tamam - Türkiye Sigorta Birliği

BAfiKAN’dan
De¤erli meslekdafllar›m,
Öncelikle, “trafik sigortalar›nda 1 Temmuz’da bafllayan
serbest rekabet ortam› sektörümüze hay›rl› olsun” demek
istiyorum. Henüz sigorta tekni¤i itibar›yla önemli baz›
kriterler ile bonus/malus indirim ve art›r›mlar› aç›s›ndan
tam serbest olmamakla birlikte, yine de eski tarife
uygulamas›na nazaran kendi kaderimizi bizlerin tespit
etmesi hususunda flirketlerimizi ba¤›ms›zlaflt›ran bu yeni
dönemde ö¤renim sürecimizin k›sa olmas›n› diliyorum.
Bu aflamay› daha önce geçiren yurtd›fl› tecrübeleri, serbest
rekabete geçiflin ilk bir iki y›lda sektörde rekabeti daha da
art›rd›¤›n› ve dolay›s›yla sonuçlar›n daha kötüleflti¤ini
göstermektedir. Ancak inanc›m odur ki, Türk sigorta
sektörü bu yanl›fla düflmeyecektir. Bu öngörüm, sadece
beklenti veya bir umut de¤il tabii ki. Bunun tamam›yla
sonuçlar üzerinde oluflmufl sa¤lam bir fikir oldu¤unu
özellikle belirtmek isterim.
Biliyorsunuz 2008 y›l› birinci çeyrek konsolide sonuçlar›
Birli¤imizce yay›nland›. Rakamlar, trafik sigortalar›n›n
sektörün genel performans›n› ne kadar etkiledi¤ini kesin
olarak göstermekte. Bu trimestrede, hayat d›fl› branfllarda
sektör yapt›¤› operasyondan trafik d›fl›nda % 12 prim
art›fl› sa¤lay›p 168 Milyon YTL yi aflan bir teknik kâr elde
ederken, bu kar›n 150 Milyon YTL sini sadece 3 ayda
trafik sigortalar›na harcam›fl. Geriye kalan ise,
2.8 Milyar YTL üretime karfl›n, sadece teknik
19 Milyon kâr olmufltur.
Geçen sene ilk 3 ayda trafik sigortalar›nda oluflan
25 Milyon YTL’lik zarar›n 2008 y›l›n›n ayn› döneminde
150 Milyon YTL’ye ç›kt›¤›n› ve 2007 y›l›nda bu branflta
250 Milyon YTL zarar etti¤imizi dikkate al›rsak, bu
branfl›n 2008 sonunda hesaplar›m›za getirece¤i olumsuz
yükü öngörebilmek hiç de zor de¤il.
2008 de dahil son birkaç y›lda, bu branflta Devlet
tarifesinin yetersizli¤i sebebiyle kaybetti¤imiz
rakamlar›n kolay kolay geri dönebilece¤ini ummak
mümkün de¤il bence. Çok basit bir hesap ile, bundan
sonra sektör bu branflta % 10 bir teknik kâr ile çal›flabilse
bile bu zarar› ancak 10 y›lda ç›karmas› söz konusu olur
ki, flahsen bu ihtimali bile çok iyimser bulmaktay›m.
Ancak yukar›da da belirtti¤im gibi, sektörümüz gerek bu
rakamlar›n bize gösterdi¤i resme, gerek di¤er branfllarda
zaman›nda fazlas›yla yaflanm›fl ak›ld›fl› rekabetin
sonuçlar›na bakarak, Yurtd›fl› piyasalarda yaflanm›fl olsa
bile, yanl›fll›¤› devam ettirecek bir süreç içinde
olmayacakt›r diye düflünüyorum.
Sevgi ve sayg›lar›mla,
Hulusi TAfiKIRAN
Baflkan
B‹ZE GÖRE
Y›l›n ‹lk Yar›s›ndaki
geliflmeler
Sektör olarak geçti¤imiz y›l› Sigortac›l›k Kanunu’nun
yay›mlanmas›ndan sonra ikincil mevzuat çal›flmalar›n›n
yo¤un olarak gündemde oldu¤u bir y›l olarak geride
b›rakm›flt›k. Y›l›n ilk yar›s›nda ikincil mevzuata iliflkin
çal›flmalar geçmifl dönemdeki kadar yo¤un olmamakla
birlikte devam etmifltir. Ayr›ca yeni Sigortac›l›k Kanunu ile
sektörün gündemine gelen baz› yeni uygulamalarla ilgili
çal›flmalar da h›z kazanm›flt›r.
Birlik Ola¤an Genel Kurul toplant›s› 22 Nisan 2008
tarihinde düzenlenmifl, 2007 y›l› Genel Kurul faaliyet
raporunun görüflülüp onaylanmas›n›n ard›ndan denetçiler
raporu okunmufltur. 2007 y›l› bilânçosu ile gelir-gider
hesaplar›n›n incelenmesini takiben Birlik Genel Sekreterli¤i
taraf›ndan Birlik faaliyetlerine iliflkin bir sunum yap›lm›flt›r.
Genel Kurul’un en önemli ç›kt›lar›ndan bir tanesi sigortac›l›k
tan›t›m kampanyas› için Genel Kurul’dan yetki al›nmas›d›r.
Genel Kurul’dan al›nan yetkiye istinaden gerekli çal›flmalar
Birlik Yönetim Kurulu taraf›ndan sürdürülmekte olup, 2009
y›l›nda bu çal›flman›n hayata geçirilmesi planlanmaktad›r.
Bu dönemde yap›lan önemli çal›flmalardan bir tanesi 1
Temmuz 2008 tarihinden itibaren serbest tarife sistemine
geçilen zorunlu trafik sigortas› için yap›lan çal›flma olmufltur.
Birlik nezdinde faaliyet gösteren Kaza Sigortalar› ‹nceleme
Araflt›rma Komitesi’nin de büyük katk›lar›yla herhangi bir
ba¤lay›c›l›¤› olmamak üzere haz›rlanm›fl bulunan ve 01
Temmuz 2008 tarihinden itibaren uygulanmas› tavsiye
edilen “Trafik Sigortas› Rehber Tarifesi” sektörün
kullan›m›na sunulmufltur.
Sigorta flirketleri ile sigortal›lar aras›nda yaflanan
anlaflmazl›klar›n k›sa sürede çözüme kavuflturulabilmesi
amac›yla Birlik nezdinde kurulan Sigorta Tahkim Komisyonu
üyelerinin fiubat 2008 tarihinde atanmas›ndan sonra
personel al›mlar› ve alt yap› kurulufl çal›flmalar›na bafllanm›fl,
ayr›ca sigorta hakemli¤i ve raportörlük için baflvurular da
al›nmaya bafllam›flt›r. Yurt d›fl›nda yayg›n olarak kullan›lan
Tahkim sisteminin ülkemizde de bir an önce faaliyetine
bafllayabilmesi için çal›flmalar devam etmektedir.
14 Haziran 2007 tarihli Resmi Gazete'de yay›mlanarak
yürürlü¤e giren 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanunu ile getirilen
di¤er bir yenilik de "Sigortac›l›k E¤itim Merkezi"nin
kurulmas›d›r. Kanun’un 31inci maddesinde yer alan
düzenleme ile sigortac›l›kla ilgili özellik tafl›yan konular için
gerekli s›navlar›n tarafs›z bir flekilde yap›lmas›, yurt içi veya
yurt d›fl› ya da uluslararas› anlaflmalar çerçevesindeki e¤itim
taleplerinin karfl›lanmas› ve benzeri amaçlarla sigortac›l›k
e¤itim merkezi kurma yetkisi Hazine Müsteflarl›¤›’n›n ba¤l›
02
oldu¤u Bakan’a verilmifltir. Kanun’un verdi¤i yetkiye
dayan›larak Sigortac›l›k E¤itim Merkezi kurulmas› ile ilgili
çal›flmalar bafllam›fl ve Sigortac›l›k E¤itim Merkezi
Yönetmeli¤i 1 Haziran 2008 tarihli ve 26893 say›l› Resmi
Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. Yönetim
Komitesi’nin oluflturulmas› için de ilgili kurumlar aras›nda
çal›flmalar bafllam›fl bulunmaktad›r.
Birlik nezdinde faaliyet gösteren Hayat Sigortalar› ‹nceleme
Araflt›rma Komitesi taraf›ndan ülkemizdeki hayat
sigortac›l›¤›n›n gelifltirilmesi amac›yla neler yap›lmas›
gerekti¤ine iliflkin bir çal›flma yap›lm›fl ve bu çal›flma 17
Haziran 2008 tarihinde hayat sigorta flirketlerinin
temsilcilerinin de kat›ld›¤› bir toplant› ile Hazine Müsteflarl›¤›
yetkilileri ile paylafl›lm›flt›r.
Geçti¤imiz üç ayl›k dönem içinde Birlik kamu kurum ve
kurulufllar› ile çal›flmalar›n› sürdürmüfl olup bu çerçevede; 3
Nisan 2008 tarihinde D›fliflleri Bakanl›¤› taraf›ndan
düzenlenen Uluslararas› Sivil Havac›l›k Örgütü’nün
1952 tarihli Roma Sözleflmesinin modernizasyonu
çal›flmalar› sonucunda ortaya koydu¤u düzenleme taslaklar›na
iliflkin toplant›ya kat›lm›flt›r.
Active Academy taraf›ndan 9 Nisan Çarflamba günü ‹stanbul
Swissotel’de düzenlenen I. Sigorta Zirvesi’ne kat›l›m
sa¤lanm›fl ve sigorta sektöründeki üst düzey yöneticilerin
konuflmac› olarak kat›ld›¤› Zirve’de Türk Sigorta Sektörünün
Mevcut Durumu ve Gelece¤inin de¤erlendirildi¤i oturumda
sunum yap›lm›flt›r.
15 Nisan 2008 tarihinde ‹stanbul’da Milli Re konferans
salonunda düzenlenen “Sigorta Sektöründe Risk Yönetimi”
konulu seminere, 17- 18 Nisan 2008 tarihlerinde Sanayi ve
Ticaret Bakanl›¤›’nda düzenlenen 12. Tüketici Konseyi
toplant›s›na kat›l›m sa¤lanm›flt›r. Tüketici Konseyi’nde tüketici
mevzuat›n›n sigorta ile iliflkisi ve kampanyal› konut
sat›fllar›nda sigorta uygulamalar›n›n getirece¤i f›rsatlar ve
risklere iliflkin bir sunum gerçeklefltirilmifltir.
6 May›s 2008 tarihinde Ankara’da Mali Suçlar› Araflt›rma
Kurulu (MASAK) Baflkanl›¤›’nda “Yükümlülerin Uyum
Program› Oluflturmalar› ve Uyum Görevlisi Atamalar›
Hakk›nda Yönetmelik Tasla¤›” ile ilgili olarak gerçeklefltirilen
toplant›ya, 20 May›s 2008 tarihinde ‹ktisadi Kalk›nma Vakf›
(‹KV) ile Euractive ve Yeditepe Üniversitesi iflbirli¤inde
düzenlenen “Avrupa’n›n Türkiye’nin AB Üyeli¤ine Bak›fl›
Kat›l›m Dinamikleri ve Stratejileri” konulu konferansa kat›l›m
sa¤lanm›flt›r.
Tüketicinin Korunmas› hakk›nda kanunda yap›lacak
de¤iflikliklerle ilgili olarak, 27 May›s 2008 tarihinde Sanayi
ve Ticaret Bakanl›¤› Tüketicinin ve Rekabetin Korunmas›
Genel Müdürlü¤ü bünyesinde yap›lan toplant›ya kat›l›m
sa¤lanm›fl ve tasar›n›n sigortac›l›k sektörünü ilgilendiren
hükümlerine iliflkin sektör görüflleri dile getirilmifltir.
14 May›s 2008 tarihinde Ankara’da Sermaye Piyasas›
Kurulu (SPK) yetkilileriyle bir toplant› gerçeklefltirmifltir.
Toplant›da, konut finansman› sistemi kapsam›nda verilen
kredilerde sigorta uygulamalar›, lisansl› de¤erleme flirketleri
mesleki sorumluluk sigortalar› ve halka aç›k flirketlerin
aktiflerinin sigortalanmas›na iliflkin aç›klamalara mali tablo
dipnotlar›nda yer verilmesi konular› ele al›nm›flt›r.
Bu dönemde yurtd›fl›ndaki kurum ve kurulufllarla iflbirli¤i
çal›flmalar› da sürdürülmüfltür. Bu kapsamda Birlik, 31 Mart
2008 tarihinde, Avrupa Sigorta ve Reasürans
Federasyonu’nun (CEA) Ekonomi ve Finans Komitesi
(ECOFIN) toplant›s›na, 12–14 Haziran 2008 tarihleri
aras›nda Almanya’n›n baflkenti Berlin’de düzenlenen CEA
2008 Genel Kurul Toplant›s›na kat›lm›flt›r.
26–27 Haziran 2008 tarihlerinde OECD’nin Paris’teki
merkezinde düzenlenen OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik
Komitesi’nin 81.Oturumu’na kat›l›m sa¤lanm›fl ve
Türkiye’nin karfl› karfl›ya bulundu¤u deprem riski, DASK’›n
iflleyifli ve Türk sigorta sektörünün deprem riskine karfl›
gerçeklefltirdi¤i bilinç artt›r›c› çal›flmalar hakk›nda kat›l›mc›lara
bilgi verilmifltir.
Türk sigorta sektörünün Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecinde
Avrupa Tek Sigorta Piyasas› içerisinde yer alan ülkelerin
deneyimlerinden faydalan›lmas›; Birli¤in uluslararas›
tan›n›rl›¤›n›n artt›r›lmas›; uluslararas› iliflkilerinin gelifltirilmesi;
iyi uygulama örneklerinden yararlan›lmas› ve ortakl›k kurma
faaliyetlerinde bulunulmas› amac›yla Avrupa ülkeleri sigorta
birliklerine gerçeklefltirilen çal›flma ziyaretleri bu dönemde de
sürdürülmüfltür. Bu kapsamda 12 May›s 2007 tarihinde Çek
Cumhuriyeti Sigorta Birli¤i’nin Prag’daki merkezinde bir
çal›flma toplant›s›, 13 May›s 2008 tarihinde Polonya Sigorta
Birli¤i (PIU) yetkilileri ile Varflova’daki PIU Ofisinde bir
toplant› gerçeklefltirilmifltir.
Önümüzdeki günlerin yap›lan düzenlemelerin etkilerinin
görülece¤i dönemin bafllang›c› oldu¤u düflünülmektedir.
Sayg›lar›mla.
Erhan Tunçay
Genel Sekreter
03
B‹RL‹K’TEN HABERLER
Birlik Yönetimi
CEA
Toplant›s›nda.
2008 CEA Genel Kurul
Toplant›s› Yap›ld›
irlik, 12–14 Haziran 2008 tarihleri
aras›nda Almanya’n›n baflkenti
Berlin’de düzenlenen CEA 2008 Genel Kurul
Toplant›s›na kat›ld›.
B
Genel Kurul Toplant›s›n›n ilk gününde
Baflkanl›k Konseyi/Genel Müdürler Konferans›
bileflik oturumu gerçeklefltirildi. 13 Haziran
2008 tarihinde gerçeklefltirilen toplant›n›n
sabahki oturumu ise CEA’n›n 2008 Y›l› Ola¤an
Genel Kurul Toplant›s›’na ayr›ld›. Toplant›da
CEA bütçesi ile yeni CEA Tüzü¤ü onayland›.
Yeni Tüzük çerçevesinde CEA üyeli¤i, üyelik
aidat›, denetim, Genel Kurul yap›lanmas› gibi
alanlarda yeni düzenlemelere gidilirken, CEA
‹cra Kurulu ve CEA Stratejik Kurulu isimleriyle
yeni yap›lanmalar oluflturuldu. Genel Kurul’da
Haziran 2008-Haziran 2011 dönemi için CEA
Baflkanl›¤›na ‹sveç Sigorta Birli¤i Baflkan›
Tommy Persson’un getirilmesi oybirli¤iyle
kabul edildi. Bu görevi daha önce yürütmek-
04
te olan Gérard de La Martinière ise CEA
Baflkan Yard›mc›l›¤›na getirildi. Toplant›da
ayr›ca CEA’n›n Solvency II, iklim de¤iflikli¤i,
motorlu tafl›t sigortalar›, UFRS IV ve tek pazar
(rekabet, da¤›t›m kanallar›, perakende
sigorta ürünleri vb.) gibi alanlarda
gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar kapsaml›
olarak ele al›nd›.
Toplant›n›n ö¤leden sonraki bölümü ise
“Sigorta Diyalo¤u” konulu konferansa ayr›ld›.
Alman Finans Bakan› Dr. Axel Nawrath’in
aç›l›fl konuflmas›n› yapt›¤› konferansta finansal
piyasalar›n düzenlenmesi konusunda Avrupa
Birli¤i genelinde gerçeklefltirilen faaliyetler ve
denetim kurumlar› aras›ndaki iflbirli¤i
ele al›nd›.
Toplant›y› takiben Alman Sigorta Birli¤i (GDV),
CEA konuklar› onuruna, Charlottenburg
Saray›’nda bir gala yeme¤i düzenledi.
5-6 Haziran’da
TSRSB ve Munich Re
iflbirli¤iyle “Do¤al
Afetler Sonucunda
Meydana Gelen
Hasarlar›n
Etkili Yönetimi:
Sigorta Sektöründe
Acil Durum
Planlamas›”
konulu seminer
düzenlendi
irlik ve Munich Re
iflbirli¤i ile haz›rlanan
Do¤al Afetler Sonucunda
Meydana Gelen Hasarlar›n
Etkili Yönetimi: Sigorta
Sektöründeki “Acil Durum
Planlamas›” konulu seminer
5 ve 6 Haziran 2008 tarihlerinde Milli Reasürans T.A.fi.
konferans salonunda
gerçeklefltirildi.
B
Aç›l›fl konuflmas›n› Birlik
Baflkan› Hulusi Taflk›ran’›n
yapt›¤› seminerde uluslararas› reasürans flirketi
Munich Re do¤al afetler
sonucunda meydana gelen
büyük ölçekli hasarlar ile
bafla ç›kmak konusunda
edindi¤i deneyimleri Türk
sigorta flirketi temsilcileri ile
paylaflt›. Konu ile ilgili olarak
Türkiye ve yurtd›fl›ndan
örneklerin tart›fl›ld›¤› seminerde üniversite, yerel yönetimler ve sigorta flirketlerinden Türk ve yabanc›
konuflmac›lar yer ald›.
‹ki gün süren seminere sigorta flirketlerinden 150 kadar
üst düzey yönetici ve teknik
personel kat›ld›.
Çek Cumhuriyeti Sigorta
Birli¤i (CAP) ve Polonya
Sigorta Birli¤i’ne (PIU)
çal›flma ziyareti
ürk sigorta sektörünün
Avrupa Birli¤i’ne uyum
sürecinde Avrupa Tek Sigorta
Piyasas› içerisinde yer alan
ülkelerin deneyimlerinden
faydalan›lmas›, Birli¤in
uluslararas› tan›n›rl›¤›n›n
artt›r›lmas› uluslararas› iliflkilerinin
gelifltirilmesi, iyi uygulama
örneklerinden yararlan›lmas› ve
ortakl›k kurma faaliyetlerinde
bulunulmas› amac›yla Avrupa
ülkeleri sigorta birliklerine
gerçeklefltirilen çal›flma
ziyaretleri sürdürülüyor.
T
Bu çerçevede 12 May›s 2007
tarihinde Çek Cumhuriyeti
Sigorta Birli¤i merkezinde ve 13
May›s 2007 tarihinde Polonya
Sigorta Birli¤i merkezinde
çal›flma toplant›lar›
gerçeklefltirildi.
Toplant›larda Çek ve Polonyal›
yetkililerden Çek ve Polonya
sigorta piyasalar›n›n yap›s›,
temel ekonomik göstergeleri,
sigorta birliklerinin yap›s›, iflleyifli,
üyelik sistemi ve temel görevleri,
Avrupa Birli¤i’ne uyum
sürecinde gerçeklefltirilen
çal›flmalar ve müzakerelerde
izlenen metodoloji konular›nda
kapsaml› bilgiler al›nd›. Birlik
taraf›ndan gerçeklefltirilen
sunumda ise Birli¤in yap›s›,
çal›flmalar›, yay›nlar›, uluslararas›
iliflkileri, AB sürecinde
gerçeklefltirdi¤i faaliyetler, Türk
sigorta sektörü, sektörün temel
göstergeleri, AB sürecinde
gerçeklefltirilen yasal
düzenlemeler ve 2007 ‹lerleme
Raporu’nda Türk sigorta
sektörünün de¤erlendirilmesine
iliflkin bilgiler sunuldu.
Birlik, önümüzdeki günlerde Çek
ve Polonya sigorta piyasalar›na
iliflkin edindi¤i bilgileri bir rapor
halinde sektörle paylaflmak
üzere çal›flmalar›n› sürdürüyor.
05
B‹RL‹K’TEN HABERLER
Active Academy
I. Sigorta Zirvesi
Birlik, Active
ACADEMY
taraf›ndan 9 Nisan
Çarflamba günü ‹stanbul
Swissotel’de düzenlenen I.
Sigorta Zirvesi’ne kat›ld›.
Aç›l›fl konuflmalar›n› Devlet
Bakan› Mehmet fiimflek,
Hazine Müsteflar› ‹brahim
H. Çanakç›, Türkiye Sigorta
ve Reasürans fiirketleri
Birli¤i Genel Sekreteri
Erhan Tunçay ve Türk
E¤itim Derne¤i Genel
Baflkan› S. Selçuk
Pehlivano¤lu’nun yapt›¤›
Zirve’de sigorta
sektöründeki geliflmeler
kapsaml› biçimde ele
al›nd›.
B
Zirve’de “Türk Sigorta
Sektörünün Mevcut
Durumu ve Gelece¤i”,
“Beflinci Y›l›nda Bireysel
Emeklilik Sistemi ve
Beklentiler”, “Stratejik ‹fl
Ortakl›klar› ve Beklentiler”,
“Sigorta Sektöründe
Reform” konulu dört ana
oturum düzenlendi.
Sigorta sektöründeki üst
düzey yöneticilerin
konuflmac› olarak kat›ld›¤›
Zirve’de Birlik Genel
Sekreteri Erhan Tunçay,
Türk Sigorta Sektörünün
Mevcut Durumu ve
Gelece¤inin
de¤erlendirildi¤i oturumda
bir sunum yapt›.
“Reasürans ve
Sigorta Gruplar›na ‹liflkin
Avrupa Birli¤i Mevzuat›”
konulu seminer
kitab› yay›mland›
irli¤in, 1 Ekim 2007
tarihinde, Avrupa
Komisyonu Geniflleme Genel
Müdürlü¤ü’ne (European
Commission Enlargement
Directorate General) ba¤l›
TAIEX’e (Technical Assistance
Information Exchange Unit)
yapm›fl oldu¤u baflvurusu sonucu
kabul edilen proje kapsam›nda;
B
06
Birlik ve Avrupa Komisyonu Teknik
Yard›m ve Bilgi De¤iflim Ofisi
(TAIEX) iflbirli¤i ile 8 fiubat 2008
tarihinde ‹stanbul’da düzenlenen,
“Reasürans ve Sigorta Gruplar›na
‹liflkin Avrupa Birli¤i Mevzuat›”
konulu seminerin kitab› Birlik
taraf›ndan ‹ngilizce ve Türkçe
olarak tek bir cilt halinde
yay›mland›.
TSRSB Ola¤an
Genel Kurul
Toplant›s› yap›ld›
irlik Ola¤an Genel Kurul
toplant›s› 22 Nisan 2008
tarihinde düzenlendi. Birlik
Baflkan› Hulusi Taflk›ran’›n
baflkanl›¤›n› yapt›¤› Kurula üye
sigorta flirketlerinin yöneticileri
kat›ld›. Genel Kurul gündeminde yer alan 2007 Genel
Kurul faaliyet raporunun
görüflülüp onaylanmas›n›n
ard›ndan denetçiler raporu
okundu. 2007 y›l› bilânçosu ile
gelir-gider hesaplar›n›n incelenmesini takiben Birlik Genel
Sekreteri Erhan Tunçay
taraf›ndan Birlik faaliyetlerine
iliflkin bir sunum yap›ld›.
B
Türk Loydu Vakf›
49. Genel
Kurul Toplant›s›
irlik 17 Nisan 2008
tarihinde Türk Loydu
Vakf›’n›n Tuzla’daki yerlerinde
düzenlenen Türk Loydu Vakf›
49. Genel Kurul toplant›s›na
kat›ld›. Birlik Genel Sekreteri
Erhan Tunçay ve Birlik
çal›flanlar›n›n temsilci olarak
kat›ld›¤› toplant›da 2007 raporu
sunularak, bilânço,
gelir-gider ve denetçi raporlar›
görüflüldü. Toplant› sonunda
2008 bütçesinin takdim edilip
onaylanmas›n›n ard›ndan
temsilciler dilek ve görüfllerini
belirttiler.
B
Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› ile
Sektörün Vergi Sorunlar› Görüflüldü
irlik, 15 Mart 2008 tarihinde Gelir
‹daresi Baflkan› Mehmet Akif Ulusoy ve
Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›’ndan ilgili tüm üst
düzey yetkililerin kat›l›m›yla bir toplant›
düzenledi. Toplant›da, Birlik taraf›ndan
haz›rlanan “2008 Y›l›nda Sigorta Sektörünün
Vergilendirilmesi ile ‹lgili Sorunlar ve Çözüm
Önerileri” bafll›kl› rapor görüflüldü.
B
2005 y›l›ndan bu yana her y›l düzenlenen y›ll›k
toplant›lar›n devam› niteli¤indeki toplant›da,
öncelikle 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu
sonras›nda ise sigorta teknik karfl›l›klar›n›n
Kurumlar Vergisinden indirimi görüflüldü.
Toplant› s›ras›nda ayr›ca Kazan›lmam›fl Primler
Karfl›l›¤›, Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› ve
Dengeleme Karfl›l›¤›n›n Kurumlar Vergisinden
indirimine devam edilmesine iliflkin bir Tebli¤
yay›nlanaca¤› belirtildi.
Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›nca, Birli¤in aksi
görüfllerine karfl›n, hayat poliçeleri ile BES’ten
yap›lacak geri ödemelerde elde edilen irad›n
vergilendirilmesinde anaparan›n da gelir
vergisine tabi tutulmas› uygulamas›na devam
edilmesi gerekti¤i vurguland›. Ayr›ca, hayat
branfl›nda da faaliyeti bulunan emeklilik
flirketlerinin 492 say›l› Harçlar Kanunu uyar›nca,
hem sigorta flirketleri hem de emeklilik flirketleri
için öngörülen harc› ödemeye devam etmesi
gerekti¤i ifade edildi.
Toplant›da flirketlerin ve acentelerin Banka ve
Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) ile ilgili
sorunlar› da ele al›narak, konut finansman›
kapsam›nda yap›lan sigortalarda BSMV
istisnas› uygulamas›na iliflkin bir aç›klama
yap›laca¤› belirtildi. Ayr›ca, 6802 say›l› Gider
Vergileri Kanunu’nda de¤ifliklik yap›larak,
BSMV mükellefiyetinin tamamen sigorta
flirketlerine kayd›r›lmas› ve sigorta flirketlerinin
komisyon dahil brüt primler üzerinden BSMV
ödemesi benimsendi. Toplant›da son olarak,
özellikle uçak ve gemi sigortalar› gibi sigorta
flirketlerimizce yurt d›fl›nda yap›lan poliçeler
üzerinden al›nan primlerin BSMV’ den istisna
olmas› yönündeki Birlik talebinin
de¤erlendirilece¤i belirtildi.
Sigorta Sektörünün 2007 Y›l› Performans›
irlik, her y›l geleneksel olarak düzenledi¤i bas›nla sohbet toplant›s›n› bu y›l 8
Nisan 2008 tarihinde The Marmara Oteli’nde
gerçeklefltirdi. Birlik Baflkan› Hulusi Taflk›ran,
Yönetim Kurulu üyeleri ve Genel Sekreter
Erhan Tunçay’›n kat›ld›¤› toplant›da sektörün
2007 y›l› performans›, sektördeki yeni düzenlemeler ve 2008 y›l› beklentileri ele al›nd›.
Toplant›da, 2006-2007 y›l› Türk, AB ve dünya
sigorta sektöründeki geliflmeler ve 2007 y›l›na
damgas›n› vuran 5684 Say›l› Türk Sigorta
B
Kanunu, Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›,
Sigorta Sektörüne ‹liflkin Grup Muafiyet Tebli¤i,
Türk Sigorta Sektöründe Yabanc› Sermaye ile
Güvence Hesab›, TRAMER, TARS‹M, DASK ve
Türkiye Motorlu Tafl›tlar Bürosu Çal›flmalar› ile
ilgili dokümanlar, Birlik taraf›ndan
haz›rlanan bas›n dosyas› içerisinde bas›n
mensuplar›na iletildi. Bir süredir gündemde
olan konular nedeni ile toplant›ya çok say›da
gazete ve dergi muhabirleri ilee TV kanallar›
ilgi gösterdi.
07
‹NCELEME - ARAfiTIRMA
Sosyal Güvenlikte Kurum Birli¤i’nin Son Halkas›
Ülkemizde Personel
Sand›klar› Sistemi
Gökhan KARASU
Hazine Müst. Sig. Gen. Md.lü¤ü
Zorunlu Sigortalar ve Kara Tafl›tlar›
Sigortalar› Dairesi fiube Müdürü
osyal Güvenlik Reformunun norm ve
standart birli¤i hedefinin önemli bir
bileflkesini sosyal güvenlik sisteminde hizmet
sunan kurumlar›n tek çat› alt›nda toplanmas›
oluflturmaktad›r. Bu ba¤lamda 5502 say›l›
Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile ba¤›ml› ifl
iliflkisine, statü hukukuna tabi çal›flanlar ve
ba¤›ms›z olarak çal›flanlar›n sosyal güvenlik
kurumlar›, Sosyal Güvenlik Kurumu çat›s›
alt›nda toplanm›flt›r.
S
Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas›
Kanun Tasar›s›nda ayn› amaç do¤rultusunda
506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanununun Geçici
20. maddesi kapsam›ndaki vak›flar için de bir
hüküm öngörülmüfltü. Bu hüküm 5411 say›l›
Bankac›l›k Kanunun Geçici 23. maddesiyle
kanunlaflm›fl ancak Anayasa Mahkemesinin
22.03.2007 tarihli ve E.: 2005/139, K.: 2007/33
say›l› Karar›yla Geçici 23. maddenin 1. f›kras›
iptal edilmifl ve an›lan hükmün uygulanmas›
olana¤› kalmam›flt›r.
Son durum karfl›s›nda personel sand›klar›
hakk›nda yeni bir kanuni düzenleme
yap›lmas› kaç›n›lmaz olmufltur. Nitekim 5754
say›l› Kanun ile getirilen Geçici 20. Madde ile
sand›k devirleri yeniden esasa ba¤lanm›flt›r.
Bu yaz›m›zda k›saca sand›klar›n kurulma
sebeplerini ve ülkemizdeki geliflimin
inceleyecek ve sand›k uygulamas›na devlet
08
“Sosyal güvenlik
rejimimizde art›k
sand›k uygulamas›n›n
oluflturulmas›ndaki
hukuki ve fiili sebepler
bulunmasa da,
sand›klar; ilgililerine ek
teminatlar sunabilirler.”
müdahalesinin ne yönde olmas› gerekti¤i
hakk›nda görüfllerimizi aç›klayaca¤›z.
Personel Sand›klar›: Sosyal güvenli¤e devlet
taraf›ndan müdahale edilmedi¤i dönemlerde
belli ortak özellikleri olan kiflilerin kendi
aralar›nda gönüllülük esas›na göre teflkil
ettikleri yap›lanmalar sand›k uygulamas›n›n
temelini oluflturmaktad›r. Sosyal güvenli¤in
devlete bir ödev olarak yüklenmesi ve bu
kapsamda görevin kamu kurumlar› eliyle
yürütülmesiyle sand›klar giderek önemini
yitirmifllerdir. Ancak özellikle mali kesim
çal›flanlar›n›n sosyal güvenlikleri 506 say›l›
Kanun ile kurulan Sosyal Sigortalar Kurumu ile
irtibatland›r›lmam›flt›r.
Kurulma Sebepleri: ‹ncelememizin konusunu
oluflturan personel sand›klar› kamu sosyal
güvenlik sisteminin yerine geçen kurumlar
olup dayanaklar›n› 506 say›l› Kanunun Geçici
20. maddesinde bulmaktad›rlar. Söz konusu
sand›klar›n kurulma sebebi hizmet sektöründe
faaliyette bulunan kiflilerin 3008 say›l› ‹fl
Kanunu uyar›nca iflçi say›lmamalar›d›r. Nitekim
söz konusu kanun döneminde üretim
faaliyetinde bulunmad›klar› aksine servet
da¤›t›m› ifliyle meflgul olduklar› yolunda istihsal
edilen Dan›fltay kararlar› uyar›nca özellikle
mali sektörde faaliyette bulunan flirket
çal›flanlar› iflçi say›lmam›fllard›r.
Devletin Sand›klara Yaklafl›m›: 506 say›l› Kanun
ve halen çal›flmalar› devam eden sosyal
güvenlik reformu çal›flmalar› kapsam›nda
de¤erlendirilmifltir. Buna göre;
506 say›l› Kanun: Esas itibariyle hizmet akdine
tabi çal›flan kiflilerin sosyal güvenliklerini
düzenlemifltir. Bu kapsamda hizmet akdine
tabi çal›flan sand›k mensuplar›n›n da sigortal›
say›lmalar› ve kanun ile kurulu
bulunmad›klar›ndan sand›klar›n da asl›nda ek
sosyal güvenlik sa¤layan birer kurum olarak
de¤erlendirilmesi gerekmesine ra¤men devlet
bu kurumlar›n faaliyetlerine belli flartlarda
devam etmelerine izin vermifltir. Nitekim 506
say›l› Kanunun Geçici 20’nci maddesi Sosyal
Sigortalar Kurumu bünyesi d›fl›nda bankalar,
sigorta ve reasürans flirketleri, ticaret odalar›,
sanayi odalar›, borsa ve bunlar›n teflkil ettikleri
birlikler personelinin sosyal sigortalar›n›
sa¤lamak üzere Kanunun yay›m› tarihine
kadar tesis veya dernek olarak kurulmufl
bulunan sand›klar›n sosyal güvenlik sa¤layan
kurumlar olarak de¤erlendirmifltir. Nitekim söz
konusu maddeye göre sand›klar kanunun
yay›m› tarihinden itibaren en geç alt› ay
içinde:
a) ‹lgili bulunduklar› banka, sigorta flirketi,
reasürans flirketi, ticaret odas›, sanayi odas›,
borsa veya bunlar›n birliklerinin bütün
personelini kaps›yacak,
b) Bu personelin, ifl kazalariyle meslek
hastal›klar›, hastal›k, anal›k, malûllük, yafll›l›k ve
ölüm, efllerinin anal›k, efl ve çocuklar›n›n
hastal›k hallerinde, en az bu kanunda
belirtilen yard›mlar› sa¤l›yacak,
c) Sand›klar›n statülerine tabi personelin bu
madde flümulüne giren banka, sigorta flirketi,
09
‹NCELEME - ARAfiTIRMA
reasürans flirketi, ticaret odas›, sanayi odas›,
borsa veya bunlar›n birliklerinden birinden
di¤erine geçmesi halinde bu gibi personelin
kendi sand›klar›ndaki müktesep haklar›n›n da
di¤er ilgili sand›¤a veya aralar›nda
kuracaklar› müflterek bir sand›¤a intikalini
temin edecek, birer vak›f haline getirilmeleri
flart›yla sand›¤a tabi çal›flan kifliler
506 say›l› kanun kapsam›nda sigortal›
say›lmayacaklard›r.
Bu hükümle söz konusu personel için kurulan
sand›klar birer sosyal güvenlik kurumu olarak
nitelendirilmifl ve ifltirakçileri kamu sosyal
güvenlik sistemi d›fl›nda b›rak›lm›fllard›r.
Devletin bu kurumlar bak›m›ndan pozisyonu
denetleme ifllevinden ibarettir. Vak›f
statülerinin onaylanmas› aflamas›nda vak›f
kurumlar olan banka, sigorta flirketi, reasürans
flirketi, ticaret odas›, sanayi odas›, borsa veya
bunlar›n birliklerinden sand›k aç›klar›n›n
karfl›lanaca¤›na iliflkin kesin taahhüt al›nm›fl
ve bu suretle kamu sosyal güvenlik rejimi
d›fl›nda kal›nmas›n›n sand›k ifltirakçilerinin
haklar›nda bir kayba neden olunmamas›
amaçlanm›flt›r.
11.05.1976 tarihli ve 1992 say›l› Kanun: 506
say›l› kanun uyar›nca sand›klar birer vak›f
haline dönüfltürülmüfller ancak aradan
geçen zamanda sand›klar için kanunda
öngörülen denetim yap›lamam›flt›r.
1992 say›l› Kanunla 506 say›l› Kanuna eklenen
Ek Madde 1 ile kanunun yay›m›n› takip eden
aybafl›ndan itibaren yeni ifle al›narak hizmet
akdi ile çal›flt›r›lacak kimselerin 506 say›l›
Kanuna tabi olacaklar›, halen sand›¤a tabi
olarak çal›flanlar, sand›klardan ayl›k ve gelir
alanlar ile sand›klar›n tüm malvarl›klar›yla
beraber SSK’ya devri ile tespit edilecek teknik
aç›k sand›¤a tabi personeli istihdam eden
kurumlarca 5 y›l içinde ödenmesi hükme
ba¤lanm›flt›r.
Söz konusu hüküm Anayasa Mahkemesinin
Esas: 1976/36, Karar: 1977/2 say›l› karar›yla
iptal edilmifltir.
10
Yüksek Mahkeme iptal karar›nda devletin,
bankalar, sigorta ve reasürans flirketleri,
ticaret odalar›, sanayi odalar›, borsa ve
bunlar›n teflkil ettikleri birliklere SSK’dan ayr›
olarak vak›f sosyal sigorta örgütü kurdurdu¤u,
bu durumun söz konusu kesimin sosyal
güvenli¤ine devletin seyirci kalmas› anlam›na
gelmeyece¤i, sand›klar›n denetiminin bir
zorunluluk oldu¤u, ancak bu vak›flara
denetimi aflan bir müdahale için vak›flar›n
sosyal güvenli¤i sa¤layamayacak duruma
düfltü¤ü, önlemlerle aç›klar›n
giderilemeyecek bir nitelik göstermesi,
devletin bu alana da el atacak malî güce
sahip olmas› gibi hakl› nedenlerin varl›¤›n›n
bulunmas› gerekti¤i, devletin bu nitelikte
hakl› bir neden ortaya koymaks›z›n, kendi
kurdu¤u örgütten farks›z ve hatta ondan
daha üstün sosyal güvenlik hakk› sa¤layan
vak›f kurulufllar› SSK’ya devretmesi, teknik
aç›ktan personeli istihdam eden kurumlar›n
sorumlu tutulmas›na ra¤men oluflabilecek
teknik fazlal›¤›n an›lan kurumlara iade
edilmemesi Anayasaya ayk›r› bulunmufltur.
01.06.1994 tarihli ve 2995 say›l› Kanun:
Anayasa Mahkemesinin iptal karar›ndan
sonra sand›klarda hukuki durum eski hale
dönmüfl ve sand›klar Geçici 20. madde
kapsam›nda faaliyetlerine devam
edegelmifllerdir.
Ancak baz› sand›klar, özellikle mensuplar›n›
istihdam eden kurumlar›n içine düfltü¤ü mali
s›k›nt›ya paralel olarak, mensuplar›na karfl›
olan yükümlülüklerini yerine getirememifllerdir.
Bu kapsamda 83/7242 ve 92/3067 say›l›
Bakanlar Kurulu Kararlar› sand›klara kamu
müdahalesinin bafll›ca sebebi olmufltur.
Söz konusu mevzuattan 27.10.1983 tarihli ve
83/7242 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›yla mali
bünyelerinin güçlendirilmesine imkân
bulunamayan ‹stanbul Bankas› T.A.fi.,
Hisarbank A.fi. ve Ortado¤u ‹ktisat Bankas›
A.fi., bütün aktif ve pasifleri ile T.C. Ziraat
Bankas›’na devredilmifltir. Ayn› flekilde
21.05.1992 tarihli ve 92/3067 say›l› Bakanlar
ve sand›klar›n belli flartlarla SSK’ya
devredilmesi konusunda karar Bakanlar
Kuruluna b›rak›lm›flt›r.
Kurulu Karar› ile Türkiye Ö¤retmenler Bankas›
T.A.fi. bütün aktif ve pasifleri ile T. Halk Bankas›
A.fi.'ye devrolunmufltur.
Her iki Bakanlar Kurulu Karar›n›n banka
personeli hakk›nda yaklafl›m› personelden T.C.
Ziraat Bankas› ve T. Halk Bankas› A.fi. de
kadrolu olarak çal›flmak istemeyen veya
çal›flmas› uygun görülmeyenlerin hizmet
sözleflmelerinin sonland›r›lmas› yönündedir.
Sand›k mensuplar›n›n kamu bankalar›na
transfer edilmelerine ba¤l› olarak Emekli
Sand›¤› ile irtibatland›r›lmas› sand›k mali
bünyesini olumsuz etkilemifl ve vak›f kurumlar›n
tüzel kifliliklerini sona ermesi ile de yeni
ifltirakçinin kat›lmas› olana¤› da kalmam›flt›r.
Her iki Banka sand›¤›n›n mensuplar›na karfl›
yükümlülüklerini karfl›layamamas› ve bu
durumun di¤er sand›klar bak›m›ndan da
geçerli olabilece¤inden hareketle 01 Haziran
1994 tarihinde 2995 say›l› Kanunla 506 say›l›
Kanuna 36 numaral› bir ek madde eklenmifl
2995 say›l› Kanun konu hakk›nda yukar›da
içeri¤i k›saca aç›klanan Anayasa
Mahkemesinin Esas: 1976/36, Karar: 1977/2
say›l› iptal karar›ndaki gerekçeler dikkate
al›narak haz›rlanm›flt›r. Nitekim sand›klar›n
devri, bankac›l›k faaliyeti sona eren veya
baflka bir bankaya devredilenler hariç sosyal
güvenlik teminat› sunmaya elveriflli olmad›klar›
sebebine dayal› olup devir konusunda sand›k
yetkili kurullar›n›n devir için alacaklar› karara
ba¤l›d›r. Görülece¤i üzere kanun, Yüksek
Mahkemenin arad›¤› hakl› sebebi banka
sand›klar› bak›m›ndan bankac›l›k faaliyetinin
sona ermesi veya bankan›n baflka bir
bankaya devri olarak tan›mlam›fl di¤er
sand›klar bak›m›ndan ise hakl› sebep
kanunda sosya l güvenlik yard›mlar›
sürdürememe olarak yer alm›flt›r. Ancak bu
sebepler dahi yeterli olmayacak sand›klar›n
nihayetinde özel hukuk tüzel kiflileri oldu¤u
dikkate al›nd›¤›nda devir için talepte
bulunmalar› gerekecektir.
2995 say›l› Kanun, sosyal güvenli¤e devletin
kay›ts›z kalamayaca¤›n›n çok aç›k bir
örne¤idir. Nitekim iki banka sand›¤› ile
bafllayan süreç T. Tütüncüler Bankas› A.fi.
Memur ve Hizmetlileri Emekli Sand›¤› Vakf›,
Türk Ticaret Bankas› Emeklilik Sand›¤› Vakf›,
T. Kredi Bankas› A.fi. Memur ve Müstahdemleri
Sosyal Sigorta ve Yard›m Sand›¤› Vakf›, Ankara
Anonim Türk Sigorta fiirketi Memur ve
Hizmetlileri Sa¤l›k ve Emekli Sand›¤› Vakf›’n›n
SSK’ya devri ile devam etmifltir.
5510 say›l› Kanun -Sosyal Güvenlik Reformu-:
Personel sand›klar› için hukuki durum bu
merkezde iken sosyal güvenlikte yeniden
yap›land›rma çal›flmalar› kapsam›nda
düzenlenen Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k
Sigortas› Kanunu tasar›s›nda sand›klar› da
düzenleme kapsam›na alm›flt›r. Bu durum
sosyal güvenlik reformunun temel amac› olan
norm ve standart birli¤inde kurumsal birli¤in
11
‹NCELEME - ARAfiTIRMA
sa¤lanmas›n›n bir gere¤i oldu¤u kadar
Bankac›l›k Kanunu tasar›s›n›n da zorunlu bir
sonucu idi. Nitekim sosyal güvenlik kanun
tasar›lar›n›n haz›rlanmas› esnas›nda Türkiye
Büyük Millet Meclisi gündeminde yer alan
Bankac›l›k Kanununun “Sand›k ve vak›flara
iliflkin ifllemler” bafll›kl› 58. maddesi
“Bankalarca münhas›ran çal›flanlar›na ait
olmak üzere sa¤l›k ve sosyal yard›m, emeklilik,
ihtiyat ve tasarruf sa¤lama amaçlar›yla kurulan sand›k ve vak›flara aç›klar›n›n kapat›lmas›
için kaynak aktar›lamaz.” hususunu amir olup
yine ayn› Kanunun geçici 7. maddesi
uyar›nca bankalar durumlar›n› 31 Aral›k 2007
tarihine kadar 58. madde hükmüne uygun
hale getirmekle yükümlü tutulmufllard›. An›lan
hüküm banka sand›klar› bak›m›ndan sand›k
aç›klar›n›n kapat›lmas›nda nihai finansör olan
bankalar›n etkinli¤ini ortadan kald›rd›¤›ndan
söz konusu sand›klar bak›m›ndan 506 say›l›
Kanunun Ek 36. maddesi kapsam›nda
müdahale olas›l›¤› ihmal edilemeyecek
derecedeydi.
Bankalar bak›m›ndan kullan›lan hukuki tercih
de dikkate al›narak Sosyal Sigortalar ve
Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanun Tasar›s›n›n Geçici
3. maddesinde sand›k mensuplar› herhangi
bir iflleme gerek kalmaks›z›n kamu sosyal
güvenlik rejimi bak›m›ndan da sigortal›
say›lm›fl ve sand›klar›n, tüzel kiflilikleri ortadan
kald›r›lmadan, kamu sosyal güvenlik rejimi
kapsam›ndaki yükümlülüklerinin peflin
de¤erinin sand›klardan ve sand›k
mensuplar›n› istihdam eden kurumlardan
müteselsilen tahsil edilmesi, sand›klar›n 506
say›l› Kanunun öngördü¤ü sosyal haklar›n›n ve
ödemelerinin üzerinde sa¤lad›klar› sosyal
sigorta haklar›na ve ödemelerine devam
edebilmek üzere hüküm sevk edilmifl ancak
ilgili hüküm Bankac›l›k Kanunun Geçici 23.
maddesi olarak kanunlaflm›flt›r.
Son Anayasa Mahkemesi Karar›:
Cumhurbaflkan› ve 117 milletvekili taraf›ndan
ikâme edilen iptal davas› üzerine Yüksek
Mahkeme 22.03.2007 tarihli ve E.: 2005/139,
K.: 2007/33 say›l› Karar› ile sand›k
12
mensuplar›n›n 506 say›l› Kanun kapsam›na
al›nmalar›n› di¤er bir ifadeyle intibaklar›n›n
an›lan kanun hükümlerine göre yap›lmas›
nedeniyle söz konusu kiflilerin gelir ve
ayl›klar›nda azalma olabilece¤i, sand›klar›n
506 say›l› Kanun üzerinde sa¤lad›klar›
menfaatler bak›m›ndan sorumluluklar› devam
etse de sand›klar›n kanun uyar›nca ödemekle
yükümlü olduklar› peflin de¤er nedeniyle
mensuplar›na an›lan fark ödemelerini
yapmakta güçlü¤e düflebilece¤i bu nedenle
sand›k mensuplar›n›n an›lan haklar›n›n
korunmas›na yönelik düzenlemelerin
yap›lmas›n› hukuk devletinin gere¤i olarak
görmüfl ve Bankac›l›k Kanunun Geçici 23.
maddesinin 1. f›kras›n› iptal etmifltir. ‹ptal karar›
üzerine hükmün di¤er f›kralar›n›n uygulanmas›
imkân› kalmam›flt›r.
5754 say›l› Kanun ile getirilen Geçici 20.
Madde: Bankac›l›k Kanununun Geçici 23.
maddesi hakk›ndaki iptal gerekçeleri dikkate
al›narak haz›rlanan son kanun ile iptal edilen
hüküm ile temelde ayn› esaslar› benimsemifltir.
Ancak iptal karar› uyar›nca, devir ifllemi
tamamland›ktan sonra sand›klarca ödenen
ayl›k ve gelirler ile sosyal güvenlik mevzuat›
uyar›nca hesaplanacak ayl›k ve gelirler
aras›nda müspet fark olmas› halinde bu fark›n
Kurum taraf›ndan ödenmesini ancak
sand›klardan ve bu sand›k ifltirakçilerini
istihdam eden kurulufllardan tahsili
öngörülmüfltür.
Mevcut durumda biri kamu kurumu
niteli¤inde meslek teflekkülü, dördü sigorta ve
reasürans flirketi, on ikisi banka olmak üzere
17 adet sand›k, mensuplar›na sosyal güvenlik
hizmeti sunmaktad›r. Yukar›da da aç›kland›¤›
üzere, ülkemizde sand›k uygulamas› en baflta
çal›flma hayat›n› düzenleyen mevzuat›n ve
daha do¤rusu içtihad›n belli kesimleri iflçi ve
iflçiler için öngörülen kamu sosyal güvenlik
rejimine tabi saymamas›ndan kaynaklanm›flt›r.
‹lgili dönemdeki mevcut yaklafl›m›n sonucu
olan sand›klar ilerleyen dönemde iflçi ve
sigortal› tan›m›nda tesis edilen genifllemeye
ra¤men kamu rejimi d›fl›nda
de¤erlendirilmifltir. Bu durum özellikle ‘61
Anayasas›n›n sosyal güvenli¤i düzenleyen
48’inci maddesinin sosyal güvenlik teflkilat›n›n
muhakkak surette devlet taraf›ndan kurulamayabilece¤ine iliflkin hükümlerinin de bir
sonucudur. Nitekim ‘61 Anayasas›n›n ilgili
hükmü Anayasa Mahkemesinin yukar›da
ayr›nt›lar›n› verdi¤imiz karar›nda da kendisini
göstermifl devletin söz konusu sand›klara
müdahalesinde hakl›
sebebin varl›¤› aranm›flt›r.
Ancak mevcut Anayasam›z 60. maddesiyle
sosyal güvenlik konusunda ’61 Anayasas›ndan
farkl› olarak devletin rolünü daha aktif olarak
düzenlemifl ve sosyal güvenli¤i sa¤layacak
teflkilat› kurmakla devleti görevlendirmifltir.
Mevcut Anayasa hükmünde yer alan irade
Anayasa Mahkemesi karar›nda da isabetli
biçimde tespit edilmifl ve dava dilekçelerinde
devlet müdahalesinin hakl› sebebi
bulunmad›¤› yolunda iddia ileri sürülmüflse de
Yüksek Mahkeme sand›k mensuplar›n›n kamu
sosyal güvenlik rejimi anlam›nda sigortal›
say›lmalar›n› Anayasaya ayk›r› görmemifltir.
Mahkemeyi kanunu iptale sevk eden temel
saik, sand›k mensuplar›n›n 506 say›l› Kanun
hükümlerine göre sisteme intibak ettirilmeleri
ve bu durumun an›lan kesimin gelir ve
ayl›klar›nda azalmaya neden olabilece¤i
ihtimalidir. Yüksek Mahkeme bu tehlikenin
önlenmesi için gerekli düzenlemelerin
yap›lmas›n› hukuk devletinin gere¤i
olarak görmektedir.
Belirtmek gerekir ki sosyal güvenlik kifliler için
ilgili mevzuat kapsam›nda teminat sunan bir
rejim olup bu rejimin üstünde haklar›n
tan›nmas› sosyal güvenlik çerçevesini aflan bir
husustur. Sosyal güvenli¤e ek olarak sunulan
teminatlar sosyal güvenlik rejimini ikâme eden
nitelikte de¤ildir. Nitekim sand›klar›n
dayana¤›n› oluflturan 506 say›l› Kanunun
Geçici 20. maddesi sand›klar›n varl›klar›n›
sürdürmeleri için asgari 506 say›l› Kanundaki
teminatlar› sunmalar›n› flart koflmufltur.
Sand›klar›n belli flartlarla SSK’ya devrini
öngören Ek Madde 36 sand›k mensuplar›n›n
506 say›l› Kanuna göre emsallerine uygun
olarak intibaklar›n›n yap›lmas›n› amir olup, bu
husus sosyal güvenlik rejiminin ve an›lan
sisteme sunulan ek teminatlar›n yukar›da
aç›klama¤a çal›flt›¤›m›z niteliklerinin do¤al
sonucudur.
Bankac›l›k Kanununun Geçici 23’üncü
maddesi sand›k mensuplar›n›n intibaklar›n›n
506 say›l› Kanun uyar›nca yap›lmas›n›
öngörmüfl olmakla beraber bu husus
kanunkoyucunun takdiri ile belirlenen bir
sonuç de¤il sosyal güvenli¤in do¤as› gere¤i
has›l olan bir neticedir. Aksine bir yaklafl›m
ayn› statüde sigortal› say›lan kifliler aras›nda
eflitli¤e ayk›r› olacakt›r. Bu itibarla ilgilileri için
birer sosyal güvenlik kurumu niteli¤inde olan
personel sand›klar›n›n bu s›fatlar›n›n art›k
kalmad›¤› di¤er bir ifadeyle munzam sand›k
haline dönüflen sand›klar›n art›k kamu sosyal
güvenlik sistemi anlam›nda da sigortal› say›lan
kiflilere kendi statüleri gere¤i sunduklar› ek
menfaatler sand›klar ile mensuplar› aras›ndaki
iliflkinin bir unsuru olup bu teminatlar›n
muhatab› devlet de¤ildir. Zira bu menfaatler
art›k sosyal güvenlik sistemine munzam
menfaatlerdir.
Nitekim Anayasa Mahkemesi karar› ilgili
hükmü intibak sebebiyle iptal ederken
sand›klarca sa¤lanan sosyal güvenlik rejiminin
üstündeki teminatlar› sosyal güvenlikle
iliflkilendirmemifl sadece kiflilerin muhtemel hak
kayb›ndan hareketle bu haklar›n garanti
alt›na alacak bir düzenlemenin yap›lmas›n›
istemifltir.
Kanaatimizce sosyal güvenlik devletçe
yürütülmesi gereken bir görev olup özel sektörün bu konudaki faaliyeti sosyal güvenlik
rejiminin alternatifi de¤il tamamlay›c›s›
niteli¤inde olabilir. Zaman›nda iflçi statüsünün
dar yorumlanmas›na ba¤l› olarak sosyal
güvenlik teminat›ndan mahrumiyet tehlikesine
karfl› tesis edilen personel sand›klar›n›n sosyal
güvenlik kurumu olarak de¤erlendirilmesinin
art›k anlam› kalmam›flt›r. Zira sosyal güvenlikte
hak sahipli¤i sand›klar›n do¤mas›na neden
13
‹NCELEME - ARAfiTIRMA
olan dönemden farkl› olarak her türlü ba¤›ml›
çal›flma iliflkisini zorunlu olarak kapsamaktad›r.
Belirtmek gerekir ki, sosyal güvenlik sistemimizin sosyal sigortac›l›k ilkelerinden uzak
kurgusu an›lan sisteme denk teminatlar sunmas› flart koflulan sand›klar›n kurgusunu da
etkilemifl, sand›klar›n vak›f fleklide örgütlenmesi uzmanl›¤› gerektiren aktüeryal denetimin
yap›lamamas›na neden olmufl, sand›¤a
hakim olan vak›f kurumun ayn› zamanda sistemin temel borçlusu olmas› prim
tahsilatlar›nda güçlüklere yol açm›flt›r.
Di¤er taraftan gerek yaflanan ekonomik kriz
nedeniyle bankac›l›k sektöründe görülen iflten
ç›kartmalar ile Bankac›l›k mevzuat› uyar›nca
gerçeklefltirilen hakl› kamu müdahalesi sebebiyle yeni prim tahsilat› imkân›n kalmamas› ve
gerekse yeni Bankac›l›k Kanunu uyar›nca
sand›k aç›klar›n›n bankalardan tahsilinin
mümkün bulunmamas› karfl›s›nda prim gelirleri, aktif - pasif mensup ve ba¤›ml› say›s›nda
sand›m sisteminde önemli a¤›rl›¤› bulunan
banka sand›klar›n›n faaliyetleri daha da
zorlaflm›flt›r. Bu itibarla sand›k uygulamas›nda
506 say›l› Kanunun Ek 36’nc› maddesi
flartlar›n›n oluflmas›n› beklenmeden sand›k
mensuplar›n›n kamu sosyal güvenlik rejimine
intibaklar› bak›m›ndan Anayasa
Mahkemesince de uygun bulunan kurgunun
devam› devletin sosyal güvenlik ba¤lam›nda
üstlendi¤i görevlerinin zorunlu sonucudur.
Ancak konunun Sosyal Sigortalar ve Genel
Sa¤l›k Sigortas› Kanunu ile beraber
de¤erlendirilmesi konunun bütüncül aç›dan
ele al›nmas› aç›s›ndan uygun olmakla
beraber an›lan kanunun, kamu görevlileri
hakk›ndaki iptal gerekçeleri
karfl›lanmad›¤›ndan, iptali olas›l›¤› karfl›s›nda
düzenlemenin baflka bir kanunda yer almas›
daha uygun olacakt›. Burada yaz›m›za sosyal
güvenlik reformu ba¤lam›nda bir parantez
aç›yoruz ve söz konusu reformun özellikle
kamu personeli bak›m›ndan hükümlerinin
gelece¤i konusundaki görüfllerimizi
aktar›yoruz. Zira sand›k hükümlerinin an›lan
14
kanuna eklenmesi, kanunun iptali karfl›s›nda
flimdiye kadar yap›lan uygulamada oldu¤u
gibi, tüm reform hükümlerinin ask›ya al›nmas›,
bu ba¤lamda sand›k hükümlerinin de
muâllakta kalmas›na neden olacakt›r.
5510 say›l› Kanun hakk›nda istihsal edilen
Anayasa Mahkemesinin 15.12.2006 tarih ve
E.2006/111 K.2006/112 say›l› Karar›n›n incelenmesinden Yüksek Mahkemenin;
❖ Memur ve kamu görevlilerinin yürüttükleri
faaliyet di¤er sigortal›lardan farkl› mahiyette
olup, sosyal güvenlik an›lan kesimin özlük haklar› kapsam›ndad›r. Memur ve kamu
görevlilerinin sosyal güvenlikleri yürüttükleri
faaliyetin fark› ve sahip olduklar› kanuni
güvence uyar›nca önceki statüleri ile uyumlu
olarak düzenlenmelidir.
❖ Memur statüsü ile emeklilik statüsü aras›nda
organik bir ba¤ bulunmaktad›r.
❖ ‹flçilerin ba¤›ml› çal›flmalar› ve ile ba¤›ms›z
çal›flanlar›n çal›flma iliflkileri özel hukuka tabi
ve iradi niteliktedir. Bu kesimlerin sosyal
güvenlikleri söz konusu faaliyetlerinin sonucu
olarak özel sigortaya benzer nitelikte prime
dayal› sosyal sigorta yoluyla sa¤lanmaktad›r.
❖ Statü hukukuna tabi çal›flan memurlar›n
çal›flma iliflkileri di¤er çal›flanlardan farkl› olup
bu kesime sa¤lanan emekli maafl› memurlara
yürüttükleri kamu hizmeti faaliyetleri sebebiyle
primle alakaland›r›lmadan söz konusu organik
ba¤ korunmak suretiyle ödenmelidir.
Karar›n daha iyi anlafl›labilmesi için Yüksek
Mahkemenin 4447 say›l› Kanunun 24. maddesi hakk›nda verdi¤i E: 1999/42, K: 2001/41 say›l›
iptal karar›n›n incelenmesi önem tafl›maktad›r.
Söz konusu karar ile iptal edilen düzenleme,
memurlar hakk›nda halen uygulanmakta
olan emekli, âdi mâlûllük ve vazife mâlûllü¤ü
ayl›klar›n›n hesaplanmas›nda 657 say›l› Devlet
Memurlar› Kanununun 43. maddesinde yer
alan gösterge tablosu ve personel
kanunlar›ndaki ek göstergelerin esas al›nmas›
ilkesini kald›rarak ayl›klar›n Kanunun yürürlü¤e
girdi¤i tarihten veya ba¤land›¤› tarihten sonraki ilk memur maafl art›fl tarihinden itibaren
her ay bir önceki aya iliflkin Devlet ‹statistik
Enstitüsü taraf›ndan aç›klanan en son temel
y›ll› kentsel yerler tüketici fiyatlar› indeksi
de¤iflim oran›na göre belirlenmesini öngörmüfltü. Söz konusu kararda, mevcut hükümlerin çal›flan ile emekli memurun ayl›klar›n› ayn›
esasa dayand›rd›¤› böylece, her iki kesimin
maafl art›fllar› bak›m›ndan eflitli¤in sa¤land›¤›,
ayr›ca emekli ayl›klar›ndaki art›fl›n gösterge ve
ek göstergelerdeki art›fla göre hesaplanmas›
esas›ndan vazgeçilmesi nedeniyle çal›flan
memurlar›n maafl art›fl› ile emekli memurlar›n
maafl art›fl› aras›nda oldu¤u gibi daha önce
ayn› görevlerde bulunan eski ve yeni
emeklilerin maafllar› aras›nda da büyük farklar›n ortaya ç›kmas›na neden olacak bir sistem getirildi¤i bu durumun ise memur teminat›
ve eflitlik ilkesini zedeledi¤i sonucuna
var›lm›flt›r.
Mahkeme özetini verdi¤imiz bir önceki
karar›nda çal›flan ve emekli memurlar›n
Anayasan›n 128. maddesi çerçevesinde sahip
oldu¤u kanuni güvenceyi yorumlarken her iki
kesimin ayn› esaslara göre maafl almas›n›
an›lan teminat›n zorunlu unsuru kabul etmifl ve
bu ayniyeti bozan kanun hükümlerini oybirli¤i
ile gerek söz konusu hükme gerekse eflitlik ve
sosyal hukuk devleti ilkelerine ayk›r› bulmufl idi.
Görülece¤i üzere, Anayasa Mahkemesi
emeklilik rejiminin tasarlanmas›nda çal›flma
iliflkisinin kendisine has özelliklerinin dikkate
al›nmas›n› flart koflmakta ve bu ba¤lamda
statü hukukuna tabi olarak çal›flan kesimin
sosyal güvenliklerinin di¤er kesimlerden farkl›
olarak belirlenmesini eflitlik ilkesinin gere¤i
olarak görmektedir. Yüksek Mahkemeye göre
ba¤›ms›z veya hizmet akdine tabi çal›flma
özel hukukun konusuna girmekte ve bu kesimlerin sosyal güvenlikleri öteden beri özel sigortaya benzer nitelikte olan prime dayal› sistem
ile sa¤lanmakta, memurlar›n emekli maafllar›
ise özlük haklar›ndan olup bu niteli¤iyle emekli
maafl› memurlar›n di¤er özlük haklar› ile
organik ba¤a sahiptir ve ayn› kanuni
güvence içerisindedir. Kanuni teminat› yorumlarken ise Yüksek Mahkeme aktif memurlara
tan›nan mali haklar ile emekli memurlara
tan›nan mali haklar›n ayn› esasa tabi olmas›
sonucuna varmaktad›r. Bu ba¤lamda nas›l
aktif memurlara gösterge esas›na göre maafl
ba¤lan›yorsa emekli memurlar›n da ayn›
ilkeye göre emekli ayl›¤› almalar›n› çal›flan ve
emekli memur aras›nda Anayasa uyar›nca
tesis edildi¤ini belirtti¤i fonksiyonel ba¤›n bir
gere¤i olarak görmektedir.
Belirtmek gerekir ki memurlara tan›nan kanuni
teminat sonuçta memurlar›n flah›slar›na de¤il
iflgal ettikleri konuma tan›nan imtiyazlardan
olup, amaç kamu hizmetinin gere¤i gibi
yürütülmesi bu ba¤lamda memur hukukunun
özellikle yürütme müdahalesine karfl›
korunmas›d›r. Söz konusu teminat›n amac›
dikkate al›nd›¤›nda emeklilik rejiminde de aktif
döneme paralel zorunlu bir kurgunun an›lan
teminat›n sonucu oldu¤u yorumu
kanaâtimizce Anayasa hükmünün kapsam›n›
aflmaktad›r. Hele hele memur emeklilik rejiminin mevcuttaki gibi prim ile iliflkilendirilmeksizin devam› yönünde karar al›n›rken
kanunkoyucunun an›lan rejimi aktüeryal
olarak düzenlemekte serbest oldu¤una
hükmedilmesi karar›n isabetinin tespiti
bak›m›ndan gayet manidard›r.
Di¤er taraftan sosyal güvenlik hukuku esasen
kamu hukukunun bir parças›d›r ve ba¤›ms›z bir
hukuk dal› olarak kiflilerin çal›flma hayat›nda
tabi oldu¤u rejimden ayr› olarak kifliler
bak›m›ndan hak ve borç kayna¤› olur. Di¤er
bir ifadeyle kiflinin çal›flma rejimi özel hukuka
tabi olsa bile sosyal güvenlik bir kamu hukuku
iliflkisi tesis eder ve bu iliflki taraflar›n özgür
iradeleriyle kurulmaz. Nas›l bir memur atanma
ile göreve bafllar ve memurlar için tesis edilen
emeklilik rejimi bak›m›ndan da ifltirakçi olur ve
maafl›ndan kendi iste¤i olsun olmas›n emeklilik
kesene¤i kesilmeye bafllan›rsa hizmet akdine
tabi çal›flan veya ba¤›ms›z çal›flan bir kifli de
s›rf bu s›fat›yla sigortal› say›l›r. Sosyal güvenlik
rejimine tabi olma aç›s›ndan her iki kesim
aras›nda bir fark bulunmamaktad›r. Bu
15
‹NCELEME - ARAfiTIRMA
sebeple Anayasa Mahkemesi karar›nda
hizmet akdi ile çal›flma ve ba¤›ms›z
çal›flanlar›n sosyal güvenliklerinin farkl› olmas›
gerekçesi olarak her iki kesimin çal›flma
iliflkilerinin farkl› oldu¤unun belirtilmesi isabetli
de¤ildir. Zira ba¤›ms›z bir hukuk olarak sosyal
güvenlik hukukunda sa¤lanan haklar›n
tespitinde çal›flma iliflkisinin do¤rudan bir etkisi
bulunmamakta çal›flma iliflkisinde tan›nan
haklar›n emeklilik rejimindeki haklarla ayn›
esasa dayand›r›lmas› veya farkl› bir esas›n
benimsenmesi kanunun bir tercihi olup her iki
kategori aras›nda ayn› esasa tabi olma
bak›m›ndan zorunlu bir iliflki bulunmamaktad›r.
Keyfiyet tamamen kanunkoyucunun hukuk
politikas› kapsam›nda takdirine giren bir
husustur. Kamu görevlileri için mevcut rejim
an›lan kesimi di¤er çal›flanlardan farkl›
de¤erlendirmifl ve özellikle emekli memurlar
ile çal›flan memurlara sa¤lanan ayl›klar›n
tespitinde gösterge esas›n› benimsemifltir. Bu
tercihin sonraki düzenlemelerde de¤iflmez bir
referans olmas› pozitif hukuk aç›s›ndan kabul
edilebilir de¤ildir. Nitekim kanunkoyucu,
sosyal güvenlik rejiminin kurgulanmas›nda
sosyal ve ekonomik alanlardaki görevlerin
mali kaynaklar›n yeterli¤i ölçüsünde yerine
getirilmesini öngören Anayasan›n
65. maddesi çerçevesinde, sistemi primli veya
prim ile iliflkilendirmeden flekillendirmekte
serbestiyete sahip olup bu yetkinin
kullan›m›nda çal›flma iliflkisi sosyal güvenlik
rejiminin mahiyetine uygunlu¤u ölçüsünde
dikkate al›nabilecek bir husustur. Yoksa
çal›flma iliflkisi do¤rudan sosyal güvenlik
bak›m›ndan zorunlu bir rejim tercihini
zorlayamayacakt›r.
Anayasa Mahkemesinin gördükleri iflin fark›
sebebiyle kamu görevlilerine ayr› bir emeklilik
rejimi tesis edilmesi fleklinde özetlenebilecek
içtihad›n›n isabetli olmad›¤› özellikle
özellefltirme kapsam›na al›nan veya yeniden
yap›land›rma sürecine tabi tutulan kamu
iktisadi teflebbüslerinde çal›flan personelin
emeklilik rejiminde kendisini göstermektedir.
fiöyle ki, Emekli Sand›¤›na tabi kiflilerin tamam›
kamu hizmeti görmemektedir. Bunlardan
16
baz›lar› bizzat Anayasa Mahkemesince de
kabul edildi¤i üzere (bkz. Anayasa
Mahkemesinin E: 2002/31; K: 2002/58 say›l›
karar›) kamu hizmeti görmemekte ve idare
ve ceza hukuku bak›m›ndan memur
say›lmamaktad›r. Nitekim 4603 say›l› T.C Ziraat
Bankas›, T. Halk Bankas› A.fi. ve T. Emlak
Bankas› A.fi. hakk›nda kanun uyar›nca
yeniden yap›land›r›lan kamu
sermayeli bankalarda an›lan kanunun
yürürlü¤ü itibariyle kamu personeli statüsünde
çal›flan banka personelinden özel hukuk
hükümlerine tabi çal›flmay› tercih ederek
bankalarda kalanlar›n Emekli Sand›¤› ile
ba¤lant›s› devam ettirilmifltir. Bu personel
kamu hizmeti görmemelerine, özel hukuk
hükümlerine tabi olarak ifl sözleflmesi uyar›nca
çal›flmalar›na, iflverenleri olan bankalar ile
aralar›nda ç›kan ihtilaflarda ifl mahkemeleri
görevli olmalar›na ra¤men, iflçi s›fatlar›
nedeniyle Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi
sigortal› olarak de¤il sosyal güvenlik
bak›m›ndan Emekli Sand›¤› ifltirakçisi
say›lm›fllard›r. Bu itibarla banka personelinden
baz›lar› memurlar gibi muamele görecek
kendileriyle ayn› ifli yapan di¤er personel ise
iflçi s›fat›yla emekli olacakt›r.
Kamu bankalar›ndaki personelin sosyal
güvenlik rejimi, sosyal güvenlik kurgusunda
kanunkoyucunun takdir hakk›n› yürütülmekte
olan faaliyetten ba¤›ms›z olarak kulland›¤›n›
göstermektedir.
‹ptal Karar›n›n Reforma Etkisi: Görüldü¤ü
üzere karar karfl›s›nda emeklilik rejiminin
mevcutta oldu¤u gibi çal›flan ve emekli
memurlar›n ayl›klar›n›n ayn› esaslara göre
belirlenmesini temin edecek flekilde
kurgulanmas› gerekecektir. Bu yap›l›rken
mevcut memurlar›n eski hükümlere yeni
memurlar›n ise yeni hükümlere tabi olacak
flekilde düzenlenmesi sorunu çözmeye
yetmeyecektir. Zira Mahkeme memuriyet
statüsünden hareketle bu sonuca ulaflm›fl
olup bu statünün de¤iflmedi¤i durumda,
Mahkeme karar› de¤iflmedi¤i sürece, yeni
memurlar›n emekliliklerinin de di¤er sigortal›lar
ile ayn› esaslara dayand›r›lmas› mümkün
bulunmamaktad›r.
Bu itibarla memur statüsü yeniden tan›mlanmad›kça veya sosyal güvenlikte norm ve
standart birli¤i anayasada düzenlenmedikçe
reformun kamu görevlileri aya¤›nda amaca
ulafl›lamayacakt›r. Zira mevcut reform
hükümleri memurlar›n emeklilik rejimi
bak›m›ndan ikili bir kurgu öngörmüfltür. An›lan
düzenleme ile kanunun yürürlük tarihinden
sonra ilk defa sigortal› olarak çal›flmaya
bafllayan memurlar›n yeni emeklilik rejimine,
yürürlük tarihinden önce Emekli Sand›¤›na
tabi çal›flanlar›n ise mülga Emekli Sand›¤›
kurallar›na ba¤l› olmas› esas› benimsenmifltir.
Söz konusu düzenleme kanunun
yürürlü¤ünden sonra atanan memurlar›n tabi
olduklar› çal›flma rejimi de¤ifltirilmedi¤i
takdirde Anayasa Mahkemesince tesis edilen
“çal›flan ve emekli memurlar›n ayn› esaslara
göre ayl›k almalar›” ilkesine ayk›r› mahiyette
olacak, Yüksek Mahkeme inceledi¤imiz
karar›nda benimsedi¤i görüflünü
de¤ifltirmezse, Anayasan›n 153’üncü maddesi
uyar›nca iptal edilebilecektir. Kald› ki yeni
kurgu kamuda ayn› görevi yapan kifliler
aras›nda kanun önünde eflitli¤e ayk›r› bir
ayr›ma neden olacakt›r.
Sosyal güvenlik rejimimizde art›k sand›k uygu-
lamas›n›n oluflturulmas›ndaki
hukuki ve fiili sebepler mevcut de¤ildir ve
ifltirakçilerine sosyal güvenlik hizmeti
sunmalar›n›n bir anlam› kalmam›flt›r.
Ancak sand›klar›n ilgililerine ek teminat
sunmalar›n›n önünde hiç bir engel
bulunmamaktad›r.
Sosyal güvenlik sisteminde,tüm çal›flma
iliflkilerini kapsayacak biçimde, baflta emeklilik
rejimi olmak üzere sistemin sosyal dahi olsa
sigortac›l›k ilkelerine göre yeniden
kurgulanmas› sosyal güvenlik a盤›n›n
sürdürülebilirli¤ini sa¤layacak ve bu
ba¤lamda a盤›n Hazine borçlanmas›
gereksinimi üzerindeki a¤›rl›¤›na olumlu etkide
bulunmak suretiyle kamu ve özel sektör
kaynaklar›n›n istihdam ortam›n›n geliflmesinde
kullan›m›na imkân tan›yarak sosyal güvenli¤in
nihai amac› olan insan onuruna yaraflan bir
hayat hedefini daha kolay ulafl›labilir
k›lacakt›r. Di¤er taraftan sosyal güvenli¤in,
kifliler bak›m›ndan asgari bir hayat standard›
temin edecek ve fakat bu seviyenin üstünde
teminat talep edenler bak›m›ndan ise, devlet
düzenleme ve denetlenmesine tabi olmak
kayd›yla, özel sigorta ve/veya emeklilik
ürünlerinin sunumuna olanak tan›yacak
flekilde düzenlenmesi sigorta sektörüne de
olumlu katk› yapacakt›r. ■
17
KAPAK KONUSU
Trafik Sigortalar›nda
yeni dönem
Erdinç YURTSEVEN
TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s›
igorta sektörü, Karayollar› Motorlu
Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet
Sigortas›nda ( trafik) 2006 y›l›n› 118 Milyon
YTL, 2007 y›l›n› ise 244 Milyon YTL zararla
kapatm›fl olup bu zarar miktar› 2008 y›l›n›n ilk
üç ayl›k döneminde 149 Milyon YTL’ye
olarak gerçekleflmifltir. Oysa, 2007 y›l›n›n ilk
üç ayl›k döneminde bu zarar tutar›
25 Milyon YTL idi. Görülece¤i üzere, trafik
branfl›nda son 3 y›ll›k dönemde artarak
devam eden bir zarar trendi
yaflanmaktad›r. Trafik sigortas› prim üretimi
sektörün hayat d›fl› prim üretiminde yaklafl›k
%15’lik bir paya sahip olmas› nedeniyle
önemli bir branflt›r. Bu branflta yaflanan
olumlu veya olumsuz neticeler sektörün
hayat d›fl› sonuçlar›n› do¤rudan ve önemli
ölçüde etkilemektedir.
S
Birlik, 2006 y›l›n›n bafllar›nda Hazine
Müsteflarl›¤› ile temasa geçerek trafik
sigortalar›nda yaflanan bu olumsuzlu¤un
giderilmesi için tarife primlerinde önemli
art›fllara gidilmesini talep etmifltir.
Bu süreçte Müsteflarl›k, teminat limitlerinde
prim art›fl›na nazaran çok daha yüksek
art›fllara gitmifl ancak primleri sadece
enflasyon oran›nda artt›rmay› tercih etmifltir.
Bu dönemde hasar maliyetlerinde yaflanan
afl›r› art›fl prim art›fl›n›n çok üzerinde
seyretti¤inden branfl›n zarar etmesi
kaç›n›lmaz hale gelmifltir.
Birli¤in trafik sigortas› primlerinin artt›r›lmas›
yönündeki ›srarl› talepleri sonucunda Hazine
18
“Bu uygulama Avrupa
Birli¤i ülkelerindeki
sisteme daha yak›n
bir uygulama olup,
Kamu otoritesi
teminat tutarlar›n›
sigorta, flirketler ise
primleri
belirlemektedir.”
Müsteflarl›¤›, “Karayollar› Motorlu Araçlar
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda Tarife
Uygulama Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik” i
haz›rlam›fl ve bu yönetmelik 14.07.2007 tarih
ve 26582 say›l› Resmi Gazete’de
yay›mlanm›flt›r. Buna göre, temel primler
Birli¤in teklifi ve Müsteflarl›¤›n onay› ile tespit
edilecek ancak sigorta flirketleri
Müsteflarl›kça belirlenen fiyatlar›n
%5 alt›nda ve %10 üzerinde prim
belirleyebilecektir.
Birlik, yönetmelikle kendisine verilen görevi
yerine getirmek amac›yla ilki 01 A¤ustos
2007, ikincisi 01 Ocak 2008 tarihinden
geçerli olmak üzere iki ayr› tarife çal›flmas›
yaparak Müsteflarl›¤›n onay›na sunmufltur.
Bu çal›flmalar sonucunda haz›rlanan
tarifeler sigorta flirketlerine herhangi bir kar
b›rakmayacak olan bafla bafl noktas›na
ulafl›lacak flekilde belirlenmesine ra¤men
Müsteflarl›k her iki tarife çal›flmas›nda da
Birli¤in önerdi¤i tarife primlerini
onaylamayarak bu primlerin çok alt›nda
primler içeren kendisinin belirledi¤i tarifeyi
uygulamaya koymufltur.
tespit edebilmeleridir. Bu yönetmelik, bir
bak›ma trafik sigortalar›nda serbest tarifeye
geçiflin ikinci aflamas› olarak da
de¤erlendirilebilir.
Ancak, daha sonra Müsteflarl›k, yukar›da
belirtilen yönetmelikte de¤ifliklik yapmak
amac›yla “Karayollar› Motorlu Araçlar
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda Tarife
Uygulama Esaslar› Hakk›nda Yönetmelikte
De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Yönetmelik” i
haz›rlam›fl ve bu yönetmelik 06.02.2008 tarih
ve 26779 say›l› Resmi Gazete’de
yay›mlanm›flt›r. Yönetmelik ile getirilen en
önemli yenilik flirketlerin 01 Temmuz 2008
tarihinden itibaren araç türüne göre il
baz›nda temel sigorta primini serbestçe
Bu aflamada, Hazine Müsteflarl›¤› teminat
tutarlar›n› belirlemeye devam edecek,
ancak prim tutarlar› flirketler taraf›ndan ilk
aflamaya nazaran daha serbest bir rekabet
ortam›nda belirlenecektir. Bu uygulaman›n,
halen AB ülkelerindeki sisteme daha yak›n
bir uygulama oldu¤unu belirtmek faydal›
olacakt›r. AB ülkelerinde ve dünyan›n birçok
ülkesinde teminat tutarlar› kamu otoritesi
taraf›ndan belirlenmekte, primler ise flirketler
taraf›ndan serbest rekabet ortam›nda tespit
edilmektedir.
19
KAPAK KONUSU
Yeni yönetmelik ile de¤iflen 15’inci
maddenin 4 üncü f›kras›na göre; Birlik,
Müsteflarl›¤›n belirledi¤i esaslar
çerçevesinde ba¤lay›c› olmamak kayd›yla
Trafik Sigortas› Rehber Tarifesi haz›rlayabilecektir. Birlik, üyelerine rehber olmak üzere
mevzuattan ald›¤› yetki ile 81 il baz›nda bir
tarife haz›rlam›fl ve bu tarife Birlik internet
sitesinde yay›mlanm›flt›r.
Rehber Tarife ‹le ‹lgili Aç›klamalar
Birlik nezdinde faaliyet gösteren Kaza
Sigortalar› ‹nceleme ve Araflt›rma Komitesi
taraf›ndan haz›rlanan rehber tarife, Tramer
nezdinde 2003 y›l›ndan 2007 y›l›n›n sonuna
kadar geçen sürede depolanan verilerden
yola ç›k›larak haz›rlanm›flt›r.
Trafik sigortalar›n›n uzun kuyruklu yap›s›
nedeniyle risk primlerinin hesaplanmas›nda
zincir merdiven metodu kullan›lm›fl ve
gelecek 5 y›ll›k sürede karfl›lafl›lacak hasar
maliyetleri tahmin edilerek nihai hasar
yüküne ulafl›lmaya çal›fl›lm›flt›r. Risk
primlerinin üzerine komisyon ve genel
giderlerin eklenmesinden sonra flirketlere
kar b›rakmayacak flekilde baflabafl tarife
primlerine ulafl›lm›flt›r.
Araç grubu, plaka ve poliçe sahiplerinin
özel-tüzel kullan›c› olmalar›na göre primler
de¤iflmektedir. Yönetmeli¤e göre ana
parametreler bunlar olmakla beraber
flirketler belirledikleri tarife primlerinin
%10 alt›nda ve %20 üzerinde yer
alan bant aral›¤›nda kalmak kofluluyla
di¤er baflka parametreler de
kullanabilecekler ve prim farkl›laflmas›na
gidebileceklerdir.
Rehber tarifenin en önemli özelli¤i araç
gruplar›na göre il baz›nda haz›rlanm›fl
olmas›d›r. Bunun yan›nda, özel amaçla
kullan›lan araçlar ile tüzel kullan›m amaçl›
araçlar›n trafik sigorta primleri aras›nda da
yine il baz›nda farkl›laflma yap›lm›flt›r.
Ancak; Traktör, ‹fl Makinesi ve Römork araç
gruplar›nda il baz›nda bir farkl›laflt›rmaya
20
gidilmemifltir. Kamyon, Tanker ve Çekici
gruplar›nda ‹stanbul tek bafl›na
fiyatland›r›l›rken di¤er iller için ülke
istatistikleri kullan›lm›flt›r. Otobüs grubunda,
‹stanbul, Ankara ve ‹zmir için kendi
istatistikleri kullan›l›rken di¤er iller için ülke
istatistikleri kullan›lm›flt›r. Bu araç gruplar›n›n
Türkiye çap›nda iflletiliyor olmas›, bir
ço¤unun büyük illerin plakas›na sahip
olmas› gibi faktörler bu tarz bir fiyatlaman›n
makul oldu¤unun gerekçesi olarak
karfl›m›za ç›kmaktad›r.
Bilindi¤i üzere, 01 Temmuz 2008 tarihine
kadar uygulanan tarifelerde il baz›nda bir
prim tespiti yap›lmad›¤›ndan do¤ru ve adil
bir fiyatland›rma yapmak da mümkün
olmam›flt›r. Bunun sonucunda, hasar
maliyetleri yüksek olan illerin hasar
maliyetleri daha düflük olan iller taraf›ndan
finanse edilmesi gibi bir durum ortaya
ç›km›flt›r. Özellikle, toplam araç say›s›n›n
yaklafl›k yar›s›n›n bulundu¤u ‹stanbul,
‹zmir ve Ankara gibi iller bu yanl›fl
fiyatlamadan bir bak›ma en önemli
avantajlar› sa¤layan iller olmufltur.
Yap›lan çal›flmalarda, il baz›nda primler
belirlenirken istatistiki verilerin yeterlili¤i
gözetilmifltir. ‹stanbul, Ankara ve
‹zmir gibi büyük flehirler ile veri yeterlili¤i
sa¤lanmas› konusunda problem
yaflanmayan iller kendi sonuçlar› ile
de¤erlendirilmifltir.
Ancak, baz› iller için yeterli veriye sahip
olunmamas› nedeniyle bu illerin kendi
sonuçlar›na göre fiyatland›r›lmas› aktüeryal
aç›dan mümkün olamam›flt›r.
Bu tip iller için hesaplanan primlerin genel
giderleri dahi karfl›layamayacak
seviyede oluflmas› ve meydana gelecek
birkaç büyük tutarl› hasar›n il sonuçlar›n›
önemli ölçüde de¤ifltirebilece¤i
gerçe¤inden hareketle yeterli veriye sahip
olmayan iller benzer özellikleri gösteren
di¤er baz› iller ile gruplanmak zorunda
kal›nm›flt›r. Benzer özellikler olarak;
sigortal› araç adedi ve hasar frekans› gibi
özellikler dikkate al›nm›flt›r.
Artan
OTOMOB‹L
M‹N‹BÜS (SÜRÜCÜ
DAH‹L 9-15 KOLTUK)
KAMYONET
MOTOS‹KLET VE
YÜK MOTOS‹KLET‹
Özel
Azalan
De¤iflmeyen
Artan
Tüzel
Azalan
De¤iflmeyen
35
46
0
66
0
15
81
11
0
66
0
4
74
81
7
0
0
0
81
0
0
81
0
0
Artan
Azalan
21
60
79
3
81
0
0
0
81
81
81
2
78
0
81
81
81
0
0
0
Rehber Tarife Sonuçlar›
Yukar›da yer alan tabloda, araç gruplar›
baz›nda fiyat› eski tarifeye göre artan,
azalan ve de¤iflmeyen illerin say›lar›
verilmifltir. Otomobil, Minibüs, Kamyonet ile
Motosiklet ve Yük Motosikleti araç
gruplar›nda özel-tüzel kifli ayr›m› mevcut
oldu¤undan iki ayr› tablo kullan›lm›flt›r. Tüm
araç gruplar›n›n yaklafl›k %60’›n› oluflturan
otomobil grubunda hane halk›n›n kulland›¤›
ve tarifede “özel” olarak adland›r›lan araç
grubunda 46 adet ilde tarife primi mevcut
tarifeye göre azalmakta 35 ilde ise
artmaktad›r. Buna karfl›l›k, “Tüzel” olarak
adland›r›lan ve flirketlerin kulland›¤› otomobil
grubundaki araçlar›n primleri ise 66 il’de
prim art›fl› gözlenirken 15 ilde primler mevcut
tarifeye göre de¤ifliklik göstermemifltir.
Bu araç grubunda, yüksek oranda prim art›fl›
görebilece¤imiz illerin bafl›nda ‹stanbul
gelmektedir. Rehber tarifeye göre,
‹stanbul’da özel kullan›mda olan
otomobillerin trafik primlerinde %38 art›fl
öngörülmekte iken tüzel kiflilerin sahip
oldu¤u otomobillerde ise % 50’lik bir prim
art›fl› öngörülmüfltür. Bu art›fllarla beraber
ilgili gruplarda primlerin s›ras›yla 221 ve 300
YTL’ye ç›kmas› beklenmektedir. Yap›lan
tarife, Ankara ve ‹zmir’de de yüksek prim
art›fl› öngörmektedir. Buna karfl›l›k, örnek
vermek gerekirse mevcut tarifede
Burdur’da il indirimi düflüldükten sonra
al›nmas› gereken prim 128 YTL’den 100
YTL’ye; Konya’da 144 YTL’den 121 YTL’ye;
Edirne’de 128 YTL’den 100 YTL’ye
düflmektedir.
TAKS‹
OTOBÜS (SÜRÜCÜ
DAH‹L 16-25 KOLTUK)
OTOBÜS
KAMYON
‹fi MAK‹NES‹
TRAKTÖR
RÖMORK
TANKER
ÇEK‹C‹
ÖZEL AMAÇLI TAfiIT
Motosiklet ve Yük Motosikleti grubunda özel
kullan›m için tüm illerde prim art›fl›
öngörülürken, Minibüs grubunda özel’de
tüm illerde tüzel’de ise 74 ilde prim art›fl›
öngörülmektedir.
Taksi araç grubunda, 1 Temmuz tarihinden
itibaren 60 il’de mevcut tarifeye göre daha
az prim önerilirken 21 ilde de prim art›fl›
öngörülmektedir. Taksi’de ‹stanbul için
önerilen prim 1.421 YTL olup tutar tarifede
%147’lik bir art›fla karfl›l›k gelmektedir. ‹zmir
ve Ankara illerinde önerilen art›fllar s›ras›yla
%93 ve %69’dur.
Yukar›daki aç›klamalardan da anlafl›laca¤›
üzere, eski tarife sisteminde adil bir
fiyatland›rma yap›lamamaktad›r. Özellikle
‹stanbul gibi büyük metropollerdeki araçlar
için al›nmas› gereken primden daha az bir
prim al›nd›¤›, baz› ilerdeki araçlar için ise
olmas› gerekenden daha fazla prim
tahakkuk ettirildi¤i anlafl›lmaktad›r. Di¤er bir
deyiflle, sigorta sektörüne ödenen hasar
21
KAPAK KONUSU
bak›m›ndan daha az bir yük oluflturan iller
hasar sonuçlar› çok kötü olan illeri finanse
eder durumdad›r.
Yeni sistemde bu adil olmayan durum
giderilmekte ve her il kendi hasar sonuçlar›
üzerinden fiyatlanmaktad›r.
Hazine Müsteflarl›¤›’n›n 2008/26 say›l›
Sektör Duyurusu
Müsteflarl›k taraf›ndan yay›mlanan sektör
duyurusunda; trafik sigortalar›n›n kamu
hayat› için son derece önemli
oldu¤undan bahsedilmifl ve flirketler
taraf›ndan haz›rlanan tarifelerde Birlik
taraf›ndan haz›rlanan rehber tarife ve
flirketlerin an›lan branflta sahip olduklar›
hasar-prim durumunun dikkate
al›nmas›n›n büyük öneme sahip oldu¤u
22
ifade edilmifltir.
Duyuruda, bu çerçevede Müsteflarl›¤a
iletilecek tarifelerin de¤erlendirilmesinde
afla¤›daki hususlara dikkat edilece¤inin alt›
çizilmifltir.
❖ ‹lgili flirketin trafik sigortas› hasar-prim
oran›n›n seyri,
❖ Di¤er branfllardan münferiden
de¤erlendirilmek üzere teknik karl›l›¤›,
❖ ‹lgili flirketin mali yeterlili¤i,
Duyuruda ayr›ca, di¤er branfllarda
karl›l›¤› bulunan ya da mali yap›s› güçlü
olan flirketler bak›m›ndan da münferiden
piyasay› olumsuz etkileyecek biçimde
rehber tarifeden sapma durumunda
Müsteflarl›kça müdahale edilerek flirket
tarifesinin de¤ifltirilmesinin talep edilece¤i
belirtilmektedir. ■
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
Mesleki Sorumluluk Sigortalar›
Hekimlerin Mesleki
Sorumlulu¤u ve
De¤erlendirme
Zihni METEZADE
TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri
on zamanlarda çeflitli medya organlar›nda yay›mlanan ve ulusal alanda
oldu¤u kadar uluslar aras› alanda ticari,
mesleki veya yap›m faaliyetinden do¤an
sorumsuz ve dikkatsiz ifllemlerin neden oldu¤u
zararlar, sözleflmenin veya yasalar›n uygulamas›ndan do¤an olumsuz ifllemler, ülkemizde
de gitgide çok ciddi ve olumsuz bir gidiflat
göstermeye bafllam›fl ve bu faaliyet, eylem,
ifllem zararlar›, gerek fert, gerek toplum için
a¤›r sonuçlar vermeye bafllam›flt›r.
S
Çal›flma flartlar›na riayet edilmemesi ve
önlemler al›nmamas› sonucu tersanelerde
peflpefle vukubulan ölümler ve bedeni
kazalar, röntgen filmine ters bakmas› sonucu
yanl›fl teflhis ile hasta böbrek yerine, sa¤lam
böbre¤i ameliyatla alan doktorun, neden
oldu¤u maluliyet; yapt›¤› mali analiz ve kontrolde tespit etti¤i hususlar› resmi
mercilere bildirmekle yükümlü mali denetim
kuruluflunun bu bulgular› saklayarak, güveni
sars›c› yanl›fl bilgi vererek adaleti sapt›rmas›
ve milyonlarca dolarl›k zararlara neden
olmas›, yasal önlemleri almayan ve kaidelere
dikkat etmeyen gemi kaptan›n›n sorumsuz
yönetimi sonucu do¤an ölüm, yaralanma ve
maddi hasarlar; hatal› imal edilen bir ürünün
özelikle sa¤l›kla ilgili bir alandaki mamulün
“Sorumluluk
Sigortalar› geliflmifl
ülkelerde daha
belirgin bir flekilde
kabul ve uygulama
alan› bulmufl, hatta
birçok ülkede zorunlu
sigortalara
dönmüfltürülmüfltür.”
senelerce sonra do¤urabilece¤i zararlar nas›l
karfl›lanacakt›r? Sorumlulu¤u do¤uran olayda
fail belli olsa bile zararlar›n karfl›lanmas›, çok
kere yeterli ve vicdanlar› tatmin eder
olmamakta, ma¤durlar› b›kt›racak flekilde
geciken tazminat ödemeleri beklentilerin çok
uza¤›nda kalmaktad›r.
Sorumlulu¤un sigorta ile karfl›lanmas› önceleri
sosyal sigortalar sahas›nda oluflmaya
bafllam›fl, 1880’lerde yasal hastal›k sigortas›,
kaza sigortas› ve maluliyet sigortalar› ile
bafllayan sorumluluk sigortalar›, tekni¤in
geliflmesi ve bunun getirdi¤i tehlikeler
nedeniyle, bilhassa oto sigortalar›nda
yayg›nlaflm›flt›r. Sorumluluk sigortalar›, bu
nedenle geliflmifl ülkelerde daha belirgin bir
23
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
flekilde kabul ve uygulama alan› bulmufltur.
Hatta bu sigortalar, bir çok ülkede zorunlu
sigortaya dönüflmüfltür. Fransa gibi baz›
ülkelerde bunlar›n say›lar› seksenin üzerindedir.
Güvenlik ihtiyac›, gerek ferdi, gerek toplumsal
alanda fliddetle hissedilmifl; kamu otoritesinin
müdahalesi ile ve bu sorumluluktan do¤acak
tazminatlar›n karfl›lanmas›n› sa¤lamak üzere
zorunlu sigortalar›n say›s› art›r›lm›flt›r. Olaylar
karfl›s›nda acz içinde kalan ve hakk›n›
aramada yasal yollara baflvurma olana¤›
bulamayan veya usul hükümlerinin geç
ifllemesi nedeni ile haklar›n› zaman›nda
alamayan bireylere bu suretle korunma
sa¤lanm›fl, sosyal fayda ve emniyet
tesis edilmifltir.
Sorumluluk sigortalar›na karfl› olan
görüfllerdeki, bu sigortalar›n bireyleri
çal›flmalar›nda daha az dikkatli davranmaya
yöneltti¤i hususunda, hakikat pay› olmakla
beraber, sorumsuz davran›fllar karfl›s›nda
gerekli himayenin sa¤lanmas› ihtiyac› ve
gere¤i, bu sigortalar›n oluflumunda a¤›r
basm›flt›r. Ancak, belirtilen mahzuru gidermek
için bu sigortalarda zarar verenin kast›
halinde, sigorta korumas› olmamas› ana
prensip olarak kabul edilmifltir. Cezai
sorumluluklardaki parasal müeyyidelerin
sigortaya girmemesi, sigorta teminat›nda
kabul edilmeyen bir di¤er husus olmufltur.
Sorumluluk sigortalar› mal ve can sigortalar›na
nazaran baz› özellikleri içermektedir. Bafll›klar
itibariyle k›saca belirtilecek olursa, mal ve can
sigortalar›nda belli bir bedel oldu¤u halde,
sorumluluk sigortalar›nda sigorta bedeli olarak
sigortac›n›n azami sorumlulu¤u saptanmakta
ve bu saptama tahmine dayanmaktad›r.
Bu nedenle, sorumlulu¤un limitsiz karfl›land›¤›
sigortalar›n say›s› azd›r.
Can ve mal sigortalar›nda, rizikolar bir teminat
kapsam› içinde çok kere say›larak
belirlenmifltir. Sorumluluk sigortalar›nda, zarara
neden olan eylem veya ifllemleri önceden
belirlemek mümkün olmad›¤› için, sorumlulu¤u
do¤uran hal ve hareketlerin teminat
24
kapsam›nda oldu¤u kabul edilmekte ve teminat d›fl› haller belirlenmek suretiyle teminata
bir s›n›r çizilmeye çal›fl›lmaktad›r.
Sorumluluk sigortalar›, sigortal›n›n kasten
sebebiyet verdi¤i zararlar› teminat d›fl›
b›rak›rken, a¤›r kusurlu hallerde ve bazen
kusursuz hallerde dahi teminat vermektedir.
Sorumluluk sigortalar›nda, zarar görenlerin
maruz kald›¤› zarar›n hesaplanmas›nda,
tazminat sigortalar›nda yer alan eksik veya
aflk›n sigorta uygulamas›na yer verilmemekte;
hakiki zarar›n eksiksiz ödenmesi ana prensip
olmaktad›r.
Tazminat sigortalar›nda, sigortac›l›¤›n ödedi¤i
tazminat miktar› kadar, verilen teminatta
noksanl›k olmakta; sorumluluk sigortalar›nda
ise, sigortac›n›n sorumluluk limiti, sigorta süresi
içindeki birden ziyade olaylar için ayr› ayr›
geçerli kalabilmektedir.
Ülkemizde sorumluluk sigortas› yasal olarak
ayr› hükümlerle düzenlenmemifl ç›kar›lan
sigorta genel flartlar› ile bu konudaki
boflluklar›n giderilmesine çal›fl›lm›flt›r.
Sigorta hukukunu düzenleyen ana kanun
olarak Türk Ticaret Kanununun 1309’uncu
maddesine göre yang›ndan do¤an
sorumluluk sigorta ettirilebilir, T.T.K 1320’nci
maddesine göre h›rs›zl›k dolay›s›yla hukuki
sorumlulu¤a maruz kalan kimselere teminat
sa¤layan sigorta yap›labilir. Yine ayn› kanunun
1335’inci maddesine göre de bir kimsenin
ödemeye mecbur olaca¤› kaza tazminat›n›
telafi etmek maksad›yla kaza sigortas›
düzenlenebilir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›nda ise,
sorumluluk sigortalar› ayr› bir bölüm halinde,
zorunlu sorumluluk sigortalar› ile birlikte 13
maddede ayr›nt›l› bir flekilde düzenlenmifltir.
Ticaret Kanununda sorumluluk sigortalar› ile
ilgili bir de¤iflik hüküm, sigortal›n›n rizikonun
vukuu halinde sigortac›ya ihbar etme süresiyle
ilgilidir. Di¤er sigortalarda, bu ihbar süresinin
bafllang›c› rizikonun gerçekleflti¤inin haber
al›nd›¤› tarihten itibaren belirlendi¤i halde,
sorumluluk sigortalar›nda bu müddet, üçüncü
flahs›n sigortal›ya karfl› dava açmas› halinde
sigortac›ya sigortal›n›n müdafas›na yard›m
etmeye mecbur tutan mesuliyet
sigortalar›nda, sigortal›n›n tebligat üzerine
davay› ö¤rendi¤i; sigortal›n›n üçüncü kifliye
verece¤i tazminat›n sigortac› taraf›ndan
ödenmesine ait mesuliyet sigortalar›nda ise
hakk›ndaki mahkeme karar›n›n kesinleflti¤ini
sigortal›n›n ö¤rendi¤i ve dava olmaks›z›n
yahut dava neticesi beklenmeksizin üçüncü
flahsa sigortal›n›n para ödemifl olmas› halinde
paray› ödemifl oldu¤u tarihten bafllar. Ticaret
Kanununun 1292’nci maddesinin bu hükmü
ile Genel fiartlarda yer alan hükümlerin birbiri
ile uyufltu¤u söylenilemez. Sorumlulu¤a iliflkin
Genel fiartlarda sorumlulu¤u do¤uran olaya
›tt›la tarihinden itibaren befl gün gibi bir
sürede ihbar sorumlulu¤u getirilmifltir. Ticaret
Kanununda davan›n veya mahkeme
karar›n›n kesinleflti¤inin ö¤renildi¤i veya zarar
gören üçüncü kifliye ödeme yap›lm›fl olmas›
halinde ödeme tarihi rizikonun gerçekleflme
tarihi olarak kabul edilmifltir. Bu nedenle
zaman afl›m› süresinin bafllang›ç tarihi riziko
tarihi dikkate al›narak saptanacakt›r.
Sorumluluk sigortalar›nda zarar görenlerin
do¤rudan do¤ruya sigortac›ya baflvurup
vuramayacaklar›, ayr› bir tart›flma konusu
olmakla beraber uygulama ve içtihatlarda
hakim olan görüfl baz› yasalarda da oldu¤u
gibi sigortac›ya baflvurulabilece¤i do¤rultusundad›r.
Ülkemiz uygulamas›nda, Genel fiartlar dikkate
al›narak bir k›sm› zorunlu olan sorumluluk
sigorta türleri flu flekilde belirlenmektedir.
❖ Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali
Sorumluluk Sigortas›
❖ Motorlu Kara Tafl›t Araçlar› ‹htiyari Mali
Sorumluluk Sigortas›
❖ ‹flveren Sorumluluk Sigortas›
❖ Üçüncü fiah›slara Karfl› Mali
Mesuliyet Sigortas›
❖ Asansör Kazalar›nda Üçüncü Kiflilere Karfl›
Sorumluluk Sigortas›
❖ Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk
Sigortas›
❖ Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortas›
❖ Özel Güvenlik Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortas›
❖ Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk
Sigortas›
❖ Mesleki Sorumluluk Sigortas›
❖ Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Sigortas›
❖ Zorunlu Deprem Sigortas›
❖ Karayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk
Ferdi Kaza Sigortas›
❖ K›y› Tesisleri Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›
Ticaret Kanununda sözü edilen yang›n sigortas› dolay›s›yla sorumluluk sigortas›, Yang›n
Sigortas› Genel fiartlar›na dayan›larak Yang›n
ve ‹nfilak Mali Sorumlulu¤u ad› alt›nda
Kirac›n›n Malike Karfl› Sorumlulu¤u Malik veya
Kirac›n›n Komfluluk Sorumlulu¤u, Malikin,
Kirac›ya Karfl› Sorumlulu¤u klozlar› ile teminat
alt›na al›nmaktad›r. H›rs›zl›k dolay›s›yla hukuki
sorumlulukla ilgili olarak H›rs›zl›k Sigortas› Genel
fiartlar›nda aç›k bir hüküm bulunmamaktad›r.
5684 say›l› Sigortac›l›k Kanununun 13’üncü
maddesine göre Bakanlar Kurulu, gerekli
gördü¤ü hallerde, sorumluluk sigortalar›n› da
içerecek flekilde zorunlu sigorta ihdas edebilmektedir. Bu konuda, yukar›da da belirtildi¤i gibi bir k›sm› zorunlu olmak üzere genel
flart› düzenlenmifl 14 sorumluluk sigortas› türü
mevcuttur.
Ülkemizdeki uygulama oldukça k›s›tl›d›r.
Sorumluluk sigortalar›ndan Üçüncü fiah›slara
Karfl› Mali Mesuliyet Sigortas› flimdiye kadar
adeta torba bir genel flart olmufltur. Bu sigorta
ile sigortal›, sigorta süresi içinde, vukua
gelecek bir hadise neticesinde üçüncü
flah›slar›n ölmesi, yaralanmas› veya s›hhatinin
muhtel olmas›, üçüncü flah›slara ait mallarda
ziya ve hasar husule gelmesi sebebiyle
poliçede gösterilen s›fat, faaliyet ve hukuki
münasebetlerden dolay›, kendisine karfl›
25
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
üçüncü flah›slar taraf›ndan ileri sürülecek zarar
ve ziyan taleplerinin neticelerine karfl› Türkiye
Cumhuriyetinin hukuki sorumlulu¤a müteallik
mevzuat› hükümleri dairesinde ve poliçede
tespit olunan mebla¤lara kadar teminat
alt›na al›nm›flt›r. Afla¤›da de¤inece¤imiz
Mesleki Sorumluluk Sigortas› ile bu konudaki
bofllu¤un giderilmesi amaçlanm›flt›r.
c) Sigortal› veya çal›flt›rd›¤› kiflilerin, poliçede
belirtilen mesleki faaliyeti ifa ederken alkol,
uyuflturucu ya da narkotik maddelerin tesiri
alt›nda bulunmas› sonucunda meydana
gelen olaylar.
Aksine sözleflme yoksa, teminat d›fl›nda kalan
hallerle, tazminat talepleri ve ödemeler farkl›
bafll›klar alt›nda belirtilmifltir.
I. MESLEK‹ SORUMLULUK S‹GORTASI
Söz konusu genel flartlarda;
Üçüncü fiah›slara Karfl› Mali Mesuliyet Sigortas›
genel flartlar›n›n mesle¤in veya ticari faaliyetin
özelli¤ine göre oluflacak z›ya ve hasarlara
uygulanacak nitelikte olmamas› nedeniyle,
Hazine Müsteflarl›¤›nca Mesleki Sorumluluk
Sigortas› Genel fiartlar› düzenlenmifl ve
16.3.2006 tarihli Resmi Gazete ile ilan edilmifltir.
Bu sigorta sözleflmesi ile sigortal›n›n poliçede
belirtilen ve ilgili taraflarca konusu tarif
edilerek s›n›rlar› çizilen mesleki faaliyeti ifa
ederken;
a) Sözleflme süresi içinde meydana gelen
olay sonucu do¤an ve sorumluluk hükümleri
uyar›nca tazmini sözleflme süresi içinde ya da
sonras›nda talep edilen zararlara karfl› veya,
b) Sözleflme yap›lmadan önce veya sözleflme
yürürlükteyken meydana gelen bir olay
nedeniyle, sadece sözleflme süresi içinde
sigortal›ya karfl› do¤abilecek taleplere karfl›.
Sözleflmede belirtilen miktara kadar teminat
verilmektedir. Taraflar, (a) ve (b) bentlerinden
birini içerecek flekilde sözleflme
yapabilecekleri gibi, her ikisini içerecek
flekilde de sözleflme yapabilir.
Bu sigortada afla¤›daki haller teminat d›fl›
tutulmufltur.
a) Sigortal›n›n poliçede belirtilen mesleki
faaliyetlerinin kapsam›n› aflan her türlü
faaliyeti;
b) Mesleki faaliyetin ifas› s›ras›nda sigortal›
taraf›ndan kasten sebep olunan her tür olay
ile davran›fllar›;
26
a) Herhangi bir bilgisayar esasl› veya
elektronik ortamda saklanabilir, yaz›l›, bas›lm›fl
veya herhangi bir yöntem ile (veya benzer bir
flekilde) tekrar ço¤alt›lm›fl olsun veya olmas›n
her tür belge kayb› veya sigortal›n›n bak›m,
gözetim ve kontrolüne verilmifl bilgi ve
malzemelerin kayb›, suistimali veya imha
edilmesi;
b) Türkiye Cumhuriyeti mahkemeleri haricinde
bir mahkemede aç›lan tazminat davalar› ve
tahkim;
c) Her türlü haks›z rekabet,
halleri ayr› sözleflme yap›lmad›¤› takdirde
sözleflme d›fl› telakki edilmifltir. Afla¤›da
s›ralanan tazminat talepleri de aksine
sözleflme yoksa teminat d›fl›d›r,
a) Her tür patent, telif hakk› ile ticaret unvan›,
marka ve benzeri fikri mülkiyet hak
ihlallerinden kaynaklanan tazminat talepleri;
b) Sigortal›n›n mesleki faaliyetini ifas› s›ras›nda
anne, baba, kardefl, efl ve çocuklar›na karfl›
sorumlulu¤undan do¤an tazminat talepleri;
c) Her türlü çevre kirlili¤inden do¤rudan veya
dolayl› olarak do¤an sorumluluklar nedeniyle
yap›lan tazminat talepleri;
d) Niteli¤i ne olursa olsun afla¤›daki hallerden
do¤rudan veya dolayl› olarak
kaynaklanacak tazminat talepleri:
da) Herhangi bir nükleer yak›ttan veya
nükleer yak›t›n yanmas› sonucu meydana
gelen nükleer at›klardan kaynaklanan iyonize
›fl›n›mlar veya kirlilik,
db) Radyoaktif, zehirli, patlay›c› veya
düzenlenecek sigorta klozlar› ile ihtiyaca
uygun sigorta teminat› verilebilecektir. Bu
ba¤lamda ilk akla gelen klozlar; t›p doktorlar›
ve difl hekimleri klozu; hukukçular, mali
müflavirler ve muhasebeciler klozu; t›bbi
kurumlar› klozu gibi toplumun ihtiyaç
duydu¤u baz› mesleklere karfl› teminat
sa¤layacak klozlard›r. Nitekim, bu nedenle,
Hazine Müsteflarl›¤› ilk olarak Hekim Mesleki
Sorumluluk Sigortalar› Klozunun haz›rlanmas›
çal›flmalar›na bafllam›fl ve bu konudaki kloz
21.9.2006 tarihli, 26296 say›l› Resmi
Gazetede yay›mlanm›flt›r.
A1. HEK‹MLER‹N MESLEK‹ SORUMLULU⁄U
herhangi bir patlay›c› nükleer bileflim veya
bunun nükleer bir parças›n›n tehlikeli
özellikleri,
dc) Diethylstilbesterol (DES), dioxin, urea
formaldehyde, asbest, asbestli ürünler veya
asbest içeren ürünlerin varl›¤›ndan, üretiminden, elleçlenmesinden, ifllenmesinden, sat›fl,
da¤›t›m, depolama, b›rak›lma veya
kullan›m›ndan kaynaklanan her tür hastal›k
(kanser dahil) veya asbestten kaynaklanan
bütün tazminat talepleri.
e) Bir sözleflmenin ifas›na veya özel bir
anlaflmaya dayan›p, sigortal›n›n yasal
sorumluluk ölçüsünü aflan her tür talepleri;
f) Manevi tazminat talepleri,
Baz› ödemeler ise, Mesleki Sorumluluk
sigortas› kapsam› d›fl›ndad›r. Bu ödemelerin
kapsama al›nabilmesi için ayr›ca sözleflmeye
hüküm konulmas› gerekir.
Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar›
bütün meslekler için çerçeve bir genel flart
olup, mesleklerin özelliklerine göre
Genel olarak sorumluluk ve yükümlülükler:
Hekim (doktor) hatalar›na hemen hemen her
ülkede rastlan›lmakta, ülkemizde de oldu¤u
gibi bu hatalar vahim sonuçlar do¤urmaktad›r. Doktorlar›n bu hatalar›; hatal› tan› ile
bafllayabilmekte, hatal› tedavi veya
önlenmesi veya tedavisi mümkün olumsuz
durumlar›n görülememesi, teflhis edilememesi
veya önlem al›nmamas› gibi ifllemlerle devam
etmektedir. Hastal›¤›n bafllang›c›nda yanl›fl
teflhis veya yanl›fl ilaç verilmesi veya tedavi
uygulanmas› veya tedavide gecikilmesi;
hayati tehlikesi bulunan bir hastan›n, bu
durumunun iyi teflhis edilememesi,
önemsenmemesi, yap›lacak tedavinin basit
bir flekilde geçifltirilmesi veya vakit kayb›na
neden olacak flekilde baflka tedavi yerlerine
sevk edilmesi, s›k s›k duyulan olaylard›r.
Doktor ile hastas› aras›ndaki iliflkinin dolay›s›yla
sorumlulu¤un hangi hukuki tasarrufa
dayand›¤› tart›flmalar› da yavafl yavafl bir
esasa ba¤lanmaya bafllam›flt›r.
Doktorun hukuki sorumlulu¤unun
dayana¤›n›n, hastas› ile aras›ndaki r›zai iliflki
oldu¤u ve bu iliflkinin de sözleflme niteli¤i
tafl›d›¤›nda flüphe yoktur. Bu sözleflmenin nas›l
bir sözleflme oldu¤u tart›flmal›d›r. Akla 3 tür
sözleflme gelmektedir. Bunlardan biri hizmet
sözleflmesi, di¤eri istisna sözleflmesi, üçüncüsü
vekâlet sözleflmesidir. Ancak, iflçinin muayyen
27
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
veya gayri muayyen bir zamanda hizmet
görmeyi taahhüt etti¤i, ifl sahibinin de ona bir
ücret vermeyi yüklendi¤i hizmet
sözleflmesinde, doktorun, çal›flmalar›n›n bir
süreye de¤il, tedaviye ba¤lanm›fl olmas›;
hizmet sözleflmesindeki ücret kavram› bu iliflkiyi
hizmet sözleflmesi olmaktan ç›karmaktad›r.
Borçlar Kanununa göre bir taraf›n
(müteahhit), di¤er taraf›n (ifl sahibi) vermeyi
taahhüt eyledi¤i semen mukabilinde bir fley
imal etmesi olarak tan›mlanan istisna
sözleflmesinde eser kavram›n›n, maddi
varl›klar yan›nda maddi olmayanlar› kapsay›p
kapsamayaca¤› tart›flmal›d›r. Bir nodülun
insan bedeninden al›nmas› gibi, doktorun
yapaca¤› operasyonun istisna akdinin konusu
ile uyuflaca¤›n› söylemek de do¤ru gözükmemektedir. Ancak, estetik ameliyatlarda,
Yarg›tay’›n, sözleflmenin istisna akdi oldu¤u
yolunda görüflü de bilinmektedir.
Doktor ile hastas› aras›ndaki iliflkinin vekâlet
akdi oldu¤u, genelde kabul görmektedir.
Borçlar Kanununun 386’nc› maddesinde
tamamlanan vekalet akdinin tarifine göre,
vekil sözleflme dairesinde kendisine yüklenilen
iflini idaresini veya karfl›l›¤› hizmetin ifas›n›
üstlenmektedir. Bu sözleflme ile vekil,
müvekkiline karfl› bir ifl yapmay›
yüklenmektedir. ‹fl karfl›l›¤›, bir ücret almas›
sözleflmeye göre kararlaflt›r›lacak bir husustur,
ancak zorunlu de¤ildir ve vekil müvekkiline
karfl› ba¤›ms›z olup, sözleflmeyi istedi¤i zaman
sona erdirme hakk›na sahiptir. Ancak vekilin,
vekâleti iyi bir surette ifas›, dolay›s›yla ifline
özen göstermesi gerekir. Bu özende,
kendisinden beklenen dikkat, ilgi, ihtimam
yan›nda, gerekli beceriye ve flartlara sahip
olmas› gere¤i de aç›kt›r. Yarg›tay’›n doktorun
sorumlulu¤una iliflkin kararlar›nda da doktorun
mutad ihtimam› ve özeni göstermemesi,
mesle¤in gerektirdi¤i flartlara gere¤i gibi
uymamas› halleri sorumlulu¤unu gerektirir
bulunmufltur.
Örne¤in, Yarg›tay’›n bir karar›nda yap›lan
ameliyat beklenen iyi sonucu vermemifl olsa
dahi, “t›p ilminin kabul edilen kurallar›na
28
uygun müdahale yap›lm›fl ise, hekime kusur
izafe edilemeyece¤inden, meydana gelen
sonuçtan dolay› sorumlulu¤una gidilemez”
denmifltir. (Y 4.H.D 1967/2876 E.1967/5612s.
29.6.1967T karar›)
Yarg›tay›n bir baflka karar›na göre; Taraflar
aras›ndaki iliflki bir vekalet iliflkisidir. Dava
doktorunun mesleki kusuruna özen hususuna
ayk›r›l›k iddias› ile aç›lm›flt›r. Vekil (Doktor) iflini
yaparken bir iflçi gibi özen göstermek
zorundad›r. Bu nedenle en hafif kusurundan
dahi sorumludur. Doktor hastal›¤a t›bbi
aç›dan zaman›nda ve gecikmeksizin do¤ru
teflhis koymal›, önlemleri eksiksiz biçimde ve
gecikmeksizin almal›, olay›n gerektirdi¤i uygun
tedaviyi gecikmeden belirleyip uygulamal›d›r.
T›bb›n gerek ve kurallar›na uygun
davran›lmakla birlikte sonuç de¤iflmemiflse
doktor sorumlu tutulamaz. (Y.13HD,
2000/711/E; 2003/4255 say›l› 9.4.2003
tarihli karar›)
Doktorun t›bbi müdahalelerinin hukuka uygun
olup olmad›¤›n› ay›rt edebilmek için
yükümlülüklerinin neler oldu¤unun bilinmesi
laz›md›r. Bu yükümlülükleri flu flekilde s›ralamak
mümkündür.
❖ T›bbi gereklere uygun teflhis koyma tedavi
ve bak›m
Hasta modern t›bbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak hastal›¤› için teflhis konulmas›n›, tedavinin yap›lmas›n› ve bak›m›n› istemek hakk›na sahip oldu¤undan, buna uygun
teflhis ve tedavi yap›lmal›d›r.
❖ T›bbi müdahalede hastan›n r›zas›n›
alma yükümlülü¤ü
T›bbi müdahalelerde hastan›n r›zas› gerekir.
Hasta, küçük veya mahcur ise velisinden veya
vasisinden izin al›n›r. Hastan›n velisinin veya
vasisinin olmad›¤› veya haz›r bulunmad›¤› ve
hastan›n ifade gücünün olmad›¤› hallerde bu
flart aranmaz. Ayr›ca kanuni temsilciden
veya muvafakat vermedi¤i hallerde
mahkemeden izin al›nmas› zaman
gerektirecek ve hastaya derhal müdahale
edilmedi¤i takdirde hayat› veya hayati
organlar›ndan birisi tehdit alt›na girecek ise
izin flart› aranmaz.
❖ Hastay› ayd›nlatma ve bilgi verme
yükümlülü¤ü
Hasta sa¤l›k durumu, kendisine uygulanacak
t›bbi ifllemler, bunlar›n faydalar› ve varsa
sak›ncalar›, hastal›¤›n seyri ve neticeleri
hususunda bilgi istemek hakk›na sahiptir.
Ancak hastan›n manevi yap›s› üzerinde fena
tesir yapmak suretiyle hastal›¤›n artmas›
ihtimalinin bulundu¤u veya hastal›¤›n seyrinin
ve sonucunun vahim görüldü¤ü hallerde
doktor teflhisini saklayabilir. Bu hallerde bilgi
verilmesi doktorun takdirindedir.
❖ T›bbi özen gösterme yükümlülü¤ü
Doktor hastan›n durumunun gerektirdi¤i
t›bbi özeni göstermelidir. Hastan›n hayat›n›
kurtarmak veya sa¤l›¤›n› korumak, ›st›rab›n›
azaltmaya veya dindirmeye çal›flmakla
yükümlüdür.
❖ S›r saklama yükümlülü¤ü
Hastan›n mahremiyetine sayg› gösterilmesi
esast›r. Bu nedenle, sa¤l›k hizmetinin verilmesi
sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade
edilen haller d›fl›nda hiçbir flekilde
aç›klanamaz. Araflt›rma ve e¤itim amac› ile
yap›lan faaliyetlerde de hastan›n kimlik
bilgileri r›zas› olmaks›z›n aç›klanamaz.
A.2. Doktorun Haks›z Fiilden Do¤an Hukuki
Sorumlulu¤u ve Cezai Sorumluluk
Doktorun yapm›fl oldu¤u yanl›fl teflhis, tedavi
ve uygulama sonucunda do¤an sorumlulu¤u
hastas› ile aras›ndaki sözleflme ayk›r›l›¤›na
dayanmakta; ancak bu ifllem ve
uygulamalar›n haks›z bir fiil sebebi ile
olabilece¤inin de dikkate al›nmas›
gerekmektedir. Bu nedenle, zarara
u¤rayanlar›n sözleflmeye ayk›r›l›k veya Borçlar
Kanununun 41’inci maddesine müsteniden
tazminat isteme hakk› bulunmaktad›r. Söz
konusu maddeye göre kusurlu fiili ile bir
baflkas›na zarar verenin bu zarar› tazmin
zorunlulu¤u do¤makta, ancak zarar ile haks›z
fiil aras›nda illiyet ba¤›n›n da bulunmas› laz›m
gelmektedir.
Doktorun yanl›fl ifllemleri nedeniyle do¤an
zarar, maddi olabilece¤i gibi manevi de
olabilecektir. Doktorun yanl›fl uygulamas› ile
zarar aras›ndaki illiyet ba¤›n›n, özellikle ölüm
halinde, bulundu¤unu kabul etmek ve bunu
ispatlamak çok defa zordur. Doktorun zarar
do¤uran olay›n oluflmas›nda ne derece rol
oynad›¤›n›n araflt›r›lmas› sonucuna göre illiyet
ba¤›n›n bulunup bulunmad›¤› saptanmal›d›r.
Haks›z fiil halinde, kusurun ispat› zarar görene
aittir. Sorumlulu¤un, sözleflmeden
do¤du¤unun ileri sürülmesi halinde, doktorun
kusuru olmad›¤›n› ispat etmesi gerekecektir.
Bu takdirde doktorun, kendisinden beklenen
özen ve dikkati gösterdi¤ini kan›tlamas› yeterli
olacakt›r.
Yeni Türk Ceza Kanununda Doktorun haks›z
fiilden do¤an cezai sorumlulu¤una iliflkin yeni
hükümler yer alm›flt›r. “Vücut
dokunulmazl›¤›na karfl› suçlar” alt›nda
düzenlenen bu hükümlerde (madde 86-93),
kasten baflkas›n›n vücuduna ac› veren veya
sa¤l›¤›n›n ya da alg›lama yetene¤inin
bozulmas›na neden olan kifliye bir y›ldan üç
y›la kadar, neticesi sebebiyle a¤›rlaflm›fl
yaralamada onalt› y›la kadar hapis cezas›
verilebilmektedir.
Bu fiilin taksirle ifllenmesi halinde, kovuflturma
flikayete ba¤l› olmakta, ceza üç aydan bir
y›la kadar veya adli para cezas› fleklinde
de¤iflmektedir.
Kanunun 90’›nc› maddesinde, insan üzerinde
deney yapma sonucu vücut
dokunulmazl›¤›na zarar verilmesi de
cezaland›r›lm›flt›r. Hasta olan insan üzerinde,
r›za olmaks›z›n tedavi amaçl› denemede
bulunan kifli bir y›la kadar hapis cezas› ile
cezaland›r›lmaktad›r.
Ancak, bilinen t›bbi müdahale yöntemlerinin
29
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
uygulanmas›n›n sonuç vermeyece¤inin
anlafl›lmas› üzerine kifli üzerinde r›zaya dayal›
bilimsel yöntemlere uygun tedavi amaçl›
deneme, cezai sorumlulu¤u gerektirmemektedir. Aç›klanan r›zan›n, deneminin mahiyet
ve sonuçlar› hakk›nda yeterli bilgilendirmeye
dayal› olarak yaz›l› olmas› ve tedavinin uzman
hekim taraf›ndan bir hastane ortam›nda
yap›lmas› laz›md›r. Türk Ceza Kanunu organ
ve doku ticaretini de yasaklam›flt›r. Buna göre
hukuken geçerli r›zaya dayal› olmaks›z›n
kifliden organ alan kimse befl y›ldan dokuz y›la
kadar, doku al›nmas› halinde iki y›ldan befl y›la
kadar hapis cezas› ile cezaland›r›lmaktad›r.
A.3. Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortas› Klozu
Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar›n›
düzenleyen ve uygulamaya koyan Hazine
Müsteflarl›¤›; bu genel flartlar›n klozlar ve özel
flartlarla ihtiyaçlar› daha iyi karfl›layaca¤›n›
düflünerek, önce Hekim Mesleki Sorumluluk
Sigorta Klozunu haz›rlam›fl ve 21 Eylül 2006
tarihi itibar› ile uygulamaya koymufltur. Bu Kloz,
Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar›na
ba¤l› olarak verilecek; kloz ile sigortac›
sözleflmedeki flartlara tabi olmak kayd›yla
sigortal›n›n poliçede konusu belirlenmifl,
mesleki faaliyeti ifa ederken neden oldu¤u
zarar dolay›s›yla ödemek zorunda kald›¤›
veya kalaca¤› tazminat› poliçede yaz›l› limitler
dahilinde temin edecektir.
Kloza göre, sigortac›n›n poliçe süresi içinde
karfl›laflt›¤› tüm tazminat talepleri ile ilgili
sorumlulu¤u poliçede saptanm›fl olan
tazminat limitini aflamayacakt›r:
Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortas› ile maddi
tazminat talepleri yan›nda manevi tazminat
talepleri de karfl›lanabilmektedir. Ancak,
manevi tazminatlarda bir limit getirilmifl ve bu
teminat›n, poliçede belirtilen genel teminat
limiti içinde ve teminat›n %50’si ile s›n›rl› olmak
kayd›yla sigorta kapsam›nda olmas›
öngörülmüfltür.
Kloz’da afla¤›da say›lan tazminat talepleri ve
30
ödemelerin ek sözleflme ile teminat alt›na
al›nabilece¤i belirtilmifltir.
1) Genetik mühendisli¤i uygulamalar›ndan
kaynaklanan tazminat talepleri,
2) Her türlü deney veya araflt›rmalardan
do¤an tazminat talepleri,
3) Her türlü kan bankas› faaliyeti neticesinde
do¤rudan veya dolayl› olarak meydana
gelen tazminat talepleri,
4) Tan› veya tedavi amac› olmaks›z›n yap›lan
bütün t›bbi müdahaleler ile plastik cerrahlar›n
güzellefltirme amaçl› yapt›klar› her tür estetik
ameliyattan kaynaklanan tazminat talepleri,
5) Üremeye yard›mc› (k›s›rl›k tedavisi) ya da
üremeyi önleyici (k›s›rlaflt›r›c› tedavi) her tür
sa¤l›k hizmetinden kaynaklanan tazminat
talepleri,
6) Sigortal›n›n fiillerinden sorumlu oldu¤u
kiflilerin kas›tl› hareketlerinden
kaynaklanabilecek tazminat talepleri,
7) AIDS veya onun patojenleri ya da hepatit
A, B veya C’ye ba¤l› olabilecek yahut
onlardan kaynaklanan veya onlar›n katk›lar›
ile oluflan her türlü zarar ile bunlar sonucu
ortaya ç›kan ruhsal rahats›zl›klara ba¤l›
tazminat talepleri,
8) ‹nsan ve hayvan organlar›, kanlar›,
hücreleri, her türlü ifrazat›, türevleri, genleri,
biosentez ve ilgili mamüllerin denenmesi,
de¤ifltirilmesi, elde edilmesi, kazan›lmas›,
haz›rlanmas›, ifllenmesi elden geçirilmesi
da¤›t›m› depolanmas› ikame edilmesi,
kullan›lmas›ndan kaynaklanan tazminat
talepleri,
9) Sigortal›ya bir sa¤l›k kurumundan yönetici
veya iflletici olmas› s›fat›yla yöneltilen
tazminat talepleri,
10) ‹dari ve adli para cezalar› dahil her tür
cezalar ve cezai flartlar.
II. UYGULAMADA SORUMLULUK S‹GORTALARI
VE GEL‹fiMEME NEDENLER‹
Karayollar› Motorlu Araçlar› Mali Sorumluluk
Sigortas› dikkate al›nmad›¤› takdirde
sorumluluk sigortalar›n›n hayat d›fl› sigortalar
içindeki pay› %3,5 civar›ndad›r ve oldukça
düflüktür. Nitekim yukar›da söz konusu
etti¤imiz Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortas› ile
ilgili genel istatistiki rakamlar bu nedenle
oluflmam›flt›r. Bu konuda bir fikir vermek üzere
son üç y›l içindeki sorumluluk sigortalar›n›n
verileri afla¤›daki tabloda sunulmaktad›r.
Ülkemizde sorumluluk sigortalar›n›n,
kanaatimizce geliflmemesinin nedenlerini ana
hatlar› ile afla¤›daki flekilde s›ralamak
mümkündür.
1) Sorumlulu¤un ilgili faaliyet ve mesleklere
göre yasalarla aç›k bir flekilde tan›mlanmas›
yap›l›rken bu sorumluluklar› karfl›layacak
zorunlu sigortan›n da getirilmifl olmas› laz›md›r.
fiimdiye kadar, doktorlar›n, sa¤l›kla ilgili
mamul yap›mc›lar›n›n, ürün imalatç›lar›n›n,
avukat noter, broker, mali müflavir gibi serbest
meslek erbab›n›n sorumluluklar›n›n genel
hükümlere b›rak›lmas›, yarg›da bilirkifli
müessesesinin etkili olmas›, bazen a¤›rlaflm›fl
bir sorumlulu¤un oluflmas›n› önlemifl; sigorta
yapt›r›lmas› ihtiyac› ve gere¤ini engellemifltir.
Prim Üretimleri
Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu
Mali Sorumluluk Sigortas›
Motorlu Kara Tafl›t Araçlar›
‹htiyari Mali Sorumluluk Sigortas›
Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k
Mali Sorumluluk Sigortas›
Asansör Kazalar›nda Üçüncü
Kiflilere Karfl› Sorumluluk Sigortas›
‹flveren Sorumluluk Sigortas›
3.fiah›slara Karfl› Mali
Mesuliyet Sigortas›
Tehlikeli Maddeler Zorunlu
Sorumluluk Sigortas›
Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk
Sigortas›
Özel Güvenlik Mali
Sorumluluk Sigortas›
Zorunlu Sertifika Mali
Sorumluluk Sigortas›
Mesleki Sorumluluk Sigortas›
Hayat D›fl› Toplam Prim
2004
Toplam
‹çindeki
Pay› (%)
974.015.000
Bununla beraber son y›llarda yarg›n›n konuya
verdi¤i önem ve a¤›r
hasarlara neden olan sorumsuz tutum ve
davran›fllardan do¤an zararlar› telafi etmeye
yönelik kararlar› göz ard› edilemez. Bu
durumun ve yeni T.Ceza Kanunu hükümlerinin
sigortaya olan ihtiyac› art›raca¤› flüphesizdir.
2) Sorumluluk sigortas›nda rizikonun ne
derece a¤›r sonuçlar verece¤ini önceden
tahmin etmek oldukça güçtür. Bazen çok
a¤›r sonuçlar›n do¤abilece¤ini göz önüne
alan sigortac›n›n risk seçimi de oldukça zor
olmaktad›r.
3) Baz› mesleki faaliyetlerle ilgili zorunlu
sigortalar getirilmifltir. Trafik sigortalar›, Tüpgaz
ve Tehlikeli Maddeleri üretenler, nakledenler,
kullananlar, satanlarla ilgili mesleki zorunlu
sigortalar gibi. Ancak bu sigortalar›n zorunlu
olsalar dahi, yeterince takip edilmedi¤i
aç›kt›r. Trafik Sigortalar›n› yapt›rmayanlar›n
oran› %20’lere ulaflmaktad›r. Di¤er
sigortalarda mesle¤in icras› için ilk izin
2005
Toplam
‹çindeki
Pay› (%)
2006
Toplam
‹çindeki
Pay› (%)
2007
17,51
1.179.323.999
17,94
1.359.644.758
16,42
1.583.328.434
106.081.000
1,91
143.068.160
2,18
170.531.901
2,06
197.380.277
3.816.000
0,07
4.254.990
0,06
5.279.570
0,06
8.078.143
137.000
16.005.000
0,00
0,29
183.414
24.495.125
0,00
0,37
217.273
34.717.202
0,00
0,42
227.022
41.602.938
47.022.000
0,85
79.873.530
1,21
107.159.407
1,29
120.505.469
4.099.000
0,07
6.333.363
0,10
7.957.658
0,10
9.479.078
7.720.000
0,14
1.331.567
0,01
1.703.193
0,02
1.787.283
0
0,00
266.773
0,00
1.400.205
0,02
1.698.044
0
0
5.561.847.000
0,00
0,00
0
59.490
0
6.574.422.000
0,00
0,00
0
1.191
0
8.281.739.454
0,00
0,00
0
405
7.751.125
9.600.048.047
31
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
s›ras›nda yapt›r›lan zorunlu sigortan›n, mesleki
faaliyetin devam› s›ras›nda yap›lmas›n›n
takibine gere¤i gibi dikkate edilmemektedir.
4) Sorumluluk sigortas›n›n yeterince
geliflmemesinde, e¤itim ve sorumluluk
duygusunun eksikli¤i aç›kt›r.
5) Tüketicilerin de yeterince bilinçlenmemifl
olmas› ve zarara u¤rayanlar›n haklar›n›
takipte karfl›laflt›klar› hukuki ve mali güçlükler
ve haklar›n al›nmas›ndaki gecikmeler
sorumsuz hareket edenleri, bir anlamda daha
serbest b›rakmakta, sorumluluklar›n›
hissetmemelerine ve sigorta zaruretini
duymamalar›na neden olmaktad›r.
6) ‹htiyaç olan sorumluluk sigortalar›n›n
bugüne kadar düzenlenmemifl olmas› da
üzerinde durulacak bir husustur. Örne¤in;
sa¤l›k hizmeti sunanlara iliflkin olarak,
hastanelere, t›bbi merkezlere, laboratuarlara,
ilaç üretenlere, kimyasal ürünlere iliflkin
sorumluluk sigortalar›; halka aç›k yerlerin
iflletilmesine yönelik olarak sinema, tiyatro,
stadyum, e¤lence merkezlerine iliflkin
sigortalar; turizm sektörüne yönelik olarak
otel, motel, pansiyon iflleticileri ile ilgili
sigortalar, avukatlar, hukuk bürolar›, eczac›lar
ve eczanelere iliflkin mesleki sorumluluk
sigortalar› bugün ihtiyac› hissedilen sigortalardand›r. Bu sigortalar›n bir ço¤unun zorunlu
hale getirilmesi ile bu hizmetlerden istifade
edenlerin can, mal güvenli¤inin sa¤lanmas›,
hizmet verenlerin de sorumluluklar›n›n teminat
alt›na al›nmas› mümkün olacakt›r.
Bugün birçok ülkede sorumluluk sigortalar›n›n
zorunlu sigortalara dönüfltü¤ü görülmektedir.
Ancak, zorunlu sigorta uygulamas›na
geçilmesi için afla¤›da s›ralayaca¤›m›z
kriterlere göre de¤erlendirme yap›lmal›d›r.
1) Zorunlu sigortalar ciddi risklerin ve önemli
sosyal bir problemin çözümünü içermelidir. Bu
konuda ifl kazalar› sigortalar› ile oto mali
sorumluluk sigortalar› iyi bir örnektir.
2) Baz› hallerde bu sigortalar genelde yayg›n
32
olmayan ancak kendi alan›nda yo¤un
a¤›rl›kl› riskleri teminat alt›na almal›d›r. Oto
yar›fllar›na iliflkin zorunlu sigortalar gibi.
3) Kanun koyucunun a¤›r sorumluluk yükledi¤i
hallerde, bu sorumluluk zorunlu sigorta ile
karfl›lanmal›d›r. Aksi takdirde mevzuat›n etkisi
olmayacakt›r.
Bugün ülkemizde baz› faaliyetler veya olay
veya eylemler sonucunda do¤an a¤›r
zararlar sorumluluk sigortalar›n›n eksikli¤ini
hissettirmektedir. Tuzla’daki tersanelerde
çal›flanlar›n maruz kald›klar› ölümler ve
bedeni zararlar toplumun infialine neden
olmaktad›r. Sosyal sigortalar mevzuat› ile
sa¤lanan ifl kazalar› sonucunda, iflverene
düflecek hukuki sorumlulu¤a iliflkin iflveren
sorumluluk sigortas›n›n yap›lmas› iste¤e ba¤l›
oldu¤undan ifl kazalar›ndan do¤an tazminat
talepleri sosyal sigortalar mevzuat›na göre
karfl›lanacakt›r. Ölümün verdi¤i ac› ve kayb›n
para ile giderilmesi mümkün olmamakla
beraber bir nebze de olsa bu kay›plar
karfl›s›nda, kay›ptan do¤an s›k›nt›lar›
giderebilecektir. 1992 y›l›ndan beri devam
eden ve toplum gündeminde yeralan
tersanelerdeki kazalara karfl› zorunlu
sigortan›n düflünülmesi kan›m›zca bir ihtiyac›
karfl›layacakt›r. Zorunlu sigorta ihdas› için
yukar›da de¤indi¤imiz 2 ve 3 no’lu kriterler
tersaneler için de söz konusudur. Di¤er
yandan, ‹stanbul Bo¤az›nda s›k s›k olan deniz
kazalar› can ve mal güvenli¤ini ortadan
kald›racak boyutlara ulaflmaya bafllam›flt›r.
17 A¤ustos 1999 tarihinde ülkemizin yaflam›fl
oldu¤u Marmara Depremi felaketinden sonra
Yap› Denetimi Hakk›nda 595 say›l› Kanun
Hükmünde Kararname ç›kar›lm›fl; yap›
denetiminin sa¤lanmas› ve bundan do¤an
sorumluluklar›n zorunlu sigorta ile teminat
alt›na al›nmas› istenilmifltir. Ancak
Kararnamenin Anayasa Mahkemesi karar› ile
iptal edilmesinden sonra ç›kar›lan 4708 say›l›
Yap› Denetimi Hakk›nda Kanunda bu konuda
zorunlu bir sorumluluk sigortas›
öngörülmemifltir. Halen haz›rlanan Tasar› da
yasallaflamam›flt›r. ■
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Avrupa Birli¤i Konut
Finansman› (Mortgage)
Piyasalar›n›n Bütünleflmesi
Berna ÖZfiAR KUMCU
TSRfiB, AB ve Uluslararas› ‹liflkiler
onut finansman› kredisi kullan›m›, pek
çok Avrupa Birli¤i vatandafl› için
yaflam boyu yap›lan en büyük ve önemli
finansal yat›r›md›r. Konut finansman›
(mortgage) piyasalar› Avrupa ekonomisinde
önemli bir paya sahip olup, konut kredisi
bakiyeleri AB gayri safi yurtiçi hâs›las›n›n
hemen hemen % 47’sini oluflturmaktad›r.
Buna karfl›n, Avrupa Birli¤i içerisinde s›n›r-ötesi
faaliyetleri gerek arz gerekse talep
aç›lar›ndan k›s›tlayan ve piyasada rekabeti
olumsuz yönde etkileyen baz› engel ve
k›s›tlamalar bulunmaktad›r.
K
Bilindi¤i gibi, Avrupa Birli¤i Antlaflmalar›, Birlik
içerisinde mallar›n, hizmetlerin, kiflilerin ve
sermayenin serbest dolafl›m› önündeki
engellerin kald›r›lmas›n› ve tek bir pazar
oluflturulmas›n› öngörmektedir. Ne var ki,
konut finansman› piyasas› aç›s›ndan
bak›ld›¤›nda “bütünleflmifl bir tek pazardan”
söz etmek çok mümkün gözükmemektedir.
Dil, mesafe, tüketici tercihleri veya kredi
veren kurulufllar›n ifl stratejileri gibi etkenler
kadar, uygun politika yaklafl›mlar›yla
üstesinden gelinebilecek etkenler de (baflka
bir AB üyesi ülkede konut finansman› kredisi
sunumunun daha maliyetli olmas› gibi) k›s›tlamalar yaratmaktad›r. Yap›lan tahminler, bu
k›s›tlamalar›n ortadan kald›r›lmas›n›n, 100,000
Euro’luk bir konut finansman› kredisi için öde-
“AB Konut Finansman›
piyasalar›n›n etkin ve
rekabetçi hale gelebilmesi
için; konut finansman› kredi
fonlamas›n›n
kolaylaflt›r›lmas›, ürün
çeflitlili¤inin art›r›lmas›,
tüketici güveninin
sa¤lanmas›, tüketicilerin
hareket kabiliyetinin
art›r›lmas› gerekmektedir.”
nen faizin y›lda 470 Euro oran›nda azalmas›
anlam›na gelece¤ini ortaya koymaktad›r.
Bu nedenlerden ötürü, AB konut finansman›
kredisi piyasalar›n›n bütünleflmesi, AB finansal
sisteminin hem toptan hem de perakende
düzeyde daha etkin biçimde iflleyifli için
gereklidir.
Konut finansman› kredisi piyasalar›n›n tafl›d›¤›
önem nedeniyle Avrupa Komisyonu bu
piyasalar›n bütünleflme düzeyi ve iflleyifline
iliflkin kapsaml› bir çal›flma bafllatm›flt›r.
Çal›flma kapsam›nda tüm ilgili taraflarla
kapsaml› istiflarelerde bulunulmufl ve etki
analizleri1 yap›lm›flt›r. Bunu takiben Aral›k
2007 tarihinde, yap›lan çal›flmalar›n
sonuçlar›n› özetleyen ve AB konut finansman›
kredisi piyasalar›n›n etkinli¤ini ve
rekabetçili¤ini artt›racak önlemleri içeren bir
Beyaz Kitap2 yay›nlanm›flt›r.
1
Etki analizleri, yeni bir kanun ve/veya mevzuat de¤iflikli¤i gibi düzenlemelerin, olumlu ve olumsuz muhtemel etkilerinin ve bu etkilerin toplum kesimleri aras›ndaki da¤›l›m›n›n de¤erlendirilmesi ve politika seçenekleri belirlenebilmesi amac›yla kullan›lan bir yöntemdir.
2
Avrupa Komisyonu taraf›ndan yay›nlanan Beyaz Kitaplar, belli bir alanda Avrupa Birli¤i faaliyet önerilerini içeren ve di¤er hukuki araçlar için ilkesel
temel oluflturan belgelerdir. AB Bakanlar Konseyi taraf›ndan onaylanan Beyaz Kitaplar ilgili alanda bir “Birlik Eylem Program›”na dönüflebilmektedir.
33
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Avrupa Komisyonu, “AB Konut Finansman›
Piyasalar›n›n Bütünleflmesine iliflkin Beyaz
Kitap”ta AB konut finansman› piyasas›n›n
daha etkin ve rekabetçi hale gelebilmesi ve
bütünleflebilmesi için yap›lmas› gerekenleri flu
bafll›klar alt›nda özetlemektedir:
1. S›n›r ötesi arz ve konut finansman› kredisi
fonlamas›n›n kolaylaflt›r›lmas›
Finansal hizmet sa¤lay›c›lar›n konut finansman› piyasas› ürünlerini s›n›r-ötesinde çeflitli
flekillerde sunabilmeleri mümkündür. Ürünlerin
bu piyasalarda flubeler ve yan kurulufllar kurmak suretiyle veya birleflme ve devralmalar
sonucunda pazarlanmalar› mümkün oldu¤u
gibi, telefon veya internet gibi do¤rudan
da¤›t›m kanallar› yoluyla veya brokerler gibi
yerel arac›lar yoluyla da pazarlanmalar›
mümkündür. Hizmet sa¤lay›c›lar›n baflka bir
üye devlette yerleflik bulunan hizmet
sa¤lay›c›lar›n konut finansman› portföylerini
sat›n almak suretiyle s›n›r-ötesi faaliyette
bulunmalar› da söz konusu olabilmektedir.
Avrupa Komisyonu, orant›s›z engellemelerin
ortadan kald›r›lmas›, AB içerisinde konut
finansman› kredisi ürünlerinin fiyatlar›
aras›ndaki farkl›l›klar›n azalt›lmas› ve konut
finansman› kredisi fonlama araçlar›n›n
gelifltirilmesi için tedbirler almaktad›r.
34
2. Ürün çeflitlili¤inin artt›r›lmas›
Avrupa Birli¤i konut finansman› piyasas›nda
pek çok farkl› ürün yer almaktad›r. Ne var ki,
bu ürünlerin tümünün birden tüketicinin
tercihine sunuldu¤u tek bir üye ülke
piyasas›ndan söz etmek mümkün de¤ildir. Bu
durum, belli bir ölçüde tüketici tercihlerinden
ve konut finansman› sa¤lay›c›lar› taraf›ndan
izlenen farkl› ifl stratejilerinden
kaynaklanmaktad›r. Ne var ki, konut
finansman› kredisi sa¤lay›c›lar›n› belli
piyasalarda belli ürünleri sunmaktan al›koyan
ekonomik ve yasal baz› engeller
bulunmaktad›r. Avrupa Komisyonu, ürünlerin
da¤›t›m›nda ve sat›fl›nda tüketicilerin
ihtiyaçlar›na cevap verecek ürün çeflitlili¤inin
artt›r›lmas›n› ve yeni konut finansman›
ürünlerinin piyasaya sürülmesini
teflvik etmektedir.
3. Tüketici güveninin artt›r›lmas›
Konut finansman› kredisi kullan›m› tüketiciler
aç›s›ndan önemli bir karard›r. Avrupa
Komisyonu, ihtiyaçlar›na en uygun ürünü
arayan tüketicilerin do¤ru tercihte
bulunabilmesi için farkl› konut finansman›
ürünleri hakk›nda do¤ru, tam ve
karfl›laflt›r›labilir bilgiye sahip olmalar›
gerekti¤inin alt›n› çizmektedir.
Komisyon, ayn› zamanda, konut finansman›
kredisi sa¤lay›c›lar›n›n kredi kulland›racaklar›
kiflilerin ödemeleri düzenli olarak yap›p
yapamayacaklar› hakk›nda da kapsaml› bir
araflt›rma yapmalar› gerekti¤ini belirtmektedir.
Yeterli araflt›rma yap›lmadan veya ilkesiz kredi
arac›lar› taraf›ndan verilen krediler ekonomi
üzerinde olumsuz etki yaratabilmektedir.
Avrupa Komisyonu’nun tüketici güveninin artmas›nda üzerinde durdu¤u bir di¤er önemli
konu da konut finansman› ürünleri hakk›nda
sunulacak yüksek kalitede hukuki dan›flmanl›k
hizmetidir.
4. Tüketicilerin hareket kabiliyetinin artt›r›lmas›
Avrupa Komisyonu, tüketicilerin Avrupa Birli¤i
içerisinde konut finansman› sa¤lay›c›lar›n›
serbestçe seçebilme ve gerekti¤inde
de¤ifltirebilmelerini sa¤lamak amac›yla yasal
ve ekonomik engellerin kald›r›lmas›na ve
tüketicilerin hareket kabiliyetlerinin
artt›r›lmas›na çal›flmaktad›r. Bu çerçevede
fiyatlarda fleffafl›¤›n sa¤lanmas›, tüketicilerin
farkl› fiyat ve ürün çeflitleri hakk›nda bilgilendirilmesi ve tüketiciyi “ba¤layan” baz›
uygulamalar›n sona erdirilmesi gerekmektedir.
Söz gelimi, konut finansman› kredisi alan
tüketicilerin bir cari hesap açmak veya konut
finansman› kredisi sa¤layan flirketten sigorta
poliçesi almak mecburiyetinde b›rak›lmas›
tüketicinin hareket kabiliyetini k›s›tlamakta ve
rekabeti zay›flatmaktad›r.
Avrupa Komisyonu, bu amaçlara ulaflmak ve
Avrupa içerisinde konut finansman›
piyasalar›n›n bütünleflmesini sa¤lamak
amac›yla 2008 y›l› için bir dizi eylem plan›
oluflturmufltur. Bu çerçevede yasal düzenlemelerin yeniden gözden geçirilerek uyumlaflt›r›lmas›; tüketicilere sunulan bilginin
kalitesinin artt›r›lmas›; kredi kulland›rma
koflullar›n›n yeniden düzenlenmesi;
de¤erleme, tapu sicili ve icra yoluyla sat›fla
iliflkin usullerin de¤erlendirilmesi; kredi
anlaflmas›n›n ihlâli durumunda izlenecek politikalar›n belirlenmesi; “Konut Finansman›
Kredisi Fonlama Eksperler Grubu” çal›flmalar›
ile bu konuda yap›lan araflt›rmalar›n
sürdürülmesinin teflviki öngörülmüfltür.
Avrupa Komisyonu 2008 y›l› sonuna kadar
kredilerin erken ödenmesi, sözleflme öncesi
bilgilendirme, kredi verilebilirli¤in
de¤erlendirilmesi, tüketicilere sunulacak
tavsiyelere iliflkin koflullar, kredi sicillerine eriflim
gibi temel konularda kapsaml› bir etki analizi
haz›rlamay› öngörmektedir. Etki analizinin yan›
s›ra AB çap›nda bir “Kredi Geçmiflleri
Uzmanlar Grubu” oluflturulmas›; AB konut
finansman› piyasalar›nda faaliyet gösteren
kredi kurumu d›fl›ndaki kurumlar›n rolü ve
düzenlenmesine iliflkin bir çal›flma haz›rlanmas›; de¤erleme, tapu sicili ve icra yoluyla
sat›fla iliflkin usullere dair bir tavsiye karar›
oluflturulmas› ve üye devlet düzenlemelerinin
etkinli¤inin artt›r›lmas› için tapu sicili ve icra
yoluyla sat›fl›n süresi ve maliyetine iliflkin skorbordlar haz›rlanmas› konular› AB gündemini
oluflturmaktad›r. ■
(Avrupa Komisyonu’nun “AB Konut Finansman›
Piyasalar›n›n Bütünleflmesine iliflkin Beyaz Kitab›”
için bkz. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/
LexUriServ.do?uri=COM:2007:0807:FIN:EN:PDF)
35
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
2007 Y›l›nda Avrupa Sigorta
Sektörü Yerinde Sayd›
Onur ACAR
TSRfiB, Mali ve Finansal Düzenlemeler
vrupa Sigorta ve Reasürans
Federasyonu (CEA) taraf›ndan
aç›klanan ilk verilere göre, Dünya piyasalar›n›
etkileyen mortgage krizinin yafland›¤› 2007
y›l›nda, Avrupa sigorta sektörünün prim
büyüklü¤ü 2006 y›l›ndaki 1.086 Milyar Euro
seviyesinden 1.110 Milyar Euroya ç›karak,
2001 y›l›ndan bu yana en düflük büyüme
oran›n› göstermifl ve nominal bazda %2.2, reel
bazda ise %0.1 art›fl kaydetmifltir.
A
Avrupa sigorta flirketlerinin Euro cinsinden
olan yükümlülüklerini yine Euro cinsinden
yat›r›mlarla karfl›lamas› flirketlerin ABD
piyasalar›nda yat›r›mlar›n› s›n›rland›rm›flt›r.
Ayr›ca, özellikle 2001 y›l›ndan sonra sigorta
flirketlerinin yat›r›m stratejilerini gözden
geçirmesi ve risk yönetimlerini gelifltirmifl
olduklar› da dikkate al›nd›¤›nda, Avrupa
sigorta sektörünün yaflanan finansal krizden
oldukça az etkilendi¤i söylenebilir. Avrupa
sigorta sektöründe primlerin 2007 y›l›nda
neredeyse yerinde saymas› özellikle artan
rekabet ile aç›klanmaktad›r.
Avrupa Sigorta Sektörünün Prim Büyüklü¤ü (Milyar Euro)
36
“2007 y›l›nda Avrupa
sigorta sektörünün
prim büyüklü¤ü,
flirketler aras›nda
yaflanan yo¤un
rekabet nedeniyle bir
önceki y›la göre
nominal bazda %2.2,
reel bazda ise yaln›zca
%0.1 artarak
1.11 trilyon euro
olarak gerçekleflmifltir.”
Hayat sigortas› primleri
Hayat sigortas› primleri reel bazda %0.1
artarak 674 Milyar Euro’dan 688 Milyar
Euro’ya yükselmifltir. Eski AB üyesi olan Bat›
Avrupa ülkelerinde hayat primleri %0.4
gerilerken, yeni 12 üyede %20 art›fl gösterdi¤i
görülmektedir. Avrupa hayat sigortas›
piyasas›n›n sadece %2.5’ini oluflturan 12 Orta
ve Do¤u Avrupa ülkesinde görülen bu art›fl›n
nedenleri aras›nda ekonomik büyüme,
yat›r›mlardaki h›zl› art›fl ve mesleki emeklilik
planlar›n›n geliflmesi say›labilir. Bat› Avrupa
ülkelerindeki düflüfl ise, hayat sigortas›
piyasas›nda kifli bafl› primlerin 1998 y›l›ndaki
680 Euro seviyesinden 2007 y›l›nda 1.200
Euro’ya ç›karak doygunlu¤a ulaflmas›na ve
yat›r›mlardaki art›fl h›z›n›n birçok ülkede
yavafllamas›na ba¤lanabilir.
Hayat d›fl› sigorta primleri
Hayat d›fl› sigorta primleri ise 2007
y›l›nda reel bazda %0.2 artarak
412 Milyar Euro’dan 422 Milyar
Euro’ya yükselmifltir. Düflüflün en
büyük nedeni olarak flirketler
aras›nda artan rekabet
gösterilmektedir. Hayat primlerinde
oldu¤u gibi, hayat d›fl› primler de
Bat› Avrupa ülkelerinde önemli
düflüfller göstermesine karfl›n, yeni
AB üyesi olan Orta ve Do¤u Avrupa
ülkelerinde %7 dolay›nda art›fl
göstermifltir.
Avrupa Sigorta Sektöründe Branfl Baz›nda
Prim Büyüklü¤ü ve Art›fl Oranlar›
Branfllar
2006
2007
Nominal
Reel
Hayat
Hayat d›fl›
Motorlu tafl›t
Sa¤l›k ve ferdi kaza
Mal
Sorumluluk
Nakliyat
Hukuksal koruma
Di¤er
Toplam
673.9
412.1
127.7
121.8
79.8
33.3
16.3
6.5
26.6
1.086
688.3
421.8
129.1
126.0
81.4
33.5
16.6
6.9
28.4
1.110
2.1
2.4
1.1
3.4
2.0
0.6
1.8
6.2
6.8
2.2
0.1
0.2
-1.1
1.4
-0.2
-1.4
-0.6
3.3
4.3
0.1
Rekabetin en yo¤un yafland›¤› ve hayat d›fl›
primlerin üçte birini oluflturan motorlu tafl›t
sigortalar›nda primler reel bazda
%1.1 gerileyerek 129 Milyar Euro olarak
gerçekleflmifltir. Motorlu tafl›t sigortalar›nda
prim büyüklü¤ünün uzun y›llard›r reel bazda
gerilemesinin veya çok az artmas›n›n
nedenleri aras›nda düflen hasar ödemelerinin
prim düflüfllerini beraberinde getirmesi
say›lmaktad›r. Ancak özellikle 2006 y›l›ndan
itibaren hasar ödemelerinin tekrar artmaya
bafllamas›yla birlikte, flirketler primleri düflük
tutabilmek için tüketicilere “kulland›¤›n kadar
öde” gibi yenilikçi ürünler sunmaya ve
arabas›n› çok az kullananlar veya iyi sürücüler
için özel oranlar uygulamaya bafllam›flt›r.
Sa¤l›k ve ferdi kaza sigorta branfl›,
2007 y›l›nda, Kuzey Avrupa ülkelerindeki önemli düflüfllere karfl›n reel bazda
%1.4 büyüyerek,126 Milyar Euro prim
büyüklü¤ü ile hayat d›fl› sigorta primleri
içinde ikinci s›rada gelmektedir.
Primlerin % 57’si 2006 y›l›nda sa¤l›k
sigortas›n› tamamen özellefltiren
Hollanda ile k›smen özellefltiren
Almanya’dan kaynaklanmaktad›r.
sigortalar› branfl›nda oldu¤u gibi, sorumluluk
sigortalar› prim büyüklü¤ü de yo¤un rekabet
nedeniyle reel bazda %1.4 düflerek 33.5 Milyar
Euro olmufltur.
Sigorta flirketlerinin yat›r›mlar›
Özellikle hayat sigortalar›nda görülen
düflük prim art›fl oranlar›na ve 2007 y›l›nda
Dünya’da yaflanan finansal krize paralel
olarak, sigorta flirketlerinin yat›r›mlar› 2007
y›l›nda bir önceki seneye göre reel bazda
sadece %2.2 artarak 7.283 Milyar Euro’ya
yükselmifltir. Toplam yat›r›mlar›n %80’ini
oluflturan hayat flirketlerinin yat›r›mlar› %2.4
artarken, hayat d›fl› flirketlerin yat›r›mlar› ise
%1.4 art›fl göstermifltir. ■
Avrupa Sigorta Sektörünün Yat›r›m Büyüklü¤ü (Milyar Euro)
Mal sigortalar› prim büyüklü¤ü ise son
7 y›ld›r ilk kez reel bazda küçülerek 81.4
Milyar Euro olarak gerçekleflmifltir. Mal
37
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Avrupa Birli¤i Sigortac›l›k
Komiteleri
Hüseyin ARSLAN
TSRfiB, Hukuk ve Mevzuat
Avrupa Kömür Çelik Toplulu¤unun bugünün
Avrupa Birli¤ine evrilme sürecinde, temel
hedeflerden biri üye ülkeler aras›nda bir Ortak
Pazar yarat›lmas› olmufltur. Bu pazar›n do¤ru
ve etkin bir flekilde ifllemesini sa¤lamak
amac›yla, Topluluklar düzeyinde birçok
çal›flma, düzenleme ve yasama ifllemi
gerçeklefltirilmifltir. Bu çabalar toplu ve
kapsay›c› çözümlerin yan› s›ra sektörlere
dönük özgül çal›flmalar da içermekte olup,
finansal hizmetlerin Ortak Pazar›n iflleyifli içinde
sahip oldu¤u öneme koflut olarak finansal
hizmetler konusunda çal›flmalar yap›lm›flt›r.
“AB sigortac›l›k
düzenlemelerinin
oluflum sürecini
do¤ru anlayabilmek
için, sigortac›l›k
komitelerini
tan›mak gerekir”
oluflumlar›, örgütsel yap›lar›, görevleri ve
çal›flma usulleri flu flekilde aç›klanabilir:
EIOPC
Avrupa sigortac›l›k sektörü finansal hizmetler
kapsam›nda, AB Hukuku çerçevesinde birçok
düzenlemeye tabii k›l›nm›flt›r. AB müktesebat›
içinde sigortac›l›k düzenlemelerinin oluflum
sürecini daha do¤ru anlayabilmek için,
Avrupa Birli¤i karar alma ve yasama
mekanizmalar› içinde etkin rol alan sigortac›l›k
komitelerini tan›mak ve bu Komitelerin
sürece nas›l dâhil edildiklerini anlamak
gerekmektedir.
Bu Komitelerden ilki, bir istiflare komitesi
niteli¤inde bulunan Avrupa Sigorta ve Mesleki
Emeklilik Komitesi (European Insurance and
Occupational Pension Comitee – EIOPC);
di¤eri ise Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik
Denetçileri Komitesi’dir (Comitee of European
Insurance and Occupational Pension
Supervisors – CEIOPS). Ad› geçen Komitelerin
EIOPC, Avrupa Komisyonu’nun 2004/9/EC
say›l› karar›yla kurulmufl ve Sigorta
Komitesinin yerini alm›flt›r1. Kendi alan›nda,
Komisyon’un denetim ve yasama politikalar›
organ› olan ve yeni direktiflerin tasla¤›n›n
haz›rlanmas›na katk›da bulunan
EIOPC’nin üyeleri, Üye Devletlerin üst düzey
temsilcileridir. Bu üyeler d›fl›nda Komisyon
temsilcisinin de bulundu¤u Komitenin
baflkanl›¤›n› Komisyon temsilcisi
yürütmektedir. Ayr›ca CEIOPS baflkan› da
gözlemci üye olarak EIOPC toplant›lar›na
kat›labilmektedir.
Sekretarya iflleri Komisyon taraf›ndan
yürütülen Komite, düzenli olmak kayd›yla
toplant› zamanlar›n› ve usul kurallar›n› kendisi
belirlemektedir.
1
EIOPC, her ne kadar, Avrupa Komisyonunun 5 Kas›m 2003 tarihli ve 2004/9/EC say›l› karar›yla kurulmufl olmakla birlikte, bu karar›n yürürlü¤e girifl tarihi
Sigorta Komitesinin tamamen istiflari nitelikli görevlerini de¤ifltiren direktifin yürürlü¤e girifl tarihine ertelenmifltir. Bu yeni direktif ise 13 Nisan 2005 tarihli
AB Resmi Gazetesinde yay›nlanm›fl ve ayn› ay›n 20sinde yürürlü¤e girmifltir.
38
Ticari ve mesleki birlikler dâhil ilgili taraflar› ve
Avrupal› düzenleyicileri bilgi vermek üzere
ça¤›rma yetkisi bulunan EIOPC, yasama
sürecinde ortaya ç›kan metinler üzerinde
haz›rlad›¤› görüfllerle süreci
etkileyebilmektedir.
Finansal Hizmetler Komitelerini yeni bir yap›ya
kavuflturmay› hedefleyen ve bu yönde birçok
direktifte de¤ifliklik yapan 2005/1/EC say›l›
direktif EIOPC’ün faaliyet alan›n› belirlerken,
bu komitenin özellikle çal›flma rejimleri, sosyal
sigortalar ve toplu ifl görüflmeleri gibi ifl ve
sosyal güvenlik hukuku alan›na giren
konularda çal›flmayaca¤›n›n alt›n›
çizmektedir. Komitenin temel çal›flma alan›
sigorta, reasürans ve mesleki emeklilik ile bu
konulardaki Komisyon önerilerine iliflkin
olarak Avrupa Komisyonu’na tavsiyelerde
bulunmakla s›n›rl›d›r.
CEIOPS
Üye Devletlerdeki Sigorta ve Mesleki Emeklilik
Denetçileri Birliklerinin üst düzey
temsilcilerinden oluflan CEIOPS,
Komisyon’dan ba¤›ms›z bir kurulufl olarak
karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ba¤›ms›z bir kurulufl
olmas›n›n do¤al sonucu olarak, CEIOPS’nin
kendisine ait bir sekretaryas› bulunmaktad›r.
Komisyon temsilcisi ile Avrupa Ekonomik
Alan›na üye olan ‹zlanda, ‹sviçre ve Norveç’in
temsilcileri gözlemci olarak bu Komitenin
çal›flmalar›na kat›labilmektedir.
CEIOPS, Lamfalussy sürecinin üçüncü
aflamas›nda, sigorta ve mesleki emeklilik
sektörleri yönünden görev üslenmektedir. Bu
görev sigorta ve mesleki emeklilik alanlar›nda
haz›rlanan direktif ve tüzüklerin
uygulanmas›na iliflkin önlemler hakk›nda
Komisyona görüfl bildirilmesini (seviye 2’ye
dahil olan ifllemler) ve düzenlemelerin
do¤ru ve etkin flekilde uygulanmas›n›
sa¤lamak ve ulusal denetim makamlar›
aras›ndaki iflbirli¤ini kolaylaflt›rmak üzere
denetim standartlar›, tavsiye kararlar ve yol
gösterici ilkeler oluflturulmas›n› (seviye 3’e
dahil olan ifllemler) kapsamaktad›r.
Ayr›ca, CEIOPS baflta Ekonomik ve Finansal
Komite (Economic and Financial Committee)
ile Finansal Hizmetler Komitesi (Financial
Services Committee) olmak üzere sigortac›l›k
ve mesleki emeklilik konular›nda görevler
üstlenen di¤er Avrupa Kurumlar›n›n
çal›flmalar›na da kat›lmaktad›r.
CEIOPS’un temel organ›, tüm üyelerin ve
39
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
gözlemcilerin kat›l›m›yla oluflan Üyeler
Kurulu’dur (Members Meeting). Bu Kurul,
Komite’nin hem bütçenin onaylanmas› gibi iç
iflleyifline dönük kararlar›n›n al›nmas›ndan,
hem de Komisyon’a sunulacak görüfller gibi
kurumsal görevlerine iliflkin
kararlar›n al›nmas›ndan sorumludur.
Yönetim Kurulu ise Üyeler Kurulu taraf›ndan
al›nan kararlar›n hayata geçirilmesinden ve
Komite’nin idari görevlerinin yürütülmesinden
sorumlu organ›d›r. CEIOPS’nin seçimle oluflan
organlar›n›n aksine süreklilik arz eden organ›
olan Sekretarya ise Yönetim Kurulu ve Üyeler
Kurulu’nun görevlerini yerine getirmelerine
yard›mc› olmaktad›r. Ayr›ca, sektörden
kat›l›mc›larla kurulan diyalogun koordinatörü
olarak görev yapmakta ve Avrupa
Komisyonu ve di¤er üçüncü kiflilerle kurulan
iliflkileri sürdürmektedir. S›n›rl› say›da üst düzey
Avrupa Birli¤i uzman›ndan oluflan ‹stiflare
Heyeti ise CEIOPS’nin çal›flma program›n› ve
sonuçlar›n› izlemektedir.
CEIOPS, beyan ve dokümanlar›n› haz›rlamak
ve teknik çal›flmalar yürütmek üzere ulusal
denetleme makamlar›ndan uzmanlar›n
kat›l›m›yla oluflan Çal›flma Gruplar› kurabilir. Bu
Çal›flma Gruplar›n›n organizasyon yap›lar› ve
say›lar› Komite’nin Çal›flma Program›na ba¤l›
olarak de¤iflmektedir.
Lamfalussy Süreci:
1999 y›l›nda haz›rlanan Finansal Hizmetler
Eylem Plan›2 çerçevesinde toplanan Akil
Adamlar Komitesi (Comittee Of Wise Men)
2001 y›l›nda Avrupa Menkul De¤erler
Piyasalar› hakk›nda bir rapor haz›rlad›3. Bu
raporda, Birli¤in konuya iliflkin düzenlemeleri
haz›rlarken izlemesi gereken bir süreç
önerilmekteydi. Komiteye baflkanl›k eden
Alexandre Lamfalussy’nin ad›yla an›lan
yasama süreci modellemesinin amac›
de¤iflken ekonomik koflullar karfl›s›nda gerekli
yasama ifllemlerinin h›zl› ve etkin bir flekilde
gerçeklefltirilmesini ve ortaya ç›kan
düzenlemelerin ilgili oldu¤u sektörün kendine
özgü koflullar›na uyumlu olmas›n› sa¤lamak
olmufltur. Daha sonra ç›kar›lan ve Avrupa
finans sektörüne iliflkin düzenlemelere önemli
de¤ifliklikler getiren 2005/1/EC say›l› direktif4,
ile, bu yasama süreci modellemesinin sigortac›l›k sektörünü ilgilendiren düzenlemeler için
de uygulanmas› kabul edilmifltir.
4 aflamadan oluflan Lamfalussy Süreci flu
flekilde ifllemektedir:
Aflama 1: Ola¤an ortaklafla karar alma
yönetimi (co-decision) ile temel prensipler
kabul edilmektedir.
Aflama 2: Komisyon ilk olarak EIOPC’nin
görüflünü alarak, CEIOPS’nin Aflama 1’de
kabul edilen metnin teknik detaylar›n
dolduran uygulama önlemleri için görüfl
oluflturmas›n› ister. CEIOPS sektörden
temsilciler, nihai kullan›c›lar ve tüketicilerin de
kat›l›m›yla oluflturdu¤u görüflü Komisyona
sunar. Komisyon incelemesinin ard›ndan bu
görüfl EIOPC’de oylan›r ve Komisyon
önlemleri kabul eder. Tüm bu süreç içinde
Avrupa Parlamentosuna düzenli olarak
bilgi verilir.
Aflama 3: CEIOPS, Avrupa Müktesebat› içinde
düzenlenmeyen konularda denetim
standartlar›, tavsiye kararlar ve yol gösterici
ilkeler oluflturur, emsal tarama ve ulusal
denetim makamlar›n›n uygulamalar›
üzerinde çal›fl›r.
Aflama 4: Komisyon gerçeklefltirilen
düzenlemelerin üye devletlerce zaman›nda
ve do¤ru flekilde iç hukuklar›na geçirilmesini
denetler ve bu konuda gerekli giriflimlerde
bulunur. ■
2
Commission Communication of 11 May 1999 entitled "Implementing the framework for financial markets: action plan" [COM(1999) 232 final - Not
published in the Official Journal].
3
“Final Report Of The Committee Of Wise Men On The Regulation Of European Securities Markets”
4
24.3.2005 tarihli ve L 79/9 say›l› Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi
40
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Avrupa Birli¤i’nde ‹klim
De¤iflikli¤i ile Mücadele
Müge SOYSAL
TSRfiB AB ve Uluslararas› ‹liflkiler
üresel ›s›nmadan kaynaklanan do¤al
afetlerin art›fl› 2007 y›l›nda sigorta
sektörünü etkileyen en önemli etkenler
aras›ndaki yerini ald›. Dünya çap›nda konu ile
ilgili birçok uzman, sigorta flirketi ve hatta
politikac› ise iklim de¤iflikli¤i ile bafla ç›kmak
üzere ortak ve eflgüdümlü eylem planlar›n›n
erkenden faaliyete sokulmas› gerekti¤i
görüflünü paylafl›yor.
K
Bugüne kadar birçok üniversite ve araflt›rma
merkezinin de küresel ›s›nmadan kaynaklanan
iklim de¤iflikli¤inin nedenleri ve etkileri üzerinde
çal›flmalar gerçeklefltirerek hem küresel hem de
bölgesel çapta devlet, kurum ve toplumlar›n
konu ile ilgili olarak nas›l bilinçlendirilmesi ve
hangi yasal düzenlemelerin yap›lmas› gerekti¤i
konusunda çeflitli de¤erlendirmelerde
bulunduklar› görülüyor.
Avrupa Sigorta ve Reasürans Birli¤i de (CEA)
Avrupa Birli¤i ve AB sigorta piyasas›n›n bu
süreçte nas›l bir rol üstlenmesi gerekti¤ine iliflkin
olarak 2007- 2008 Faaliyet Raporu’nda baz›
de¤erlendirmelerde bulundu. Bu say›m›zda
iklim de¤iflikli¤i konusunda Avrupa Birli¤i’nin
rolünü mercek alt›na alaca¤›z.
Bali Eylem Plan›’nda kapasite oluflturma, risk
yönetimi ve risk azalt›c› stratejileri öngören
“gelifltirilmifl eylem”i hem bu konudaki
güvenilirli¤ini ispatlamak hem de kendi
gelece¤ini garantilemek amac›yla bafll›ca
destekleyenler aras›nda yer al›yor.
Yasal Düzenlemeler
‹klim de¤iflikli¤i ile mücadele kapsam›nda
Avrupa Birli¤i’nin bölgesel çapta haz›rl›k
içerisinde olup, konuya iliflkin birçok yasal
düzenleme yapmay› planlad›¤› görülüyor. Buna
ba¤l› olarak, Avrupa genelinde sera etkisi
yaratan gazlar›n azalt›lmas› ve yenilenebilir
enerji oran›n›n fazlalaflt›r›lmas›na yönelik teklifleri
kapsayan “Avrupa Birli¤i Yenilenebilir Enerji ve
‹klim De¤iflikli¤i Paketi”nin 2008 y›l› sonunda
kabul edilmesi bekleniyor. Ayr›ca, AB’nin, 2007
y›l›nda sigorta piyasas›n›n bu süreçteki rolü
üzerine haz›rlad›¤› yeflil kitab› takiben, Kas›m
2008’de de bu konudaki politikaya iliflkin
tavsiyelerini içeren beyaz kitab› yay›nlamas›
planlan›yor.
Konu ile ilgili olarak Avrupa Birli¤i’nin ayr›ca
ortak tar›m politikas›, hayvan sa¤l›¤› stratejisi ile
su kaynaklar›n›n k›tl›¤› ve kurakl›¤a iliflkin
bildirgeyi yeniden inceleme alt›na alarak iklim
de¤iflikli¤i kapsam›nda uygun hale getirmek
üzere çal›flmalarda bulundu¤u da dikkat
çekiyor.
Avrupa Birli¤i’nin ‹klim De¤iflikli¤i Perspektifi
Sigorta Sektörünün Katk›s›
Son dönemde iklim de¤iflikli¤i ile mücadele
sürecine bak›ld›¤›nda, Avrupal› yetkililerin 2009
y›l›nda Kopenhag’da imzalanmas› beklenen
“Uluslararas› ‹klim Antlaflmas›” müzakereleri
aflamas›nda aktif bir rol ald›klar› dikkat çekiyor.
Avrupa, bu sürecin ilk baflar› halkas›n› oluflturan
CEA raporu, Avrupa Birli¤i düzeyinde yap›lan
yasal düzenlemelerin hiç kuflkusuz önemli
oldu¤unu vurgulayarak Avrupa sigorta
sektörünün de bu süreçte önemli bir rol
üstlendi¤ini belirtiyor.
41
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Konu ile ilgili olarak Munich Re, do¤al afetler
sonucunda meydana gelen hasarlar›n sigorta
sektörü taraf›ndan tazmin edilme oran›n›n 2006
y›l›nda %28’e yükseldi¤i (1980 y›l›nda bu oran
%17 kaydedilmifltir) bilgisini veriyor. Buna
ra¤men, do¤al afetlerin s›kl›¤› ve ölçüsünde
görülen art›fl›n, giderek fazlalaflan risk
kapsam›ndaki mal, insan ve ekonomik faaliyetlerin sigortalanabilirli¤ini olumsuz flekilde etkiledi¤i görülüyor.
Bu nedenle, sigorta sektörünün iklim
de¤iflikli¤inin etkilerini araflt›rmak ve sonuçlar› ile
mücadele etmekte önemli bir aktör haline
geldi¤i dikkat çekiyor. Zira, sigorta sektörünün
risk de¤erlendirmesi alan›nda sahip oldu¤u
güçlü deneyim, iklim de¤iflikli¤inin etkilerinin saptanmas› ve mücadele sürecinde do¤ru kararlar›n al›nmas› aç›s›ndan önem tafl›yor.
Avrupa’daki meteorolojik afet say›s› ile
meydana gelen sigortal› ve maddi kay›plar
Buna ba¤l› olarak, Avrupa sigorta sektörü
genelinde de konu ile ilgili çal›flmalar›n sürdü¤ü
görülüyor. Sektörün, Hükümetleraras› ‹klim
De¤iflikli¤i Paneli’nin çal›flmalar›na verdi¤i katk›,
bu çal›flmalar›n bafl›nda geliyor. Baz› üye
Avrupa Birli¤i ülkelerinde sigorta sektörlerinin ise
sel riski tafl›yan bölgelerin haritalar›n›n
ç›kart›lmas› ve imar planlar›n›n oluflturulmas› gibi
çal›flmalar üstlendikleri de dikkat çekiyor.
Buna ek olarak, sigorta sektörünün riskler
konusunda fark›ndal›k yaratma, kifli ve
kurumlar› bu süreçte do¤ru iletiflim
kampanyalar› ve sigorta poliçeleri için teflvik
etme konular›nda geliflmifl bir deneyime sahip
olmas› da önem tafl›yor. Sigorta sektörü
taraf›ndan iklim de¤iflikli¤ini hafifletici eylemleri
destekleyen yeni sigorta ürünlerinin lanse
edilmesi ve alternatif risk transfer mekanizmalar›n›n gelifltirilmesi bu kapsamda gerçeklefltirilen faaliyetlere
örnek olarak
gösterilebilir.
Afet say›s›
Maddi kay›p (2006 de¤erleri)
Sonuç olarak, Avrupa Birli¤i ve
Avrupa sigorta sektörü genelinde
yürütülen yasal düzenleme ve
eylem planlar›n›n hem Avrupa’n›n
iklim de¤iflikli¤i konusundaki
duyarl›l›¤›n› hem de bölgesel
anlamda üstlendi¤i liderlik rolünü
ispatlar nitelikte oldu¤u dikkat
çekiyor. ■
Sigortal› kay›p (2006 de¤erleri)
Afet say›s›
Say›larla ‹klim De¤iflikli¤i
Felaket tipi
Maddi Hasar (Milyar Euro)
Ölü say›s›
F›rt›na (Kyrill)
Amerika
10
-
Sel
‹ngiltere
3,8
-
1 600 km2
550
1,2
67
S›cakl›k dalgas›
Yang›n
42
Ülke
(2007)
Macaristan,Romanya,
Yunanistan,Avusturya
Yunanistan
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
2007 ve 2008 Y›llar›n›n
‹lk Üç Ayl›k
Mali Tablolar›n›n
Karfl›laflt›r›lmas›
Erdinç YURTSEVEN
TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s›
ergimizin bu say›s›n›n istatistikler
bölümünün konusunu, flirketlerimizin 2007
y›l›n›n ilk üç ayl›k bölümü ile 2008 y›l›n›n ayn›
dönemine ait mali tablolar›n›n karfl›laflt›r›lmas›
oluflturacakt›r. Bilindi¤i üzere, Hazine Müsteflarl›¤›
taraf›ndan yay›mlanan “Sigorta Branfllar›na
‹liflkin Tebli¤ (2007/1) ile sigorta branfllar›nda yeni
bir düzenlemeye gidilmifl, Müsteflarl›¤›n 2007/9
D
say›l› Genelgesi ile de flirketlerin 01 Ocak 2008
tarihinden itibaren faaliyetlerinin
muhasebelefltirilmesinin yeni branfl
düzenlemesine uygun olarak yap›laca¤› hüküm
alt›na al›nm›flt›r.
Yaz›m›zda, y›l sonuçlar› üzerinden karfl›laflt›rma
yap›labilmesini teminen, yeni branfl düzenlemesi
yerine eski branfl düzenlemesi dikkate al›nm›flt›r.
‹lk önce bilanço, daha sonra ise gelir tablosu
kalemleri irdelenecektir.
I- B‹LANÇO (HAYAT DIfiI fi‹RKETLER)
1- Aktif
Cari Varl›klar
Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar
Finansal Varl›klar ‹le Riski Sigortal›lara
Ait Finansal Yat›r›mlar
Esas Faaliyetlerden Alacaklar
‹liflkili Taraflardan Alacaklar
Di¤er Alacaklar
Gelecek Aylara Ait Giderler
Di¤er Cari Varl›klar
Cari Olmayan Varl›klar
Esas Faaliyetlerden Alacaklar
‹liflkili Taraflardan Alacaklar
Di¤er Alacaklar
Finansal Varl›klar
Maddi Varl›klar
Maddi Olmayan Varl›klar
Gelecek Y›llara Ait Giderler
Di¤er Cari Olmayan Varl›klar
AKTIF TOPLAMI
2008-1
Aktifteki
Pay›(%)
2007-1
Aktifteki
Pay›(%)
Fark (%)
8.912.038.095
2.664.288.950
77
23
6.570.123.048
1.978.378.197
69
21
36
35
2.381.682.950
3.165.128.550
142.070.736
39.787.239
397.064.839
122.014.831
2.733.801.803
14.781.337
1.500
341.965
2.232.517.565
437.710.285
34.530.586
2.871.342
11.047.223
11.645.839.898
20
27
1
0
3
1
23
0
0
0
19
4
0
0
0
100
1.580.225.526
2.830.106.164
5.533.266
36.458.220
80.348.793
59.072.882
2.988.815.814
7.869.404
1.500
254.824
2.539.981.076
418.642.749
20.360.537
122.388
1.583.336
9.558.938.862
17
30
0
0
1
1
31
0
0
0
27
4
0
0
0
100
51
12
2.468
9
394
107
-9
88
0
34
-12
5
70
2.246
598
22
43
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
Hayat D›fl› branfllarda faaliyet gösteren sigorta
flirketlerinin aktif toplam› geçen y›l›n ayn›
dönemine göre yaklafl›k % 22 oran›nda bir art›fl
göstererek 11.645 Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Cari
varl›klar % 36 oran›nda artarken cari olmayan
varl›klardaki art›fl % 9 olarak gerçekleflmifltir. Bu
art›flla beraber cari varl›klar›n aktif içerisindeki
pay› % 69’dan % 77’ye yükselmifl, cari olmayan
varl›klar›n pay› %2 3’e gerilemifltir.
Milyar YTL’den % 32 art›flla 2.4 Milyar YTL’ye
yükselmifl olmas›d›r. Finansal varl›klarda yaflanan
% 51’lik büyümenin kayna¤› sat›lmaya haz›r
finansal varl›k kaleminin 973 Milyon YTL’den % 64
art›flla 1.6 Milyar YTL’ye yükselmifl olmas›d›r.
Cari varl›klardaki art›fl›n temel belirleyicileri, nakit
ve nakit benzeri varl›klar kalemi ile finansal
varl›klar kalemlerindeki art›fllar olmufltur. Nakit ve
nakit benzeri varl›klarda % 35’lik bir art›fl yaflanm›fl
olup bu art›fl›n nedeni, bankalar kaleminin 1.8
Gelecek aylara ait giderler ve gelir
tahakkuklar›nda yaflanan %394’lük art›fl›n nedeni
2008 y›l› bafl›ndan itibaren komisyon giderlerinin
bu hesap alt›nda muhasebelefltirilmeye
bafllanmas›d›r.
2- Pasif
K›sa Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
Esas Faaliyetlerden Borçlar
‹liflkili Taraflardan Borçlar
Di¤er Borçlar
Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
Ödenecek Vergi Vb. Yüküm.
Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar
Gelecek Aylara Ait Gelirler
Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler
Uzun Vadeli Yükümlülükler
Finansal Borçlar
‹liflkili Taraflara Borçlar
Di¤er Borçlar
Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›
Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar
Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler
Özsermaye
Ödenmifl Sermaye
Sermaye Yedekleri
Kar Yedekleri
Geçmifl Y›llar Karlar›
Geçmifl Y›llar Zararlar›(-)
Dönem Net Kar›
PASIF TOPLAMI
44
Esas faaliyetlerden alacaklar hesab›n›n alt
hesab› olan sigortac›l›k faaliyetlerinden alacaklar kaleminde prim üretiminde yaflanan % 14’luk
art›fla ra¤men %8’lik bir yükselifl kaydedilmifltir.
2008-1
Pasifteki
Pay›(%)
2007-1
Pasifteki
Pay›(%)
Fark(%)
6.450.006.208
3.314.757
810.957.773
230.432.003
107.476.860
4.964.172.156
163.361.482
21.481.314
140.037.383
8.772.479
154.446.947
346.140
7.806.505
834.955
43.970.681
49.180.686
52.307.981
5.041.386.743
2.728.149.497
108.723.993
2.192.140.579
280.160.178
414.267.366
146.479.861
11.645.839.898
55
0
7
2
1
43
1
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
43
23
1
19
2
-4
1
100
4.795.452.509
3.276.198
720.252.649
118.337.437
69.718.775
3.705.129.593
107.849.503
22.138.499
45.305.378
3.444.476
541.454.211
252.136
5
158.516
466.492.611
67.870.771
6.680.173
4.222.032.143
2.446.261.206
14.698.290
2.026.911.356
136.081.202
488.718.892
86.798.982
9.558.938.862
50
0
8
1
1
39
1
0
0
0
6
0
0
0
5
1
0
44
26
0
21
1
-5
1
100
35
1
13
95
54
34
51
-3
209
155
-71
37
0
427
-91
-28
683
19
12
640
8
106
-15
69
22
II- HAYAT DIfiI BRANfiLAR KÂR/ZARAR HESABI
1-Teknik Sonuçlar
2008-1
Yang›n
DASK
Nakliyat
Kaza
Mühendislik
Tar›m
Sa¤l›k
Seyahat Sa¤l›k
Hukuksal Koruma
Ferdi Kaza
Kredi
KMA Mali Soruml.
Hayat D›fl› Toplam
Trafik
Kasko
444.245.281
72.686.797
105.467.508
848.552.450
119.739.873
94.627.295
460.109.259
4.005.293
7.477.499
105.619.862
13.742.397
501.680.765
2.777.954.278
452.382.863
726.954.413
YAZILAN PR‹MLER
2007-1
Fark%
434.293.633
59.588.457
91.213.844
813.118.536
118.302.353
38.292.128
405.292.266
3.359.104
7.693.033
86.365.120
6.009.139
379.488.507
2.443.016.121
369.561.851
676.398.951
Bilançonun pasif taraf›na bak›ld›¤›nda
özsermayenin % 19 oran›nda artt›¤› görülmektedir. Ancak, bu art›fla ra¤men bu kalemin
pasif toplam› içerisindeki pay›nda bir puanl›k
bir azal›fl meydana gelmifltir.
K›sa vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki
pay› 5 puanl›k art›flla % 55’e ulaflm›flt›r. Bunun
en önemli nedeni, sigortac›l›k teknik
karfl›l›klar›nda yaflanan % 34’lük art›flt›r. 5684
say›l› Kanun ile getirilen yeni karfl›l›klar ve
mevcut karfl›l›klar›n hesaplamas› fleklinin
de¤ifltirilmesi ile beraber sigortac›l›k teknik
karfl›l›klar›n pasifteki pay› 4 puan artarak
% 43’e ulaflm›flt›r. Sigortac›l›k teknik karfl›l›klar›
içerisindeki en fazla art›fl›n yafland›¤› alt kalemler % 31 ile muallak hasar ve tazminat
karfl›l›klar› ve % 36 ile kazan›lmam›fl prim
karfl›l›klar› olmufltur.
2008 y›l›n›n ilk yar›s›nda sektör 146 Milyon
YTL’lik net kar elde etmifl olup, bu tutar
geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla % 69’luk bir
2
22
16
4
1
147
14
19
-3
22
129
32
14
22
7
TEKN‹K KÂR / ZARAR
2008-1
2007-1
Fark(%)
33.000.175
479.512
13.627.062
52.218.566
6.522.020
284.389
978.796
309.696
5.509.935
37.196.809
-4.067.484
-127.207.667
18.851.810
-149.738.005
49.438.420
41.659.151
1.004.607
25.681.595
-468.632
10.893.396
-790.449
-21.360.946
1.696.762
5.198.310
29.295.776
656.141
-16.977.644
76.488.065
-24.709.346
-6.408.800
-21
-52
-47
11.243
-40
136
105
-82
6
27
-720
649
-75
506
871
art›fl› ifade etmektedir.
Elemanter branfllarda, yaz›lan primlerde bir
önceki y›l›n ayn› dönemine göre % 14’lük bir
art›fl kaydedilmifl ve prim üretim tutar› 2.777
Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Sektörün elemanter
branfllardaki teknik kâr› geçen y›l›n ayn›
döneminde 76 Milyon YTL iken bu dönemde
teknik kâr % 75’lik azal›flla 19 Milyon YTL’ye
gerilemifltir.
Sektörün teknik kâr›n›n olumsuz yönde geliflim
göstermesinin en önemli nedenlerinden bir
tanesi yasal düzenlemelerde yaflanan
de¤iflikliklerdir. 5684 say›l› Kanun ve bu
Kanun’a dayan›larak ç›kar›lan teknik karfl›l›klar
yönetmeli¤inde, hem yeni teknik karfl›l›klar
düzenlenmifl hem de eski karfl›l›k kalemlerinde
yeni hesaplama yöntemleri getirilmifltir.
Bunlardan teknik sonuçlar› etkileyen en
önemlileri, devam eden riskler karfl›l›¤›n›n
ihdas› ile muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n
aktüeryal zincir merdiven metodu ile
45
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
hesaplan›yor olmas›d›r.
2008’in ilk üç ayl›k döneminde ayr›lan devam
eden riskler karfl›l›¤› 47 Milyon YTL olup, bunun
36 Milyon YTL’si trafik branfl›na aittir. Bilindi¤i
üzere, aktüeryal zincirleme merdiven metodu
ile yap›lan hesaplamalarda uzun kuyruklu
(long tail) branfllar daha fazla
etkilenmektedir. Bu branfllardan olan trafik
branfl›nda, muallâk tazminat karfl›l›klar›nda
geçen y›l›n ayn› dönemine göre 53’lük bir art›fl
meydana gelmifl branfl›n hasar-prim oran› %
81’den % 123’e yükselmifltir.
Kaza branfl› prim üretimi toplam üretimin
% 33’ünü olufltururken bu tutar 2008’in ilk
döneminde % 31’e gerilemifltir. Bu branfltaki
prim art›fl›, % 4 ile genel prim art›fl›ndan daha
düflük gerçekleflmifltir. Kaza branfl›nda, geçen
y›l›n ayn› döneminde zarar mevcut iken
2008’in ilk üç ayl›k döneminde 52 Milyon
YTL’lik teknik kâr elde edilmifltir. Kaza branfl›
prim üretiminin % 86’s› kasko alt branfl›ndan
elde edilmektedir. Geçen y›l›n ayn›
döneminde bu oran % 83 idi. Kasko’daki prim
üretiminde % 7’lik bir art›fl gerçekleflmifltir. Bu
branflta yaflanan en sevindirici geliflme teknik
kâr boyutunda gerçekleflmifltir. Sektör,
kasko’da 2007 y›l›n›n ilk döneminde 6 Milyon
YTL zarar ederken, 2008 y›l›n›n ayn›
döneminde 49 Milyon YTL’lik bir kâr elde
edilmifltir. Sektörün teknik sonuçlar›na en fazla
etkisi olan branfllardan birisi olan kasko
branfl›nda son y›llarda oldukça olumsuz
geliflmeler yaflanm›fl ve teknik zararla
karfl›lafl›lm›flt›r. Sektör, bu olumsuz geliflmeler
karfl›s›nda özellikle maliyetlerin azalt›lmas›
noktas›nda yo¤un çaba sarfetmifltir. Bu
dönem sonuçlar›na bak›ld›¤›nda söz konusu
önlemlerin sonuç verdi¤i anlafl›lmaktad›r.
Sektör prim üretimine kaza branfl›ndan sonra
46
en fazla katk›y› sa¤layan branfl KMA mali
sorumluluk branfl›d›r. Bu branfltaki üretimin
% 90’›n› trafik branfl› oluflturmaktad›r. Trafik
prim üretiminde en çok art›fl›n yafland›¤›
branfllardan birisi olarak dikkati çekmektedir.
Geçen y›l›n ayn› döneminde trafikte 25 Milyon
YTL’lik bir teknik zarar oluflmufl iken, bu zarar
miktar› % 506’lik art›flla 150 Milyon YTL’ye
ulaflm›flt›r. Bu branfl›n teknik sonuçlar›n›
etkileyen en önemli unsur, yukar›da da
belirtildi¤i gibi teknik karfl›l›klar olmufltur.
2008’in ilk çeyre¤inde Karayollar› Motorlu
Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› prim
üretimi bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre
% 22 oran›nda artarak 452.294.428.- YTL’ye
ulaflm›flt›r. Bu art›fl 2006 ve 2007 y›l›n›n ilk
çeyreklerinin karfl›laflt›r›lmas› sonucu elde
edilen % 6’l›k büyümeden çok daha fazlad›r.
Bu art›fl›n ana sebeplerinden biri
01 A¤ustos 2007 tarihinden itibaren Karayollar›
Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortas›nda k›smi serbestli¤e geçilmesi
üzerine araç bafl›na prim üretiminde
meydana gelen art›fllar olarak
de¤erlendirilmektedir. Trafik tarifesinde 2008
y›l› bafl›nda bir art›fl daha gerçekleflmifltir. Bir
di¤er önemli sebep ise yeni araç sat›fllar›nda
meydana gelen canl›l›kt›r. 2008 y›l› Ocak-Mart
döneminde toplam araç sat›fl› geçen y›l›n
ayn› dönemine göre % 26 oran›nda artarak
129.000 adet olmufltur. Araç sat›fllar›ndaki bu
art›flta zorunlu bir sigorta olan Karayollar›
Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk
Sigortas› prim üretimindeki % 22’lik büyümede
önemli bir etken olmufltur.
Kasko branfl›ndaki teknik sonuçlar›n daha da
iyileflmesi ve trafik branfl›nda yaflanacak
olumlu geliflmeler genel olarak sektörün
teknik sonuçlar›n›n iyileflmesi anlam›na da
gelecektir.
2- Mali Sonuçlar
2008-1
2007-1
Fark (%)
Yat›r›m Gelirleri
341.885.373
146.103.097
134
Finansal Yat›r›mlardan Elde
Edilen Gelirler
103.669.498
94.893.816
9
Finansal Yat›r›mlar›n Nakde
Çevr. Elde Edilen Kârlar
22.966.126
9.013.092
155
Finansal Yat›r›mlar›n
De¤erlemesi
Kambiyo Kârlar›
‹fltiraklerden Gelirler
Ba¤l› Ortak. Ve Müflterek
Yönetime Tabi Tefleb. Gel.
Arazi, Arsa ‹le Binalardan
Elde Edilen Gelirler
19.388.057
17.248.171
12
143.337.596
4.921.742
2.812
50.206.826
17.219.133
192
5.784
7.449
-22
2.040.069
3.604.834
-43
Türev Ürünlerden Elde
Edilen Gelirler
169.772
142.307
19
Di¤er Yat›r›mlar
101.646
-973.977
110
Hayat Teknik Bölümünden
Aktar›lan Yat›r›m Gel.
0
26.530
-191.980.643
-69.112.503
178
Yat›r›m Yönetim Giderleri (-)
-2.592.911
-1.160.665
123
Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-)
-7.765.001
-1.176.977
560
-585.838
-495.826
18
-124.494.087
-45.345.448
175
0
-6.417
-47.591.440
-11.251.847
323
-8.655.970
-9.369.648
-8
-295.396
-305.675
-3
Yat›r›m Giderleri
Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.
Oluflan Zararlar (-)
Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan
Yat›r›m Gelirleri (-)
Türev Ürünler Sonucunda
Oluflan Zararlar (-)
Kambiyo Zararlar› (-)
Amortisman Giderleri (-)
Di¤er Yat›r›m Giderleri (-)
Di¤er Faaliyetlerden
Gelir&Giderler(+/-)
2.608.021
-46.543.916
106
Karfl›l›klar Hesab› (+/-)
-15.227.741
-47.236.414
-68
Reeskont Hesab› (+/-)
-427.598
-1.189.452
-64
1.978.359
1.431.888
38
13.171.498
0
Zorunlu Deprem Sigortas›
Hesab› (+/-)
Ertelenmifl Vergi
Varl›¤› Hesab› (+/-)
Ertelenmifl Vergi
Yükümlülü¤ü Gideri (-)
97.329
-46.063
311
Di¤er Gelir Ve Kârlar
5.023.275
4.315.845
16
Di¤er Gider Ve Zararlar (-)
-2.220.197
-3.856.420
-42
Önceki Y›l Gelir Ve Kârlar›
248.579
52.940
370
Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-)
Net Dönem Kâr› Veya Zarar›
-35.483
-16.240
118
152.512.752
30.446.678
401
47
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
342 Milyon YTL’lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 192
milyon YTL’lik yat›r›m giderleri ve 3 Milyon
YTL’lik di¤er faaliyetlerden kaynaklanan
gelirler 2008 y›l›n›n ilk yar›s›nda 152 Milyon YTL
mali kâr elde edilmesine neden olmufltur. Bu
tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre % 401’lik
bir art›fl› ifade etmektedir.
Yat›r›m gelirlerinde % 134’lük bir art›fl söz
konusudur. Kambiyo karlar›nda yaflanan 143
Milyon YTL’lik kâr rakam› yat›r›m gelirlerindeki
art›fl›n temel belirleyicisi olmufltur. Her ne kadar
yat›r›m giderlerinde % 178’lik bir art›fl görülüyorsa da bu art›fl›n nedeni hayat d›fl› teknik
bölüme aktar›lan yat›r›m gelirleridir.
III- HAYAT fi‹RKETLER‹ KÂR/ZARAR HESABI
1.Teknik ve Mali Sonuçlar
Yaz›lan Primler
Hayat Teknik Kâr
Emeklilik Teknik Kâr
Hayat/Emeklilik Mali Kâr
Kâr
Hayat D›fl› Faaliyet Kâr›
Toplam Kâr (Vergi öncesi)
Vergi
Net Kâr
2008-1
2007-1
Fark%
457.977.796
2.129.299
5.326.078
60.561.113
68.016.490
-12.472.205
55.544.285
-11.939.272
43.605.013
380.639.448
50.577.574
-33.468.887
45.343.644
62.452.331
-4.600.281
57.852.050
-10.908.101
46.943.949
20
-96
-116
34
9
171
-4
9
-7
Hayat branfl› prim üretiminde 2007 y›l›n›n
ilk çeyre¤i ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda % 20’lik bir art›fl
görülmektedir. 2008 y›l› ilk üç ayl›k döneminde
bu branflta 458 Milyon YTL’lik prim üretilmifltir.
Teknik kar 2 Milyon YTL olarak gerçekleflmifltir.
48
Emeklilik branfl› da teknik kâr vermifltir. Mali
kârla beraber hayat ve emeklilik faaliyet kar›
%9’lük art›flla 68 Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r.
Ancak, hayat flirketlerinin elemanter branfllardaki zararlar› teknik kâr› afla¤›ya çekmifltir.
HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü
fiimdi Elleri Tafl›n Alt›na
Koyma Zaman›
684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu 2007 y›l›
Haziran ay›nda Resmi Gazete’de
yay›mland›. Kanun ile verilen bir y›ll›k sürede
haz›rlanmas› gereken yönetmelikler ç›kar›ld›.
Bunlar›n üzerine de çok say›da aç›klay›c›
tebli¤, genelge ve sektör duyurusu
yay›nland›. Böylece, sektörü düzenleyen
mevzuat bütünü birkaç istisna d›fl›nda
tamamlanm›fl oldu. Yeni mevzuat bütünü ile
birlikte, sistem sessiz sedas›z de¤iflti. Bu
de¤iflim sürecinde, geçmiflin birçok
al›flkanl›klar›n›n ortadan kald›r›lmas›,
sektörün ihtiyac›na yönelik ve sektöre yak›fl›r
modern bir düzenleyici altyap› ile sektörün
daha ileri götürülmesi hedeflendi. Bu
hedefin elde edilmesi için geriye bir tek
husus kal›yor, o da getirilen yeni sistemin
kurallar›na uyum sa¤lamak.
5
Kuflkusuz, yeni mevzuat bütünü ile getirilen
yeni sistem; sektörün oyuncular› için yeni
yükümlülükler, kurallar, ilave harcamalar
getirdi¤i gibi, geçmiflte yanl›fl davrananlar›n
sektörden ay›klanmas› ve sektörün ça¤dafl
çal›flma alan›na kavuflturulmas› gibi bir ifllev
de görecektir. Bu durum elbette sektörün
daha sa¤l›kl› bir biçimde faaliyet
göstermeye bafllamas›n› ve sektöre olan
güven art›fl›n› sa¤layacakt›r.
5684 say›l› kanunla yepyeni bir döneme
girmekteyiz. O halde, sektör oyuncular›n›n
ister sigorta flirketi, ister arac› veya yard›mc›
hizmetler alan›nda faaliyet gösteriyor olsun,
yeni sistemin yeni kurallar›na uyma
konusunda titizlik göstermeleri, yeni sistemi
sahiplenerek daha ileri ad›mlar için öncülük
etmeleri ülkemiz sigortac›l›k sektörünü
gelmesi gereken yere çok daha k›sa
zamanda getirecektir. Gün, hedeflerin
heyecan›n› duyma, aflkla ve flevkle bu
hedeflere ulaflmak için gece gündüz
çal›flma günüdür.
Bugün 100 binden fazla kifliyi istihdam
eden sektörün, yar›n bir milyon kifliyi
istihdam edebilmesi; bugün 11 Milyar YTL
prim üreten sektörün yar›n 50 Milyar
seviyesine ulaflmas›, ülkemiz milli servetinin
ciddi bir k›sm›n›n sigorta teminat› alt›na
al›nmas›, insanlar›m›z›n tamam›n›n hayat ve
ferdi kaza teminatlar›na kavuflturulmas› gibi
hedeflere ulaflabilece¤imizi hayal etmeli ve
buna inanmal›y›z. Çünkü ülkemiz çok daha
büyük ve çok daha güzel bir sigortac›l›k
sektörünü hakediyor.
‹deal bir sigortac›l›k sektörü ve her kesimin
kazançl› ç›kaca¤› güvenilir bir sistem için
oluflturulan bu yeni kurallar bütününe uyum
sa¤lamada tüm kesimlerin elini tafl›n alt›na
koymas› ve uzun vadeli düflünmesi büyük
önem arz etmektedir. Unutulmamal›d›r ki
bugün katlan›lacak baz› zorluklar gelecekte
bu zorluklara katlananlara büyük getirilerle
geri dönecektir. ■
49
TSEV
TSEV Türk Sanat Müzi¤i
Korosu Kurdu
Doç. Dr. Suna ÖZYÜKSEL OKSAY
TSEV Müdürü
ektörel geliflimi destekleyen
çal›flmalar›n yan› s›ra düzenleyece¤i
kültür-sanat ve di¤er sosyal faaliyetlerle de
sektör çal›flanlar›n› biraraya getirmeyi
amaçlayan Türk Sigorta Enstitüsü Vakf›, Türk
Sanat Müzi¤i Korosu kurdu. TSEV Müdürü
Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay, koronun
kurulma amac›n› flöyle aç›klad›: “Vakf›m›z›n,
kurulmas›nda öncü oldu¤u koro çal›flmalar›,
sektör çal›flanlar›n›n ifl ortam›n›n d›fl›nda da
birlikte olmalar›n› sa¤layacak. Böylelikle farkl›
flirketlerden gelen çal›flanlar aras›ndaki iletiflim
ba¤lar› da güçlenmifl olacak. TSEV olarak
düzenleyece¤imiz kültür-sanat ve di¤er sosyal
faaliyetlerde birlikte geçirece¤imiz keyifli
saatler sektörü birbirine daha da
yak›nlaflt›racakt›r. Müzi¤in uyumu ve ahengi,
S
sektör çal›flanlar›n›n ifl yaflam›na da
yans›yacakt›r.”
Teflvikiye’deki Vak›f Merkezi’nde çal›flmalar›n›
gerçeklefltiren TSEV Türk Sanat Müzi¤i
Korosunu, halen ‹stanbul Üniversitesi Devlet
Konservatuar›’nda Türk Müzi¤i Koro Ö¤retim
Görevlisi olarak çal›flan de¤erli sanatç›
Ayflenur Özpekel yönetiyor.
TSEV’den Özel ‹stihdam Bürosu
TSEV, Türk sigorta sektörünün rekabet
gücünün artt›r›lmas› ve gelifliminin
desteklenmesi amac›yla gerçeklefltirdi¤i
e¤itim, araflt›rma, proje, yay›n ve dan›flmanl›k
hizmetlerine bir yenisini daha ekleyerek,
“Özel ‹stihdam Bürosu” kurdu.
TSEV, flirketlerin befleri sermaye olarak
nitelendirdi¤i insan kayna¤›n›n yetifltirilmesi ve
gelifltirilmesi konusunda, sektörün bu konudaki
büyük a盤›n› kapat›yor. TSEV, flimdi de
flirketlere eleman seçme ve yerlefltirme
konusunda Özel ‹stihdam Bürosu hizmetiyle,
sektörün, ihtiyaç duydu¤u nitelikli elemanlara
50
en k›sa sürede ve en do¤ru flekilde
ulaflabilmesini sa¤lamay› hedefliyor.
TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun temel
amaçlar› flunlar:
❖ Araflt›rma ve anket çal›flmalar› yaparak sigorta sektörünün ihtiyaç duydu¤u ifl alanlar›n›
ve bu alanlarda çal›flacak kiflilerin niteliklerini
belirlemek.
❖ Sigorta sektöründe çal›flmak isteyen kiflileri
sektörün ihtiyaç duydu¤u alanlara yönlendirmek.
TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna
Özyüksel Oksay yapt›¤›
aç›klamada “‹nsan kaynaklar›na yap›lan yat›r›m,
flirketlerin
geleceklerine yapt›klar› en
önemli yat›r›md›r. Biz bunun
fark›nda olarak, sektörün,
insan kayna¤›n›n yetifltirilmesi
ve gelifltirilmesi konusundaki
a盤›n› büyük ölçüde
kapat›yoruz. fiimdi de sektöre
eleman seçme ve yerlefltirme
konusunda hizmetleri-mizi Özel
‹stihdam Bürosu arac›l›¤› ile vermek istiyoruz.
Türk finans sektörüne nitelikli iflgücü deste¤i
sa¤lamak amac›yla, TSEV Özel ‹stihdam
Bürosu’nun çok yak›n bir zamanda faaliyete
geçece¤i müjdesini veriyoruz.
Yapt›¤›m›z tüm
çal›flmalar›m›zla
sektöre deste¤imizi daha da
artt›raca¤›z.” dedi.
TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun
özgeçmifl havuzu, TSEV’e
gönderilen (TSEV sayfas›
Kariyer linki alt›nda yer alan
CV örneklerine uygun olarak,
doldurulan ve
[email protected] adresine
gönderilen) özgeçmifllerin
yan›s›ra, Vakf›n Türkiye genelinde
“Sigortac›l›k” e¤itimi veren
üniversitelere yapt›¤› ücretsiz seminerlerde
toplad›¤› özgeçmifllerden oluflacak.
TSEV II. Sigorta E¤itim Platformu ‹K ve E¤itim
Yöneticilerini Buluflturdu
TSEV, Türk sigorta sektörünün iflgücünün
niteli¤inin artt›r›lmas› amac›yla gerçeklefltirdi¤i
çal›flmalar› paylaflmak ve sektörün e¤itim ve
istihdam sorunlar›n›, ihtiyaçlar›n› belirlemek ve
çözüm önerileri üretmek amac›yla “II. Sigorta
E¤itim Platformu”nu düzenledi. ‹lki geçti¤imiz
y›l düzenlenen platform, Vilayetler Evi’nde
nefleli bir sohbet ortam›nda sabah kahvalt›s›
ile bafllad›.
Toplant› TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel
Oksay’›n aç›fl konuflmas›yla bafllad›. Özyüksel
konuflmas›nda “Sektörde çal›flan insan
kaynaklar›/e¤itim yöneticilerinin
çal›flmalar›m›zla ilgili düflünce ve elefltirilerini
önemsiyoruz. Düflünce ve elefltirileriniz sektör
insan kayna¤›n›n niteli¤inin artt›r›lmas›na
yönelik yapaca¤›m›z çal›flmalar› gelifltirmede
yol gösterici olacakt›r.” dedi.
TSEV’in sadece e¤itim enstitüsü olmad›¤›n›,
sektörün araflt›rma merkezi olarak
çal›flmalar›n› gelifltirdi¤ini belirten Özyüksel,
konuflmas›nda ayr›ca, Vakf›n yeniden
yap›lanma sonras› de¤iflen vizyonu ve
misyonu do¤rultusunda, geçti¤imiz y›l
düzenlenen birinci platformdan bugüne
kadar gerçeklefltirdi¤i ulusal ve uluslararas›
çal›flmalardan da ayr›nt›lar›yla bahsetti. Özel
‹stihdam Bürosu çal›flmalar›, içerikleriyle
çeflitlenen ve güncellenen e¤itim
programlar›, araflt›rma-yay›n ve projeleri,
ayr›ca yeni hizmetleri aras›nda bulunan
dan›flmanl›k ve organizasyon hizmetleri insan
kaynaklar› ve e¤itim yöneticileri taraf›ndan
ilgiyle karfl›land›.
51
TSEV
TSEV ‹nsan Kaynaklar› Fuar›na Kat›ld›
Türk Sigorta Enstitüsü Vakf›, Lütfi K›rdar
Uluslararas› Kongre ve Sergi Saray›’nda
düzenlenen ‹nsan Kaynaklar› Fuar›’na kat›ld›.
TSEV e¤itim programlar›, yay›nlar›, projeleri,
araflt›rmalar› ve Özel ‹stihdam Bürosu ile ilgili
çal›flmalar›n›, insan kaynaklar› yöneticileriyle
paylaflt›. TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel
Oksay ‹nsan Kaynaklar› Fuar›’na kat›lmalar›n›n
amac›n› flöyle aç›klad›: “‹nsan Kayna¤›,
flirketlerin rekabet ortam›nda hedeflerine
ulaflmalar›n› sa¤layan en önemli unsurlardan
biridir. Gelece¤i yöneten flirketler, nitelikli
iflgücüne sahip olan flirketlerdir. Bu anlay›flla,
Türk finans sektörüne nitelikli iflgücü deste¤i
sa¤lamak amac›yla, TSEV Özel ‹stihdam
Bürosunun çok yak›n bir zamanda faaliyete
geçece¤i fuarda kat›l›mc›larla paylaflt›k.
Yaflamboyu e¤itim ve geliflim felsefesiyle
yapt›¤›m›z ulusal ve uluslararas› çal›flmalarla,
özgün, nitelikli ve kaliteli sektörel e¤itim
programlar›, araflt›rmalar, yay›nlar ve projeler ile
rekabet ortam›nda sektörün geliflimine ve
karl›l›¤›n› artt›rmas›na destek oluyoruz. Özel
istihdam büromuzla da sektöre deste¤imizi
daha da artt›raca¤›m›za inan›yoruz.”
‹sveç Sigorta Enstitüsü TSEV’i Ziyaret Etti
H›zla geliflmekte ve büyümekte olan Türk
sigorta sektörü, yabanc› yat›r›mc›lar›n oldu¤u
kadar farkl› yabanc› kurum ve kurulufllar›n da
ilgisini çekmektedir. Bu kurulufllardan biri olan
‹sveç Sigorta Enstitüsü, Türk sigorta sektörünü
ve bu sektörde faaliyet gösteren TSEV’i daha
yak›ndan tan›mak amac›yla ülkemizi ve TSEV’i
ziyaret etti. Ziyaret kapsam›nda Türk sigorta
sektörünün yap›s›, kurumlar› ve sahip oldu¤u
f›rsatlar konusunda detayl› bilgiler ald›lar.
‹sveç Sigorta Enstitüsü çal›flanlar›, TSEV
merkezinde düzenlenen toplant› sonras›, vak›f
yetkililerinden edindikleri bilgilerden dolay›
memnuniyetlerini belirttiler. Ayr›ca, TSEV
Uluslararas› ‹liflkiler Birimi Uzman› Özge
Zihnio¤lu ile birlikte Fortis Hayat ve Emeklilik,
Milli Re ve Türkiye Sigorta ve Reasürans
fiirketleri Birli¤i gibi kurumlarla da görüflmeler
gerçeklefltirdiler.
Ticaret Meslek Lisesi Ö¤rencilerine TSEV’den Destek
TSEV, sigortac›l›k e¤itimi veren üniversitelerde
düzenledi¤i e¤itim seminerleri halkas›na, ticaret
liselerini de ekledi. Sultanbeyli Turhan Fevzio¤lu
Ticaret Meslek Lisesi, Sigortac›l›k Bölümü ö¤rencileri
TSEV’in organizasyonu ile uzmanlarla bir araya
geldi. Lise ö¤rencilerine, Sigorta Denetleme Kurulu
Uzman› Dr. Metin Sar›aslan taraf›ndan “Temel
Sigorta Kavramlar› ve Sigorta Muhasebesi” ve
Avukat Nuray Dinçment taraf›ndan “Sigorta
Hukuku” konular›nda seminerler verildi.
52
TSEV Bahçeflehir Üniversitesi
Seminerlerine Konuk Oldu
Bahçeflehir Üniversitesi taraf›ndan düzenlenen
ve ö¤rencilerin yan› s›ra d›flar›ya da aç›k olan
“Bahçeflehir Üniversitesi Meslek Yüksekokulu
Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Program›
Seminerleri-2008”e kat›lan TSEV müdürü Doç. Dr.
Suna Özyüksel Oksay, kat›l›mc›lara sigorta
sektörünün yap›s› ve sektörde yer alan kamu
kurumlar›, özel flirketler ve Sivil Toplum Kurulufllar›
hakk›nda bilgi verdi. TSEV Özel ‹stihdam
Bürosu’nun da tan›t›ld›¤› seminer sonras›nda
Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay’a Bahçeflehir
Üniversitesi’nce plaket takdim edildi.
Kültür Üniversitesi Ö¤rencileri TSEV’de
‹stanbul Kültür Üniversitesi ‹flletmecilik Meslek Yüksek
Okulu Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü ö¤retim
eleman› Dr. Cahit Evcil ve ö¤rencileri Türk Sigorta
Enstitüsü Vakf›’n› ziyaret etti. TSEV yetkilileri
taraf›ndan karfl›lan›lan ö¤rencilere, E¤itim Birim
Yöneticisi Sema Bilgin taraf›ndan Vakf›n çal›flmalar›
ile ilgili bilgiler verildi. Araflt›rma, Yay›n ve Proje Birimi
Uzman Yard›mc›s› Bilgehan Aksoy taraf›ndan ise
Özel ‹stihdam Bürosu faaliyetleri anlat›ld›.
Ö¤renciler, ziyaretleri ile TSEV’in hizmetlerini ve
sektör içindeki önemini daha yak›ndan tan›d›lar.
TSEV’den Yeni Bir Yay›n Daha…
Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi’nin dördüncü
say›s› yay›mland›.
TSEV’in Türk sigorta sektörünün geliflmesi ve
geliflmifl ülkelerdeki sigorta
sektörleri ile rekabet edebilir
seviyeye gelebilmesinin
desteklenmesi amac›yla
haz›rlad›¤› Sigorta
Araflt›rmalar› Dergisi’nin
dördüncü say›s› yay›mland›.
Sigorta Araflt›rmalar›
Dergisi’nin dördüncü
say›s›nda Frans›zca ve
‹ngilizce makalelerin yan› s›ra
yedi adet Bilim Kurulu Onayl›
ve üç adet Bilim Kurulu
Onay›na Sunulmayan makale bulunuyor. Bilim
Kurulu Onayl› makalelerin konular› flu flekilde
s›ralan›yor: Garanti Edilmifl Anüite
Opsiyonlar›n›n De¤erlemesi,
Türk Sigorta Endüstrisinde
Derinlik Sorunu, Devam Eden
Riskler Karfl›l›¤›’n›n TFRS 4’teki
Düzenlemelerle
Karfl›laflt›r›lmas›, La Lutte
Contre Le Blanchiment
D’argent Dans L’union
Européenne, Does Insurance
Promote Economic Growth?
CMR Konvansiyonu ve CMR
Sigortalar›, ‹klim De¤iflikli¤i ve
Sigorta Sektörüne Etkileri.
53
TSEV
TTK Tasar›s›n›n Sigorta Sektörü Üzerine
Etkileri E¤itimi TSEV’de Gerçekleflti
Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›’n›n yürürlü¤e
girmesi durumunda ifl çevreleri önemli
de¤ifliklikler ile karfl› karfl›ya kalacak. TSEV, 6.
Kitab› sigortac›l›k ile ilgili olan Kanun
Tasla¤›’n›n yürürlü¤e girmesinin sigorta
sektörünün üzerindeki de¤ifliklikleri incelemek
üzere bir e¤itim program› düzenledi. ‹ki
bölümden oluflan program›n ilk bölümünde
Acenteler, Sigorta Kitab› /Genel Hükümleri
ikinci bölümünde ise Sigorta Kitab› ile Sigorta
Türlerine Göre Hükümler ele al›nd›.
Haziran ay›nda, Mevzuat Uyum E¤itim
Programlar› kapsam›nda “Sigorta
Sözleflmelerinde Bilgilendirme
Yükümlülü¤ünün Kapsam› Bu Yükümlülük
Çerçevesinde Olas› Sorunlar ve Çözümleri”,
“Sigorta Acenteleri Yönetmeli¤i ‹le Getirilen
Yeni Düzenlemeler ve Sonuçlar›” ve
“Hayat/Hayat D›fl› Sigorta fiirketlerine Yönelik
Teknik Karfl›l›klar” konulu e¤itim programlar›
yo¤un kat›l›mlarla devam etti.
TSEV’den “TTK Tasar›s›n›n Getirece¤i Yenilikler” Semineri
Yürürlü¤e girecek Türk Ticaret Kanunu
Tasar›s› kapsam›ndaki yenilikleri içeren “Yeni
Türk Ticaret Kanunu’nun fiirketler Hukuku,
Denetim ve Finansal Raporlama Kapsam›nda
Getirece¤i Yenilikler ve Bu Çerçevede fiirket
Yönetici ve Ortaklar›n›n Sorumluluklar›”
konulu seminer, TSEV ve PwC iflbirli¤i ile Milli
Reasürans Konferans Salonu’nda
gerçeklefltirildi.
Aç›fl konuflmas›, TSEV E¤itim Birim Yöneticisi
Sema Bilgin taraf›ndan yap›ld›. Seminerin
birinci bölümünde PwC denetim hizmetleri
orta¤› Gökhan Yüksel, Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun genel çerçevesini çizdikten
sonra, kurumsal yönetimin gerekliliklerini
aç›klad› ve kurumsal yönetimin Türk
flirketlerince kavranmas› gerekti¤ini ve bu
noktada flirketlerin mali tablolar›n› aç›klamas›
gerekti¤ini belirtti. Seminerin ikinci bölümünde
Tasar› ve flirketlerdeki ortak kurumlara iliflkin
yenilikleri anlatan PwC Hukuk Hizmetleri
K›demli Müdürü Nilgün Serdar, her sermaye
flirketinin bir internet sitesi açmaya, böyle bir
54
site mevcutsa bir bölümünü bilgi toplumu
hizmetlerine özgülemeye mecbur
tutuldu¤unu ve internet sitesine konulmas›
gereken bilgilerin de kanunla belirlendi¤ini ve
yeni kanunun eski kanundan farkl› olarak
cezai yapt›r›mlar› da beraberinde getirdi¤ini
belirtti. Seminer kat›l›mc›lar›n sorular›n›n cevaplanmas›yla son buldu.
GÜVENCE HESABI
Güvence Hesab›’ndan Karayolu
Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk
Ferdi Kaza Sigortas› Kapsam›nda
Yap›lacak Ödemeler
A. Kadir KÜÇÜK
Güvence Hesab› Müdürü
arayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk
K Ferdi Kaza Sigortas›’n›n uygulamas› ilk
olarak Bakanlar Kurulu’nun 22.01.2004 tarih,
2004/6789 say›l› karar› ile 25384 no, 25.02.2004
tarihli Resmi Gazete’de yay›mlanarak
yürürlü¤e girmifltir.
Bu karar ile, 4925 Say›l› Karayolu Tafl›ma Kanunu
hükümleri çerçevesinde yurtiçi ve uluslararas›
yolcu tafl›mac›l›¤› yaparken bu tafl›ma
esnas›nda yolcular›n tamam› ile görevli
sürücüler ve bunlar›n yard›mc›lar› için Zorunlu
Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› yapt›rma zorunlulu¤u
getirilmifltir.
sa¤lad›¤› menfaatlerden dolay› zarar görenlere
karfl› bizzat sorumlu olurlar.
Bu sigortan›n bir di¤er özelli¤i de, kazan›n
meydana geliflinde kusur durumlar›na
bak›lmaks›z›n zarar gören yolcularla birlikte
sürücü ve yard›mc›lar› da kapsamas›d›r.
Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›, Bakanlar
Kurulu karar›nda belirlendi¤i gibi Tafl›ma Kanunu
çerçevesinde faaliyet gösteren tafl›mac›lar
taraf›ndan yapt›r›lmas› zorunlu tutulmufltur
Tafl›ma Kanunu’na göre tafl›mac›l›k yapanlar,
Kanunun 5’inci maddesi gere¤i Yetki Belgesi
almak zorundad›rlar.
Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›, yurtiçi ve
uluslararas› yolcu tafl›mac›l›¤› kapsam›nda
seyahat eden yolcular›, sürücüleri ve
yard›mc›lar›n› tafl›mac›l›k hizmetlerinin bafllad›¤›
andan bitim an›na kadar seyahat süresi içinde
(duraklamalar dahil) karfl›lafl›lacak her türlü
kazalar› teminat alt›na almaktad›r.
Yetki Belgesini alm›fl, tafl›mac›l›k faaliyetini
yapma ehliyetine sahip olmufl olan
tafl›mac›lar›n, Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik)
Sigortas› d›fl›nda, Tafl›ma Kanunu’nun 17’inci
maddesinde belirtilen sorumluluklar› için 18’inci
maddesindeki Zorunlu Tafl›mac›l›k Mali
Sorumluluk Sigortas›n› ve de 6789 Say›l› Bakanlar
Kurulu Karar› ile Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk
Ferdi Kaza Sigortas›n› yapt›rmalar› zorunludur.
Ferdi Kaza Sigortalar› bilindi¤i gibi kendi özelli¤i
olarak bir sorumluluk sigortas› de¤il, bir can
sigortas›d›r. Kiflilerin bu sigortay› yapt›rmalar›,
baz› kredi olaylar›nda bankalar›n zorunlu tutmas› d›fl›nda ihtiyaridir.
Bu sigortalar›n tamam›n›n veya herhangi
birisinin yapt›r›lmam›fl olmas› halinde, meydana
gelecek kazalarda zarar görenlerin bu sigortalar kapsam›nda bulunan bedeni tazminat
talepleri Güvence Hesab› taraf›ndan karfl›lan›r.
Ancak, 2004/6789 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›
ile Tafl›ma Kanunu kapsam›nda tafl›ma ifllemleri
yapanlar için bu sigortan›n yapt›r›lmas› zorunlu
tutulmufl ve yapt›rmayanlar tafl›mac›lar için bu
sigortan›n sa¤lad›¤› menfaatler aç›s›ndan
sorumluluk getirilmifltir. Di¤er bir ifade ile bu
sigortay› yapt›rmakla mükellef olup da
yapt›rmayan tafl›mac›lar, bu sigortan›n
Tabidir ki, bu ödemeler yap›ld›ktan sonra
Güvence Hesab›, sigortas›n› yapt›rmam›fl olan
tafl›y›c›ya ve di¤er sorumlulara rücu eder.
Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas›nda zararlar kusur
durumlar› göz önüne al›narak yap›l›r. Oysa
Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortalar›nda kusura
bak›lmaks›z›n zarar görenlere tazminat ödemesi
55
GÜVENCE HESABI
yap›l›r. Tafl›ma faaliyetinde bulunan tafl›y›c›,
flayet bu iki sigortay› da yapt›rmam›fl, ancak
Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortas›n›
yapt›rm›fl ise, iflletenin sorumlulu¤unu do¤uracak
zararlar tabidir ki öncelikle bu sigortadan
karfl›lanacakt›r. Bu sigortan›n sürücü ve/veya
iflletenin sorumluluklar› aç›s›ndan yok say›lmas›
mümkün de¤ildir.
Zorunlu üç sigortan›n da yap›lm›fl oldu¤u bir
araçta zararlar›n karfl›lanmas› önceli¤i nas›l
olacakt›r?
Öncelikle flunu belirtmek gerekir ki, her sigortan›n kendi kapsamlar› aç›s›ndan olaya bakmak
do¤ru olacakt›r. Örne¤in Zorunlu Tafl›mac›l›k
Sigortas› bir sorumluluk sigortas›d›r. Dolay›s›yla bu
sigortadan zararlar›n karfl›lanmas›nda öncelik
tafl›y›c›n›n sorumlulu¤una ba¤l›d›r. Tafl›y›c›n›n
sorumlu oldu¤u hallerde Zorunlu Tafl›mac›l›k
Sigortas›n›n öncelikle devreye girece¤i Genel
fiartlar›n B.8’inci maddesinde belirlenmifltir.
Bu sigortan›n yetersiz kalmas› durumunda ise
di¤er sorumluluk sigortalar› olan Zorunlu Mali
Sorumluluk (Trafik) Sigortas› ve ‹htiyari Mali
Sorumluluk Sigortalar›n›n devreye girece¤i
aç›klanm›flt›r. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›
ise, esas› itibariyle bir can sigortas› oldu¤undan,
kiflinin kendisine gelen zararlar›n karfl›lanmas›nda
öncelikle devreye girmesi gereken bir sigorta
türüdür. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›,
tafl›y›c›n›n bu sigortay› yapt›rma sorumlulu¤u
d›fl›nda, di¤er maddi ve manevi sorumluluklar›n›
ortadan kald›rmaz. Bu sigortadan karfl›lanacak
zararlar, tafl›y›c›n›n sorumlu olarak ödeyece¤i
di¤er tazminatlardan mahsup edilemez.
Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› kapsam›nda
ödenecek ölüm tazminat›, olay›n gerçekleflmesi
halinde poliçede yaz›l› olan teminat tutar› ile
s›n›rl› olarak, tamam› kazada ölen kiflinin
mirasç›lar›na, miras hukuku çerçevesinde
ödenir. Oysa Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› kapsam›nda ödenecek ölüm tazminat› ise, ölen
kiflinin bakiye yaflam süresi, aile ve çal›flma
koflullar›na göre hesaplan›r ve hesaplanan
tutar, ölenin deste¤inden yoksun kalanlara
Destekten Yoksun Kalma Tazminat› fleklinde
ödenir. Meydana gelen kaza, sigortal› aç›s›ndan
kaza tarihinden itibaren iki y›l içinde kal›c› bir
sakatl›¤a yol açm›fl ise, bu kifliye Genel fiartlar›n
A.3.2. maddesinde belirlenen oranlarda sakatl›k
tazminat› ödenir.
56
Bir kazada bir sigortal›ya sakatl›k tazminat›
ödenmifl ise, ayn› sigortal› için ödenen tazminat
miktar›na ulafl›l›ncaya kadar ölüm tazminat›
ödenemez. Sakatl›k tazminat› alm›fl olan sigortal›
kaza tarihinden itibaren iki y›l içersinde kaza
neticesi olarak vefat etti¤i takdirde
haksahiplerine ödenecek ölüm tazminat›, daha
önce sigortal›ya ödenmifl olan sakatl›k tazminat›
düflülmek suretiyle hesaplan›r. Tedavi giderlerinin
karfl›lanmas›nda öncelik s›ras› Genel fiartlar›n
A.3.3 maddesiyle Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza
Sigortas›na tan›m›fl ve tedavi giderlerinin baflka
sigorta sözleflmeleriyle teminat alt›na al›nsa
dahi, söz konusu giderlerin öncelikle bu
sigortadan karfl›lanaca¤› ifade edilmifltir.
Genel olarak Ferdi Kaza Sigortalar›nda ödenen
tazminatlar için sigorta flirketlerinin rücusu söz
konusu de¤ildir. Ancak tedavi giderlerinin
karfl›lanmas›ndaki getirilen bu öncelik, sözkonusu
tedavi giderlerinin ödenmesi aç›s›ndan sorumlu
olanlara karfl› rücu edilmesini gündeme
getirebilir. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›nda,
di¤er zorunlu sorumluluk sigortalar›ndan farkl›
olarak sürücü (sigortal› olabilir) ve di¤er
hizmetliler (sigortal›n›n eylemlerinden sorumlu
oldu¤u di¤er kifliler) kapsama dahil edilmifltir.
Her nevi manevi tazminat talepleri, çal›nma
veya gaspedilme olaylar›nda tafl›t›n çal›nd›¤›n›
veya gaspedildi¤ini bilerek tafl›ta binen kiflilerin
u¤rayacaklar› zararlar nedeniyle ileri sürecekleri
talepler kapsam d›fl›nda b›rak›lm›flt›r.
Savafl hali, nükleer, biyolojik, kimyasal rizikolar›n
meydana getirdi¤i zararlar, grev, lokavt
hallerinde meydana gelecek zararlar, terör,
cinayet ve cürüm gibi olaylar sonucu meydana
gelecek zararlar, tehlikede bulunan flah›s ve
mallar› kurtarmak için bile bile tehlikeye maruz
kal›nmas› sonucu meydana gelecek zararlar ile
kaza d›fl›nda meydana gelen suda bo¤ulmalar
kapsam d›fl›nda tutulmufltur.
Sonuç olarak, yukar›da kapsam› aç›klanan
tafl›mac›l›k faaliyetlerinde bulunan araçlar için
tafl›mac›lar›n Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›
yapt›rma zorunlulu¤u bulunmaktad›r. Bu kapsama girdi¤i halde sigortas› yapt›r›lmam›fl
araçlar ile seyahat esnas›nda meydana gelen
bedeni zararlara iliflkin talepler, yeni Sigortac›l›k
Kanunu ile birlikte bu kanunun yürürlü¤e girdi¤i
tarihinden itibaren Güvence Hesab›’ ndan
karfl›lan›r. ■
TRAMER
Kaza Tespit Tutana¤›
‹nternette!
Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanaklar› ‹nternet
Ortam›ndan Gerçek Zamanl› (Online) olarak
giriliyor ve sorgulanabiliyor.
Mehmet ÜST
TRAMER Trafik Sigortas› Bilgi Merkezi Müdürü
Nisan 2008 tarihi itibariyle bafllayan
‘Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤›’
uygulamas› için TRAMER Bilgi Merkezi gerekli
altyap› yat›r›mlar›n› yaparak, web uygulamalar›n› gelifltirerek 24 saat kesintisiz hizmet
1
veriyor. Böylece kaza tespit tutanaklar› ve
kaza resimleri TRAMER’in veritaban›nda
depolanarak Türkiye’de meydana gelen
maddi hasarl› kazalarla ilgili çok yönlü ve
önemli bir veri taban› oluflturmaya bafllanm›fl
bulunuluyor.
Afla¤›daki tablolarda Kaza Tespit Tutanaklar›
ile ilgili olarak elde edilen verilere göre;
Tablo 1: ‹llere Göre Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanak Adetleri
(‹lk on il s›ralamas›, 24.06.2008 itibar› ile)
‹L ADI
N‹SAN
MAYIS
HAZ‹RAN
TOPLAM
YÜZDE (%)
MART 2008
ARAÇ ADED‹
‹STANBUL
ANKARA
‹ZM‹R
ANTALYA
BURSA
KONYA
ADANA
MAN‹SA
‹ÇEL
BALIKES‹R
TÜRK‹YE GENEL‹
18.373
4.982
3.830
1.339
106
425
669
380
547
320
42.887
18.991
5.208
3.773
1.413
102
471
623
332
588
345
44.792
9.402
2.505
1.537
743
48
279
286
166
267
182
21.964
46.766
12.695
9.140
3.495
256
1.175
1.578
878
1.402
847
109.643
42,65
11,58
8,34
3,19
0,23
1,0
1,44
0,80
1,28
0,77
% 100
2.612.379
1.159.660
879.957
612.069
480.896
416.365
388.269
358.306
340.355
280.672
13.237.971
Not: Veriler kaza tarihi baz›ndad›r.
Tablo 2: ‹l Baz›nda Maddi Hasarl›
Kaza Tespit Tutana¤› Adetleri
Da¤›l›m›
(24.06.2008 itibar› ile)
57
TRAMER
Tablo 3: Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetlerinin
Durumlar›na Göre Da¤›l›m› (24.06.2008 itibar› ile)
DURUM AÇIKLAMASI
TAMAMLANMADI
DE⁄ERLEND‹RMEDE
DE⁄ERLEND‹RMEDE (MUTABAKATSIZ)
DE⁄ERLEND‹RMEDE (KOM‹SYON’ DA)
ONAYLANDI – (TEK/B‹RKAÇ fi‹RKETL‹ SÜRE SONU TRAMER ONAYI)
ONAYLANDI – (‹HBARI ALAN fi‹RKET ONAYI)
ONAYLANDI – (fi‹RKETLER ARASI MUTABAKAT ‹LE)
ONAYLANDI – (‹HBARI ALAN fi‹RKET‹N %100 KUSUR KABULU ‹LE)
KOM‹SYON BAfiKANI ONAYI
KOM‹SYON ÇO⁄UNLUK ONAYI - ‹K‹ ÜYE
KOM‹SYON OYB‹RL‹⁄‹ ONAYI
TOPLAM KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç):
TOPLAM RES‹ML‹ KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç):
KOM‹SYONDAN ‹ADE
TEK TARAFLI IPTAL
MUTABAKATLI ‹PTAL
EKS‹K TUTANAK ‹PTAL
MÜKERRER iPTAL‹
TOPLAM ‹PTAL ED‹LM‹fi KTT SAYISI:
TOPLAM KTT SAYISI:
KTT SAYISI
174
1.275
294
57
14.504
1.227
79.695
6.798
29
282
5.308
109.643
34.106
715
1.333
296
2.404
41
4.789
114.432
Tablo 4: Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanaklar›n›n fiirketlere Göre Da¤›l›m› (24.06.2008 itibar› ile)
S‹GORTA fi‹RKET‹
002-EUREKO S‹GORTA
004 - AKS‹GORTA
005 - AIG S‹GORTA
007 - ANADOLU S‹GORTA
009 - ANKARA S‹GORTA
011 - BAfiAK GROUPAMA S‹GORTA
015 - B‹RL‹K S‹GORTA
017 - AVIVA S‹GORTA
018 - TEB S‹GORTA
025 - GENERAL‹ S‹GORTA
026 - GÜNEfi S‹GORTA
028 - GÜVEN S‹GORTA
029 - YAPI KRED‹ S‹GORTA
031 - HÜR S‹GORTA
035 - ERGO‹SV‹ÇRE S‹GORTA
040 - AXA OYAK S‹GORTA
042 - RAY S‹GORTA
045 - KOÇ ALLIANZ S‹GORTA
047 - LIBERTY S‹GORTA
049 - T‹CARET S‹GORTA
050 - GENEL S‹GORTA
054 - HDI S‹GORTA
056 – TOPRAK S‹GORTA
057 - IfiIK S‹GORTA
061 - F‹BA S‹GORTA
GENEL TOPLAM
58
KTT Say›s›
(‹ptallerr Hariç)
1.554
10.492
190
12.323
3.957
5.80
1.312
1.987
1.108
1.010
6.381
3.569
3.603
1.068
11.319
18.579
2.935
7.529
3.015
392
3.169
3.127
109
1.682
3.428
109.643
Resimli
55
8.483
5
488
2.081
1.478
29
79
9
59
227
173
579
18
6.081
10.570
25
1.795
1.311
8
182
213
3
47
25
34.106
%
4
81
3
4
53
25
2
4
8
6
4
5
16
2
54
57
1
24
43
2
6
7
3
3
1
31
Resimsiz
1.499
2.009
185
11.835
1.876
4.327
1.283
1.908
1.016
951
6.154
3.396
3.024
1.050
5.238
8.009
2.910
5.734
1.704
384
2.987
2.914
106
1.635
3.403
75.537
%
96
19
97
96
47
75
98
96
92
94
96
95
84
98
46
43
99
76
57
98
94
93
97
97
99
69
Komisyon
‹ade
14
100
2
60
41
54
12
8
11
5
31
26
35
9
52
79
20
55
19
0
17
12
0
14
39
736
%
1
1
1
0
1
1
1
0
1
1
0
1
1
1
0
0
1
1
1
0
1
0
18
1
1
1
‹ptaller
26
236
8
247
317
417
48
14
50
35
116
85
28
17
510
887
130
504
159
19
72
30
9
50
60
4.074
%
2
2
4
2
8
7
4
1
5
3
2
2
1
2
5
5
4
7
5
5
2
1
8
3
2
4
TRAF‹K S‹GORTASI ve
SERBEST TAR‹FE
2008 Rehber Tarfie Çal›flmas›
Kaza Sigortalar› ‹nceleme ve Araflt›rma
Komitesi ile birlikte TRAMER taraf›ndan Serbest
Tarife sistemine geçifl do¤rultusunda ortaklafla
yürütülen rehber tarife çal›flmalar›
tamamland›.
14.07.2007 tarih ve 26582 say›l› Resmi
Gazetede yay›nlanarak yürürlü¤e giren
Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali
Sorumluluk Sigortas›nda Tarife Uygulama
Esaslar› Hakk›nda Yönetmeli¤in 15 , 16 ve
geçici 2. maddesi kapsam›nda; Türkiye
Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’ nin “Kaza
Sigortalar› ‹nceleme ve Araflt›rma Komitesi” ile
beraber TRAMER ekibinin yo¤un deste¤i ile
Trafik Sigortas›; il, araç türleri ve sigortal› türü
baz›nda incelenerek “Trafik Sigortas› Rehber
Tarife Çal›flmas› Analiz Raporu ” haz›rland›.
Trafik Sigortas› Üretim Verileri
TRAMER taraf›ndan haz›rlanan istatistiksel
tablolar incelendi¤inde Ocak-May›s aylar›
Tablo 5. ‹stanbul ‹li ‹çin Belirlenen Rehber Tarife
ARAÇ GRUBU
OTOMOB‹L
TAKS‹
M‹N‹BÜS
(SÜRÜCÜ DAH‹L 9-15 KOLTUK)
OTOBÜS
(SÜRÜCÜ DAH‹L 16-25 KOLTUK)
OTOBÜS
(SÜRÜCÜ DAH‹L 26 ve ÜSTÜ)
KAMYONET
KAMYON
‹fi MAK‹NES‹
TRAKTÖR
RÖMORK
MOTOS‹KLET VE
YÜK MOTOS‹KLET‹
TANKER
ÇEK‹C‹
ÖZEL AMAÇLI TAfiIT
D‹⁄ER ARAÇLAR
ÖZEL
221
1.421
TÜZEL
300
1.421
78
389
608
608
1.600
368
870
105
33
66
1.600
575
870
105
33
66
44
870
870
752
446
99
870
870
752
446
itibariyle, trafik sigortalar› poliçe prim üretimini
2007 y›l›nda yaklafl›k 590 Milyon YTL ile
kapatan sigorta sektörü, 2008 y›l›nda 722
Milyon YTL üretim gerçeklefltirerek önceki y›la
göre yaklafl›k %22.5’lik büyüme sa¤lam›flt›r.
Poliçe adetleri ise, bir önceki y›la göre %6,5’lik
büyüme ile yaklafl›k 280 bine ulaflm›flt›r
(Bkz. Tablo 6).
Tablo 6. 2007- 2008 Y›l› Tarife Basama¤› Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe
Adetleri ve Prim Üretimi Fark› (Ocak-May›s Kümülâtif) –Bin YTL
Basamak
1. Basamak
2. Basamak
3. Basamak
4. Basamak
5. Basamak
6. Basamak
7. Basamak
Genel Toplam
2007
Poliçe
Adedi
2008
Poliçe
Primi
Fark
Poliçe
Adedi
Poliçe
Primi
Adet
Fark
254.015
170.391
269.522
1.282.360
685.396
661.741
976.026
4.299.451
39.728
26.522
41.623
179.118
94.300
85.995
122.473
589.760
272.008
170.584
252.460
1.460.733
715.023
515.276
1.187.980
4.574.064
47.473
30,924
46.658
236.702
115.382
79.525
164.536
721.199
17.993
193
-17.062
178.373
29.627
-146.465
211.954
2774.613
Adet
Yüzde
Prim
Fark
Prim
Yüzde
7,08%
7.745
0,11%
4.402
-6,33%
5.035
13,91% 57.583
4,32% 21.082
-22,13%
-6.470
21,72% 42.062
6,39% 131.439
19,49%
16,60%
12,10%
32,15%
22,36%
-7,52%
34,34%
22,29%
Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir.
59
TRAMER
TRAMER’ DE K‹ GEL‹fiMELER
1. Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas› Internet
Üzerinden On - line Takip Ediliyor
1 Nisan 2008 tarihinden itibaren maddi hasarl›
trafik kazalar›nda, taraflar›n anlaflarak doldurduklar› kaza tespit tutanaklar› Internet
ortam›ndan girifli yap›larak takip edilmektedir.
Uygulama tüm sigorta flirketleri taraf›ndan kullan›lmaktad›r. Ayn› flekilde, vatandafllar da
kendi ihbarlar›n›n durumlar›n›
www.tramer.org.tr web sitesinden de takip
edebilmektedir. ‹statistikî veriler ise web sayfas› üzerinden yay›nlanmaya bafllam›flt›r.
2. Kaza Tespit Tutana¤› Konusunda Sigorta
sektörüne Yönelik Sunumlar Gerçeklefltirildi
Kaza Tespit Tutana¤› uygulamas›nda TRAMER
taraf›ndan yap›lan altyap› çal›flmalar› ve
tasarlanan uygulama ve gerçek uygulama
ile ilgili yo¤un sektör toplant›lar›
düzenlenmifltir. Çeflitli yaz›l› ve görsel medya
kurulufllar› ile röportajlar yap›larak vatandafllar
bilgilendirilmifl, 26 Mart’ ta Antalya, 27 Mart’ta
‹zmir, 28 Mart’ta Ankara Ticaret Odalar›nda,
29 May›s’ ta Manisa’da Bilgilendirme
Toplant›lar› gerçeklefltirilmifltir.
Ayr›ca; Dünya Bankas›’ n›n talebi üzerine 10
Haziran tarihinde Milli Reasürans toplant› salonunda K›rg›zistan Devlet yetkililerine TRAMER
ve faaliyetleri konusunda sunum yap›lm›flt›r.
3. Kaza Tespit Tutana¤› ile Poliçe ve Hasar
Dosyalar› Sorgulamalar› ‹çin SMS ile
Bilgilendirme Projesi Tasarland›
TRAMER Bilgi Merkezi veri taban›nda bulunan
tüm poliçe türleri ile ilgili olarak poliçelerin
durumlar›, araçlar›n hasar durumlar› ve
Maddi Hasarl› Kaza Tutanaklar›n›n durumlar›
hakk›nda vatandafllar›n bilgilendirilmesi
amac›yla SMS projesi tasarlanm›flt›r. Bu projeyle vatandafllar cep telefonu mesaj› ile
Poliçe No, fiasi No, Motor No, Plaka No ve
T.C. Kimlik No (Son dört hanesi), Plaka No ve
60
Vergi Kimlik No (Son dört hanesi), Plaka No ve
fiasi No (Son dört hanesi), TRAMER Belge No,
Hasar Dosya Numaras›, Tutanak numaras› ve
fiirket Kodu gibi çeflitli kriterler kullanarak
gerek poliçe bilgileri, gerek kaza tespit
tutana¤› bilgileri gerekse hasar dosya bilgilerine ulaflabileceklerdir.
4. Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›
Bilgilendirme Reklam Filmi Haz›rland›
Kaza tespit tutana¤› uygulamas›n›n bilinirli¤ini
artt›rmak ve nas›l düzenlendi¤ini halka anlatmak üzere e¤itici ve tan›t›c› animasyonlu k›sa
reklam filmi haz›rlanm›flt›r. Haz›rlanan film için
gerekli onaylar al›nd›ktan sonra gösterime
sunulacakt›r. ■
DASK
DASK Yeni Yaz›l›m Projesi
eliflen ihtiyaçlar›n karfl›lanmas› ve
genel olarak yaz›l›m mimarisinin
iyilefltirilmesi amac›yla yaz›l›m›n gelifltirilmesi
karar› al›nm›fl ve bu kapsamda 2006 Eylül
ay›nda Yeni Yaz›l›m Projesi hakk›nda ilgili
flirketler ile toplant›lar yap›lm›fl ve proje
içeri¤ini paylaflm›flt›r.
G
01 Mart 2008’den itibaren yeni sistemi test
etmeye bafllayan Sigorta fiirketlerinin May›s
2008 sonu itibariyle yeni yap›ya geçiflleri
tamamlanm›flt›r. Yeni sistem iptal ifllemlerinde
ve yenileme ifllemlerinde kullan›c›lara
kolayl›klar sa¤lamaktad›r.
Bu kolayl›klar d›fl›nda;
❖ Poliçe numaras› de¤iflmeden farkl› sigorta
flirketi veya acenteden yenileme
yap›labilmesi,
❖ fiirketlerin iptal ifllemlerini yetkileri dahilinde
web üzerinden iptal edip, yetkilerini aflan
iptallerin “Dask Onay Havuzu”na Kurum yetkisine sunmas› ve web üzerinden bu ifllemlerin
tamamlanabilmesi,
❖ “Daini Mürtehin” li (kredi rehinli konutlar)
meskenlere ait poliçelerin “Otomatik
Yenilensin” seçene¤i ile kredi süresince belirtilen y›l kadar poliçelerinin yenilenebilmesi,
özellikleri de yeni sistemin kolayl›klar›
aras›ndad›r.
Üretim aç›s›ndan sa¤lanan bu kontrollerin
yan›nda hasar taraf›nda da Dask
kullan›c›lar›na büyük avantajlar getirilmifltir.
Muhasebe ve üretim ile entegre bir hasar
yap›s› oluflturulmufltur. Ödemelerin manuel
yaklafl›mdan ç›k›p sistem üzerinden yap›lmas›
sa¤lanm›flt›r.
ÜLKEM‹Z‹N R‹SK BÖLGELER‹N‹N
DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
Ülkemizin bulundu¤u deprem kufla¤›n›n son
“2007 y›lsonundan
itibaren test
çal›flmalar›na bafllan›lan
yeni yaz›l›m sistemi
uygulamaya geçti.”
derece aktif ve genç faylardan olufltu¤u
gerçe¤ini üzerinden 9 y›l geçmesine
ra¤men unutamad›¤› 17 A¤ustos Depremi ile
maalesef görmüfl bulunuyoruz. Son 58 y›l
içerisinde depremlerden, 58.202 vatandafl›m›z
hayat›n› kaybetmifl, 122.096 kifli yaralanm›fl ve
yaklafl›k olarak 411.465 bina y›k›lm›fl veya a¤›r
hasar görmüfltür. Sonuç olarak denilebilir ki,
depremlerden her y›l ortalama 1.003
vatandafl›m›z ölmekte ve 7.094 bina
y›k›lmaktad›r. Üzerinde bulundu¤umuz
topraklar belirli periyotlar ile bu gerçe¤i
hat›rlamaktad›r. Jeolojik ve jeofizik
mühendisli¤ince yap›lan çal›flmalar bu
periyotlar› önümüzdeki y›llara göre ancak
olas›l›k yüzdeleri ile verebilmektedir. Örne¤in
1998 y›l›nda yürürlü¤e giren ve flu anda
geçerli olan resmi ve ulusal deprem tehlike
haritas› ülke ve çevresindeki deprem
geçmiflini baz alarak 475 y›ll›k dönüfl periyodu
için 50 y›lda % 10 afl›lma olas›l›¤›na göre
üretilmifltir.
Bu harita ›fl›¤›nda görüldü¤ü üzere
ülkemizde en etkin fay hareketlerinin
Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi ve Do¤u
Anadolu Bölgesi boyunca uzanan hatlarda
meydana gelmektedir ve yer hareketlerin
buralarda meydana gelmesi
beklenmektedir.
61
DASK
1990 y›l›ndan bu yana meydana gelen ve önemli ölçüde
can ve mal kayb›na yol açan depremler
Deprem
Erzincan
Dinar
Çorum-Amasya
Ceyhan-Adana
‹zmit Körfezi
Düzce
Afyon-Sultanda¤›
Bingöl
TOPLAM
Tarih
Can Kayb›
Yaral›
Evsiz
Etkilenen Nüfus
Kay›p Milyon $
13.03.1992
01.10.1995
14.08.1996
27.06.1998
17.08.1999
12.11.1999
03.02.2002
01.05.2003
653
94
0
145
17.480
763
42
177
19.354
3.850
240
6
1.600
43.953
4.948
327
520
55.444
95.000
40.000
9.000
88.000
675.000
35.000
30.000
520
972.520
250.000
120.000
17.000
1.500.000
15.000.000
600.000
222.000
245.000
17.954.000
750
100
30
500
13.000
750
96
135
15.361
Çeflitli Unsurlar›n Deprem
Bölgelerine Da¤›l›m› (%)
Deprem Bölgesi
I
II
I + II
III
I +II +III
IV
I + II + III + IV
V
Do¤al Afetlerden Y›k›lm›fl
Konut Say›s›
Alan
Nüfus
Endüstri
Barajlar
42
24
66
18
84
12
96
4
45
26
71
14
85
13
9
2
51
25
76
11
87
11
98
2
46
23
69
14
83
11
94
6
Kaynak: Afet ‹flleri Genel Müdürlü¤ü
Hakkari’de Meydana Gelen Depremler
Do¤u Anadolu’ da bu depremlerden bafll›ca
etkilenen illerimizden birisi Hakkari, Bingöl,
Erzincan ve çevreleridir. 2007 y›l›nda
büyüklü¤ü 3.6 ve 4.4 aras›nda de¤iflen 6 tane
deprem olmufltur. Bu depremlerde toplam
509 hasar dosyas› aç›lm›fl, toplamda 351.957
YTL hasar tazminat› ödemesi yap›lm›flt›r. 2008
y›l› May›s ay› itibariyle de 3.6 ile 4.1 aras›nda
de¤iflen 5 tane deprem meydana gelmifltir.
Güney Do¤u Anadolu’da bulunan konut
say›lar› ve sigortal›l›k oranlar› yan taraftaki
tablodaki gibidir.
‹L TANITIM TOPLANTILARINDA HATAY VE ‹ZM‹R
Ülkemizdeki deprem gerçe¤inin sadece
deprem zamanlar›nda gündeme gelmemesi
gerekti¤inden hareket eden Do¤al Afet
Sigortalar› Zorunlu deprem sigortas›na bir
62
Do¤al Afet Türü
Deprem
Heyelan
Su Bask›n›
Kaya Düflmesi
Ç›¤
TOPLAM
Y›k›lm›fl Konut
495.000
63.000
61.000
26.500
5.154
650.654
Bölgeler ve ‹ller
Toplam
Konut
Güneydo¤u Anadolu Bölgesi
Gaziantep
Diyarbak›r
fianl›urfa
Ad›yaman
Kilis
Mardin
Siirt
Hakkari
Batman
742.865
223.694
160.281
126.916
60.552
16.318
70.134
24.195
16.314
44.462
%
76
10
9
4
1
100
Sigortal› Sigortal›l›k
Konut
Oranlar›
69.842
25.412
14.921
12.318
5.989
1.026
3.554
1.486
1.000
4.136
9,40
11,36
9,31
9,71
9,89
6,29
5,07
6,14
6,13
9,30
sigorta teminat› olarak bakman›n ötesinde
ayn› zamanda sosyal bir görev olarak
bak›lmas›n›n yerinde olaca¤›na ve toplumun
karfl› karfl›ya bulundu¤u riskleri ak›lc› yöntemlerle yöneterek daha yüksek bir refah
düzeyine ulaflmas›na ve sosyal sorumluluk
bilinci ile hareket edilmesi gerekti¤ine vurgulamak için tüm Türkiye’ de il bilgilendirme
toplant›lar›na ara vermeden devam ediyor.
Bu sebeple il tan›t›m toplant›lar›nda 26 Mart
DASK
2008 Hatay ve 16 Nisan 2008 de ‹zmir’ de
gerçekleflen toplant›lar ile sivil toplum
örgütleri, acenteler, sigortal›lar, e¤itimciler ve il
yerer yöneticileri kat›lm›flt›r.
26 Mart 2008 tarihinde düzenlenen
bilgilendirme toplant›s›nda Do¤al Afet
Sigortalar› Kurumu Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris
Serdar, Zorunlu Deprem Sigortas›’n›n ülke
genelinde yayg›nlaflmas› yönünde yap›lan
tüm çal›flmalar›n bir sosyal sorumluluk boyutu
tafl›d›¤› ve bu nedenle konuyla ilgili tüm
taraflar›n elini tafl›n alt›na sokmas› gerekti¤i
mesaj›n› verdi. Antakya Ticaret ve Sanayi
Odas› Genel Sekreteri H. Cengiz SARAL ve
DASK Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris Serdar’›n
kat›l›m›yla, toplant› öncesinde gerçeklefltirilen
bas›n toplant›s›nda DASK’›n mevcut
performans› ile gelecek dönem çal›flmalar›
anlat›ld›. fiehrin tamam›n›n 1.derece deprem
bölgesinde oldu¤u Hatay’da 218.635
konuttan sadece 19.640’›n›n ZDS poliçesine
sahip oldu¤u yani sigortal›l›k oran›n›n % 9
oldu¤u belirtilen toplant›da Serdar,
“Her konutun Zorunlu Deprem Sigorta
poliçesine sahip olmas› için acenteler, sigorta
flirketleri, bankalar, e¤itim kurumlar›, kamu
kurumlar›, yerel yönetimler ve medya
mensuplar›n›n iflbirli¤i içerisinde olmas› büyük
önem tafl›yor” dedi.
16 Nisan da ‹zmir Ticaret Odas›nda
gerçekleflen toplant›m›za Kandilli Rasathanesi
Deprem Araflt›rma Enstitüsü Yönetim Kurulu
Baflkan› Prof. Dr. Gülay ALTAY, DASK Yönetim
Kurulu Baflkan› Sn. ‹dris SERDAR, DASK Yönetim
Kurulu Üyesi Sn. Okan UTKUER‹ bilgilendirici
sunumlar› ile konuflmac› olarak kat›lm›flt›r.
Toplant›da ‹zmir’in bulunmufl oldu¤u Deprem
Kufla¤›na ve ildeki sigortal›l›k oran›na dikkat
çekilerek, ‹zmir’de toplam 912.585 konutun
sadece 190.711’inin yani yaklafl›k %21’inin
Zorunlu Deprem Sigortas›’na sahip oldu¤unu
belirtildi ve Ege Bölgesi genelinde de sigortal›
konut oran›n›n %20’ler civar›nda oldu¤u
bilgisine dikkat çekildi. ‹dris Serdar 2008
sonunda ‹zmir’deki sigortal› konut
oran›n› %30’lara yükseltmeyi hedeflediklerini
söyledi.
Bölgeler ve ‹ller
Akdeniz Bölge
Antalya
Mersin
Adana
Burdur
Isparta
Hatay
Osmaniye
K. Marafl
Toplam
Konut
1.663.126
365.097
352.147
375.351
52.018
97.938
218.635
68.586
133.354
Sigortal›
Konut
227.361
81.919
48.524
42.937
7.169
12.707
19.738
5.949
8.418
Sigortal›l›k
Oranlar›
13,67
22,44
13,78
11,44
13,78
12,97
9,03
8,67
6,31
Bölgeler ve ‹ller
Ege Bölgesi
Mu¤la
‹zmir
Bal›kesir
Denizli
Ayd›n
Uflak
Manisa
Afyon Karahisar
Kütahya
Toplam
Konut
2.318.262
155.696
912.585
272.600
187.334
219.408
66.125
243.854
137.210
123.450
Sigortal›
Konut
464.233
61.361
191.593
58.833
35.393
47.649
8.053
29.660
18.424
13.267
Sigortal›l›k
Oranlar›
20,03
39,41
20,99
21,58
18,89
21,72
12,18
12,16
13,43
10,75
63
DASK
2007 y›l›nda depremlerin yafland›¤›
bölgelerde Zorunlu Deprem Sigortas›
yapt›rma oranlar›nda art›fl yaflansa da,
depremlerin üzerinden zaman geçtikçe bu
konudaki duyarl›l›¤›n da azald›¤›na dikkat
çeken Serdar, depreme duyarl›l›k ve Zorunlu
Deprem Sigortas› bilincini art›rmaya yönelik
64
olarak bu y›l gerçeklefltirilemeye
bafllanacak yeni projeler hakk›nda bilgi
verdi. Serdar, hedeflerinin ‹stanbul’un yan›
s›ra tüm Anadolu’da acenteler, sigorta
flirketleri, e¤itim kurumlar› ve kamu kurumlar›yla farkl› bilinçlendirme çal›flmalar›n›
hayata geçirmek oldu¤unu kaydetti. ■
TARS‹M
Tarsim’den Bir ‹lk Daha!
“TARG‹S” Projesi Çok Ses
Getirecek
A. Bülent BORA
TARS‹M Genel Müdürü
eliflen teknolojik olanaklara ba¤l›
olarak Co¤rafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS)
kullan›m› pek çok alanda oldu¤u gibi tar›m
sigortalar› alan›nda da kaç›n›lmaz hale
gelmifltir.
G
Sürdürülebilir tar›m sigortalar› programlar›n›
gerçeklefltirebilmek için öncelikle kal›c› ve
sa¤l›kl› bilgi sistemlerinin oluflturulmas› gerekmektedir. Tar›m Sigortalar›n› do¤rudan
ilgilendiren ve parsel baz›nda de¤iflkenlikler
gösteren co¤rafya, topografya, toprak, tar›m
ve meteoroloji verilerinin, sigorta verileri ile
entegrasyonu ve bu entegrasyonun etkileflimli
haritalar üzerinde görüntülenmesi, incelemesi,
görsel olarak sorgulamas›, analizi ve raporlanmas› amac›yla TARS‹M taraf›ndan TARGIS projesinin uygulanmas› planlanmaktad›r.
Bu proje ile;
“Tar›m Sigortas›
verilerinin, co¤rafi,
Topografik, Meteorolojik
ve Kadastral verilerle
entegrassyonunu
gerçeklefltirecek olan
“TARG‹S” Projesi pilot
uyugulamas›n›n
sonuçlar› al›nd›.”
bir flekilde gerçeklefltirilebilmesi,
❖ Bütün risk faktörlerinin en kritik veri grubu
olan mülkiyet ile iliflkilendirilmesi ve karar
üretilebilen bir entegre sistemin oluflturulmas›
hedeflenmektedir.
Tar›m Sigortalar› uygulamalar›nda gerekli
olabilecek ve TARG‹S projesinin temel veri
alanlar› afla¤›da görülmektedir.
❖ Dolu, Don, Ya¤mur, Sel-Su bask›n› ve
Kurakl›k gibi meteorolojik karakterli risklerin her
birinin en küçük co¤rafi birimler baz›nda
hasar s›kl›klar›n›n ve bitkisel ürünlerde meydana getirdi¤i hasar düzeylerinin tahmin
edilmesi,
❖ Risk haritalar›n›n haz›rlanmas›,
❖ En uygun teminat koflullar›n›n belirlenmesi,
❖ Tüm meteorolojik karakterli riskler için prim
tarifelerinin daha sa¤l›kl› belirlenebilmesi,
❖ Hasar tespitlerinin planlanmas›, yürütülmesi
ve sonuçland›r›lmas› süreçlerinin daha etkin
65
TARS‹M
BURSA-GÜRSU “TARG‹S” P‹LOT
UYGULAMA PROJES‹
Bu pilot proje ile ülke genelinde uygulanmas›
planlanan CBS’nin yararlar›, hangi
bileflenlerden oluflaca¤›n›n belirlenmesi,
temel verilerin temin edilme imkânlar›n›n
ö¤renilmesi, bilgi entegrasyonu uygulama
sonuçlar›n›n görülebilmesi, karfl›lafl›lacak
sorunlar›n belirlenmesi, yaz›l›m-donan›m,
personel ve altyap› yat›r›m ihtiyaçlar›
konusunda fizibilite ç›kar›lmas› amaçlanm›flt›r.
Bu Projede Temin Edilen Veriler ve Yap›lan
Çal›flmalar
1. Grafik Veriler: Gürsu ilçesinde yaklafl›k 110
Km2 bir alana sahip olan pilot proje alan› için
temin edilen grafik veriler afla¤›da k›saca
özetlenmifltir.
1.1 Uydu Görüntüleri: Pilot projede, Gürsu
ilçesi için kullan›lan IKONOS ve SPOT uydu
görüntüleri kullan›lm›flt›r. Projede farkl›
çözümlemeye sahip uydu görüntülerinin
kullan›lma sebebi; ürün tipine ba¤l› olarak
tüm Türkiye için yap›lacak olan entegre bilgi
sistemi projesinde hangi bölgelerde hangi tip
uydu görüntüsü kullanaca¤›n›n tespiti içindir.
Projede kullan›lan tüm uydu görüntüleri
ortorektifiye edilerek hassas koordinatlara
oturtulmufltur.
1.2 Say›sal Yükseklik Modeli: Özellikle don,
66
heyelan, taflk›n gibi zararlar topografya ile
çok yak›ndan iliflkili olmas› nedeniyle Tar›m ve
Köy ‹flleri Bakanl›¤›’ndaki verilerden e¤im ve
bak› (e¤im yönü) haritalar› oluflturulmufl ve üç
boyutlu topografik analizler gerçeklefltirilmifltir.
Say›sal yükseklik modelinden bölgenin bak›
haritas› ile bölgenin yükseklik katmanlar› haritas› afla¤›da görülmektedir.
1.3 Kadastro Haritalar›: TARS‹M sisteminde
bulunan sigorta beyan bilgileri ile uydu
görüntülerinden elde edilecek güncel arazi
deseni aras›nda iliflki kurulabilmesi için
kadastro haritalar›n›n say›sallaflt›r›lmas› ve
parsel numaralar›n›n veri taban›na aktar›lmas›
amac›yla Bursa Tapu Kadastro
Müdürlü¤ü’nden proje alan›na ait kadastro
haritalar› taranm›fl halde temin edilmifltir. Bu
haritalar, koordinatland›r›lm›fl ve parsel orta
noktalar› say›sallaflt›r›larak parsel numaralar›
veri taban›na girilmifltir.
1.4 Toprak Haritas›: Risk haritalar› ve
modellemelerin gerçeklefltirilebilmesi
amac›yla toprak yap›s›n›n CBS ortam›na
entegrasyonu amac›yla proje alan›na giren
toprak haritalar› say›sal halde Tar›m ve Köy
‹flleri Bakanl›¤›’ndan elde edilmifltir.
1.5. Arazi Deseni: IKONOS ve SPOT UYDU
görüntüleri üzerinden Gürsu ilçesi tamam› için
tüm tar›m alanlar› say›sallaflt›r›lm›flt›r.
1.6 Meteoroloji Haritalar›: Devlet Meteoroloji
‹flleri Genel Müdürlü¤ü’nden ilgili bölgeye ait
meteoroloji verileri temin edilmifl ve harita
haline getirilerek CBS’ne entegre edilmifltir.
Ancak, Bitkisel Ürün Sigortalar›’nda çeflitli
meteorolojik karakterli risklerin tahmin
edilmesinde yararlan›lan en temel unsurun
yeterli s›kl›kta orta ve uzun vadede
meteorolojik verilerinin olmas› nedeniyle ülke
genelinde farkl› meteorolojik özellikleri temsil
edecek mikro alanlarda tar›msal meteorolojik
ölçüm a¤›n›n oluflturulmas› gereklili¤i daha
çarp›c› biçimde ortaya ç›km›fl bulunmaktad›r.
2. Sözel Veriler
2.1. Arazi Örtüsü: Uydu görüntüleri üzerinden
üretilen arazi örtüsü katman›na, arazi kullan›m
s›n›flar›, tar›m tipleri, ürün tipleri gibi sözel
veriler entegre edilmifltir.
2.2. Mülkiyet Bilgileri: Kadastro haritalar›ndan
say›sallaflt›r›lan parsel orta noktalar›na ba¤l›
parsel numaralar› veri taban›na girilmifltir.
2.3. ÇKS Kay›tlar›: Kimlik bilgileri, arazi
ada-parsel bilgileri ve tar›msal faaliyet
bilgilerini içermektedir. Böylece hangi parselin
kime ait oldu¤u ve üzerindeki ürün bilgisi gibi
tüm veriler belirlenmifltir. ÇKS kay›tlar› ile
kadastro parsel numaralar› sistem
veritaban›nda efllefltirilerek parsel verileri ile
entegre edilmifl ve bu sayede oluflturulmufl
harita afla¤›da gösterilmifltir.
67
TARS‹M
2.4 Sigorta Verileri: Sigorta bedeli, prim,
hasar tarihleri- miktarlar›, poliçe say›s›, sigortal›
alan bilgilerini kapsar. Bölgedeki sigortal› ve
sigortas›z parseller ve ihbar- hasar bilgileri
entegre edilmifltir.
2.5 Toprak Verileri: Say›sal olarak elde
edilen toprak haritalar›nda, büyük toprak
gruplar›, erozyon derecesi, toprak derinli¤i,
arazi kullan›m kabiliyet s›n›flar› gibi sözel
verileri içerir.
3. Analiz ve Risk Haritalar›: Parselin yüksekli¤i,
e¤imi, yamaç yönü, üzerinde dikili bulunan
ürün tipi ve dayan›kl›l›¤› gibi faktörler, don
olay›n› tan›mlayacak olan a¤›rl›klar› ile birlikte
SONUÇ
TARG‹S Projesinin ülke genelinde uygulamaya
konulmas› ile Tar›m Sigortalar›n› ilgilendiren
grafik ve sözel her türlü verilerin birbirleriyle ve
co¤rafi olarak iliflkilendirilerek etkileflimli
haritalar üzerinde; görüntülenmesi,
incelemesi, görsel olarak sorgulamas›, analizi
ve raporlanmas› sa¤lanabilecektir.
Bu sayede;
❖ Sigortalanacak olan parsellerin co¤rafi,
topografik, toprak ve mülkiyet özelliklerinin
entegrasyonu,
68
analiz edilerek bölgede don risk
haritas› yap›lm›flt›r. Bölgede topo¤rafik
verilerin birbirine çok yak›n olmas› nedeni
ile çok hassas yükseklik verileri kullan›lm›flt›r.
4. Fenolojik Evre Tespiti: Özellikle
meyvelerde don teminat›n›n bafllay›p
bafllamad›¤›n›n tespiti için hasar tarihindeki
a¤ac›n fenolojik evresi uzaktan alg›lama
metodu ile belirlenebilmektedir. Bu aflamada
Microlight teknolojisi ile orto-foto üretimine
imkân verecek flekilde hem dik, hem de
yat›k görüntüler çekilerek ortorektifikasyon ile
koordinatland›rma ve mozaikleme
ifllemleri yap›lm›flt›r.
❖ Meteorolojik karakterli risklerin parsel
baz›nda risk analizlerinin yap›labilmesi,
❖ Eksperlerin beyan yap›lan do¤ru parsele
gitmelerinin sa¤lanmas›,
❖ Sigortal› parsellerin co¤rafi da¤›l›m›, ürün
türü, alan›, a¤aç say›s›, hasar oranlar› vb. gibi
çok detayl› verilere ulafl›labilmesi,
❖ Meteorolojik risklerin co¤rafi birim ve ürün
baz›ndaki primlerin sa¤l›kl› bir flekilde
belirlenebilmesi,
❖ Hasar organizasyonunda ifl süreçlerinin
daha etkin bir flekilde yürütülmesi mümkün
olabilecektir.
DIfi BASIN
AB Konseyi, Türkiye’ye iliflkin
gözden geçirilmifl Kat›l›m
Ortakl›¤› Belgesini kabul etti
vrupa Birli¤i Genel ‹fller ve D›fl ‹liflkiler
Konseyi, Türkiye’ye iliflkin gözden
geçirilmifl Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’ni 18 fiubat
tarihinde onaylad›. Müzakere sürecinde her
aday ülkenin üstlenmesi gereken k›sa ve orta
vadeli yükümlülükleri içeren belge, Türkiye’nin
müzakere sürecinin bir takvim do¤rultusunda
ilerlemesini sa¤layacak. Türkiye üzerinde
hukuki ba¤lay›c›l›¤a sahip Kat›l›m Ortakl›¤›
Belgesi, ayr›ca AB’nin Türkiye’nin üyeli¤i
konusundaki iradesini yineler nitelik tafl›yor.
A
Avrupa Birli¤i, onaylad›¤› Kat›l›m Ortakl›¤›
Belgesi’nin ard›ndan, Türkiye’nin en k›sa sürede
KOB’da belirlenen öncelikleri esas alarak
önlem ve takvim plan›n› içeren Ulusal Program›
haz›rlamas›n› bekliyor. Türkiye, 2001, 2003 ve
2006 y›llar›nda haz›rlanan Kat›l›m Ortakl›k
Belgelerine karfl›l›k olarak 2001 ve 2003
y›llar›nda Ulusal Program haz›rlam›fl ancak 2006
y›l›ndaki belgeye karfl›l›k bir haz›rl›k yapmam›flt›.
(Kaynak: Kriter, Mart 2008, Say› 21)
AB Raporuna göre, ‹klim
De¤iflikli¤i rekabete
neden olacak
vrupa Birli¤i Raporu, ‹klim
De¤iflikli¤i’nin rekabete neden
olaca¤›n› aç›klad›
A
‹ngiliz The Guardian Gazetesi, Avrupa
Birli¤i'nin d›fl politika sorumlusu Javier Solana
ve Avrupa Komisyonu'nun d›fl iliflkilerden
sorumlu üyesi Benita Ferrero-Waldner’in,
Brüksel'de 13- 14 Mart’ta toplanan üye
ülkelerin liderlerine sunulmak üzere iklim
de¤iflikli¤i üzerine haz›rlad›¤› raporu
yay›mlad›.
The Guardian, “‹klim de¤iflikli¤i, Rusya ile
çat›flmay› tetikleyebilir” manfletiyle verdi¤i
haberde enerji kaynaklar› aç›s›ndan
potansiyel bir çat›flma riski oldu¤unu bildirdi.
Gazete, 7 sayfal›k raporda Avrupa
hükümetlerinin, enerji kaynaklar› konusunda
çat›flmalar›n ç›kabilece¤i konusunda
uyar›ld›¤›n› ve iklim de¤iflikli¤inin özellikle
kaynaklar›n paylafl›m› konusunda Rusya ve
Bat› aras›nda rekabeti tetikleyece¤ini
bildirildi¤ini duyurdu.
Gazeteye göre raporda iklim de¤iflikli¤inin,
Avrupa’da kitlesel göç, siyasi radikalizm,
zengin-yoksul ayr›m›na yol açaca¤›na da
dikkat çekiliyor.
(Kaynak: ABHaber.com, 9 Mart 2008)
69
DIfi BASIN
Avrupa Birli¤inde serbest
dolafl›ma denetim geliyor
stonya, Macaristan, Letonya, Malta,
Slovakya, Slovenya, Çek Cumhuriyeti,
Polonya ve Litvanya’n›n Aral›k 2007 tarihinde
Schengen bölgesine dahil olmas› ile serbest
dolafl›m alan›nda genifl s›n›rlara ulaflan
Avrupa Birli¤i’nin s›n›r denetimi için bir önlem
paketi haz›rl›¤› içerisinde oldu¤u belirtiliyor.
E
K›sa ve uzun süreli vize baflvurular›nda yeni
düzenlemeler, insan kaçakç›l›¤›na karfl›
önlemler ile devriye kontrollerinin artt›r›lmas›
ve göç veren ülkeler aras›nda iflbirli¤ini
öngören önlemler paketinin 2012 ile 2015
y›llar› aras›nda yürürlü¤e girmesi bekleniyor.
Önlem paketi ile uydu görüntüleri sa¤layacak
Avrupa S›n›r Denetim Sistemi’nin kurulmas›
hedeflenerek, AB ülkelerine girifl-ç›k›fl
kay›tlar›n›n daha s›k› takip edilmesi ve kanunsuz girifllerin önüne geçilmesi planlan›yor.
(Kaynak: Kriter, Mart 2008, Say› 21)
Standard & Poor’s Solvency II’nin
etkilerini inceleyen bir
rapor haz›rlad›
tandard & Poor’s derecelendirme
kuruluflu taraf›ndan haz›rlanan,
Solvency II’nin etkilerini inceleyen
rapor, Solvency II ile birlikte Avrupa’daki her
dört sigortac›dan birinin stratejik kararlar
vermek durumunda kalaca¤› sonucunu
ortaya koydu. Buna ra¤men rapor, genel
olarak Solvency II’nin Avrupa sigorta
sektörü üzerinde olumlu etki yarataca¤›n› da
belirtiyor.
S&P’den kredi analisti Rob Jones, Solvency II
ile birlikte gelecek yeni düzenlemelerden en
çok büyük sigorta gruplar›n›n ç›kar
sa¤layaca¤›n› belirterek, küçük bir müflteri
grubuna hizmet veren flirketlerin ise yeni
düzenlemede yer alan çeflitlilik vurgusundan
dolay› geride kalacaklar›n› belirtiyor.
Rob Jones, Solvency II uygulanmas›ndan
S
70
kaynaklanan en önemli sonucun, melez
sermayenin yönetimi, küresel denetim ve
kredi derecelendirmeleri üzerindeki etkiler
alanlar›nda rastlanaca¤›na dikkat çekiyor.
Rapor, Solvency II’nin sadece AB’deki
uygulamalar› uyumlaflt›rmad›¤›n› ayn›
zamanda küresel aktörlerin de bu denetim
mekanizmas›na uyum göstermek için yeni
uygulamalar bafllatacaklar›n› belirtiyor.
Rapor ayr›ca Solvency II’nin grup denetimi,
asgari sermaye yeterlili¤i, ölçülülük gibi
tart›flmal› konulara da de¤inirken, yeni
düzenleme ile S&P’ nin de kredi
derecelendirme sürecinin nas›l etkilenece¤i
üzerine bilgiler içeriyor.
(Kaynak: Insurance Journal, 13 Mart 2008)
Fitch, Solvency II’nin etkilerini
inceleyen bir rapor haz›rlad›
nlü kredi derecelendirme kuruluflu
Fitch, Avrupa Birli¤i’nde 2012’de
uygulamaya girecek Solvency II ile birlikte
gelecek riskli sermaye rejiminin, kredi notlar›
üzerindeki etkisini inceleyen bir rapor
haz›rlad›. Kredi derecelendirme kuruluflu
raporunda yeni rejimin Avrupal› sigortac›lar›n
kredi notlar› üzerinde önemli bir etki
yaratmayaca¤›n› zira Fitch taraf›ndan
derecelendirilen ço¤u Avrupal› sigortac›n›n
sermayelerinin, düzenleyici asgari düzeyin
üzerinde oldu¤unu belirtiyor.
Fitch’in raporu, yeni rejimin Avrupa Birli¤i
sigorta piyasas› genelinde sermaye
gereklili¤inin artmas›n› öngörmezken, baz›
Ü
flirketlerin sermaye fazlas›na sahip olup,
di¤erlerinin ise ek sermayeye ihtiyaç
duyaca¤›na dikkat çekiyor. Böylece
sermayenin flirketler aras›nda yeniden
da¤›t›m›n›n söz konusu olabilece¤i
belirtiliyor. Rapor, riskli sermaye
de¤erlendirmesinin yap›lmad›¤› AB
ülkelerinde, flirketlerin ek sermaye ihtiyac›n›n
artaca¤›n› bu durumun da flirket birleflme ve
devralmalar› için uygun bir ortam
oluflturaca¤›n› vurguluyor.
Rapora Fitch’ in internet sitesinden ulaflmak
mümkün: www.fitchratings.com
(Kaynak: Insurance Journal, 10Mart 2008)
Swiss Re, 2007 y›l›nda en çok
sigortal› kay›plara Avrupa’n›n
u¤rad›¤›n› aç›klad›
wiss Re’nin haz›rlad›¤› son Sigma
raporu, 2007 y›l›nda görülen 142
do¤al afet ve 193 insan kaynakl› afetin,
dünya genelinde 20,000 kiflinin ölümüne, 70
Milyar Dolardan fazla ekonomik zarara ve 28
Milyar Dolar bedelinde sigortal› kayba neden
oldu¤u sonucunu ortaya koydu.
S
cunda görülen kay›plar geçmifl y›llara göre
azalma gösterdi. Buna ra¤men 2007’nin
Ocak ay›nda Avrupa’y› vuran Kyrill f›rt›nas›,
Almanya, ‹ngiltere, Belçika ve Hollanda
genelinde 6,1 Milyar Dolar kayba yol açt›.
Buna ek olarak yaz aylar›nda ‹ngiltere’de
görülen seller ise 4,8 Milyar Dolar kayba
neden oldu.
Raporun editörü Rudolf Enz, 2007 y›l›nda
felaketlerin en fazla Bangladefl, Hindistan, Çin
ve Pakistan’da ölümlere neden oldu¤unu
belirterek en fazla mal kayb›n›n ise Avrupa’da
rastland›¤›na dikkat çekti.
Swiss Re raporu, felaketler nedeniyle kay›p ve
masraflar›n yükselme gösterdi¤i ve özellikle
insan kaynakl› afetlerin 4 Milyar Dolara
ulaflt›¤›na da dikkat çekiyor.
Rapora göre Amerika’da do¤al afetler sonu-
(Kaynak: CEA Press Review, 12 Mart 2008)
71
DIfi BASIN
Ernst & Young Raporu,
sigorta sektörünü bekleyen
10 tehlikeyi aç›klad›
rnst &Young ve Oxford Analytica’n›n
70 sektör analisti ile yapt›¤› görüflmeler
sonucunda haz›rlad›¤› “Stratejik Sektör Riskleri
2008 Raporu” befl sene içerisinde küresel
sigorta sektörünün performans›n› etkileyecek
riskleri inceliyor. Rapor, mal ve hasar sigorta
sektörünü etkileyecek bafll›ca tehdidin iklim
de¤iflikli¤i oldu¤unu belirtirken hayat
sigortas›n›n ise en çok nüfus de¤iflikliklerinden
etkilenece¤i sonucunu ortaya koyuyor.
E
Dünya Bankas›, do¤al
afet kredisi verecek
ünya Bankas›, 4 Mart tarihinde orta
gelirli ülkelerin kas›rga ve deprem gibi
do¤al afetler karfl›s›nda yararlanmalar› için
yeni bir do¤al afet kredisi sunma karar› ald›.
Yeni karar, do¤al afet durumlar›nda
ola¤anüstü hal ilan eden ülkelerin, 500
Milyon Dolara kadar kredi kullanmalar›n›
öngörüyor. Dünya Bankas› taraf›ndan
oluflturulan bu yard›m imkân› sadece Dünya
Bankas› taraf›ndan denetlenen risk yönetimi
programlar›n› yürüten ülkeler taraf›ndan
kullan›labilecek.
Dünya Bankas› Baflkan› Robert Zoellick, yeni
uygulaman›n Dünya Bankas›’n›n ortak ülkeler
için kaynak yaratma çabas› aç›s›ndan örnek
oluflturdu¤unu belirterek orta gelirli ülkelerle
artan iflbirlikleri sonucunda Dünya Bankas›’n›n
bilgi paylafl›m›, yeni pazarlar oluflturma ve
sermaye temin etmek yoluyla yenilikçi
çözümler üretti¤ini söyledi.
D
(Kaynak: Insurance Journal, 5 Mart 2008)
72
Ernst&Young raporu, sigorta sektörünü
makro, sektörel ve iflletme temelinde
inceleyerek, iklim ve nüfus de¤iflikli¤i gibi
tehditlerin yan›nda do¤al felaketler,
geliflmekte olan pazarlar, hukuki riskler,
teknoloji, da¤›t›m kanallar›, jeopolitik ve
makro-ekonomik floklar› sektör için di¤er
tehditler olarak s›ral›yor.
(Kaynak: Insurance Journal, 12 Mart 2008)
Avrupa Birli¤i, “‹klim
Paketi” yasas›n› kabul
etmeye haz›rlan›yor
on AB liderler zirvesinde 27 üye
ülkenin lideri, sera etkisi yaratan karbondiyoksit gazlar›n›n azalt›lmas›na yönelik
s›n›rlamalar getirilmesine ve iklim
de¤iflikli¤ine karfl› yeflil enerjinin üretilmesine
karar verdi.
S
‹klim de¤iflikli¤i ile mücadele sürecinde bu
y›l›n Temmuz ay›nda enerji pazarlar›n›n
serbestlefltirilece¤i, Aral›k ay›nda ise enerji
ve iklim de¤iflikli¤i üzerindeki önlemler
paketinin kabul edilerek Mart 2009’da
Avrupa Parlamentosu’nda yasa haline
gelece¤i bildirildi.
(Kaynak: Insurance Journal, 14 Mart 2008)
Reaction Dergisi Amerika’n›n en
iyi flirketlerini aç›klad›
merikan Reaction Dergisi’nin okurlar›
aras›nda düzenlenen anket, 2007
y›l›nda sigorta ve reasürans flirketleri ile broker
ve hizmet sa¤lay›c›lar› kategorilerinde
Amerika’n›n en iyi flirketlerini belirledi.
A
Anket, kredi piyasalar›n› olumsuz etkileyen
mortgage krizine ra¤men sigorta ve
reasürans flirketlerinin, 2007 y›l›nda bir önceki
y›la oranla daha fazla kâr yapt›klar›n› ortaya
koydu. Buna ek olarak ankette 2007 y›l›nda
Amerika’da mal ve hasar sigortalar›nda
toplanan net gelirin y›l›n ilk dokuz ay›nda 49, 4
Milyar Dolara ulaflt›¤› belirtiliyor.
Sigorta flirketlerinin befl farkl› kategoride
de¤erlendirildi¤i ankette, ‹sviçreli Zurich flirketi
y›l›n birinci sigorta flirketi olarak belirlendi.
Amerika’da faaliyetlerini Zurich North
America üzerinden gerçeklefltiren flirket,
geçen y›l›n bu alandaki birincisi
Amerikan International
Group’u (AIG) geride b›rakt›.
Anket, mal ve hasar reasürans›nda birinci
gelen flirketin ise General Re oldu¤unu
aç›klad›. Amerika’da yaflanan kas›rgalar
sonucunda General Re’nin kay›plara karfl›
kapasitesini art›rmas› ile flirketin popülaritesinin
yükseldi¤i bildiriliyor.
Anketin y›l›n brokerlar› kategorisinde ise s›k› bir
rekabetin oldu¤u belirtilerek Benfield’in Aon
Re ve Guy Carpenter gibi flirketleri geride
b›rakarak bu kategorinin birincisi oldu¤una
yer veriliyor.
Anketin hizmet sa¤layac›lar› kategorisinde
derecelendirme kurulufllar› s›n›f›nda AM Best,
yat›r›m bankas› s›n›f›nda Golden Sachs,
dan›flmanl›k flirketi s›n›f›nda ise KPMG
flirketlerinin birinci oldu¤u kaydedildi.
(Kaynak: Reaction Magazine, Nisan 2008)
Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik
Denetçileri Komitesi, sigorta tüketicilerinin
haklar›n› korumak üzeri bir komite kurdu
vrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik
Denetçileri Komitesi (CEIOPS), Avrupa
Birli¤i’nde sigorta tüketicilerinin haklar›n›n
korunmas›n› sa¤layacak yeni bir komite
kurdu. CEIOPS yetkilileri, Komite’nin finansal
hizmetlerde giderek önem kazanan
tüketicinin korunmas› ihtiyac›na cevap
vermek üzere kuruldu¤unu belirtiyor.
A
Tüketiciye bilgi sa¤lanmas›, pazar›n daha iyi
yönetilmesi, denetimde birli¤in sa¤lanmas› ile
tüketici flikâyetlerinin iflbirli¤i çerçevesinde ele
al›nmas› gibi konularda ortak bir yaklafl›m
izlenmesi, Komite’nin bafll›ca görev tan›m›n›
oluflturuyor.
(Kaynak: CEA Daily Press Review, 4 Nisan 2008)
73
DIfi BASIN
Lloyd’s, 2007 Y›l› Raporu’nu
yay›nlad›
loyd’s’un 2007 y›l› raporu, Lloyd’s’un
2007 vergi öncesi kâr›n› 7,6 Milyar
Dolar, brüt prim toplam›n› ise 2006 y›l›na
(32,454 Milyar Dolar) göre düflüfl göstererek
32,346 Milyar Dolar olarak aç›klad›.
iyimser koflullar›n devam etmeyece¤inin
bilincinde olduklar›n› belirtti. Bu nedenle artan
rekabet ortam›nda pazar disiplininin ve
gücünün devam›n›n sa¤lanmas› ad›na yeni
bir strateji oluflturulmas› gerekti¤ini ifade etti.
Lloyd’s’un Yönetim Kurulu Baflkan› Lord
Levene, 2007 y›l›n›n Lloyd’s için kârl› bir y›l
oldu¤unu ve Lloyd’s’ un uluslararas›
emsallerinden daha iyi performans
göstermeye devam etti¤ini bildirdi. Buna
ra¤men Levene, sigorta disiplininin
uygulanmas› ile sigorta sektörünün pazar
pay›ndan ziyade kârl›l›¤›n›n sürdürülmesinin
gerekli oldu¤unu sözlerine ekledi.
Lloyd’s’un 2007 y›l› raporu, Lloyd’s
faaliyetlerinin s›ras›yla Amerika ve Kanada
(% 44), ‹ngiltere (% 24), Avrupa (% 14),
Asya/Pasifik ve Güney Amerika’da (% 7) yer
ald›¤›n› aç›kl›yor.
L
Lloyd’s Genel Müdürü Richard Ward ise 2007
y›l›ndaki pazar koflullar›n›n Lloyd’s için kötü
sonuçlar do¤urmad›¤›n› ancak söz konusu
Rapor, Lloyd’s’un sigorta gelirinin % 44’ünün
mal ve hasar sigortalar›ndan, %33’ünün
reasüranstan, % 8’inin nakliyat sigortalar›ndan
ve % 6’s›n›n ise motorlu tafl›t sigortalar›ndan
geldi¤ini belirtiyor.
(Kaynak: Insurance Journal, 3 Nisan 2008)
Türkiye Raporu Avrupa Parlamentosu
taraf›ndan kabul edildi
vrupa Parlamentosu D›fliflleri
Komisyonu, Hollandal› parlamenter
Ria Oomen- Ruijten taraf›ndan haz›rlanan
Türkiye raporunu kabul etti. On üç de¤ifliklik
önergesi içeren raporun ba¤lay›c› özelli¤i
bulunmuyor. Raportör, Türkiye'nin
ça¤dafllaflmas› ve hukuk devleti ilkesinin tesisi
için Türkiye'nin reformlar› sürdürmesi
gerekti¤ini belirterek, raporda adil ve dengeli
olmaya çal›flt›klar›n› ifade etti.
A
Raporda yeni anayasa haz›rl›¤›nda genifl
kat›l›m›n sa¤lanmas›, ifade özgürlü¤ü kapsam›nda 301. Maddenin de¤ifltirilmesi,
Heybeliada Ruhban Okulu’nun aç›lmas› gibi
tavsiyeler yer al›yor.
74
Rapor, Karadeniz havzas›nda, Orta Asya ve
Ortado¤u'da AB d›fl politika hedeflerinin
gerçeklefltirilmesinde Türkiye'nin önemli bir
ortak oldu¤unu vurgulayarak Türkiye ile
iflbirli¤i potansiyelinden daha fazla
yararlan›lmas› gere¤ini belirtiyor.
Raporda ayr›ca Türkiye’nin Avrupa'n›n
enerji güvenli¤ine katk› sa¤layaca¤›
düflünülerek enerji fasl›n›n müzakerelere
aç›lmas› ve vize uygulamalar›na iliflkin
olarak Türkiye ile Avrupa Komisyonu
aras›nda istiflarelerde bulunulmas› konular›
ele al›n›yor.
(Kaynak: ABHaber.com, 22 Nisan 2008)
Standard & Poor’s 2006 y›l›n›n en
iyi 150 reasürans flirketini aç›klad›
tandard Poor’s derecelendirme kuruluflu taraf›ndan haz›rlanan rapor, 2005
y›l›nda yaflanan büyük kas›rgalardan sonra
fiyatland›rmada görülen geliflmeler
nedeniyle 2006 y›l›n›n reasüransta, iyi bir y›l
oldu¤unu belirtiyor.
S
Munich Re birinci gelirken Swiss Re ikinci
Lloyd’s ise üçüncü s›radaki flirketler olarak
dikkat çekiyor. 2005 ve 2006 sonuçlar›na
bak›ld›¤›nda en iyi flirketler s›ralamas›nda ilk
yirmi befl flirketin de¤iflmedi¤i görülüyor.
Rapor, 150 reasürans flirketi aras›nda a¤›rl›kl›
ortalama bileflik oran›n 2006 y›l›nda %85
oldu¤unu 2005 y›l›nda %2 olarak kaydedilen
gelir dönüflünün 2006 y›l›nda %15 oldu¤unu
gösteriyor.
S&P analistlerinden Peter Grant, 2007 y›l›n›n
de¤erlendirmesi söz konusu oldu¤unda
reasürans koflullar›n›n sabit kalaca¤›n›
belirterek ve en iyi yirmi befl reasürans
flirketinde de¤ifliklik beklemediklerini
ifade ediyor.
En iyi reasürans flirketleri de¤erlendirmesinde
(Kaynak: Reaction Magazine, Nisan 2008)
Avrupa Sigorta
Forumu, sigorta
sektörünü de¤erlendirdi
Lloyd’s, Brezilya’n›n
ilk reasürörü oldu
ublin Sigorta ve Yönetimi Birli¤i
taraf›ndan Dublin’de 10.’su
düzenlenen Avrupa Sigorta Forumu, ‹rlanda
sigorta sektörünün durumunun yan› s›ra
dünya sigorta sektörünü ilgilendiren konular› da mercek alt›na ald›.
D
loyd’s Brezilya Özel Sigorta
Yönetimi’nden (SUSEP) Brezilya’da
faaliyette bulunma izni ald›. Geçen
fiubat ay›nda lisans baflvurusunda
bulunan Lloyd’s ilk ofisini Rio de Janeiro
kentinde açt›. Reasürans faaliyetlerinin
geliflmesi ile birlikte Lloyd’s ülkenin
baflka flehirlerinde de mevcudiyetini
art›rmay› planl›yor.
L
Foruma Avrupa sigorta sektörünü yak›nda
etkisi alt›na almas› beklenen Solvency II en
çok üzerinde durulan konu olarak
damgas›n› vurdu. Kat›l›mc›lar, Solvency II
alt›ndaki genifl kapsaml› tekliflerin, Avrupa
Birli¤i’ndeki sigortac›lar›n faaliyetlerini
yürütme fleklini fazla etkilemeyece¤ini
ancak Amerika’da önemli etkiler yarataca¤› üzerinde durdu.
Lloyd’s Yönetim Kurulu Baflkan› Lord
Levene, Brezilya’ya kabul edilen ilk
reasürör olmaktan dolay› duyduklar›
memnuniyeti dile getirerek bölgesel sigorta
pazar›nda etkinliklerini art›rmak ve Rio de
Janeiro’ nun bir reasürans merkezi haline
gelmesi için destek vermek amac›n›
tafl›d›klar›n› ifade etti.
(Kaynak: Insurance Journal, 9 Nisan)
(Kaynak: Insurance Journal, 18 Nisan 2008)
75
RÖPORTAJ
Tarım ve Köyiflleri Bakanı Sayın M. Mehdi EKER,
Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketler Birli¤i 'Birlik'ten
Dergisi'nin sorularını yanıtladı:
"2012 yılında her 5
çiftçiden biri
sigorta kapsamına
alınacak!"
Gamze DO⁄AN
TSRfiB Bas›n Reklam ve Halka
‹liflkiler Yönetmeni
Devlet destekli tar›m sigortas›n›n bugün geldi¤i
noktay› nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Sizce
amac›na ulaflt› m›?
Tar›m sektörü, insanlar›n temel ihtiyaç
maddelerini karfl›lamas› nedeniyle özellikle
ülkemizde sosyal ve ekonomik aç›dan
stratejik ve hayati bir öneme sahiptir. Küresel
›s›nman›n da etkisiyle dolu, don, yang›n, f›rt›na,
hortum, kurakl›k ve sel gibi riskler ve belirsizliklerin
artmas› tar›msal üretimi giderek daha fazla
tehdit etmektedir.
Tar›msal üretimin unsurlar› olan bitki ve
hayvanlar›n yaflamlar›n› etkileyen risk ve
belirsizlikler, önemli ölçüde hasarlara
sebebiyet verebilmekte, bu hasarlar bazen
büyük boyutlara ulaflabilmektedir. Bu durum,
üretimin sürdürülebilirlili¤ini engellemektedir.
Tüm dünyada oldu¤u gibi, ülkemizde de
tar›msal üretimin devaml›l›¤›n› sa¤lamak
amac›yla yasal, teknik ve ekonomik birçok ted-
76
bir al›nm›fl ve al›nmaktad›r.
Tar›msal teknolojide meydana gelen geliflmeler,
do¤al risklerin etkilerini azaltamad›¤› gibi, mevcut yasalarla yap›lan yard›mlardan faydalanan
üretici say›s› dikkate al›nd›¤›nda, yard›mlar›n da
yetersiz kald›¤›n› görmekteyiz. Sonuçta, ertelenen çiftçi borçlar› her y›l devlete büyük ölçüde
bütçe yükü getirmifltir. Riskler transfer edilemedi¤i için, devlet ve çiftçiler büyük ekonomik
kay›plara u¤ramaktad›rlar.
Geliflmifl ülkeler, tar›msal üretimdeki risklere
karfl›l›k, modern risk yönetimi olarak tar›m sigortalar›n› kabul etmifllerdir.
Türkiye’de tar›m sektörünü tehdit eden risklerin
bugüne kadar sigortalanamayan önemli
bir k›sm›n› teminat alt›na alabilmek, tar›mda
sürdürülebilirli¤i sa¤lamak ve devlet deste¤i ile
tar›m sigortas›n› yayg›nlaflt›rmak ve gelifltirmek
amac›yla Cumhuriyet tarihimizde devrim olarak
nitelendirebilece¤imiz, 5363 Say›l› Tar›m
Sigortalar› Kanunu, TBMM’de kabul edilerek, 21
Haziran 2005 tarihinde Resmi Gazetede
yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir.
Kanun ile “Tar›mda Risk Yönetimi” yeni bir boyut
ve ivme kazanm›fl olup, üreticilerin, kanunda
belirtilen riskler nedeniyle u¤rayaca¤› zararlar›n
tazmin edilmesini temin etmek, prim deste¤i
sa¤lamak üzere, tar›m sigortalar› uygulamas›na
yönelik esaslar belirlenmifltir.
Devlet destekli tar›m sigortalar› uygulamalar›
kapsam›nda; Bakanlar Kurulu Karar› ile sigorta
kapsam›na al›nan uygulama y›l›ndaki riskler için
devlet destekli tar›m sigortas› yapt›ran
üreticilerimizin hasarlar› ilgili mevzuat do¤rultusunda tazmin edilmektedir.
Y›llar ‹tibar›yla Kesilen Poliçe Baz›nda Devlet
Destekli Tar›m Sigortalar› Uygulamalar›
Sigorta Konusu
Bitkisel Ürünler
Sera
Hayvan Hayat
Kümes
Su Ürünleri
Toplam Poliçe Say›s›
2006
10.456
1.118
746
10
0
12.330
2007
207.328
1.456
10.113
35
6
218.938
2008*
238.859
365
4.513
85
4
243.826
TOPLAM
456.643
2.939
15.372
130
10
475.094
* 10 Temmuz ‹tibariyle gerçekleflen rakamlar› içermektedir.
Uygulamaya yönelik alt yap› çal›flmalar›
tamamlanarak 01 Haziran 2006 tarihinde ilk
poliçe kesilmifltir.
Y››llar ‹tibar›yla Hasar Baz›nda Devlet Destekli
Tar›m Sigortalar› Ödemeleri
Ödenen Hasar
(YTL)
2006
2007
2008 *
TOPLAM
867.975
42.000.000
10.121.744
52.989.719
SAL VARLIK S‹GORTALANMIfiTIR.
❖ 1.500 SERA, 10.000 BÜYÜKBAfi HAYVAN, 35
TAVUK ve 6 BALIK Ç‹FTL‹⁄‹ S‹GORTA TEM‹NATINA
ALTINA ALINMIfiTIR.
❖ 56.000 SÜT ‹NE⁄‹ ARTIK HAYAT S‹GORTALI
OLMUfiTUR.
❖ 44.000 HASAR ‹HBARI ALINMIfiTIR.
❖ 55.000 HASAR TESP‹T‹ YAPILMIfiTIR.
❖ 45.000.000 YTL TAZM‹NAT TUTARI
HESAPLANMIfiTIR.
❖ 42.000.000 YTL TAZM‹NAT ÖDEMES‹ YAPILMIfiTIR.
Verileri inceledi¤imizde çiftçimizin konuyu
benimsedi¤i ve destekledi¤i görülmektedir.
Ancak tar›m sigortalar› sistemi uzun vadeli bir
proje olup, ileriye dönük sürdürülebilir kal›c› bir
sistemin temellerinin at›ld›¤›n› söyleyebiliriz.
Benzer sistemleri uygulayan ülkelerle
k›yaslan›nca bugün gelinen noktay› olumlu
olarak de¤erlendirebiliriz. K›sa vadeli amaca
ulafl›ld›¤›n›, ama bu sistemin üreticiyi mümkün
olan her türlü do¤al riske karfl› korumak amac›
ile oluflturuldu¤u için bunun da uzun vadeli bir
süreç oldu¤unu unutmamal›y›z.
Dünyada tar›m sigortalar› konusunda baflar›l›
kabul edilen ve öncülük yapan ‹SPANYA
* 10 Temmuz ‹tibariyle gerçekleflen rakamlar› içermektedir.
Hasar oluflmas› durumunda; tespit ifllemleri
tamamlanarak TARS‹M A.fi. taraf›ndan
onayland›ktan sonra kesinleflmifl olan tazminat
miktar› en geç 30 gün içerisinde sigortal›ya
ödenmektedir.
Sistemin tam y›l olarak uyguland›¤› ilk
y›l olan 2007 y›l›n›
de¤erlendirdi¤imizde;
❖ 218.938 POL‹ÇE
DÜZENLENM‹fiT‹R.
❖ 80 ‹L, 668 ‹LÇE, 9.055 KÖY,
DEVLET DESTEKL‹ TARIM
S‹GORTASI ‹LE TANIfiMA
‹MKANI BULMUfiTUR.
❖ 3.500.000 DEKAR ALANDA 1,478 M‹LYAR YTL TARIM-
77
RÖPORTAJ
MODEL‹ (AGROSEGURO) devlet destekli olmas›
nedeniyle Kanun haz›rlan›rken örnek al›nm›flt›r.
Bu sistemi Ülkemizdeki sistemle
karfl›laflt›rd›¤›m›zda;
❖ 30 y›ll›k tecrübeye sahip ‹spanya
uygulamas›nda, uygulama bafllad›ktan ancak,
8 y›l sonra don teminat› verilebilmifl, bizde ise
uygulaman›n 8 inci ay›nda don riski sigorta
kapsam›na al›nm›flt›r.
❖ Her iki sistemde de sigorta yapt›rmayan
üreticilere, teminat kapsam›ndaki risklerden
dolay› yard›m yap›lmamaktad›r.
❖ Prim ödemeleri; bizde taksitli veya hasat sonu
ödenirken, ‹spanya da peflin ödeme yap›lmaktad›r.
❖ Hasar Tazminat› ödemeleri bizde en geç 30
gün içerisinde, ‹spanya da 60 günde ödenmektedir.
❖ Hasar tespit ifllemleri her iki sistemde de
ayn›d›r.
❖ Uzun y›llard›r uygulanmas›yla üreticilerin sisteme kat›l›m› onlarda % 47 seviyesinde iken
bizde bu oran binde oranlar›ndan son iki y›ld›r
baflar›l› uygulamalarla % 2,5 seviyelerine
ç›kar›lm›flt›r.
Uluslararas› uygulamalar da gösteriyor ki henüz
2 y›ll›k geçmifli olan ve Türk tar›m›nda devrim
say›lan Tar›m Sigortalar› Sistemimiz oldukça h›zl›
mesafeler almakta ve baflar›l› bir uygulama
fleklinde yürütülmektedir. Çiftçilerimizin teveccühü de sisteme olan güvenlerini belirtmektedir.
Size göre sistemin bugün için aksayan
yönleri var m›? Varsa bunun için ne gibi
projeleriniz var?
Her yeni bir uygulamada oldu¤u gibi, uygulaman›n ilk y›llar›nda aksayan yönlerin olmas›
kadar do¤al bir fley yoktur. fiunu rahatl›kla
söyleyebiliriz ki büyük olumsuzluklara yol açacak herhangi bir geliflme olmam›flt›r.
Sistemin yeni olmas› nedeniyle, bilgi eksikli¤ine
dayal› olumsuzluklar yaflanm›fl, bu olumsuzluklar›
aflmak için yo¤un bilgilendirme ve e¤itim
faaliyetleri yap›lmaktad›r.
Tar›m sigortalar› sistemimiz, Devlet, çiftçi ve özel
sektör temsilcilerinden oluflan bir kompozisyondan oluflmaktad›r. Uygulaman›n bafllad›¤› 1
78
Haziran 2006 tarihinden bugüne kadar al›nan
Tar›m Sigortalar› Havuzu Yönetim Kurulu kararlar›n›n hepsinin oybirli¤iyle al›nm›fl olmas› sistemdeki çiftçi ve özel sigorta sektörü temsilcilerinin memnuniyetini göstermektedir.
Ayr›ca devlet-özel sektör-çiftçi iflbirli¤i ile Türkiye
de baflar› ile yürütülen ilk ve tek olan bir proje
niteli¤indedir.
2008 – 2012 Tar›m Vizyonu içinde devlet
destekli tar›m sigortas›n› nereye oturtuyorsunuz? Bu çerçevede neler yapmay› planl›yorsunuz?
Tar›m Sigortalar› Kanununa göre; Havuzun kurulma nedeni olarak; daha önce sigorta edilemeyen sel ve kurakl›k gibi genifl alanlarda ve
büyük hasarlara neden olan ve do¤al felaket
(katastrofik risk) özelli¤i tafl›yan risklerin sigortalanmas›n› sa¤layarak, hem riskleri yönetilebilir
k›lmak hem de devletin bu
risklerin neden oldu¤u zararlar› karfl›lamadaki
yükünü azaltmakt›r. Tar›msal üretimde birçok risk
ve belirsizlikler bulunmaktad›r. Normal koflullarda tar›msal üretimde meydana gelebilecek
kay›plar ve düflüfller olarak ifade edilen riskler,
üreticinin her y›lki elde etti¤i gelirinde
istikrars›zl›¤a sebep olmaktad›r.
Üretimin sürdürebilirli¤ini sekteye u¤ratmaktad›r.
Sürdürülebilir üretim için modern risk yönetimi
olan, tar›m sigortalar› uygulamalar› önem arz
etmektedir.
Tar›m Sigortalar› sistemin kal›c› ve sa¤l›kl› bir sistem olabilmesi için yani sürdürülebilir tar›m sigorta sistemi için; hazmederek ve dikkatli bir
flekilde geliflmesi son derece önemli, o nedenle
tedbirli, temkinli, hesap edilebilir ve sab›rl›
davranmak laz›md›r. Dünyada
uygulanan bütün tar›m sigortalar› sistemlerinde
de, örne¤in Amerika’da 1938 ve ‹spanya da
1978 y›l›nda bafllayan benzer uygulamalarda
devlet prim ve hasar fazlas› deste¤i kesintisiz
devam etmektedir.
2008-2012 Tar›m Vizyonumuz “2012 y›l›nda her 5
çiftçiden biri sigorta kapsam›na al›nacak!” t›r.
Çal›flmalar›m›z› bu vizyona uygun olarak yürütmekteyiz.
Yasalara uygun olarak arazi üzerinde üretim
yapan tüm üreticilerimiz kira sözleflmesi ve di¤er
istenen belgelerle y›l›n 12 ay› her zaman çiftçi
kay›t sistemine dahil olabilmektedirler.
Önümüzdeki dönemde devlet destekli tar›m
sigortas› ile ilgili yeni projeleriniz olacak m›?
Devlet destekli tar›m sigortas› uygulamas› çiftçi
kay›t sistemi ile s›n›rland›r›ld›. Bunu yapmaktaki
amac›n›z neydi? Bu sigortaya kat›l›m› azaltan
bir uygulama de¤il mi?
Özellikle küresel ›s›nman›n yafland›¤› ça¤›m›zda
insanlar›n g›da ihtiyac›n› karfl›layan tar›m sektörü
çok stratejik hale gelmifltir. Tar›mda gelece¤e
yönelik planlamalar yapmak zorunday›z. Bunlar›
yapabilmemiz için kay›tl›l›¤a önem vermekteyiz.
Tar›m›n kay›t alt›na al›nmas› için uygulanan
Çiftçi Kay›t Sistemi Bakanl›¤›m›z›n en önemli
projelerinden biridir. Ülkemizin sahip oldu¤u tüm
tar›msal varl›klar›n kay›t alt›na al›narak, kay›tl› bir
sistemin oluflturulmas› hedeflenmifltir. Böylece
çiftçilerimizin tar›msal verileri bir sistem içerisinde
toplanmaktad›r.
Bu sayede mevcut ve gelece¤e yönelik
tar›msal politikalar›m›z› ve planlamalar›m›z›
yapabilmekteyiz. Tüm üreticilerimizin kay›t
yapt›rmalar›n› teflvik etmekteyiz, ayn›
zamanda yasal mevzuatla da desteklemelerden faydalanacak çiftçilerimize kay›t
yapt›rmalar› zorunlulu¤u getirilmifltir. Devlet
destekli tar›m sigortas›nda da devlet deste¤i
ödendi¤i için çiftçi kay›t sistemi ile
s›n›rland›r›larak, kay›tl›l›¤a önem verilmifltir.
Ayr›ca, tüm devlet desteklerinin çiftçilerimize
ödenebilmesi için çiftçi kay›t sistemine kay›t
olan ve bilgilerini güncelleme zorunlulu¤u getirilmifltir.
Çiftçi Kay›t Sistemi verilerine göre ülkemizde;
yaklafl›k 2.7 milyon çiftçimiz ve 17 milyon
hektar tar›msal arazi kayd› bulunmaktad›r.
Dünyada tar›m sigortalar› konusunda baflar›l›
kabul edilen ve öncülük yapan ülkelerin deneyimlerini inceliyoruz. Ülkemizde üreticilerin
ihtiyaçlar› da dikkate al›narak, sigorta sistemi
geliflmifl ülkelerdeki modeller do¤rultusunda
çal›flmalar yap›yoruz. Dünyadaki uygulamalarda da devlet destekli tar›m sigortalar› konusunda sürdürülebilirlik esas›na dayal› sistem
çal›flmalar› yürütülmektedir.
Bizim sistemimizin de sürdürülebilirlik temelinde
popülist yaklafl›mlar› benimsemeden kontrollü
ve hesaplanabilir projeleri yürürlü¤e koyarak sistemi gelifltirme ve yayg›nlaflt›rma hedefimiz
bulunmaktad›r.
Bugün kurakl›k ve sel gibi önemli riskler
sigorta kapsam› içine girmiyor. Oysa üreticinin
en çok sorun yaflad›¤› da bu riskler. Bu riskler
neden kapsam içine al›nm›yor? Sigorta ne
zaman bu riskleri de kapsayacak?
Tar›msal üretimdeki risklerin en önemlilerinden
biri de kurakl›kt›r. Kurakl›k; özellikle dünyam›z›n
maruz kald›¤› küresel ›s›nma sebebiyle tar›msal
üretimde büyük hasarlara (KATASTROF‹K hasarlara) sebebiyet vermektedir.
Kanunun yürürlü¤e girmesiyle oluflturulan Tar›m
Sigortalar› Havuzu; henüz çok yeni ve güçlü
olmad›¤› için böyle çok büyük bir riski,
sürdürülebilir sigorta tekni¤i aç›s›ndan
kapsama alabilecek düzeyde de¤ildir. Ayr›ca;
bu riskin, dünyadaki küresel ›s›nma kayg›lar›
nedeniyle reasürans›n› bulmak da flu anda
imkân dâhilinde de¤ildir.
Sistemimizin kurulmas›nda örnek alm›fl
oldu¤umuz ‹spanya modeli ve daha birçok
geliflmifl Avrupa ülkelerinde uzun y›llard›r
uygulanmakta olan tar›m sigortalar›nda bütün
79
RÖPORTAJ
ürünler ve alanlar baz›nda kurakl›k kapsama
al›nm›fl de¤ildir.
Ancak, Tar›m Sigortalar› Havuzunun sigortac›l›k
tekni¤i çerçevesinde güçlenmesi ve sürdürebilir
bir sistem düzeyine gelmesiyle uzun y›llar sonra
kapsam›, alan› ve ürün çeflitleri belirlenmek
suretiyle, k›smi olarak sigorta yap›labilir duruma
gelebilecektir.
Sistemin ilk y›llar› olmas› sebebiyle, orta vadede
sel ve uzun vadede de kurakl›k gibi rizikolar›n
kapsama al›nmas› mümkün olabilecektir. Bunun
gerçekleflmesi için genifl kapsaml› bir veri
toplama ve de¤erlendirme çal›flmas›ndan
sonra aktüeryal ve sigorta tekni¤inin gerektirdi¤i
analizlerin yap›lmas› gereklidir.
Sistemin kal›c› ve sa¤l›kl› bir sistem olabilmesi için
hazmederek ve dikkatli bir flekilde geliflmesi son
derece önemli o nedenle tedbirli, temkinli,
hesap edilebilir ve sab›rl› davranmak laz›md›r.
Di¤er ülkelerdeki baz› baflar›s›z uygulamalar›n
nedenleri aras›nda, yeterli hesap kitap
yap›lmadan kapsamlar›n geniflletilmesi
olmufltur.
Bizde; uygulamadan elde edece¤imiz deneyimlerimiz sonucunda, belirli aktüerya ve sigorta
bilgisine ulaflt›ktan sonra teminat verilen riskleri
ve alanlar› geniflleterek, Çiftçilerimizin tüm
ihtiyaçlar›n› karfl›layabilecek sürdürülebilir ve
kal›c› bir sistemin altyap›s›n› tesis etmeye
çal›fl›yoruz.
Öte yandan kurakl›k sigorta kapsam›nda
olmad›¤› için de kurakl›k yaflayan
çiftçilerimize kurakl›k yard›m› yapmaktay›z.
Tar›m Bakan› olarak, çiftçi ve üretici ile yak›n
diyalog içindesiniz. Bu kesimlerden
uygulamaya koydu¤unuz devlet destekli tar›m
sigortas› ile ilgili ne gibi yorum ve görüfller
al›yorsunuz?
Tar›msal üretimdeki üreticilerin gelirlerinde
istikrar›n sa¤lanmas›, ülkelerin en temel tar›m
80
politikas›d›r. Do¤al risklere maruz kalarak, üreticilerimizin gelirlerinde meydana gelebilecek özellikle ani düflüfller, üretime devam etmelerini
zorlaflt›rmaktad›r.
Üreticilerimizin üretimi sürdürebilmeleri aç›s›ndan
tar›m sigortalar› sistemi çok önemli rol oynamaktad›r.
Çiftçilerimizin üretime devam etmeleri ve gelir
kay›plar›n› karfl›lamam›z olumlu tepkiler
almam›za neden olmufltur. Sigorta sistemin
sürdürebilirlili¤i konusunda duyarl›l›klar›n›
belirtmektedirler.
Örnek verecek olursak, 2007 y›l›nda Malatyal›
çiftçilerimiz 6.702 adet poliçe karfl›l›¤›nda
6.163.876 YTL toplam prim üretimi gerçekleflmifl
olup, primin %50’si oran›nda yani 3.081.938 YTL
devlet deste¤inden faydalanm›fllard›r. 2007
y›l›nda meydana gelen don riski zarar›ndan
dolay› ise 15.730.093 YTL hasar tazminat›
alm›fllard›r. 2008 y›l›nda 11 Temmuz itibariyle ise,
17.529 adet poliçe karfl›l›¤›nda 25.697.695 YTL
toplam prim üretimi gerçekleflmifl, primin %50’si
oran›nda yani 12.848.847 YTL devlet
deste¤inden faydalanm›fllard›r. Bu da çiftçilerimizin tar›m sigorta sisteminin çal›flmas›ndan
memnun oldu¤unu göstermektedir. Çiftçilerimiz
sistemin faydalar›n› gördükçe ilgileri daha da
artacakt›r.
Bizim de tar›m politikam›zdaki ana
hedeflerimizden bir tanesi çiftçi gelirlerinin
art›r›lmas› ve gelirde süreklili¤in sa¤lanarak
sürdürülebilir tar›m koflullar›n›n oluflturulmas›d›r.
Bu hedefe ulaflmada sigortan›n sa¤layaca¤›
katk›lar göz ard› edilmemelidir.
Çiftçinin bugün için sigortaya olan ilgisini nas›l
de¤erlendiriyorsunuz? Bu ilgiyi art›rmak için
Tar›m Bakanl›¤› olarak ne gibi politika izlemeyi
düflünüyorsunuz?
Uygulaman›n ülke genelinde duyurulmas›
amac›yla bafllat›lan tan›t›m kampanyalar›
baflta Bakanl›¤›m›z ‹l/‹lçe teflkilatlar› olmak üzere
tar›m ve sigorta sektörüne iliflkin ilgili taraflar›n
kat›l›m› ile yap›lmaktad›r. Tan›t›m kampanyalar›
21 Temmuz 2006 tarihinde bafllat›lm›fl ve devam
etmektedir. 2006 y›l› boyunca pek çok ilde,