GUZELYU BULUSMASI

GUZELYU
BULUSMASI
(34 NiSAN
2 0 0 t)
BiLDTRiLER
L c l t e A \ r u p aU n n c Nt c s l
I e i t . I h z r f . n : 0 r lI
iCiNDEKh,ER
6M\drrn'
Bur|g'a,^e'r h@d
.
Ptof.D,tu )F ..........................
cd'rnTJii!ui,F4s!!!'''''.'''''
r/$tHYMc
dIr\'I!{$/Rn![l
rdfi k!ru lilkj'tu ryd tur
ffi'b d*].dAodmoleldu'zdi!
osi!6
tub'3m
rnl! YrmruDr
M Yad4E r Bwhtr.''--. -- tyldxdoth
Tni!9i0*:cqicili|.v.cllld''''''.''''
tukMnt!q!!bi'
Kokldsi,,,...,,,...
([email protected]
rd
.
4
m*(@]u|$v!!l,dtbifu'!xlb
da xh tuDd!wtr&.itn
c!nbry*D''''''''.''''''''
Bdjqvr, Y!l|d
crbh'lnsdln'dd
KEMALiST
MLLIYETciLiKBAELAMTNDA
CUMIIURiYTTDEMOKRASITARTTSMALARI
Brskltr Orsr'
Bu roDdeE. yoaM bn konu.Am4 mt&''ttr bn dilh dtah.ya gat,racst,n
Buiun 4in hd iti drni krnl'kt' iddiat&ndft birlmi*
iyom. T0J*iy..de
yap'b, r*4 bE dn su konusuui yn sE r04iyddm irhrl €dit.n rdltmatu
'ddid
br'nr
35,9' ylrm F)te. Br nn,m,,
Ftayu,ymz. Dinihizi uysutmmlz ens.ll.iiyor Bu d€nokBiyt ark,ndn.!
rkin.i iddi, d! idyts "Bunln denokrisiyi ta dnan* taik cumhurjrrfi y,krayz v.
r.rid! sdim€,t ydnelniglddir'
Bnlikr.ahn'.c 9okilgin9iddialq gunkrikisideK.matim,irFq urF.
Birin.i iddiaysi r.rdc'lmnkj (bilingtiv.]! bitinesiz
bn bigimdoxcnrtia,in
imer oland.frotftsid4 sdzediyor,jkii.ni yui K.n,risthnnki i3! Kmalin.in
simdi. iainizre buDdadutop,bar bi
se iqin konreEnsundds. s.9nm gdek. q0nft bu birsjrd oharszn d.vm
'g'r: ri (.nrlir v'thrt!itik v- h'fiM
P6t Dr AnkdaUnivsir.5i,siy atBitgitnrsk r*i
r) K66li!i Milliydgilikla*la9* 30.35yl dn..do, 1955ei%' AsyaE
Aiiika 0lk.l6iidc E6rul.tr rzsdirni! ulke nilliFtcililinin p'otoripiii v.rdi. U0
ikin.hi,
he tm.l Mlcl vdd', Birincisi, si)a8l bi9h"z14t kamt!
yai
ya
Ed iFa*
bq br*mdd B3n b.r.m.ki o9tucosrde,*.ndinr bir olMlu
bjr kndik buln*. q0nk0 .mp.iyrlia @nnd& h3ltrr somrs, khdnii.
.jaglmm,! bir kimlik rnlm.k tubmi5ft. $indi b'radr bizi ilsiladirco ikb.i
2) P*i, Bdl n.dit Cok kF, dyloyoM. tut rl'yzp' (rmi kab@ 36F
.loion'k duzd) aqsDdd !!pi6lindi4 tslyap' (]mi filrulq si'6'l d@n E.)
d.moh,si. vs. dir. (zah, K€malim'in td.l
ac6rnds zklc * (ruFoali4l
dmokai oldugunu
d& Banl arm* olduguicindn $, Kmdin in mrhr
3) Yulndm D.ein nedi? Bit nqb
bn cfom ihrile, drrblra b.lk! mgn
oegirriErcrrhmlu)'pndr rlnsl! Villj).q ilit, b ulusl d4ldi Yukddr
@* in.mEu lllme' d4 hil br
rl son olm*: r:it * dm.hii Asl,
sid raik(Fffi,a: ra,c),dig.d $k ll ltisilne: wtbt|
riik (lnirce J'ri6 de g.ln, din admr olTa)lo dam.klit, ddlctin bn
, ir.li$dn. D.vrd raikitk poriti*4 uygnb v. bn poliri*aylaulusu $kol. dim.k
kl.i Sok0l6,trtuco S'.zrn'dd geiii v. 9:tdat d.neki.
P.ki sklilal6tim.k rc dde*? Cok ksa ol,rak sdylu)blu, toplMutr
uus
r.fttini raDnF dttbr oln,ldt t,kmp ulu . d.yddlmdk dh.rlji
ydjiq *rids kcljm*ini de *o$bilsiniz. 90'ld ihidtu !ftcli yi T@, yz d3
ulortu. bikliEi rcdd.nd d0ituc. akm {lsldtl,k) ikiddn @.lini T'm
olfu.r b.lkl.dirrh Bu, "Ben, ihidn
odluyb"d,n baile, Bmi .leJtFne6itr, 90nrdbffiD ildidar Tdn k.rdh'
krdd gid.r su,
cnsil d.r, .lcrrirdign udr Tdn r. kart g,kn$ olBu'i
mlum
iKid-rn kd{rldaFeg,
srlii Tdn'dm al'nm ihidd *9iflo
Bunh k,4trmda dlld Y. ihidm !ls'a d6tud'@ lrik ir1ida
d.ndl.rhdiniz.
is. 4 ylda bir Fp,ld $9in1.d. ulusuDr.rcc.gi ola sdr d.vm .d{ veF
B! dllMd4 lsikrqiine Flitik6' bt d.vktin kullmd4 hir politikt olup,
Kdtlin
Milliltqilik
me, t@lumu sk0htlarim.kd.
bsrlayar:krui Hilaftri Xdd'rdrg sbden bitldyd* ikiddn v. ulosu rfl.iioi,
"laiu.nine' politila'dr v. maq ak[ld
Tmr'dd uluJa k!rdm$!r Bu bir
fi||di,gkul.rbDlMuyeh*[
Sindi, deEibuJdabFlop koif6$
d.vm .debinnz
lJ:i iddjd'n d' Kemtiai
Lb. id,cia
da Kdlt'au
hd
'ladt
itsi :or tdogbo s6ytdjnid.
dcrot& I'r d.y./,n ft@n Lrtdf,th,l is.nd,g.n,
Bu rd4 an9 h{mar T0*iy! yees[ m0?
Harr. Bu ere$d bn Enqma.t. Od d., din-dwld ilisbhnnin ns,l
oru!, ne.r6in. dayer. yin! bunu de &0, bt uked. feodali{nr,r
vs
mdtr, yok hudur rd{mam
daydiytr clrkn di4 f.odat d6n"nm remd
Anladbz rabiij rindi htrad. yb. d6e gegm.mizs4ekiror Baikr frl!
DinJ.vld iliikjr.ri a'lsnd4 0lkold re !F]tr.
r ) reod.r dtueni hi9 brmmrg olulfl: Bunhr'ladin.d.vtd k vss )bku
vq! dnmizdn Qunrd,ditr ii d.vtd e ostu otmah if'd. cdfl t6dat ddn@i
y"ldrd,kh
icin (0. ABD, Y.ni z.tdd4 aruftlyr eibi sdc sorucuraflrm,
kabil. diainin oainc do![dd ddtdya tid
k piblinini s{nftk *mlsn
devl.ddl b6yb bn kavsabu olrdd igii dlmh d.8ildlr. Bumd4 6n.gin ABD de
ddla dinerdnFs, ma h&bt bigind. F6 vr. y:rd'n' ds y'pbu ydi, din it.
d.vtr iynrn[hr Binndn bni diacin. *.ntnaya kalh*r 2mm idd itir:zts
2) F.od.l dbnldi bn aqr!' d.qinil., ymi satte bieimd! @fu! tuij
orold: Insihercv. Fms cibi. Bu 0&ehde dwtd dini d.n.tih ahDa :th'9rtr.
onelh Ft6r r 73t.ddy.prqr d.{indm s@ yerb!* 1905t hda sond@e
sd bir laikr.$rim. potirild sordh0rtu. o bdft ki, d*td liilisdin ropEkdna
el koln$ r. .n u rdd cizvn Eikar'Dr Fnsa rdp'Ho d,nm shortu
Tet Dikl.ititu. politika,yh nu]:ayrs kibul tuqeek tads 5d ors bu
FluE
ldikl.srim! poritik& snrud!
Kili* ikridaE I'ijp oh'hm
,rzgqft*ri, Yfli Mr. (Mal.n AnalMuDe r(Ftrn, D.dn'ni' smsB,
olm krd'n) bar .gc.kii tu€k toplM serukrlqrih.o .oirndtr kj o*'q sd
onl.mreriniymur4@k v. dhr't simactsi vs. ragmi* elhd ot&,ldr.
lngjl@ bu koiudr F@a dd drna dhldr, gbla devldin Kilkc,i
zptudlt !lnr. alnr tuct Fdnsu D.rimindm 250 yl dn.. b,rlm$0.
tLpiminn bildiai sibi \4lL H.n.r, kendirinebowmsD
dilh Kitis.,'i p.,qsi
axni alr.ari bpBkralu bire cl roy!€*, a*arndd bir d. b3ml$s &b6td.
rilbe oin ,r€br9,F glFekii onu irin, bus0nlnsith,d. potilrdo bircr0rb:i
alh6, sdn6t brahrrn,rill; r0n*0 &vler dindfl d'k ko*nd.
3) Bn d! TrHy! sibl fodlliai r5.)4pl deEiniyh gurddd D.{in jr.)
6f,y! ftreF (?r4f4, di btii ki bm bajffill
otk ts. ftr*irr,d.xm.fin
dcvldin d;ni da.rid alhr .lna @barm3 Md 19244 Hilaf.fin *:ld' ne,vt,
bsrd !r' ^rr.'nndd rnm Hdip okx[.n,,D. !,ro"Ddu dr l'h,id
rrkihelerininklpdnn4ryla ddm eb\'k. tlaniyarFrkul'ehri,.gd bn ey'
6mek gerckiaete25 tr34 o&ecjy. s$ip , r e41 de dgrcncisizlihetrk:pndl
Danadognsukapanld,.
inh tsa'i
d Hdip olalln l€parld'
(Bil piimtz .r'p hem.nsdyky.yin: ror|.jJr'drrti rrlk&yid. !.lirika1n1
sendolMr Ftr$'ds irhalolaar yolmlms .gjlini y.'dn. Ytil'tr. L.ihlik
dognds dogrur€osmsl' ds. hatu
ksinls halmdt. Penesih(h dj
dencklein6i s.nkir, te ara
reybdl,slinn secegi Gtrals kanidr
uygutrlugrnrn
np'am$' geErn.Am
sonn da (ulem?n'D
k.n'n'n yqe ddkdlm*i cit olnad'E jrin) yay kniriylc
boEul?rarid?m'pad\alrn rra dudag,ranDdadr q0!k0 o b; deyld m.frutudr
cmnu.iydj bunukopyasii'n,
o kdr
iindi laik d.vldln polnikd'ia d.vh
F:kr Turkiy.deg"n r oFDsdnBiih btlllft buokullqyeildetra9Llnsya
b4l?nmq.r.Fa\d klanln ve rslbi jddiaLdln
)tksclhai ** oLmk 12Eylul
19306(ed darb*i sonrottrdrdtr
nilhydririEin€k kobhjhe pathir okar ts|d, gugl.ndin.kisierig ve
TULisramSeneziad ,hnda otuya *'ld bL idmlojiyi
ben,m$nmirir.
o kad{ |(n.o gind
,lan
lllkligi Kurai
:rqle. okuydr* s,yutudu O nsdr ul6l!r@, plandrplnlcl
llikk Ba*.n Rdsd manuda $tulug€
slandl*Tekiycd.'{k*lneyebalm$u,
rB s!ba' reeTd.i sdn6sln' oidu lslmdl'9, bn nummhEhlik. ilandeek E
buglnk[ b!5 6ndsdvs soMls' doru& v&mktr.
Tollm iek0ler olnad'g, dlr0de ise, devldin senlik
de uz.r oldulunasdrc d.eiretr bir laiklik
p.liril6' izlddsi |!nnlLnu oLuyor
Budurund:,K.malnrd.yldinbdlib;dhndr |tklikpolnikd uyeulo6,
v. buuygulana
ens. dadmokrai obnnihazcdd.msilaq'n'rmad.m.kn.
kiklikdemorrasi
ieinbnhkoluldrGunko,danabc. d?soyledigin
Cd*t
sibi,
d€ndlmekmumkundegildn,demokasi
olnu), ma denoktri laiklik 4h dnkorul deg'un ve hae seldler roplumun
rurulmdi stre.iid. (d!ha di.e de sdllediein cibD }tka.de definci d.vld
raikllkpoLilil6,qsuLtk.ib*k' ysps.
irl6csi&
eeftk r:h'!or
Hd" tmdi d b.mli iohya geliyru N. kad6 bsh yipq nseyt lcdd
yr!a, n. rcd& w d.ay.l6d4 yapmm'ak crdf? Djt{ rrda, hlmota bu
basklan ned4li h*.diydtd; ytui sek er roplunui kmtnsm ne dslj ka!,
Br snnm sonrr ban, ronkil D s.kol.r bptumu tMak &ir laiktik
polniksfr bt n[e ve bt sor bsb tpms' s*kiigini Lxbutdiainizd. d:ni
g.ckrjgini iddia .dmc ibiz ve bug0n To*iye,d. bu
bhw ilelebd sb6i
kn,udaarms, baetrtdg6n!d[gun! sdytd.k md4kihdur:2) 3ustu ft*iy. d.
Islec s pk 6lmsE di9nalard, bulunznl bu dlb'znkle
b0y{* dtc0d.
bau' sd.biyond. HieLim$ ne*leyi sdgltkdbhua elealnrk isrni}li snrta
0n.., K.mrlni devlerinFpr4r hrurs. Eir rsq T0rkilE de d.vt.r hjq
r{$nim'
gd*en jeyl.E kmar v. b! t1Ld6 de isldsta' kuw.rlddinr
Behdu bi*q dm.k v*ryin:
T0r*ir'd? devr.ti' din. mrd,nakinii e @r olu Disd Bztkdltrom
@d 4m yaynlad'g' Fdvald l{nab'nds: "Red. Dmz klmm@i (r.ri
Iqr, I I 9ubd 1996). ln$n sgude pm* ydpnFlqd,5meyaptm* v. sigd
6 Md r e6) YineDiysBd in br hub.sindeo:
&n.h din.n ysr]<lr' (c!,r!ita,
''Fi*n oa&hgu
dinsiziig,r
soralma',
iiidtrk iein bn ryDnr. Isotd fikn
&ine
640rl0tiriin mepd srmd: &layp, fikiii ald r kulruo. yafuli ola€*
ro93, Br d'gs 0db3 rDli
*Uld. tullmrl'd'r
dhl.' in .tr tlFml'r ohd kBn dini,i \s d. ou snm um.h.dn lrro br
gmcl r.ry*.yi ihlil cbm*
k tdtl! isbdiEi tsd{ atln, kutlum* v.
duruocBini eerirrim.kh t*{rntudb,
(c!,,}Bnr,i
la. T4muz 1993).
Hatula}?$k'n'a bn m bu Fdds Kiratida y2d, krihoz y! klbuj<lu&niz
hryvonlfl yrr.k D*n$tu4 dir!. s.d 6ar atalz sluca! y.ni Frum jdyL oldD:
'rd n. k de drnd6i€ *.bu*lu dlDiz hEywldnb
sdytemira
rdilm.r.egi
dr .g* kjri rikibilci
yiyebilr' (a.r.iB, I Man 1996).Tsbii, bo sfs bsh
drhi gokdayehi r b! y.ni ytrhu llliici libloz fdvsr.barh$yt, vddi.
Do$nebirilor 4Ennu4 dcvi!. bu Diya6 e D'ritt.ri Bdontrg,e verditi
L,l!9etrtn ,,5 kenr vsiyor, lcirtni ve K[ltu brbrllkLnni ropta otank
vndiain,n 2 k h bilr{. v€nyor,qh$a s,r@rgni €dilinh r0 histi burc.
vntoi Bugti tuii)€'d. 6 sad. bt cu| ana 6 sbde bn okxl yagrirs.
Toplah357ba@F k'4rl* buse 70,000€fri v4 Di]Id,re 9sti5d 90,000de
pcBotur. Dirtud lrl.d Ba|kanhF 2010 rh irio Fpng prol.tsirnd: cmi
srru
l03.mo! Diydd p.Botr.lidin de 233.000e alsnh6,
ptslD4
simdi d.vlerinbaskaoryehnM Fpr$ h3ratm g.tetin. 17adu:b 1935
"yo4a! sdsun,dl
tu\ntj cenhuitd\n:
r&cni
s4d.k du6' F@t'nj
rojmm,nde izl.rln savo y&dnoe (ini vfrili'lr) .tsi*tile a*,n da{d,mu 6
biukrdt". )iddi @ihtni hartrra'"nid'a'n, Fakr s'l rk dtsu
bir brh..
"Aciddlibin k}nfdi s0 d.lilt syldr, Milli EAtD BitmlBru bn lebliqj:
-Ozl hnlsdi o!Im.,h b.r ddiyk d.F. d@rE? gok ue').yh
An,
bo!. d?'idm 'afl$ d ho}{l hd4 v. i.ldd.diloM,
llldcrlrn law.lodmn
Ld4 bz.tdcilqin
b.9 6n&0ylc llni*Fictc aohlddkr. Ah. bun. biE 3om
igind. x.mi n ob*L
6$dd *inllednin
sel{.gnn. $idj, roplDMu
a*.d.yim:
,lptkl$wjin.l.bEc'tmhmcladirnbrbla "Llik
19Nbin 1939knrrli ,}' t fr{
T0tL Kdnld'ir
fi*'birdoki
Affit ? s!rg, ymr0rude o !ftd. 4i qdr Sig'la birlil( ltdeli'do gchit
ve ndl'hiai nyrd tuekc old F.hd sol'h potuu v. dllb.dj ol@!lm*
khdi". 4 Ekih l9c2 6ibii rYiliya h: "Konon dr*i Adrt dtu l{6tegiylc
D0e0r€ D.d.gi bir tGE bpldtsyli
Air hemb ini Gili}5t affik,[
l3ll'l* vsdi. Y6.tib lulu qEsi vc rda0 (hemr adr vdilird) 95y1.d.dii
"B' hrtmD einin B.lgiloll ve rdp.ginin d. ep ciirli ohd
aF.i
do9utrddcodtu. 2i Hdinn 1993ein[ c!"!ryd
td: "Sdl .0p9. rc t[rb6n,
lan deLi lxrrtue suiln * sdir ldEjlodo bDLi!&rii. X.ld!ildr".
Bfr0n bblaE, Irldcrlo kftc otud
nr? Hm d. o6tl !my!rld.
TBMM'T kir€r t*a69d bil. bil. br50n1,l1ldrb nilLkkili sobydld, hir d.
etua Anaildr shdlt
9*rr!i Lnivdie t4rl@nda fM! Sahd bjltp
'bindirilrir krbbr"
sr.nilbrrd, bleviztslfr tov ylprydld B6ld dtEnli d.61,
oaEdcilsi d.drdd. Ndu |l]lne ]llfu .n}trtd.
)dlerda orugtuh.'r
Kz dtFriltr bql|m l'rgm8lsa
bftunu kditcld. Yui, leld', Fjmiyn
y{imirqld',
ylrdD4r
bi'
d.
$l$ftiHa
FhrDula oDabua lkiidn Loiisyob
onaF olu)dk, d.rd d.iELd h* n ddi. hq Rmaa dMm cidls. CIm
shLri 'l,lllu si&etiz dbr ogl.do lom Iteld, bir dihi g.!nold,9alrlm'
latuili |x an edsld- oselih trmd ctd.rqi sih.dj diF ninlsld w ild
lrhdrra. v? bbii h, Tdiy. i 6t ditr d.vlcin. d6nqr0m.k i.r.drkl@ v.
6srN hlug dadddrdft€*lsi inainini frzl. frzla €jrl..
9indi, bu k!a'l*r' Fp'tD hddr ve lst *i' s tr dtubr
selit 30ccj
'nt*i)r'nio
slmE &@!d. vrLjt k'yn tui!. }!l iqnDtu.
Peki,ddgn olM hagi d.mrrri, N. r|pnaldl?
oldnlu lliH.niftc
T!*+'de
Msbfa KdMl abr{rt'o! b,rler
politikqrD dcro d6i La9tulbi:dr. ArF hogi lokay. *.dr l.9u'lDzdn?
1905 ylma k dr klqD'lmadtr- Yei Fff! da *iliFldid rc Ttuhy. d. d.
lsltn'r ikid'i 11* !.nip olh't ircn yr€fi rc ikrid|m kokmirin ulur
soffi rd*ir€)€
olduBrnulclul ede€g nd{oy. kidd k"h'bDsdtr lsdr
Mffit dayin. To*ir'dc ftlmdld ihid,n blip oldrke sudr
i!rd.h!o
v'zs.9...kr.rdiE yei lsludng,
rdid, ihid@ s!.im.k
O* -*
-,*O
d. To,tilt & 6i
sEmdr dt $)lcd4n gibi lu*i'€
vizc.s!.y@*? otnil" r cidr pffiE
ddvl.rin p.trg4inii d.ima dh 0aiid. drdugubn osuh d.vl.rimt i gdjyor
an., bu vzse9*egi iohay, krdd Kemrisdditr Esyoncrda@hdm v? ju
atm' yapmalmsdldiginj s0ylmck tubyorun:
"kmu bizndi d4 ('mu hindi rcrcn ayFnt,.
Keu him.h yseorE,
dinsersimgdd ku ed€ls
Gnelin bn biv*nc ho.6r vry. lcm! daiHibd.
bir &ptr hudoGt brt6n0su rak3Dz v.]' bl' rikme. Ama lnivsir.ye d.!
alnE " yei kbu biadl4inda ylnndn.tr !.1!n dgenci b4 dd3tr okbilir
Isrei prr'ylo 8eln, isd hrvi btlaibe 6.muda ir. seliq isri b6r fiils0JL setn.
Tdl.hek ntiyrBa bu oiur totihidir v.ya rdrncbn dm.k vercyin$u: Pcruede
pul s6n kadn o8da d.vldi h5il digi i9itr b'| ddsf G]!az ana onya @l
,hryr (yri hiztr' ,rn 6F) scrmbn krdr bkbnii
Dedigin gibi, T[rjy. an.n rlua sibi t 905ynhda setfle Lade d.vtcrii
pfl94i diDji lziidc
ohclkf
ancat ctut.r
90nra gsc.k ddo|Jd
,oprmhdr olr F bpl'm srahi
An'r 1905 y,hna h'zla siriynn4 gnir[ itn
kendni s.r{hd€n.y.
bat d,. KoE$n4m! dotaeu bundi ror*iF.nin l.hii. erlDrylr oh* v.r.rin.
a.r y drzrr or.[dd. y6prd ni(ahlq br'tm vstu. tEya r. Inil.e jbftn
y.ph!y! b:rlay'trcabu d*.Jl drJme oldulunu n ruvrs M0slAD, bulf
Bu nokhya gdindikrd 5006 Fni 1905ylrrdd $@ ditret uy?nlmd,
d,k sade. iki '.d!nte ynakldlhiti4 df ddn,rdr oldugusibi: D ulusl,a6,
sbdsnl,rr,9 insm hakluna rlt{ oldug! h.n. MeseEkrdn hakttu'mryktr'
bL dlff, bnder f'zra kzdnr! .vlan.k eibii 2) sagl*j0 ileili koiu tirb &n.!ir,
Afdk! MGlheldnd: sod .n hz i0nn.riduMud: oldlgngrbi
od. r) hlan. rdm \4o{& Fktu. lltb bu 0[.d. itdde hsFind.i
vrzseFeht! !. ar bii s9dc* dmklr grkrcrlli Ftus d! otdrgu eihi, din
ikridm 6rip orortbtr vase9ec.k, bnayc Tm ffirtrda bn konu hrtin?
ddnor.c.hir 2) B! ohn! krd& devlorlriklik polititzs id.y.c.r, sa nmurr
dah@knr. Yd*s4 busb ordot! gi6i lslmc lgl ruw.ttddirdj$yb hrtr.
Mengf d&n5d d. :udui bba eiiyolM: Diier sims. (hegin bo,
Hsu) Etmar k@usndd d*rd klnu bimeri v.ni v. k.'dnjni remsit.d.n
kedi ndlM
keinbilia
hidd.lnayd gqq,.r.
klnree
M6dc bukidar baifi.