar toprak içinde düşey olarak bütünüyle
yerleştirilmeli, toprak üzerinde kalan iletken, boru muhafazası ile kazan dairesi ana tablosuna
irtibatlandırılmalıdır.
Ana tablo ile kumanda tablosu ve cihazların topraklamasında kullanılacak topraklama iletkeni ise
projede hesaplanmış faz iletken kesitinde veya bir üst kesitte
 Topraklama elektrodları kesinlikle bakır kaplama çubuktan yapılmayacaktır.
 Topraklama ölçümleri EMO tarafından yapılacak ve raporları proje dosyasına eklenecektir.
Yukarıda belirtilen ve istenen tüm bilgiler:
a) TSE standartlarına uygun malzeme
b)Elektrik tesisatı kuvvetli akım ve iç tesisat yönetmeliği esaslarına göre hazırlanacaktır.
16.10 Kazan Tadilatı ve Dönüşümü
Katı yakıtlı yarım veya tam silindirik, sıvı yakıtlı yarım silindirik kazanlar ve etiketsiz, TSE veya
TSEK belgesi olmayan tam silindirik sıvı yakıtlı kazanlar, doğal gaza dönüştürülmeyecektir. TSE
veya TSEK belgesi olan tam silindirik sıvı yakıtlı kazanların doğal gaza dönüşümü, kazan
kapasitesine uygun doğlagaz brülörü (TS 11392 EN 676) kullanılması ve doğal gaz piyasası iç
tesisat yönetmeliğinde belirtilen kurum ve kuruluşlardan alınacak uygunluk raporu ile yapılabilir.
TSE belgesi olan katı yakıtlı tam silindirk kazanlar, doğalgaz dönüşümü halinde TS EN 3033(1000 kW’a kadar olan kazanlar için) veya TS 4040 (1000 kW üzerindeki kazanlar için)
standardı tarafından istenen verim şartları sağlandığı, akredite uygunluk değerlendirme
kuruluşları tarafından yapılan verim raporu ile belgelendirilmesi halinde doğalgaza
dönüştürüleblir. TSE belgesi olan tam silindirik sıvı yakıtlı kazanların doğalgaza dönüşümü,
kazan kapasitesine ve özelliklerine uygun brülörü (TS EN 676+A2) kullanılması ve akridite
olmuş kurum ve kuruluşlardan alınacak rapor ile yapılabilir.
16.11 Brülör Seçimleri ve Gaz Kontrol Hattı
Gaz brülörleri TS 11392 TS EN 676, TS 11042 EN 298 standartlarına uygun olmalıdır. Yanma
verimi ve uygun baca dizaynı için brülör ve kazan üretici firmaları sistem hakkında
bilgilendirilmelidir. Brülör kazana uygun olarak seçilmelidir. Gaz brülörleri yerine sabit ve
sağlam şekilde bağlanmalıdır. Brülör gaz kontrol hattı başındaki küresel vanadan sonra sistemde
oluşabilecek titreşimlerin doğalgaz hattına geçişini önlemek amacı ile kompansatör tesis
edilmelidir. (TS 10880) Brülör gaz kontrol hattı sabit bir mesnet ile desteklenmelidir. Projede
belirtilen kazan kapasitelerine uygun yakıt miktarını yakacak özelliklerde brülör seçilmelidir.
54
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
55/84
Yakıt miktarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır.
B = Q / ( Hu .  )
(Nm3/h)
Burada;
Q= Kazan kapasitesi (kcal/h)
Hu= Yakıtın alt ısıl değeri (kcal/Nm3)
= Verim (%)
Brülör seçiminde aşağıdaki hususlara göre hareket edilmelidir.
Brülör kapasiteleri aşağıda belirtilen kazan kapasitelerine göre belirlenecektir.
a) 100 kw’a kadar kapasitelerde tek kademeli, iki kademeli veya oransal,
b) 100-600 kw arası iki kademeli veya oransal
c) 600 kw üzeri kapasitelerde oransal tip olarak kullanılacaktır.
Brülör seçiminde doğal gazın alt ısıl değeri 8250 Kcal/Nm3 olarak alınacaktır. Seçilen brülörün
özellikleri ve gaz tüketim değeri projede belirtilecektir. Karşı basınçlı veya kalın ön kapağa sahip
kazanlarda, brülör seçiminde karşı basınç ve namlu uzunluğuna dikkat edilerek uygun seçim
yapılmalıdır. Brülör seçiminde kazanlarda tüketim debileri kazanın nominal ısıl güçlerinin alt
ısıl değere bölünmesiyle belirlenecektir. Bu cihazlara ait verim üretici firma katalog değeri esas
alınmalı verim değeri yok ise verim % 90 olarak alınamlıdır. Dönüşüm yapılan kazanlarda verim
% 75 alınacaktır. Atık gaz çıkış borusu üzerinde ve yatayda, kazan baca adaptöründen sonra 3D
mesafede bu sağlanamıyor ise düşeye dönüş dirseğinden 2D mesafede baca gazı analizi test
noktası bulunmalıdır.
16.11.1 Brülör gaz kontrol hattı ekipmanları
Doğal gaz yakan cihazların (brülör, bek v.b.) emniyetli ve verimli olarak çalışmalarını temin
etmek maksadıyla tesis edilen sistemlerdir. Gaz kontrol hattında kullanılacak olan ekipmanlar
yakıcının kapasitesine, brülör tipi ve şekline bağlı olarak değişiklik gösterir. Buna göre gaz
kontrol hattındaki ekipmanlar belirlenirken sistemin özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
Gaz kontrol hattı ekipmanlarının yakma sistemine uygunluğu brülör firmasının
sorumluluğundadır. (TS 11392 EN 676, EN 676, TS 11391, TS 11042 EN 298, EN 298 ) Şekil
23-24-25-26-27’de verilmiştir.
16.11.1.1 Brülör Vanası:
Servis ve emniyet amacıyla gaz açma/kapamayı temin etmek için kullanılan küresel vanadır. Her
brülör
gaz
kontrol
hattı
girişine
bir
adet
küresel
vana
konulmalıdır.
(TS EN 331, TS 9809)
16.11.1.2 Esnek boru (Kompansatör) :
Brülördeki titreşimin tesisata geçişini zayıflatmak için kullanılan ekipmandır. Üniversal tip
olmalıdır. (TS 10880) Esnek borunun regülatör sinyal hattından sonra konulması tavsiye edilir.
55
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
56/84
16.11.1.3 Gaz Basıncı Ölçme Cihazı ( Manometre) :
Hat üzerindeki gaz basıncını ölçmek için kullanılan ekipmandır. Gaz kontrol hattındaki
manometreler musluklu tip olmalıdır. 300 mbarg basınca sahip sistemlerde regülatör sonrasına 1
adet musluklu manometre takılmalı, öncesine ise ikinci bir musluklu manometre ya da körtapalı
ağız bırakılmalıdır. (TS EN 837, EN 837,TS 827)
16.11.1.4 Filtre:
Filtreler, ilk otomatik ayar elemanının veya gaz basınç regülatörünün hemen önüne gaz kontrol
hattı ekipmanlarını kirlilikten korumak amacı ile yerleştirilmelidir. Kullanılacak filtrenin, göz
açıklığı 50 µm olmalıdır. (TS 10276)
16.11.1.5 Gaz basınç regülatörü:
Gaz kontrol hattı girişindeki gaz basıncını brülör için gerekli basınca düşüren ekipmandır. Gaz
kontrol hattı ekipmanlarının dayanım basıncı, regülatör giriş basıncının 1,2 katından küçük
olması durumunda ani kapatma regülatörü kullanılmalır.(TS 10624, TS EN 88, TS 11390 EN
334)
16.11.1.6 Relief Valf (Emniyet tahliye vanası):
Sistemi aşırı basınca karşı koruyan anlık basınç yükselmelerinde fazla gazı sistemden tahliye
ederek regülatörün devre dışı kalmasını önleyen ekipmanlardır. Ani kapamalı regülatör
kullanılması durumunda bulunması zorunludur. ( TS 11655)
16.11.1.7 Minimum gaz basınç algılama tertibatı (min. gaz basınç presostatı):
Regülatör çıkışındaki gaz basıncının brülörün normal çalışma basıncının altında kalması
durumunda solenoid valfe kumanda ederek akışın kesilmesini sağlayan ekipmandır. Tüm gaz
kontrol hatlarında bulunmalıdır. (TS EN 1854)
16.11.1.8 Maksimum gaz basınç algılama tertibatı (max. gaz basınç presostatı):
Regülatör çıkışındaki gaz basıncının brülörün normal çalışma basıncının üstüne çıkması
durumunda solenoid valfe kumanda ederek gaz akışını kesen ekipmandır. Düz tip regülatör
kullanılması veya regülatör olmaması durumunda kullanılması zorunludur.1200 KW ve üzeri
kapasitelerde kullanılması zorunludur. 1200 kW’a kadar olan kapasitelerde kullanılması tavsiye
edilir.(TS EN 1854, EN 1854)
16.11.1.9 Otomatik Kapama Valfi (Solenoid Valf) :
Sistemin devre dışı kalması gerektiği durumlarda aldığı sinyaller doğrultusunda gaz akışını
otomatik olarak kesen ve ilk çalışma esnasında sistemin emniyetli olarak devreye girmesini
sağlayan ekipmanlardır.70 kW kapasiteye kadar olan sistemlerde gaz kontrol hattında iki adet
seri olarak bağlanmış B sınıfı, 70 kW üzeri kapasitelerde iki adet A sınıfı solenoid valf
bulunmalıdır. (TS EN 161)
16.11.1.10 Sızdırmazlık kontrol cihazı (Valf doğrulama sistemi):
Otomatik emniyet kapama valflerinin etkin bir şekilde kapanıp kapanmadığını kontrol eden ve
valflerdeki gaz kaçaklarını belirleyen ekipmandır.
56
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
57/84
1200 kW’a kadar olan kapasitelerde bulunması tavsiye edilir. 1200 kW ve üzeri kapasiteli
sistemlerde ve ayrıca kapasitelerine bakılmaksızın, kızgın yağ, kaynar sulu, alçak ve yüksek
basınçlı buharlı sistemlerde kullanılması zorunludur. (TS EN 1643)
16.11.2 Fanlı Brülör Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları:
16.11.2.1 Cihaz kapasitesi Q≤1200 kW, ani kapatmalı regülatörlü sistem
123456789101112-
Şekil-24 Gaz kontrol hattı (Q ≤ 1200 kw, ani kapatma regülatörlü)
Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
Kompansatör (TS 10880)
Test nipeli
Gaz filtresi (TS 10276)
Manometre (musluklu) (TS 837)
Gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624, TS 11390 EN 334)
Relief valf (TS 11655)
Tahliye hattı (vent)
Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)
Selenoid valf (TS EN 161)
Brülör (TS EN 676)
Sızdırmazlık Kontrol Cihazı (TS EN 1643)
16.11.2.2 Cihaz kapasitesi Q>1200 kW, ani kapatmalı regülatörlü sistem
Şekil-25 Gaz kontrol hattı (Q > 1200 kw, ani kapatma regülatörlü)
57
123456789101112-
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
58/84
Test nipeli
Relief valf (TS 11655)
16.11.2.3 Cihaz kapasitesi Q≤1200 kW, düz regülatörlü sistem
Şekil-26 Gaz kontrol hattı (Q ≤ 1200 kw, düz regülatörlü)
1- Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
2- Kompansatör (TS 10880)
3- Test nipeli
4- Gaz filtresi (TS 10276)
5- Manometre (musluklu) (TS 837)
6- Gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624, TS 11390 EN 334)
7- Tahliye hattı (vent)
8- Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)
9- Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)
10- Selenoid valf (TS EN 161)
11- Brülör (TS EN 676)
58
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
59/84
16.11.2.4 Cihaz kapasitesi Q>1200 kW, düz regülatörlü sistem
Şekil-27 Gaz kontrol hattı (Q > 1200 kw, düz regülatörlü)
123456789101112-
Test nipeli
Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)
16.11.3 Atmosferik Brülör Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları:
Şekil-28 Atmosferik brülörlü gaz kontrol hattı ekipmanları
59
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
60/84
1-Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
2-Manometre (musluklu) (TS 837)
3-Gaz filtresi (TS 10276)
4-Test nipeli
5-Gaz basınç regülatörü (TS EN 88, TS 10624, TS 11390 EN 334)
6-Relief valf
7 Tahliye hattı (vent)
8- Presostat (Min. gaz basınç) (TS EN 1854)
9- Selenoid valf (TS EN 161)
10- Brülör(TS 11391)
Fanlı ve atmosferik brülör gaz kontrol hatlarında, eğer ani kapamasız regülatör kullanılacak ise
kullanılan tüm armatürlerin dayanım basınçları regülatör giriş basıncının min. 1.2 katı olmalıdır.
16.11.3.1 Pmax≤360mbar, Multiblok sistem
Şekil-29 Multibloklu gaz kontrol hattı (Pmax ≤ 360 mbar, düz regülatörlü
1- Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
2- Küresel monometre vanası (TS EN 331, TS 9809)
3- Monometre 0-600mbar (TS EN 837)
4- Gaz filtresi (TS 10276)
5-Kompansatör (TS 10880)
6-Multiblok
a)Filtre
b) Presostat Min. gaz basınç (TS EN 1854)
c)Emniyet selenoid valfi
d)Regülatör
e) çalışma selenoid vanası
7- Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)
8-Test nipeli Tee
9- Brülör (TS EN 676)
60
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
61/84
16.11.3.2 Atmosferik Brülör Gaz Kontrol Hattı Ekipmanları
Pmax≤200mbar multiblok sistem
Şekil-30 Multibloklu gaz kontrol hattı (Pmax ≤ 200mbar, düz regülatörlü
1-Küresel vana (TS EN 331, TS 9809)
2-Küresel monometre vanası (TS EN 331, TS 9809)
3-Monometre 0-600mbar (TS EN 837)
4-Gaz filtresi (TS 10276)
5-Regülatör
6-Monometre 0-100mbar (TS EN 837)
7-Kompansatör (TS 10880)
8-Multi blok
a)Filtre
b)Presostat Min. gaz basınç (TS EN 1854)
c)Emniyet selenoid valfi
d)Regülatör
e) çalışma selenoid vanası
9-Presostat (Max. gaz basınç) (TS EN 1854)
10-Test nipeli Tee
11-Brülör (TS EN 676)
16.11.4 Fanlı Brülörlerde Diğer Emniyet Ekipmanları
Alev denetleme cihazı
Alev söndüğünde brülörü durdurmak amacıyla her brülörde bulunmalıdır.
Hava akış anahtarı
Brülör fanı tarafından yeterli hava sağlanamadığında brülörü durdurmak üzere her brülörde
bulunmalıdır.
Emniyet termostatı
Kontrol termostatına ek olarak, kontrol termostatı arızasında devreye girmek üzere, tüm sıcak
sulu kazanlarda bulunmalıdır. Manuel (elle kumandalı) resetli olması tavsiye edilir.
Emniyet presostatı
Kontrol presostatına ek olarak, kontrol presostatı arızasında devreye girmek üzere tüm buhar
kazanlarında bulunmalıdır.
61
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
62/84
17. KONTROL TESTLER VE İŞLETMEYE ALMA
İç tesisatı onaylanan projesine uygun olarak imalatı yapılan tesisatlar sertifikalı firmanın
yetkilisi tarafından ESGAZ nezaretinde test işlemleri tabi tutulur. Tesisat projeye uymadığı
durumlarda ESGAZ yetkilisi ya mevcut tesisata uygun revizyon projesini firmadan talep eder
yada tesisatın projeye uygun hale gelmesini ister. Tesisatlar cihaz bağlantı uçları esnek
flekslerle bağlı şekilde test nipellerinden dayanıklılık ve sızdırmazlık testlerine tabi tutulur. Test
işlemi iki etapta gerçekleştirilir. İlk etapta bina regülatörü çıkışından sayaç giriş vanasına kadar
olan ana kolon hatları ikinci etapta ise sayaç vanası ile esnek flekslerle bağlı yakıcı cihazların
testi yapılır. Dayanıklılık testinden sonra tesisattaki işletme basınçı 300 mbar’ın altında olduğu
durumlarda sadece sızdırmazlık testi uygulanması yeterlidir. Sızdırmazlık testi u monometre ile
80-110 mbar basınçta 10 dakika beklendikten sonra tesisatta 10 dakika süre ile U manometre
kullanılarak test yapılır. İşletme basıncının 300 mbarg üzerinde olduğu durumlarda test işlemi
önce mukavemet sonra sızdırmazlık olmak üzere 2 aşamada yapılmalıdır. Mukavemet testi
işletme basıncının 1,5 katı olmak üzere 15 dakikası dengelenme süresi, 30 dakikası test süresi
olarak toplam 45 dakika boyunca uygulanmalıdır. Test ekipmanı olarak 0,1 bar hassasiyetli
metalik manometre kullanılmalı ve test süresince basınç düşmesi olmamalıdır. Bu testi
muteakiben sızdırmazlık testi uygulanır. Sızdırmazlık testinde test basıncı en az 71 mbarg
olmalıdır. Mevcut gaz kullanılan tesisatlarda cihaz ilavesi, cihaz iptali, güzergah değişikliği v.b.
tadilat gerektiren durumlarda testler tekrar yapılır. Sızdırmazlığı sağlanmayan tesisatlara gaz
verilmez. Kaçıran ekleme parçaları ve hatalı borular yenilenmeli daha sonra tekrar kontrol
edilmelidir. Boru çatlaklarının kaynakla tamiratı yönüne gidilmemeli bunlar yenileriyle
değiştirilmelidir. Kaynak noktalarında yetersiz nufusiyet, yapışma noksanlığı, soğuk bindirme
yakıp delme hatası, gözenek hataları, çatlak hataları, yanma çentiği, kaynak birikmesi ve eksen
kaçıklığı olmamalıdır. Tesisatın testi tamamlandıktan sonra boru içindeki basınçlı hava en büyük
kesitli boru tapası açılmak suretiyle boşaltılmalıdır. Havanın tesisat içinden atıldığına tamamen
emin olduktan sonra açılan vanalar kapatılıp tapalarla sızdırmaz bir şekilde körlenir. Regülatör
bağlantısı yapılarak tesisat işletmeye alınır. Tesisatın işletmeye alınmasından sonra tesisattaki
kalan hava, sayaca en uzak noktada bulunan cihaz vanası açılarak dışarı atılır (Süpürme işlemi).
Bu işlemin yapıldığı bölmeler iyice havalandırılmalı ve bu işlem süresince bu yerlerde açık alev,
ateş bulundurulmamalı, sigara içilmemeli, elektrikli cihazlar ve kapı zilleri çalıştırılmamalıdır.
Daha sonra tüm cihazlar yetkili servisler tarafından çalıştırılarak gerekli ayarları yapılmalı ve
matbu olarak basılmış işletmeye alma tutanağı aboneye teslim edilmelidir.
18. BAKIR BORU TESİSAT UYGULAMALARI
TS 380’e uygun dikişsiz bakır borular kullanılacaktır.
Dış çapla ilgili asgari et kalınlıkları:
  22 mm’ye kadar 1.0 mm
22    42 mm’ye kadar 1.5mm
42    89 mm’ye kadar 2.0mm
89    108 mm’ye kadar 2.5mm
108  
mm’ye kadar 3.0mm
Bina bağlantı hattı, kolon hattı ve kazan dairelerinde çelik doğalgaz borusu kullanılmalıdır.
Sadece sayaçtan sonraki evsel hatlarda bakır boru kullanılacaktır.
62
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
63/84
18.1.Bükülebilme Özelliği:
Kangal Borular teknik bir araç olmadan bükülebilmelidir. Çekme borular uygun bir teknik araç
vasıtasıyla Tablo 6’de verilen ortalama bükülebilme yarıçaplarına göre, sadece 18mm dış çapa
kadar bükülebilmelidir.
Dış Çap
(mm)
6
8
10
12
16
18
Et Kalınlığı
(mm)
1
1
1
1
1
1
Bükülebilme
min. (mm)
21
28
35
42
52,5
72
Yarıçapı
Tablo-6 F 37’ye göre düz boy halinde borular için bükülme radyüsleri
Not: 15 mm’ye kadar dış çap için ortalama bükülebilme çapı 3,5 misli, 18 mm için ise dış çapın
4 mislidir.
18.2.İşaretleme:
Norma göre borular, boylamasına sürekli ve silinmeyecek şekilde işaretlenecektir. İki işaretleme
arasındaki mesafe 500 mm’yi geçmeyecektir.
İşaretleme aşağıdakileri kapsayacaktır.
Boru dış çapı, et kalınlığı, EN 1057, imalatçı adı.
EN 1057-SFCU 37-22 x 1 veya EN 1057 2.009.32 - 22 x1
En 1057- SFCU F 22 x 1 x 5 – 22 x 1 x Rg 5m
DIŞ
ÇAP
6
8
10
12
15 1)
18 1)
22 1)
28 1)
35
42
54
64
76.1
88.9
108
BORU ET KALINLIĞI
0.8
X
X
X
X
X
1.0
X
X
X
*
*
*
*
X
1.5
X
X
X
*
*
*
X
2.0
X
*
*
*
*
2.5
X
X
*
SADECE BAŞKA BİRLEŞTİRME METODLARI İÇİN
133
159
219
267
3.0
X
4
6
8
10
15
20
25
32
40
50
65
80
100
*
*
*
*
125
150
200
250
Not: Gaz tesisatlarında " * " işaretli ölçüler kullanılacaktır.
Tablo-7 Bakır Boru Ölçüleri
63
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
64/84
Lehim seçimi ve lehim metodları seçimi her defadaki çalışma şartlarına bağlıdır.
Lehim
Cinsi
Sert Lehim1
İçin Tipik Misaller
III.
Kadmiumsuz Gümüş
L-Ag 34 Sn
L-Ag 44 Sn
Sert
Lehimler
Veya
IV.
Kadmiumlu Gümüş
L-Ag 40 Cd
L-Ag 30 Cd Veya
Bakır/Fosfor
L-Ag 2p
L-Cu P6
Çalışma
Sıcaklığı
Boru dış Çap Ölçüsüne Göre
Çalışma Basıncı
6~28 mm. 35~54 mm.
64~108 mm.
30
40
25
16
65
25
16
16
110
16
16
10
1) Seçim Kullanım Sahasına Ve Yürürlükteki Talimatlara bağlıdır.
Tablo-8 Çalışma Şartları
Çap
D
İç lehim uzunluğu
6
8
10
12
15
18
22
28
35
42
54
64
76.1
88.9
108
6
8
10
12
15
18
22
28
35
42
54
64
76.1
88.9
108
Dış lehim uzunluğu Uzunluk
degerleri
L1 ve L2
9
1.2
10
11
12
1.4
14
16
19
1.6
22
27
2.0
31
36
38
2.5
39
43
53
sınır
Tablo -9 Bakır boruda İç/dış lehim uzunluklar
Boruların iç ve dış yüzeyi temiz, herhangi bir yüzeyden arınmış gaz tesisatlarında kullanıma
uygun olmalıdır. Borular yırtık, kırık ve eğilmiş olmamalıdır. Gaz boruları topraklama olarak
kullanılamayacaktır. Fitingsler çatlak, ezik ve gözeneklerden arınmış olmalıdır. Çapaklardan
arınmış ve temiz işlenmiş olmalıdır. Bakır tesisatlarda hız 6 m/s’yi geçmeyecek. Kullanılacak
bakır boru veya fitingsler de TSE normu yoksa uluslararası normlar aranacaktır. Tüm
malzemelerde ESGAZ uygunluk belgesi aranacak, ESGAZ uygunluk belgesi olmayan
64
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
65/84
malzemeler kabul edilmeyeceltir. Hesaplamalarda ekteki tablolar kullanılacaktır.Teknolojik
şartlara bağlı olarak ESGAZ her türlü değişiklik yapma hakkına sahiptir.
19. BORU ÇAPI HESAP YÖNTEMİ
Bina iç tesisatlarında boru çapları hesaplanması TS 7363’e göre yapılacaktır.
Sistemde gürültü ve titreşimi önlemek amacıyla;
Orta basınçta(300mbar) gaz hızı en fazla 15m/sn
Alçak basınçta(21mbar) gaz hızı en fazla 6m/sn geçmemelidir.
Bina ana kolon projesinde her bir bağımsız birimin branşman debisi en az 3.5 m3/h alınmalıdır.
Daire içine (ocak+kombi) sistemine soba,şofben ilave edildiğinde bu ilave edilen cihazların
debileri aritmetik olarak eklenmelidir. Daire içi tesisatlarda, toplam tüketim 5 m3/h’ i geçmiyorsa
kolona debi ilave edilmesine gerek yoktur. Toplam tüketim 5 m3/h’ i geçiyorsa daire ve kolon
tüketimine 5 m3/h’i geçen kısım aritmetik olarak eklenmelidir. Kazan kapsamına girmeyen
kombi, kat kaloriferi gibi cihazlarda verim değeri hesaba katılmayacaktır. Bu tip cihazların
kataloglarındaki tüketim değerleri hesaplamalarda kullanılacaktır. Kalorifer kazanları, buhar
kazanları, sıcak hava üreteçleri gibi büyük cihazların debileri doğalgazın alt ısıl değeri
8250kcal/m3 ve %90 verim alınarak hesaplanır. Eş zaman faktörü konut sayısına ve mevcutsuz
tüketim cihazlarının kombinasyonuna bağlı olarak belirlenir.100 bağımsız birimden fazla birimi
besleyen hatların eş zaman faktörü 0,397 olarak alınmalıdır. Ticari tesisatlarda birden fazla aynı
amaçlı (üretim) cihaz kullanılması durumunda eş zaman faktörü 1 olarak alınacaktır. Ticari
tesisatlardaki ısınma ve sıcak su amaçlı kullanımlarda eş zaman faktörü kullanılabilir. Ticari
mahallerde yedek kazan kullanımı olacak ise, sayaç seçimi toplam kapasiteye göre diğer tüm
hesaplamalar (havalandırma hesabı dahil) yedek olan cihaz hesaba katılmadan tüketim değeri en
büyük olanın değeri esas alınarak yapılmalıdır. Konutlarda ise binanın ısınma ve sıcak su
ihtiyacına bakılarak kazanın yedek olduğuna ESGAZ tarafından karar verilecek ve hesaplar ile
sayaç seçiminde yedek olan cihaz hesaba katılmayacaktır. Yedek olan kazan, asıl kazan ile aynı
anda başka bir yakıtla kullanılamaz. Birleştirilerek kullanılan dairelerin Dubleks oldukları tapu
ile kanıtlanabiliyor ise branşman istenmez. Tapu yok ise veya dubleksin her iki katıda ayrı daire
hüviyetinde ise merdiven boşluğunda kapı olsun yada olmasın iki branşman istenir. Dubleks
görünümlü daireye iki bağımsız daire gibi işlemi yapılır. Aynı binada daha sonra çıkılması için
branşman bırakılmaz.
19.1 Hesaplamalar
Gerekli debi( Q ) ‘ye göre; Boru çapı tahmini olarak seçilir.
Gerekli debi bireysel kullanım olan mahallerde, eşzaman faktörü ve tüketim değerleri
tablosundan, merkezi sistem ve kazan v.b. cihaz kullanılan mahallerde ise cihaz kapasitesinin
doğal gazın alt ısıl değerine (hesaplamalarda bu değer 8250 kcal/m3 alınacaktır.) ve cihaz
verimine bölünmesi ile bulunacaktır.
Debi( Q ) ve Boru Çapı ( D ) değerlerine bağlı olarak akış hızı ve boru sürtünme kayıp değerleri
tablosundan; Akış Hızı ( v ) ve Boru Sürtünme Kayıp Değeri ( PR / L ) bulunur. Boru sürtünme
kayıp değeri ile devredeki boru uzunluğu ( L ) çarpılarak; devre üzerindeki toplam boru
sürtünme kaybı (PR) bulunur. 31 m3/h’ü aşan debi (Q) değerlerinde akış hızı (V) ve boru
sürtünme kayıp (PR) değeri aşağıdaki formüllerden yararlanılarak bulunur.
65
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
66/84
50 mbarg ve daha düşük basınçlar için :
P1 – P2 = 23.2 x R x Q1.82 / D 4.82 ;
P1 : Giriş basıncı (bar)
P2 : Çıkış basıncı (bar)
R : Gaz sabiti (R = 0.6 alınır)
Q : Gaz debisi (m³/h)
D : Boru çapı (mm.)
P R/L = P1 –P2
(barg)
V = 353.677 x Q / (D² x P2)
V : Hız (m/sn)
V  6 m/sn
olmalıdır.
(PZ) özel direnç kaybı
Özel kayıplar tablosunda kullanılan bağlantı elemanlarına ait sürtünme kayıp katsayıları tespit
edilerek bağlantı adetleri ile çarpılarak aritmetik ortalamasından toplam sürtünme kayıp katsayısı
() bulunur.
PZ = 3,97*10-3 *  * v2
Aynı değer akış hızı (v) ve toplam sürtünme kayıp katsayısı () değerlerinden yararlanılarak
(yerel kayıplar tablosundan da) bulunur.
(PH) Yükseklik farkı basınç kaybı/kazancı
PH = 0,049*h
Yükseklik farkı (h) yükselmelerde ( - ), düşmelerde ( + ) alınır.
PƩ Hat üzerindeki toplam basınç kaybı
PƩ = PR + PZ + PH formülü ile hesaplanır.
Deneme-yanılma metoduyla basınç kaybının en çok olabileceği nokta belirlenerek; O hat
üzerinde uzanan devrelerin basınç kayıpları toplanarak kritik devre basınç kayıp (P ) hesabı
yapılır.
Servis kutusu ile yakıcı cihazlar arasındaki basınç kaybı P 1.8 mbar olmalıdır.
Projede daire içi tesisatı gösterilmeyen bağımsız birimler için:
Servis kutusundan sayaç vanası arasındaki basınç kaybı P1.0 mbar olmalıdır.
Aynı kuraldan hareketle yanlızca daire içi tesisatının gösterildiği projelerde:
sayaç çıkışı ile ile yakıcı cihazlara kadar olan basınç kaybı P 0.8 mbar. Olmalıdır.
Bulunan değerlerin her ikiside birlikte sağlanıyorsa seçilen boru çapları kabul edilir.
50 mbarg üstü basınçlar için :
P1 2 – P2 2 =29.160 x L x Q 1.82 / D 4.82
P1 : Giriş basıncı (bar)
P2 : Çıkış basıncı (bar)
66
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
67/84
L : Boru boyu (1m.)
Q : Gaz debisi (m³/h)
D : Boru (Anma) çapı (mm.)
V = 353.677 x Q / (D² x P2)
V : Hız (m/sn)
V  15 m/sn
olmalıdır.
Domestik regülatörler sayasçtan sonra tesis edildiği durumlarda gaz teslim noktası ile sayaç
arasındaki hat üzerinde oluşabilecek basınç kaybı en fazla 21 mbar olmalıdır.
67
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
68/84
68
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
69/84
Tablo-10 EŞZAMAN FAKTÖRLERİNE BAĞLI DEBİ TABLOSU
69
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
70/84
Tablo-11 AKIŞ HIZI VE BORU SÜRTÜNME KAYIP DEĞERLERİ
70
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
71/84
FİTTİNG KAYIP DEĞERLERİ
HIZ
1
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
2,6
2,7
2,8
2,9
3
3,1
3,2
3,3
3,4
3,5
3,6
3,7
3,8
3,9
4
4,1
4,2
4,3
4,4
4,5
4,6
4,7
4,8
4,9
5
0,3
0,0012
0,0014
0,0017
0,0020
0,0023
0,0027
0,0030
0,0034
0,0039
0,0043
0,0048
0,0053
0,0058
0,0063
0,0069
0,0074
0,0081
0,0087
0,0093
0,0100
0,0107
0,0114
0,0122
0,0130
0,0138
0,0146
0,0154
0,0163
0,0172
0,0181
0,0191
0,0200
0,0210
0,0220
0,0231
0,0241
0,0252
0,0263
0,0274
0,0286
0,0298
0,5
0,002
0,002
0,003
0,003
0,004
0,004
0,005
0,006
0,006
0,007
0,008
0,009
0,010
0,011
0,011
0,012
0,013
0,014
0,016
0,017
0,018
0,019
0,020
0,022
0,023
0,024
0,026
0,027
0,029
0,030
0,032
0,033
0,035
0,037
0,038
0,040
0,042
0,044
0,046
0,048
0,050
1
0,004
0,005
0,006
0,007
0,008
0,009
0,010
0,011
0,013
0,014
0,016
0,018
0,019
0,021
0,023
0,025
0,027
0,029
0,031
0,033
0,036
0,038
0,041
0,043
0,046
0,049
0,051
0,054
0,057
0,060
0,064
0,067
0,070
0,073
0,077
0,080
0,084
0,088
0,091
0,095
0,099
1,5
0,006
0,007
0,009
0,010
0,012
0,013
0,015
0,017
0,019
0,021
0,024
0,026
0,029
0,032
0,034
0,037
0,040
0,043
0,047
0,050
0,054
0,057
0,061
0,065
0,069
0,073
0,077
0,082
0,086
0,091
0,095
0,100
0,105
0,110
0,115
0,121
0,126
0,132
0,137
0,143
0,149
2
0,008
0,010
0,011
0,013
0,016
0,018
0,020
0,023
0,026
0,029
0,032
0,035
0,038
0,042
0,046
0,050
0,054
0,058
0,062
0,067
0,071
0,076
0,081
0,086
0,092
0,097
0,103
0,109
0,115
0,121
0,127
0,133
0,140
0,147
0,154
0,161
0,168
0,175
0,183
0,191
0,199
2,5
0,010
0,012
0,014
0,017
0,019
0,022
0,025
0,029
0,032
0,036
0,040
0,044
0,048
0,053
0,057
0,062
0,067
0,072
0,078
0,083
0,089
0,095
0,102
0,108
0,115
0,122
0,129
0,136
0,143
0,151
0,159
0,167
0,175
0,184
0,192
0,201
0,210
0,219
0,229
0,238
0,248
3
0,012
0,014
0,017
0,020
0,023
0,027
0,030
0,034
0,039
0,043
0,048
0,053
0,058
0,063
0,069
0,074
0,081
0,087
0,093
0,100
0,107
0,114
0,122
0,130
0,138
0,146
0,154
0,163
0,172
0,181
0,191
0,200
0,210
0,220
0,231
0,241
0,252
0,263
0,274
0,286
0,298
3,5
0,014
0,017
0,020
0,023
0,027
0,031
0,036
0,040
0,045
0,050
0,056
0,061
0,067
0,074
0,080
0,087
0,094
0,101
0,109
0,117
0,125
0,134
0,142
0,151
0,161
0,170
0,180
0,190
0,201
0,211
0,222
0,234
0,245
0,257
0,269
0,281
0,294
0,307
0,320
0,334
0,347
4
0,016
0,019
0,023
0,027
0,031
0,036
0,041
0,046
0,051
0,057
0,064
0,070
0,077
0,084
0,091
0,099
0,107
0,116
0,124
0,134
0,143
0,153
0,163
0,173
0,184
0,195
0,206
0,217
0,229
0,242
0,254
0,267
0,280
0,294
0,307
0,322
0,336
0,351
0,366
0,381
0,397
4,5
5
5,5
0,018 0,020 0,022
0,022 0,024 0,026
0,026 0,029 0,031
0,030 0,034 0,037
0,035 0,039 0,043
0,040 0,045 0,049
0,046 0,051 0,056
0,052 0,057 0,063
0,058 0,064 0,071
0,064 0,072 0,079
0,071 0,079 0,087
0,079 0,088 0,096
0,086 0,096 0,106
0,095 0,105 0,116
0,103 0,114 0,126
0,112 0,124 0,136
0,121 0,134 0,148
0,130 0,145 0,159
0,140 0,156 0,171
0,150 0,167 0,184
0,161 0,179 0,197
0,172 0,191 0,210
0,183 0,203 0,224
0,195 0,216 0,238
0,207 0,229 0,252
0,219 0,243 0,267
0,232 0,257 0,283
0,245 0,272 0,299
0,258 0,287 0,315
0,272 0,302 0,332
0,286 0,318 0,349
0,300 0,334 0,367
0,315 0,350 0,385
0,330 0,367 0,404
0,346 0,384 0,423
0,362 0,402 0,442
0,378 0,420 0,462
0,395 0,438 0,482
0,412 0,457 0,503
0,429 0,477 0,524
0,447 0,496 0,546
YEREL BASINÇ
6
6,5
0,024 0,026
0,029 0,031
0,034 0,037
0,040 0,044
0,047 0,051
0,054 0,058
0,061 0,066
0,069 0,075
0,077 0,084
0,086 0,093
0,095 0,103
0,105 0,114
0,115 0,125
0,126 0,137
0,137 0,149
0,149 0,161
0,161 0,174
0,174 0,188
0,187 0,202
0,200 0,217
0,214 0,232
0,229 0,248
0,244 0,264
0,259 0,281
0,275 0,298
0,292 0,316
0,309 0,334
0,326 0,353
0,344 0,373
0,362 0,392
0,381 0,413
0,400 0,434
0,420 0,455
0,440 0,477
0,461 0,500
0,482 0,523
0,504 0,546
0,526 0,570
0,549 0,595
0,572 0,620
0,596 0,645
KAYIPLARI Z
7
7,5
0,028 0,030
0,034 0,036
0,040 0,043
0,047 0,050
0,054 0,058
0,063 0,067
0,071 0,076
0,080 0,086
0,090 0,096
0,100 0,107
0,111 0,119
0,123 0,131
0,135 0,144
0,147 0,158
0,160 0,172
0,174 0,186
0,188 0,201
0,203 0,217
0,218 0,233
0,234 0,250
0,250 0,268
0,267 0,286
0,285 0,305
0,303 0,324
0,321 0,344
0,340 0,365
0,360 0,386
0,380 0,408
0,401 0,430
0,423 0,453
0,445 0,476
0,467 0,501
0,490 0,525
0,514 0,551
0,538 0,576
0,563 0,603
0,588 0,630
0,614 0,658
0,640 0,686
0,667 0,715
0,695 0,744
(MBAR)
8
0,032
0,038
0,046
0,054
0,062
0,071
0,081
0,092
0,103
0,115
0,127
0,140
0,154
0,168
0,183
0,199
0,215
0,232
0,249
0,267
0,286
0,305
0,325
0,346
0,367
0,389
0,412
0,435
0,459
0,483
0,508
0,534
0,560
0,587
0,615
0,643
0,672
0,702
0,732
0,763
0,794
8,5
0,034
0,041
0,049
0,057
0,066
0,076
0,086
0,098
0,109
0,122
0,135
0,149
0,163
0,179
0,194
0,211
0,228
0,246
0,265
0,284
0,304
0,324
0,346
0,367
0,390
0,413
0,437
0,462
0,487
0,513
0,540
0,567
0,595
0,624
0,653
0,683
0,714
0,745
0,777
0,810
0,844
Tablo-12 YEREL BASINÇ KAYIPLARI Z(mbar)
9
0,036
0,043
0,051
0,060
0,070
0,080
0,091
0,103
0,116
0,129
0,143
0,158
0,173
0,189
0,206
0,223
0,242
0,260
0,280
0,300
0,322
0,343
0,366
0,389
0,413
0,438
0,463
0,489
0,516
0,543
0,572
0,601
0,630
0,661
0,692
0,724
0,756
0,789
0,823
0,858
0,893
9,5
0,038
0,046
0,054
0,064
0,074
0,085
0,097
0,109
0,122
0,136
0,151
0,166
0,183
0,200
0,217
0,236
0,255
0,275
0,296
0,317
0,339
0,362
0,386
0,411
0,436
0,462
0,489
0,516
0,545
0,574
0,603
0,634
0,665
0,697
0,730
0,764
0,798
0,833
0,869
0,906
0,943
10
0,040
0,048
0,057
0,067
0,078
0,089
0,102
0,115
0,129
0,143
0,159
0,175
0,192
0,210
0,229
0,248
0,268
0,289
0,311
0,334
0,357
0,382
0,407
0,432
0,459
0,486
0,515
0,543
0,573
0,604
0,635
0,667
0,700
0,734
0,769
0,804
0,840
0,877
0,915
0,953
0,993
10,5
0,042
0,050
0,060
0,070
0,082
0,094
0,107
0,120
0,135
0,150
0,167
0,184
0,202
0,221
0,240
0,261
0,282
0,304
0,327
0,351
0,375
0,401
0,427
0,454
0,482
0,511
0,540
0,571
0,602
0,634
0,667
0,701
0,735
0,771
0,807
0,844
0,882
0,921
0,960
1,001
1,042
11
0,044
0,053
0,063
0,074
0,086
0,098
0,112
0,126
0,141
0,158
0,175
0,193
0,211
0,231
0,252
0,273
0,295
0,318
0,342
0,367
0,393
0,420
0,447
0,476
0,505
0,535
0,566
0,598
0,631
0,664
0,699
0,734
0,770
0,807
0,845
0,884
0,924
0,965
1,006
1,049
1,092
11,5
0,046
0,055
0,066
0,077
0,089
0,103
0,117
0,132
0,148
0,165
0,183
0,201
0,221
0,242
0,263
0,285
0,309
0,333
0,358
0,384
0,411
0,439
0,468
0,497
0,528
0,559
0,592
0,625
0,659
0,694
0,730
0,767
0,805
0,844
0,884
0,925
0,966
1,009
1,052
1,096
1,141
12
0,048
0,058
0,069
0,081
0,093
0,107
0,122
0,138
0,154
0,172
0,191
0,210
0,231
0,252
0,274
0,298
0,322
0,347
0,373
0,401
0,429
0,458
0,488
0,519
0,551
0,584
0,617
0,652
0,688
0,725
0,762
0,801
0,840
0,881
0,922
0,965
1,008
1,052
1,098
1,144
1,191
13
0,052
0,062
0,074
0,087
0,101
0,116
0,132
0,149
0,167
0,186
0,206
0,228
0,250
0,273
0,297
0,323
0,349
0,376
0,405
0,434
0,464
0,496
0,528
0,562
0,597
0,632
0,669
0,707
0,745
0,785
0,826
0,868
0,910
0,954
0,999
1,045
1,092
1,140
1,189
1,239
1,290
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
72/84
Tablo-13 Bakır Borular için max. Debi ve Çapa Bağlı Akış Hızı (v) ve Özgül Sürtünme Basınç Kaybı
(R)
Tablosu
72
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
73/84
Tablo 14 Boru ekleme parçaları kayıp değerleri
1
2
3
4
TB
Q
m3/h
L
m
DN
mm
5
6
7
∆PR
V
ΔPR/L (3*6)
m/sn mbar/m mbar
8
9
10
Ʃᶚ
-
∆PZ
mbar
H
m
11
12
∆PΣ
∆PH (7*9*11)
mbar mbar
1
2
3
.
n
DEBİ
HAT
NO
1
2
.
Q
m3/h
EŞDEĞER
BORU
BOYU
L
m
BORU BORU İÇ
ÇAPI
ÇAPI
DN
mm
HIZ
V
m/sn
GİRİŞ
ÇIKIŞ
FARK
BASINCI BASINCI BASINCI
P1
mbar
n
Tablo-15 Boru çapı hesap çizelgesi olan hesap çizelgesi
P2
mbar
∆P
mbar
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
74/84
LOKAL KAYIPLAR ÇİZELGESİ
TESİSAT PARÇASI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
REDÜKSİYON
0,5
0
DİRSEK 90
0,5
KÜRESEL VANA 0,5
T KOL AYIRMA 1,3
DİRSEK 450
0,3
Σζ
Tablo-16 Lokal kayıplar çizelgesi
Cidar
İç çap
Dış
Çap(mm.)
Kalınlığı(mm. kalınlığı
Çap(mm.)
)
(mm)
15
21.3
2.80
15,7
20
26.9
2.90
20,9
25
33.7
3.40
26,6
32
42.4
3.60
35
40
48.3
3.70
40,9
50
60.3
3.90
52,5
65
73.0
5.20
62,6
80
88.9
5.50
77,9
100
114.3
6.00
102,3
125
141.0
6.60
127,8
150
168.3
7.10
154,1
200
219.1
8.18
202,74
250
273.0
9.27
254,46
300
323.0
9.50
304
400
406.0
9.50
387
450
470.0
9.50
451
Tablo-17 Çelik borularda cidar kalınlığı
20. MUTFAK TESİSATI
20.1. Basınç:
İmalatçı veya ithalatçı tarafından cihaz çalışma basıncının belgelenemediği durumlarda,
mutfak cihazlarının (Kuzine, Benmari, Bek, Boru Bek v.b.) çalışma basıncı en fazla 50
mbarg alınacaktır. Sistem basıncından cihazların çalışma basınçlarına düşme ani kapatmalı
(shut-off’lu)regülatörlerle yapılmalıdır. Regülâtörler cihazların en az 2m öncesine
konulmalıdır.
74
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
75/84
20.2. Kapasite:
Mutfak tüketiminin belirlenmesinde üretici firmaların vermiş olduğu kapasite değerleri
dikkate alınmalıdır. Üretici kataloğu verilemeyen cihazların kapasitelerinin belirlenmesinde
Tablo-16 esas alınmalıdır.
Cinsi
Dış Çap (cm)
Kapasite (kcal/h)
Tüketim(m3/h)
BEK
BEK
BEK
BEK
İKİLİ BEK
12
16
18
23
25+16
10500
13500
15000
16000
31000
1,27
1,64
1,82
1,94
3,76
Cinsi
Uzunluk (cm) Kapasite (kcal/h) Tüketim(m3/h)
KUZİNE ALTI
*
8000
0,97
FIRIN
PASTA FIRINI
*
20000
2,4
BENMARİ
100
4000
0,5
BORU BEK
100
7000
0,85
RADYANT(DÖNER)
1 GÖZ
4000
0,48
Not:Boru bek üzerindeki paralel olarak çift göz delinmiş ise kapasite 1.5
ile çarpılır.
Tablo–18 (Sanayi ve Ticari Tip Ocaklarda Tüketim Değerleri)
Endüstriyel tesislerde, kuruluşun talep etmesi durumunda mutfak cihazları tüketimleri için
süzme Sayaç uygulaması yapılabilir. Bu sayaçlar ölçüm için esas alınmaz. Bu işlem için
tesisatlar yapılmadan önce projelendirme safhasında ESGAZ dan onay alınmalıdır.
Mutfaklarda gaz alarm cihazı (ex-proof ) ve buna bağlı selenoid vana kullanılmalıdır.
20.3. Havalandırma:
Tabii havalandırmada alt ve üst menfezlerin dış hava ile direkt temas etmesi sağlanmalıdır.
Mutfak mahalli toprak kotunun altında kalıyor ise havalandırma uygun boyutlarda kanallar
ile sağlanmalıdır. Havalandırma menfez ve kanalları korozyona karşı mukavim, kolay
yanmayan; galvaniz, alüminyum, bakır, DKP sac v.b. malzemelerden imal edilebilir
(TS3419). DKP sac kullanılması durumunda menfez ve kanallar antipas üzeri yağlı boya ile
boyanacaktır. Aynı mahalde bulunan ve toplam kurulu gücü 1000 kW‟a kadar olan cihazların
bulunduğu mahalin havalandırmasında doğrudan dışarı açılan menfezler için yeterli kesit
alanı aşağıdaki formüle gore hesaplanmalıdır.
SA=F x a x 2,25 x (ΣQbr+70)
SA : Alt havalandırma net kesit alanı (cm2 )
F : Menfezin geometrisine bağlı katsayı
F = 1 : Uzun kenarı, kısa kenarının 1,5 katından fazla olmayan dikdörtgen
75
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
76/84
F = 1 : Dairesel
F = 1,2 : Izgaralı
F = 1,1 : Uzun kenarı, kısa kenarının 5 katına kadar olan dikdörtgen
F = 1,25 : Uzun kenarı, kısa kenarının 10 katına kadar olan dikdörtgen
a : Menfezin ızgara katsayısı
a = 1 : Izgarasız
a = 1,2 : Izgaralı
ΣQbr : Toplam Anma Isıl Gücü (kW)
Aynı mahalde bulunan ve toplam kurulu gücü 1000 kW‟ın üzerine olan cihazların bulunduğu
mahalin havalandırmasında toplam anma ısıl gücünün her 1 kW‟ı için 1,6 m3/h hava ihtiyacı
vardır. Buradan hareketle doğrudan dışarı açılan menfez için gerekli kesit alanı aşağıdaki
formül ile hesaplanmalıdır.
SA= ΣQbr/3600
ΣQbr :Toplam Anma Isıl Gücü (kW)
SA :Menfez Kesit alanı ( m2 )
Mutfak mahalindeki pis hava atış miktarı, toplam anma ısıl gücünün her 1kW‟ı için 0,5m3/h
olmalıdır. Buradan hareketle pis hava atışı için gerekli menfez kesit alanı aşağıdaki formül
ile hesaplanmalıdır.
Sü = SAx0,6
Sü : Pis Hava Atışı için net kesit alanı (m2)
Menfez üzeri dükdörtgen deliklerle kısa kenar en az 10mm olmalıdır. Izgara kafes v.b. lerin
göz aralıkları en az 10x10mm olmalıdır. Havalandırma için kanatların kullanılması
durumunda hesaplamalar için TS 7363 standardı uygulama kuralları dikkate alınmalıdır.
Alt havalandırma kanalları; açık yanmalı mutfak cihazlarının yanma rejimini etkilememesi
için cihazlardan yeterli uzaklığa yerleştirilmelidir. Alt ve üst havalandırma açıklıklarının
mümkün olduğunca birbirine zıt cephelerde yerleştirilmesi tavsiye edilir.
20.4. Yakıcı Cihaz Bağlantıları:
Her cihazın girişine bir adet kesme vanası mutlaka konulmalıdır. Cihaz bağlantıları cihaz
vanası ile cihaz bağlantı rakoru arasına yerleştirilen bükülebilir, esnek, ondüleli, paslanmaz
çelik hortumdan oluşmalıdır. Cihaz esnek bağlantı elemanı TS 10670 veya TS EN 14800’e
uygun olmalıdır. Esnek bağlantı elemanı alev ve sıcak gazlardan etkilenmeyecek bir biçimde
yerleştirilmelidir. Mutfak cihazlarının gaz hattı bağlantılarında kullanılacak olan esnek
bağlantı hortumunun uzunluğu TS EN 14800 standardında belirtilen maksimum değeri
geçmemelidir.
Üreticinin uygun gördüğü durumlarda diğer bağlantı Şekilleri, standartlara uygun olması
koşuluyla kabul edilir. Endüstriyel mutfaklardaki mevcut mekanik havalandırma sistemleri,
sistem değerlerinin ESGAZ tarafından kabul edilmesi halinde kullanılabilir.
76
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
77/84
20.5. Mutfak cihazları emniyet ekipmanları
20.5.1. Alev denetleme tertibatı:
Denetlenen alevin kaybolması halinde, gaz beslemesini kapatan bir tertibattır. Sadece ana
brülörün gaz beslemesi kapatılıyorsa basit kontrol olarak adlandırılır. Hem ana brülörün hem
de ateşleme brülörünün gaz beslemesi kapatılıyorsa tam kontrol olarak adlandırılır.
20.5.2. Alev Dedektörü:
Alevin doğrudan etki ettiği alev denetleme tertibatı algılama elemanının bir parçasıdır. Bu
etki sinyale çevrilerek doğrudan veya dolaylı olarak kapatma valfine iletilir.
20.5.3. Sıcaklık Regülatörü (Termostat):
Cihazın çalışmasını; açıp-kapatmak, açıp-düşük hızda çalıştırmak veya oransal kontrol ile
kontrol altında tutarak sıcaklığın belli sınırlar içinde önceden tespit edilen değerde sabit
kalmasını sağlayan parçadır.
20.5.4. Aşırı Isı Sınırlama Tertibatı:
El ile ayarlanabilen ve sıcaklığın önceden belirlenen emniyetli bir değerde sınırlanmasını
temin eden tertibattır. Burada belirtilen emniyet kuralları TS EN203 kapsamındadır. Burada
belirtilmeyen hususlarda TS EN 203e bakılmalıdır.
21- TALİMAT VE TAVSİYELER
21.1 TALİMATLAR:
1-ESGAZ’dan yetki belgesi almamış firmalar kesinlikle dönüşüm çalışması yapmayacaktır.
2- Yetki belgesi alan firmalar dönüşüm ve tesisatlarda görevlendirecekleri tüm elemanları,
doğal gaz çalışmalarında emniyet kuralları, teknik kurallar, müşteri ilişkileri ve ayrıca acil
durumlarda alınacak önlemler ile ilgili bilgilendireceklerdir.
3- Firmalar, Doğal Gaz tesisat yapımı veya dönüşümü işlemlerinde ESGAZ’ın kontrolündeki
gaz hatlarına veya şebekeye takılmış olan herhangi bir ekipmana kesinlikle müdahale
etmeyecek, çalışmalarda böyle bir ihtiyaç ortaya çıkarsa konu acilen gaz kuruluşlarının acil
arıza servislerine (187) bildirilecektir.
4-Firmalar dönüşüm işlerini tamamladıktan sonra apartman yöneticisi ve kapıcıya veya ilgili
kişiye doğal gaz kullanımında genel emniyet kuralları ve acil durum önlemleri konusunda
eğitim verecek, ayrıca tüm malzemeler için de yazılı işletme talimatları hazırlayıp imza
karşılığı aynı şahıslara teslim edecektir. Kazan dairesi talimatnameleri kazan dairesinin kolay
görünür bir yerine firmalarca asılacaktır.
5- Firmalar çalışma esnasında her türlü emniyet tedbirini almak mecburiyetindedir.
6- Can ve mal emniyeti açısından gaz kaçağı durumunda, tüm kazan dairelerinde selenoid
vana ve selenoid vanaya kumanda edilebilecek şekilde sesli siren ve tercihen ışıklı sinyal
verecek gaz alarm cihazı takılması zorunludur.
77
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
78/84
7- Doğal gaz tesisatlarına, deprem anında tesisattaki gaz akışını kesecek deprem vanası
konulmalıdır. Bu tür gaz kesme cihazları (mekanik, elektronik veya elektro-mekanik) bina
dışına yerleştirilmelidir.
21-2 TAVSİYELER:
1- Yakıtta ekonomi sağlanması ve çevre kirliliğini en aza indirmek bakımından gazlı merkezi
yakma tesisleri, dış hava sıcaklığına bağlı otomatik (3 veya 4 yollu vanalı vb.) kumanda
tertibatı ile donatılacak biçimde tasarımlanmalı ve yapılmalıdır (TS 3818’e göre mecburidir).
Otomatik kumandanın fonksiyonunu gereğince yapılabilmesi için ısıtma sisteminin bütün
devreleri (TS 2164) eş dirençli olarak tasarımlanmalıdır. Sistem ile proje ve detaylarının
düzenlenmesinde TS 2164’de yer alan kurallara tam olarak uyulmalıdır.
Otomatik kumanda sisteminde kullanılacak alet ve cihazlar, amaca uygun boyut yapı ve
özellikte olmalıdır. Sistemin,Yönetmeliğin 24. madde hükmü saklı kalmak kaydı ile makul
bir süre garantili çalışması için yapımcısı tarafından kontrol ve garanti edilmesi
sağlanmalıdır. Bu amaçla sistemin bakım ve ayarlanması için periyodik bakım
sözleşmelerinin yapılması teklif ve tavsiye edilir.
2- Bireysel kalorifer tesisatlarında ısı ekonomisi sağlanması amacıyla ısıtılan hacimlere oda
termostadı ve/veya radyatörlere termostatik vana takılması tavsiye edilir.
3- Isı ekonomisi bakımından ısı üreticilerinin yerleştirdiği mahallerdeki bütün sıcak su
boruları ısı yalıtımına tabi tutulmalıdır. Isı yalıtımının ısı gerginlik direnci en az 0,65 m 2K/W
olmalıdır.
22 ATIF YAPILAN STANDARTLAR
S.NO TS NO
TARİHİ
1
TS11 EN 10242
2
TS 615 EN 26
3
TS 61–1.2.3...65
4
TS EN 88-1
5
TS EN 88-2
6
TS EN 161
7
TS EN 297
8
TS 377-3..7
AÇIKLAMA
26.04.2000 Boru bağlantı parçaları –Dökme Demir
Temperlenmiş, Diş Açılmış
18.09.1997 Ani su ısıtıcılar (Şofbenler)-gaz yakan
atm. Brülörlü
19.04.1994 Vidalar (Biçim ve boyutlar)
12.04.2012 Gaz cihazları için basınç regülatörleri ve
birleşik emniyet tertibatları - Bölüm 1:
Basınç regülatörleri - Giriş basıncı 50
kPa’a kadar (50 kPa dahil)
24.04.2008 Gaz cihazları için basınç regülâtörleri ve
birleşik emniyet tertibatları - Bölüm 2:
Basınç regülatörleri - Giriş basıncı 500
mbar’dan 5 bar’a kadar (5 bar dahil)
22.11.2011 Otomatik kapama valfleri- Gaz Brülörleri
ve gaz cihazları için
28.09.1995 Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları anma
ısı yükü 70 kW‟yi aşmayan atm. Brülörlü
B11 ve B11s tipi kazanlar
29.04.2005 Kazanlar, çelik malzemeden (kaynaklı)
78
9
EN 12953-3..7
TS EN 1057+A1
10
11
TS 430
TS EN 483
12
11 TS 497
13
TS EN 613
14
TS EN 625
15
TS EN 677
16
TS EN 1759-1
16
TS EN 1092-1
17
TS EN 837
18
19
TS 901-2
TS EN 14336
20
21
TS 2164
TS 2165
22
TS EN 10298
23
24
TS 2192
TS EN 10088-1
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
79/84
silindirik, (Tasarım bas. 2.5 – 5 bar)
09.11.2010 Bakır Ve Bakır Alaşımları - Sağlık ve
Isıtma Uygulamalarında Su ve Gaz
Taşımada Kullanılan Dikişsiz Yuvarlak
Bakır Borular
20.11.1984 Kazanlar-Dökme demirden
29.03.2001 Merkezi ısıtma kazanları-gaz yakan anma
ısı yükü 70 kW‟yi aşmayan C Tipi
kazanlar.
10.04.1991 Kazanlar-Çelik malzemeden (Kaynaklı)
29.04.2002 Müstakil gaz yakan konveksiyonlu
ısıtıcılar
28.09.1995 Merkezi ısıtma kazanları- gaz yakan anma
ısı yükü 70 kW‟yi aşmayan kombine
kazanlar -birleşik ısıtma kazanları
(kombi) Kullanım suyu üretim için
03.04.2007 Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları anma
ısı yükü 70 kW‟yi aşmayan yoğuşmalı
kazanlar için belirli Şartlar
24.06.2010 Bu Standard, tek sistemli flanşlar için,
Sınıf kısa gösterilişli Sınıf 150 ila Sınıf
2500 ve NPS ½ ila NPS 24 anma boyutlu
dairesel çelik flanşlar için kuralları
kapsar.
24.06.2010 Bu Standard, flanşların bir tek serisi için
PN 2,5’ten PN 400’e kadar ve anma
boyutları DN 10’dan DN 4000’e kadar
olan PN kısa gösterilişli dairesel çelik
flanşlar için kuralları kapsar.
14.06.2012 Basınç Ölçerler-Bölüm 1: Burdon Borulu
Basınç
Ölçerler-Boyutlar,
Ölçme,
Özellikler ve Deneyler
09.04.2009 Lifli ısı ve ses yalıtma malzemesi
06.12.2007 Binalarda sıcak sulu ısıtma santrallerinin
düzenlenmesi
18.10.1983 Kalorifer tesisatı projelendirme kuralları
28.04.1994 Bacalar, baca boyutlarının yakma tekniği
bakımından hesaplanması- Terimler ve
ayrıntılı hesap metotlar
02.03.2010 Çelik borular ve bağlantı parçaları
Karada ve denizde döşenen boru
hatlarında kullanılan Çimento harcı ile iç
yüzey kaplaması
21.04.1976 Kalorifer tesisatı yerleştirme kuralları.
07.12.2006 Bu Standard, ana özelliklerine göre
79
25
TS 2649
06.03.2008
26
TS 377-6 EN 12953-6
29.04.2005
27
TS 2838
16.06.1977
TS EN 12952-1..17
17.04.2007
29
TS EN 764-1
23.01.2007
30
TS 3419
24.04.2002
31
TS 3541
05.04.1983
32
TS 4040
25.10.1983
33
TS 4041
25.10.1983
34
TS 5139
07.04.1987
35
TS EN 10289
12.04.2004
36
TS 5141 EN 12954
26.04.2003
37
38
39
TS 61-210
5477 EN 12261
TS 5826
19.04.1994
13.01.2011
29.04.1988
40
TS 5827
29.04.1988
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
80/84
korozyona dirençli çelikler, ısıya dayanıklı
çelikler ve sürünmeye dayanıklı çelikler
olarak alt bölümlere ayrılan ve bu
standarda belirtilerek Çizelge 1’de verilen,
paslanmaz çeliklerin kimyasal bileşimini
kapsar.
Boru bağlantı parçaları, çelik (kaynak
ağızlı veya flanşlı)
Silindirik
kazanlar
–
Bölüm
6:
KazanDonanımı için özellikler
Alçak basınçlı buhar üreticilerinde
güvenlik kuralları
Bu Standard, hacimleri 2 litreden fazla
olan, 110ºC’dan fazla bir sıcaklıkta ve 0.5
bargdan büyük müsaade edilebilir
basınçta buhar ve/veya sıcak su üretimi
için kullanılan su borulu kazanlara ve
aynı zamanda yardımcı tesisatı (diğer tesis
donanımları) kapsar.
Bu Standard, basınç, sıcaklık, hacim ve
anma boyutları göz önünde tutularak
97/23/EC Avrupa Direktifi ile ifade
edildiği üzere basınç donanımı için
kullanılmak üzere temel terimlerin ve
sembollerin tariflerini kapsar
Havalandırma
ve
iklimlendirme
tesislerinin projelendirilmesi kuralları
Mineral liften ısı yalıtım malzemesinin
ısıtma
ve
havalandırma
tesisatına
uygulamasının kuralları
Kazanlar-Isı
tekniği
ve
ekonomisi
açısından aranacak özellikler
Kazanlar-Anma ısı gücü ve verim
deneyleri esasları.
Çelik borular-Korozyona karşı korumak
için polietilen ile kaplanması kuralları
Kıyıda ve kıyıdan uzaktaki boru
hatlarında kullanılan çelik borular ve
bağlantı parçaları
Yeraltı çelik boru hatlarının Katolik
korunması
Bağlama elemanları, vidalar.
Gaz Sayaçları-Türbin Tipi Sayaçlar
Reglaj
kuralları-Doğalgaz
bölge
regülatörleri için
Bina içi tesisatlarda doğalgaz basınç reglaj
80
41
TS 5834
42
43
TS 5910 EN 1359
TS 6047-2 EN 102082
44
TS EN 15553:2010(EN)
45
TS 6565
46
TS EN 287 1:2011
47
TS 7363
48
TS 8415
49
TS EN 257:2010
50
TS 9808
51
TS 9809
52
TS 10276
53
TS 10624/T1
54
TS 10670/T3
55
TS EN 12405-1
56
TS 10878
57
TS 10880
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
81/84
kuralları (Giriş bas. max. 25 mbar olan)
30.04.1988 Doğalgaz boru hatlarında gaz basıncı
reglaj kuralları
13.04.1999 Gaz Sayaçları-Diyaframlı
13.10.2005 Yanıcı akışkanlar için boru hatları – Çelik
borular - Teknik teslim şartları - Bölüm 2:
Sınıf B özellikli borular
19.07.2012 Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
taşınmasında kullanılan- Polietilenden
(PE) – Bölüm 3: Ekleme Parçaları
21.02.1989 Gaz
dağıtım
Şebekelerinde
basınç
kayıplarının hesaplanması
31.01.2012 Kaynakçıların yeterlilik sınavı Ergitme
kaynağı. Çelikler
04.12.2008 Doğalgaz bina iç tesisatı projelendirme ve
uygunluk kuralları
13.04.1990 Doğalgaz
boru
hattı
donanımında
kullanılan terimler ve tarifler.
13.01.2011 Termostatlar-Mekanik gaz yakan cihazlar
için
04.02.1992 Contalık
malzemeler-Elastomerik
iç
tesisat-Gaz armatürlerinde kullanılan
13.03.2001 Küresel vanalar, yanıcı gazlar
(doğalgaz, havagazı, LPG için) (DN 65 –
DN 500)
22.04.1992 Filtreler,
dâhili
gaz
tesisatlarında
kullanılan.
04.02.2010 Gaz regülâtörleri yanıcı gazlar (doğalgaz,
havagazı, LPG için) giriş basıncı 0.2 - 4
bar‟ kadar
28.05.2009 Metal Hortum Takımları-Ondüleli-ÇelikBina içinde Kullanılan-Gaz Yakan
Cihazların (0,5 bar’dan (0,5 bar dâhil)16
bar’a kadar) Emniyetli bağlantısı İçin
03.04.2008 Bu Standard, EN 437’de belirtilen 1. ve 2.
aile yanıcı gazların hacimlerini ölçmede
kullanılan, gaz sayaçlarıyla ilgili gazhacim elektronik dönüşüm tertibatlarının
yapılış, çalışma, emniyet ve uyumluluğu ile
ilgili özellik ve deneyleri kapsar
13.04.1999 Esnek Borular ve Bağlantı ElemanlarıOndüleli Paslanmaz Çelik-Gaz Tesisatında
Kullanılan (0,1 MPa'A Kadar
21.04.1993 Kompansatörler-Çelik körüklü gaz boru
hatları ve Tesislerinde kullanılan
81
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
82/84
22.04.1993 AR-Contalık levhalar, gaz armatürleri
cihazları ve boru hatlarında kullanılan (
max. 100 bar‟a kadar)
TS 10910
22.04.1993 Contalık levhalar, lastik, mantar ve asbest
esaslı gaz armatürleri ve cihazlarda
kullanılan
TS10942EN377/A1
27.12.2005 Yağlayıcılar, yanıcı gaz ortamında çalışan
gaz armatürleri ve kontrol cihazları için
TS EN 751–1,2,3
10.11.1998 Contalık malzemeler,
TS 10945
24.04.1993 Contalık malzemeler – Yeraltı gaz boru
hattı
bağlantı
yerlerinin
sonradan
sızdırmazlığı için kullanılan.
TS EN 14291
24.04.2006 Köpük
oluşturan
çözeltilerGaz
tesisatında kaçak tespiti için
TS EN 298:2012
19.07.2012 Gaz veya sıvı yakıt yakan cihazlar ve
ocaklar için otomatik bek kumanda
sistemleri
TS EN 1854
13.07.2010 Basınç
algılama
tertibatları.
Gaz
brülörleri ve gaz yakan cihazlar için
TS 11381
28.04.1994 Yanma havası kapama klapeleri, mekanik
kumandalı
TS 11382
28.04.1994 Bacalar-Çelik (Endüstriyel)
TS EN 1856–1
05.06.2012 Bacalar - Metal bacalar için kurallar
TS EN 13084-1
30.04.2008 Bacalar – Serbest duran – Bölüm 1: Genel
kurallar
TS EN 13084-7
21.02.2012 Bacalar-Serbest duran-Bölüm 7: Tek
duvarlı çelik bacalar ve çelik astarlarda
kullanılan silindirik çelik mamullerin
teknik özellikleri
TS EN 13084-8
19.06.2007 Endüstriyel bacalar – Serbest duran –
Bölüm 8: Taşıyıcı bir yapıya asılı baca
sistemi – tasarım ve uygulama
TS 11384
28.04.1994 Bacalar- Konut vb. bina bacaları, ekleme
parçaları, tasarım ve yapım kuralları.
TS 11385
28.04.1994 Bacalar-Konut vb. binalar için deney
bacaları deneyleri için Şartlar ve
değerlendirme kriterleri (Kuralları)
TS 11386
28.04.1994 Bacalar-konut ve benzeri binalar için
tasarım ve yapım kuralları TS 11387
28.04.1994 Bacalar-Konut vb. binalarda
baca temizleme tertibatı yapım kuralları
TS
EN
13384- 19.07.2012 Bacalar – Isı ve akışkan dinamiği
2:2003+A1:2009
hesaplama metotları – Bölüm 2: Birden
çok ısıtma tertibatına bağlı bacalar
TS EN 13384-1+A2
31.01.2012 Bacalar - Isı ve akışkan dinamiği
TS 10908
82
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
83/84
hesaplama metotları - Bölüm 1: Tek ısıtma
tertibatına bağlı bacalar
Gaz basınç regülatörleri – Giriş basıncı100
bar’a kadar olan
Gaz brülörleri-Atmosferik, genel kurallar
Gaz
tüketim
cihazları-Vantilatörsüz
atmosferik brülörlü, terimler kurallar ve
deneme
Metal olmayan hortum takımları – Gaz
yakan cihazların(10kPa'akadar) emniyetli
bağlantılarında kullanılan Bağlantı fişli
gaz hortumları ve gaz bağlantı armatürleri
Yakma tesisleri elektrik donanımı
Boru ekleme parçaları –sökülebilir - metal
gaz boruları için
Gaz basıncı ayarlama istasyonları ve
tesisleri için güvenlik cihazları - 100 bar’a
kadar olan giriş basınçları için emniyetli
gaz kapama cihazları
Birleşik Isıtma Cihazları "Kombi" Gaz
Yakan, Atmosferik Brülörlü- Anma Isı
Gücü 70 kW'ı Geçmeyen- Montaj
Kuralları
Isıtıcılar - Gaz yakan - Radyant boruluKonut dışı kullanımlar için - Tek brülörlü
- Tavana asılan Bölüm 1: Emniyet
Isıtıcılar- Gaz Yakan- Parlak RadyantTavana Asılan- Konut Dışı Mahallerde
Kullanılan-Bölüm 1: Emniyet Kuralları
Gaz yakan merkezi ısıtma kazanları anma
ısı yükü 70 kW-300 kW olan atmosferik B
Tipi kazanlar
Isıtıcı Sistemler- Radyant Tüplü- Gaz
Yakan- Çok Brülörlü- Tavana AsılanKonut Dışı Kullanım İçinVana doğrulama sistemleri - Gaz
brülörleri ve gaz yakan cihazların
otomatik kapama vanaları için
Konveksiyonlu, müstakil ısıtıcılar-Gaz
yakan-yanma havası ve/veya yanma
gazları bir fan yardımıyla sevk edilen
Gaz Kesme Cihazları- Otomatik- Sismik
Hareketi Algılayan
77
TS EN 334+A1
23.03.2010
78
79
TS 11391
TS 11393
28.04.1994
28.04.1994
80
TS 11394+T3
28.05.2009
81
82
TS 11396
TS 11505
28.04.1994
13.12.1994
83
TS EN 14382+A1
22.03.2011
TS 12514
15.12.1998
TS EN 416–1
13.07.2010
TS EN 419–1
19.01.2010
TS EN 656
10.05.2001
TS EN 777–1,2,3,4
05.04.2011
TS EN 1643
06.03.2008
TS EN 1266
30.01.2007
TS 12884
29.04.2002
TS ISO 8528–5
20.04.2004 Gidip gelme hareketli içten yanmalı
motorla tahrik edilen alternatif akım
83
Doküman No
Yayın Tarihi
Revizyon Tarihi
Revizyon No
Sayfa No
ST.12.02
01.05.2015
84/84
jeneratör grupları
TS 4363
TS EN 1555-2,2010
11.12.1984 Doğal
Zeminlerin
Elektrik
Özgül
Dirençlerinin Sahada Tayini-Wenner Dört
Elektrod Metodu İle
19.07.2012 Plâstik boru sistemleri – Gaz yakıtların
taşınmasında kullanılan- Polietilenden
(PE) – Bölüm 2: Borular
TS EN 682
16.04.2003 Elastomerik contalar-gaz ve hidrokarbon
sıvıların taşınmasında kullanılan boru ve
ekleme parçaları contalarının malzeme
özellikleri
TS EN 331
23.03.1999 Vanalar-bina gaz tesisatı için elle
kumandalı-küresel ve dipten yataklı konik
tapalı vanalar
TS EN 1854
13.07.2010 Basınç
Algılama
Tertibatları-Gaz
Brülörleri ve Gaz Yakan Cihazları İçin
TS EN 676+A2
05.04.2011 Brülörler – otamatik üflemeli – gaz
yakıtlar için
TS 11672
11.04.1995 Doğalgaz bölge reglaj istasyonları giriş
basıncı 0,4 MPa-2,5 MPa (4 bar 25 bar)
olan
TS EN 12480
17.04.2008 Gaz sayaçları – Döner yer değiştirmeli gaz
sayaçları
TS5910EN1359/A1
06.03.2008 Gaz sayaçları-diyaframı
TS EN 13067
07.04.2005 Kaynakçı nitelik sınavları-plastik kaynağı
yapan personel-kaynaklı termoplastik
kademeler
TS EN 14161:2011
31.01.2012 Petrol ve doğalgaz endüstrisi-Boru hattı ile
taşıma sistemleri
TS 5141 EN 12954
26.04.2003 Yer altı çelik boru hatlarının katodik
korunması kuralları
TS EN 298:2012(EN) 19.07.2012 Gaz veya sıvı yakıt yakan cihazlar ve
ocaklar için otomatik bek kumanda
sistemleri
TSEN12953:2012(EN) 05.06.2012 Silindirik boylar-Bölüm 1:Genel
84

İç Tesisat Teknik Esasları

Transkript

Benzer belgeler

asat genel müdürlüğü coğrafi bilgi sistemleri veri üretimi ve teslimi

GÜVENLİK BİLGİ FORMU BLUE FILM LEGIO

İç Tesisat Şartnameleri

www.asssa.com.tr

Gazlar ve Kavramsal Değişim Yaklaşımı

İç Tesisat Teknik Uygulama Esasları

iç tesisat teknik uygulama esasları

Royal Dutch Shell Sustainability Summary 2013

İç Tesisat Şartnamesi - SelÇukGAZ Doğal Gaz Dağıtım A.Ş.